BBL Optilease: de optimale leasingformule ... - ING Onderneming

maandblad • oktober 2001135Krediet en financieel beleidBBL Optilease:de optimaleleasingformuleMarketing en managementMotiveer uwmedewerkersmet WAP

Marketing en managementCause Related Marketing:ondernemen voor het goede doelCause Related Marketing is een nieuwe marketingtechniekwaarbij u de naam van uw onderneming of product verbindtmet een ‘goed doel’. Of hoe humanitaire hulp en verhoogdeverkoopcijfers perfect samengaan…3Redactiecomité:P.-J. BenteinM. BogheC. CieslikD. CortenJ. DelbecqueR. DevogelaereS. GéronPh. MercelisV. MichielsensD. ReenersW. VanherckHoofdredacteur:C. CieslikMedewerkers aan de redactievan dit nummer:Marketing en managementC. CieslikR. DevogelaerePh. LeclercqJ. LievensKrediet en financieel beleidJ. AllermeerschG. GasztychBuitenlandse handelR. WuytensBedrijf en milieuK. De BeuleM. GeusensJ. LievensR. ServaesFiscale knipoogS. GraziosiInitiatievenJ. LievensOndertekende artikels vallen onderde verantwoordelijkheid van de auteur.BBL Onderneming©Het reproduceren vanteksten uit dit tijdschriftis toegestaan mitsbronvermelding.Foto’s, lay-out en illustratieszijn eigendom van Publitec.Alle rechten voorbehouden.ISBN nr. 0775-8510Elke briefwisseling en aanvraagom gratis abonnementmoeten worden gericht aan de BBLMevr. S. PapegaySint-Michielswarande 601040 BrusselTel.: 02-738 61 05Fax: 02-738 38 86E-mail: redactie@bbl-onderneming.beInternet: www.bbl-onderneming.beRealisatie:Publitec Communications1702 Groot-BijgaardenTel. 02-482 36 46Fax 02-482 36 47Verschijnt niet in juli en augustus.BBL Onderneming est également éditéen français.V.U.:A. BiebuyckSint-Michielswarande 601040 BrusselINGGROUP2Motiveer uw medewerkers met WAPDe nieuwe wet op de aanvullende pensioenen (WAP) isbinnenkort van toepassing. De Employee BenefitsConsultants van de BBL werken samen met u de meestgeschikte formule uit, die het best tegemoetkomt aan uwbekommernissen en die van uw werknemers.Krediet en financieel beleidBBL Optilease: de optimale leaseformuleDe nieuwe wet op de inschrijving van voertuigen maakt hetleasen van wagens veel aantrekkelijker. Jeroen Allemeersch,product manager BBL Lease geeft tekst en uitleg.7Buitenlandse handelIBAN:efficiënte buitenlandse betalingenIBAN, de nieuwe standaard voor Europesebankrekeningnummers, maakt grensoverschrijdendebetalingen sneller en veiliger.10Bedrijf en milieuMAMBO: Minder Afval,Meer BedrijfsopbrengstenOndernemingen schatten hun reële afvalkosten veel te laagin. MAMBO rekent ze u exact voor en begroot de mogelijkeopbrengsten van afvalbesparende investeringen.12Fiscale knipoog14Enkele fiscale tips die belangrijk kunnen zijnvoor uw bedrijf.Initiatieven15• Cursus verkooptechnieken• Portaalsite opleidingen in België• Kalender Euro• Belgische economie 2000• Nieuwe regeling financiële steun• Cd-rom Bedrijvengids Vlaanderen 20015BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Marketing en managementCause Related Marketing:ondernemen voor het goede doelCause Related Marketing is involle opmars. Het gaat hier omeen uitgekiende marketingstrategiedie de verkoopcijfersdoet stijgen dankzij financiëlesteun aan humanitaireorganisaties. Een goed voorbeeldvan een win-winsituatie.Consumenten blijken een duidelijke voorkeur tehebben voor ondernemingen die op een of anderemanier blijk geven van hun maatschappelijkengagement. Meer nog: ze zijn bereid wat dieperin de beurs te tasten om de producten van diebedrijven te kopen. Die vaststelling blijkt nietalleen uit verschillende studies in de VerenigdeStaten, maar ook bij ons. Sommige trendsettershebben dat al jaren goed begrepen. Denken webijvoorbeeld aan het pandabrood, waarvan eendeel van de aankoopprijs naar het WWF (WorldWildlife Fund) vloeit, of het jommekesbroodwaarvan 1 frank per verkocht brood aan hetRode Kruis wordt geschonken. Ook de actie vanBanksys die aan elke Protonverrichting eenfrank ‘voor een goed doel’ koppelt, past perfectbinnen deze nieuwe vorm van bedrijfsmarketing.Peiling met verrassende resultatenVolgens een representatieve peiling van CSREurope (Corporate Social Responsibility) intwaalf Europese landen waaronder België, vindt70% van de ondervraagden het sociaal engagementvan ondernemingen belangrijk en verklaart44% zich bereid meer te betalen voor sociaalen ecologisch verantwoorde producten.Bovendien is 58% van oordeel dat de bedrijfswereldte weinig oog heeft voor haar maatschappelijkeverantwoordelijkheid. CSR Europebesloot hieruit dat de Europese bedrijven bestinitiatieven konden nemen om hun imago op tekrikken, en dat ze daarmee bovendien commercieelvoordeel konden boeken.Verenigde StatenNet zoals alle moderne marketingtechniekenkwam Cause Related Marketing overgewaaidvanuit de VS. Twintig jaar geleden was in hetland van Uncle Sam nauwelijks sprake vanCRM. De bedrijfsinvesteringen in CRM stegenvan vrijwel niets in 1982 tot 250 miljoen dollarin 1992 en ca. 500 miljoen in 2000. Die fenomenalegroei is niet verwonderlijk. Een consumentenonderzoekin de VS, uitgevoerd doorCone/Roper Starch, wijst uit dat 78% een productverkiest dat een humanitaire organisatie steuntboven een “neutraal” product, 66% wil vanmerk veranderen als dit een goed doel steunt en54% is bereid meer te betalen voor een productdat gekoppeld is aan steun voor een humanitaireorganisatie. Uit een ander onderzoek, uitgevoerddoor Frankel & Co in Chicago, blijkt datbijna twee warenhuisklanten op drie voor eenproduct kiezen waarvan de verpakking verwijstnaar een