Buiten de Orde 2016 #2

De hoop achter Sanders, de angst achter Trump
Verkiezingsstrijd in de Verenigde Staten
D
Hoe anders ziet dat er uit dan in de voorverkiezingen
die aan Democratische kant een
campagne van de hoop brachten, een hoop
op sociale verandering verwoord door
Bernie Sanders. De hoop was misplaatst en
reëel tegelijk. Ze was misplaatst omdat ze
zich richtte precies op een politicus die via
de gevestigde kanalen van partijpolitiek,
stembusstrijd en bestuurlijke functies in de
staat sociale verandering denkt te bereiken.
Die kanalen zijn voor dat doel onbruikbaar.
De hoop was tegelijk reëel waar ze een beroep
deed op de verlangens en inzet van degenen
wiens steun hij zocht. De hoop
woonde niet in Sanders zelf. De hoop leefde
achter Sanders, onder degenen die zich
achter hem schaarden omdat ze zichzelf
herkenden in Sanders' standpunten en hoe
hij die onder woorden bracht. Die hoop leeft
nog, maar is snel aan het vervagen nu
Sanders het steeds duidelijker niet haalt. Hij
ontslaat al campagnepersoneel. Hij wil nog
steeds doorvechten tot en met de Conventie
waar de Democraten hun kandidaat aanwijzen.
Maar zijn inzet daar is het ‘platform’,
het ‘partijprogramma’, een lijstje verlangens
waaraan geen kandidaat zich veel gelegen
laat liggen. De strijd om de Democratische
kandidatuur is zo goed als gestreden, en de
kandidaat wordt Clinton.
Maar hoe zat die hoop in elkaar? Waar zaten
voor linkse en radicale mensen de pluspunten?
Niet zozeer in Bernie Sanders zelf. Dat
is een man die, relatief radicaal begonnen
als burgerrechtenactivist, een carrière als
onafhankelijk politicus maakte, burgemeester
van Burlington, later als senator.
Als bestuurder opereerde hij iets links van
het midden, maar steeds in samenspraak
met ondernemers die snapten dat al te asociaal
beleid niet nodig en niet opportuun
was. In de Senaat groeide hij steeds meer
naar de Democratische fractie toe, aan
wiens overleg hij ook deelnam. Hij was nog
slechts onafhankelijk in naam.
In zijn politieke keuzes bleek zijn loyaliteit
aan het Amerikaanse establishment. Binnenlands:
hervormingen die de positie van
arme mensen iets verbeterden, zonder de
macht van grote bedrijven aan te tasten. Internationaal:
loyaal aan de imperialistische
agenda van de heersende klasse, niet fundamenteel
kritisch over Amerikaanse steun
aan Israël, voorstander van tenminste sommige
oorlogen die het Witte Huis en het
Pentagon lanceerden, zoals de Kosovo-oorlog
in 1999. De man was en is geen linksradicaal.
De man is amper een sociaaldemocraat.
Hij was en is een ‘liberal’ in de
Democratische traditie van Roosevelt en Johnson:
iemand die staatsingrijpen om arme
mensen minder arm te maken accepteert,
evenals een rol voor vakbonden als tegenwicht
tegen grote ondernemers, maar
steeds op basis van acceptatie van de kapitalistische
orde en van de internationale
machtspositie van de VS.
Toen hij bekendmaakte dat hij de Democratische
kandidatuur voor het presidentschap
zocht, nam hij deze erfenis als inzet
mee. Gaandeweg maakte hij wat los onder
grote groepen mensen. Zijn campagnebijeenkomsten
trokken duizenden, soms
tienduizenden bezoekers. Geld begon binnen
te stromen, in kleine bedragen uit honderdduizenden
huishouders, want groot
geld van grote bedrijven accepteerde hij
niet. De campagne van Sanders bracht de
afgelopen maanden iets op gang dat niet
verklaard kan worden uit het optreden van
de man zelf. Hij kwam te staan voor iets dat
mensen al voelden, iets dat Sanders wist te
benoemen maar waar hij geenszins de uitvinder
of maker van was. Hij benoemde en
16
Buiten de Orde