NFM 46-23 eZine

NUMMER 46 • WINTER 2023 | WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL
new
FINANCIAL
MAGAZINE
JESSICA DEN OUTER RUIM
BAAN VOOR ECOCENTRISME
DORINE VAN NORREN
GEEF HET BOS EEN STEM
VANESSA UMBOH
ARMOEDE DE WERELD UIT
TINE NIEBOER
NATUUR ALS KLASLOKAAL
ALAN MCSMITH DE ECHTE
OLIFANT IN DE KAMER
SAMEN WERKEN AAN EEN NIEUWE ECONOMIE
JORIS VINCKEN
OMARM JE DONKERE KANT
YVO KOUWENHOVEN
TERUGVEREN
THEMA
Veerkracht
POSITIVE FINANCE DAY
BEDRIJVEN VAN DE TOEKOMST
JACK COX • PATRICK EPPINK • RON VAN ES • JAN WILLEM KIRPESTEIN • NADINE MAARHUIS

New Financial Forum
Samen werken aan
een nieuwe economie
Missie
De stichting New Financial Forum staat voor een nieuwe economie,
dienstbaar aan de samenleving. Vanuit de kernwaarden: duurzaam, sociaal,
inclusief en verantwoord.
Visie
De financiële sector is de bloedsomloop van de economie. Nu de oude
economie niet langer de samenleving gezond houdt, dient de financiële
sector een aanjagende rol te vervullen richting een nieuwe economie.
Ambitie
De stichting New Financial Forum bundelt krachten, ideeën, inspiratie
en best practices van zowel financieel dienstverleners als innovatieve
ondernemers en bedrijven om gezamenlijk die nieuwe economie versneld
tot stand te brengen.
Dit doen we met drie pijlers:
• New Financial Inspiration biedt inspirerende praktijkvoorbeelden, visies
en ontwikkelingen uit de nieuwe economie door middel van magazines,
nieuwsbrieven, events, storytelling, films en dialoogsessies.
• New Financial Activators is een netwerk dat vanuit haar sterke wortels
in de financiële wereld haar expertise wil inzetten om ondernemers
te helpen (verdere) stappen te zetten in de nieuwe economie.
• New Financial Academy biedt opleidingen, trainingen en coach-ing die
zelfontwikkeling en nieuw leiderschap stimuleren vanuit hart, hoofd
en handen.
De stichting New Financial
Forum is opgericht in 2014
op initiatief van Willem
Vreeswijk.
De Raad van Toezicht bestaat
sinds 1 januari 2023 uit
voorzitter Mark Boskamp
(Dukers & Baelemans),
secretaris Dick-Jan Abbringh
(Purpose) en Carola
Wijkamp-Hermsen (ARAG).
Allianz, Alpina Group, ARAG,
a.s.r., Dazure, De Goudse,
Nationale Waarborg, Turien
& Co., Univé en Welten Groep
zijn partners van de stichting.
Dankzij hun support komt de
missie van de stichting een
stuk dichterbij: een nieuwe
economie, dienstbaar aan de
samenleving.
Werk mee aan een nieuwe economie en meld je aan
www.newfinancialforum.nl

VEERKRACHT
VOORWOORD
Veerkracht
“BIED RUIMTE
AAN HERSTEL-
VERMOGEN”
Het meest krachtige voorbeeld van veerkracht is overal
om ons heen. De natuur heeft een ongelooflijke
kracht om zichzelf te herstellen, zelfs als er geen enkel
leven meer lijkt te zijn. Als we de natuur de tijd
geven, kan nagenoeg overal het herstelproces in gang
worden gezet. Voorwaarde is wel dat wij mensen de
natuur die tijd ook geven. Als we dat niet doen, overschrijden
we een grens en zullen wij ons zelf (en vele dier- en plantensoorten)
de das omdoen. Pas dan heeft de natuur weer de tijd
en zal het zich toch weer weten te herstellen. Alleen dan zonder
mensheid.
De mens wordt in het algemeen beschouwd als een intelligent
wezen. Maar als je steevast bezig bent je eigen toekomst
te vernietigen dan is er sprake van een krankzinnige intelligentie.
Gelukkig hebben we in Nederland iedere dag opnieuw
de keuze om hier niet meer aan mee te doen. Je kunt kiezen
waar je bankiert, hoe je reist, welke kleding te koopt en welk
voedsel je in je mond stopt.
Ondertussen is de natuur daar op dit moment nog weinig
mee geholpen. De destructie en vernietiging gaat ondertussen
gewoon door. Gelukkig zijn er bevlogen mensen als Jessica
den Outer en Dorine van Norren die zich inzetten voor
de rechten van de natuur. “Niemand betwist
het recht van een mens om te leven, maar
waarom geldt dit dan niet voor andere levende
wezens?”, zo zegt Jessica in een interview
in deze uitgave.
Deze editie toont meer voorbeelden van
enorme veerkracht. Wat te denken van Vanessa
Umboh, die zich al zeven jaar inzet voor
de 40.000 kinderen die in Rotterdam in armoede
leven. Zij liep zich bijna kapot tegen de muren van het
systeemdenken. Na een zware depressie keerde ze eind vorig
jaar terug in Rotterdam waar ze in wijk Feijenoord wonderen
verricht. Zij is niet bezig het systeem te veranderen, maar introduceert
een nieuw systeem dat wel in de praktijk werkt.
Omdat armoede niet ophoudt bij de wijk- of gemeentegrens
stelt ze haar praktische oplossingen gratis beschikbaar voor
iedereen die een einde aan armoede in Nederland te maken.
De zesde Positive Finance Day, waarvan in deze uitgave een
verslag is opgenomen, stond in het teken van de Bedrijven van
de Toekomst. Dit zijn bedrijven die de rommel opruimen die
wij met z’n allen hebben gecreëerd en heel praktisch aan een
nieuwe economie bouwen die goed is voor aarde, mens, dier
en natuur. Doe mee en steun deze bedrijven. Door producten
af te nemen, erin te investeren, hen te steunen in het ondernemerschap
en door ze aan te raden bij vrienden en relaties.
Niet omdat het vriendelijk is, maar omdat dat is wat wij
nu kunnen doen in deze wereld in chaos. Je moet er toch niet
aan denken dat wij een planeet creëren waar uiteindelijk alleen
nog het waterbeertje kan overleven. Voor wie het niet
kent: dit diertje bestaat 10 miljard jaar en is volgens de Oxford
University collaboration het meest veerkrachtige wezen
ter wereld. Het overleeft atoomrampen en zal
pas sterven als de zon voor altijd ten onder is
gegaan.
Een fantastisch voorbeeld van veerkracht.
Maar laten we het zover maar niet laten komen.
n
WILLEM VREESWIJK
willem@newfinancialforum.nl
WINTER 2023 NFM | 3

COLOFON
NEW FINANCIAL MAGAZINE HÉT PLATFORM
VOOR DE NIEUWE ECONOMIE
Een initiatief van Willem Vreeswijk
Nummer 46 van het New Financial Magazine
verschijnt in een oplage van 1500 exemplaren.
FOTO COVER
Deze 'eenzame' spar uit Zweden wordt vaak
beschouwd als oudste boom ter wereld (circa
9500 jaar). Strikt genomen is het een klonale
kolonie waarvan het worstelstelsel deze
indrukwekkende leeftijd heeft bereikt. Een
prachtig voorbeeld van veerkracht.
UITGEVER/HOOFDREDACTEUR
Willem Vreeswijk 06 10630149,
willem@newfinancialforum.nl
12
6
JESSICA DEN OUTER RUIM BAAN DORINE VAN NORREN
VOOR ECOCENTRISME
GEEF HET BOS EEN STEM
EINDREDACTEUR
Bibi Smissaert, bibi@bluebottle.nu
UITGAVE VAN
Stichting New Financial Forum,
Wapendragervlinder 29, 3544 DL Utrecht
BASISIONTWERP EN VORMGEVING
Peter Beemsterboer, www.beemsfoto.nl
ABONNEMENTEN
Een jaarabonnement (vier nummers) op het
New Financial Magazine kost € 44,95, excl btw.
Bedrijfsabonnementen op aanvraag:
willem@willemvreeswijk.com.
REPRODUCTIE
Overname van artikelen, tekeningen, foto’s e.d.
is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming
van de Stichting New Financial Forum
22 30
TINE NIEBOER NATUUR
ALAN MCSMITH DE ECHTE
ALS KLASLOKAAL
OLIFANT IN DE KAMER
REALISATIE
Edicola Publishing bv
Postbus 2013, 7420 AA Deventer
info@edicola.nl / www.edicola.nl
COÖRDINATIE
Jolanda Leemhuis
DRUKWERK
Veldhuis Media, Raalte
41 46
JORIS VINCKEN OMARM
YVO KOUWENHOVEN
OOK JE DONKERE KANT
TERUGVEREN
4 | NFM WINTER 2023

INHOUD
THEMA VEERKRACHT
16
VANESSA UMBOH
ARMOEDE DE WERELD UIT
34
ARJEN EN WINNY VAN BUUREN
TOEKOMSTBOEREN
INTERVIEW
6 Hoogste tijd voor een ecocentrisch wereldbeeld | Milieujurist
Jessica den Outer
16 Armoede de wereld uit, te beginnen in Rotterdam | Vanessa
Umboh (Stem zonder Gezicht)
34 De natuur is onze beste werknemer | Arjen en Winny
van Buuren (Landgoed Velhorst)
41 Omarm ook je donkere kant | Muzikant, coach en schrijver
Joris Vincken
46 Terugveren | Bioboer Yvo Kouwenhoven
50 Een booking.com voor goede doelen | Patrick Eppink en
Mariëtte Brouwer (FindNFund)
PERSPECTIEF
12 Geef het bos een stem | Rijksambtenaar en wetenschapper
Dorine van Morren en kunstenaar Elmo Vermijs
22 De natuur als klaslokaal | Nadine Maarhuis (MaatschapWij)
24 Betekenisvolle bedrijven in de praktijk | Hofweb, Nooch,
Veraarden, Buurman en Groeneboekenshop.nl
55 Wie brengt mij Thuis? | Jan Willem Kirpestein (Spirit, Heart
& Mind Corpus)
ESSAY
30 De echte olifant in de kamer | Wildernisgids Alan McSmith
NEW FINANCIAL FORUM
58 Zesde Positive Finance Day | Bedrijven van de toekomst
schrijven het nieuwe verhaal
58
POSITIVE FINANCE DAY
BEDRIJVEN VAN DE TOEKOMST
COLUMN
38 De economologische schuldenparadox | Jack Cox (Forza
Asset Management)
BOEKEN VAN BETEKENIS
64 De toekomst is eindeloos, Roland van der Vorst | Ron van Es
(School for Purpose Leadership Rotterdam)
WINTER 2023 NFM | 5