humanitair doel. Die trend in hetAmerikaanse consumentengedrag is zo frappantdat CRM er de snelst groeiende vorm van sponsoringis.Maatschappelijke evolutieVolgens sommigen wordt de succesvolle opmarsvan CRM bevorderd door de toenemende globalisering,waarbij de overheid terrein moet prijsgevenaan de bedrijfswereld. Anderen menendat de macht en de invloed van beide uitdijen ennaar elkaar toe groeien. Hoe dan ook, er is eenverschuiving opgetreden in de publieke opinie,die vindt dat het oplossen van maatschappelijkeproblemen niet langer exclusief is weggelegdvoor de overheid, maar dat ook ondernemingenhierin een rol moeten spelen. Die sociale rol situeertzich op verschillende terreinen.Zorg voor de werknemersOpvallend is dat consumenten vooral bekommerdzijn om het welzijn van de werknemers. Inde enquête kregen ze elf gebieden voorgeschoteldwaaruit ze telkens een of meerdere aspecten44% van deconsumenten isbereid om meerte betalen voorsociaal enecologischverantwoordeproducten.3BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Marketing en managementING-medewerkers kiezenWereld Natuur Fonds als nummer eenIn het kader van tien jaar ING besliste de Raad van Bestuur omonder het thema “Investeren in de toekomst” aan tien verschillendecharitatieve instellingen elk 100.000 euro te schenken. Op basis vansuggesties komende vanuit ING-vestigingen wereldwijd, maakte deRaad van Bestuur een selectie van 24 instellingen. Van de meer dan10.000 ING-medewerkers die hun stem uitbrachten, koos 15,57%voor het Wereld Natuur Fonds (Australië en Brazilië). Op de tweedeplaats volgde Unicef (10,46%), terwijl ‘Stop Aids Now’ met 8,34%als derde uit de bus kwam. Vielen nog in de prijzen: SOS-Kinderdorpen, Habitat for Humanity (Georgia, USA), ProgrammaEinstein (São Paulo), Mappa Mondo (Nederland), het NederlandseRode Kruis, De kindertelefoon (Nederland) en Nelson MandelaChildren’s Fund (Zuid-Afrika).“Het bewijst weer maar eens”, aldus een opgetogen RvB-voorzitterEwald Kist, “dat ING-medewerkers waar ook ter wereld nauwbetrokken zijn bij hun leefomgeving, de natuur, de maatschappij ende medemens. Dat is ook de reden waarom de Raad van Bestuurheeft besloten om de instellingen die niet in de top zijn verkozeneveneens elk een geldbedrag van 10.000 euro te geven.”konden kiezen die hun voorkeur wegdroegen.Helemaal bovenaan de prioriteitenlijst prijkt ‘debescherming van de gezondheid en de veiligheidvan de werknemers’ (77% van de stemmen),gevolgd door ‘respect voor de mensenrechten inhet bedrijf’ en ‘zorgen voor werkzekerheid voorde werknemers’. ‘Bekommernis voor hetmilieu’ vinden we pas op nummer vier, terwijlop de vijfde plaats alweer ‘de bekommernis datwerknemers in het algemeen goed wordenbehandeld’ staat. Thema’s als ‘helpen bij hetoplossen van maatschappelijke problemen’,‘steun aan liefdadigheid’, ‘ondersteuning vangemeenschapsprojecten’ en ‘maatschappelijkverantwoord investeren’ behalen scores tussen40 en 50%.Business & Society BelgiumHet belang dat de publieke opinie hecht aan dezorg voor de werknemer is ook het Belgischebedrijfsleven niet ontgaan. In 1998 werd deBelgische tak van CSR Europe opgericht: Business& Society Belgium. Deze organisatie heeft als doelhet bevorderen van duurzaam ondernemen enmenselijke ontwikkeling, zonder hierbij dewinstgevendheid uit het oog te verliezen. Begin2001 waren al 215 bedrijfsprojecten gestart ophet vlak van sociale cohesie, wat 1100 nieuwebanen opleverde. KMO’s zijn goed voor de helftvan de initiatieven. De belangrijkste actieterreinenzijn: het bevorderen van de integratie op dearbeidsmarkt (bijv. aanwerven van langdurigewerklozen, andersvaliden, allochtonen…), verbeteringvan de beroepsopleiding, voorkomenvan ontslagen, bijdragen tot de solidariteit metkwetsbare groepen…CommunicatieTen slotte peilde de CSR Europe-studie naar deconsumentenverwachtingen inzake de communicatievan de bedrijven over hun sociale inzet.De ondervraagden kregen hierbij de keuze tussentien mogelijkheden, waarbij een lichte voorkeuruitging naar informatie op de productverpakkingof -etikettering. Hoewel de situatie vanland tot land verschilt (in Scandinavië bijv.bestaat een groeiende voorliefde voor informatieverstrekkingvia websites), verwacht hetpubliek in het algemeen toch een proactief enspontaan communicatiegedrag vanwege debedrijven over hun maatschappelijke inzet.De onderneming van morgenDe resultaten van de enquête laten vermoedendat de maatschappelijke druk op de bedrijfswereldzal toenemen. Ook de politieke wereldbevestigt deze trend. De Verenigde Naties dedeneen oproep aan de bedrijven om essentiële waardenomtrent mensenrechten, milieuzorg enarbeidsnormen in acht te nemen en de EuropeseTop van Lissabon formuleerde een verklaring omvan Europa “de meest concurrerende en dynamischekenniseconomie van de wereld te maken die in staat istot duurzame economische groei met meer en beterebanen en een hechtere sociale samenhang”.Als antwoord op die oproepen pakte CSR Europeuit met de “European Campaign 2005 onCorporate Social Responsibility”. Daarmee wil devereniging de bedrijfswereld stimuleren tot hetnemen van innoverende initiatieven op sociaalvlak. De campagne moet een climax bereiken in2005, dat wordt uitgeroepen tot “Europees Jaarvoor Maatschappelijke Verantwoordelijkheidvan Ondernemingen”.