NFM 23-18
23.11.2019 • Views
Share Embed Flag

NFM 23-18

ePAPER READ
willem.vreeswijk

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

NUMMER <strong>23</strong> • LENTE 20<strong>18</strong> | WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL<br />

new<br />

FINANCIAL<br />

MAGAZINE<br />

GELD EN DIENSTVERLENING, ZO KAN HET OOK!<br />

MAARTEN EDIXHOVEN<br />

DE VREUGDETRANEN<br />

VAN FEDERER<br />

KATE RAWORTH<br />

DONUT ECONOMIE<br />

AMBA ZEGGEN<br />

WALK THE TALK<br />

MARLIEKE BROEKMEULEN<br />

TRENDY VEGAN MODE<br />

ROGER HAGEN<br />

HOE TRANSPARANTER HOE BETER<br />

VALENTINA VISSER<br />

GELUKSMOMENTEN CREËREN<br />

THEMA<br />

Verantwoordelijkheid<br />

MEINO ZANDWIJK • URJAN CLAASSEN • LILI RENGIFO • BAS TIMMER • PAUL DE BLOT

New Financial Forum<br />

Doel<br />

Het New Financial Forum stelt zich ten doel de financiële sector<br />

bewust te maken van haar belangrijke maatschappelijke<br />

functie. Het herstel van vertrouwen op basis van de kernwaarden<br />

integriteit en duurzaamheid is hierbij leidend.<br />

Visie<br />

De financiële sector is de bloedsomloop van de economie. Om<br />

een gezonde bloedsomloop te behouden is continue actie van<br />

binnen uit de sector gewenst. Hierdoor floreert de samenleving<br />

en herstelt het vertrouwen in de financiële sector.<br />

Ambitie<br />

Het New Financial Forum bundelt krachten, ideeën, inspiratie<br />

en best practices van positief ingestelde mensen die gezamenlijk<br />

een concrete en wezenlijke bijdrage leveren aan een gezonde<br />

maatschappelijk relevante financiële sector. De doelstelling<br />

kent drie thema’s: het zichtbaar maken van de positieve<br />

beweging, onderlinge versterking en herstel van reputatie en<br />

vertrouwen.<br />

What’s in it for you?<br />

Het New Financial Forum is hét platform waar mensen uit de<br />

hele financiële sector vrijuit met elkaar de dialoog kunnen<br />

voeren over wezenlijke zaken. Wie deelneemt aan het Forum<br />

kan ideeën lanceren en toetsen, kennis en inspiratie opdoen<br />

en leren van anderen. En zodoende een bijdrage leveren aan<br />

het hogere doel. Hierbij is ook jouw support keihard nodig.<br />

Meld je daarom aan en bouw met ons mee aan een betere<br />

financiële wereld.<br />

Bestuurder van de Stichting New<br />

Financial Forum is oprichter Willem<br />

Vreeswijk (tevens hoofdredacteur VVP).<br />

De Raad van Toezicht bestaat sinds<br />

1 januari 20<strong>18</strong> uit: voorzitter Indra<br />

Frishert (Dazure), penningmeester<br />

Douwe Dijkstra, secretaris Robin van<br />

Been (Polis Advocaten) en de leden<br />

Amba Zeggen (Risk & Governance),<br />

Boudewijn van Uden (a.s.r.) en Faisal<br />

Setoe (Aegon).<br />

Aegon, Allianz, a.s.r., Nationale-Nederlanden,<br />

Obvion, Turien & Co., Yarden en<br />

Zwitserleven zijn partners van de stichting<br />

New Financial Forum. Dankzij hun<br />

support komt de missie van de stichting<br />

een stuk dichterbij: een gezonde en<br />

gerespecteerde financiële sector die<br />

werkt aan het herstel van vertrouwen<br />

op basis van de kernwaarden integriteit<br />

en duurzaamheid.<br />

www.newfinancialforum.nl/ambassadeur-worden<br />

Bouw ook mee aan een gezonde en gerespecteerde financiële sector en word Ambassadeur<br />

www.newfinancialforum.nl

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

VOORWOORD<br />

Verantwoordelijkheid<br />

Eén van doelen van de stichting New Financial<br />

Forum is het zichtbaarder maken van initiatieven<br />

die de wereld mooier maken. Het goede nieuws is<br />

dat steeds meer mensen hun verantwoordelijkheid<br />

nemen om een bijdrage te leveren om de wereld<br />

leefbaar te houden en met oplossingen te komen<br />

voor wezenlijke problemen.<br />

Iedereen volgt zijn eigen route naar Rome. Maar door<br />

al deze initiatieven zichtbaar te maken, kunnen we beter<br />

zien wat er in de samenleving speelt en dat deze positieve<br />

beweging al veel sterker is dan menigeen denkt.<br />

In deze editie van het New Financial Magazine onder<br />

meer een exclusief interview met Kate Raworth, auteur van<br />

het boek Doughnut Economics. Zij zet nut en noodzaak van een<br />

nieuwe economie op een rij. Zo sterven elk jaar miljoenen<br />

kinderen jonger dan vijf jaar aan eenvoudig te genezen<br />

aandoeningen, moeten ruim 2 miljard mensen rondkomen<br />

van minder dan 3 dollar per dag en bezit<br />

1 procent van de mensheid meer dan de<br />

overige 99 procent bij elkaar. Met slechts 3<br />

procent van de mondiale voedselproductie<br />

kunnen deze honderden miljoenen mensen<br />

worden gevoed en dat terwijl 30 tot 50<br />

procent van de mondiale voedselproductie<br />

verloren gaat in mondiale aanvoerketens<br />

of in vuilnisbakken wordt gekieperd. Met<br />

slechts 10 procent van het voedsel dat nooit<br />

wordt gegeten, kan een einde aan de honger<br />

in de wereld worden gemaakt.<br />

Bedenk ook dat de invloed van de<br />

mens op onze planeet nog nooit zo<br />

groot is geweest. In het jaar 2100 zal de<br />

gemiddelde temperatuur op aarde met 4<br />

procent gestegen zijn, wat dreigt te leiden<br />

tot overstromingen, droogte, stormen en<br />

een stijging van de zeewaterspiegel zoals<br />

de mensheid niet eerder meemaakte. Tegen<br />

2025 zal tweederde van de mensheid leven<br />

“MET SLECHTS 10<br />

PROCENT VAN HET<br />

VOEDSEL DAT NOOIT<br />

WORDT GEGETEN,<br />

KAN EEN EINDE AAN<br />

DE HONGER IN DE<br />

WERELD WORDEN<br />

GEMAAKT”<br />

in gebieden met een ernstig watertekort. Nu al wordt 80<br />

procent van de visgronden overbevist en zal er in 2050 meer<br />

plastic in de oceanen zijn dan vis.<br />

Afgrijselijk? Jazeker! Maar het roept vooral op tot actie,<br />

tot het nemen van verantwoordelijkheid. De keuzes die een<br />

mens maakt hebben namelijk invloed. Iedereen kan een<br />

steentje bijdragen. Door te weten wat je koopt, waar het is<br />

gemaakt, door te weten waar spullen van gemaakt zijn en<br />

door wie ze gemaakt zijn, door bewust te zijn wat je in je<br />

mond stopt, hoe je reist, hoeveel water je gebruikt, waar je<br />

werkt, met wie je werkt, en door te weten hoe bedrijven hun<br />

geld verdienen, etc.<br />

Kunnen we Rome alleen bereiken door af te zien, niet<br />

meer te genieten en onszelf op te offeren in het belang van<br />

de mensheid? Welnee! Het is juist heerlijk om gezond te eten,<br />

bewust te ademen en betekenisvol te leven. Wat een rijkdom.<br />

om – hoe bescheiden ook - een bijdrage te leveren aan een<br />

wereld waar je graag in wilt leven.<br />

In deze editie van het New Financial<br />

Magazine staan vele voorbeelden van mensen,<br />

initiatieven en bedrijven die iedere dag weer<br />

het verschil maken. Of ze nu ceo zijn van een<br />

wereldconcern of eigenaar van een vegan<br />

modewebshop, ze nemen allemaal hun<br />

verantwoordelijkheid om de wereld vooruit te<br />

helpen.<br />

De stichting New Financial Forum wil een<br />

podium bieden voor al die mensen die in de<br />

praktijk het verschil maken. Ze moedigen<br />

aan, inspireren, laten zien hoe het kan en<br />

bevestigen al diegenen die op reis zijn gegaan.<br />

Lang niet altijd zullen we weten of er altijd de<br />

juiste paden worden bewandeld. Wel weten we<br />

zeker dat we op weg naar Rome zijn en niet<br />

meer op onze schreden zullen terugkeren. n<br />

WILLEM VREESWIJK<br />

willem@willemvreeswijk.com<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 3

COLOFON<br />

NEW FINANCIAL MAGAZINE HÉT PLATFORM<br />

VOOR DE NIEUWE FINANCIËLE WERELD<br />

Een initiatief van Willem Vreeswijk<br />

Nummer <strong>23</strong> van het New Financial Magazine<br />

verschijnt in een oplage van 1500 exemplaren.<br />

UITGEVER/HOOFDREDACTEUR<br />

Willem Vreeswijk 06 10630149,<br />

willem@willemvreeswijk.com<br />

EINDREDACTEUR<br />

Bibi Smissaert, bibi@bluebottle.nu<br />

MEDEWERKERS<br />

Toon Berendsen, Paul de Blot, Urjan Claassen,<br />

Ivo Valkenburg, Valentina Visser, Amba Zeggen<br />

FOTOGRAFIE<br />

Peter Beemsterboer, Lucas Duwaer, Margaret<br />

Lansink, Fred Libochant (Fotobureau Roel<br />

Dijkstra), Nyenrode, RW Fotografie, Bas van<br />

Tol, Sem Versluis<br />

6 12<br />

MAARTEN EDIXHOVEN<br />

KATE RAWORTH DONUT ECONOMIE<br />

DE VREUGDETRANEN VAN FEDERER ALS NIEUW ECONOMISCH VERHAAL<br />

UITGAVE VAN<br />

Stichting New Financial Forum,<br />

Heemstedelaan 51, 35<strong>23</strong> KE Utrecht<br />

BASISIONTWERP EN VORMGEVING<br />

Peter Beemsterboer, www.beemsfoto.nl<br />

ABONNEMENTEN<br />

Een jaarabonnement (vier nummers) op het<br />

New Financial Magazine kost € 44,95, excl<br />

btw. Bedrijfsabonnementen op aanvraag:<br />

willem@willemvreeswijk.com.<br />

REPRODUCTIE<br />

Overname van artikelen, tekeningen, foto’s<br />

e.d. is slechts mogelijk na schriftelijke<br />

toestemming van de Stichting New Financial<br />

Forum<br />

22 26<br />

MARLIEKE BROEKMEULEN WEES DE PAUL DE BLOT HET SUCCES<br />

VERANDERING WAAR JE IN GELOOFT ZOEKT MIJ<br />

REALISATIE<br />

Edicola Publishing bv<br />

Postbus 2013, 7420 AA Deventer<br />

info@edicola.nl / www.edicola.nl<br />

COÖRDINATIE<br />

Thea van Dartel<br />

DRUKWERK<br />

Veldhuis Media, Raalte<br />

34 38<br />

MEINO ZANDWIJK PLEIDOOI VOOR VALENTINA VISSER<br />

RECHTSBREINIGE WAARDEN<br />

GELUKSMOMENTEN VOOR KLANTEN<br />

4 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

INHOUD<br />

THEMA VERANTWOORDELIJKHEID<br />

<strong>18</strong><br />

AMBA ZEGGEN WALK THE TALK<br />

INTERVIEW<br />

6 De vreugdetranen van Federer | Aan de keukentafel van<br />

Maarten Edixhoven (Aegon Nederland)<br />

12 De donut als metafoor voor een nieuwe economie | Econoom<br />

en auteur Kate Raworth over de Donut Economie<br />

22 Wees de verandering waar je in gelooft | Marlieke<br />

Broekmeulen (vegan modewebshop Wolf and Storm)<br />

34 Pleidooi voor rechtsbreinige waarden | Meino Zandwijk<br />

(Dutch)<br />

46 Hoe transparanter hoe beter | Roger Hagen (Rebels in<br />

Finance)<br />

ESSAY<br />

<strong>18</strong> Goede voorbeelden uit de financiële sector: walk the talk<br />

| Amba Zeggen (Risk & Governance Consulting)<br />

28<br />

MICHAEL VAN LOENEN<br />

BE GOOD AND SHOW IT<br />

BE GOOD AND SHOW IT<br />

28 De donut economie in de praktijk | Willem Vreeswijk<br />

(stichting New Financial Forum)<br />

COLUMN<br />

26 Het succes zoekt mij | Paul de Blot (Business Universiteit<br />

Nyenrode)<br />

AMBASSADEUR AAN HET WOORD<br />

38 Geluksmomenten creëren voor klanten | Valentina<br />

Visser (Havelaar & van Stolk)<br />

46<br />

ROGER HAGEN HOE<br />

TRANSPARANTER HOE BETER<br />

ZINNIGE VRAGEN<br />

42 Urjan Claassen | C-Profile<br />

NEW FINANCIAL FORUM<br />

3 Voorwoord<br />

50 Overzicht Ambassadeurs<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 5

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

MAARTEN EDIXHOVEN:<br />

“ER IS GEEN LAND MET ZOVEEL<br />

PERSPECTIEF ALS NEDERLAND.”<br />

6 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

“Durf te vernieuwen, benut je talenten, zie je tekortkomingen onder ogen, wees relevant<br />

voor de samenleving en vergeet niet te relativeren”, aldus Maarten Edixhoven. Hij is sinds<br />

1 januari 2016 bestuursvoorzitter van Aegon Nederland, woont met zijn vrouw en drie kinderen<br />

in Amsterdam, loopt graag hard en heeft een grote passie voor tennis. Niet voor niet<br />

is Roger Federer een van zijn grootste inspiratiebronnen.<br />

De vreugdetranen<br />

van Federer<br />

TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD FRED LIBOCHANT (FOTOBUREAU ROEL DIJKSTRA)<br />

Het eerste onderwerp aan de<br />

keukentafel van Maarten<br />

Edixhoven (46) is de winst<br />

van Roger Federer eind januari<br />

op de Australian Open.<br />

Edixhoven is zelf fanatiek<br />

tennisser. Zijn huis midden in Amsterdam<br />

kijkt uit op een tennisbaan en als<br />

zijn agenda het toelaat, is hij met vrienden<br />

of zijn kinderen op de tennisbaan te<br />

vinden. Federer staat voor hem symbool<br />

voor het benutten van je talenten, voor<br />

doorzettingsvermogen en voor vernieuwingskracht.<br />

Het sporticoon won op<br />

36-jarige leeftijd zijn twintigste grand<br />

slam. “Ongelooflijk mooi hoe hij zichzelf<br />

op zijn 35-ste opnieuw uitvond. Hij<br />

had kunnen vasthouden aan wat hij altijd<br />

deed en waar hij succesvol mee was,<br />

maar had dan nooit meer een groot<br />

toernooi gewonnen. Federer vond zichzelf<br />

opnieuw uit. Hij ging onder meer<br />

spelen met een groter racket en verbeterde<br />

zijn backhand aanzienlijk waardoor<br />

hij ineens wel in staat was de zware<br />

forehand topspinballen van Nadal<br />

te pareren. Tegelijkertijd bleef hij heel<br />

goed op zijn gezondheid letten en is<br />

hij blijven houden van het spelletje. Hij<br />

laat zien dat je jezelf moet vernieuwen<br />

om vooruit te komen. Een les voor ieder<br />

mens en voor ieder bedrijf. Toen Federer<br />

met de beker in zijn hand zijn tranen<br />

de vrije loop liet, deed dat veel met<br />

mij en alle andere tennisliefhebbers. Je<br />

bent blij dat je van dit hoogtepunt deel<br />

mag uitmaken, dat je al die tijd zo’n fenomeen<br />

hebt mogen volgen en het doet<br />

je ook beseffen dat er straks een einde<br />

komt aan dit tijdperk. Dat is waarom<br />

zijn vreugdetranen zo ontroerden.”<br />

Edixhoven volgde ruim een jaar geleden<br />

Marco Keim op als bestuursvoorzitter<br />

van Aegon Nederland. In 2014<br />

verruilde hij Zwitserleven voor Aegon<br />

en werd hij verantwoordelijk voor het<br />

pensioenbedrijf aldaar. Daarvoor werkte<br />

hij vijftien jaar voor ING. Edixhoven<br />

“IK BESEF DAT MIJN ROL<br />

TIJDELIJK IS IN HET MEER<br />

DAN TWEEHONDERD JARIG<br />

BESTAAN VAN DEZE<br />

VERZEKERAAR”<br />

lijkt het pad van Keim te volgen. Keim<br />

maakte immers in 2008 de overstap<br />

van Zwitserleven naar Aegon en beiden<br />

hadden dezelfde leeftijd (45) toen ze<br />

bestuursvoorzitter van Aegon werden.<br />

Keim is inmiddels verantwoordelijk<br />

voor de activiteiten van Aegon in continentaal<br />

Europa. Is dat dan een logisch<br />

volgende stap in de carrière van Edixhoven?<br />

Hij wuift het weg. “Met mijn<br />

carrière ben ik niet bezig. Ik ben in het<br />

hier en nu werkzaam bij Aegon Nederland,<br />

ben dankbaar dat ik deze rol mag<br />

vervullen en wil mijn uiterste best doen<br />

om Aegon een stap verder te helpen in<br />

dit mooie land. Ik besef dat mijn rol tijdelijk<br />

is in het meer dan tweehonderd<br />

jarig bestaan van deze verzekeraar en<br />

dat ik in de grote schoenen van mijn<br />

voorganger ben gaan staan.”<br />

Edixhoven heeft grote waardering<br />

voor Keim en ze kunnen het goed met<br />

elkaar vinden, ook al kenden ze elkaar<br />

nauwelijks voor Edixhoven de overstap<br />

naar Aegon maakte. Ze hebben nagenoeg<br />

dezelfde waarden en normen. Het<br />

verschil is misschien dat Keim wat meer<br />

een innovator is en dat Edixhoven wat<br />

meer voor beheersing kiest, ook al zijn<br />

dit niet meer dan nuanceverschillen.<br />

Zeker is dat Keim enorm veel heeft be-<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 7