VEERKRACHT
JESSICA DEN OUTER:
“TOEKOMSTDENKEN ALS
DRIJFVEER.”
6 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
“Niemand betwist het recht van een mens om te leven, maar waarom
geldt dit dan niet voor andere levende wezens? Natuurlijk ben ik
boos en gefrustreerd hoe we als mensheid omgaan met de natuur,
hoe we onszelf boven de natuur stellen en onze toekomst aan het
vernietigen zijn. Maar ik ben ook hoopvol. In 2019 constateerde de
Verenigde Naties dat de Rechten voor de Natuur de snelst groeiende
juridische beweging van de eenentwintigste eeuw is. Bovendien
zijn er wereldwijd steeds meer succesvolle burgerinitiatieven die de
natuur een juridische stem hebben gegeven en zijn er ook positieve
ontwikkelingen in Nederland. De natuur heeft altijd al een stem gehad,
maar nu is het tijd om te leren luisteren”, aldus milieujurist Jessica
den Outer (27), auteur van het boek Rechten voor de Natuur.
Hoogste tijd voor
een ecocentrisch
wereldbeeld
TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD MICHEL PORRO
Jessica is gedreven, daadkrachtig,
moedig en bescheiden. Hiermee
heeft ze al veel bereikt. Op haar
zestiende ging ze rechten studeren
en op haar drieëntwintigste
werd ze erkend als één van de
jongste experts op het gebied van rechten
voor de natuur binnen het Harmony
with Nature-netwerk van de Verenigde
Naties. Inmiddels heeft ze de Verenigde
Naties toegesproken en weet ze bij
steeds meer Nederlandse politici de
rechten van de natuur (hoger) op hun
agenda te krijgen. Ze heeft een wereldwijd
netwerk van mensen die betrokken
zijn bij succesvolle initiatieven om
natuur een rechtspersoonlijkheid te
maken en is betrokken bij tal van Nederlandse
initiatieven zoals het project
Maas in de Wet. Haar boek Rechten voor
de Natuur, waar ze twee jaar aan werkte,
is bijzonder goed ontvangen en verschijnt
ook in Engelse vertaling. Kortom,
een vrouw met een missie. Maar
ook een vrouw die nauwelijks inkomsten
kan genereren uit het belangrijke
werk wat ze doet. “Om deze reden heb
ik drie jaar noodgedwongen bij mijn
ouders moeten intrekken. Ik ben ongelooflijk
blij met de steun van mijn ouders.
Zonder hen was het veel lastiger
geweest om mijn werk te doen.”
RECHT
Jessica ging Rechten studeren. Vanwege
haar liefde voor de natuur ging ze
zich specialiseren in Milieurecht. “In
dit vak kon ik mijn passie voor natuur
én recht kwijt. Wel zag ik in dat je de
rechtsspraak zelf er niet mee kon veranderen.
De huidige rechtsspraak gaat
namelijk uit van een heel eenzijdig wereldbeeld
waarin de mens centraal staat
en waarin de mens belangrijker is dan
de natuur. Ik heb daar nooit in geloofd.”
In 2017 las Jessica een artikel waarin
stond dat Whanganui uit Nieuw-
Zeeland als eerste rivier ter wereld
rechtspersoonlijkheid had gekregen.
WINTER 2023 NFM | 7

VEERKRACHT
“Het kwartje viel meteen. Ik besloot
mijn eindscriptie te schrijven over de
rechten van de natuur en zocht naar
meer voorbeelden en projecten uit andere
landen. In feite is dit de basis van
mijn boek geworden.”
Rechten voor de natuur is geen simpel
onderwerp. De implicaties van de
natuur als rechtspersoon zijn namelijk
enorm. “Wat zijn bijvoorbeeld plichten
en aansprakelijkheden van een rivier?
Raken we zo niet verstrikt in een
juridisch web met ingewikkelde obstakels?
Als de rivier overstroomt en schade
veroorzaakt aan dorpen en steden,
kun je de rivier dan ook voor de rechter
slepen? En wat betekent dat dan? In
de landen waar rechten voor de natuur
zijn erkend, worden voogden aangewezen
die de bevoegdheden krijgen om de
belangen van de natuur te dienen, zoals
bijvoorbeeld in 2019 is gebeurd met de
rivier Turag in Bangladesh. De juridische
status als rechtspersoon gold voor
alle ruim tweehonderd rivieren in het
land en werd verbonden aan zeventien
concrete actiepunten om de rivieren te
herstellen en te beschermen. Er werd
een commissie in het leven geroepen die
de belangen van de rivieren vertegenwoordigden.
De commissie was in feite
de voogd die de rechten van de rivieren
moest verdedigen. En met succes. De rivier
is ietsje schoner geworden, omwonenden
gaan bewuster met de natuur
om en de stem van de rivier wordt meer
meegewogen in politieke beslissingen.”
Jessica heeft enorm veel bewondering
voor al die pioniers die in vaak verre
landen strijden voor de rechten van
de natuur. “Uiteraard bevind ik me in
een bevoorrechte positie dat ik als activist
kan en mag optreden, dat ik mijn
visie kan uiten en mensen kan oproepen
om voor de natuur op te komen. In
andere landen is dit vaak een stuk lastiger.
Ik spreek bijvoorbeeld regelmatig
met advocaat Hugo Ivan Echeverría
uit Ecuador die betrokken is in rechtszaken
voor rechten voor de natuur. Hij
vertelde mij dat als je daar het gevecht
aangaat tegen grote vervuilers bedreigingen
schering en inslag zijn.”
“DE NATUUR HEEFT
ALTIJD AL EEN STEM GEHAD,
MAAR NU IS HET TIJD OM
TE LEREN LUISTEREN”
ANDER RECHTSYSTEEM
In haar boek schrijft Jessica: “Het huidige
rechtssysteem vertegenwoordigt
een gedateerd wereldbeeld met de
mens als heerser over de rest van de natuur.
In een tijdperk dat gedefinieerd
wordt door ecologische noodtoestanden,
komen we steeds meer tot het besef
dat een groene toekomst niet alleen
voor onszelf van levensbelang is, maar
ook voor al het andere leven op deze
planeet (…) Doordat we de wet hebben
opgesteld met alleen onszelf in gedachten
is het niet zo gek dat de rest van de
natuur geen rechten heeft. In ons huidige
rechtssysteem heeft een boom dezelfde
rechten als een lantaarnpaal en
een kraai dezelfde rechten als een theepot.
Geen dus.”
Al vijftig jaar wordt gepleit voor
rechten voor de natuur. In het begin
nog door enkelingen die vaak nog meewarig
werden aangekeken. Maar dat is
verleden tijd, zeker ook omdat het bewustzijn
over de enorme en vaak onherstelbare
schade die we de natuur
aanbrengen groeit. Steeds meer landen
verlenen rechten aan de natuur, ook al
zijn we er nog lang niet. In haar boek
geeft Jessica een aantal aansprekende
voorbeelden van natuur die een rechtspersoonlijkheid
heeft verkregen. Dat
doet ze zeer gedocumenteerd en ook
kritisch. Ze schuwt niet om ook voorbeelden
te geven van projecten die niet
gelukt zijn. “Door te leren van het verleden,
kunnen we fouten in de toekomst
vermijden.”
Voor Jessica is het duidelijk dat we
aan de vooravond staan van een ander
rechtssysteem. Als voogden rechten
krijgen om namens de natuur te
spreken, krijg je een ander democratisch
systeem. Belangrijk hierbij is
dat recht wordt gesproken mede namens
de mensen die afhankelijk zijn
van bijvoorbeeld een rivier voor hun
levensonderhoud. Rechten voor de natuur
kan niet zonder inspraak van lokale
gemeenschappen. Ook het onderwijs
zal aangepast moeten worden bij
dit nieuwe democratische systeem. We
zullen de overstap moeten maken van
een antropocentrisch naar een ecocentrisch
wereldbeeld. Belangrijk is ook
dat mensen wel toegang tot het recht
hebben. Je kunt wel zeggen dat ieder
mens de mogelijkheid heeft om een
rechtszaak te beginnen tegen bedrijven
of de staat die de natuur aan het
vernietigen zijn, maar als je als belanghebbende
niet beschikt over financiële
middelen of toegang tot de rechtsspraak
om een rechtszaak te beginnen,
dan heb je nog niet veel aan zo’n toezegging.
Bovendien zul je een eventuele
uitspraak van de rechter in het belang
van de natuur ook moeten kunnen
handhaven.”
NEDERLAND
In Nederland is ook veel gaande als het
om natuurrechten gaat, ook al gaan de
ontwikkelingen volgens Jessica nog
niet snel genoeg. “Waar ik op hamer en
waar ik me de komende tijd ook absoluut
op wil focussen is het enorme belang
van burgerinitiatieven. De sleutel
tot verandering ligt bij de burgerbewegingen.
In de landen waar de natuur
wel rechten heeft verkregen, waren het
de burgers die het initiatief namen. Als
burgers hebben we een enorme macht
en door samen op te trekken, kun je het
verschil maken.”
Zo was Jessica betrokken bij de
petitie ‘Maas in de Wet’ die pleit voor
rechten voor de Maas. Dit om een
structurele oplossing te vinden voor de
vervuilingsproblemen. Conclusie van
een projectgroep bestaande uit natuurliefhebbers,
advocaten, ondernemers
en andere betrokken burgers was dat
8 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
de Maas bepaalde fundamentele rechten
moet bezitten die rivieren in andere
landen ook hebben. Dat wil het zeggen:
het recht om te stromen, het recht
om de essentiële ecologische functies
in haar ecosysteem uit te voeren, het
recht om vrij te zijn van verontreiniging,
het recht om te voeden en te worden
gevoed door een gezonde watervoerende
laag in de ondergrond, het
recht op inheemse biodiversiteit en het
recht op herstel.
Bij de petitie waren nadrukkelijk
ook jongeren betrokken. Zij gingen
aan de slag in het kader van het eerste
groene traineeship Rechten voor
de Natuur, genaamd ‘Maak de Maas de
Baas’ dat Jessica samen met het instituut
voor Natuureducatie Nederland
heeft opgezet.
In totaal waren er 9500 handtekening
verzameld. De Tweede-Kamercommissieleden
van de Partij voor de
Dieren, D66, GroenLinks en de SP namen
op 29 maart 2022 de petitie aan.
Maar sindsdien bleef het stil. “Dat is
uiteraard frustrerend”, aldus Jessica.
“Ik kwam erachter dat je als burger wel
het recht hebt om een petitie in te dienen
bij de politiek, maar dat de politiek
geen plicht heeft om hier ook iets mee
te doen. Neemt niet weg dat ook dit bijdraagt
aan meer bewustwording onder
politici.”
Een kleinschalig gebied dat voor
natuurrechten in aanmerking zou
moeten komen, is Amelisweerd, vlakbij
Utrecht. “Al jaren vechten belanghebbenden
tegen de verbreding van de
A27 bij natuurgebied Amelisweerd. Als
de plannen doorgaan, wordt een deel
van dit unieke natuurgebied verwoest
terwijl de verbreding van de A27 miljarden
kost en nauwelijks tijdswinst
oplevert voor automobilisten. Volgens
Jessica een ideale proeftuin om de werking
van de Rechten voor de Natuur in
Nederland te verkennen: het is kleinschalig,
duidelijk begrensd en zeer geliefd
bij lokale burgers. “Het is vreemd
dat politici hooguit vier jaar vooruitkijken
en in die korte tijd een natuurgebied
kunnen verwoesten, terwijl bij-
“DE SLEUTEL TOT
VERANDERING LIGT BIJ DE
BURGERBEWEGINGEN”
JESSICA DEN OUTER
Jessica den Outer (1996) is auteur van het boek Rechten voor de Natuur, uitgegeven
door Lemniscaat.
Van jongs af aan heeft Jessica al een enorme liefde voor, zoals ze zelf zegt,
‘alles wat vliegt, kruipt en zwemt op deze aarde. Daarnaast is ze sinds haar
tienerjaren geïnteresseerd in het recht. Zij studeerde internationaal & Europees
recht, heeft een master in internationaal milieurecht en is sinds 2017 eetrokken
bij de Rechten voor de Natuur-beweging. In 2019 werd ze erkend als
één van de jongste experts op dit gebied binnen het Harmony with Nature-netwerk
van de Verenigde Naties. Samen met collega’s zette ze het Earth Advocacy
Youth en de Rights of Nature Consultants op.
In Nederland is Jessica een van de initiatiefnemers van het project Maas
in de Wet, dat pleit voor de rechtspersoonlijkheid van de Maas. Ook is zij betrokken
bij initiatieven die pleiten voor rechten voor de Waddenzee, de Maas
en Amelisweerd.
WINTER 2023 NFM | 9