■EXTRA INFO13503.bbl-onderneming.beNuttige links4BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Marketing en managementMotiveer uw medewerkersmet WAPUw medewerkers moeten zichvoortaan minder zorgen makenover hun wettelijk pensioen.De nieuwe wet op de aanvullendepensioenen (WAP) komt eraan.De Employee Benefits Consultantsvan de BBL reiken u nu aloplossingen aan die rekeninghouden met de nieuwewetgeving. Uw imago alswerkgever kan er alleen maar welbij varen.werkgever. Met de nieuwe wet op de aanvullendepensioenen (WAP) krijgt die tweede pijler eenstevige fundering.KatalysatorIn 1999 werkte de beroepsorganisatie Agoria (hetvroegere Fabrimetal) een CAO uit, die de aangeslotenwerkgevers in de metaalsector verplichtom 1% van de loonmassa te storten in een sectoraalpensioenfonds. Het fonds is gebaseerd ophet principe dat de gestorte gelden worden herverdeeldin verhouding tot de inleg. Dat sectoralesysteem plaatste enkele vraagtekens bij de toepassingvan de wet Colla, met name op fiscaalvlak. Daardoor vervulde het de rol van katalysatorvoor de regering Verhofstadt om versneld eennieuwe wet op de aanvullende pensioenen uit teArm wettelijk pensioenHet is al lang geen geheim meer. Het systeem vanhet wettelijk pensioenstelsel kent duidelijk zijnlimieten. De bevolking vergrijst, binnenkort gaatde babyboomgeneratie op pensioen, het geboortecijferdaalt… De leeftijdspiramide die het pensioenstelselondersteunt, nadert een breekpunt.Het is helemaal niet zeker of de betaling van uwwettelijk pensioen op termijn nog haalbaar blijft.Slechts weinig werknemers die de pensioenleeftijdnaderen, zijn in staat om hun wettelijk pensioenprecies te berekenen. Zeer waarschijnlijkoverschatten ze het bedrag.De tweede pijlerDat het wettelijk pensioen best een extra steuntjeverdient, is niet nieuw. In 1987 al begon deoverheid het systeem van extralegale pensioenopbouwfiscaal te stimuleren: de levensverzekering,pensioensparen of pensioenverzekering…Naast de eerste pijler, het wettelijk pensioen,bracht de wet Colla sinds kort een tweede pijleraan: het aanvullende pensioen verkregen via de5BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Krediet en financieel beleidBBL Optilease:de optimale leasingformuleEen nieuw Koninklijk enMinisterieel Besluit op deinschrijving van voertuigen maaktkomaf met een aantal fiscaalonvriendelijke gevolgen voor definanciële leasing van voertuigen.Jeroen Allemeersch, productmanager BBL Lease, zet devoordelen van de nieuwewetgeving op een rijtje.DrijfveerJeroen Allemeersch: “De belangrijkste drijfveer omde wetgeving op de inschrijving van voertuigente wijzigen, was dat heel wat Belgische residentenwagens besturen met een buitenlandse nummerplaatom te ontsnappen aan de Belgische fiscaliteit.Dat was natuurlijk een doorn in het oogvan de fiscus. Daarom moeten vanaf 1 oktober2001 alle Belgische residenten rijden met voertuigendie in België zijn ingeschreven. Hieropzijn er enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld voordiplomaten, zaakvoerders van hier gevestigdeinternationale instanties, Belgen die voor eenkorte tijd met een wagen met buitenlandse nummerplaatrijden. Terzelfdertijd maakt de nieuwewetgeving het leasen van wagens aantrekkelijker.”BTW op belasting?Jeroen Allemeersch: “Tot nu toe was bij financiëleleasing de leasingmaatschappij verplicht om hetvoertuig in te schrijven, alsook de BIV (Belastingop In Verkeerstelling) en verkeersbelastingen tebetalen, met een aantal fiscale implicaties vandien.Als de cliënt de BIV zelf wou betalen omzodoende tot een lagere maandelijkse huurkostte komen, factureerde de leasemaatschappij ditbedrag door, vermeerderd met 21% BTW, omdatde belastingsadministratie die transactiebeschouwde als een dienstverlening. Die ‘BTWop de belasting’ was voor heel wat cliënten eengroot struikelblok. Vanaf 1 oktober 2001 kunnenbij financiële leasing zowel de leasemaatschappijals de leasenemer het voertuig inschrijven, zodatdie handicap verdwijnt.”Tweemaal inschrijvenJeroen Allemeersch: “Een tweede fiscale hinderpaaldeed zich voor bij de lichting van het contract.Als de cliënt op het einde van het leasecontractgebruik wilde maken van de aankoopoptieom de wagen te behouden, diende hij deJeroen Allemeersch,product managerBBL Lease7BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Krediet en financieel beleidVoorbeeldU wilt gedurende vier jaar een wagen leasen ter waarde van 700.000BEF of 17.352,55 EUR, excl. BTW (= 847.000 BEF of 20.996,58 EURinclusief BTW). U kunt de helft van de BTW recupereren. Hetmaandelijkse lastenpercentage voor een wagenfinanciering bedraagt0,27%. Wat moet u maandelijks betalen?1. U kiest voor financieringTerug te betalen kapitaal, inclusief niet recupereerbare BTW:700.000 + 73.500 (niet gerecupereerde BTW) = 773.500 BEF of19.174,56 EURMaandelijks kapitaalaandeel (looptijd: 48 maanden):773.500 / 48 = 16.115 BEF (A)Lastenpercentage (0,27%):773.500 x 0,0027 = 2.088 BEF (B)Totale maandelijkse terugbetaling:(A + B) = 16.115 + 2.088 = 18.203 BEF of 451,24 EUR2. U kiest voor Optilease met aankoopoptie 16%Totale terugbetaling, inclusief niet recupereerbare BTW:48 x (15.043 + 1.580) = 48 x 16.623 BEF of 412,07 EURAankoopoptie = 112.000 (16% x 700.000) + 11.760 (1/2 x 0,21 x112.000) = 123.760 BEF of 3.067,93 EUR3. U kiest voor Optilease met een aankoopoptie van 30%Totale terugbetaling, inclusief niet recupereerbare BTW:48 x (13.321 + 1.399) = 48 x 14.720 BEF of 364,90 EURAankoopoptie = 210.000 (30% x 700.000) + 22.050 ( 1/2 x 0,21 x210.000) = 232.050 BEF of 5.752,37 EURBIV (weliswaar voor een tweedehandswagen)opnieuw te betalen, aangezien hij nu wettelijkeigenaar werd van het voertuig. Omdat hij voortaande