Medium / Jaargang 29 / #03 / MEI 2016

OUDERWETSE
COMMUNICATIEMIDDELEN: MISSERS
OF GROOT GEMIS?
TEKST: CHRISTAAN BURGGRAAFF
S
martphones, social media, e-mail – ze zijn bijna onontkoombaar. Steeds meer mensen
kiezen er bewust voor om een tijdje offline te gaan. Computer uit, telefoon op vliegtuigstand
en lekker een goed boek lezen. Natuurlijk is er ruimte tussen altijd bereikbaar zijn en geheel
onbereikbaar zijn. De afgelopen eeuwen zijn heel wat communicatiemethoden opgekomen
en weer ten ondergegaan. Onder het motto ‘vroeger was alles beter’ richten we in deze editie
van Medium de blik op oude communicatiekanalen: wat zijn de voor- en nadelen van deze
communicatiemiddelen en is het eigenlijk wel terecht dat we ze in de ban hebben gedaan? Om
dat te bepalen zet Medium alle plus- en minpunten op een rijtje.
Rooksignalen
Waar vuur is, is rook en waar rook is, kun je rooksignalen
maken. In tegenstelling tot met de meeste andere
communicatiemiddelen kan men met rooksignalen
enkel zinvol communiceren wanneer er van tevoren
afspraken worden gemaakt over de betekenis van
de verschillende signalen. Rooksignalen werden in
het verleden gebruikt door onder meer de Apacheindianen,
maar ook bij de Chinese Muur maakt men
er gebruik van. Anno 2016 maakt men nog steeds
gebruik van dit gedateerde communicatiemiddel, onder
meer bij de verkiezing van een nieuwe paus.
De voordelen van rooksignalen zijn natuurlijk vrij duidelijk:
je zit lekker warm en knus bij een vuur en je zit nooit met
een lege batterij of zonder stopcontact. Daarnaast is
het een heel goedkope manier van communiceren: je
hebt eigenlijk alleen wat nat gras nodig, omdat dat bij
verbranding veel rook produceert. De markt voor nat
gras is niet erg groot, maar de marktprijs valt gelukkig
mee.
Nadelen zijn dat het slecht is voor het milieu, het
stinkt en de stoffen die bij verbranding vrijkomen, zijn
allesbehalve gezond. Een handige tip: probeer de
rook niet in te ademen. Daarnaast is het een weinig
spontaan communicatiemiddel omdat men het enkel
met duidelijke afspraken kan gebruiken en het kan vrij
lastig zijn om anderen impulsief te bereiken: je hebt niet
zoiets als gemiste oproepen. Bovendien is het bij slecht
zicht vrijwel onmogelijk te gebruiken.
++
geen elektriciteit nodig
gezellig en knus door vuur
--
slecht voor het milieu
stank
beperkte woordenschat
moeilijk bij slecht zicht
Telegraaf
De Lucky Luke-lezer kent de telegraaf wel, maar
waarschijnlijk zijn er veel minder mensen die weten
dat de elektrische telegraaf uit Lucky Luke een
doorontwikkeling was van de optische telegraaf
(de semafoor), die in de 18de eeuw in Frankrijk
werd gebruikt. Door middel van seinposten konden
boodschappen over lange afstanden worden
doorgegeven: elke seinpost kon door middel van
balken in totaal 184 verschillende standen aangeven,
twee standen achter elkaar betekende een bepaald
woord. De mensen op de seinposten kenden de
combinaties meestal niet, hun enige taak was de stand
van de voorgaande seinpost (die dus te zien moest zijn)
over te nemen.
De elektrische telegraaf werd in de 19de eeuw
ontwikkeld, onder anderen door Samuel Morse,
bekend van de morsecode. Het elektrische seintoestel
betekende een enorme vooruitgang, omdat er
dankzij de telegraaf vrijwel zonder tijdverlies over lange
afstanden gecommuniceerd kon worden.
De telegraaf heeft enkele duidelijke voordelen:
communicatie gaat snel, over een lange afstand
en is vertrouwelijk; men moet echt op de plaats van
de ontvanger zitten (en morsecode kennen) om de
berichten te ontsleutelen. Daar staat tegenover dat
het ondanks alles een vrij omslachtige manier van
communiceren is: men moet naar een telegraafkantoor,
vervolgens moet de tekst in morse worden omgezet en
op de plaats van bestemming weer worden ontsleuteld.
Er is bovendien een uitgebreide infrastructuur nodig. Als
iemand bijvoorbeeld een bericht van Washington naar
New York wilde sturen, moest er immers daadwerkelijk
een directe verbinding tussen de twee steden zijn.
++
lange afstand
snel
vertrouwelijk
--
uitgebreide infrastructuur noodzakelijk
enkel bruikbaar na uitgebreide opleiding
Medium Magazine | #3 2015-2016 | 26