VEERKRACHT
“Partij voor de Dieren, D66 en Groen-
Links/PvdA hebben rechten voor de natuur
in hun verkiezingsprogramma’s.”
voorbeeld een eikenboom, die daar al
honderden jaren staat, geen enkele
stem heeft.”
De roep om rechten voor de Waddenzee
is ook al langer te horen. “Al
sinds 2018 zijn verschillende groepering
bezig om de Waddenzee rechten
te verlenen. Eind 2022 overhandigde
de Waddenacademie een rapport van
onder meer Nyenrode-wetenschappers
aan de minister voor Natuur en
Stikstof. Hierin stond onder meer dat
er – naar analogie van de waterschappen
– geen juridische obstakels zijn
om de Waddenzee tot rechtspersoonlijkheid
te maken. Geopperd werd om
een nieuwe rechtspersoon in het leven
te roepen in de vorm van een ‘Natuurrechtspersoon’
of een ‘Natuurschap’.
Ook hier zie je dat de politiek steeds
meer oor heeft voor dit soort ideeën.
Sterker nog, de Partij voor d Dieren is
bezig met een voorstel waarin de rechten
voor de natuur worden vastgelegd
in de grondwet. Een voorstel waar ik
zelf ook voor pleit, ook al is dit uiteraard
een lang traject. D66 pleit ervoor
om van de Waddenzee een juridische
proeftuin te maken. Daarbij moeten
vragen worden beantwoord als: wat
“HET HUIDIGE RECHTSSYSTEEM VERTEGENWOORDIGT EEN
GEDATEERD WERELDBEELD MET DE MENS ALS HEERSER
OVER DE REST VAN DE NATUUR”
zijn precies de rechten van de Waddenzee
en wie kan de Waddenzee representeren.”
Ander goed nieuws volgens Jessica
is dat de Partij voor de Dieren, D66 en
GroenLinks/PvdA rechten voor de natuur
in hun verkiezingsprogramma’s
hebben opgenomen. “Ook dit is een
teken dat rechten voor de natuur een
steeds belangrijkere plaats innemen.
De komende tijd wil ik mij inzetten
voor nieuwe burgerinitiatieven, wil ik
doorgaan met lezingen geven over dit
onderwerp aan jongeren, overheid en
het bedrijfsleven en wil ik advocaten
bouwstenen aandragen om een zaak te
kunnen aanspannen. Toekomstdenken
blijft mijn drijfveer, zaadjes planten om
een nieuwe democratie te bewerkstelligen
waarin het normaal is dat de natuur
rechten heeft. Dat begint met verdergaande
bewustwording. Daar draag
ik graag aan bij. En hopelijk helpt de
Engelse vertaling van mijn boek daar
ook weer bij.” n
10 | NFM WINTER 2023

Schrijf mee aan een nieuw verhaal
waar wij en onze kinderen
trots op kunnen zijn…
Laten we
toekomst
schrijven…
HELP
De Gouden Cirkel is een gebied in Transsylvanië met
de meeste biodiversiteit van Europa. Het is een gebied
waar veel mensen juist nu naar verlangen: regeneratieve
landbouw, een regionale voedselketen
en sociale cohesie. Een gebied waar mensen in
verbinding en harmonie leven, met zichzelf, met elkaar
en met het omringende leven.
Om dit unieke gebied te behouden, is snel actie
nodig. De stichting ALPA, begeleid door het
European Network of Access to Land, heeft de
expertise om land aan te kopen en onder te
brengen in de stichting die het land veilig stelt
voor komende generaties. Ze beschikken echter niet
over de financiële middelen om dit te doen. Met onze
donatie kunnen zij dit wel.
JE MEE?
Help ALPA mee land in de Gouden Cirkel te
verwerven. Ieder stukje land dat de stichting via
donaties kan aankopen, is een concrete bijdrage
aan uniek natuurbehoud. Door in dit gebied op
slimme manier stukjes land aan elkaar te rijgen,
ontstaat een onneembare veste voor partijen met
destructieve intenties.
ACTIE IS NU NODIG
Initiatiefnemers zijn Willem Vreeswijk (stichting
New Financial Forum) en Jelle Bartels (Next Step
Factory) die dit initiatief onbezoldigd hebben
opgezet. Lees de achtergrondverhalen in deze u
itgave van het New Financial Magazine, vraag
de digitale brochure aan en/of informeer naar
de mogelijkheden om te doneren.
• JELLE BARTELS
(jelle@nextstepfactory.nl, 06-25024545)
• WILLEM VREESWIJK
(willem@willemvreeswijk.com, 06-10630149)
MEER INFORMATIE: WWW.ALPA.LAND

VEERKRACHT
“HET NIEUWE KABINET DIENT MET
VOORRANG OPVOLGING TE GEVEN AAN
DE EUROPESE NATUURHERSTELWET”
Bos op Terschelling.
12 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
Nederland dient voor 2030 te voldoen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen
van de Verenigde Naties. Ook moet het nieuwe kabinet
zijn stikstof en biodiversiteit beleid op orde krijgen – gestrand onder
het vorige kabinet – en de Europese natuurherstelwet gaan implementeren
die met een nipte meerderheid in het Europees Parlement
werd aangenomen. Nog altijd wint kortetermijndenken het van
de lange termijn met vaak desastreuze gevolgen. Dit komt omdat
de natuur geen stem heeft en de mens zijn rol als hoeder daarvan is
vergeten. Geef de natuur een stem in de maatschappij.
Geef het Bos een
stem
TEKST DORINE VAN NORREN EN ELMO VERMIJS
Daan Bleichrodt, werkzaam bij
het Instituut voor natuureducatie
(IVN) en benoemd tot
Greenfluencer 2022, roept op
tot het planten van mini-bossen.
In de Volkskrant (16 juni
2023) schrijft hij: “Zo’n vijftienduizend
jaar terug lag Nederland nog onder een
dikke deken van sneeuw en ijs. Binnen
een paar duizend jaar smolten deze ijskappen
en maakten zo plaats voor een
wijdvertakte rivierdelta, moerassen en
reusachtige bossen.”
En in NRC (19 juni 2023): “Nederland
zou ooit bekend hebben gestaan
als ‘houtland’. Houtland verwees naar
de uitgestrekte (oer)bossen die duizenden
jaren geleden ons landschap domineerden.
Tegenwoordig zouden we misschien
beter ‘Weiland’ kunnen heten.”
Het feit dat we ons land naar het
bos hebben genoemd, geeft aan dat
Nederlanders ooit biocentrisch dachten.
Dat wil zeggen moesten leven in
harmonie met de natuur om te overleven.
Nu moeten wij dat opnieuw leren
om te overleven, dit keer vanwege
klimaatverandering en een dramatisch
verlies van biodiversiteit. In Europa
staat Nederland bijna onderaan als het
gaat om de hoeveelheid bos. Ook doet
Nederland het slecht in het halen van
alle groene doelen binnen de Duurzame
Ontwikkelingsdoelstellingen van
de Verenigde Naties. Blijkbaar is Nederland
tegenwoordig een ‘Ontwikkelingsland’.
Hoe serieus nemen we dat?
HET BOS SPREEKT
Aan het verlies van bos en de intrinsieke
waarde ervan wordt aandacht gegeven
in het onderzoeksproject Staging-
Wood (2021-2025) op Terschelling. Dit
is een meerjarig onderzoeksproject in
samenwerking met Festival Oeral van
Elmo Vermijs (architectonisch kunstenaar)
en Hella Godee (filosoof en dramaturg)
over het bos en haar levenscycli
in het huidige en toekomstige tijdsgewricht.
Vermijs vroeg Dorine van Norren
om een manifest op te stellen met
grondbeginselen van het bos. Dit naar
aanleiding van de workshops gehouden
op Oerol 2022 door Chihiro Geuzebroek
(kunstenaar), Koen Arts (wetenschapper),
Jessica den Outer (activiste), Raki
Ap (inheems activist) en Remi Hougee
(boswachter). Zij vroeg zich samen met
hen af wat het bos ons te zeggen zou
hebben als het onze taal spreekt. Het
biocentrische Manifest Het Bos Spreekt;
de grondbeginselen van het Bos geeft hier
antwoord op. Dit Manifest opent met
een historisch treurlied over het verlies
aan bos in Nederland:
“Holland, Holtland, Houtland, ik
voel mij onttroond. Jullie noemden het
land naar onze bomen. Maar waar zijn
zij? Economisch gewin. Alleen Ierland
en Malta zijn nog armer dan ik. Ik, het
Bos, leef in armoede, de armste ter wereld.
Herstellen jullie ons?”
Niet alleen is het zo dat het bos verarmd
is, wij hebben onszelf verarmd
door het onszelf ontnemen van rust,
ontspanning, verbondenheid met de
natuur, kinderherinneringen, voedsel,
degelijk hout, en biodiversiteit. Het
gaat erom dat wij in ons hart weer verbonden
raken met het bos.
WINTER 2023 NFM | 13