wagen meteen kan inschrijven op zijnnaam, verandert er niets bij het lichten van deaankoopoptie en valt ook deze fiscale hinderpaalweg.”BBL OptileaseJeroen Allemeersch: “De BBL biedt een bredewaaier financiële leaseformules, ondergebrachtonder de noemer BBL Optilease, een productvan Locabel-Auto dat via de BBL-kantorenwordt verdeeld. Steeds meer ondernemingenverkiezen de financiële leasing boven de traditioneleformules omdat Optilease beter tegemoetkomtaan hun behoeften en fiscaal interessanterkan zijn. Aangezien u de maandelijksehuurlasten kunt inbrengen in uw kosten,daalt uw belastbare bedrijfswinst. Met BBLOptilease kunt u overigens zowel wagens (ukiest zelf het merk, model, specificaties),motorfietsen als kleine bestelwagens (tot 3,5ton) leasen.”Meer dan u dachtJeroen Allemeersch: “Met BBL Optilease kunt ueen auto leasen met een aankoopoptie van16% tot 45%, afhankelijk van de duur van hetcontract en de geschatte marktwaarde van dewagen aan het einde van het contract. Vooreen gegeven duurtijd geldt: hoe hoger de aankoopoptieen hoe lager de maandelijkse huurlasten.Als u bijvoorbeeld de formule kiest van 16%aankoopoptie en een duurtijd van 48 maanden,dan kunt u de prijs van de wagen voor84% in uw kosten verrekenen, gespreid overvier jaar. Maar als u om fiscale redenen maximaalkosten wilt inbrengen, neemt u in datzelfdegeval beter een kortere duurtijd, bijvoorbeeldtwee jaar.Kiest u voor een aankoopoptie van 45% eneen duurtijd van twee jaar, dan moet u slechts55% van het kapitaal terugbetalen gedurendedie twee jaar en zullen uw maandelijkse huurgeldeneen stuk lager zijn. Zo kunt u voor hetzelfdebudget gedurende twee jaar genietenvan een grotere wagen of een wagen in eenhogere prijsklasse. Nadien kunt u nog altijdkiezen. Ofwel verlengt u het contract, ofwelleast u een nieuwe wagen en factureert u deTwee soorten leasingDe fiscale administratie onderscheidt tweesoorten leasing: de traditionele leasing ofon-balance lease enerzijds, en de financiëleleasing of off-balance lease anderzijds.De grootte van de aankoopoptie ofrestwaarde is hierbij bepalend.On-balance lease:de aankoopoptie bedraagt 15% of minderIn dit geval redeneert de belastingsadministratiedat de leasenemer hetbetrokken voertuig aan het einde van hetleasecontract zal kopen. In de boekhouding ishet voertuig terug te vinden op de actiefzijdevan de balans en wordt het afgeschreven opbijvoorbeeld vijf jaar. Bij de traditioneleBBL-lease bedraagt de aankoopoptie 3%.Off-balance lease:de aankoopoptie is hoger dan 15%Hier behandelt de fiscale administratie deleasing op dezelfde manier als een huur. Datbetekent dat de leasenemer de maandelijksehuurgelden kan boeken als bedrijfskosten endat het voertuig niet in de balans zalvoorkomen.8BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

vorige aan een derde partij (bijv. de garagehouder),eventueel met een meerwaarde (bijv.50% i.p.v. 45% van de aankoopwaarde). In hetalgemeen kiest een cliënt de formule die hetbest inspeelt op zijn kostenbehoefte en terugbetalingsmogelijkheden.”BTW-voordeelJeroen Allemeersch: “Bij een financiële leasingbetaalt u maar een deel van de BTW. Stel dat ueen auto koopt van 1 miljoen BEF (24.789,35EUR) met eigen middelen of via financiering. Ubetaalt hierop meteen 210.000 BEF (5.205,76EUR) BTW, waarvan u achteraf de helft of105.000 BEF (2.602,88 EUR) recupereert. Leastu dezelfde auto (bijv. gedurende twee jaar meteen aankoopoptie van 45%), dan betaalt deleasemaatschappij de leverancier en verrekenthij de BTW in de maandelijkse huurgelden. DeBTW wordt in andere woorden gespreid. Natwee jaar beslist u de wagen te verkopen aan uwgaragehouder voor 450.000 BEF (11.155,21EUR) (45%) plus 94.500 BEF (2.342,59 EUR)BTW. U hebt dan alleen maar BTW betaald ophet deel van de wagen dat u hebt betaald. Ookals u een totaal verlies oploopt door een ongeval,betaalt de omniumverzekering het nog openstaandesaldo en hebt u alleen BTW betaaldgedurende de periode waarin u de wagen hebtgebruikt.”Off-balanceJeroen Allemeersch: “Bij een financiële Optileasemoet u de wagen niet langer afschrijven, maarboekt u de huurfacturen als kosten. Bij een kortecontractduur kunt u de wagen dan eventueelsneller ten laste nemen dan de fiscaal aanvaardeafschrijvingsduur. Het feit dat de huurgeldenverschijnen in uw kostenstructuur kan een gunstigeffect hebben op bepaalde financiële ratio’svan uw onderneming.”FleetkortingBij een financiële leasingbetaalt u maareen deel van de BTW.Jeroen Allemeersch: “Vergeet niet dat Locabel-Auto met zijn uitgebreide vloot over heel gunstigeaankoopvoorwaarden beschikt. Veel automerkenstaan vanzelfsprekend een grotere kortingtoe aan onze leasemaatschappij dan aan eenparticulier. Deze extra “fleetkorting” gaat integraalnaar de cliënt!”■BBL Optilease:de voordelen op een rijtje• 100%-financiering. Er is geen voorschotvereist.• Geen prefinanciering van de BTW.Locabel-Auto betaalt de leverancier.De cliënt betaalt de geëtaleerde BTW infunctie van de duur van het contract.• Het bedrijfskapitaal blijft intact.• Vermindering van de huur dankzij eenhoge residuwaarde.• Soepelheid op de vervaldag van hetcontract. De cliënt kan zijn contractverlengen of de prijs van de optie betalen,of een derde aanduiden aan wie Locabel-Auto het overeengekomen bedrag zalfactureren, of het voertuig terugoverdragen aan Locabel-Auto die hetvoertuig doorverkoopt (de eventuele meerofminwaarde wordt verrekend met decliënt).