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

tekend voor de transitie van Aegon. Het<br />

is nog niet eens zo heel lang geleden dat<br />

medewerkers en bezoekers in de grote<br />

hal op het Aegonplein in Den Haag via<br />

een groot scherm op de hoogte werden<br />

gehouden van de beurskoers van de verzekeraar.<br />

Nu gaat het om de klant bij Aegon,<br />

in diezelfde grote hal. Nu worden<br />

de klanttevredenheidsscores in beeld<br />

gebracht en zijn er films te zien over<br />

klanten of over projecten die een bijdrage<br />

leveren aan duurzaamheid.<br />

Edixhoven past bij dit nieuwe Aegon,<br />

dat net als veel andere financieel<br />

dienstverleners de reis naar klantgerichtheid,<br />

duurzaamheid en wendbaarheid<br />

aan het maken is. De richting is<br />

bepaald en Edixhoven is op de trein gesprongen,<br />

geen idee hoe lang de reis<br />

nog duurt en welke weg precies is af te<br />

leggen. “We willen verder invulling geven<br />

aan onze Future Fit strategie. Doelstelling<br />

is een maatschappelijk relevante,<br />

klantgerichte, wendbare dienstverlener<br />

neer te zetten, die zichzelf durft<br />

te vernieuwen met gebruik van nieuwe<br />

technologieën en die de menselijke<br />

maat combineert met goede resultaten.<br />

We willen onze klanten steeds weer positief<br />

verrassen en willen een organisatie<br />

waar alle medewerkers lol hebben<br />

in hun werk en van betekenis zijn voor<br />

klanten, bedrijf en samenleving. En<br />

waar dat nodig is, willen we onszelf absoluut<br />

opnieuw uitvinden, net zoals Federer<br />

heeft gedaan. Zoals met ons APF,<br />

Hypothekenfonds en KNAB. Als ik daar<br />

een steentje aan kan bijdragen, dan ben<br />

ik van nut geweest.”<br />

“JE MOET JEZELF EN DE<br />

WERELD AF EN TOE OOK<br />

DOOR EEN MONTY<br />

PYTHON BRIL BEKIJKEN,<br />

ANDERS GA JE JEZELF TE<br />

BELANGRIJK VINDEN”<br />

INNOVEREN<br />

Dat verzekeraars zich opnieuw moeten<br />

uitvinden, behoeft nauwelijks betoog.<br />

Traditionele business modellen<br />

staan als gevolg van de lage rente, de<br />

afnemende vraag naar levenproducten,<br />

de moordende concurrentie in de<br />

schadebranche, de opkomst van nieuwe<br />

aanbieders en nieuwe technologieën<br />

en het aanhoudende imagoprobleem<br />

zwaar onder druk. “Eigenlijk<br />

hebben we het aan de strenge toezichthouders<br />

te danken dat nog geen Amazon<br />

of Alibaba zich heeft gemengd in<br />

de concurrentiestrijd. Met de overname<br />

van Whole Foods heeft Amazon laten<br />

zien waar het toe in staat is in een nieuwe<br />

markt. De combinatie van extreme<br />

klantgerichtheid en de inzet van technologie<br />

leidde binnen de kortste keren<br />

tot een forse verlaging van alle prijzen<br />

en een hogere waardering voor de<br />

dienstverlening. Dit is ons voorland als<br />

we niet drastisch durven innoveren.”<br />

Volgens Edixhoven vraagt deze tijd<br />

ook om een ander soort leiderschap.<br />

“Je zult vooral dienend moeten zijn, je<br />

visie moeten voorleven en je eigen rol<br />

moeten kunnen relativeren. Je moet jezelf<br />

en de wereld af en toe ook door een<br />

Monty Python bril bekijken, anders ga<br />

je jezelf te belangrijk vinden. De financiële<br />

sector heeft geen behoefte aan grote<br />

ego’s. Dat past niet meer bij deze tijd.<br />

De financiële sector bestaat bij de gratie<br />

om dromen van mensen en bedrijven<br />

waar te maken. En niet omgekeerd.<br />

Daarom moeten financiële dienstverleners<br />

met behulp van nieuwe technologieën,<br />

relevante proposities en oprechte<br />

aandacht de klant beter bedienen. Tegelijkertijd<br />

zullen we onze maatschappelijke<br />

rol beter moeten invullen.”<br />

Content is Edixhoven onder meer<br />

met de recent ontwikkelde ‘Goed met<br />

geld test’. “Nederlanders worden steeds<br />

meer verantwoordelijk gemaakt voor<br />

hun eigen financiële huishouden. Tegelijkertijd<br />

is er nog onvoorstelbaar veel<br />

financiële ongeletterdheid. Daar willen<br />

wij vanuit onze missie iets aan doen.<br />

Met onze test maken we mensen op een<br />

simpele manier bewuster van hun kennis<br />

of het gebrek eraan. Op die manier<br />

voegen we waarde toe”, aldus Edixhoven<br />

die zelf ook de test heeft gedaan<br />

en tot zijn grote opluchting als financieel<br />

goeroe uit de bus kwam, een resultaat<br />

dat overigens niet door alle directieleden<br />

is behaald, zo zegt hij met<br />

een glimlach.<br />

Ook is hij trots dat Aegon deel uitmaakt<br />

van de Schuldeiserscoalitie, een<br />

initiatief ooit gestart door Delta Lloyd<br />

en waar nu tientallen organisaties bij<br />

aangesloten zijn. Onder de noemer ‘Van<br />

schulden naar kansen’ is het doel gezamenlijk<br />

oplossingen aan te dragen voor<br />

het groeiende probleem van betalingsachterstanden<br />

en schulden. Hard nodig,<br />

want in Nederland worstelen maar<br />

liefst 700.000 huishoudens met problematische<br />

schulden. Het is nog niet<br />

zo heel lang geleden dat grote verzekeraars<br />

grote voetbalclubs sponsorden.<br />

Aan de keukentafel<br />

De financiële sector is people’s business,<br />

zo luidt het cliché. Maar wie<br />

zijn de mensen die in de financiële<br />

sector werken? Wat houdt hen bezig,<br />

wat drijft hen, waar lopen ze<br />

echt warm voor en wat willen ze<br />

de sector meegeven? Door financieel<br />

dienstverleners aan hun eigen<br />

keukentafel aan het woord te laten<br />

over wat hun echt bezighoudt<br />

wil de stichting New Financial Forum<br />

de financiële sector een menselijk<br />

gezicht geven. Eerdere keukentafelgesprekken<br />

waren er met Cynthia<br />

Tulp van Obvion (wintereditie<br />

2016), Carla Verwijmeren van Centraal<br />

Beheer Achmea (lente-editie<br />

2017), Marieke van Zuien van BNP<br />

Paribas Cardif (zomereditie 2017),<br />

Rob Bavelaar van Yarden Uitvaartorganisatie<br />

(herfsteditie 2017) en<br />

Jeanette Hadderingh van NIBE-SVV<br />

(wintereditie 2017).<br />

8 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

“HET IS EEN VOORRECHT OM SAMEN MET<br />

ZOVEEL ANDEREN EEN BIJDRAGE TE<br />

LEVEREN AAN EEN BETER NEDERLAND”<br />

Dat Aegon en a.s.r. niet langer hoofdsponsors<br />

zijn van Ajax en Feyenoord,<br />

maar hun geld liever investeren in initiatieven<br />

die de maatschappij vooruit<br />

helpen, zegt iets over de veranderingen<br />

in de financiële sector die gaande zijn.<br />

TERUG NAAR VLEUTEN<br />

Edixhoven groeide samen met zijn drie<br />

jaar jongere broer op in een warm katholiek<br />

gezin in Vleuten. Zijn vader was<br />

psycholoog, zijn moeder lerares. Zijn<br />

ouders stelden vooral de mens centraal.<br />

Zaken als rentmeesterschap en verantwoordelijkheid<br />

werden er met de paplepel<br />

ingegoten. Zelf zou hij zichzelf<br />

dan ook meer als humanist betitelen.<br />

Met een almachtige God waar de mens<br />

zijn verantwoordelijkheid op af kan<br />

schuiven, heeft hij niets. “De menselijke<br />

soort heeft zichzelf en de wereld<br />

de laatste millennia ontwikkeld tot<br />

wat hij nu is en als we deze wereld niet<br />

goed vinden dan hebben we zelf de verantwoordelijkheid<br />

de wereld te verbeteren.<br />

Daar geloof ik ‘heilig’ in.”<br />

Op de middelbare school was hij de<br />

enige die al snel belangstelling had voor<br />

bedrijfskunde en economie. “De meeste<br />

leerlingen hadden belangstelling voor<br />

filosofie en literatuur. Ik was wat praktischer<br />

ingesteld. Ik wilde graag een<br />

brommer hebben en ging daarom solliciteren<br />

bij Albert Heijn en werd de enige<br />

mannelijke kassière met een loon<br />

van 3,43 gulden bruto per uur. De bedrijfsleider,<br />

de heer Boot, is wellicht de<br />

belangrijkste inspiratiebron geweest in<br />

mijn werkende leven. Hij was extreem<br />

klantgericht en zeer rechtvaardig. Na<br />

een jaar had ik mijn brommer verdiend,<br />

maar ik ben er tot aan mijn studie<br />

blijven werken. Ik herinner me dat<br />

een vrouw mij uit de hoogte aansprak<br />

omdat ze niet begreep wat ik achter de<br />

kassa deed. Of ik niet op school moest<br />

zitten? Ik was woedend. Ten eerste omdat<br />

ik fantastische collega’s had die respect<br />

verdiende en ten tweede omdat ik<br />

gewoon eerlijk mijn geld aan het verdienen<br />

was. Dat heb ik ook tegen haar<br />

gezegd. De vrouw was hier niet van gediend<br />

en sprak bedrijfsleider Boot hier<br />

woedend op aan. Hij nam mij mee naar<br />

zijn kantoor en zei: ‘Ik ben het helemaal<br />

met je eens, ik vind het fantastisch dat<br />

je voor je collega’s opkomt, maar je gaat<br />

nu naar die mevrouw toe, bied je excuses<br />

aan en daarna ga je gewoon weer<br />

aan het werk.’ Een mooi voorbeeld dat<br />

me altijd is bijgebleven.”<br />

Zijn broer hield van hockey, Maarten<br />

van voetbal. Hun gezamenlijke passie<br />

is hardlopen. Hoogtepunt was ongetwijfeld<br />

de marathon van New York<br />

waar zijn broer tijdens de wedstrijd<br />

door de knieën ging en zijn vriendin<br />

ten huwelijk vroeg.<br />

SYNCHRONICITEIT<br />

Edixhoven bleek een uitstekend economiestudent<br />

en als vanzelf rolde hij de<br />

financiële sector in. Hij meldde zich<br />

aan voor een buitenlandstage bij ABN<br />

Amro. Van de 1400 aanmeldingen werden<br />

er maar veertig verzoeken gehonoreerd.<br />

Edixhoven zat erbij en mocht stage<br />

lopen in Marokko. Edixhoven kon<br />

het niet geloven en dacht aan een studentengrap.<br />

Hij stapte een ABN Amrokantoor<br />

binnen en vroeg of ze wel een<br />

filiaal in Marokko hadden. Dat bleek<br />

het geval.<br />

Tijdens zijn studie werkte hij onder<br />

meer twee jaar aan een nieuwe editie<br />

van het boek Bedrijfskunde bank- en verzekeringswezen<br />

van professor Keuning, een<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 9

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

boek dat nog altijd bestudeerd wordt.<br />

“Een prachtige studentenbaan. Het verdiende<br />

goed en we hielden kantoor in<br />

het gebouw van Nibe-SVV aan de Herengracht.<br />

Het leek voorbestemd dat Edixhoven<br />

na zijn studie bij ABN Amro ging<br />

werken, maar het liep anders. “Ik geloof<br />

in synchroniciteit en probeer altijd<br />

open te staan voor wat zich in het<br />

moment aandient. Ten tijde van mijn<br />

eindscriptie werkte ik als receptionist<br />

bij een golfclub. Een ideale baan. Goed<br />

eten, tijd om te studeren of een balletje<br />

te slaan en ik ontmoette er interessante<br />

mensen. Ik werd benaderd voor een<br />

traineeship bij ING. Het ondernemerschap<br />

gaf uiteindelijk de doorslag.”<br />

Edixhoven bleef er vijftien jaar en<br />

bekleedde tal van functies in binnenen<br />

buitenland. Op zijn 27ste kwam hij<br />

in de directie van ING Tsjechie terecht<br />

en zette onder meer een internetbank<br />

op, die inmiddels bijna 700.000 klanten<br />

telt. Eén keer in zijn leven is hij<br />

door een headhunter gebeld en dat leverde<br />

hem de functie van ceo bij Zwitserleven<br />

op.<br />

INSPIRATIE<br />

Inspiratie krijgt Edixhoven vooral van<br />

de mensen met wie hij dagelijks werkt,<br />

zowel nationaal als internationaal. “Ook<br />

heb ik veel contact met ondernemers,<br />

vaak in de technologiesfeer. Dit zijn creatieve<br />

mensen, die dicht bij trends in de<br />

samenleving staan en de mogelijkheden<br />

van morgen nu al aan het ontwikkelen<br />

zijn. Dat houdt je alert.”<br />

Ook Amvest, een joint venture van<br />

Aegon en Pensioenfonds Zorg en Welzijn,<br />

geeft Edixhoven energie. “Hier<br />

spreken we over de kwaliteit en toegankelijkheid<br />

van de woningmarkt, over<br />

mobiliteit en over de energietransitie.<br />

Duurzaamheid staat hoog in het vaandel.<br />

Als fondsmanager bepaal je samen<br />

met gemeenten en andere eigenaren<br />

hoe we Nederland beter kunnen maken.<br />

Het zijn belangrijke issues en de<br />

zeventig mensen die bij Amvest werken,<br />

maken echt een verschil voor Nederland.”<br />

“ER IS EEN NIEUWE<br />

GENERATIE OPGESTAAN MET<br />

EEN STERK TEGENGELUID<br />

TEGEN AL HET PESSIMISME”<br />

Edixhoven is tevens bestuurslid van de<br />

Nederlandse Uitdaging, een kenniscentrum<br />

dat lokale initiatieven tot stand<br />

helpt te brengen. Het initiatief van<br />

Gerda Geurtsen verbindt bedrijven en<br />

maatschappelijke organisaties. “Een<br />

prachtig initiatief. Door Maatschappelijk<br />

Betrokken Ondernemen op lokaal<br />

niveau te stimuleren, draagt de Uitdaging<br />

bij aan een betere woon- en leefkwaliteit<br />

van mensen in een kwetsbare<br />

positie. Voor mij is het bijzonder inspirerend<br />

om hierbij betrokken te mogen<br />

zijn.”<br />

Een ander initiatief waar Edixhoven<br />

deel van uitmaakt is Dutchtainables.<br />

Dit zijn jonge denkers, doeners en<br />

ondernemers met oog voor de global<br />

goals, zoals opgesteld in de Verenigde<br />

Naties. Zij bieden initiatieven een podium<br />

en focussen zich op vijf thema’s:<br />

duurzame verstedelijking, goede voeding<br />

voor iedereen, duurzame energie,<br />

schoon water en gezond oud worden.<br />

“Zij geloven in samenwerking, in<br />

mensen, in oplossingen en de handen<br />

daadwerkelijk uit de mouwen steekt. Er<br />

is een nieuwe generatie opgestaan met<br />

een sterk tegengeluid tegen al het pessimisme.”<br />

Volgens Edixhoven mogen we trots<br />

zijn op de mogelijkheden die Nederland<br />

biedt. “De grote mogendheden<br />

zijn redelijk stuurloos geworden en Nederland<br />

heeft voor heel veel mensen<br />

een enorme aantrekkingskracht. We<br />

hebben een open samenleving, zijn innovatief,<br />

zijn ondernemersgericht en<br />

durven met een open blik naar de wereldproblematiek<br />

te kijken. Bovendien<br />

beschikken we over een van de grootste<br />

internetknooppunten van Europa. We<br />

zijn op weg een platform maatschappij<br />

te worden. Ik geloof erin dat dit de toekomst<br />

is en dat Nederland hierin voorop<br />

loopt. Er is geen land met zoveel<br />

perspectief als Nederland. Het is een<br />

voorrecht om samen met zoveel anderen<br />

hier een bijdrage aan te mogen leveren.”<br />

n<br />

10 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

KATE RAWORTH:<br />

“NIEUW ECONOMISCH<br />

VERHAAL.”<br />

12 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

Ze is een rijzende ster onder economen: Kate Raworth. Met haar bestseller Donut Economie: in<br />

zeven stappen naar een economie voor de 21ste eeuw werpt de Oxford-onderzoeker een radicaal<br />

nieuwe blik op starre dogma’s. Weg met onze verslaving aan economische groei, de blinde vlek<br />

voor het welzijn van mens en natuur en het heilige geloof in een efficiënte markt. “We hebben een<br />

economie gecreëerd die altijd dient te groeien, ongeacht of ze ons gedijt of niet, maar we hebben<br />

een economie nodig die ons doet gedijen, ongeacht of er sprake is van groei of niet.”<br />

De donut als<br />

metafoor voor een<br />

nieuwe economie<br />

TEKST IVO VALKENBURG<br />

De Financial Times noemt haar<br />

boek “een bewonderenswaardige<br />

poging om ons<br />

economisch denken te verbreden”.<br />

De Britse krant<br />

The Guardian roept Raworth<br />

uit tot de nieuwe Keynes. Het<br />

Algemeen Dagblad wordt er evenwel<br />

“misselijk en verdrietig van” en benoemt<br />

haar boek als “het intellectueel<br />

armoedigste en meest ergerniswekkende<br />

economieboek van 2017.” Daarentegen<br />

beschrijft Robert Went, Wetenschappelijke<br />

Raad voor het Regeringsbeleid,<br />

Kate Raworth als “een vrouwelijke<br />

econoom die een toegankelijk en<br />

breed boek schrijft over de toekomst<br />

van onze economie, daar volle zalen<br />

mee trekt en hoog mee scoort op eindejaarslijstjes<br />

- dat gebeurt niet elk jaar!<br />

Kate Raworth haalt in haar boek veel<br />

overhoop, verbreedt je blikveld en zet<br />

je aan het denken”, aldus Went.<br />

Het was kortom de hoogste tijd voor<br />

het New Financial Magazine om Kate Raworth<br />

uit te nodigen voor een persoonlijk<br />

gesprek. Enig geduld om tot die afspraak<br />

te komen was daarvoor zeker nodig.<br />

Raworth is drukker dan ooit tevoren.<br />

Zojuist teruggekeerd als spreker tijdens<br />

het World Economic Forum in Davos,<br />

doet de kans zich voor om een uur<br />

met haar van gedachten te wisselen.<br />

VISUELE FRAMING<br />

“Wat als we in de economie nu eens<br />

niet begonnen met de gevestigde theorieën,<br />

maar met lange termijndoelen<br />

voor mens, natuur en samenleving en<br />

van daaruit op zoek gingen naar het<br />

economische denken dat ons in staat<br />

zou stellen die doelen te verwezenlijken?”,<br />

aldus Raworth. Belangrijkste opdracht<br />

voor de 21ste eeuw is het creëren<br />

van nieuwe economieën die het<br />

“GROTE HONGER NAAR<br />

EEN NIEUWE INVULLING<br />

VAN HET BEGRIP ECONOMIE”<br />

welzijn van alle levende wezens op deze<br />

planeet dient. “Dit begint met de erkenning<br />

dat elke economie – van lokaal tot<br />

mondiaal – is ingebed in de samenleving<br />

en in de natuur. Hoe ziet zo’n<br />

nieuwe economie er dan uit? De eerste<br />

stap is heel eenvoudig. Pak een potlood<br />

en begin te tekenen. ”Door de kracht<br />

van woorden te combineren met een<br />

kernachtig, omvattend en begrijpelijk<br />

beeld, gunnen we ons de kans om een<br />

nieuw economisch verhaal te schrijven<br />

– het verhaal dat we zo wanhopig hard<br />

nodig hebben voor een veilige en rechtvaardige<br />

21e eeuw.”<br />

DE DONUT<br />

“Zelf tekende ik een donut. Ik probeerde<br />

mijn doelstellingen in een tekening<br />

te vatten en hoe belachelijk het ook<br />

klinkt, het resultaat leek op een donut<br />

– ja, zo’n Amerikaanse donut, met een<br />

gat in het midden. Binnen de binnenste<br />

cirkel – het sociale fundament – bevindt<br />

zich menselijke ellende zoals honger en<br />

analfabetisme. Buiten de buitenste ring<br />

– het ecologische plafond – bevindt zich<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 13

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

de aantasting van de planeet, door bijvoorbeeld<br />

klimaatverandering en afnemende<br />

biodiversiteit. Tussen deze<br />

twee cirkels in bevindt zich de donut,<br />

de ruimte waarin we, binnen de mogelijkheden<br />

van de planeet, kunnen voorzien<br />

in de behoeften van iedereen. Als<br />

het in de 21e eeuw ons doel is om binnen<br />

de donut te komen, welke economische<br />

mentaliteit biedt ons dan de grootste<br />

kans om dat te bereiken?”<br />

“Het is niet moeilijk om te denken<br />

dat het glas van de mensheid halfleeg is.<br />

Volg elke dag het nieuws en een maatschappelijke,<br />

ecologische, economische<br />

en politieke ineenstorting voelt reëel<br />

aan. Wanneer je je laat meeslepen door<br />

deze angsten, kun je al snel kiezen voor<br />

een ondergangs- en overlevingseconomie,<br />

die net als alle krachtige ‘frames’<br />

ertoe kan bijdragen dat dit een voorspelling<br />

wordt die vanuit angstige verbeelding<br />

ook werkelijkheid wordt. Er zijn<br />

echter ook genoeg mensen die nog wel<br />

het alternatief zien en die van plan zijn<br />

dat te verwezenlijken. Ik reken mezelf<br />

hiertoe.”<br />

“De essentie van de donut is een sociaal<br />

fundament van welzijn waar niemand<br />

onder mag zakken en een ecologisch<br />

plafond dat wordt gevormd door<br />

de maximale druk op de planeet en dat<br />

dus niet mag worden doorbroken. Tussen<br />

deze twee cirkels bevindt zich een<br />

veilige en rechtvaardige ruimte voor iedereen.”<br />

“De binnenring van de donut – het<br />

sociale fundament – wordt gevormd<br />

door de primaire levensbehoeften waaraan<br />

niemand op aarde gebrek zou mogen<br />

hebben. Tot deze twaalf basisbehoeften<br />

behoren onder meer: voldoende<br />

voedsel; drinkwater en behoorlijke<br />

sanitaire voorzieningen; toegang tot<br />

energie en de mogelijkheid om hygiënisch<br />

te kunnen koken; toegang tot onderwijs<br />

en gezondheidszorg, fatsoenlijke<br />

huisvesting; een minimuminkomen<br />

en behoorlijk werk; en toegang tot informatienetwerken<br />

en sociale ondersteuning.<br />

Bovendien moet bij het verwezenlijken<br />

van deze zaken voldaan worden<br />

aan eisen als seksegelijkheid, gelijke sociale<br />

kansen, democratische inspraak,<br />

vrede en gerechtigheid.”<br />

“De buitenring van de donut – het<br />

ecologisch plafond – gaat over het behoud<br />

en bescherming van de aarde. In<br />

2009 boog een internationale groep van<br />

wetenschappers die zich bezighouden<br />

met de aardsysteemkunde over de vraag<br />

wat is er nodig is om de gunstige omstandigheden<br />

in stand te houden: het<br />

stabiele klimaat, voldoende drinkwater,<br />

grote biodiversiteit en gezonde oceanen.<br />

Men onderscheidde negen kritieke<br />

“BOUWEN AAN EEN FINANCIËLE SECTOR<br />

DIE HET LEVEN DIENT IS WELLICHT DE GROOTSTE<br />

ZEGENING DIE JE MENS EN NATUUR KUNT GEVEN”<br />

processen – zoals het klimaatsysteem en<br />

de zoetwatercyclus – die er samen voor<br />

zorgen dat de aarde de omstandigheden<br />

van het Holoceen kan continueren.”<br />

DRIJFVEREN<br />

Op de vraag waar haar passie vandaan<br />

komt, valt de vlot bespraakte econoom<br />

plotseling even stil. “Ik weet het niet, ik<br />

weet het echt niet. Het is me niet met<br />

de paplepel ingegoten door mijn vader<br />

en moeder. Ze leefden een traditioneel<br />

economisch leven voor waarin ik een<br />

gelukkige jeugd heb ervaren. Mijn vader<br />

had als zakenman weinig of niets<br />

met het gedachtegoed waarvoor ik sta.<br />

Inmiddels is hij wel een fan van me, dat<br />

doet me goed. Wel herinner ik me dat<br />

ik als veertienjarig meisje uit een nette<br />

buurt iets buiten Londen diep werd geraakt<br />

bij het zien van een dakloze man<br />

op straat. Ik begreep het niet en was er<br />

ook een beetje bang van. Hoe was zoiets<br />

mogelijk? Waarom moest iemand<br />

op straat leven? Ik brak door m’n angst<br />

heen en wierp hem een warm broodje<br />

toe wat ik speciaal voor hem had gekocht.<br />

Ik durfde het hem niet te overhandigen,<br />

dat vond ik te eng. Vanaf m’n<br />

14 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

tienerjaren kreeg ik oog voor het menselijk<br />

welzijn en voor de natuur. In de<br />

rivier in mijn buurt werd veel afval gegooid.<br />

Dat raakte me diep. Ik wilde dat<br />

graag anders zien en organiseerde met<br />

kinderen uit de buurt een grote opruimactie.<br />

Ja, mens en natuur, hadden<br />

al snel mijn belangstelling, maar waarom…<br />

ik weet het echt niet.”<br />

SOCIALE RECHTVAARDIGHEID<br />

EN MILIEU<br />

Als tiener groeide Raworth op in de jaren<br />

tachtig. “We hoorden over gaten<br />

in de ozonlaag, zagen beelden van de<br />

hongersnood in Ethiopië, volgden de<br />

Exxon-olieramp. Tegen de tijd dat ik<br />

naar de universiteit ging, wilde ik de<br />

wereld veranderen, helpen om de samenleving<br />

te verbeteren. Daarom ben<br />

ik economie gaan studeren. Ik zag economie<br />

als de moedertaal van politici<br />

en het bedrijfsleven. Die taal wilde ik<br />

leren. Als ik die taal zou kunnen spreken,<br />

zou ik goed toegerust zijn om te<br />

werken aan vernieuwing van de samenleving.<br />

Maar ik kwam er snel achter<br />

dat de economische taal in de syllabi<br />

van universiteiten het welzijn van<br />

mens en natuur opzijschoven. Sociale<br />

rechtvaardigheid en milieu kregen<br />

weinig of geen aandacht. Je moet daar<br />

speciale vakken voor volgen. Gek, want<br />

mens en natuur zouden toch het centrale<br />

uitgangspunt van alle lessen economie<br />

moeten zijn? Ik merkte dat het<br />

bijna gênant werd om mezelf voor te<br />

stellen als student economie. Wie zou<br />

er zich immers nog econoom durven<br />

noemen? Ik heb m’n boeken uit het<br />

raam gegooid en ben daarna de echte<br />

wereld ingetrokken. Ik werkte voor de<br />

Verenigde Naties, voerde campagne<br />

bij Oxfam en werd moeder van een<br />

tweeling. Het leven zelf heeft me het<br />

meeste over economie geleerd.”<br />

WE ZIJN ALLEMAAL ECONOOM<br />

“We zijn allemaal econoom. Elk mens<br />

kan vanuit zijn of haar eigen passie een<br />

bijdrage leveren aan de vernieuwing<br />

van de economie. De oude Grieken spraken<br />

over economie als ‘het management<br />

De mythen van de financiële sector<br />

“Het traditionele verhaal van de financiële markten bestaat uit drie taaie mythen:<br />

dat commerciële banken niets anders doen dan het spaargeld van mensen<br />

omzetten in investeringen; dat financiële handel de fluctuaties van de economie<br />

opvangt en stabiliseert; en dat zodoende de financiële sector een waardevolle<br />

dienst verleent aan de productieve economie. Door de financiële crisis van 2008<br />

zijn alle drie mythen overduidelijk doorgeprikt. Banken doen veel meer dan simpelweg<br />

spaargeld uitlenen; in de vorm van kredieten creëren ze op magische<br />

wijze geld. De financiële sector bevordert niet de stabiliteit, maar zorgt onvermijdelijk<br />

voor voortdurende verandering. En in plaats van waardevolle diensten<br />

aan de productieve economie te leveren, maakt zij inmiddels zelf de dienst uit.”<br />