VEERKRACHT
Het Manifest stelt: “Wij zijn gemaakt
van één essentie, gesneden uit hetzelfde
hout. De boom in onszelf ontdekken,
de mens in de boom. Waar is onze
eenheid gebleven? Herinneren jullie ons?
Jouw ouders, grootouders, kinderen,
familie, voorouders, vrienden, wat
heb je meegemaakt met ons, het Bos?
Hoe groeiden jullie op met ons? Onze
ringen zijn jullie ringen. Omringen jullie
je met ons?”
RECHTEN VAN HET BOS
Daarom roept het Manifest – en steeds
meer mensen in de wereld – op tot het
erkennen van de rechten van het bos,
het ondergrondse web en alles wat
daarin leeft. Alsmede respect voor het
voorzorgsbeginsel en het recht op herstel.
Inmiddels heeft de natuur in veel
landen al rechten gekregen. Zo heeft
Ecuador in 2008 als eerste land ter wereld
rechten van de natuur opgenomen
in de grondwet. Bhutan nam –
eveneens in 2008 – bescherming van
bos op in de grondwet en maakte alle
burgers tot grondwettelijke natuurbeschermers.
Zuid Afrika beschermt via
de grondwet (1996) de rechten van toekomstige
generaties. Inheemse volken
in Nieuw Zeeland zorgden ervoor dat
een rivier, berg en nationaal park aan
zichzelf werden teruggegeven (2012) en
dat zij via een bestuursorgaan de rechten
hiervan kunnen waarborgen. Inheemse
volken erkennen sowieso het
in eigendom nemen van land niet.
Het Manifest vraagt samen te streven
naar:
• het erkennen van de intrinsieke
waarde van het Bos;
• recht op bestaan;
• respect voor het web van het leven en
de verscheidenheid;
• herstel en compensatie bij beschadiging;
• erkenning van verbondenheid en wederzijdse
voeding;
• gelijkwaardigheid, waardigheid van
al het leven en het voorzorgprincipe.
Dit gaat niet alleen over natuurbehoud,
maar ook over het recht op natuurherstel.
Spanje was de eerste in Europa om
een gebied rechten te geven: de zoutwaterlagune
Mar Menor in Spanje waar
zowel burgers als bedrijven met 639.826
handtekeningen succesvol hebben gelobbyd
voor de erkenning van rechten
voor deze ernstig vervuilde lagune.
NEDERLAND
Ook in Nederland komen steeds meer
initiatieven die de natuur rechten geven.
Zoals Het Bos dat van zichzelf is op
landgoed Zonneheuvel, dat via een innovatieve
juridische constructie het eigendom
heeft teruggeven aan de natuur.
Dit naar analogie van de Akte van
Redemptie, een decreet uit de Tachtigjarige
Oorlog, dat het Haagse Bos, Malieveld
en Koekamp beschermt tegen
verkoop door de overheid met het oogmerk
de bomen te kappen.
Ander voorbeeld is Zoöp van het
Nieuwe Instituut Rotterdam, een organisatorisch
bestuursmodel voor samenwerking
tussen menselijk en niet-menselijk
leven dat de belangen van alle zoë
(Grieks voor ‘leven’) behartigt.
Ook wordt de roep groter om specifieke
kwetsbare natuurgebieden rechten
te geven. Dit jaar kwam de Partij voor
de Dieren met een initiatief om rechten
voor de natuur op te nemen in de Grondwet.
Tweede Kamerlid Leonie Vestering
startte een natuurberaad van experts en
burgers om met adviezen te komen over
de beste vorm om grondrechten voor de
natuur vast te leggen. Als dit zou lukken,
zou Nederland het eerste land in
Dorine van Norren: “Alles
hangt met elkaar samen.”
Elmo Vermijs:
“Wanneer krijgt de
natuur een stem?”
14 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
“HET BOS IS ONZE WONING,
APOTHEEK, SUPERMARKT
EN SCHOOL”
Europa zijn dat rechten voor de natuur
verankert in de grondwet. Een motie
in het parlement over rechten voor de
Waddenzee haalde het niet.
Het vorige kabinet wees dit af omdat
de verantwoordelijke minister van
mening was dat dit alleen zou gelden
voor inheemse volken. Maar zoals het
Bos ons vertelt in het Manifest:
“Ooit waren jullie allemaal Inheemse
Volkeren. Voor jullie was en is het
Bos, jullie Huis, jullie Apotheek, jullie
Supermarkt, jullie Museum en jullie
School. Jullie namen niet meer dan nodig
is, voor volgende generaties, om net
zo te genieten als jullie. Dat Huis vervuilden
jullie niet en dat maakten jullie
zeker niet kapot. Dat is oude Wijsheid.
Eren jullie ons?”
De noodzaak tot actie blijft echter
onverminderd bestaan nu we ons inheems-zijn
zijn vergeten. Om met het
Bos te spreken:
“Jullie monoculturen verstikken
onze hersenen. Jullie plantages deprimeren
ons bestaan. Jullie isoleren ons
naar niet-bestaan. Wij Bossen zijn net
roddelende mensen. Wij hebben het
over het vervuilde water, hoe de nieuwkomers
het landschap hebben veranderd
en vernietigd. Hoe we onze hersenen
weer schoon krijgen. Praten jullie
mee?”
STEM
Het aannemen van de Europese natuurherstelwet
is een stap in de goede
richting in de strijd tegen klimaatverandering,
die meer behelst dan alleen
CO2-vermindering. De biodiversiteitscrisis
schrijdt voort. Oceanen – de CO2
absorbers bij uitstek – zijn vogelvrij en
worden, met uitzondering van de territoriale
wateren, door geen enkel land
beschermd. Vandaar initiatieven om
oceanen rechten te geven.
Schoon drinkwater wordt in steeds
meer landen een probleem. Uruguay
kon als eerste land zijn hoofdstad Montevideo
in de zomer van 2023 niet van
drinkwater voorzien. Dat multinationale
ondernemingen niet hun productie
hoefde te verminderen, was belangrijker.
In het waterrijke noorden mocht
een groene waterstoffabriek uit Duitsland
gewoon door blijven draaien, om
het Westen van hernieuwbare energie
te voorzien.
Mijnbouw voor hernieuwbare energie
gaat vaak ten koste van biodiversteit
en inheemse leefgebieden en is
volgens sommigen nog slechter voor de
landen in kwestie dan oliewinning. En
ondertussen is produceren en economische
groei in die landen noodzakelijk,
juist om de schuldenlasten te financieren.
Het financieel systeem verandert
niet en zonder verandering van dat systeem
zal een andere omgang met de
natuur lastig worden. Alles hangt met
elkaar samen. Wanneer krijgt de natuur
een stem? n
Dorine van Norren is rijksambtenaar,
kunstenaar en wetenschapper.
Zij is gepromoveerd op onder meer
Buen Vivir en rechten van de natuur.
Elmo Vermijs is kunstenaar. Het
Manifest Het Bos Spreekt is te vinden
op de website van StagingWood onder
‘Ontkiemen: www.stagingwood.
org/phase/publicatie-ontkiemen/
WINTER 2023 NFM | 15

VEERKRACHT
VANESSA UMBOH:
“NIET LANGER EEN
ONE ARMED ARMY.”
16 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
“Armoede is onrechtvaardig en onnodig. Je moet het alleen samen
willen oplossen. Niet door erover te praten, maar door verantwoordelijkheid
te nemen en in actie te komen. En dat vergt anders denken
én doen. Bedenk dus niet langer aan welke regels mensen zich
moeten houden, maar ga met ze praten, vraag wat ze nodig hebben
en kom in actie, wees solidair”, aldus Vanessa Umboh die al ruim
zeven jaar met de stichting Stem zonder Gezicht opkomt voor de
40.000 kinderen die in Rotterdam in armoede opgroeien. Na diepe
dalen, volgen nu – in de wijk Feijenoord – de successen. Haar ambities
kennen echter geen wijkgrenzen.
Vanessa Umboh, stichting Stem zonder Gezicht:
Armoede de wereld
uit, te beginnen in
Rotterdam
TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD SOUL2SOUL PHOTOGRAPHY
Iets meer dan zeven jaar koos Vanessa
voor haar levensmissie. Ze
richtte de stichting Stem zonder
gezicht op die een einde moet maken
aan de armoede van 40.000
kinderen door onder meer het
verkokerde bureaucratische systeemdenken
en de gevolgen van de marktwerking
aan te pakken. Vanessa weet
waar ze het over heeft. Zelf heeft zij
lange tijd rond moeten zien te komen
van 28 euro per week. “Natuurlijk had
ik voor een betaalde baan kunnen kiezen,
maar ik wilde het systeem bevechten
en laten zien dat geld alleen niet de
oplossing is, maar dat ook betrokkenheid
en inzet cruciaal zijn. Samen hebben
we, vanuit eigen kracht, met heel
weinig geld veel projecten weten te realiseren.
In ‘samen’ zit de sleutel van verandering.
We walk our talk. In gunnen,
delen en krachten bundelen, zit de oplossing!
We hoopten hiermee de stad te
inspireren.”
Vanessa zet zich zestig uur per
week in voor haar missie waarvan tien
uur declarabel als de pot dat toelaat. Ze
werkt er twaalf uur bij om in haar levensonderhoud
te voorzien. Het liefst
zet ze zich volledig in voor haar missie.
Donateurs zijn dan ook van harte welkom.
In 2022 verscheen Moeder van 40.000
kinderen; Het verhaal van Vanessa Umboh
van Jasper van den Bovenkamp.
Om meerdere redenen een heftig boek.
Uiteraard omdat ze pijnlijk duidelijk
maakt hoe het systeemdenken zegeviert
en hoe weinig organisaties, instanties
en gemeenten daadwerkelijk
begaan zijn met mensen in armoede. In
feite gaan deze instanties niet uit van
het gelijkheidsbeginsel. Dat doet Vanessa
wel. En dat is een wezenlijk verschil.
Ook maakt het boek duidelijk hoe
onmachtig een individu in feite is. Na
drie jaar zich met hart en ziel te hebben
ingezet voor ‘haar’ kinderen, brand-
WINTER 2023 NFM | 17

VEERKRACHT
de ze – voor de tweede keer in haar leven
– op. Ze kon niet meer en voelde
dat ze ‘haar’ kinderen niet had kunnen
redden. De verkoop van haar woning
en een diepe depressie was het gevolg.
Het boek eindigt op het moment dat ze
weer enigszins is opgekrabbeld. Met de
wetenschap dat ze beter haar grenzen
moet bewaken, keert ze terug naar Rotterdam.
Haar missie bleef echter onveranderd.
(Zie kader 1 voor een korte samenvatting
van haar leven en werken tot 2022,
schatplichtig aan het boek van Jasper
van den Bovenkamp).
GEHOORD IN FEIJENOORD
We pakken de draad op eind 2023 met
een interview in haar anti-kraak onderkomen
in Rotterdam Zuid. Je ziet
het meteen: het gaat goed met haar.
Ze heeft volop energie, is blij met weer
een eigen (tijdelijk) dak boven haar
hoofd en – voor haar veel belangrijker
– er worden eindelijk meters gemaakt.
Waarom nu wel?
“Armoede is meer zichtbaar geworden.
Ook de middenklasse kan zijn rekeningen
niet meer betalen. Zij kenden
dit nog niet, voelen zich tekortgedaan
en vragen daar aandacht voor.
Hierdoor komt het hoger op de prioriteitenlijst
te staan van politici en bestuurders.
Op zich is dit goed – armoede
komt eindelijk in de schijnwerpers te
staan – maar het is en blijft merkwaardig
dat er voor de groep die in uitzichtloze
armoede verkeert nooit aandacht
is geweest. Het begrip ‘bestaanszekerheid’
staat nu ineens wel hoog op de
agenda van veel politici, maar ik vraag
me wel af of ze echt weten wat bestaansonzekerheid
betekent?”
Ook heeft het geholpen dat haar
boek in 2022 uitkwam. Dat leverde veel
publiciteit op en de timing was dus
juist. “Bovendien had ik mijn lesje wel
geleerd. Ik wilde niet langer de strijd
aangaan met mensen die niet in oplossingen
denken. Ik wilde werken in een
wijk waar de energie wel klopt. Toen ik
de wijk Feijenoord beter leerde kennen
en haar mensen, toen voelde het als
thuiskomen. Eindelijk had ik een wijk
gevonden waar saamhorigheid en een
eigen verantwoordelijkheid de norm
bleek te zijn. Ik heb mijzelf aan iedereen
voorgesteld en werk inmiddels met
veel partijen samen.”
HET VERHAAL VAN VANESSA
UMBOH
Als er één ding is dat humanist Vanessa
Umboh (1978) drijft, dan is het
wel onrechtvaardigheid. Als er ergens
onrecht is, komt ze in actie. Het
heeft haar twee keer een burn-out
opgeleverd, de tweede nog heftiger
dan de eerste. Zo werkte ze in Rotterdam
bij een instelling waar tbs’ers
begeleid werden naar een leven in de
maatschappij. Daar zag ze dat men
een loopje nam met de regels menselijke
waardigheid en integriteit. Zelf
werd ze onder meer gesommeerd tbsers
medicijnen toe te dienen, terwijl
zij daar niet voor was opgeleid. Toen
ze dit aan de kaak stelde bij een leidinggevende
werd ze betiteld als klokkenluider
met alle negatieve gevolgen
voor haar van dien. Ze kwam met
burn-out thuis te zitten, belandde in
de schulden én in een sociaal isolement
en ging kopje-onder. Tot ze op
31 oktober 2016 in de krant een bericht
las dat één op de vijf Rotterdamse
kinderen met honger in de klas zit.
Dat was de ommekeer. Ze hoorde een
‘stem’ die zei: ‘Sta op en ga voor mijn
kinderen staan’. Een dag later, op 1 november
2016 koos ze ervoor om haar
leven in het teken van te plaatsen en
richtte ze de stichting Stem zonder Gezicht
op.
Zelf groeide Vanessa op in het veilige
Duitse stadje Bramsche, vlak bij
Osnabrück. Haar ouders, in Indonesië
geboren, streken hier neer omdat
haar vader bij de NAVO werkte. In dat
kleine stadje was er een grote sociale
verbondenheid waar iedereen nog
naar elkaar omkeek; een veilige plek
dus om op te groeien. Dit is wat ze alle
kinderen gunt. Dat in een stad 40.000
kinderen in armoede opgroeien, past
niet bij dit beeld. Haar missie werd
een einde maken aan deze enorme
onrechtvaardigheid. Een strijd vanuit
liefde, compassie en medemenselijkheid
vanuit gelijkheid.
Volgens Vanessa dienen we op te
houden met symptoombestrijding en
is het de hoogste tijd voor systeemverandering.
Als jonge kinderen nu al
het gevoel hebben dat ze aan hun lot
worden overgelaten, dan groeit er een
hele generatie op die de aansluiting bij
de samenleving zal missen met alle
negatieve consequenties van dien. Zij
pleit voor een holistische aanpak en
doet een beroep op de barmhartigheid
en medemenselijkheid van de samenleving,
van politici, van bestuurders,
van alle burgers. Tegen het neo-liberalistisch
gedachtegoed van Mark Rutte
– die Nederland als een bedrijf runde
waar winst het doel is (ook voor zorgen
onderwijsinstellingen) en die van
mening is dat armoede een eigen keuze
is – neemt ze stelling. Ze roept op
met de vernedering van mensen in armoede
te stoppen.
Aan bewondering had ze al die jaren
geen gebrek. Ze kreeg veel awards
en erkenning. Maar met lof en bewondering
verander je geen systeem en
voed je geen kinderen mee. Vandaar
haar oproep om te stoppen met applaudisseren
en zelf in actie te komen.
Maar juist dat viel heel erg tegen.
Het was een eenzame strijd die
haar deed opbranden. De tweede
burn-out was een feit in 2019. Ze werd
door haar vader en moeder in Helmond
opgevangen en krabbelde ze
langzaam uit een zware depressie. Het
boek van Jasper van den Bovenkamp
eindigt ermee dat ze terugkeert naar
Rotterdam en belooft beter voor zichzelf
te gaan zorgen.
18 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
De stichting werd bekend door hun
Toys 4 ALL winkel, waar alle 400 kinderen
van de Agnesschool gratis een cadeautje
voor zichzelf mochten uitzoeken.
Vanessa werd bekend in de wijk
door haar inzet voor de Kinderwijkraad.
Kinderen delen wat hen bezighoudt
en wat ze anders willen en brengen
dat op geheel eigenwijze onder de
aandacht. Ze hebben zelf een tekst en
videoclip bedacht om aandacht te vragen
voor een schonere wijk. “Ik wil niet
voor ze praten maar ze leren voor zichzelf
en hun behoeftes op te komen.”
De wijk Feijenoord in cijfers. Er wonen
bijna 7.800 inwoners (1.600 kinderen
tot vijftien jaar). Het gemiddeld inkomen
bedraagt 18.100 euro per jaar.
Tachtig procent woont in een (sociale)
huurwoning, vijfentwintig procent
behoort tot de niet werkende beroepsbevolking.
In 2022 werden 5.149
misdrijven geregistreerd bij de politie.
Zes op de tien inwoners van 18 tot 65
jaar heeft een matig of hoog risico op
angst of depressie en zestig procent
van de inwoners voelt zich eenzaam.
“De wijk is altijd een vergeten gebied
geweest. Bewoners voelden zich aan
hun lot overgelaten met als gevolg een
diep besef van ‘wij doen er niet toe’.
Maar er is iets veranderd. De apathie is
aan het verdwijnen. Mensen beseffen
dat als ze ooit iets willen veranderen,
dat ze dat zelf moeten doen. Ze willen
graag, maar weten vaak niet hoe. Daar
hopen wij een rol in te mogen spelen.
Aan ideeën geen gebrek. Bovendien beschik
ik over een netwerk van mensen
die kunnen helpen om ideeën te realiseren.
Onder de noemer Kansrijk Feijenoord
bouwen we met de bewoners
en wijkpartners samen aan een betere
toekomst voor allemaal.”
“ARMOEDE
KENT GEEN
WIJKGRENZEN”
SAMEN
Vanessa werkt samen met een groep
bewoners, burgerinitiatieven in de
wijk, basisscholen en speeltuin de Feijenoordse
Middenstip. Maar ook met
instituten als de Erasmus Universiteit
en het Expertisecentrum Maatschappelijke
Innovatie (EMI) van de Hogeschool
Rotterdam. Vanuit EMI wordt
er met studenten aan complexe vraagstukken
gewerkt die gericht zijn op een
betere kwaliteit van leven bij bewoners
op Rotterdam-Zuid. Met het initiatief
‘Vitale Coalitie op Zuid’, dat een thuisbasis
heeft bij het EMI, onderzoeken
studenten door gesprekken te voeren
met bewoners waar hun behoeften en
uitdagingen over gaan. Ook helpen ze
bij de uitwerking, de uitvoering en het
organiseren van oplossingen of events.
Dan heb je het over initiatieven die bijdragen
aan gelijke kansen, bestaanszekerheid
en levenskwaliteit.
De eerste wijk waar ze aan de slag
zijn gegaan, was de wijk ‘Feijenoord’.
“Ze zien de bewoners als de echte experts
en gaan van hun behoeften en visie
uit. Ze zien het als een collectief probleem
die door het collectief moet worden
opgelost. En ze steken zelf hierbij
de handen uit de mouwen. Alle credits
naar mensen als EMI-directeur Dave de
Held die meer vanuit van betekenis willen
zijn opereert met EMI. (in het verleden
werkzaam bij de Rabobank, red.).”
Er is meer support. “Op Wereldarmoededag
organiseerde SzG bijvoorbeeld
een grootschalig gratis event voor
alle kinderen uit de wijk bij speeltuin de
Feijenoordse Middenstip. Ze konden
kiezen uit tal van workshops van theater,
dansen tot boksen. Hier waren studenten
van de minor Public-Health van
de Erasmus Universiteit bij betrokken.
WINTER 2023 NFM | 19