• Fleetkorting: als grote vlooteigenaar kanLocabel-Auto doorgaans genieten van eenextra korting op de aankoopprijs, die tengoede komt van de cliënt.• De belastingsadministratie behandelt dezetransactie als een huur. De huurbedragenworden geboekt als exploitatiekosten. Deoperatie komt dus niet in de balans van dehuurder voor.• De huurders van leasing zijn onderworpenaan een BTW van 21% die voor 50%recupereerbaar is in zoverre deleasingnemer onderworpen is aan de BTW.De niet-recupereerbare BTW wordtevenwel beschouwd als een fiscaalaftrekbare exploitatiekost tegen 75% voorde niet-recupereerbare BTW op hetkapitaalgedeelte en tegen 100% voor deniet-recupereerbare BTW op hetinterestgedeelte.EXTRA INFO13507.bbl-onderneming.beToelichting bij het nieuwe KB en MBBBL Optilease: definitie, doelgroep,voordelen en troeven9BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Buitenlandse handelIBAN: efficiëntebuitenlandse betalingenDankzij STP winnenondernemingen bijhungrensoverschrijdendebetalingen een totmeerderevalutadagen.Door de invoering vande eenheidsmunt heeft hetEuropese banksysteem heel watverbeteringen kunnenaanbrengen aan de grensoverschrijdendebetalingen.De Europese Centrale Bank (ECB)kijkt nauwlettend maartevreden toe.Straight Through ProcessingEén van die verbeteringen die vooral de bedrijfswereldaanbelangt, is Straight Through Processing(STP).STP maakt internationale betalingen mogelijkzonder manuele tussenkomst van de interveniërendebanken. Voor ondernemingen betekent diteen snellere en veiligere overdracht van fondsen.Dankzij STP winnen ondernemingen bij hungrensoverschrijdende betalingen een tot meerderevalutadagen. Alle landen van de EuropeseUnie en vier andere (IJsland, Polen, Noorwegenen Zwitserland) passen het STP-systeem toe.Internationale standaardOm van de voordelen van STP te genieten, moetu de betalingsrichtlijnen correct en volledigopvolgen. De rekeningnummers moeten voldoenaan de structuur van het IBAN(International Bank Account Number), evenalsaan de bancaire identificatiecode (BIC) van debegunstigde, vaak SWIFT genoemd.In België zullen de IBAN-rekeningstructuur ende BIC-code enkel gebruikt worden voor internationalebetalingen. In sommige Europese landen,zoals Italië, zullen die nummers vanaf1 januari 2002 ook vereist zijn voor binnenlandsebetalingen.IBANElk International Bank Account Number (IBAN) isuniek. Het identificeert de rekeninghouder evenalsde bank en het land van oorsprong. Het IBANis gebaseerd op het bestaande rekeningnummervan de cliënt, waaraan een landcode en een controlenummerbestaande uit twee cijfers wordentoegevoegd. De structuur van het IBAN verschiltdus van land tot land, maar heeft per land weldezelfde presentatie.Dankzij die rekeningnummers kunnen allebetrokken banken de operaties volledig automatischbehandelen, omdat ze niet langer aanvullendeinformatie moeten bijeensprokkelen omde internationale betalingen te kunnen verwerken.Het nummer waarborgt ook een absolutezekerheid over de identiteit van de rekeninghouder.StructuurHet IBAN-nummer is opgesplitst in groepen vanvier karakters, gescheiden door blanco’s. De laatstegroep kan minder karakters bevatten. Bijelektronische registratie verdwijnen de blanco’s.Het IBAN-nummer bestaat uit maximaal 34karakters en heeft een vaste lengte per land(voor België 16 karakters).Let wel: u mag nooit zelf een IBAN aanmaken.Om uw IBAN-rekeningnummer te kennen, kuntu gebruik maken van de conversiemodule oponze website www.bbl-onderneming.be.Het Belgische IBAN-nummer ziet er als volgt uit(de aangehaalde rekeningnummers worden gebruiktals voorbeeld):Binnenlands rekeningnummer:310-1031371-56IBAN:BE 20 310103137156• BE: de internationale landcode• 20: het controlenummer• 310103137156: het binnenlandserekeningnummerHet IBAN-nummer wordt als volgtweergegeven: IBAN BE20 3101 0313 715610BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Internationale IBAN-nummersIn de Europese landen die deze structuur hebbenaangenomen, ziet het IBAN-nummer er als volgtuit:LandBICDe Bank Identifier Code (BIC) is de internationalecode die een unieke identificatie mogelijk maaktvan iedere bank en/of haar zetels. Deze code isnoodzakelijk om de betalingen snel en juist tekunnen richten naar de betrokken banken.De code wordt meestal voorgesteld onder devorm van het SWIFT-adres van de bank. Voor deBBL moet u maar een BIC-code onthouden:BBRUBEBBWat kunt u doen?IBAN-structuurDuitsland DE86 3704 0044 0532 0130 00Denemarken DK50 0040 0440 1162 43Finland FI21 1234 5600 0007 85Frankrijk FR14 2004 1010 0202 0001 3M02 606Griekenland GR16 0110 1250 0000 0001 2300 695Groot-Brittannië GB29 NWBK 6016 1331 9268 19G.-H. Luxemburg LU28 0019 4006 4475 0000Ierland IE29 AIBK 9311 5212 3456 78IJsland IS14 0159 2600 7654 5510 7303 39Italië IT40 S054 2811 1010 0000 0123 456Nederland NL91 ABNA 0417 164300Noorwegen NO93 8601 1117 947Oostenrijk AT61 1904 3002 3457 3201Polen PL27 1140 2004 0000 3002 0125 5387Portugal PT50 0002 0123 1234 5678 9015 4Spanje ES91 2100 0418 4502 0005 1332Zweden SE35 5000 0000 0549 1000 0003Zwitserland CH93 0076 2011 6238 5295Te verrichten betalingenAls u een grensoverschrijdende betaling uitvoert,is het raadzaam om de begunstigde op de hoogtete brengen van uw IBAN-nummer en BICcode.U geniet dan in de eerste plaats van eensnelle behandeling: uw betaling zal sneller gecrediteerdworden ten voordele van uw leverancier,terwijl de debetdatum van uw rekening ongewijzigdblijft. Anderzijds verzekert het gebruikvan die gegevens dat de fondsen bij de correctebestemmeling komen.U doet er dus goed aan om de IBAN-rekening enBIC-code van uw leveranciers systematisch tegebruiken. Als die gegevens niet vermeld staanop de facturen van uw leverancier, kunt u methem contact opnemen om zijn persoonlijkeDe voordelen van hetIBAN-nummer• De uniforme Europese checkmodule vanhet IBAN-nummer bevestigt onmiddellijkde juistheid van het rekeningnummer vanuw buitenlandse begunstigde.