“Het wordt tijd om dit op zijn kop gezette scenario weer recht te zetten en<br />

de financiële sector zo te reorganiseren dat die weer ten dienste komt te staan<br />

van de economie en de maatschappij. Dat nodigt ook uit om na te denken over<br />

de wijze waarop geld door commerciële banken uit het niets gecreëerd kan<br />

worden en wat ervoor nodig is om een rentevrije economie te realiseren. Bouwen<br />

aan een financiële sector die het leven dient is wellicht de grootste zegening<br />

die je mens en natuur kunt geven.”<br />

van het huishouden’. In de economie<br />

van vandaag staat dat huishouden, het<br />

welzijn van mens en planeet, allesbehalve<br />

centraal. Het wordt tijd dat mens<br />

en natuur integraal onderdeel worden<br />

in onze kijk op wat economie is. Ik heb<br />

het idee dat onze generatie de eerste is<br />

die werkelijk begrijpt welke schade we<br />

ons planetaire huishouden hebben berokkend<br />

en vermoedelijk zijn wij de<br />

laatste generatie die de kans heeft hier<br />

verandering in aan te brengen. We weten<br />

heel goed dat we als internationale<br />

gemeenschap beschikken over de technologie,<br />

de kennis en de financiële middelen<br />

om een einde te maken aan alle<br />

vormen van extreme armoede wanneer<br />

we er collectief voor zouden kiezen om<br />

dit te doen. Er is een grote honger in de<br />

wereld naar een nieuwe invulling van<br />

het begrip economie.”<br />

VERNIEUWING ONDERWIJS<br />

Als eerste stap in het bewustwordingsproces<br />

ziet Raworth de vernieuwing van<br />

het onderwijs in economie. “Ik droom<br />

ervan dat als mijn kinderen van negen<br />

jaar straks economielessen krijgen dat<br />

dit vanuit een brede, holistische mindset<br />

zal gebeuren. Wat we op scholen leren,<br />

vormt de geest van de volgende generatie<br />

beleidsmakers. Ik voel me nauw<br />

betrokken bij een actieve beweging van<br />

meer dan 65 studentenverenigingen in<br />

meer dan dertig landen die ervan overtuigd<br />

zijn dat de tijd is aangebroken om<br />

het onderwijssysteem volledig te herzien.<br />

Ze zijn ontevreden over de dramatische<br />

vernauwing van het curriculum<br />

dat zich de afgelopen twee decennia<br />

heeft plaatsgevonden. Dat gebrek aan<br />

intellectuele diversiteit maakt onderwijs<br />

en onderzoek allesbehalve krachtig.<br />

Het limiteert de mogelijkheden om<br />

de uitdagingen van de 21ste eeuw vanuit<br />

een groter geheel aan te gaan. Of het<br />

nu gaat om financiële stabiliteit, voedselvoorziening<br />

of klimaatverandering.<br />

De echte wereld mag weer in de klas<br />

worden teruggebracht, evenals het debat,<br />

de dialoog, pluralisme, diversiteit<br />

in theorieën en methoden. Een dergelijke<br />

verandering zal het vak en daarmee<br />

mens en samenleving vernieuwen. Er<br />

komt dan ruimte voor het ontdekken,<br />

zien en bespreken van oplossingen voor<br />

de grootste uitdagingen van deze eeuw.”<br />

ZEVEN BOUWSTENEN<br />

In haar boek benoemt Raworth zeven<br />

bouwstenen voor de ontwikkeling van<br />

een nieuwe economie.<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 15

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

Eén: verander de doelstelling. Meer dan zeventig<br />

jaar lang is de economische wetenschap<br />

gefixeerd geweest op het bruto<br />

binnenlands product (bbp) als belangrijkste<br />

indicator van vooruitgang.<br />

Die fixatie is gebruikt als rechtvaardiging<br />

van de extreme ongelijkheid in<br />

inkomen en vermogen en van een ongekende<br />

aantasting van het milieu. De<br />

21e eeuw heeft een veel bredere doelstelling<br />

nodig: het voorzien in de mensenrechten<br />

van ieder mens, binnen de<br />

mogelijkheden van onze planeet.<br />

Twee: kijk naar het grote plaatje. De mainstream<br />

economische wetenschap typeert<br />

de hele economie met slechts<br />

één, extreem beperkt beeld: het kringloopdiagram.<br />

Het is tijd om de economie<br />

opnieuw te ontwerpen, om haar<br />

in te bedden in de maatschappij en de<br />

natuur. Deze nieuwe karakterisering<br />

vraagt om nieuwe verhalen – over de<br />

macht van de markt, de staat als partner,<br />

de centrale rol van het huishouden<br />

en de creativiteit van de gemeenschap.<br />

Drie: stimuleer de menselijke natuur. De rationele<br />

homo economicus staat centraal<br />

in het economische denken van<br />

de 20ste eeuw: hij heeft ons verteld dat<br />

we ons eigenbelang vooropstellen, berekenend<br />

zijn, onveranderlijke voorkeuren<br />

hebben en de natuur beheersen.<br />

De menselijke natuur is echter veel rijker<br />

dan dit beeld: we zijn sociaal, met<br />

elkaar verbonden, benaderbaar, onze<br />

waarden zijn veranderlijk, en we zijn<br />

afhankelijk van de planeet.<br />

Vier: snap de systemen. Het iconische<br />

snijpunt van de aanbod- en vraagcurven<br />

van de markt is de eerste tekening<br />

waarmee elke economiestudent geconfronteerd<br />

wordt, maar deze komt voort<br />

uit misplaatste 19e-eeuwse metaforen<br />

met betrekking tot mechanische evenwichtstoestanden.<br />

Een veel slimmer beginpunt<br />

om de dynamiek van de economie<br />

te begrijpen, is de systeemtheorie,<br />

samengevat in een stel eenvoudige<br />

feedback loops of terugkoppelingslussen.<br />

“HET WORDT TIJD DAT MENS<br />

EN NATUUR INTEGRAAL ON-<br />

DERDEEL WORDEN IN ONZE<br />

KIJK OP WAT ECONOMIE IS”<br />

Vijf: richt je op herverdeling. In de 20e<br />

eeuw was er één eenvoudige kromme<br />

– de Kuznetscurve – die fluisterend<br />

een krachtige boodschap over ongelijkheid<br />

uitdroeg: het moet eerst erger worden,<br />

wil het beter worden en de economische<br />

groei zal er (uiteindelijk) weer<br />

voor zorgen dat het goed komt. Ongelijkheid<br />

is echter een ontwerpfout. Een<br />

nieuwe economie kan beter worden<br />

verbeeld als een netwerk van stromen<br />

waarin alles en iedereen met elkaar is<br />

verbonden.<br />

Zes: creëer om te regenereren. Het economisch<br />

denken heeft een ‘schoon’ milieu<br />

lange tijd afgeschilderd als een luxeartikel,<br />

iets dat alleen de rijken zich kunnen<br />

veroorloven. Economische groei zou het<br />

probleem uiteindelijk oplossen. Een dergelijke<br />

wetmatigheid bestaat echter helemaal<br />

niet. Deze eeuw heeft behoefte<br />

aan een circulaire – in plaats van een lineaire<br />

– economie die onderdeel is van<br />

de gezonde levenscycli van de aarde.<br />

Zeven: wees agnost als het om groei gaat. In<br />

het economisch denken is er één diagram<br />

dat zo gevaarlijk is dat het nooit<br />

daadwerkelijk getekend wordt: de ontwikkeling<br />

van de groei van het bbp op<br />

de lange termijn. De mainstream economische<br />

wetenschap beschouwt eindeloze<br />

economische groei als een noodzaak,<br />

maar in de natuur is er niets dat eeuwig<br />

groeit. Wat we nodig hebben zijn economieën<br />

die ervoor zorgen dat wij gedijen,<br />

ongeacht of die groeien of niet. n<br />

Website: www.kateraworth.com<br />

Twitter: @KateRaworth<br />

16 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

AMBA ZEGGEN:<br />

“LEEF JE EIGEN WAARDEN NA.”<br />

<strong>18</strong> | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

– e s s a y –<br />

Goede voorbeelden in de financiële sector<br />

Walk the talk<br />

Geloof het of niet maar in september is het al weer 10 jaar geleden dat de kredietcrisis<br />

begon. Een investmentbank viel om en het hele financiële systeem<br />

stortte (bijna) als een kaartenhuis ineen. Bijna ja, want met heel veel belastinggeld<br />

is de beademing van de financiële sector in stand gehouden.<br />

TEKST AMBA ZEGGEN | BEELD BAS VAN TOL<br />

Het economisch bureau van ING becijferde in 2016<br />

dat de bezuinigingen van 40 miljard, als gevolg<br />

van de crises, in Nederland honderdduizenden<br />

banen heeft gekost. Honderdduizenden banen!<br />

En laten we niet vergeten dat de eurocrises en de<br />

ellende in Griekenland ook een gevolg zijn van de<br />

kredietcrises. In totaal is er op Europees niveau 195 miljard<br />

euro uitgeleend aan Griekenland. Nederland heeft daarvan<br />

11,9 miljard euro betaald. Om het in perspectief te plaatsen,<br />

dat is meer dan 700 euro per Nederlander. Overigens vallen<br />

deze bedragen in het niet bij de 22 biljoen dollar die het de<br />

economie heeft gekost in de VS. Tuurlijk de VS is vele malen<br />

groter dan Nederland. Maar toch, 22 biljoen dollar! Dat is 30<br />

procent van de totale wereldeconomie.<br />

Afijn, genoeg redenen om terug te blikken, de oorzaken nog<br />

eens op een rijtje te zetten en ons hoofd te buigen over wat<br />

we vooral (niet meer) moeten doen om een crisis te voorkomen.<br />

Ik hoop hartgrondig dat we daarbij ook nog iets anders<br />

gaan doen: dat is leren van goede voorbeelden uit de financiële<br />

sector. Pardon denk je? Goede voorbeelden uit de financiële<br />

sector? Dat klinkt als een contradictio in terminus. Maar<br />

niets is minder waar. Er zijn wel degelijk aansprekende voorbeelden<br />

van commerciële organisaties die geheel andere keuzes<br />

maakten en nog steeds maken dan hun financiële soortgenoten.<br />

KERN VAN DE ZAAK<br />

In de discussies over welke kant het nu op moet gaan vind<br />

ik dat alle hoofdrolspelers van de kredietcrisis – banken, verzekeraars,<br />

consultants, toezichthouders en rating agencies –<br />

verplicht zijn om ideeën en vernieuwde plannen van aanpak<br />

om het ‘echt allemaal anders te doen’ te scherpen aan deze<br />

voorbeelden. Echt kleur te bekennen over de achterliggende<br />

oorzaken van het vasthouden aan principes die keer op keer<br />

hebben bewezen niets bij te dragen aan een betrouwbare stabiele<br />

financiële sector. Dan komen we tot de kern van de zaak.<br />

Goede voorbeelden dus die een prominente plek moeten krijgen<br />

als we echt iets willen leren van de gemaakte fouten. Een<br />

van deze goede voorbeelden is zonder twijfel de Amerikaanse<br />

aandelenbeurs ‘The Investor Exchange’ (IEX) opgericht door<br />

Brad Katsuyama. Michael Lewis, de bestseller auteur van The<br />

Big Short en Liars Poker heeft er een fantastisch boek over geschreven:<br />

Flash Boys. Daarin beschrijft hij hoe Katsuyama ertoe<br />

gekomen is om een eigen beurs te starten.<br />

Als je in het hart van de ontstaansbron van de crisis, Wall<br />

Street, een succesvolle zakenbankier kan vinden die er niet<br />

op uit is ruimschoots te verdienen aan de onwetendheid van<br />

andere marktpartijen en bereid is missstanden openbaar te<br />

maken – zelfs als dat betekent dat de gevestigde orde je publiekelijk<br />

afbreekt, je geloofwaardigheid ter discussie stelt en<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 19

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

alles uit de kast haalt om je tegen te werken<br />

– dan heb je wat mij betreft het ultieme<br />

voorbeeld gevonden waar we onze goede<br />

voornemens om het anders te doen aan<br />

kunnen spiegelen.<br />

ONGELIJKE STRIJD<br />

Brad Katsuyama is een voormalige aandelenhandelaar<br />

van de Royal Bank of Canada<br />

(RBC) op Wall Street. Een zeer succesvolle<br />

aandelenhandelaar wel te verstaan.<br />

Hij had nog jaren in redelijke anonimiteit honderdduizenden<br />

dollars kunnen verdienen voor RBC. Tot hij er in 2009 achter<br />

kwam dat er een ongelijke strijd gaande was op de aandelenmarkt.<br />

Tijdens het aan- en verkopen van aandelen via de elektronische<br />

aandelenhandel merkte Katsuyama op een gegeven<br />

moment dat zodra hij een order verstuurde voor een grote<br />

hoeveelheid aandelen, de prijs veranderde op het moment dat<br />

hij de order had ingevoerd. En niet in zijn voordeel. Als hij<br />

aandelen wilde kopen, schoten de prijzen omhoog. Terwijl de<br />

prijzen omlaag gingen op het moment dat hij een grote verkooporder<br />

verzond.<br />

Misschien denk je nu aan je basis economiestof op de middelbare<br />

school: prijzen stijgen bij veel vraag en dalen bij weinig<br />

belangstelling. Maar dat was hier niet het geval. De prijzen<br />

waren al bekend. Als handelaar zag je op je scherm voor<br />

welke prijs je bijvoorbeeld aandelen Shell kon kopen. Op het<br />

moment dat je letterlijk de enter toets indrukte, veranderde<br />

de prijzen op je scherm. Is dit de werking van de markteconomie<br />

of is er iets anders aan de hand? Voor deze vraag<br />

zag Katsuyama zich gesteld. Hij had het idee alsof er anderen<br />

partijen meekeken die ervoor zorgde dat de prijzen zich<br />

tegen hem keerde zodra bekend was wat<br />

hij wilde kopen of verkopen. Het duurde<br />

een paar analyses, slapeloze nachten maar<br />

vooral gesprekken met andere experts in<br />

de markt tot Katsuyama erachter kwam<br />

wat er aan de hand was. High Frequency<br />

Trading (HFT). Oftewel in goed Nederlands:<br />

Flitshandel.<br />

De naam High Frequency Trading zegt het<br />

al: met hoge snelheid handelen. Met hoge<br />

snelheid wordt ook echt bedoeld super super<br />

super hogesnelheid. Katsuyama maakt<br />

een mooie vergelijking met het knipperen<br />

van je ogen. Één keer knipperen met je<br />

ogen duurt ongeveer 300 milliseconde. Oftewel<br />

drie tiende van een seconde. Het versturen<br />

van een order vanaf een computer<br />

naar een beurs duurt, voor een handelaar<br />

die niet beschikt over snelle algoritmes,<br />

ongeveer 2 milliseconde. Voor de goede<br />

“ER WAS WEINIG ANIMO<br />

OM MEE TE WERKEN AAN<br />

EEN BEURS MET EEN<br />

EERLIJK SPEELVELD”<br />

In het boek Flash Boys beschrijft<br />

Michael Lewis hoe Katsuyama ertoe<br />

gekomen is een eigen beurs te starten.<br />

orde dat is tweeduizendste seconde. Dus<br />

als je één keer met je ogen knippert kun<br />

je tegelijkertijd 150 orders versturen! En<br />

dat zijn de normale snelheden. HFT handelaren<br />

zijn nog sneller dan de ‘normale’<br />

langzame aandelenhandelaren. Uit de<br />

analyse van Katsuyama kwam naar voren<br />

dat HFT handelaren in staat zijn om vier<br />

keer zo snel orders te versturen.<br />

De snelheid had men te danken aan<br />

supersnelle algoritmes maar ook door het<br />

eigen computernetwerk zo dicht mogelijk bij de datacenters<br />

van de verschillende aandelenbeurzen te plaatsen en te zorgen<br />

voor hele snelle verbindingen tussen de verschillen handelsbeurzen.<br />

Alles was er op gericht zo snel mogelijk data te<br />

versturen van en naar de verschillende handelsbeurzen.<br />

Maar hoe zit het dan met die prijzen die plotsklaps veranderen?<br />

Wat hebben die HFT-handelaren ermee te maken?<br />

Katsuyama ontdekte dat de snelle handelaren het signaal opvingen<br />

van een nietsvermoedende langzame handelaar die<br />

een grote hoeveelheid aandelen wil aanschaffen van bedrijf<br />

X. Bijna sneller dan het geluid kochten ze op de verschillende<br />

beurzen zoveel mogelijke aandelen van bedrijf X. Vlak voor<br />

de neus van de langzame collega kaapten ze de aandelen weg.<br />

Die had het nakijken. Althans de aandelen waren beschikbaar<br />

maar wel tegen een hogere prijs.<br />

GROTE WEEFFOUT<br />

En dat vond Katsuyama vooral schokkend. Niet dat de beurshandel<br />

snel verliep of dat er supersnelle partijen waren. Maar<br />

dat langzame handelaren willens en wetens een poot werden<br />

uitgedraaid. De langzame handelaren waren<br />

vooral institutionele beleggers zoals<br />

pensioenfondsen. Die rendement probeerde<br />

te maken om hardwerkende mensen te<br />

voorzien van inkomen. Daar wilde Katsuyama<br />

niet aan meedoen. Sterker nog: hij<br />

wilde dat iedereen op de hoogte zou worden<br />

gebracht van deze grote weeffout in<br />

het systeem. Dat was bijzonder. Er waren<br />

veel meer partijen die door hadden wat er<br />

gaande was. Alleen als je het wist dan ging<br />

je dat niet aan de grote klok hangen. Je<br />

deed ook mee met de grote jongens en profiteerde<br />

van de onwetendheid in de markt.<br />

Katsuyama wilde institutionele beleggers<br />

juist beschermen. Dat ging niet zonder<br />

slag of stoot. Er was weinig animo om mee<br />

te werken aan een beurs met een eerlijk<br />

speelveld. Hij kwam er al gauw achter dat<br />

als hij iets wilde veranderen aan de situatie,<br />

hij zelf een beurs zou moeten starten.<br />

20 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

Brad Katsuyama ontwikkelde een systeem met een zogenaamde<br />

snelheidsdrempel. Dat betekent dat alle orders automatisch<br />

moeten wachten. Zodat alle informatie tegelijk aankomt<br />

op de beurs. Niemand heeft meer een tijdsvoordeel. Iedereen<br />

is gelijk, wat snelheid betreft.<br />

Gevestigde partijen zoals de New York Stock Exchange<br />

(NYSE) hebben er alles aan gedaan Katsuyama dwars te zitten.<br />

Maar gelukkig zonder succes. In 2016 heeft IEX een vergunning<br />

gekregen van de Securities and Exchange Commission<br />

(SEC), de Amerikaanse beurswaakhond.<br />

ESSENTIE VAN DE BEURS<br />

Zijn alle HFT traders slecht en voegen ze helemaal niets toe<br />

aan de markt? Ik zie het net als de vergelijking die vaak wordt<br />

gemaakt met een mes. Een prima onderdeel van het bestek.<br />

Maar je kunt er ook iemand opzettelijk mee verwonden, dat<br />

is het op zijn zachts gezegd niet fijn. Dat is naar mijn mening<br />

ook het geval met HFT traders. Je hebt handelaren die<br />

op zoek gaan naar inefficiënties in de markt. Prijsverschillen<br />

tussen hetzelfde product op verschillende markten, en daarvan<br />

profiteren. Niets mis mee. Maar het ge(mis)bruiken van<br />

de traagheid van andere marktpartijen? Is dat de bedoeling<br />

van de beurs? Ik had altijd gedacht dat de beurs de plek was<br />

waar je op basis van informatie, voor iedereen beschikbaar,<br />

over een bedrijf en je visie op ontwikkelingen in de markt een<br />

bepaalde waarde toekent aan dat bedrijf. Met die overtuiging<br />

handelde je met andere partijen. Dat is volgens mij de essentie<br />

van de beurs. Dus niet een wedloop tussen de slimste wiskundigen<br />

die hele snelle algoritmes kunnen bouwen, of het<br />

bemachtigen van een plekje naast het datacentrum van een<br />

beurs. Kijk, die discussie moeten we met elkaar voeren. Wanneer<br />

is er sprake van een vrije markt waar iedereen de beschikking<br />

heeft tot dezelfde informatie?<br />

Zoals eerder genoemd probeerde diverse gevestigde namen<br />

IEX tegen te werken en zwart te maken bij de SEC. Één van de<br />

partijen met de grootste mond was NYSE. Niets deugde aan<br />

het plan van IEX, het was allemaal doorgestoken kaart. Bovendien<br />

was het een heel slecht plan om snelheidsdrempels<br />

in te voeren, dat zou de markt verpesten volgens NYSE. Gelukkig<br />

trapte de SEC niet in de praatjes van NYSE. Saillant detail<br />

is dat de NYSE een jaar later ook toestemming heeft gevraagd<br />

(en gekregen) om een snelheidsdrempel in te bouwen. Puur<br />

en alleen om de IEX dwars te zitten. Dat is niet de officiële lezing<br />

maar dat is zo klaar als een klontje.<br />

Amba Zeggen (1971) heeft als wiskundige/actuaris, 20<br />

jaar ervaring in de financiële sector. Vanuit diverse rollen<br />

heeft zij goede én slechte voorbeelden gezien. Deze ervaring<br />

heeft haar gesterkt in haar overtuiging dat Good Governance<br />

en uitstekende resultaten hand in hand kunnen<br />

en moeten gaan. Met haar adviesbureau Risk & Governance<br />

helpt zij organisaties deze overtuiging te realiseren.<br />

Naast haar advieswerk is Amba docent aan de UvA<br />

Amsterdam Business School en verzorgde ze tot voor kort<br />

wekelijks commentaar op het financieel en economisch<br />

nieuws bij radio EenVandaag. Tevens maakt Amba Zeggen<br />

deel uit van de Raad van Toezicht van de stichting<br />

New Financial Forum.<br />

VALUES<br />

Wat kunnen andere spelers in de sector nu leren van Katsuyama<br />

en IEX? Het zijn eigenlijk hele voor de hand liggende uitgangspunten<br />

waar je als organisatie altijd aan dient te houden.<br />

Ik denk dat menig zichzelf respecterende onderneming<br />

deze uitgangspunten ook ergens heeft genoteerd als mission<br />

statement of code of conduct. Het is echter de vraag of datgene<br />

dat op papier staat, ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd.<br />