VEERKRACHT
OORZAKEN EN GEVOLGEN ARMOEDE
Terugkerende aanleidingen voor armoede zijn onder meer scheiding, faillissement,
depressie, chronische ziekte, een licht-verstandelijke beperking, stijgende
kosten voor levensonderhoud, een te gering salaris om van te kunnen leven
of een te ruim bestedingspatroon.
De gevolgen zijn duidelijker te omschrijven. Belangrijkste is schaamte, die
vaak leidt tot een sociaal isolement. Kinderen die in armoede opgroeien, hebben
meer te maken met verwaarlozing, mishandeling en misbruik (bij de helft
van de gevallen van kindermishandeling is sprake van armoede). Reden is vaak
dat ouders de uitzichtloze armoede niet aankunnen en dit afreageren op hun
kinderen. Ook leidt armoede tot een verhoogde kans op jeugdcriminaliteit.
Tenslotte leidt armoede tot stress. Het IQ van mensen in armoede als gevolg
van stress kan tot wel 13 punten dalen.
“Ook ik sjouw uiteraard bij alle initiatieven
net zo hard mee. Ik weet inmiddels
hoe je met een budget van 140 euro
heerlijk eten kunt koken voor 120 kinderen.
En ik vraag iedereen die ik ken
om te helpen, van de wijkkok tot aan al
mijn vriendinnen.”
Een initiatief waar Vanessa vaker
mee samenwerkt – en dat ook werd ingezet
tijdens de Wereldarmoededag –
is Drive to Connect van Hans van Meggelen.
“Hij rijdt rond in een oude gele
Amerikaanse schoolbus en nodigt mensen
uit om in dialoog te gaan: beleidsmedewerkers
met daklozen, politici
met burgers, rijk met arm. En nu ook
kinderen. Met wijkbewoners worden
podcasts opgenomen over ideeën en
oplossingen voor de wijk en die worden
weer gedeeld op platforms onder
de noemer: Gehoord in Feijenoord.
“De gemeenschap voelt zich gehoord
en vertegenwoordigd en dat
schept vertrouwen, ook in onze doelstellingen
en initiatieven. Steeds meer
mensen begrijpen dat je mensen niets
moet opleggen, maar dat je moet vragen
waar ze behoefte aan hebben. Dat
geeft mij hoop.” En met een glimlach:
“Eindelijk voel ik me niet langer een one
armed army.”
NIEUW SYSTEEM
“Het gaat goed, maar de oplossing is er
nog lang niet. Er is nog zoveel werk aan
de winkel, ook in andere wijken, ook
buiten Rotterdam. En zelfs dan ben je
er nog niet. Een aantal jaar geleden heb
ik een mindmap gemaakt hoe we de armoede
definitief de wereld uit kunnen
helpen. Dan heb je het over een nieuw
systeem, dienend aan de samenleving
met bouwstenen als compassie, liefde
en gemeenschapszin. Waar bij voorkeur
de rechten van onze kinderen leidend
zijn. Zij zijn het meest kwetsbaar.
Wanneer een systeem hen dient, valt
niemand meer buiten de boot. Pas dan
creëer je een gezonde, eerlijke, inclusieve
samenleving voor iedereen.”
Voor Vanessa geen vage droom.
Voor de wijk Feijenoord maakte ze de
infographic ‘Kansrijk Feijenoord; een
weg naar financiële bestaanszekerheid
en sociale participatie’. In drie pagina’s
schetst ze niet alleen het probleem,
maar geeft ze ook aan hoe in drie jaar
tijd de armoede kan worden verminderd,
financiële stabiliteit en sociale
participatie voor gezinnen kan worden
gewaarborgd en arbeidsdeelname kan
worden vergroot. Een concreet, omvattend
én betaalbaar stappenplan. “Hier
zet een sterk groeiend collectief zich
voor in. Maar dat is niet mijn einddoelstelling.
Armoede kent immers geen
wijkgrenzen. Ik stel het stappenplan en
mijn kennis dan ook graag ter beschikking
aan andere gemeenten, zodat we
– in ieder geval in Nederland – met elkaar
de armoede definitief de wereld uit
kunnen trappen.” n
Meer informatie:
www.stemzondergezicht.nl/samen-succes/
20 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
De natuur als klaslokaal is het
motto van de Vroonermeerschool
De natuur als
klaslokaal
Niet binnen, maar buiten leren we de lessen die er echt toedoen. In
de natuur zijn kinderen vrijer, zitten ze lekkerder in hun vel, voelen
ze zich gezonder en zijn ze creatiever. Hierdoor kunnen ze beter leren
én genieten ze daar meer van. Deze basisscholen – die subsidie
ontvangen en dus voor iedereen toegankelijk zijn – kiezen daarom
voor natuuronderwijs.
TEKST NADINE MAARHUIS
Binnen leer je alleen met je
hoofd, buiten leer je ook met
je hart en je handen, je hele lichaam
doet mee. Dat beklijft
gewoon beter. Dit zegt buitendocent
Tine Nieboer, die kinderen
keer op keer heeft zien opbloeien
in de natuur. “Ze voelen zich lekkerder,
zitten beter in hun vel en krijgen
daardoor meer contact met zichzelf,
hun omgeving en ook met hun klasgenoten.
Dit veilige gevoel is een belangrijke
voorwaarde om te kunnen leren.
Het zorgt ervoor dat kinderen hun
nieuwsgierigheid durven te volgen,
waardoor plezier ontstaat in het leren.”
Wat Tine buiten met haar leerlingen ervaart,
wordt ook door wetenschappelijk
onderzoek bevestigd. Daaruit blijkt
dat kinderen die geregeld tijd doorbrengen
in de natuur gezonder zijn,
minder stress hebben en lesstof beter
tot zich kunnen nemen. Dit komt onder
andere doordat de natuur op een
hele subtiele manier je aandacht trekt:
je blik wordt automatisch getrokken
naar een vlinder die voorbij fladdert, je
oren spitsen zich als je een vogel hoort
zingen. Deze zintuiglijke ervaringen
zorgen voor rust en ruimte in je hoofd,
omdat ze geen beroep doen op je gerichte
aandachtscapaciteit. Met als gevolg
dat kinderen zich tijdens of na een
verblijf in de natuur beter kunnen concentreren.
Ook zorgen natuurervaringen
voor een vermindering van stress,
omdat het sympathisch zenuwstelsel er
door geactiveerd wordt, dat een ‘alles is
veilig’ signaal afgeeft.
VEERKRACHTIG EN GEZOND
Bovendien past de natuur heel goed bij
de aard van kinderen. Eenmaal buiten
kunnen ze rennen, klimmen, springen,
balanceren en gooien. Maar ook: ver-
22 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
wonderen, wegdromen, creëren en hun
angsten overwinnen. Dit stimuleert
creativiteit en leert kinderen omgaan
met nieuwe en onverwachte situaties,
waardoor ze die ook buiten de natuur
met meer zelfvertrouwen tegemoet
treden. Maar ook fysiek zijn er allerlei
voordelen. Wist je bijvoorbeeld dat
‘buitenkinderen’ beter slapen en een
sterker immuunsysteem hebben?
Overigens is de natuur niet alleen
gezond voor kinderen, het werkt ook
andersom. Mensen die op jonge leeftijd
geregeld tijd doorbrengen in de natuur,
zorgen als volwassene namelijk beter
voor de Aarde, blijkt uit onderzoek van
de Radboud Universiteit. Natuuronderwijs
is daarmee een belangrijke stap
richting een veerkrachtige en ecologische
samenleving.
De volgende scholen – die allemaal
overheidssubsidie ontvangen en dus
voor ieder kind toegankelijk zijn – laten
zien dat natuuronderwijs nu al mogelijk
is.
WALDORF AAN DE WERF
In Amsterdam vind je interculturele basisschool
Waldorf aan de Werf: een vrije
school waar leren met hoofd, hart en
handen centraal staat. Want om helemaal
zichzelf te worden, heeft een kind
niet alleen kennis, maar ook een warm
gevoelsleven en een sterk lichaam nodig.
Om deze reden is er – naast taal en
rekenen – veel aandacht voor kunstzinnige
vakken, wordt er tijdens iedere les
bewogen én gaan kinderen geregeld de
natuur in. Ook is er veel aandacht voor
het ritme van de seizoenen en zorgt het
gebruik van natuurlijke materialen tijdens
het spelen en de creatieve vakken
voor verbinding met de natuur.
Tine Nieboer tijdens een buitenles.
BEELD MARTIN VAN AMERSFOORTH
FONKSCHOOL DE AVONTURIER
Twee buitenlokalen, een amfitheater
dat gebouwd is van oude tegels,
een moestuin, kippenren, speelbos én
vuurplaats waar iedere week gezamenlijk
wordt gekookt en gegeten: je vindt
het allemaal op Fonkschool De Avonturier
in Effen (Breda). Ook verzorgt een
lokale imker een bijenkast in de schooltuin
en heeft de school samen met IVN
en de gemeente in de wijk een minibos
aangelegd.
DE VROONERMEERSCHOOL
De natuur als klaslokaal, dat is het motto
van de Vroonermeerschool. Deze
openbare basisschool in Alkmaar kiest
voor thematisch onderwijs, wat betekent
dat de lessen zich niet tot één vak
beperken, maar ook niet tot de muren
van de klas of de school. Want: van én
in de natuur leer je het best. Groene
projecten, zoals het aanplanten van een
minibos, staan dan ook geregeld op het
programma.
MONTESSORISCHOOL WIJ DE
WERELD
Op Montessorischool Wij de Wereld in
Deventer is de natuur zichtbaar in en
rondom de school. De leerlingen zijn
regelmatig buiten te vinden, in de tuin,
waar ze op picknickbanken omringd
door het groen kunnen werken of eten.
Ook is er een arena aan het water waar
groepslessen gegeven worden en vind
je er een aantal schoolkonijnen, die samen
met de kinderen verzorgd worden.
Door lessen te geven over planten en
dieren, maar ook gewoon door zelf te
ontdekken, leren de kinderen de natuur
hier beter kennen en waarderen.
IKC HEI & BOS
Bij Integraal Kind Centrum Hei & Bos
in Hoenderloo staat aandacht voor de
natuur centraal. De kinderen spelen
regelmatig in het bos, verbouwen
hun eigen groenten, telen fruit en
onderhouden de schooltuin. Ook zijn
er natuurlessen waarin aandacht is
voor dieren en planten én vinden ieder
jaar meerdere excursies plaats naar het
aangrenzende Nationaal Park de Hoge
Veluwe en andere natuurgebieden in de
buurt. n
Dit verhaal verscheen eerder op www.
maatschapwij.nu: hét inspiratieplatform
voor een groen, gezond en verbonden Nederland.
WINTER 2023 NFM | 23