• De automatische verwerking vangrensoverschrijdende betalingen via hetIBAN-nummer verkorten de doorlooptijdvan een transactie• Het IBAN-nummer bevat relevanteinformatie zoals de bankcode en het lokalerekeningnummer van een begunstigde,wat de afhandeling sterk vereenvoudigt.IBAN-nummers en BIC-codes op te vragen.Voor uw gemak stellen we modelbrieven te uwerbeschikking om naar uw leveranciers te sturen.De brieven zijn verkrijgbaar in verschillendetalen: Duits, Engels, Spaans, Frans, Italiaans enNederlands. U vindt ze eveneens op onze website.Te ontvangen betalingenHet is eveneens in uw belang om op al uw facturenuw IBAN-rekening en BIC-code correct tevermelden. Zo kunt u bij uw internationale betalingeneen tot meerdere valutadagen besparenin uw voordeel.Dankzij het IBAN worden grensoverschrijdendeelektronische betalingen binnen Europa net zoeenvoudig als binnenlandse betalingen.Om het u gemakkelijk te maken, stellen wij uvoorgedrukte zelfklevende etiketten met de volgensde IBAN-structuur conforme rekening terbeschikking, evenals het BIC-nummer van deBBL. U kunt uw etiketten bestellen via onzewebsite.■EXTRA INFO13510.bbl-onderneming.beLijst aangesloten landen STPBereken uw IBAN-nummerModelbrief in taal naar keuzeBestellen van gepersonaliseerde etikettenBreng uwinternationaleklanten steeds opde hoogte van uwIBAN-nummer enBIC-code.11BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Bedrijf en milieuMAMBO: Minder Afval,Meer BedrijfsopbrengstenBedrijven onderschatten sterkhun reële afvalkosten.Daarom ontwikkelde de OVAMeen gebruiksvriendelijke softwarewaarmee u niet alleen uw exacteafvalkosten kunt berekenen,maar ook kunt nagaan inhoeverre een milieu-investeringrendabel is.We gingen aankloppen bij de OVAM (OpenbareAfvalstoffen maatschappij voor het VlaamseGewest) waar woordvoerster Karina De Beule,deskundige Miranda Geusens en ingenieur RoosServaes ons met veel enthousiasme het MAMBOrekenmodelvoorstelden.OnderschattingMiranda Geusens: “Bij de dienst Preventie steldenwe vast dat ondernemingen moeilijk over debrug komen met investeringen in afvalbeperkendemaatregelen. Daarom hebben we hetmilieustudie- en adviesbureau ECOLAS ingeschakeldvoor een tweevoudig onderzoek: hoeberekenen bedrijven precies hun afvalkosten enwelke besparingen kunnen preventieve maatregelenopleveren? Drieëndertig bedrijven vanverschillende grootte en uit verschillende sectorenwerden onderzocht. Opvallende conclusie:ze bleken allemaal hun afvalkosten sterk teonderschatten omdat ze enkel de facturen vanophaling en verwerking in rekening brachten.Volgens de studie van ECOLAS zijn de reëleafvalkosten gemiddeld tien keer hoger dan defactuurkosten.”Vergeten kostenMiranda Geusens: “De meeste bedrijven houdengeen rekening met het verlies aan grond- enhulpstoffen dat ongeveer 50% van de totaleafvalkosten bedraagt. Ook de indirecte kostenworden vaak vergeten. Machines producerenbijvoorbeeld niet alleen eindproducten, maarook afval. U moet bijgevolg een deel van uwafschrijvingskosten van de machines in rekeningbrengen van uw afvalkosten, ook al wordt ditboekhoudkundig niet op die manier verwerkt. Inonze steekproef van 33 bedrijven bleek dat degemiddelde afvalkosten per bedrijf 44 miljoenBEF bedragen of 5% van de totale productiekosten.Er waren zelfs uitschieters bij van 20 procent.”RekenmodelMiranda Geusens: “MAMBO is een rekenmodel,ontworpen door softwarebureau Hemmis dat ude keuze biedt tussen twee methodes om uwreële afvalkosten te berekenen: een eenvoudigeen een gedetailleerde. Voor de eenvoudigemethode moet u alleen uw directe factuurkostenen uw verliezen aan grond- en hulpstoffeninbrengen. De indirecte kosten worden doorMAMBO automatisch berekend op basis van deonderzoeksgegevens.”Karina De Beule: “Alle nodige gegevens zijn normaalgezien aanwezig in uw onderneming: bijde boekhouding, op de productieafdeling… Het12BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Ingenieur Roos Servaes,woordvoersterKarina De Beule endeskundigeMiranda GeusensVolgens de ECOLAS-studie zijnde reële afvalkosten tien keer hogerdan de loutere factuurkosten vanvergt alleen wat tijd om al die gegevens te verzamelenen in te brengen in MAMBO. Ook datmoet niet worden overschat. Uit ons onderzoekbleek dat de verschillende bedrijfsafdelingenhiervoor samen zo’n zestien uur nodighadden.”Gevalstudiesophaling en verwerking.Miranda Geusens: “In het MAMBO-pakket vindtu uitgewerkte praktische studies, waaronder eenmooi voorbeeld van een houtverwerkingsbedrijf,dat zijn jaarlijkse totale afvalkosten aanvankelijkberekende op vier miljoen frank. Toen het metbehulp van MAMBO ook zijn grond- en hulpstoffenen alle indirecte kosten in rekeningbracht, bedroegen de reële afvalkosten 36 miljoen.Er ging namelijk heel wat papier verlorentelkens een pallet manueel werd verwisseld. Totdan had het bedrijf nooit willen investeren ineen automatische palletwisselaar omdat hetvond dat die investering veel te duur was. Uit deMAMBO-berekening bleek het tegendeel, zodatprompt werd overgegaan tot een investering van100 miljoen.”PreventiemoduleMiranda Geusens: “MAMBO biedt u bovendieneen