Op de IEX site staan een aantal ‘values’ die IEX aantoonbaar<br />

naleeft.<br />

Zo stelt Katsuyama het klantbelang boven alles. Ja, hij kan<br />

veel meer geld verdienen door te profiteren van het verschil<br />

in snelheid maar dat is niet in het belang van de klant. Hij<br />

kiest voor een oplossing die recht doet aan het belang van<br />

de klant.<br />

Ook kiest hij er voor transparant te zijn over de werkwijze<br />

van zijn beurs. Er zijn geen geheimen over de technische aspecten<br />

van de beurs. Er is geen verhuur van computerruimte<br />

aan handelaren vlakbij het datacenter van IEX. Er is een gelijk<br />

speelveld waar de economische overweging het wint van<br />

snelle algoritmes en straalverbindingen: dat is transparantie!<br />

En ja, veel andere bedrijven schrijven transparant te handelen<br />

maar laten dat op de moeilijke momenten achterwege.<br />

Je moet het lef hebben afscheid te nemen van het aloude<br />

idee dat je alleen succesvol kunt zijn als je ten alle tijden gaat<br />

voor winstmaximalisatie. En je moet laten zien dat je je eigen<br />

waarden ook echt naleeft.<br />

Wat mij betreft: wacht niet tot de evaluatie van 10 jaar kredietcrises<br />

in september maar begin nu alvast met het volgen<br />

van dit goede voorbeeld!<br />

Of zoals Brad Katsuyama de IEX mission toelicht: “Anybody<br />

can stand up and say I believe in fairness, I believe in transparency.<br />

The only way to really show that is in how you act.” n<br />

Meer informatie over The Investor Exchange (IEX):<br />

– iextrading.com/about/<br />

– www.theverge.com/2015/7/2/8877203/this-man-is-building-a-stockexchange-that-will-screw-you-over-less<br />

– www.nytimes.com/2014/04/06/magazine/flash-boys-michael-lewis.<br />

html<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 21

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

MARLIEKE BROEKMEULEN:<br />

“VEGAN EN STYLISH GAAN<br />

HEEL GOED SAMEN.”<br />

22 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

Je bent jong en bevlogen, je bent modieus en je kan absoluut niet tegen<br />

dierenleed. Je kiest voor zekerheid met de studie Financial Service Management<br />

en gaat werken bij een advieskantoor. En ineens besef je dat je<br />

over dertig jaar niet gelukkig zult zijn als je je dromen niet hebt nageleefd.<br />

En dus stop je met je advieswerk en open je een eigen vegan modewebshop.<br />

“Je moet nooit inleveren op stijl of op geweten.” Dat is het verhaal<br />

van Marlieke Broekmeulen (27) van Wolf and Storm.<br />

Wees de<br />

verandering waar<br />

je in gelooft<br />

TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD SEM VERSLUIS<br />

Marlieke heeft een prachtig<br />

wit huisje in het<br />

landelijke Velddriel. Ze<br />

woont naast haar ouders,<br />

in een volledig verbouwde<br />

garage. De witte<br />

kamer, de witte banken en de witte<br />

lange eettafel ademen ruimte en rust<br />

uit. Goed gekozen, want Marlieke heeft<br />

veel interesses en talenten, wil veel tegelijkertijd<br />

oppakken, barst van de<br />

plannen en weet waar ze naartoe wil.<br />

Bij al deze energie past een ruimte die<br />

rust uitstraalt.<br />

“Eigenlijk heb ik heel lang getwijfeld<br />

over wat ik wilde gaan doen”, vertelt<br />

ze bij een kop Yogi Tea. “Ik houd van<br />

schrijven, ben gek op mode, houd van<br />

mooie dingen, wilde de journalistiek in<br />

of Nederlands gaan studeren en wilde<br />

graag ondernemer worden. Ik heb lang<br />

geaarzeld, maar heb toch gekozen voor<br />

de studie Financial Service Management<br />

en ben daarna gaan werken bij een klein<br />

advieskantoor. Ik heb er geen spijt van,<br />

heb veel mogen leren. Met name mijn<br />

minor in Boston was geweldig.”<br />

Achteraf gezien was de financiële<br />

sector eigenlijk een niet zo voor de<br />

hand liggende keuze. Marlieke is naar<br />

eigen zeggen niet sterk met cijfers. Haar<br />

passies liggen simpelweg elders. Ze is<br />

“IK DENK DAT JE<br />

NOOIT MOET<br />

INLEVEREN OP STIJL<br />

OF OP GEWETEN”<br />

creatief en een gevoelsmens. “De financiële<br />

sector heb ik altijd interessant gevonden,<br />

maar ik wilde vooral bijdragen<br />

aan een betere wereld met iets dat echt<br />

bij mij past. En ik wilde geen spijt krijgen.<br />

Ik zag mezelf over dertig jaar al zitten<br />

in een assurantiekantoor, beseffend<br />

dat ik mijn eigen pad niet had gevolgd.<br />

Van dat beeld werd ik niet vrolijk.“<br />

DOODSANGST<br />

Naast interesses voor schrijven, toneel<br />

en mode, is Marlieke haar hele leven<br />

al begaan geweest met dieren. “Ik<br />

heb dierenleed nooit kunnen verdragen.<br />

Als kind al werd ik verdrietig als<br />

ik een vrachtwagen vol varkens voorbij<br />

zag rijden op weg naar de slacht. Van<br />

dit beeld raak ik nog altijd overstuur.<br />

Als ik zo’n auto onderweg tegenkom,<br />

moet ik mijn auto aan de kant van de<br />

weg zetten, omdat ik er letterlijk niet<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | <strong>23</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

goed van word. Als puber at ik nog wel<br />

vlees, maar rond mijn twintigste bleef<br />

het bij hooguit een stukje kip. De echte<br />

eyeopener kwam rond die tijd toen<br />

ik et verhaal Kamer 1408 uit de bundel<br />

Aardedonker, zonder sterren van Stephen<br />

King las In dit verhaal beschrijft<br />

King de moord op een vrouw vanuit het<br />

perspectief van die vrouw. Haar doodsangst<br />

is zo goed beschreven dat je als lezer<br />

heel goed kunt invoelen wat zij op<br />

dat moment doorstaat. Pas toen viel bij<br />

mij het kwartje echt. Dit is namelijk in<br />

feite wat wij mensen dieren moedwillig<br />

aandoen. Met dit verschil dat dieren<br />

zich al helemaal niet kunnen verzetten.<br />

Ik werd veganist.”<br />

Het werd ook meteen duidelijk dat<br />

dit een blinde vlek is in de samenleving.<br />

“Wij mensen kunnen onszelf prima<br />

voor de gek houden. We houden<br />

van dieren, we verzorgen onze huisdieren<br />

met heel veel liefde, we gaan naar<br />

dierentuinen en naar Afrika om dieren<br />

te bewonderen, we vinden paarden,<br />

koeien en varkens lieve dieren en<br />

weten maar al te goed dat alle dieren<br />

gevoel hebben. En toch slachten we iedere<br />

dag massaal dieren. Wreed en onnodig,<br />

want voor je gezondheid hoef je<br />

vlees niet te eten, er is een ruime keuze<br />

in vleesvervangers met een smaak die<br />

vaak niet meer van echt vlees is te onderscheiden<br />

en vegan eten is gewoon<br />

ongelooflijk lekker. En toch zijn we niet<br />

bereid ons gedrag te veranderen. Ik besloot<br />

verantwoordelijkheid te nemen<br />

voor mijn eigen gedrag. Als ik vind dat<br />

er een betere wereld mogelijk is, dan<br />

zal ik zelf het goede voorbeeld moeten<br />

geven. Je kunt alleen zelf de wereld creëren<br />

waarin je gelooft. In die zin heb<br />

ik ook grote bewondering voor iemand<br />

als Jaap Korteweg van de Vegetarische<br />

Slager. Hij heeft een missie om de voedselproductie<br />

en het menselijk gedrag te<br />

veranderen. Hij heeft de overtuiging en<br />

het doorzettingsvermogen. Maar ooit is<br />

ook hij begonnen met een eerste stap.”<br />

WOLF AND STORM<br />

Marlieke besloot geen Wft-diploma’s te<br />

gaan halen en ook niet te kiezen voor<br />

“NA HET LEZEN<br />

VAN HET VERHAAL<br />

KAMER 1408 VAN STEPHEN<br />

KING BESLOOT IK<br />

VEGANIST TE WORDEN”<br />

het adviesvak. Ze koos voor haar passie<br />

en opende op 11 september 2015 haar<br />

vegan modewebshop Wolf and Storm.<br />

Het was een sprong in het diepe. Wel<br />

wist ze dat de winkel volledig vegan,<br />

eerlijk en ecofriendly moest zijn, uitsluitend<br />

gericht op vrouwen en dat de<br />

kleding mooi en modieus moest zijn.<br />

“Ik heb er altijd in geloofd dat echte<br />

mode en fijne spullen heel goed samengaan<br />

met veganisme, duurzaamheid en<br />

eerlijke verdiensten voor iedereen.”<br />

Helemaal met niets begon ze niet.<br />

Ze had de naam al verzonnen, het logo<br />

al laten ontwerpen en de eerste versie<br />

van een webwinkel ontwikkeld. De<br />

naam was haar komen aanwaaien. “Die<br />

was er opeens en het voelde goed. Later<br />

kon ik de naam ook plaatsen. Het<br />

omvat dieren en natuur en vertelt<br />

veel over wie ik ben. Ik heb een fascinatie<br />

voor wolven: rebels, eigengereid,<br />

een leider met een missie en bereid om<br />

stormen te doorstaan.”<br />

Die stormen kwamen er snel. “Je begint<br />

met niets en de zekerheden van<br />

een vaste baan heb je niet meer. Je hebt<br />

nog geen klanten en je moet al wel heel<br />

goed weten bij wie en hoeveel je inkoopt.<br />

Een klein schelpje dat deel uitmaakt<br />

van een tas is vanzelfsprekend<br />

uit den boze. En de kleding moet op<br />

een eerlijke en duurzame manier tot<br />

stand komen. Ik had onderschat wat er<br />

allemaal op je afkomt als je een onderneming<br />

start. Aan zoveel dingen had ik<br />

simpelweg niet gedacht. Je moet je site<br />

onderhouden, klanten werven, je contacten<br />

onderhouden, je winkel promoten,<br />

uitzoeken welke partners en toeleveranciers<br />

bij je passen, actief worden<br />

op social media, nieuwsbrieven ontwikkelen,<br />

klanten tevreden houden, weten<br />

hoeveel je van wat inkoopt, de administratie<br />

verzorgen, nieuwe ideeën uitwerken,<br />

etc. Het moet allemaal kloppen.<br />

Timemanagement is zeker voor<br />

starters een enorme uitdaging. Bovendien<br />

ben ik sowieso iemand die pas ophoudt<br />

als alles weer op orde is. Een perfectionist<br />

als ik maakt hele lange dagen.”<br />

“Gelukkig besefte ik wel dat iedere<br />

startende ondernemer nagenoeg tegen<br />

dezelfde problematiek aanloopt.<br />

Verder was het heel belangrijk dat ik<br />

veel steun kreeg van ouders, familie<br />

en vrienden en had ik steun aan boeken<br />

als Getting things done van David Allen.<br />

Voor de rest is het try, error en try<br />

again.”<br />

DADENDRANG<br />

Langzaam maar zeker kwam kreeg<br />

Wolf and Storm de wind onder de vleugels<br />

en met name sinds september 2017<br />

mag de vegan webshop succesvol worden<br />

genoemd. “Het helpt ook dat vegan<br />

heel voorzichtig ingeburgerd raakt.<br />

De Vegan Challenge heeft daartoe bijgedragen<br />

en in supermarkten komen<br />

meer producten met een vegan vignet.”<br />

“De drang om met deze shop succesvol<br />

worden en daarmee de wereld<br />

mooier te maken, was er vanaf het begin.<br />

Ik wil gewoon laten zien dat stijlvol<br />

en eerlijke fashion heel goed samengaan<br />

en dat een aankoop daadwerkelijk<br />

bijdraagt aan een betere wereld.<br />

Hier zijn alle artikelen duurzaam, vegan<br />

en biologisch. Mijn motto: op stijl<br />

of geweten hoef je nooit in te leveren.<br />

Shoppen voor een mooiere wereld kan<br />

wel degelijk.” n<br />

24 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

COLUMN<br />

PAUL DE BLOT:<br />

“PERSOONLIJK MOET IK<br />

EERLIJK BEKENNEN DAT<br />

ALLE GROOTSE PLANNEN IN<br />

MIJN LEVEN MISLUKT ZIJN.”<br />

26 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

COLUMN<br />

Het succes zoekt mij<br />

TEKST PAUL DE BLOT | BEELD NYENRODE<br />

Vaak maken we grootse plannen<br />

waar meestal niets van<br />

terecht komt. We willen het<br />

beste bereiken op de beste<br />

manier. Maar we vergeten<br />

dat de omstandigheden sterk<br />

kunnen veranderen. Dan lopen<br />

al onze plannen mis.<br />

Persoonlijk moet ik eerlijk bekennen<br />

dat alle grootse plannen<br />

in mijn leven mislukt<br />

zijn. Het succes heb ik vooral<br />

te danken aan wat mij toeviel,<br />

niet als een lot uit de loterij,<br />

maar door een samenhang van<br />

omstandigheden en relaties. Het succes<br />

kwam als het ware op me af, ik herkende<br />

het en maakte er gebruik van.<br />

Van geslaagde ondernemers hoor ik<br />

vaak dat we te weinig rekening houden<br />

met wat ons toevalt en dat we meestal<br />

te verstandelijk te werk gaan. Zo sprak<br />

ik laatst een grote scheepvaartondernemer<br />

en vroeg hem hoe hij erin geslaagd<br />

was een dergelijk bedrijf op te zetten.<br />

Het antwoord was simpel. Hij hoorde<br />

iemand iets vertellen en luisterde met<br />

belangstelling. Hij kreeg een ingeving,<br />

sprak erover en werd enthousiast. Het<br />

werd een succes.<br />

Ik weet dat succesvolle plannen<br />

heel vaak door toeval tot stand komen,<br />

maar dan moeten we daarvoor openstaan<br />

en ons niet laten beperken door<br />

het rationele denken. Ons verstand is<br />

op zichzelf niet zaligmakend voor het<br />

realiseren van onze plannen. Het leven<br />

is als een ijsberg waarvan we maar 10<br />

procent kunnen zien, 30 procent vaag<br />

zichtbaar is en 60 procent zelfs volledig<br />

onzichtbaar. De Titanic hield geen<br />

rekening met de onderkant van de ijsberg<br />

en ging ten onder. Ondernemingen<br />

die in hun hun beleid enkel van de<br />

zichtbare bovenkant uitgaan en geen<br />

rekening houden met de onzichtbare<br />

binnenkant zullen het evenmin overleven.<br />

Een beleid dat met toeval rekening<br />

houdt, is in staat ook de binnenkant<br />

te herkennen van de werkelijkheid.<br />

Een beleid dat van het denken<br />

uitgaat is geneigd grootse plannen te<br />

maken want met ons verstand kunnen<br />

we alle kanten op, maar het heeft<br />

geen zicht op de realiteit. De werkelijkheid<br />

is grillig en ook zeer veranderlijk,<br />

terwijl we in ons denken van omstandigheden<br />

uitgaan die verstandelijk inzichtelijk<br />

zijn.<br />

Het gaat om een spirituele gevoeligheid<br />

die op een dieper niveau geraakt<br />

Paul de Blot<br />

worden door de concrete realiteit en<br />

wordt aangesproken om iets te doen.<br />

Het is een openheid voor de onzichtbare<br />

onderkant van de ijsberg met de rijkdom<br />

van mogelijkheden. Een dergelijk<br />

beleid verloopt via trial and error, doorstoten<br />

en bijsturen. Op de universiteit<br />

wordt het ondernemerschap vaak sterk<br />

rationeel gedoceerd als een zogenaamd<br />

two handed beleid: eerst goed nadenken<br />

en dan handelen en vervolgens weer erover<br />

nadenken. Het beleid wordt hiermee<br />

ondergeschikt aan het denken.<br />

Eerst nadenken en dan handelen, is het<br />

devies.<br />

Onze spirituele kracht ontstaat in<br />

het gebied van onze diepste verlangens<br />

dat ons in beweging brengt. Dat zijn inzichten<br />

die ons toevallen. Dat wens ik<br />

onze lezers toe; een mooi, zinvol en spiritueel<br />

20<strong>18</strong>. n<br />

Paul de Blot (1924, Java) studeerde theologie, filosofie, natuurkunde, psychologie,<br />

wetenschapsfilosofie, bedrijfskunde en spiritualiteit. Op Nyenrode promoveerde<br />

hij op zijn proefschrift Vernieuwing in een chaotische omgeving door vernieuwing<br />

van de mens. In deze studies specialiseerde hij zich vooral op de evolutie, het<br />

geluk bij Plato en de cultuurfilosofie.<br />

Tijdens deze vorming deed hij werk als bouwarbeider bij de Bouworde in<br />

Duitsland voor de huisvesting van de Oostduitse vluchtelingen, in het Midden-<br />

Oosten in de kibboets van Tel Aviv en gaf les in het lager en middelbaar onderwijs<br />

op Java. Van 1962 tot 1978 doceerde hij Indonesische staatsleer, filosofie,<br />

godsdienstleer en ecologische technologie aan de staatsuniversiteit in Yogyakarta<br />

en was aalmoezenier van de Indonesische Marine.<br />

Na de mislukte communistische staatsgreep in Indonesië van 1965 werd<br />

hij belast met de zorg voor de slachtoffers van de staatsgreep, waaronder de<br />

500.000 gevangenen in de concentratiekampen.<br />

In 1979 werd hij benoemd tot studentenmoderator aan de Universiteit Nyenrode<br />

en gaf daar ook trainingen voor bedrijfskundigen. In 2007 volgde zijn<br />

aanstelling tot hoogleraar Business Spiritualiteit aan de Universiteit Nyenrode.<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 27