VEERKRACHT
Betekenisvolle
bedrijven in praktijk
Er zijn talloze ondernemingen die de wereld elke dag mooier maken. Ze doen dat
van binnenuit, juist omdat het hun bestaansreden is. Het mooie is dat je als klant de
wereld ook een beetje mooier maakt. Het New Financial Magazine brengt met
regelmaat voorbeelden van betekenisvolle bedrijven uit de nieuwe economie (zie
kader). Dit keer: Hofweb, Nooch, Veraarden, Buurman en Groeneboekenshop.nl.
SAMENSTELLING WILLEM VREESWIJK
Hofweb: verser en gezonder kan niet
Geen tijd om naar de bioboer te gaan?
Bestel dan je bioboodschappen via
Hofweb.nl. Verser en gezonder kan
niet. De aangesloten boeren oogsten
pas nadat je hebt besteld en je bestelling
wordt verpakkingsarm thuisbezorgd.
Wie meedoet, draagt bij aan de
missie: gezonder eten, faire prijzen
én een betere wereld.
Hofweb bestaat al sinds 2004. Fruitteler
Wil Sturkenboom zorgde ervoor
dat vier bio-dynamische boeren
zich verenigden in een coöperatie met
als doel hun eigen producten – maar
ook die van collega-boeren – direct aan
de consument te verkopen. Uitvoerende
vanaf de start is Lambertus Zijlstra,
vanaf 2008 bijgestaan door Peter van
IJzendoorn. Ze vonden dat ‘t anders
moest. De boeren een faire prijs, de
klant een verser product.
Hofweb als leverancier.
24 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
Inmiddels is hun ideaal actueler dan
ooit. En dat blijkt ook uit de groei die
Hofweb doormaakt. Hofweb heeft inmiddels
meer dan tachtig aangesloten
boeren en leveranciers, duizenden
klanten, 140 vol- en deeltijd collega’s en
ruim 10 miljoen euro omzet.
Binnen Hofweb-Coöperatie delen
boeren, klanten, Hofweb-collega’s
en funders een aantal waarden. Zo wil
Hofweb voedsel en aarde en daardoor
ook mensen en dieren gezonder maken.
Dit door niet alleen lekker en gezond
voedsel te produceren, maar ook
door te zorgen voor een vruchtbare aarde
en voor een inclusieve en sociale bedrijfsvoering.
Wat is er allemaal te koop? Naast kraakverse
groenten en fruit van het seizoen,
boerenkaas, vlees, brood en zuivel levert
Hofweb ook een compleet aanvullend
supermarkt assortiment, zoals de
lekkerste vega(n)producten, kruidenierswaren
en de betere drogisterij producten.
Je kunt de missie van Hofweb op
verschillende manieren ondersteunen.
Uiteraard door er boodschappen te bestellen,
maar ook door lid of funder te
worden. Lid worden is gratis. Funder
kun je worden door certificaten te kopen
van 250 euro met een looptijd van
vijf jaar. Het rendement kan als geld
worden uitgekeerd, als tegoed op je
boodschappen of je kunt het weer doneren
aan de Hofweb-Coöp. Ook komt
er een mogelijkheid om eigendoms-certificaten
te kopen.
Op dit moment zorgen zo’n 450
klanten en relaties voor de volledige
funding van Hofweb, dus los van de
bank. “We zijn trots op dit voedselnetwerk
en voelen dat we volwassen genoeg
zijn om een nóg bredere impact
te maken, maar willen klein genoeg
blijven om nét zo persoonlijk als nu
te zijn”, aldus Van IJzendoorn en Zijlstra.
n
www.hofweb.nl
Nooch: trendy vegan sneakers
Altijd al op zoek geweest naar een
trendy vegan sneaker die composteerbaar
is en ethisch geproduceerd?
Dan moet je bij Nooch zijn, een steward
owned onderneming opgericht
door Lotte Mulder en Stefan Wobben.
“Loop met ons mee om de schoenenindustrie
te transformeren.”
Stefan helpt als onafhankelijk business
consultant zakelijke rebellen
om een ​positieve impact te bewerkstelligen.
Lotte is (schoenen)ontwerper
en ecostrijder. Jarenlang runde ze
een off-grid glamping in Spanje waar ze
onder meer een Earthship bouwde uit
autobanden. Haar droom als ontwerper
was altijd een schoen ontwerpen
die er niet alleen goed uitziet, maar ook
goed is voor Moeder Aarde, eerlijk is
voor de makers en geen dierenleed veroorzaakt.
Wat voor Stefan en gezin begon
als een vakantie naar Spanje leidde
tot de geboorte van Nooch: een sneakermerk
voor plant-based, zero-waste
schoenen.
Het waarom mag duidelijk zijn. De
schoenenindustrie is – met name in de
zogenaamde lagelonenlanden – ziek-
Nooch, de diervriendelijkste
sneaker.
WINTER 2023 NFM | 25