benchmark die weergeeft hoe uw bedrijfsresultatenzich verhouden tot de gemiddelderesultaten van uw sector. De gegevens kunt uoproepen in een overzichtelijk rapport in Wordof Excel, met bijhorende grafieken en tabellen.Ten slotte is er de preventiemodule, waarmee uhet effect van bepaalde maatregelen (bijvoorbeeldeen afvalbeperkende investering) op uwtotale afvalkosten kunt berekenen. MAMBOgeeft u dan niet alleen een kosten- en batenanalyse,maar ook de terugverdientijd van uwinvestering.”Remedies?Karina De Beule: “MAMBO biedt uiteraard geenoplossingen om uw afvalprobleem aan te pakken.Hiervoor stelt de OVAM andere kanalen terbeschikking, zoals STIP (Steunpunt enInformatiecentrum voor Preventie van Afval enEmissies) en PRESTI (Preventie StimulerendeProgramma’s). De meeste ondernemingenweten trouwens zelf wat ze kunnen doen omhun afvalberg te verminderen, maar vinden deinvesteringen te hoog. MAMBO is vooral eeninstrument om bedrijven hun negatieve houdingte doen herzien op basis van financiële argumenten.”Tenslotte dit: aangezien MAMBO een initiatief isvan de OVAM, bestaat het softwareprogrammaenkel in het Nederlands. Niets belet echterWaalse of Brusselse ondernemingen om hetrekenmodel te bestellen. OVAM onderzoekt overigensde mogelijkheid om op Europees vlak desoftware in andere talen uit te brengen. ■EXTRA INFO13512.bbl-onderneming.beNuttige linksMAMBO-software: systeemvereistenSTIPPresti 4InfoHet MAMBO-pakket kost2000 frank. U kunt hetbestellen bij de OVAM,Kan. De Deckerstraat 22-26,2800 Mechelen, of via dewebsite www.ovam.be.Voor meer inlichtingen kuntu bellen naar 015-28 41 69of een e-mail sturen naarmambo@ovam.be.13BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

Fiscale knipoogVerhoging kilometervergoedingvoor verplaatsingskostenDe werknemers die hun eigen voertuig gebruikenvoor professionele doeleinden ontvangenvaak een forfaitaire kostenvergoeding van hunwerkgever. Wanneer die vergoeding niet hogeris dan deze die de Staat toekent aan haar ambtenaren(10 BEF/km sedert het K.B. van 20 juli2000), wordt ze beschouwd als een terugbetalingvan kosten eigen aan de werkgever.Bijgevolg is de vergoeding niet belastbaar inhoofde van de werknemer (Circ. van 11 september2000).Het bedrag van de kilometervergoeding dat deStaat toekent aan haar ambtenaren werdrecent verhoogd:• voor de periode van 1 juli 2001 tot31 december 2001 bedraagt de vergoeding10,63 BEF/km;• voor de periode van 1 januari 2002 tot30 juni 2002 zal dat 0,2636 EUR/km zijn.Die wijziging geldt ook voor de kilometervergoedingendie werkgevers toekennen in deprivé-sector.Sommige overbrengingen van goederenbinnen de EU zijn voortaanvrijgesteld van de inschrijvingsplichtin het “niet-overbrenging”-registerOp het vlak van de BTW is de overbrengingdoor een belastingplichtige van een goed vanzijn bedrijf naar een andere Lidstaat gelijk aaneen levering van goederen onder belastbaretitel. De belastingplichtige die het goed overbrengt,is vrijgesteld van BTW in het land vanvertrek maar wordt belast in het land van aankomst.Die regel legt aldus de verplichting op aan debelastingplichtige om zich voor BTW-doeleindente registreren in het land van aankomst van hetgoed, om aldaar de BTW te voldoen op de “ontvangst”van de overgebrachte goederen. Omdeze verplichting te versoepelen, is er voorziendat bepaalde verplaatsingen van goederen naareen andere Lidstaat geen overbrengingen zijn.De zogenaamde “niet-overbrengingen” zijnonder meer voorzien in volgende gevallen:• de levering met installatie van het goed in deLidstaat van installatie;• de verkoop op afstand van het goed in deLidstaat waar de verkoop is gelokaliseerd;• het tijdelijke gebruik van het goed in deLidstaat van aankomst in het kader van eendienstverlening door de belastingplichtige;• een werk aan dat goed, verricht in deLidstaat van aankomst, onder de voorwaardedat het goed na bewerking teruggestuurdwordt naar de belastingplichtige in België;• het tijdelijke gebruik van dat goed in deLidstaat van aankomst voor een periode vanten hoogste 24 maanden, in zoverre dat deinvoer van hetzelfde goed uit een derde land,met het oog op tijdelijk gebruik in de Lidstaatvan aankomst, in aanmerking zou komenvoor de regeling voor tijdelijke invoer metvolledige vrijstelling van invoerrechten.Dergelijke niet-overbrengingen dienen te wordeningeschreven in een bijzonder register. DeAdministratie heeft nu de formaliteiten versoepelddoor de volgende goederen van de verplichtingtot inschrijving in het bovenvermelderegister te ontslaan:• de vervoermiddelen die in België geïmmatriculeerdof ingeschreven zijn in een normalereeks;• laadborden en containers;• uitrusting voor de pers, voor de radio en voorde televisie;• de beroepsuitrusting die nodig is voor de uitoefeningvan een ambacht of van een beroepwanneer de prijs of de normale waarde vandit goed minder bedraagt dan 50.000 BEF enhet materieel niet meer dan zeven dagen buitenBelgië wordt gebruikt of indien de prijs ofde normale waarde van dit goed minderbedraagt dan 10.000 BEF en het materieelmeer dan zeven dagen maar minder dan24 maanden buiten België wordt gebruikt;• draagbare computers en alle aanverwanteuitrusting (zonder waardebeperking) diemeegenomen worden door werknemers vande onderneming.Tussenkomst van de werkgever inde prijs van een abonnementVoor het aanslagjaar 2001 (inkomsten 2000) isde tussenkomst van de werkgever in de prijsvan een abonnement voor gemeenschappelijkvervoer van de werknemer, voor zijn verplaatsingvan en naar het werk, totaal vrijgesteld opfiscaal vlak. De voorwaarden (attesten, regelmatiggebruik van het gemeenschappelijk vervoer...)blijven gelden. Vanaf het aanslagjaar2002, bevestigt de wet op de fiscale hervormingende volledige vrijstelling, maar de voorwaardenworden aangepast: een attest van de vervoerfirmais niet meer vereist en de vrijstellingkan slechts worden bekomen door de belastingplichtigendie opteren voor de forfaitaireberoepskosten.14(Bron: Deloitte & Touche)BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001