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

Sheltersuits: we doen dit niet voor het geld.<br />

De donut economie in de praktijk<br />

Be good and<br />

show it (II)<br />

TEKST WILLEM VREESWIJK<br />

In een interview met het New<br />

Financial Magzine schetst Kate<br />

Raworth (auteur van de bestseller<br />

Doughnuts Economics)<br />

de noodzaak van een alternatief<br />

economisch model voor de<br />

21ste eeuw. Gelukkig zijn er<br />

steeds meer voorbeelden van<br />

bedrijven die in de praktijk laten<br />

zien hoe deze nieuwe economie<br />

floreert.<br />

In de herfsteditie van het New Financial<br />

Magazine is onder de titel<br />

‘Be good and show it!’ een aantal<br />

Nederlandse voorbeelden beschreven<br />

uit de betekeniseconomie. Dit<br />

is een economie met betekenis als<br />

koopwaar en als drijvende kracht achter<br />

het handelen van bedrijven. Een<br />

economie waarin bedrijven streven<br />

naar betekenismaximalisatie in plaats<br />

van winstmaximalisatie omdat zij begrijpen<br />

dat het streven naar winst niet<br />

betekenisvol is, maar het streven naar<br />

betekenis wel winstgevend. De belangrijkste<br />

vraag voor bedrijven in de betekeniseconomie<br />

is: ‘Hoe kan ik meer betekenen<br />

in het leven van mijn klanten,<br />

mijn collega’s en de maatschappij?’.<br />

Aan een mooie missie heeft de wereld<br />

op zich niets. Welk bedrijf heeft<br />

immers in zijn missie staan: wij willen<br />

zoveel mogelijk bomen kappen, wij geloven<br />

in kinderarbeid, hier wordt gewerkt<br />

aan luchtverontreiniging. Nagenoeg<br />

elke bedrijf heeft een missie waar<br />

de wereld baat bij heeft. Het gaat echter<br />

maar om één ding: wat doe je in de<br />

praktijk. Wat draag je concreet bij aan<br />

een betere samenleving?<br />

Het waarom mag inmiddels evident<br />

zijn. Elk jaar sterven miljoenen kinderen<br />

jonger dan vijf jaar aan eenvoudig<br />

28 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

te genezen aandoeningen. Op dit moment<br />

moeten ruim 2 miljard mensen<br />

rondkomen van minder dan 3 dollar<br />

per dag en bezit 1 procent van de mensheid<br />

meer dan de overige 99 procent<br />

bij elkaar. Een op de negen mensen is<br />

ondervoed. Tegelijkertijd is de invloed<br />

van de mens op onze planeet nog nooit<br />

zo groot geweest. De druk op de aarde,<br />

onze levensader, is enorm. De globalisering<br />

heeft ertoe geleid dat wij niet meer<br />

zien en ervaren hoe groot onze foodprints<br />

worden. Het rijke Westen lijkt<br />

het globaal gezien zo heel erg slecht<br />

nog niet te doen, maar dan vergeten we<br />

voor het gemak de enorme impact van<br />

al die industrieën die in verre landen<br />

dagelijks onze goederen produceren.<br />

Het goede nieuws is dat wij rijk genoeg<br />

zijn, de juiste ondernemersgeest<br />

hebben en over een sterk innovatievermogen<br />

beschikken om de problemen<br />

waar onze wereld mee te kampen heeft<br />

te lijf te gaan. Als iedereen zelf aan de<br />

slag gaat en zijn verantwoordelijkheid<br />

neemt, gaan we stappen maken. Gelukkig<br />

zijn er in Nederland tal van grote en<br />

kleine initiatieven die daadwerkelijk<br />

de wereld iedere dag een beetje mooier<br />

maken.<br />

HONGER DE WERELD UIT<br />

Nee, we hebben het niet over de ambitieuze<br />

televisiereclame van de Rabobank<br />

met de belofte om honger gezamenlijk<br />

de wereld uit te helpen. We hebben<br />

het hier over een kleine onderneming<br />

die laat zien dat iedereen op zijn<br />

eigen manier een bijdrage kan leveren.<br />

De Wereldbol is een initiatief van Henk<br />

Smit van de Driekantbakkerij en Kees<br />

Klomp.<br />

Klomp: “Ik wilde – met een betekenisvol<br />

brood – de problematiek van<br />

honger bij een groot publiek agenderen<br />

en mensen laten bijdragen aan de<br />

oplossing. Toen ik Henk Smit van Driekantbakkerij<br />

ontmoette viel alles op<br />

z’n plaats. Ook voor Henk was honger<br />

een bron-verhaal. We hadden instant<br />

een klik. Henk creëerde samen met zijn<br />

zoon een bijzondere receptuur met een<br />

unieke barmhartige smaak, gemaakt van<br />

Moyee: radicaal andere koffie.<br />

Wereldbol: eet honger de wereld uit.<br />

verspillingsproducten. Wij hebben er<br />

heel bewust voor gekozen om aandacht<br />

te vragen voor ondervoeding dáár door<br />

gebruik te maken van verspilling hiér.”<br />

De consumentenprijs is 2,95 euro.<br />

Hiervan wordt 30 eurocent gedoneerd<br />

aan The Hunger Project, een NGO die<br />

zich al jaren inzet voor een duurzaam<br />

einde van chronische honger in Afrika,<br />

Azië en Latijns-Amerika. “Meer dan<br />

tien procent van de wereldbevolking<br />

is anno 2017 ondervoed door weinig,<br />

slecht en eenzijdig eten. Dat terwijl er<br />

tegelijkertijd een ware epidemie van<br />

obesitas gaande is en een bijna onvoorstelbare<br />

mate van voedselverspilling.<br />

Ik vind dat – ook als volwassene – nog<br />

steeds onvoorstelbaar en volstrekt onacceptabel.<br />

Het goede nieuws is echter<br />

dat honger een oplosbaar probleem is.<br />

Met de juiste inspanningen, kunnen we<br />

honger vóór 2030 voor eens en altijd de<br />

wereld uitbannen.”<br />

De Wereldbol heeft een open opzet<br />

en iedere bakker kan meedoen. “Iedereen<br />

is welkom om met onze receptuur<br />

aan de slag te gaan en De Wereldbol<br />

zelfstandig te gaan bakken en verkopen.<br />

Om de Wereldbol uit te rollen binnen<br />

Nederland was zo’n 20.000 euro<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 29

