13.07.2015 Views

Klik hier voor het antwoord! - Thijs van der Zanden

Klik hier voor het antwoord! - Thijs van der Zanden

Klik hier voor het antwoord! - Thijs van der Zanden

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Genealogie <strong>van</strong> Matijs Jan Mollen.laten <strong>van</strong> de da<strong>der</strong> werd door de rechter <strong>van</strong> instructie dan ook achterwege gelaten. Later uitte deprocureur-crimineel in <strong>het</strong> departement Monden <strong>van</strong> de Rijn zijn misnoegen over die gang <strong>van</strong> zaken.Het vaststellen <strong>van</strong> iemands zinneloosheid diende te gebeuren door "experts", met name door "medicinaedoctores". Hoe dan ook, Pasmans bleef vastzitten in de ge<strong>van</strong>genis, waar hij zich al spoedig agresiefgedroeg. Op 16 juni 1814 deed hij zelfs een poging om de cipier om <strong>het</strong> leven te brengen. Omdat <strong>het</strong> hokwaarin hij appart zat opgesloten gereinigd moest worden, was hij zolang bij een an<strong>der</strong>e ge<strong>van</strong>genengeplaatst. Op <strong>het</strong> moment dat zij hun eten aangereikt kregen, een schotel aardappelen, sloeg Pasmanstoe, door op de cipier af te springen en hem met een schaar in de linkerborst en linkerbeen te steken. Een<strong>van</strong> de ge<strong>van</strong>genen wist hem vervolgens tegen de grond te werken, waarna Pasmans zich tegen hembegon te keren en daarbij "Als een razende tekeer ging". De an<strong>der</strong>e ge<strong>van</strong>genen kozen aan<strong>van</strong>kelijkpartij <strong>voor</strong> Pasmans, mede omdat de cipier inmiddels zijn sleutels kwijtgeraakt was. Die lagen zo <strong>voor</strong><strong>het</strong> oprapen. Later veran<strong>der</strong>de ze echter <strong>van</strong> gedachte, waarna Pasmans met vereende krachten terugnaar zijn hok werd gesleept. Later gaf hij <strong>voor</strong> de rechter volmondig toe dat <strong>het</strong> in<strong>der</strong>daad zijn bedoelingwas de cipier dood te steken, de sleutels te pakken, de deuren te openen en zo te ontsnappen.De weg naar <strong>het</strong> dolhuisOp 25 juli 1814 stelde <strong>het</strong> Hoog Gerechtshof Pasmans wegens zinneloosheid op <strong>het</strong> moment <strong>van</strong>brandstichting "en an<strong>der</strong>e grove misdaden"vrij <strong>van</strong> ver<strong>der</strong>e vervolging. Twee weken later besloot <strong>der</strong>echtbank in Eindhoven hem provisioneel <strong>voor</strong> de tijd <strong>van</strong> een jaar te confineren, dat wil zeggen zon<strong>der</strong>ver<strong>der</strong>e vorm <strong>van</strong> proces ergens op te sluiten. Kwesti was alleen: waar? In een gewoon tuchthuis hoordezo iemand niet thuis. Een dolhuis was daar veel geschikter <strong>voor</strong>, <strong>het</strong> dolhuis in Den Bosch bij<strong>voor</strong>beeld.Daarbij deed zich dan wel de vraag <strong>voor</strong> wie daar<strong>van</strong> de kosten zou moeten dragen. Vóór 1810 werdende arme zinnelozen ten koste <strong>van</strong> de gemeente besteed. Was een gemeente daar te arm <strong>voor</strong>, dan werdsoms <strong>het</strong> hele kwartier verplicht daaraan mee te betalen. In Kempenlant is dat meer<strong>der</strong>e keren gebeurd.Met de komst <strong>van</strong> de Fransen veran<strong>der</strong>de de situatie enigszins. Toen verschoof de on<strong>der</strong>houdsplicht <strong>voor</strong>arme zinnelozen zoveel mogelijk naar de betrokken persoon of diens familieleden. In geval <strong>van</strong> nood is erechter ook wel eens betaald uit de algemene middelen. Ook <strong>van</strong>af 1814 werd er in eerste instantie naar<strong>het</strong> eigen vermogen <strong>van</strong> de geconfineerde gekeken, om vervolgens een beroep te doen op <strong>het</strong> plaatselijkarmbestuur.Wie er op zou draaien <strong>voor</strong> de on<strong>der</strong>houdskosten <strong>van</strong> Pasmans was dus allereerst afhankelijk <strong>van</strong> diensfinanciële positie. Rooskleurig was die niet, naar on<strong>der</strong>zoek al snel uitwees. De waarde <strong>van</strong> zijnbezittigen ging de 300 gulden niet te boven. Mochten die aangesproken worden <strong>voor</strong> zijn opsluiting danhadden zijn vrouw (35 jaar oud) en beide kin<strong>der</strong>en, een zoontje <strong>van</strong> zes en een dochtertje <strong>van</strong> drie, geenleven meer. De burgemeester <strong>van</strong> Reusel wees on<strong>der</strong>tussen op de berooide staat <strong>van</strong> de armenkas aldaar.Beide factoren zullen er toe bijgedragen hebben dat op 16 november 1814 op <strong>het</strong> allerhoogste niveau, bijbesluit <strong>van</strong> Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins <strong>van</strong> Oranje, werd bepaald dat Pasmans op 's landskosten in <strong>het</strong> dol- of zinnelooshuis te 's Hertogenbosch zou worden geplaatst. Restte nog <strong>het</strong> overbrengen<strong>van</strong> <strong>het</strong> Eindhovense huis <strong>van</strong> arrest naar zijn nieuwe on<strong>der</strong>komen in Den Bosch. Dat wachtte nog maarop één ding, de nieuwe kleren <strong>voor</strong> de betrokkene. Om twee redenen waren die wenselijk. Om gedurende<strong>het</strong> transport tegen de kou beschermd te zijn en om in Den Bosch enigzins ordentelijk gekleed te gaan,"hebbende bijna niets om af aan dat nog heel is" (RANB, PB 1814-1920, 27, 36 en 12166).BesluitMeer dan een greep uit de vroegste geschiedenis <strong>van</strong> branden en brandbestrijding in Reusel beoogt <strong>het</strong>geleverde drietal artikelen niet te zijn. De ver<strong>der</strong>e gebeurtenissen blijven <strong>voor</strong>lopig rusten, hoewelstoppen in 1814 eigenlijk helemaal geen pas heeft. Het rode gevaar bleef op de loer liggen en een goedbrandregelement was er in Reusel nog steeds niet. In mei 1816 probeerde men er een te maken. Decommissaris <strong>van</strong> <strong>het</strong> arrondissement Eindhoven hoonde <strong>het</strong> weg. Er deugde niets <strong>van</strong> en moest helemaalopnieuw. Het jaar daarop ging de korenmolen <strong>van</strong> <strong>het</strong> dorp in vlammen op, wat niet alleen 6000 guldenschade veroorzaakte, maar ook twee gezinnen ruïneerde. Mogelijkheden om <strong>het</strong> verhaal te vervolgen zijner dus nog genoeg.Bijlage 27 - Testament <strong>van</strong> Cat. Mollen X Cor. v Gorp- 9.10.1850 testamentbewaarplaats: SAREarchief: NA Bladelinventarisnr: 339 akte 114= blad 47 =

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!