InitiatievenCURSUSVERKOOPTECHNIEKENDe Kamer voor Handel enNijverheid van Brussel(KHNB) organiseert van 9 tot30 november een cyclus overDe technieken voor een efficiënteverkoop.In deze cursus wordt de deelnemervertrouwd met deverschillende stadia in deverkoop, de voorbereidingen de organisatie. Veel aandachtgaat naar de gesprekstechniekenom de verkoopprestatieste verbeteren.Het programma omvat volgendehoofdstukken: de verkoperen zijn marktgebied;de telefonische prospectie;het gesprek face-to-face (2delen); de klantenbinding.Data: 9, 16, 23 en 30 november,van 9.00 tot 13.00 u.Info:KHNBBrigitte van der MensbruggheTel. 02-643 78 30E-mail: bvdm@ccib.irisnet.beWebsite: www.khnb.bePORTAALSITEOPLEIDINGENIN BELGIËEen trouwe lezer van BBLOnderneming maakte onsattent op de volgende interessantewebsite: www.e-training.be.Op die site kunt ualle mogelijke opleidingenopvragen die in Belgiëbeschikbaar zijn.U kunt een zoekactie ondernemenop thema (informatica,marketing, talen…) of oponderwerp. Als u zelf opleidingenverzorgt, kunt u zichgratis inschrijven in de databank.De site levert ook eenmaandelijkse nieuwsbrief dieu gratis in uw mailbox kuntontvangen. Ga zeker eenseen kijkje nemen…KALENDER EUROAmper twee maanden voorde definitieve overschakelingop de euro, zetten we hiernog enkele belangrijkegebeurtenissen voor het jaareindeop een rijtje:• 20/10: Electrabel start facturatiemet OGM in Euro.Eind oktober: start vanpublieke communicatiecampagneinzake (veiligheids)kenmerken van eurocash enhet scenario.• 15/11: levering van circulairecheques in euro.• 30/11: instellingen die aanhun debiteuren een reeksvoorgedrukte formulierenbezorgen voor termijnbetalingen,dienen uiterlijktegen 30 november 2001 allenog in BEF uitgedrukte overschrijvingsformulierenwaarvande uiterste betalingsdatumna 31 december 2001valt, te vervangen.• 1/12: start van subfrontloadingvan winkeliers: euromuntstukkenen eurobiljettenvan 5, 10 en 29 euro.• 14-15/12: Europese TopLaken met aankomst vanchartale euro.• 15/12: distributie vaneurominikits via banken, dePost, werkgevers…• 17/12: start van uitgiftevan circulaire cheques exclusiefin euro. Afschaffing vanpostassignaties behalve voorenkele uitzonderingen (pensioenen…aan huis betaalbaar).• 28/12: laatste openingsdagin 2001 van interbancairebetalingssystemen TARGET,ELLIPS, UCV en financiëlemarkten.BELGISCHEECONOMIE 2000Het ministerie van EconomischeZaken heeft onlangseen nieuw rapport uitgebrachtover De Belgische economiein 2000. Vooraf situeert destudie de Belgische economiein een bredere internationalecontext en geeft een overzichtvan de interne conjuncturelewijzigingen in 2000.Verder tracht deze publicatiede elementen te identificerendie bijdragen tot een potentiëlegroei van onze economie.U kunt het rapport downloadenin PDF-formaat op desite van het ministerie vanEconomische Zaken www.mineco.fgov.be (klik op ‘what’snew’).Info:Secretariaat-generaalMinisterie van EconomischeZakenDe Meeûssquare 231000 BrusselTel. 02-506 51 11Fax 02-513 29 54NIEUWE REGELINGFINANCIËLE STEUNExport Vlaanderen heeft vande Vlaamse regering deopdracht gekregen om deexportinitiatieven van hetVlaamse bedrijfsleven teondersteunen, te begeleidenen te stimuleren. Een van demiddelen bij uitstek daartoeis het toekennen van subsidiesvoor exportbevorderendeinitiatieven. Op 20 april2001 keurde de Vlaamseregering een nieuw besluitgoed dat de voorwaarden ende regels vaststelt inzake detoekenning van subsidies. Denieuwe reglementering isonlangs van kracht geworden.Ze is specifiek gerichtnaar KMO’s en heeft alsbelangrijkste doel dat onzeexporteurs voor de afzet vanhun producten en dienstenook buiten de EuropeseEconomische Ruimte (EER =EU + Noorwegen, Liechtensteinen IJsland) zouden zoeken.De volgende exportinitiatievenkomen voor subsidies inaanmerking: organisatie vaneen prospectiereis, deelnameaan een beurs, aankoop vaneen lastenboek, oprichtingvan een prospectiekantoor.Het nieuwe besluit streefteenduidigheid en klantvriendelijkheidna. Zo wordt hetsteunbedrag forfaitair berekenden uitbetaald. Voor alleinitiatieven kent ExportVlaanderen een subsidie toevan 50% van de aanvaardekosten. Hierbij blijven deadministratieve formaliteitentot een minimum beperkt.Bovendien krijgt de exporteursnel een antwoord op devraag of hij de aangevraagdesteun al dan niet zal krijgen.Info:Export VlaanderenTel. 02-504 88 20E-mail: yves.roekens@export.vlaanderen.beWebsite: www.export.vlaanderen.beCD-ROMBEDRIJVENGIDSVLAANDEREN2001Voor de derde maal hebbende vijf Vlaamse GOM’s dehanden in elkaar geslagenom een inventaris van hetVlaamse bedrijfsleven temaken op cd-rom. De cdrombevat de bedrijfsgegevensvan meer dan 26.000ondernemingen in Vlaanderen.Het betreft bedrijvenmet minstens vijf werknemersuit de sectoren landbouw,industrie, bouw, transport,groothandel en zakelijkedienstverlening.U kunt de cd-rom bestellen(37,18 EUR of 1.500 BEF) entevens on line raadplegen opwww.gom.be.15BBL Onderneming - Nr. 135 - oktober 2001