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

nodig. Dit geld is op ludieke wijze geleend.<br />

Er werden honderd zogenaamde<br />

Wereldbol BroodDelen uitgegeven van<br />

200 euro per stuk. Met een looptijd van<br />

drie jaar en een rente van drie ‘heerlijke’<br />

Wereldbollen per jaar.<br />

HOLY GRAIL<br />

Eerlijke koffie wint aan betekenis.<br />

Steeds meer ondernemers en consumenten<br />

beseffen dat de keten in de koffie-industrie<br />

niet deugt. Guido van Staveren<br />

van Dijk koos voor een radicaal<br />

andere aanpak.<br />

Uitgangspunt van Moyee Coffee is<br />

helder. “Op dit moment verdwijnt 85<br />

procent van de totale koffiewaarde in<br />

de zakken van een handjevol grote multinationals,<br />

die wij Big Coffee noemen.<br />

Dit betekent dat de koffieboeren achter<br />

blijven met slechts 15 procent van<br />

de waarde. Waarde waar niets ‘toegevoegd’<br />

aan is, slechts 2 procent is daadwerkelijk<br />

winst! Wij mogen dan ondernemers<br />

zijn, maar deze disbalans is op<br />

geen enkele manier te rechtvaardigen!<br />

Vandaar Moyee. Min of meer toevallig<br />

stuitte ik op een website met cijfers<br />

over de koffiewereld. Ik stond perplex:<br />

hoe kan het dat de prijs van koffie de<br />

afgelopen tien jaar 200 procent is gestegen,<br />

terwijl de prijs die boeren ontvangen<br />

daalt? Waar blijft al dat geld? Als<br />

Nestlé en George Clooney er rijk van<br />

worden, kunnen mijn Ethiopische partners<br />

en ik dat ook. De koffiemarkt moet<br />

radicaal op zijn kop”, vertelt Guido op<br />

Maatschapwij.nu.<br />

Koffiekracht: mensen aan het werk helpen.<br />

En op zijn site zegt hij: “Wij zijn niet tegen<br />

Fairtrade, we gaan alleen een grote<br />

stap verder dan zij. Met FairChain<br />

proberen we eindelijk de koffieketen<br />

te herstellen. Ons doel is om een 50/50<br />

balans tussen koffieproducenten en<br />

koffiedrinkers te creëren. Best wel een<br />

hardcore ambitie, maar we zijn al goed<br />

op weg. Naast de 20 procent FairChain<br />

premie voor de koffieboeren laten we<br />

300 procent meer geld achter in het<br />

koffieproducerende land! En dat terwijl<br />

jij niet meer betaald voor de koffie,<br />

win-win!”<br />

En wat is het ei van Columbus? “In<br />

plaats van groene koffiebonen te exporteren<br />

– en daarmee de toegevoerde<br />

waarde – brandt FairChain ze in het<br />

land van herkomst. Dit is de ‘holy grail’:<br />

lokaal branden! Hierdoor verhogen we<br />

de hoeveelheid geld dat achterblijft in<br />

de producerende landen met 300 procent”,<br />

aldus Guido, die zijn Moyee-koffie<br />

verkoopt via zijn site.<br />

KOFFIEKRACHT<br />

Een wat andere invalshoek heeft Koffie-<br />

Kracht, een initiatief van Bert Heeren<br />

en Hans van Overeem. KoffieKracht is<br />

onderdeel van de in 2016 opgerichte sociale<br />

onderneming WeShoring. Dit vanuit<br />

het besef dat ieder mens talenten<br />

heeft en ieder mens een kans op de arbeidsmarkt<br />

zou moeten krijgen.<br />

Vanuit de koffiekrachtcentrale in<br />

Nieuwerkerk aan den IJssel werken ze<br />

er volgens de koffiekracht methode.<br />

“Wij branden en bereiden - volledig in<br />

de traditie van de Greyston Bakery in<br />

New York - koffie om mensen aan het<br />

werk te helpen die anders niet aan het<br />

werk komen. We leiden (mobiele) barista’s<br />

op en helpen hen zichzelf te bedruipen<br />

met een klein koffie-wagentje.<br />

Waardoor we mensen niet alleen<br />

kunnen re-integreren, maar ze op weg<br />

helpen naar zelfstandig ondernemerschap.”<br />

WeShoring is een sociale onderneming<br />

die mensen zonder betaalde baan<br />

helpt bij hun ontwikkeling waardoor<br />

hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot<br />

worden. Ze bieden daarbij werkervaringsplaatsen<br />

aan voor mensen die<br />

op dit moment een bijstandsuitkering<br />

hebben. Ook ondersteunt WeShoring<br />

mensen met een SW-indicatie, Spoor-2,<br />

(ex)gedetineerden en Statushouders.<br />

“We vinden het belangrijk dat iedereen<br />

een kans krijgt op de arbeidsmarkt<br />

en focussen liever op wat mensen wél<br />

kunnen in plaats van wat ze niet kunnen.<br />

Na maandenlang experimenteren<br />

en proeven, hebben we een drietal koffies<br />

ontwikkeld. De drie smaken hebben<br />

een naam gekregen met een link<br />

naar de arbeidsmarkt. Zo kennen we<br />

momenteel de Trainee, de Loonboon<br />

en Welverdiend, in samenstelling variërend<br />

van een speelse, soepele blend tot<br />

een zware en stevig smakende honderd<br />

procent Arabica.”<br />

In de financiële sector is Koffie-<br />

Kracht inmiddels omarmd door Dazure.<br />

Indra Frishert in een blog op de site<br />

van vakblad VVP: “Bij Dazure zijn wij<br />

echte koffiedrinkers. Maar wij drinken<br />

niet zomaar koffie. We proberen bewuste<br />

keuzes te maken op elk vlak. Dat<br />

strookt met onze missie: de wereld elke<br />

dag een beetje beter maken. Dus het<br />

liefst drinken we eerlijke koffie. Dat is<br />

in ons geval de koffie van KoffieKracht.<br />

Om het jaar goed te beginnen hebben<br />

wij een barista langs gestuurd bij partijen<br />

die met ons samenwerken. Zij kregen<br />

een heerlijk bakkie KoffieKracht<br />

aangeboden.”<br />

ZWAMMEN<br />

Met eerlijke koffie is een wereld te win-<br />

30 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

RotterZwam: met je eigen koffiedrap oesterzwammen kweken.<br />

nen. En de mogelijkheden zijn legio.<br />

Bekend is RotterZwam, waarmee Siemen<br />

Cox in 2013 van start ging in Rotterdam.<br />

Cox zag dat het leegstaande<br />

Tropicana eigenlijk een grote stadskas<br />

was. Hij had een idee, verkreeg toestemming<br />

het uit te voeren, zegde zijn baan<br />

in het bankwezen op en ging samen<br />

met Mark Slegers aan de slag. Op 31 juli<br />

2014 kreeg hij de politie op bezoek die<br />

dacht dat er paddo’s werden gekweekt.<br />

Maar nadat de politie netjes was ontvangen<br />

en een rondleiding had gekregen,<br />

gingen alle lichten weer op groen.<br />

Het idee kwam kort gezegd hierop<br />

neer: RotterZwam haalt in Rotterdam<br />

koffiedrab op bij horecagelegenheden,<br />

brengt het naar Tropicana, kweekt daar<br />

oesterzwammen die zeer goed gedijen<br />

op koffiedrab en verkoopt de exclusieve<br />

paddenstoelen weer in Rotterdam. Niet<br />

alleen aan restaurants maar ook aan<br />

particulieren. Zo levert RotterZwam<br />

een bijdrage om het voedselketenprobleem<br />

op te lossen.<br />

RotterZwam heeft echter een bredere<br />

doelstelling. “In Nederland alleen<br />

wordt er jaarlijks ongeveer 120 miljoen<br />

kilo koffiedik weggegooid. RotterZwam<br />

wil een zo groot mogelijk deel van het<br />

koffiedik een nuttige bestemming geven.<br />

Dit doen wij door ondernemers<br />

en particulieren gereedschap te bieden<br />

om deze uitdaging aan te gaan.” Het bedrijf<br />

ontwikkelde onder meer de Rotter-<br />

Zwam-Growkit, waarmee iedereen van<br />

zijn eigen koffiedrap oesterzwammen<br />

kan kweken. Het bedrijf floreerde en<br />

kreeg internationale bekendheid.<br />

Op <strong>23</strong> mei 2017 ging het echter mis.<br />

Als gevolg van een brand bij een collegaondernemer<br />

werd de volledige bedrijfsruimte<br />

bedekt onder een dikke laag giftig<br />

roet. Het resultaat: op enkele machines<br />

na was RotterZwam alles kwijt. Materiële<br />

schade 35.000 euro, gederfde inkomsten<br />

50.000 euro en enorme emotionele<br />

schade, ook omdat er afscheid<br />

van alle medewerkers moest worden genomen.<br />

Wel werd er direct een donatiecampagne<br />

gestart en zwambassadeurs<br />

haalden 22.000 euro op en noodzakelijke<br />

spullen om verder te kunnen ondernemen.<br />

Tal van bedrijven en particulieren<br />

boden hulp aan. Op een nieuwe locatie<br />

gaat RotterZwam in 20<strong>18</strong> verder.<br />

WANA BANA<br />

De van oorsprong Colombiaanse Lili<br />

Rengifo heeft in Utrecht het duurzame<br />

fashion label Wana Bana opgericht. De<br />

collectie bestaat uit handgemaakte tassen,<br />

sieraden, kleding en andere accessoires,<br />

gemaakt door jonge Colombiaanse<br />

ontwerpers. Lili brengt het werk<br />

van deze jonge ontwerpers op de Nederlandse<br />

markt tegen een eerlijke prijs.<br />

Tegelijkertijd ondersteunt ze de ontwerpers<br />

en de lokale markten en maakt<br />

ze voor kinderen onderwijs toegankelijker.<br />

“Ik heb in verschillende landen<br />

van Zuid-Amerika gewoond. Sinds mijn<br />

jeugd heb ik mogen leren van andere<br />

culturen, die mijn geest en mijn hart<br />

hebben geopend. Ik voelde de chaos,<br />

de warmte van de mensen en de passie<br />

voor het leven, maar ik was ook getuige<br />

van het geweld van de drugskartels en<br />

de guerrillastrijders, de armoede en de<br />

kloof tussen arm en rijk. Met mijn bedrijf<br />

Wana Bana wil ik iets teruggeven<br />

van wat ik in al die jaren heb mogen<br />

ontvangen.”<br />

Het idee voor Wana Bana ontstond<br />

na een zwarte periode in haar leven.<br />

Ze verloor haar dochter, wat haar leven<br />

volledig op zijn kop zette, en was ook<br />

niet gelukkig met haar werk in de zuivelindustrie.<br />

Ze gooide het roer om en<br />

ging ervoor om haar droom te realiseren:<br />

een duurzaam modemerk dat de<br />

wereld een beetje beter maakt.<br />

De inspiratiebron voor de naam<br />

Wana Bana is de kleine heerlijke Colombiaanse<br />

vrucht ‘Guanabana’, die<br />

volgens Lili maar heel weinig mensen<br />

kennen, maar die zeldzaam lekker is.<br />

“Met Wana Bana Design wil ik hetzelfde<br />

bereiken. Onbekende ontwerpers<br />

naar de Nederlandse markt brengen,<br />

waar iedereen direct verliefd op wordt.”<br />

Colombia is het tweede modeland<br />

van Latijns-Amerika. “We willen jonge<br />

ontwerpers de kans bieden hun prachtige<br />

creaties hier te laten zien. De ontwerpen<br />

moeten wel met respect voor<br />

mens en natuur zijn gemaakt. We willen<br />

de ontwerpers helpen om effectiever<br />

te produceren, hen in staat stellen<br />

de arbeidsomstandigheden van hun<br />

werknemers verder te verbeteren en<br />

hun milieu-impact te verminderen.<br />

Ook willen we de lokale economie stimuleren<br />

en doneren we ieder jaar 5<br />

procent van de winst aan een educatief<br />

programma voor kinderen. We leveren<br />

bijvoorbeeld boeken en andere spullen<br />

aan scholen zodat we zeker weten dat<br />

het juist terechtkomt. Goed onderwijs<br />

is de enige manier om kinderen een<br />

toekomst te geven.”<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 31

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

De producten van de designers zijn<br />

duurzaam én fair. Zo nemen de designers<br />

alleenstaande moeders in dienst,<br />

die thuis kunnen werken zodat ze ook<br />

voor de kinderen kunnen zorgen. Daarmee<br />

is er werkgelegenheid voor die<br />

groep mensen die het juist goed kan gebruiken.<br />

Wana Bana compenseert ook<br />

de CO2-uitstoot voor de goederen die<br />

met het vliegtuig van Colombia naar<br />

Nederland worden getransporteerd.<br />

“Aan het einde van ieder jaar berekenen<br />

we de impact en zorgen we ervoor<br />

dat we de uitstoot compenseren door<br />

bomen te planten.”<br />

MAATSCHAPWIJ<br />

Een van leukste impactvolle initiatieven<br />

is MaatschapWij, een inspiratieplatform<br />

om Nederland socialer en<br />

duurzamer te maken. Ze maken videoportretten<br />

van Nederlanders die de wereld<br />

vooruit helpen. De site leest: “We<br />

moeten het zelf doen, samen. Er is veel<br />

om je zorgen over te maken, maar er gebeurt<br />

ook al heel veel om de maatschappij<br />

te verbeteren. MaatschapWij maakt<br />

dat zichtbaar. Door gewone mensen en<br />

bijzondere initiatieven in de spotlight<br />

te zetten, successen te vieren en jou te<br />

inspireren ook in actie te komen.”<br />

YouBeDo: be good and show it.<br />

Wana Bana: duurzaam én fair.<br />

Op de site zijn inmiddels zo’n 75 videoportretten<br />

terug te vinden. Een echte<br />

aanrader voor iedereen die inspiratie<br />

zoekt, een duwtje in de rug nodig<br />

heeft, medestanders zoekt of overtuigd<br />

wil raken van zijn of haar het-kan-wel!.<br />

Hieronder drie bekende en minder bekende<br />

voorbeelden uit het rijke en inspirerende<br />

aanbod van MaatschapWij<br />

(maatschapwij.nu)<br />

SHELTERSUITS<br />

Als eerste Bas Timmer, oprichter van<br />

Sheltersuits. Toen hij een klein jongetje<br />

was, zag hij zijn moeder al oude slaapzakken<br />

weggeven aan daklozen in hun<br />

woonplaats Enschede. Vandaag de dag<br />

geeft hij zijn Sheltersuits zelf weg. Door<br />

heel Europa. “We doen dit niet voor het<br />

geld. We zijn gewoon een groep mensen<br />

die degenen willen helpen die niet<br />

zoveel geluk hebben als wij in dit leven”,<br />

zegt Bas op MaatschapWij.<br />

De Sheltersuit is een waterafstotende<br />

en winddichte jas die getransformeerd<br />

kan worden tot slaapzak. Je ritst simpelweg<br />

de slaapzak aan de jas en je bent<br />

volledig beschermd tegen de elementen.<br />

Overdag kan de slaapzak opgeborgen<br />

worden in een speciale rugtas. De<br />

pakken worden gratis weggegeven aan<br />

daklozen. Door zijn achtergrond als<br />

modeontwerper is Bas constant bezig<br />

met de vernieuwing van vorm, functie<br />

en materiaal van zijn Sheltersuit.<br />

De pakken worden door (voormalige)<br />

vluchtelingen geproduceerd in Nederland.<br />

Ze weten als geen ander hoe<br />

het is om in barre omstandigheden te<br />

moeten leven en helpen mee aan een<br />

betere wereld voor andere vluchtelingen.<br />

Van de eerste 500 pakken die gefinancierd<br />

zijn, heeft Sheltersuit vier<br />

mensen die in de bijstand zitten een<br />

arbeidscontract kunnen aanbieden om<br />

de productie waar te kunnen maken.<br />

Sheltersuits worden gemaakt van<br />

oude slaapzakken, tenten en ander<br />

geschikt materiaal. Hiervoor worden<br />

bijvoorbeeld festivalterreinen afgestruind,<br />

waar de tenten en slaapzakken<br />

die anderen achterlaten worden verzameld<br />

een tweede leven krijgen in de<br />

Sheltersuit Factory in Enschede. Die fabriek<br />

staat niet voor niets in eigen land.<br />

Bas “Een enorm voordeel van de Sheltersuit<br />

Factory is dat de productie van<br />

kleding plaatsvindt in Nederland waar<br />

er eerlijke en goede werkomstandigheden<br />

zijn.”<br />

Sheltersuit ging eind 2017 een samenwerking<br />

aan met Movement on the<br />

Ground en WakaWaka Foundation. Via<br />

crowdfunding willen deze organisaties<br />

kinderen op Lesbos helpen die met nauwelijks<br />

kleren proberen te overleven in<br />

koude vluchtelingenkampen, zonder<br />

32 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

garantie op een veilige toekomst. Ambitie<br />

was om 1.500 Sheltersuits en 1.500<br />

WakaWaka’s te kunnen uitdelen. Begin<br />

februari 20<strong>18</strong> stond de teller op 1.000.<br />

De eerste 500 werden gesponsord door<br />

onder meer Rabobank Foundation en<br />

Van Lanschot Kempen.<br />

YOUBEDO<br />

Een tweede voorbeeld uit het rijke arsenaal<br />

van MaatschapWij is YouBeDo.<br />

com, de sociale online boekenwinkel<br />

van Michael van Loenen en Bert van<br />

Ingen. Klanten kunnen tot twaalf procent<br />

van elk aankoopbedrag overmaken<br />

naar een goed doel dat ze zelf kiezen.<br />

De boeken zijn er niet duurder dan<br />

elders.<br />

Het eerste zaadje voor YouBeDo<br />

werd al in 2007 geplant. De twee oprichters<br />

deelden een gevoel van onbegrip<br />

over het menselijk onvermogen<br />

om een balans te creëren in de wereld.<br />

Na veel gesprekken met vrienden kwamen<br />

ze tot de conclusie dat de bereidheid<br />

om te delen er wel is, maar dat<br />

veel mensen simpelweg niet weten hoe.<br />

Ze realiseerden zich dat het economische<br />

systeem invloed heeft op het<br />

niet eerlijk (her)verdelen van de overvloed<br />

en kwamen tot de conclusie dat<br />

er een nieuw systeem moest komen dat<br />

‘automatisch’ zorgt voor een herverdeling<br />

van geldstromen. Geldstromen die<br />

normaal gesproken naar de top van de<br />

economische piramide zouden gaan<br />

(lees aandeelhouders), laten terugvloeien<br />

naar mens, dier en natuur die deze<br />

geldstromen goed kunnen gebruiken.<br />

Het gedrag van consumenten veranderen<br />

is echter lastig. Juist voor consumenten<br />

moest een nieuw concept simpel,<br />

laagdrempelig en transparant zijn.<br />

De boekenmarkt bleek de oplossing. Ze<br />

bedachten YouBeDo. Nagenoeg iedereen<br />

vindt het heerlijk om boeken te kopen.<br />

Dit kunnen consumenten gewoon<br />

blijven doen. De boekenprijzen zijn<br />

overal gelijk, dus ook bij YouBeDo. En<br />

toch kunnen consumenten ook nog doneren<br />

aan een zelf gekozen goed doel,<br />

zonder dat ze hun gedrag hoeven aan<br />

te passen.<br />

Knowmads: kern is dat je jonge<br />

mensen serieus neemt.<br />

KNOWMADS<br />

Een derde voorbeeld is Knowmads van<br />

Pieter Spinder. Volgens hem is het onderwijssysteem<br />

op een commercieel bedrijf<br />

gaan lijken: niet de leerlingen en<br />

studenten, maar cijfers en slagingspercentages<br />

staan centraal. Met deze doorgeslagen<br />

focus op efficiëntie slaan we<br />

de plank volledig mis. “Tegenwoordig<br />

leren we studenten hoe ze een tentamen<br />

moeten halen, niet hoe ze een bijdrage<br />

kunnen leveren aan een betere<br />

wereld”, aldus Spinder op Maatschap-<br />

Wij. “Hierdoor leren nog maar weinig<br />

jongeren uit echte interesse of nieuwsgierigheid.”<br />

Om dit te veranderen is Knowmads<br />

opgericht: een alternatieve business<br />

school die jonge mensen opleidt tot<br />

wereldverbeteraars. Tijdens een opleiding<br />

van zes maanden gaan de deelnemers<br />

in zogenaamde ‘tribes’, stammen<br />

van tien à vijftien personen, aan<br />

de slag met thema’s als persoonlijk leiderschap,<br />

duurzaamheid en sociale innovatie.<br />

Tegelijkertijd creëren ze zelf<br />

waarde-gedreven projecten en startups.<br />

Het vinden én kiezen van je eigen<br />

weg staat bij Knowmads centraal. Studenten<br />

stellen gaandeweg hun eigen<br />

opleiding samen en kiezen wekelijks<br />

waar ze behoefte aan hebben. Een schril<br />

contrast met het ‘normale’ onderwijs,<br />

waar studenten vaak verplicht naar college<br />

moeten. “We vergeten hen te vragen:<br />

wat wil jij nou eigenlijk? Daarbij<br />

komt dat kinderen en studenten in het<br />

reguliere onderwijs allerlei overbodige<br />

dingen leren die hun innerlijke vuur en<br />

passie steeds verder doet afnemen. Kinderen<br />

hebben een onvoorwaardelijke<br />

drive, een vuur voor dingen. Die handelen<br />

niet vanuit angst, maar vrijheid.”<br />

Door mensen eigenaarschap te geven<br />

over hun leerproces wordt dit vuur<br />

volgens Pieter weer aangewakkerd.<br />

“Waar we als maatschappij behoefte<br />

aan hebben is mensen die, op basis van<br />

een goede connectie met zichzelf en de<br />

wereld om hen heen, aan de slag gaan<br />

om de wereld een beetje mooier te maken.<br />

Daar gaat het om. Want als je die<br />

connectie eenmaal hebt, dan ga je geen<br />

Kalasjnikovs verkopen. Dat voelt namelijk<br />

niet goed.”<br />

POSITIVE FINANCE<br />

Sinds vorig jaar geeft de stichting New<br />

Financial Forum samen met Dazure betekenisvolle<br />

initiatieven uit de financiële<br />

sector een podium. Dit met de Positive<br />

Finance Awards. Positief was sowieso<br />

dat de jury meer dan vijftig initiatieven<br />

vond die een actieve bijdrage<br />

leveren aan een betere financiële sector.<br />

De voorbereidingen voor de editie<br />

van 20<strong>18</strong>, die op 1 november in Utrecht<br />

plaats zal vinden, zijn in volle gang. n<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 33

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

MEINO ZANDWIJK:<br />

“NADENKEN OVER<br />

HERVERDELING VAN WERK,<br />

VERMOGEN EN INKOMEN.”<br />

34 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

Meino Zandwijk is een mooi voorbeeld van iemand die daadwerkelijk de bakens heeft<br />

verzet, nadat hij zich bewust werd van het belang van een gezond leefmilieu en een<br />

betrokken samenleving. Zandwijks bewustwording leidde onder meer tot zijn prachtige<br />

boek ‘De Directiefluisteraar’ uit 2015. Maar ook ging het roer om bij het organisatieadviesbureau<br />

Dutch, waarvan Zandwijk mede-aandeelhouder is.<br />

Pleidooi voor<br />

rechtsbreinige<br />

waarden<br />

TEKST TOON BERENDSEN | BEELD MARGARET LANSINK<br />

De economische crisis die in<br />

2008 uitbrak, zou leiden tot<br />

een mind shift: terug naar<br />

de basis, eerherstel voor het<br />

kleinschalige. Tien jaar later<br />

moet worden geconstateerd<br />

dat de oude instituties de crisis hebben<br />

overleefd, geholpen of niet. Blijkbaar is<br />

er een nóg grotere crisis nodig om werkelijk<br />

tot verandering te komen.<br />

Volgens Zandwijk is die crisis echter<br />

eigenlijk al aan de gang, omdat grote<br />

vraagstukken als klimaatverandering,<br />

arbeidsparticipatie en mobiliteit<br />

blijven liggen. “Zeventig procent van<br />

de wereldbevolking woont in de grote<br />

steden, die ook nog eens vaak aan een<br />

delta liggen. Je kunt dus gewoon niet<br />

om de vraagstukken heen. We moeten<br />

de klimaatverandering keren en gaan<br />

nadenken over herverdeling van werk,<br />

vermogen en inkomen.”<br />

Zelf probeert Zandwijk zijn steentje<br />

bij te dragen sinds hij zich bewuster<br />

is geworden van het belang van een<br />

gezonde leefomgeving. Dat bewustzijn<br />

ontstond niet door één bepaalde gebeurtenis,<br />

maar kwam met de jaren.<br />

Daarna ging het wel snel.<br />

Dutch begeleidt als consultant organisaties<br />

bij het maken van transities.<br />

Naarmate bijdragen aan een betere wereld<br />

Zandwijks levensthema werd, is<br />

het accent meer komen te liggen op de<br />

transitie naar duurzaamheid en sociaal<br />

ondernemerschap. Dutch lijkt ook niet<br />

toevallig te vinden op de Eemlandhoeve<br />

van Jan en Maaike Huijgen in Bunschoten.<br />

De Eemlandhoeve staat in alles<br />

symbool voor de kant die het volgens<br />

Zandwijk uit moet: van ‘groot,<br />

groter, grootst’ naar ‘klein, beter, best’.<br />

Alles op de hoeve staat in het teken van<br />

dichtbij de natuur. Maar het is ook een<br />

ontmoetingsplek. En een plek om tot<br />

jezelf te komen.<br />

RECHTSBREINIG<br />

In het voorwoord van zijn boek schrijft<br />

Zandwijk: “De Directiefluisteraar is<br />

geen managementboek. Ik zou de lezer<br />

graag willen inspireren, om los te komen,<br />

om weer lucht te hebben, om te<br />

leren. In de lijn van ‘Zing, vecht, huil,<br />

bid, lach, werk en bewonder’, zou ik<br />

willen afsluiten met ‘Lees, kijk, zoek,<br />

vind, leef, werk en verwonder’. Maar<br />

bovenal: volg je hart.”<br />

Zandwijks boek is één groot pleidooi<br />

voor de ‘rechtsbreinige’ waarden.<br />

Zijn inspiratie vond Zandwijk in het<br />

boek A Whole New Mind, Why Right-Brainers<br />

Will Rule the Future van Daniel Pink.<br />

Zandwijk is gaan praten met Nederlandse<br />

vernieuwers aan de hand van<br />

de zes essentiële zintuigen in de rechterhersenhelft<br />

die Pink noemt: design,<br />

spel, verhaal, empathie, symfonie en<br />

zingeving. “Ik ben onder meer gaan<br />

praten met topkok Jonnie Boer. Vanuit<br />

zijn creativiteit komt Jonnie bij heel<br />

andere essenties van het eten.” Zandwijk<br />

was zelf niet zo bezig met gezond<br />

eten totdat hij voor zijn boek sprak met<br />

Boer. “Maar nu zit ik er fanatiek in.<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 35

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

Vlees vormt een zware belasting voor<br />

het milieu. Er moet een versnelling komen<br />

in de transitie van dierlijke naar<br />

plantaardige eiwitten.”<br />

Dutch stapte in Beebox, een abonnementsysteem<br />

voor biologisch voedsel<br />

waarin de boeren een faire prijs krijgen<br />

en de consument beter eten. Beeboxen<br />

zijn te bestellen bij Willem&Drees. Willem<br />

Treep en Drees Peter van den Bosch<br />

zetten in 2009 in Amersfoort de eerste<br />

stap op weg naar een gezonde voedselketen.<br />

Lokaal geproduceerde groenten<br />

en fruit krijgen een plek in de supermarkt.<br />

Inmiddels levert Willem&Drees<br />

Beeboxen aan supermarkten als Jumbo,<br />

Spar en Coop.<br />

Naar bruto universeel geluk<br />

Uit het gesprek van Meino Zandwijk met Tinkebell in ‘De Directiefluisteraar’:<br />

Meino: “Succes wordt nog steeds vaak aan geld gekoppeld. Veel van de ‘pakken’<br />

zullen jou daarom wegzetten als een dromer, je niet serieus nemen, maar ik<br />

denk dat de onderstroom dit ook echt wil: geloven in het onmogelijke, alles te<br />

kunnen realiseren.”<br />

Tinkebell: “Staan ze daar dan open voor?”<br />

Meino: “Die onderstroom zeker. Alleen kan het misschien niet direct, omdat ze<br />

met dat geld of die hypotheek zitten. Dat is voor hun de norm. Voor veel anderen –<br />

misschien zelfs wel het grootste deel? Nee. Zij kunnen echt niet de straat inrijden<br />

met een oud autootje, dat moet een Audi A6 zijn. Dat is hun norm. Wij zeggen dat<br />

ze daar van weg moeten bewegen. Dus zullen heel veel mensen daarna een oordeel<br />

hebben over jou of mij, maar de norm moet geluk worden. Geld, AEX en het bruto<br />

nationaal product zijn de norm, maar we moeten naar bruto universeel geluk.”<br />

WEES CREATIEF<br />

Zandwijk gelooft dat de samenleving<br />

met een beetje creativiteit veel van de<br />

hedendaagse milieu- en sociale problemen<br />

kan oplossen. Hij geeft een paar<br />

voorbeelden. “Uit onderzoek blijkt dat<br />

auto’s 95 procent van de tijd stil staan.<br />

Wat ligt er dan meer voor de hand dan<br />

autodelen? We weten dat 85 procent<br />

van de ongelukken wordt veroorzaakt<br />

door mensen met minder dan vijf jaar<br />

rij-ervaring. Dan kun je bij autodelen<br />

prima een dynamisch verzekeringsproduct<br />

ontwikkelen.”<br />

Andere mogelijke oplossingen: “Een<br />

hele startersgeneratie dreigt te worden<br />

uitgesloten van een eigen huis. Waarom<br />

bouwen we geen betaalbare woningen<br />

in een fabriek? En thuiszorg<br />

en thuishulp blijken prima te kunnen<br />

worden geleverd door buurtteams.<br />

Maar nog steeds domineren de grote<br />

thuiszorgorganisaties, die ver van de<br />

cliënt afstaan.”<br />

VANUIT DE BASIS<br />

Zandwijk ziet dat bestaande belangen<br />

vernieuwing tegenhouden. “Neem de<br />

gaswinning in Groningen. Met de mond<br />

wordt beleden dat het anders moet,<br />

maar ondertussen worden dingen verzonnen<br />

om toch maar vooral te kunnen<br />

doorgaan. En we weten dat vliegen<br />

verantwoordelijk is voor een belangrijk<br />

deel van de luchtvervuiling. Maar<br />

in plaats van het aantal vluchten te reduceren,<br />

zoekt Schiphol uitbreiding<br />

in Lelystad. Het is ook wel verleidelijk:<br />

een vliegticket naar Parijs kost niet veel<br />

meer dan een kaartje voor de Thalys.”<br />

Uiteindelijk moet verandering ontstaan<br />

vanuit de basis; mensen moeten<br />

de trein naar Parijs nemen in plaats<br />

van dat ‘goedkope’ vliegtuig. Maar: nog<br />

te weinig mensen zijn echt bewust bezig<br />

met milieu en maatschappij. Zandwijk:<br />

“Momenteel heb je het over tien<br />

procent van de mensen. Pas als 20 tot<br />

25 procent met hun portemonnee gaan<br />

stemmen, gaat het hard.”<br />

VOLGENDE GENERATIES<br />

Zandwijk is optimistisch dat de doorbraak<br />

er komt. Hij denkt wel dat het de<br />

volgende generaties zullen zijn die de<br />

echte push gaan geven. “50plus is toch<br />

de generatie die de wereld heeft gemaakt<br />

tot wat ze nu is en moeite heeft<br />

om te veranderen.”<br />

Cruciaal is dat jonge mensen worden<br />

gestimuleerd bij de ontwikkeling<br />

van hun rechtsbreinige waarden. “Heel<br />

lang heeft de maatschappij gesorteerd<br />

op gestructureerde, volgzame mensen.<br />

De uitdagingen waar wij voor staan,<br />

doen een beroep op andere waarden<br />

zoals kunnen associëren, creativiteit,<br />

verbinding. Zijn mensen nieuwsgierig?<br />

Zijn ze leergierig? Willen ze creëren?<br />

Dat zullen veel meer de criteria moeten<br />

zijn dan de oude zakelijke linksbreinige<br />

waarden.” n<br />

“DE UITDAGINGEN WAAR WIJ VOOR STAAN, DOEN<br />

EEN BEROEP OP WAARDEN ZOALS KUNNEN<br />

ASSOCIËREN, CREATIVITEIT, VERBINDING”<br />

36 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

AMBASSADEURS<br />

VALENTINA VISSER:<br />

“KLANTEN POSITIEF<br />

VERRASSEN.”<br />

38 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

AMBASSADEURS<br />

Ambassadeurs over werken in de financiële wereld<br />

Geluksmomenten<br />

creëren voor<br />

klanten<br />

TEKST VALENTINA VISSER | BEELD RW FOTOGRAFIE<br />

Het New Financial Magazine<br />

stelt in iedere editie een<br />

Ambassadeur een aantal<br />

vragen over de financiële sector.<br />

Ditmaal Valentina Visser,<br />

directeur Havelaar & van Stolk.<br />

Hoe ziet de dienstverlening in de financiële<br />

dienstverlening er idealiter uit?<br />

In hoeverre speelt innovatie hierin een<br />

rol? En het nemen van verantwoordelijkheid?<br />

In een ideale wereld heeft iedereen,<br />

particulier, zakelijk, groot, klein, toegang<br />

tot het juiste financieel advies. Is<br />

dat realistisch? Ik denk het wel. De ideale<br />

wereld hoeft overigens niet gratis te<br />

zijn. Het advies moet juist en gedegen<br />

zijn en daar staat een faire prijs tegenover.<br />

Maar wat we volgens mij wel eens<br />

vergeten, is dat verzekeren is gebaseerd<br />

op het solidariteitsprincipe. Dat is niet<br />

alleen het uitgangspunt van verzekeren,<br />

het is het fundament van het provisiestelsel.<br />

Provisie is echt niet het enige<br />

toverwoord om financiële dienstverlening<br />

toegankelijk te maken of houden.<br />

De klant wil niet meer betalen voor veel<br />

van onze administratieve handelingen<br />

die wij moeten uitvoeren om hem of<br />

haar te adviseren en te bemiddelen. Net<br />

zoals een klant niet meer wil betalen<br />

voor de overhead van verzekeraars.<br />

Innovatie speelt dan ook een belangrijke<br />

rol in het terugdringen van<br />

kosten. Automatisering en robotisering<br />

is al bij veel adviseurs gemeengoed.<br />

Ik geloof dat de mens in veel gevallen<br />

noodzakelijk en wenselijk blijft in het<br />

verlenen van financieel advies, maar bij<br />

steeds meer producten neemt de techniek<br />

het over. Dit leidt tot kostenbesparing,<br />

die in een ideale wereld ten goede<br />

komt aan de klant in plaats van sec aan<br />

winst van de onderneming. Dit heeft alles<br />

te maken met het nemen van verantwoordelijkheid.<br />

Hoe kun je ervoor zorgen<br />

dat een kleine MKB’er ook toegang<br />

heeft tot pensioenadvies? Een combinatie<br />

van innovatie en solidariteit kan<br />

ervoor zorgen dat de kosten voor zijn<br />

benodigde advies lager worden en hij<br />

daarmee in staat is advies in te winnen.<br />

Wat versta jij onder het nemen van verantwoordelijkheid?<br />

Verantwoordelijkheid nemen is je realiseren<br />

dat je als adviseur een vertrouwensrol<br />

hebt voor jouw klanten en dat<br />

je die rol op de juiste manier vervult<br />

met de juiste kennis die tot het juiste<br />

“DE VERZEKERBAARHEID VAN BIJVOORBEELD<br />

RECYCLEBEDRIJVEN, TAXIBEDRIJVEN EN<br />

AGRARISCHE BEDRIJVEN BAREN MIJ ZORGEN”<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 39