VEERKRACHT
makend voor zowel koeien, leerbewerkers
als de aarde. Dat moet en kan
totaal anders. Vandaar het idee van
Nooch, een in alle opzichten gezonde
schoen, terwijl comfort, looks en prijs
moesten concurreren met bestaande
merken. En dat is dus een hele opgave.
Stefan: “Bij Nooch nemen we het
concept van zero-waste serieus. En nee,
we bedoelen niet het recyclen van plastic
of het winkelen met je eigen verpakkingen,
hoe belangrijk dat ook is. We
hebben het over een gesloten kringloop
met de natuur. Want in de natuur is er
geen afval - wanneer één ding zijn leven
beëindigt, wordt een ander geboren.
Daarom gebruiken we geen plastic
of andere niet-afbreekbare materialen
in onze producten. Elk onderdeel
van je Nooch-schoenen, van de zool tot
het label, van de veter tot de inkt op het
label, is zorgvuldig gekozen om uiteindelijk
terug te keren naar de aarde. Je
kunt je oude Noochies zelfs veilig in je
tuin begraven of ze naar ons terugsturen.
Of we nu praten over onze sneakers,
T-shirts, tassen of zelfs onze toekomstige
sokken, we houden ons aan
dezelfde principes: 100 procent plant
based, 100 procent zero waste en 100
procent eerlijk.”
Gevolg is dat een Nooch-schoen een
kostprijs heeft die vier keer zo hoog is
als een andere sneaker. “Dit houdt wel
in dat we ons bedrijf moeten runnen
met minder budget voor voorraden,
marketing, managers en bonussen, etc.
Daarnaast kunnen klanten een Nooch
alleen via de website kopen. ”We verkopen
niet uit voorraad maar werken met
een made-on-demand productiemodel.
De productie start pas nadat we 500 bestellingen
hebben ontvangen. Hiermee
beperken we de kosten van het voorfinancieren
van voorraden en het risico
op onverkochte voorraden.”
Dit heeft ook andere voordelen. “Zo
vermindert het de hoeveelheid afval
en het verbruik van grondstoffen, wat
goed is voor het milieu. En zorgt het
voor een realistische productplanning
en betere arbeidsomstandigheden.
Daarnaast is het een statement tegen
fast-fashion en duidelijk signaal dat het
anders moet.”
Het kopen van een paar nieuwe
sneakers in de winkel is natuurlijk een
feestje. Dat biedt Nooch niet, maar wel
andere feestjes. “Als er een nieuwe lading
schoenen van de band rolt, volgt
er een bijzondere pick-up party met
muziek en vegan eten. En als cherry on
the top, ook nog eens naar huis met je
eigen paar langverwachte Noochies.” n
www.nooch.earth
Veraarden: van betekenis na je dood
Wat als je na de dood een bron kunt
zijn voor nieuw leven en onderdeel
van de natuurlijke kringloop? En je
daarmee na je dood iets bijdraagt aan
het herstel van de aarde? Dat kan hopelijk
binnenkort met veraarden, een
initiatief van uitvaartbegeleider Immanuel
Baan, bijgestaan door een
team van onderzoekers.
In Duitsland en de Verenigde Staten
wordt het al in de praktijk gebracht,
in Nederland is het nu nog niet toegestaan.
Maar daar lijkt verandering in te
komen. De belangstelling groeit.
Veraarden is gebaseerd op de natuurlijke
cyclus van leven en dood. Het
is een gecontroleerd proces waarbij het
lichaam van de overledene transformeert
tot voedzame aarde. Het wordt
ook wel humaan composteren of humusatie
genoemd. Een overledene
wordt daarbij in een bed gelegd van een
organisch mengsel met onder andere
Immanuel Baan.
hooi en stro, waar zich micro-organismen
in bevinden die ons lichaam verteren.
Het ritueel heeft veel gelijkenissen
met begraven, maar een belangrijk verschil
is dat veraarden bovengronds gebeurt.
Ook vindt het veraardingsproces
doorgaans plaats in een afgesloten cabine,
binnen in een gebouw. Zo kunnen
26 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
de omstandigheden van het veraarden
ideaal gehouden worden.
Afhankelijk van de methode duurt
het transformatieproces zo’n veertig
dagen, inclusief het verfijnen van de
nog resterende botten. Het eindresultaat
is voedzame aarde, ook humus of
compost genoemd, rijk aan allerlei mineralen
om bomen mee aan te planten
en nieuw leven mee te voeden.
Als eerste plek ter wereld heeft de
Amerikaanse staat Washington in april
2019 ‘natural organic reduction’ toegestaan:
het composteren van dode mensenlichamen
tot vruchtbare humus, die
wordt ingezet om plaatselijke natuurgebieden
te herbebossen. Hier gingen
jaren aan onderzoek, crowdfunding en
lobby vooraf. In 2021 werd de eerste locatie
geopend: Recompose. Ook dichterbij
in België is jarenlang geëxperimenteerd
met humusatie, hoewel het
daar nog niet in de wet is opgenomen.
De echte primeur in Europa is in Duitsland:
in de deelstaat Sleeswijk-Holstein
is ‘Reerdigung’ mogelijk. Het bedrijf
Meine Erde openede in 2022 een eerste
locatie. De eerste veraardingsprocessen
zijn inmiddels voltooid.
Ook in Nederland groeit de belangstelling.
Steeds meer mensen staan positief
tegenover veraarden en hebben
de petitie ondertekend. Dat kan op de
website. n
www.veraarden.nl/steun
Buurman: hergebruik bouwmaterialen
Heb je iets te vertimmeren of te verbouwen,
ga dan eens shoppen bij
Buurman (vestigingen in Rotterdam,
Utrecht en Antwerpen). Je vindt er
van alles. Van gewone materialen van
goede kwaliteit tot decorstukken uit
theaterproducties. Bij Buurman krijgen
materialen een nieuw leven. En in
de werkplaats kun je zelf aan de slag.
Aan de slag bij
Buurman.
Buurman opende al in 2014 al de deuren
in de Keilewerf in Rotterdam.
In 2019 volgde een filiaal in Utrecht in
sinds begin 2021 is er ook een Buurman
in Antwerpen, België. Voor de vestiging
in Rotterdam was het een zeer bewogen
jaar. In juni brandde een gigantische
loods aan de Keileweg volledig af. Hier
waren ruim vijftig creatievelingen gevestigd
die hun werk in vlammen op zagen
gaan. Het pand stond op de slooplijst
waardoor de ondernemers die er
gevestigd waren zich niet goed konden
verzekeren. Dat gold ook voor de vestiging
van Buurman in Rotterdam. Er
was niets meer. Via crowdfunding werd
een bedrag van een half miljoen euro
opgehaald en zes weken na de brand
werd er een pop-up vestiging geopend
met gedoneerde bouwmaterialen. Bedrijfsleider
Liv Kooijmans was blij met
de hulp van zoveel betrokken mensen
en bedrijven. Er volgde een spannende
tijd, want ook deze plek was maar tijdelijk
en een permanente vestiging bleek
moeilijk te vinden. Uiteindelijk is het
toch gelukt. In oktober van dit jaar ging
Buurman open in de Schiehaven in Rotterdam
West.
Goed nieuws, want Buurman is
een buitengewoon betekenisvol bedrijf.
“We leven in een wereld waarin
het weggooien van materialen - van
grondstoffen - de normaalste zaak is.
Ja, we doen aan afvalscheiding, maar
dat is lang niet voldoende. Nog veel te
veel materialen, vooral uit de industrie,
gaan rechtstreeks naar de afvalverbranding.
Kwalitatief goede materialen die
het verdienen om te worden hergebruikt.
Met actuele thema’s als grondstoffenschaarste,
circulaire economie
en reductie van CO2-uitstoot op de
agenda is het tijd om verstandiger om
te gaan met onze afvalmaterialen, onze
lokale grondstoffen”, aldus Buurman.
Bij Buurman kunnen individuen of
groepen ook terecht in de werkplaats.
Je kunt er bijvoorbeeld een werkbank
huren voor je eigen klusproject maar
ook een cursus of workshop volgen om
(meer) te leren over houtbewerking.
Ook voor teamuitjes en andere groepsactiviteiten
kan men er terecht. n
www.buurman.in
WINTER 2023 NFM | 27

VEERKRACHT
Groeneboekenshop: voor een groen hart
De naam zegt het al… Wie een groen
boek wil kopen, kan terecht bij de
groeneboekenshop.nl, een initiatief
van Uitgeverij Jan van Arkel. Hier
vind je heel veel groene boeken overzichtelijk
op een rij. En ja, ook boeken
die ze zelf niet uitgeven. Gewoon omdat
het past bij de uitgeefmissie: publicaties
uitbrengen die bijdragen aan
een duurzame en leefbare wereld.
De uitgeverij van Van Arkel is in
2021 verder gegaan onder de naam
Vonk Uitgevers. In 2017 ging Van Arkel,
die bijna vijftig jaar actief was als
betekenisvol uitgever, met pensioen.
Jan droeg het stokje over aan Heleen
Gierveld, een uitgever met een missie.
“Het is mijn stellige overtuiging dat we
als uitgeverij in deze tijd, naast kennis
van wat er mis is, vooral moeten inzetten
op een herijking met Moeder Aarde.
Als er iemand wijs en vol kracht is in
deze tijden, is zij dat wel. Dat we weer
naar haar gaan luisteren, onszelf weer
onderdeel weten van Moeder Natuur,
onze plek in het ecologische systeem
weer leren innemen. Met ruimte voor
verwondering, schoonheid en hoop.
Daar ligt de kracht om het vol te houden
in een tijd waar de feiten er niet om
liegen.”
Het idee van de groeneboekenshop.
nl is indertijd uitgewerkt door Heleen,
samen met Natasja Oosterloo en Nicole
Willemse. Alle drie boekenvakkers met
een groen hart. Wat verstaan zij onder
duurzaamheid? “Omdat de Groeneboekenshop
zelf geen productiebedrijf
is maar een handelsbedrijf, zoeken
we de duurzame waarden in een eerlijke
inkoopprijs, prettige samenwerking
met onze toeleveranciers - de uitgevers
-, een persoonlijke insteek naar
onze klanten en levering aan onze klanten
tegen een eerlijke prijs, voor hen en
voor ons.
We willen een bedrijf neerzetten
dat een toegevoegde waarde biedt en
Heleen Gierveld: boekenvakker
met een groen hart.
werkelijk bijdraagt aan de zichtbaarheid
van een onderwerp dat ons aan
het hart gaat. Daarmee bewijzen we de
boeken in dit vakgebied een dienst, de
lezers, de uitgevers en ook onze groene
omgeving zelf. Immers, hoe meer er bekend
is, hoe bewuster iedereen kan kiezen
in zijn doen en laten. De Groeneboekenshop
is een bedrijf van de menselijke
maat, waarbij de boekverkoper
zijn assortiment kent en de klant weet
met wie hij van doen heeft.
We geloven zo in deze gespecialiseerde
boekenshop dat we ons concept zelfs
graag doorgeven aan collega-boekenvakkers
die thuis zijn in hun eigen, unieke
specialisatie, om zo een mooie keten van
gespecialiseerde online-boekwinkels te
bouwen. Waarom niet doorgeven en delen?
Daarmee kunnen we samenwerking
en gunnen voorop zetten in plaats
van aftroeven en concurrentie.” n
www.groeneboekenshop.nl
VOORBEELDEN BEDRIJVEN VAN BETEKENIS
Het New Financial Magazine brengt met regelmaat voorbeelden van bedrijven
die de wereld mooier maken. Als klant van deze bedrijven kun je zelf een groot
verschil maken.
• In de herfsteditie 2021 was er aandacht voor Pieter Pot, SOCOCO, Verfgroen
en Sprinklr: www.newfinancialforum.nl/magazine/herfst-2021/42
• In de lente-editie 2022 voor: De Clique, MUD Jeans, i-did, Happy Tosti en The
Dutch Weed Burger: https://www.newfinancialforum.nl/magazine/lente-2022/20
• In de wintereditie 2022 voor Roze Bunker, Zustainable Box, A Beautiful Story en
Het Groene Loket: https://www.newfinancialforum.nl/magazine/winter-2022/6
• In de herfsteditie 2023 voor Joline Jolink, Het Ministerie van Hergebruik,
Moodies, Hydraloop en PaperWise: www.newfinancialforum.nl/magazine/
herfst-2023/28
28 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
“Hoog ontwikkelde wezens.”
– essay –
De echte olifant
in de kamer
Als wildernisgids in Afrika breng ik veel tijd door met wandelen in het wild. Onderweg komen
we regelmatig leeuwen, buffels, giraffen, antilopen, zebra’s, wilde honden en de olifant
– het grootste landdier ter wereld – tegen. Om te zeggen dat olifanten mijn favoriete dier zijn, is
een absoluut understatement. Prachtige, majestueuze, imposante, eigengereide wezens met
enorme oren, slagtanden en slurven. Als je ze ziet, kun je niet meer ophouden met kijken.
TEKST ALAN MCSMITH
Mijn fascinatie voor hun intelligentie en bewustzijn
is enorm. Zelf ben ik altijd het meest nieuwsgierig
geweest naar wat onzichtbaar en ongrijpbaar is,
naar wat meestal niet wordt opgemerkt. Want juist
daar ontstaan diepe verbindingen, doe je verrassende
ontdekkingen en ontvang je echte inspiratie. Dit
geldt niet alleen voor olifanten, maar ook voor onszelf. Dit is
in essentie waar mijn artikel over gaat; het ontdekken van je
innerlijke olifant.
MAG IK U VOORSTELLEN…
Niet iedereen weet dat olifanten hoogontwikkelde wezens
zijn die deel uitmaken van een hechte samenleving. Ze hebben
sterke familiebanden, sluiten vriendschappen voor het
leven, zijn loyaal en medelevend. Ooit zag ik een gewonde olifant
die zijn slurf was verloren in een stropersval. De slurf
is essentieel. Niet alleen voeden en drinken olifanten ermee,
ook proeven, strelen, ruiken en communiceren ze met hun
slurf.
30 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
We volgden hem totdat hij bij een waterpoel kwam, vergezeld
door een andere olifant. Ik keek met verwondering toe hoe de
stier met een sterke slurf liters water opzoog en dit gracieus
in de mond van zijn gewonde vriend goot. Dat getuigde van
diep respect en kameraadschap. Is dit niet een diep niveau
van intelligentie en compassie?
Olifanten rouwen om overledenen en ze houden begrafenisrituelen,
waarbij ze soms de botten van hun overleden familieleden
of vrienden begraven of verbergen. Vaak keren ze
ieder jaar terug naar die plek en staan ​ze urenlang plechtig
en roerloos stil. Ze communiceren met een ingewikkeld vocabulaire
over grote afstanden, waarbij ze elkaar bij de naam
noemen.
Ik kan deze lijst eindeloos uitbreiden. Het beste kun je
deze mysterieuze wezens observeren in hun eigen omgeving
en je observaties vervolgens met elkaar analyseren rond een
kampvuur.
Het gedrag van de olifant daagt onze kennis over complexiteit
uit en laat ons zien dat deugden als empathie, mededogen,
connectiviteit en emotionele intelligentie niet alleen
kunnen worden toegeschreven aan de mens. Dat maakt nederig.
We kunnen veel leren van de olifant om dergelijke deugden
in onze eigen samenleving te herontdekken. We kunnen
van ze leren dat deze essentiële deugden de bouwstenen zijn
van begrip, tolerantie, interzijn en conflictoplossing. Dat ze
het fundament zijn van een gemeenschap. Ontbreken deze
essentiële deugden juist niet vaak in onze eigen samenlevingen?
Samenlevingen die wij al heel lang beschaafd noemen…
AANGRIJPENDE ONTMOETING
Met deze achtergrondkennis wil ik graag het verhaal delen
achter de video over een aangrijpende ontmoeting tussen mij
en een wilde olifantenstier (scan de QR-code met je smartphone).
De video laat een olifant zien die aanvalt. Er zijn twee
manieren om naar deze beelden te kijken: puur alleen wat in
beeld komt of de diepere laag.
Tijdens een Wilderness Trail kan
het onverwachte op elk moment
gebeuren.
Wie puur naar de beelden kijkt, ziet wellicht een bedreigende,
angstaanjagende situatie. Er stormt een potentieel gevaarlijk
dier van vijf ton dreigend op mij af. In zo’n situatie is de
controle kwijt en is de uitkomst onbekend. Misschien is dit
wat we in de samenleving definiëren als ‘angst’. Mensen willen
graag controle hebben in tijden van onzekerheid. Ze willen
weten waar ze naar toegaan en willen in de tussentijd het
proces beheersen. En wanneer dit proces wordt geblokkeerd
of uitgedaagd, en daarmee het doel uit zicht raakt, ontstaat er
angst. Als mensen kunnen we nu eenmaal geen controle uitoefenen
op een resultaat dat niet bekend is. In termen van de
moderne samenleving volkomen logisch.
Olifanten komen in verschillende vermommingen voor.
Uiteraard verschijnen ze als olifanten zoals wij ze zien en
kennen, maar ze kunnen ook verschijnen als uitdagingen of
“OM TE ZEGGEN DAT OLIFANTEN
MIJN FAVORIETE DIEREN ZIJN, IS EEN
UNDERSTATEMENT”
WINTER 2023 NFM | 31

