Buiten de Orde 2013 #4

u i t e n de o r d e
In het lijstje ‘cases’ staan zaken die al eerder veel publiciteit kregen.
Denken we maar aan de zaak van McDonald’s tegen London
Greenpeace in de vroege jaren ’90. Of aan het schandaal over
de telefoonhacks van News Corp., het mediacircus van Rupert
Murdoch dat vanaf 2006 stilaan aan het licht is gekomen en van
2011 tot 2013 echt losbarstte. Ook de reactie van de Bank of
America op de uitspraak in 2010 van Julian Assange van Wikileaks
waarmee hij zijn intentie aankondigde een topbank uit de V.S.
‘neer te [zullen] halen’.
De tactieken die hiertegen in stelling werden gebracht zeggen
veel over hoe ver ondernemingen bereid zijn te gaan: desinformatie
verspreiden over Wikileaks, valse documenten bezorgen
en dan de fouten aan de grote klok hangen om Wikileaks in diskrediet
te brengen, cyberaanvallen tegen Wikileaks om gegevens
over klokkenluiders te bemachtigen, Glenn Greenwald’s carrière
verwoesten als hij Wikileaks blijft steunen.
In de FAQ-rubriek achterin wordt dieper ingegaan op een aantal
evidente vragen: hoe gebruikelijk is dit soort spionage?, wie
voert de spionage daadwerkelijk uit?, in welke mate zijn huidige
en voormalige leden van overheidsdiensten hierbij betrokken?,
welke non-profitorganisaties zijn er doelwit van?, hoe groot zijn
de bedragen die ondernemingen hieraan uitgeven? Het zou te ver
voeren dit hier helemaal uit de doeken te doen.
Spooky Business probeert zaken te documenteren waar we weinig
zicht op krijgen: bedrijfsspionage van grote bedrijven in nonprofitorganisaties.
Het hele onderwerp is in nevelen gehuld. Er
zijn maar weinig ‘ernstige’ journalisten die hierover schrijven. De
overheid doet helemaal niks.
Veel van wat we weten over het onderwerp is vaak per toeval aan
het licht gekomen. Het beeld dat we krijgen is dus op zijn best
fragmentair: enkele toevallige kiekjes, willekeurig genomen en die
slechts een voorafschaduwing kunnen zijn van wat er allemaal in
realiteit wordt gebruikt.
Er is echter een aantal zaken die we wél met zekerheid kunnen
zeggen. Het vermogen van grote bedrijven om te spioneren is de
laatste jaren exponentieel gegroeid. De meeste grote bedrijven
hebben een veiligheidsmanager die belast is met het beoordelen
en ‘behandelen’ van bedreigingen allerhande, activisten incluis.
Er is een overvloed aan privébedrijven die zich wijden aan gesofisticeerde
spionageopdrachten. De bereidheid van voormalig
personeel van inlichtingen-, veiligheids- en politionele diensten
om aan bedrijfsspionage mee te werken lijkt de normaalste zaak
van de wereld geworden te zijn. Bijzonder actief en wijdverbreid
zijn mensen die uit de CIA of de NSA komen, samen met ook
mensen die daarvoor (of nog steeds) werkzaam zijn in het leger,
de politie en andere overheidsinstanties. Er is niet de minste
controle of toezicht mogelijk op deze private diensten.
De gebruikte technieken kennen we niet allemaal – veel van de
vragen hierboven blijven om evidente reden minstens gedeeltelijk
onbeantwoord: de kans is klein dat we ooit echt te weten komen
hoe het precies zit. In ieder geval begint het vaak met het onderzoeken
van wat sowieso publiek is, via de statuten, de ‘posts’ op
publieke fora, kranten enzoverder wordt uitgezocht wie wat doet
en een aantal algemeenheden over de organisatie. Dan wordt
zo veel mogelijk ‘legale’ informatie verzameld om een algemene
inschatting te doen van de bedreigingen die er zijn en van de
eventuele kansen of moeilijkheden die er zijn om meer te weten
te komen (vulnerability research of kwetsbaarheidsstudie). Dan
wordt een keuze gemaakt uit verschillende technieken: computerhacken
(bijvoorbeeld via ‘trojanen’, gekende veiligheidsrisico’s
van firewalls en anti-virussen, phishing, key loggers, malware), telefoongegevens,
afluisteren van telefoons, hacken van voicemail,
diefstal van computers. Verder kunnen dan acties ondernomen
worden: desinformatiecampagnes, onderzoeken van het privéleven
van onderzoekers, valse dossiers aanleggen, chantage.
Maar ook infiltratie en provocatie behoren tot de mogelijkheden.
In Nederland zijn ook ASEED en het Fort van Sjakoo ooit geïnfiltreerd.
Oplossingen draagt het dossier jammer genoeg niet aan. Maar
het toont op een feitelijke manier wel aan dat dit soort strategieën
wel degelijk gebruikt wordt tegen wie zich ‘verzet’ tegen de
alleenheerschappij van de 1%.
De bereidheid van voormalig
personeel van inlichtingen-,
veiligheids- en politionele diensten
om aan bedrijfsspionage
mee te werken lijkt de normaalste
zaak van de wereld
geworden te zijn
ook als je CEO of ondernemer bent en geen ambtenaar!
Ve rde r l e z e n :
Ik verwijs graag naar het rapport zelf voor veel lezenswaardige
verwijzingen in de voetnoten.
Aparte vermelding is wel gerechtvaardigd voor het boek van
Eveline Lubbers, Secret Manoeuvres in the Dark: Cororate and
Police Spying on Activists, Pluto Press, London, 2012.
Ruskin raadt als handleiding de brochure van Jessica Bell
en Dan Spalding aan: http://www.ruckus.org/downloads/
RuckusSecurityCultureForActivists.pdf
Verder natuurlijk www.burojansen.nl
Online raadt het rapport verder aan: www.eff.org, www.prwatch.
org, www.sourcewatch.org. Ik kan daar zelf ook www.corporateeurope.org
aan toevoegen.
Over de dynamiek van de pers en waarom sommige zaken/visies
wél aan bod komen en andere niet: lees bijvoorbeeld de boeken
van Noam Chomsky (Manufacturing Consent en andere).
Voor meer informatie over Judi Bari en de aanslag die haar het
leven kostte, samen met haar visie als bruggenbouwster tussen
de IWW en Earth First!: http://www.judibari.org/ en http://www.
iww.org/history/biography/JudiBari/1
29