AMBASSADEURS<br />

advies leidt. En dus een faire beloning<br />

vragen voor je diensten, waarbij je de<br />

kosten zelf minimaliseert.<br />

Verzekeraars nemen hun verantwoordelijkheid<br />

door zware risico’s te<br />

verzekeren. De huidige ontwikkelingen<br />

met betrekking tot de verzekerbaarheid<br />

van bijvoorbeeld recyclebedrijven,<br />

taxibedrijven en agrarische bedrijven<br />

baren mij zorgen. Hoe zetten we ons<br />

als sector in om deze bedrijven verzekerbaar<br />

te houden en/of te maken? We<br />

zijn als verzekeringssector ontstaan uit<br />

de wens en noodzaak om risico’s te delen<br />

die je niet alleen kan dragen. In die<br />

zin zijn verzekeraars nutsbedrijven, oftewel<br />

een bedrijf dat in dienst staat van<br />

het algemeen belang.<br />

Wat zijn de belangrijkste kernwaarden<br />

van de financiële sector in de nieuwe advieswereld?<br />

En wat is er voor nodig om<br />

die te bereiken?<br />

De kernwaarden van Havelaar & van<br />

Stolk zijn klantgerichtheid, ondernemerschap<br />

en samenwerken. Deze kernwaarden<br />

zijn de basis voor ons gedrag.<br />

Dit moet leiden tot tevreden klanten.<br />

Niet zomaar tevreden klanten, maar<br />

een 9+ dienstverlening. Dit is de dienstverlening<br />

die een klant van ons verwacht<br />

in de nieuwe wereld. Klantgerichtheid<br />

lijkt een inkopper, dat is toch<br />

logisch? Dat is het ook, maar door ons<br />

gedrag hier continu aan te toetsen ontdek<br />

je steeds weer dingen die we beter<br />

kunnen doen voor de klant. De klant ervaart<br />

de verzekeringsbranche vaak als<br />

een noodzakelijk kwaad, dus we zullen<br />

hier steeds ons best moeten blijven<br />

doen. Samenwerken is samen met de<br />

klant, samen met verzekeraars, samen<br />

met andere partners. Samen bereik je<br />

meer dan alleen. Als je naar elkaar luistert<br />

en je bereid bent je eigen belang<br />

opzij te zetten voor het belang van de<br />

ander of het gezamenlijk belang. De<br />

kracht van samenwerken zie je bij intermediairs<br />

echt terug. Hoeveel netwerken<br />

en samenwerkingsverbanden zijn<br />

er al niet en daar komen nog steeds<br />

mooie groepen bij die ook daadwerkelijk<br />

iets toevoegen.<br />

Wat versta jij onder rendement? En in<br />

hoeverre is dit in de financiële sector terug<br />

te vinden?<br />

Rendement is natuurlijk ook winst in<br />

euro’s. We zijn nu eenmaal commerciële<br />

ondernemingen en geen overheidsinstellingen.<br />

Winst is ook nodig, want<br />

met een gezonde financiële sector kun<br />

je investeren in kennis, kun je innoveren<br />

en blijft goed advies voor de klant<br />

gewaarborgd.<br />

Onze sector levert gelukkig meer<br />

dan geldelijke winst voor alleen de bedrijven<br />

die erin werkzaam zijn. Onze<br />

sector levert zekerheid. Zekerheid zodat<br />

ook anderen risico’s kunnen nemen<br />

en gaan investeren in een huis of<br />

bedrijf en blijven innoveren.<br />

Is een financiële sector mogelijk met<br />

rendement voor medewerkers, klanten<br />

en samenleving? Welke stappen zouden<br />

ervoor nodig zijn?<br />

Dit suggereert dat de huidige financiële<br />

sector geen rendement biedt voor<br />

medewerkers, klanten en samenleving.<br />

Dat lijkt me niet het geval. We bieden al<br />

zekerheid aan velen in onze maatschappij.<br />

Dat het beter kan is zeker waar.<br />

Meer zekerheid krijgen we niet<br />

door meer regelgeving. Het besef dat<br />

de klant onze boterham betaalt wel.<br />

De klant bepaalt uiteindelijk of je overleeft<br />

of niet. Duurzaamheid in plaats<br />

van gaan voor kort gewin. Net zoals bij<br />

elke andere sector. Kwaliteit van dienstverlening<br />

staat voorop, daar moet de focus<br />

op liggen.<br />

Als je samen met je medewerkers<br />

op een inspirerende manier werkt aan<br />

de continue kwaliteitsverbetering van<br />

dienstverlening, dan snijdt het mes aan<br />

twee kanten.<br />

Kunnen financieel dienstverleners bijdragen<br />

aan het geluk van hun klanten?<br />

Zo ja, zouden we dit aspect beter moeten<br />

benutten als financiële sector en<br />

hoe doe je dat dan? Of is het schoenmaker,<br />

blijf bij je leest?<br />

Onze adviseurs zijn geen geluksprofessoren,<br />

maar wij willen voor onze klanten<br />

steeds kleine geluksmomentjes creëren.<br />

Verzekeringen zijn voor de meeste<br />

mensen low-interest producten. Sterker<br />

nog, velen zien er bij voorbaat al tegenop.<br />

Hoe mooi is het dan als je een klant<br />

positief kan verrassen?<br />

“PROVISIE IS ECHT NIET HET ENIGE<br />

TOVERWOORD OM FINANCIËLE DIENSTVERLENING<br />

TOEGANKELIJK TE MAKEN OF HOUDEN”<br />

Wat draag je zelf bij om een betere financiële<br />

sector te bereiken?<br />

Continu werken aan het verhogen van<br />

de klanttevredenheid. We scoren nu<br />

een 8,4. Dat is heel goed. Maar ik wil<br />

dat het een 9+ wordt. Dat is voor Havelaar<br />

de ideale wereld. En als de hele sector<br />

een 9+ scoort, dan hebben we de ideale<br />

financiële wereld bereikt! n<br />

40 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

INSPIRATIE<br />

Zinnige<br />

vragen<br />

De redactie stelt in<br />

iedere editie van het<br />

New Financial Magazine<br />

vijfentwintig ‘zinnige<br />

vragen’ aan een financieel<br />

dienstverlener die<br />

zich in het afgelopen<br />

kwartaal positief heeft<br />

onderscheiden. Ditmaal<br />

Urjan Claassen, directeur<br />

C-Profile.<br />

TEKST URJAN CLAASEN | BEELD LUCAS DUWAER<br />

1<br />

Hoe wil je herinnerd worden als financieel<br />

dienstverlener?<br />

Als een persoon die klantbediening in<br />

de sector (en ook het verdienmodel van<br />

financiële dienstverleners) ingrijpend<br />

heeft verbeterd en verduurzaamd. De<br />

maatschappij verwacht dat particulieren<br />

steeds meer zelfredzaam zijn, maar<br />

in de praktijk is dat lang niet altijd het<br />

geval en dit leidt tot een advieskloof.<br />

Door het toepassen van innovatieve<br />

technologieën, zoals machine learning,<br />

wordt deze advieskloof gedicht. Tegelijkertijd<br />

wordt de sector concreet geholpen<br />

om het verdienmodel te verbeteren.<br />

Een hele duidelijke win-win-win.<br />

2<br />

En als mens?<br />

Ik hoop dat mensen mij herinneren<br />

als een oprecht, betrouwbaar en vooral<br />

bevlogen persoon.<br />

3<br />

Waarom ga jij (iedere ochtend) aan<br />

het werk?<br />

Dat is denk ik sterk verbonden met het<br />

antwoord op de eerste vraag: het kunnen<br />

dichten van de advieskloof en het<br />

verbeteren van het verdienmodel van<br />

de financieel dienstverlener. Veel financiële<br />

dienstverleners stoeien daar namelijk<br />

mee. Ik put erg veel plezier uit<br />

mijn werk: oplossingen bedenken en realiseren<br />

voor een maatschappelijk probleem<br />

én de financiële sector. Ik praat<br />

veel met allerlei soorten organisaties<br />

en gebruikers. Niet alleen binnen de financiële<br />

sector overigens. Keer op keer<br />

kom ik tot de conclusie dat de advieskloof<br />

een urgent probleem is en vele<br />

verschillende verschijningsvormen<br />

kent. Ik leer dus veel en dat is leuk!<br />

42 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

4<br />

Op welke (zakelijke) beslissing ben<br />

je het meest trots?<br />

Van huis uit ben ik accountant en ITauditor<br />

en heb ik lang in de openbare<br />

praktijk gewerkt. Op enig moment ben<br />

ik me gaan verdiepen in de eerder genoemde<br />

advieskloof en heb ik de keuze<br />

gemaakt om de openbare auditpraktijk<br />

achter mij te laten en te starten met C-<br />

Profile. Dat is een keuze waar ik trots<br />

op ben. Zeker als ik zie hoe het C-Profile<br />

platform de bediening van klanten én<br />

het verdienmodel van financiële dienstverleners<br />

concreet verbetert.<br />

5<br />

En op welke het minst?<br />

Ik ben erg blij met de mensen met<br />

wie ik werk en met wie ik in het verleden<br />

heb mogen werken. Toch gebeurt<br />

het wel eens dat je mensen aanneemt<br />

die op een later moment niet goed bij<br />

het team blijken te passen of die het<br />

werk te lastig vinden. Op het moment<br />

dat je dat constateert, is het voor iedereen<br />

beter direct eerlijk en duidelijk te<br />

zijn. Ik heb in het verleden weleens de<br />

fout te gemaakt om dan te lang met zo<br />

iemand door te gaan en dat levert voor<br />

niemand iets op.<br />

6<br />

Wat is de mooiste eigenschap van<br />

een mens?<br />

Het vermogen om te leren en deze kennis<br />

door te geven aan volgende generaties.<br />

Dit klinkt misschien wat abstract,<br />

maar zaken als internet, een koelkast<br />

of zelfs een simpele balpen zouden niet<br />

mogelijk zijn geweest als we onze kennis<br />

niet hadden kunnen exterioriseren.<br />

Zo kan een hond niets creëren wat een<br />

andere hond, die drie generaties later<br />

leeft, nog kan gebruiken; die moet het<br />

volledig zelf uitvogelen en neemt zijn<br />

‘kennis’ vervolgens mee het graf in. Bij<br />

mensen ligt dit anders.<br />

7<br />

Zijn mensen van nature goed of<br />

slecht?<br />

Om te beginnen geloof ik dat er weinig<br />

mensen zijn die van nature slecht zijn<br />

en willens en wetens kwaad willen. Dat<br />

is in ieder geval niet mijn persoonlijke<br />

ervaring. Wel denk ik dat mensen egoïstisch<br />

zijn en dat de Engelse filosoof<br />

Thomas Hobbes hierin gelijk had: mensen<br />

zijn coöperatief, zolang de maatschappelijke<br />

toestand stabiel is. Mocht<br />

deze stabiliteit om wat voor reden dan<br />

ook worden doorbroken, dan kiest iedereen<br />

uiteindelijk toch voor zichzelf.<br />

8<br />

Welk dier kan de aarde wel missen?<br />

Muggen. Deze zijn niet noodzakelijk<br />

voor het behoud van het ecosystemen –<br />

spinnen kunnen ook prima andere insecten<br />

eten – en het zou een hoop jeuk<br />

in de zomermaanden schelen.<br />

9<br />

Ben je meer rationeel of meer intuïtief<br />

ingesteld? Is er zakelijk en<br />

privé een verschil?<br />

Dat hangt sterk af van de situatie. In<br />

sommige gevallen kan ik heel rationeel<br />

naar zaken kijken en handelen. In andere<br />

gevallen ga ik sterk af op mijn onderbuikgevoel<br />

en vaak blijkt dat een<br />

hele goede raadgever. Een eenduidig<br />

antwoord heb ik dus niet paraat en dit<br />

geldt op zowel zakelijk vlak als privé.<br />

10<br />

Wat is de mooiste herinnering<br />

uit jouw leven?<br />

Poeh, nou dat zijn er diversen. Natuurlijk<br />

horen daar de bekende voorbeelden<br />

bij, zoals de geboorte van mijn kinderen.<br />

Dat was natuurlijk heel erg mooi,<br />

maar wellicht wat te cliché om hier te<br />

noemen. Wat ik me goed kan herinneren,<br />

een gek voorbeeld misschien, is de<br />

2-1 die Van Basten scoorde in de halve<br />

finale tegen Duitsland in 1988. Ik weet<br />

nog dat ik deze wedstrijd erg spannend<br />

vond en dat het enorm opluchtte dat<br />

hij de bal erin schopte.<br />

URJAN CLAASSEN:<br />

”DE ADVIESKLOOF IS EEN<br />

URGENT PROBLEEM.”<br />

11<br />

INSPIRATIE<br />

Als je een boek zou schrijven,<br />

wat zou de titel dan zijn?<br />

Met trots kan ik zeggen dat ik drie boeken<br />

op mijn naam heb staan, waaronder<br />

het Handboek Risicomanagement<br />

dat op een aantal hogescholen als lesmateriaal<br />

wordt gebruikt. In De toekomst<br />

van particulier advies leg ik de<br />

werking en het concept achter C-Profile<br />

uit, waardoor helder wordt waarom<br />

het zo van belang is om advies toegankelijker<br />

te maken en de advieskloof te<br />

dichten.<br />

12<br />

Door wie of wat word jij geïnspireerd?<br />

Dat is weer zo’n moeilijke vraag. Ook<br />

hier zijn meerdere bronnen te vinden,<br />

maar in z’n algemeenheid vind ik het<br />

erg interessant als mensen van niets<br />

iets moois kunnen maken. Zo ken ik<br />

een man uit mijn geboortedorp die een<br />

bedrijf startte in sierpleisters. In het begin<br />

had hij geen geld en begon hij zijn<br />

fabriek met oude machines uit een<br />

bakkerij. Met heel veel passie en doorzettingsvermogen<br />

bouwde hij zijn bedrijf<br />

uit en twintig jaar later verkocht<br />

hij zijn bedrijf aan het Duitse concern<br />

BASF. Dat vind ik heel knap.<br />

13<br />

Wat vind je echt mooi? Kun je<br />

uitleggen waarom?<br />

De ogenschijnlijk simpele dingen in<br />

het leven en dat kan van alles zijn. Een<br />

stralende zon, een mooi muziekstuk,<br />

mijn kinderen. Uiteindelijk zijn dat de<br />

dingen waar het écht om gaat. Op het<br />

moment dat je dat niet door hebt of<br />

vergeet, wordt het tijd dat je iets anders<br />

gaat doen.<br />

14<br />

Draag je bij aan een groenere of<br />

duurzamere wereld?<br />

Ik probeer hier bewust op te letten door<br />

afval te scheiden en niet onnodig veel<br />

te koken of producten weg te gooien.<br />

De eerlijkheid gebiedt me wel te zeggen<br />

dat ik hier meer mee zou kunnen –<br />

en moeten – doen. Voor een duurzame<br />

wereld probeer ik, maar ook mijn echtgenoot,<br />

me actief in te zetten. We zijn<br />

beiden sterk maatschappelijk betrok-<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 43

INSPIRATIE<br />

ken. Vanuit mijn bedrijf C-Profile dragen<br />

we actief bij om mensen in nood te<br />

helpen om vooruit te komen. Dit doen<br />

we samen met gelijkgestemde partners,<br />

zoals Verberkmoes Assurantiën uit Valkenswaard<br />

en Claassen Advocaten uit<br />

Eindhoven (geen familie overigens). We<br />

bieden ons platform gratis aan en zij<br />

bieden gratis adviesuren aan, aan mensen<br />

die het nodig hebben.<br />

15<br />

Geef je aan goede doelen? Geloof<br />

je in het nut ervan?<br />

Zeker doe ik dat. Ik heb een aantal doelen<br />

gekozen waar ik jaarlijks aan doneer.<br />

Het geven aan goede doelen heeft<br />

absoluut nut, mits het geld wordt gebruikt<br />

voor structurele oplossingen.<br />

16<br />

Is het leven op aarde een illusie<br />

of is het leven de enige realiteit?<br />

Dat had je een aantal eeuwen geleden<br />

aan Plato moeten vragen, om nog maar<br />

eens even een filosoof uit de hoge hoed<br />

te toveren. Die had hier ongetwijfeld<br />

meer ideeën over dan ik. Ik houd me<br />

meer bezig met het hier en nu en dat<br />

vind ik interessant genoeg.<br />

Quilify brengt mensen bij elkaar. Omdat we<br />

geloven dat het delen van verhalen en kennis<br />

iedereen verder helpt. Met de sponsoring van<br />

het boek ‘Mama, kijk eens!’ laat Quilify zien<br />

hoe het mensen helpt door ervaringen te delen.<br />

17<br />

Geloof je in een leven na de<br />

dood?<br />

Dat ontdek ik wel op het moment dat<br />

het zover is. Zoals gezegd vind ik het<br />

hier en nu eerlijk gezegd boeiend genoeg.<br />

<strong>18</strong><br />

Zou je eeuwig willen leven?<br />

Nee, absoluut niet. Alles heeft<br />

een begin en een eind en dat is maar<br />

goed ook. Juist de beperkte duur van<br />

het leven, maakt het leven zinvol. Als<br />

het leven oneindig zou duren, dan ga<br />

je de belangrijke dingen veel minder<br />

waarderen.<br />

19<br />

Ben je bang voor de dood?<br />

Nee, eigenlijk niet. Het komt zoals<br />

het komt en daar kun je toch niet<br />

heel veel aan veranderen (anders dan<br />

gezond leven).<br />

20<br />

Waar haal jij troost/steun vandaan?<br />

Als ik een keer slechte dag heb, dan zijn<br />

mijn naasten natuurlijk erg belangrijk.<br />

Dat lucht op. En verder doet een goede<br />

nachtrust ook zijn werk. Een nachtje<br />

slapen helpt in de regel ook erg goed<br />

om dingen te kunnen relativeren en<br />

van een andere kant te bekijken.<br />

21<br />

Wat versta jij onder liefde?<br />

Samen genieten in de tijden dat<br />

het goed gaat en elkaar steunen op de<br />

moeilijke momenten.<br />

22<br />

“MENSEN ZIJN COÖPERATIEF, ZOLANG DE<br />

MAATSCHAPPELIJKE TOESTAND STABIEL IS”<br />

Ben jij honderd procent verantwoordelijk<br />

voor je eigen leven?<br />

Niet voor de volle honderd procent,<br />

maar ik denk dat je wel degelijk sturing<br />

en richting kunt geven aan je eigen<br />

leven. Iemand die de schouders eronder<br />

zet en af en toe uit zijn comfort<br />

zone durft te stappen, zal eerder komen<br />

waar hij graag wil dan iemand die<br />

met zelfmedelijden op de bank ploft en<br />

alle schuld buiten zichzelf legt. Aan de<br />

andere kant denk ik wel dat iemand die<br />

is geboren op een vuilnisbelt in Manilla<br />

harder zal moeten werken dan iemand<br />

die in bijvoorbeeld Nederland is geboren.<br />

Niet iedereen heeft dus dezelfde<br />

kansen, maar iedereen heeft wel de mogelijkheid<br />

het beste te maken van zijn<br />

of haar leven.<br />

<strong>23</strong><br />

Welke levenswijsheid zou je je<br />

kinderen op dit moment willen<br />

meegeven?<br />

Weet waar je krachten liggen, maar óók<br />

wat je valkuilen zijn. Het is goed om te<br />

weten wat je goed kan en – misschien<br />

nog wel belangrijker – wat je graag wilt,<br />

maar het is minstens zo belangrijk om<br />

je er bewust van te zijn wat je minder<br />

goed kan. Als je daar kennis van hebt,<br />

benut je denk ik eerder je kwaliteiten.<br />

24<br />

Welke levensvraag zou jij<br />

graag voor je dood beantwoord<br />

zien?<br />

Er bestaan denk ik geen eenduidige antwoorden<br />

op levensvragen: als dat wel<br />

het geval was geweest, zouden het geen<br />

levensvragen zijn die al eeuwen circuleren.<br />

Zo’n vraag definitief beantwoord<br />

zien, is denk ik onmogelijk en daarom<br />

niet iets wat ik per se nastreef. Het nadenken<br />

en discussiëren over mogelijke<br />

antwoorden op levensvragen is daarentegen<br />

wel relevant.<br />

25<br />

Wat moet je voor je dood ooit<br />

nog een keer absoluut hebben<br />

gedaan?<br />

Ik zou nog wel eens met een hele snelle<br />

auto op een circuit helemaal uit mijn<br />

dak willen gaan. Bijvoorbeeld 300 kilometer<br />

per uur jezelf voorbij scheuren.<br />

Een alternatief is bijvoorbeeld met een<br />

tractor flink rondscheuren op een erf.<br />

Als het maar hard, snel en wild is. Dat<br />

lijkt me wel wat! n<br />

44 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

ROGER HAGEN:<br />

“TIJD VOOR EEN<br />

TEGENDRAADS GELUID.”<br />

46 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

“Ik wil laten zien dat financieel advies beter en anders kan, anders moet”, aldus Roger<br />

Hagen (33) van Rebels in Finance. Alleen de naam doet al vermoeden dat we hier niet<br />

met een ‘gewone’ adviseur te maken hebben. Hagen heeft geen kantoor, werkt niet met<br />

provisie, biedt integraal advies en is bewust zzp’er. Met een frisse blik en een het-kanwel<br />

mentaliteit gaat hij voor de ultieme klantbediening. Wat is er nou mooier dan het<br />

creëren én beheren van het perfecte dossier voor elke klant.”<br />

Hoe transparanter<br />

hoe beter<br />

TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD PEER BEEMSTERBOER<br />

Hagen ging op 1 juli 2016 van<br />

start met Rebels in Finance.<br />

Het liefst bezoekt hij klanten<br />

thuis, maar ze zijn ook<br />

welkom bij hem thuis. “De<br />

deur staat hier altijd open,<br />

niet alleen voor vrienden, maar ook<br />

voor klanten. Gastvrijheid is het devies.<br />

Waar kun je beter contact maken met<br />

mensen dan in een huiskamer?”<br />

Een kantoor heeft hij dan ook niet<br />

nodig. “Wel is het van belang dat je een<br />

klik met elkaar hebt en dat je elkaar vertrouwt.<br />

Is dat niet het geval dan moet je<br />

niet met elkaar in zee gaan. Daarnaast<br />

zijn er tal van mogelijkheden om advisering<br />

laagdrempelig te houden. Klanten<br />

kunnen hun schade via whatsapp<br />

doorgeven en als een bezoek toch niet<br />

mogelijk is, is er skype.” Bezoeken bij<br />

de klant thuis zijn overigens geen onbewuste<br />

keuze: mijn klanten vinden<br />

het prettig om thuis, waar ze alles bij<br />

de hand hebben, van advies te worden<br />

voorzien op een door hen gekozen dag<br />

en tijd. Ja, ook avonden en weekenden<br />

behoren tot de mogelijkheden.<br />

Hagen is al zo’n tien jaar werkzaam<br />

in de financiële sector. Na zijn studies<br />

Commerciële Economie en Strategic<br />

Management ging hij in Tilburg aan de<br />

slag bij een financieel advieskantoor.<br />

Na een korte uitstap bij TomTom werd<br />

hij vervolgens business consultant met<br />

projecten bij onder meer Rabobank Nederland<br />

en Vivat en business controller<br />

bij Achmea. “Prima bedrijven, waar ik<br />

veel heb mogen leren. Wel is er bij grote<br />

financials een sterke focus op kostenbesparingen<br />

die zeker niet altijd in het<br />

voordeel van de klant werken. In mijn<br />

achterhoofd was er altijd al een enthousiast<br />

stemmetje voor het zelfstandig ondernemerschap.<br />

Daarnaast denk ik dat<br />

het klantbelang alleen echt goed wordt<br />

gediend met volledig onafhankelijk en<br />

integraal persoonlijk advies.”<br />

Hij kreeg de kans zijn droom te verwezenlijken<br />

toen Achmea eind 2015<br />

een grote reorganisatie aankondigde en<br />

hem graag wilde helpen bij een volgende<br />

carrièrestap. Hij greep de kans aan en<br />

ging tijdens de laatste maanden van zijn<br />

dienstverband alle vakdiploma’s halen<br />

die hij in 2012 ook had behaald, maar inmiddels<br />

waren verlopen. Tevens schreef<br />

hij zich begin 2016 in bij de AFM. Op de<br />

dag dat zijn dienstverband bij Achmea<br />

eindigde, ging hij van start met zijn eigen<br />

onderneming Rebels in Finance.<br />

REBEL<br />

Over de naam heeft hij niet lang na<br />

hoeven denken. “In de sector is het de<br />

hoogste tijd voor een tegendraads geluid.<br />

Ik wilde laten zien dat het adviesvak<br />

niets te maken heeft met de verkoop<br />

van producten, maar dat het gaat<br />

om het klantbelang. Als adviseur ben<br />

je in staat klanten bewuster te maken<br />

welke risico’s ze zelf kunnen dragen en<br />

welke niet, hoe ze risico’s het beste kunnen<br />

voorkomen en hoe je kunt helpen<br />

hun wensen helder te maken en hun<br />

dromen te verwezenlijken. Ook voor<br />

klanten die met enig wantrouwen de financiële<br />

sector bezien, biedt de naam<br />

Rebels in Finance direct aanknopingspunten.<br />

Ik kan direct uitleggen waarom<br />

ik vind dat het anders moet en ik<br />

kan mijn werkwijze verduidelijken. Dat<br />

schept direct duidelijkheid. Ook maakt<br />

de naam duidelijk dat ik er graag een<br />

eigen mening op nahoud. Ik draag<br />

graag mijn standpunt uit en/of ventileer<br />

mijn mening. Dat doe ik bijvoorbeeld<br />

ook tijdens hypothekenpanels en<br />

andere bijeenkomsten met adviseurs en<br />

verzekeraars. Het gaat mij niet om het<br />

uiten van kritiek, dat is makkelijk. Wel<br />

wil ik ertoe bijdragen dan de financië-<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 47

