Beheerplan Natura 2000 Kampina & Oisterwijkse Vennen (133)

Recreatiedruk in relatie tot broedvogels op de centrale heidevan KampinaDe recreatie op de heide van Kampina neemt al gedurende tientallen jaren in omvangtoe. Met name in de laatste pakweg 10 jaar is het zo druk geworden, dat effecten op defauna zichtbaar zijn geworden. De sterk toegenomen bekendheid van het gebied, onderandere tengevolge van tal van publicaties en ontwikkelde recreatieve routestructuren,en de toename van de beschikbare vrije tijd, niet in het minst bij grote aantallen(vervroegd) gepensioneerden, zijn factoren die in betekenende mate bijgedragenhebben aan het steeds drukker geworden bezoek aan Kampina. Dat drukke bezoekbeperkt zich al lang niet meer tot enkele piekdagen of vakantieperioden, maar treedt hetgehele jaar door op met een zwaartepunt in voorjaar en zomer.De formeel bewegwijzerde fietsroutes langs Valkeniersbaan en Melaniedreef leverenslechts een beperkte bijdrage aan de recreatiedruk. De fietsers die daar gebruik vanmaken passeren Kampina veelal als onderdeel van een knooppuntenroute op weg naarandere gebieden en wijken hoegenaamd niet van de fietsroute af. Veel meer impacthebben de wandelaars, mountainbikers en al dan niet aangespannen paardrijders. Zijverblijven aanzienlijk langer in het gebied en doorkruisen op tal van manieren ook dekern van het heidegebied. Bovendien zijn veel wandelaars vergezeld van honden,waarvan dan nog een aanzienlijk deel niet aangelijnd is.Het netwerk van zandpaden op de heide wordt dan ook door de beheerders al jarenlangals te fijnmazig beschouwd. Daar komt nog bij dat de voor de begrazing ingezetterunderen hun eigen wissels over de heide trekken, welke smalle paadjes vervolgens ookweer door recreanten, waaronder met name veel mountainbikers, gebruikt worden. Hetresultaat van deze fijnmazigheid is dat er op de heide vrijwel geen aaneengeslotenrustgebieden van enigszins substantiële omvang zijn: overal is voortdurend sprake vanverontrusting waar met name de (avi)fauna onder te lijden heeft. De ruggegraat vangenoemd netwerk wordt gevormd door de brede zandbanen Belverse Baan, HaarenseDijk en Melaniedreef, die ooit aangelegd zijn om te dienen als basis voor de ontginningvan Kampina. Zij doorsnijden de centrale heide van zuid naar noord en van west naaroost en tal van tussenliggende kleinere zandpaden takken hier op aan.De voor de heide karakteristieke vogelsoorten zijn grondbroeders die gevoelig zijn voorverstoring. Uit onderzoek ¹) is gebleken dat met name de Wulp, en in mindere mate ookandere soorten waaronder de Tapuit, uitgesproken negatief reageert op intensieverecreatie. Tot ongeveer 10 jaar geleden broedden jaarlijks nog omstreeks 25 paren vande Wulp op de centrale heide van Kampina. Bij de recente inventarisatie in 2008 bleekde broedpopulatie van de Wulp teruggelopen te zijn tot 9 paren. De Tapuit heeft voorzover bekend in 1991 voor het laatst op Kampina gebroed en wordt de laatste jarenuitsluitend nog als doortrekker waargenomen.Nu zijn er uiteraard meerdere factoren die een rol kunnen spelen bij de toe- of afnamevan vogelsoorten. Veelal is er sprake van wijziging of aantasting van het broedhabitat.Wat de Wulp betreft is hier op Kampina echter geen sprake van. Door diversebeheermaatregelen zoals lokaal plaggen en afzetten van opslag is de kwaliteit van hetleefgebied van de Wulp er eerder op vooruit gegaan. Er zijn dus goede redenen om aante nemen dat de recreatiedruk een belangrijke rol speelt bij de gesignaleerdeachteruitgang.Het verdwijnen van de Tapuit kan heel wel bevorderd zijn door de teloorgang van dekonijnenpopulatie, tengevolge waarvan de open zandige plekken op de heidedichtgroeiden. Het ligt dus niet voor de hand dat de recreatiedruk hierin een belangrijkaandeel heeft gehad.9v5463/R00001/901805/DenBWerkdocument 23 september 2010