VERANTWOORDELIJKHEID<br />

le sector klantgerichter en mensgerichter<br />

wordt. Daarom zeg ik hardop wat ik<br />

niet goed vind. Zo heb ik bijvoorbeeld<br />

nooit begrepen waarom we in deze sector<br />

alleen maar samenwerken op basis<br />

van een beloningsmodel tussen verzekeraars<br />

en adviseurs. Als aan het einde<br />

van een adviestraject blijkt dat een<br />

klant gebaat is bij een polis van FBTO<br />

of ZLM, dan dient die klant dat product<br />

gewoon te krijgen. Daar zijn wij als adviseur<br />

toch ook voor. Ik zie rechtsbijstandsverzekeringen<br />

die tot twee keer<br />

zo duur zijn via intermediaire labels,<br />

terwijl de voorwaarden niet significant<br />

beter zijn. Dat valt niet uit te leggen<br />

en als je iets niet kunt uitleggen, heb<br />

je een probleem. Helaas komt dit in de<br />

praktijk vaker voor.”<br />

“HET IS GOED ALS ER<br />

VRAAGTEKENS WORDEN<br />

GEZET BIJ HET PROVISIE-<br />

SYSTEEM ALS GEHEEL”<br />

VANAF NUL<br />

“Klanten betalen voor mijn dienstverlening<br />

met een serviceabonnement. Ik<br />

wil niet per definitie de goedkoopste<br />

zijn, ik richt me immers op volledige<br />

ontzorging, maar mijn klanten kunnen<br />

wel op mij bouwen. Bij de AFM heb ik<br />

laten noteren dat ik geen personeel in<br />

dienst neem. Dat wil zeggen dat mijn<br />

klanten altijd met mij te maken hebben.<br />

Ze kunnen altijd met mij schakelen,<br />

met mij sparren en weten me altijd<br />

te vinden. Dat is persoonlijk advies. Ik<br />

garandeer ze ook dat ik ze minimaal<br />

eens per jaar daadwerkelijk adviseer.<br />

Dan wil ik weten of er iets is veranderd<br />

of gaat veranderen in de persoonlijke<br />

of zakelijk sfeer en of er nog nieuwe<br />

wensen, dromen of angsten zijn. Ik wil<br />

mijn klanten volledig ontzorgen op het<br />

gebied van hypotheken, vermogensopbouw,<br />

schadeverzekeringen en fiscale<br />

producten. Maar ik doe meer dan dat.<br />

We nemen ook de energierekening mee<br />

in het adviestraject en waar mogelijk<br />

kijken we naar andere zaken.”<br />

Maar goed, op 1 juli 2016 ging het<br />

kantoor officieel van start met nul<br />

klanten. “Dat voelt natuurlijk raar. Alsof<br />

je met een bootje de oceaan op gaat<br />

en voor het eerst geen land meer in<br />

zicht hebt. Je hebt geen vaste baan, je<br />

hebt geen klanten, je hebt een jong gezin<br />

waar je graag voor wilt zorgen. Dan<br />

voelt het toch ongemakkelijk als je met<br />

niets begint. Bovendien is het dan hoog<br />

zomer en is er geen mens die spontaan<br />

langskomt voor een adviesgesprek. De<br />

eerste maanden waren lastig, ook al<br />

hadden we er rekening mee gehouden.<br />

Zonder een partner die je ondersteunt,<br />

is zelfstandig ondernemerschap nog<br />

lastiger. Gelukkig is dat bij ons totaal<br />

anders. Mijn vriendin denkt en doet<br />

mee en vorig jaar hebben we ook nog<br />

ons tweede kindje mogen krijgen. Dat<br />

kan alleen als je er samen in gelooft.”<br />

“De eerste klanten waren mijn ouders,<br />

vervolgens een vriend van de hockeyclub.<br />

Daarna volgden langzaam<br />

maar zeker ook vrienden van vrienden<br />

en zo rolde het balletje steeds verder.<br />

Al mijn klanten zijn tot nu toe razend<br />

enthousiast en vertellen dit gelukkig<br />

door. Over 2017 ben ik tevreden en in<br />

20<strong>18</strong> wil verder groeien. Aan de groei<br />

van het aantal klanten is wel een grens.<br />

Want hoeveel klanten kun je daadwerkelijk<br />

persoonlijk en integraal adviseren<br />

als zzp’er? Volgens mij kom je dan<br />

aan maximaal zo’n 300 klanten in totaal.<br />

Toch zijn er ook ideeën voor het<br />

moment dat die grens bereikt wordt,<br />

die we nu aan het uitwerken zijn. Persoonlijk<br />

advies zal daarbinnen altijd<br />

het devies blijven. Er zijn echter ook andere<br />

groeiambities. Ik wil mijzelf blijven<br />

ontwikkelen om ieder jaar weer beter<br />

te kunnen adviseren, ik wil kijken<br />

hoe je integraal advies kunt uitbreiden<br />

naar andere takken van sport, ik zou<br />

willen kijken hoe we elkaar binnen ons<br />

netwerk van dienst kunnen zijn.”<br />

GEEN PROVISIE<br />

Rebels in Finance werkt met serviceabonnementen.<br />

“Ik geloof in onafhankelijkheid.<br />

Het is toch merkwaardig dat<br />

je als adviseur alleen geld kunt verdienen<br />

als je een product verkoopt. Juist<br />

bij advisering hoort dat je ook ‘nee’<br />

verkoopt. Veel klanten blijken bijvoorbeeld<br />

oververzekerd te zijn en vaak hebben<br />

ze geen idee waarom ze bepaalde<br />

verzekeringen hebben afgesloten. Wie<br />

het belang van zijn klanten dient, zal<br />

juist niet op de transactie gefocust moeten<br />

zijn. Dat geldt ook voor mensen die<br />

een huis willen kopen. Soms kan het<br />

wel, maar zijn er bijvoorbeeld ook kinderwensen<br />

die de aanschaf van een woning<br />

eigenlijk in de weg staan. Als adviseur<br />

dien je je klanten te behoeden<br />

voor onzorgvuldige en ingrijpende beslissingen.<br />

Bovendien kun je je niet onafhankelijk<br />

noemen als je aan de leiband<br />

loopt van verzekeraars. In mijn<br />

optiek is het goed als er vraagtekens<br />

worden gezet bij het provisiesysteem<br />

als geheel. In wezen is deze vraag relevanter<br />

dan het bakkeleien over de wenselijkheid<br />

van actieve provisietransparantie<br />

of niet. Wat mij betreft geldt,<br />

hoe transparanter des te beter.” n<br />

Dit artikel verscheen eerder in VVP 1,<br />

februari 20<strong>18</strong>.<br />

48 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

AMBASSADEURS<br />

Het New Financial Magazine is de<br />

van de Ambassadeurs<br />

• Bernold van den Aardweg | DAK Intermediairscollectief<br />

Newfinancialforum.nl/bernold-van-den-aardweg<br />

• Roy van den Anker | MultiSafe<br />

Newfinancialforum.nl/roy-van-den-anker<br />

• Martin van Arendonk | Univé<br />

Newfinancialforum.nl/martin-van-arendonk<br />

• Bjørn Aris | Return on People<br />

Newfinancialforum.nl/bjorn-aris<br />

• Armand Baas Becking | DELA<br />

Newfinancialforum.nl/armand-baas-becking<br />

• Jeroen Bais | Next Step Factory<br />

Newfinancialforum.nl/jeroen-bais<br />

• Ferdinand Bakker | Schouten Zekerheid<br />

Newfinancialforum.nl/ferdinand-bakker<br />

• Pieter van den Ban | Univé<br />

Newfinancialforum.nl/pieter-van-den-ban<br />

• Jelle Bartels | Next Step Factory<br />

Newfinancialforum.nl/jelle-bartels<br />

• Ewald Bary | Lindenhaeghe<br />

Newfinancialforum.nl/ewald-bary<br />

• Ron Bavelaar | Yarden<br />

Newfinancialforum.nl/ron-bavelaar<br />

• Lambert Becks | Qees<br />

Newfinancialforum.nl/lambert-becks<br />

• Robin van Beem | Polis Advocaten<br />

Newfinancialforum.nl/robin-van-beem<br />

• Johanneke Behrend | AEGON<br />

Newfinancialforum.nl/johanneke-behrend<br />

• Ted van den Bergh | Triodos Foundation<br />

Newfinancialforum.nl/ted-van-den-bergh<br />

• Toon Berendsen | VVP<br />

Newfinancialforum.nl/toon-berendsen<br />

• Egbert Berkhoff | NNEK<br />

Newfinancialforum.nl/egbert-berkhoff<br />

• Joke Bijleveld | Achmea Academy<br />

Newfinancialforum.nl/joke-bijleveld<br />

• Ria Blok-Leenheer | Zwitserleven<br />

newfinancialforum.nl/ria-blok-leenheer<br />

• Thom Boot | Thomorrow LifePlanning<br />

Newfinancialforum.nl/thom-boot<br />

• Yvonne Bouman | Florijn College<br />

Newfinancialforum.nl/yvonne-bouman<br />

• Kevin Bourgonje | a.s.r.<br />

Newfinancialforum.nl/kevin-bourgonje<br />

• Jules Brader | De Goudse<br />

Newfinancialforum.nl/jules-brader<br />

• Nanda Bramer | MY Organization<br />

Newfinancialforum.nl/nanda-bramer<br />

• Michiel Brandt | SVC Brandt Advies<br />

Newfinancialforum.nl/michiel-brandt<br />

• Ad Broere | Ceder Consult<br />

Newfinancialforum.nl/ad-broere<br />

• Arno Brons | Avéro Achmea, Voorzie<br />

Newfinancialforum.nl/arno-brons<br />

• Mark de Bruijn | Obvion<br />

Newfinancialforum.nl/mark-de-bruijn<br />

• Wilma de Bruijn | Eurapco<br />

Newfinancialforum.nl/wilma-de-bruijn<br />

• Christel van Capelleveen / a.s.r.<br />

Newfinancialforum.nl/christel-van-capelleveen<br />

• Urjan Claassen | Quilify<br />

Newfinancialforum.nl/urjan-claassen<br />

• Klaas Coolen | Coolen Expertise<br />

Newfinancialforum.nl/klaas-coolen<br />

• Marcel Coopman | Next Step Factory<br />

Newfinancialforum.nl/marcel-coopman<br />

• Kim Cramer | Emotone<br />

Newfinancialforum.nl/kim-cramer<br />

• Ralph van Dam | Centraal Beheer Achmea<br />

Newfinancialforum.nl/ralph-van-dam<br />

• Petrosjan Damen | Sintering<br />

Newfinancialforum.nl/petrosjan-damen<br />

• Chris Das | Taurus Financiële Belevingen<br />

Newfinancialforum.nl/chris-Das<br />

• Marjolein Demmers | De Groene Zaak<br />

Newfinancialforum.nl/marjolein-demmers<br />

• Douwe Dijkstra<br />

Newfinancialforum.nl/douwe-dijkstra<br />

• Jan Donselaar | DMA<br />

Newfinancialforum.nl/jan-donselaar<br />

• Frank van den Dungen Bille<br />

Newfinancialforum.nl/frank-van-den-dungen<br />

• Peter Dussel / Figlo<br />

Newfinancialforum.nl/peter-dussel<br />

• Wilko Emmens | Allianz Nederland<br />

Newfinancialforum.nl/wilko-emmens<br />

• Madelon Engels | Beyond Marketing<br />

Newfinancialforum.nl/Madelon-engels<br />

• Patrick Eppink | Turner<br />

Newfinancialforum.nl/patrick-eppink<br />

• Serge Evers | Yarden<br />

Newfinancialforum.nl/serge-evers<br />

• Jolanda Franken | Obvion<br />

Newfinancialforum.nl/jolanda-franken<br />

• Indra Frishert | Dazure<br />

Newfinancialforum.nl/indra-frishert<br />

• Nancy Gaertner | Schouten Zekerheid<br />

Newfinancialforum.nl/nancy-gaertner<br />

• Karin van Geelen | Yellow communicatie<br />

Newfinancialforum.nl/karin-van-geelen<br />

• Steven Geldof | Inspirerende Hutspot<br />

Newfinancialforum.nl/steven-geldof<br />

• Annemarie Gerritsma | GAPP<br />

Newfinancialforum.nl/annemarie-gerritsma<br />

• Jacky van de Goor | Legende<br />

Newfinancialforum.nl/jacky-van-de-goor<br />

• Peter van Geijtenbeek | Turien & Co<br />

Newfinancialforum.nl/peter-van-geijtenbeek<br />

• Claudia Goossen | AEGON<br />

Newfinancialforum.nl/claudia-goossen<br />

• Frank Jan de Graaf | Hogeschool van Amsterdam<br />

newfinancialforum.nl/frank-jan-de-graaf<br />

• René de Haan | acht!<br />

Newfinancialforum.nl/rene-de-haan<br />

• Jeanette Hadderingh | NIBE SVV<br />

Newfinancialforum.nl/jeanette-hadderingh<br />

• Roger Hagen / Rebels in Finance<br />

Newfinancialforum.nl/roger-hagen<br />

• Arjan Hakkennes | Arag<br />

Newfinancialforum.nl/arie-hakkennes<br />

• Jan Hamburger | Turien & Co<br />

Newfinancialforum.nl/jan-hamburger<br />

• Aloys Harmsen | Pensioen Support Nederland<br />

Newfinancialforum.nl/aloys-harmsen<br />

• Maurice van den Hemel | All-Insure<br />

Newfinancialforum.nl/maurice-van-den-hemel<br />

• Marco Hoekstra<br />

Newfinancialforum.nl/marco-hoekstra<br />

• Liesbeth Hogervorst | Energizer<br />

Newfinancialforum.nl/liesbeth-hogervorst<br />

• Jack Hommel | Centraal Beheer Achmea<br />

Newfinancialforum.nl/jack-hommel<br />

• Ton van Hooft | Van Hooft & Postema<br />

Newfinancialforum.nl/ton-van-hooft<br />

• Gerard Hulsman | Interim en Advies<br />

Newfinancialforum.nl/gerard-hulsman<br />

• Sylvia Janssen | Onkar Compliance<br />

Newfinancialforum.nl/sylvia-janssen<br />

• Jelle Jansons | Nationale-Nederlanden<br />

Newfinancialforum.nl/jelle-jansons<br />

• Jorad Jongeneel | AEGON<br />

Newfinancialforum.nl/jorad-jongeneel<br />

• Femke de Jong<br />

Newfinancialforum.nl/femke-de-jong<br />

• Mark Jordens | Edmond Halley<br />

Newfinancialforum.nl/mark-jordens<br />

• Antoinette Kalkman | FlexFront<br />

Newfinancialforum.nl/antoinette-kalkman<br />

• Roland van Kemenade | Verberkmoes<br />

Newfinancialforum.nl/roland-van-kemenade<br />

• Oskar Kemperman | Nationale-Nederlanden<br />

Newfinancialforum.nl/oskar-kemperman<br />

• Ron van Kesteren | Stv<br />

Newfinancialforum.nl/ron-van-kesteren<br />

• Lennart Kik | VVP<br />

Newfinancialforum.nl/lennart-kik<br />

50 | <strong>NFM</strong> LENTE 20<strong>18</strong>

AMBASSADEURS<br />

inspiratiebron<br />

van het New Financial Forum<br />

• Jan Willem Kirpestein | Spirit, Heart & Mind Corpus<br />

Newfinancialforum.nl/jan-willem-kirpestein<br />

• Pepijn van Kleef | MoneyView Research<br />

Newfinancialforum.nl/pepijn-van-kleef<br />

• Kees Klomp | Karmanomics<br />

Newfinancialforum.nl/kees-klomp<br />

• Wibo Koole | Create2connect<br />

Newfinancialforum.nl/wibo-koole<br />

• Theo Kocken | Cardano Group<br />

Newfinancialforum.nl/theo-kocken<br />

• Alexander Koene | BR-ND<br />

Newfinancialforum.nl/alexander-koene<br />

• Erna Knipscheer | Lifebalance4u<br />

Newfinancialforum.nl/erna-knipscheer<br />

• Wiro Kuipers | Zin in de Zaak<br />

Newfinancialforum.nl/wiro-kuipers<br />

• Sjoerd Laarberg | Allianz Nederland<br />

Newfinancialforum.nl/sjoerd-laarberg<br />

• Denise Land | Financial life planner<br />

Newfinancialforum.nl/denise-land<br />

• Michel van Leeuwen | Flanderijn<br />

Newfinancialforum.nl/michel-van-leeuwen<br />

• Peter Paul Leutscher | RedZebra Group<br />

Newfinancialforum.nl/peter-paul-leutscher<br />

• Michael Lieffering | eBenefits<br />

Newfinancialforum.nl/michael-lieffering<br />

• Nicolette Loonen | Fidet Finance Professionals<br />

Newfinancialforum.nl/nicolette-loonen<br />

• Michael Mackaaij | MultiSafe<br />

Newfinancialforum.nl/michael-mackaaij<br />

• Thom Mallant | Allianz Nederland<br />

Newfinancialforum.nl/thom-mallanT<br />

• Gilbert Mattu | a.s.r.<br />

Newfinancialforum.nl/gilbert-mattu<br />

• Mark de Meij | PLANgroepFS<br />

Newfinancialforum.nl/mark-de-meij<br />

• Hubrien Meijaard | Hubrien financieel advies 2.0<br />

Newfinancialforum.nl/hubrien-meijaard<br />

• Patrick Meijn | Allianz<br />

Newfinancialforum.nl/patrick-meijn<br />

• Richard Meinders | SVC Groep<br />

Newfinancialforum.nl/richard-meinders<br />

• Hans Ludo van Mierlo<br />

Newfinancialforum.nl/hans-ludo-van-mierlo<br />

• Constant Moolenaar | Reaal<br />

Newfinancialforum.nl/constant-moolenaar<br />

• Marc de Moor / Sandstreet Consultants<br />

Newfinancialforum.nl/marc-de-moor<br />

• Saskia van Muijsenberg | BiomimicryNL<br />

Newfinancialforum.nl/saskia-van-den-muijsenberg<br />

• Arjan Nollen | Delta Lloyd<br />

Newfinancialforum.nl/arjan-nollen<br />

• Harrie-Jan van Nunen | De Financiële Makelaar<br />

Newfinancialforum.nl/harrie-jan-van-nunen<br />

• Jurjen Oosterbaan Martinius | Bureau DFO<br />

Newfinancialforum.nl/jurjen-oosterbaan<br />

• Thera van Osch | OQ consulting<br />

Newfinancialforum.nl/thera-van-osch<br />

• Inge Philippart | AEGON<br />

Newfinancialforum.nl/inge-philippart<br />

• Gilbert Pluym / Onderlinge ‘s-Gravenhage<br />

Newfinancialforum.nl/gilbert-pluym<br />

• Peter Post | MoneyView Research<br />

Newfinancialforum.nl/peter-post<br />

• Kathy Reinerie | Vivendi Financieel Advies<br />

Newfinancialforum.nl/kathy-reinerie<br />

• Hamid Ressang | RedZebra Group<br />

Newfinancialforum.nl/Hamid-ressang<br />

• Paul Rijns | a.s.r.<br />

Newfinancialforum.nl/paul-rijns<br />

• Tim Rijvers | DAK Intermediairscollectief<br />

Newfinancialforum.nl/tim-rijvers<br />

• Peter Ronteltap | Zwitserleven<br />

Newfinancialforum.nl/peter-ronteltap<br />

• Tamara Ronteltap / Purpose Coaching<br />

Newfinancialforum.nl/tamara-ronteltap<br />

• Katja van Roosmalen | MKB journalist<br />

Newfinancialforum.nl/katja-van-roosmalen<br />

• Rolf Rozestraten | Obvion<br />

Newfinancialforum.nl/rolf-rozestraten<br />

• Eline Rugebregt | a.s.r.<br />

Newfinancialforum.nl/eline-rugebregt<br />

• Han de Ruiter<br />

Newfinancialforum.nl/han-de-ruiter<br />

• Gerard van Santen | Inventiv<br />

Newfinancialforum.nl/gerard-van-santen<br />

• Mike Schilperoort | Lindenhaeghe<br />

Newfinancialforum.nl/mike-schilperoort<br />

• Faisal Setoe | Aegon<br />

Newfinancialforum.nl/faisal-setoe<br />

• Pauline Sibbel | Courage to move<br />

Newfinancialforum.nl/pauline-sibbel<br />

• Ellen Steijvers | Senvy Consulting<br />

Newfinancialforum.nl/ellen-steijvers<br />

• Pieter van Stratum | FIDIB<br />

Newfinancialforum.nl/pieter-van-stratum<br />

• Fred Toussaint | Nationale-Nederlanden<br />

Newfinancialforum.nl/fred-toussaint<br />

• Minke Tromp | Bureau voor Toegepaste Filosofie<br />

Newfinancialforum.nl/minke-tromp<br />

• Boudewijn van Uden | a.s.r.<br />

Newfinancialforum.nl/boudewijn-van-uden<br />

• Ivo Valkenburg | Valkenburg bv<br />

Newfinancialforum.nl/ivo-valkenburg<br />

• Tjibbe van der Veen | Oare Wei<br />

Newfinancialforum.nl/tjibbe-van-der-veen<br />

• Jan Verstegen | Eerste stap.nl<br />

Newfinancialforum.nl/jan-verstegen<br />

• Carla Verwijmeren | Centraal Beheer Achmea<br />

Newfinancialforum.nl/carla-verwijmeren<br />

• Hans Visser | Zwitserleven<br />

New financial forum.nl/hans-visser<br />

• Valentina Visser | Havelaar & Van Stolk<br />

Newfinancialforum.nl/valentina-visser<br />

• Wim Vonk | Sparkling CRM<br />

Newfinancialforum.nl/wim-vonk<br />

• Jack Vos | Luyten Adviesgroep<br />

Newfinancialforum.nl/jack-vos<br />

• Willem Vreeswijk | NFF/VVP<br />

Newfinancialforum.nl/willem-vreeswijk<br />

• Owen de Vries | Heartful Banking<br />

Newfinancialforum.nl/owen-de-vries<br />

• Michiel van Vugt / NNEK<br />

Newfinancialforum.nl/michiel-van-vugt<br />

• Petra van der Wal | Petra van der Wal Detachering<br />

Newfinancialforum.nl/petra-van-der-wal<br />

• Ruud van der Wal | Monuta<br />

Newfinancialforum.nl/ruud-van-der-wal<br />

• Ozewald Wanrooij | Neutralis<br />

Newfinancialforum.nl/ozewald-wanrooij<br />

• Judith Webber | Pure Human<br />

Newfinancialforum.nl/judith-webber<br />

• Johan Wempe / VU/FEWEB<br />

newfinancialforum.nl/johan-wempe<br />

• Richard Weurding | Verbond van Verzekeraars<br />

Newfinancialforum.nl/richard-weurding<br />

• Angelo Wiegmans | Bedrijf Plus<br />

Newfinancialforum.nl/angelo-wiegmans<br />

• Marijn Wiersma / FMO<br />

Newfinancialforum.nl/marijn-wiersma<br />

• Enno Wiertsema | Adfiz<br />

Newfinancialforum.nl/enno-wiertsema<br />

• Marc Wilhelmus | VLPN<br />

Newfinancialforum.nl/marc-wilhelmus<br />

• Gijs Wintzen | LEF<br />

Newfinancialforum.nl/gijs-wintzen<br />

• Amba Zeggen | Risk & Goverance<br />

New financial forum.nl/amba-zeggen<br />

• Marieke van Zuien | BNP Paribas Cardif<br />

Newfinancialforum.nl/marieke-van-zuien<br />

LENTE 20<strong>18</strong> <strong>NFM</strong> | 51

New<br />

Financial<br />

Magazine<br />

Het meest inspirerende en<br />

vooruitstrevende magazine<br />

voor financieel dienstverleners<br />

Boordevol Crazy Ones, Young Ones,<br />

Innovatie, Diversiteit, Leiderschap,<br />

Taboes, Betekenis, Rendement en<br />

Pure winst<br />

Het magazine is een van de uitingen van de stichting<br />

New Financial Forum. De stichting bundelt krachten,<br />

ideeën, inspiratie en best practices van positief ingestelde<br />

mensen die gezamenlijk een bijdrage leveren<br />

aan een gezonde en gerespecteerde financiële sector.<br />

Het Forum organiseert bijeenkomsten, workshops,<br />

faciliteert dialogen, is aanjager van vernieuwing,<br />

voegt betekenis toe en is de stem van een innovatieve<br />

en betrokken financiële sector.<br />

WEES VERZEKERD VAN PURE INSPIRATIE EN<br />

BEST PRACTICES EN MELD JE AAN OP:<br />

www.newfinancialforum.nl

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!