VEERKRACHT
“Olifanten zijn de ambassadeurs
van de heilige plekken op aarde.”
problemen, misschien in de vorm van een ziekte of een pandemie.
Of in de vorm van klimaatverandering of een financiële
crisis. Ze kunnen verschijnen in de vorm van uw baas,
uw zakenpartners, uw levenspartner of uw kinderen. Ook jij
kan een olifant voor anderen zijn. Denk maar eens na over
momenten waarop jij je in je leven als een olifant gedroeg
om een bepaald resultaat te bereiken. Moeilijk misschien om
toe te geven?
Je kunt ook kijken naar de diepere laag in de video. Dan
kun je de beelden ook anders ervaren. Ook al lijkt het onlogisch,
tijdens de aanval gaf ik mij volledig over aan het feit dat
ik geen enkele controle had over de situatie. Ik werd stil om
de intentie van de olifant te spiegelen. Om geduldig te zijn en
“OLIFANTEN KUNNEN VERSCHIJNEN IN DE
VORM VAN UW BAAS, UW ZAKENPARTNERS,
UW LEVENSPARTNER OF UW KINDEREN”
het moment te vertrouwen. Om weerstand te bieden aan het
forceren van iets. En door in dat moment bewust beschikbaar
te zijn, werd de ontmoeting een mooi, nederig en inspirerend
moment. Dit is waar de video over gaat.
OMARM JE ANGST
Wat ik over deze ontmoeting heb geleerd, is dat het niet gaat
om het overwinnen van angst, maar om het omarmen ervan.
Angst is normaal, het hoort bij ons en is essentieel. Angst
houdt ons alert, scherp en aanwezig. Je hoeft niet door je
angst heen te gaan.
Maar door de olifant als metafoor te gebruiken, nodig ik
je graag uit om het proces van angst te begrijpen en wat daarachter
schuilt. Dit door in te zoomen op de deugden van de
olifant: empathie, compassie, connectiviteit en emotionele
intelligentie. Die zijn alleen zichtbaar als je onder de oppervlakte
kijkt. Als je je eigen reflecties in de olifant herkent,
kun je misschien dezelfde deugden in jezelf zien. Dat is verbinding.
Dat is interzijn. En als je dat aanraakt, zul je inzien
dat je eigen heelheid en welzijn volledig afhangen van de
heelheid en het welzijn van de natuurlijke omgeving om je
heen. Ze kunnen niet gescheiden worden. Elk levend wezen
op deze blauwe planeet deelt deze heilige ruimte. Hier be-
32 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
momenten dat het beter is dat je opzij stapt en de ‘olifant’
voorbij laat gaan? Of misschien is het goed de ‘olifant’ volledig
te vermijden.
Als we accepteren dat angst gezond voor ons is, dan kan
paniek (of het verkeerd begrijpen van angst) uitblijven. Dat
kan destructief, gevaarlijk of mogelijk zelfs catastrofaal zijn.
Dit gebeurt als we de behoefte voelen om de bron van onze
angst te vernietigen en denken op die manier weer heel te
worden. Naarmate het vertrouwen afneemt en onzekerheid
ons verdeelt, gaat de tolerantie verloren. Dit zien we overal in
de wereld gebeuren.
Moeten we daarom het bekende mantra ‘laten we onze
angsten onder ogen zien’, dat als zo relevant wordt gezien in
modern leiderschap, niet veranderen in ‘laten we onze angsten
omarmen’. Dit is wat de olifant ons wil laten zien, en het
maakt niet uit welke olifant er voor je staat.
Alan McSmith: “Ontdek
je innerlijke olifant.”
ALAN MCSMITH
Alan McSmith is dertig jaar wildernisgids en natuurbeschermer.
Hij woont in Zuid-Afrika en faciliteert wilderniservaringen
en transformationele leiderschapstrajecten
in verschillende Afrikaanse landen. In de wildernis
laat hij het belang en de betekenis van natuur diep ervaren,
evenals de urgentie om ons natuurlijk erfgoed te
behouden en te herstellen. Het liefst begeeft hij zich te
midden van kuddes olifanten. Alan is tevens een inspirerend
spreker en auteur. Voor het New Financial Magazine
schrijft Alan over zijn wilderniservaringen.
Meer informatie: www.alanmcmsmith.com
vindt zich het vertrouwen dat uit deze deugden voortkomt.
Het vertrouwen in onszelf en in de ecologische broederschap
van alle ecosystemen om ons heen. Je zou het zomaar geloof
kunnen noemen.
Pas dan kun je een diep begrip krijgen van de ‘olifant’
voor je en hoe je ermee om moet gaan. Misschien is het nodig
in paniek te raken, je om te draaien en weg te rennen.
Misschien is het mogelijk te blijven staan, ook al zijn er ook
AFLOOP
Hoe eindigde de ontmoeting met de olifant? Ik kan het niet
anders omschrijven als een prachtige betekenisvolle verbinding
waarbij de kloof tussen ons werd gedicht door vertrouwen.
Dit op basis van inclusiviteit (het gaat over ons) in tegenstelling
tot exclusiviteit (het gaat over mij). Accepteer je
innerlijke olifant als toegangspoort tot zelfontdekking en
ecologische nederigheid.
Ik kreeg veel kritiek op deze video. Sceptici vonden dat ik
roekeloos of dwaas handelde. Het was namelijk niet logisch
wat ik deed. In de jungle van sensatiezucht op sociale media
– waar meningen en toetsenborden met elkaar botsen – is de
juiste context vaak het slachtoffer.
Mijn leven heb ik gewijd aan het vertellen van het hele
verhaal van de olifant. Zowel dat wat zich aan de oppervlakte
bevindt als daaronder. Graag wil ik fungeren als de stem
van hun stilte. Voor mij zijn olifanten de ambassadeurs van
alle natuurlijke en heilige plekken op aarde. Zij vormen de
hoeksteen van een grotere verbinding. Vaak heb ik me afgevraagd
wat die olifantenstier tegen me zou zeggen als ik hem
kon begrijpen... Misschien zou het zijn: “Vertel de wereld wie
we werkelijk zijn.”
En hierop te vertrouwen. n
LEADERSHIP TRAIL
Alan McSmith en de stichting New Financial Forum
zijn voornemens in 2024 een meerdaagse Leadership
Trail te organiseren naar de Okavanga Delta in Botswana.
Met minimaal acht deelnemers gaan we deze unieke
reis organiseren. Inmiddels zijn er vier belanstellende.
Meer informatie: www.newfinancialforum.nl/events/
leadership-trailbotswana of stuur een mail naar
willem@newfinancialforum.nl.
WINTER 2023 NFM | 33

VEERKRACHT
“OVERAL ZOEMT EN
VLIEGT ER WAT”
34 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
In de Achterhoek en Twente runnen Arjen en Winny van Buuren op
gepachte grond drie regeneratieve boerderijen. Ze sluiten kringlopen,
creëren biodiversiteit, voeden de bodem en verwerken een
groot deel van hun gewassen zelf tot streekproducten. Gewoon, met
z’n tweeën. En elke dag om vijf uur “scheien ze ermee uit”. Arjen: “De
natuur is onze beste werknemer.”
De natuur is onze
beste werknemer
TEKST NADINE MAARHUIS | BEELD GABRIELA HENGEVELD VOOR WE ARE THE REGENERATION
met de natuur
is voor mij net als ademen:
de gewoonste zaak
van de wereld”, vertelt Arjen,
die al ruim veertig jaar
“Samenwerken
regeneratief boer is. Lange
tijd werkte hij op een boerderij in
Ierland, totdat hij in 2014 terugkwam
naar Nederland en besloot om het landbouwonderwijs
in te gaan. “Maar na
een tijdje begon het weer te kriebelen.
Toen Natuurmonumenten op zoek was
naar een nieuwe pachter voor Landgoed
Velhorst hebben mijn vrouw Winny
en ik een plan ingediend en zijn we
het geworden.”
Inmiddels wonen en werken Arjen
en Winny ruim vijf jaar op het landgoed
in het Gelderse Lochem. Op 100 hectare
hebben ze een gemengd biologisch
gecertificeerd en regeneratief bedrijf
opgebouwd. “We hebben koeien, varkens,
een paar schapen en vijftig hectare
akkerbouw waar we in stroken oude
granen, quinoa, koolzaad, aardappelen
en zonnebloemen telen”, vertelt Winny.
“De reststromen van het land gaan
naar het vee en de koeien grazen op
kruidenrijk grasland. Ze krijgen geen
krachtvoer en dat werkt prima, omdat
het robuuste oud-Nederlandse rassen
zijn. In de stal liggen ze op stro gemaakt
van onze eigen granen en de vaste
mest die uit de stal komt gaat naar de
akkers. Zo proberen we zoveel mogelijk
kringlopen te sluiten.”
GEZOND VOEDSEL
“Het is onze missie om te zorgen voor
gezond voedsel. Voor nu, maar ook
voor toekomstige generaties”, deelt
Winny. Om het verdienmodel tevens
gezond te houden verwerkt het stel –
samen met lokale ondernemers zoals
de molenaar en de pastamaker – zoveel
mogelijk gewassen tot streekproducten.
Ook verkopen ze alles wat van
het land komt rechtstreeks aan consumenten,
restaurants, winkels en bakkers.
Dit model werkt zo goed dat Arjen
en Winny – naast Landgoed Velhorst
– inmiddels ook Landgoed Zenderense
Es en Landgoed Kreil pachten. “Alles bij
elkaar zitten we nu op ruim 200 hectare”,
vertelt Arjen, “maar ’s middags om
vijf uur scheien wij er gewoon mee uit.
Dan koken we samen, wijntje erbij. Als
je dat vertelt, denken mensen dat het
niet waar is, maar we zijn gewoon heel
efficiënt met z’n tweeën: Winny doet de
afzet, ik teel de producten. Plus, als je
de natuur haar werk laat doen, dan is
dat je beste werknemer.”
VEERKRACHT
“We zaaien onze granen, quinoa en zonnebloemen
in en komen vervolgens pas
weer terug met de oogst. Verder hoeven
we er niks aan te doen, zelfs niet beregenen”,
vertelt Arjen. Dit komt omdat
hij de bodembiologie al jaren centraal
stelt. “Dat is het belangrijkste productiekapitaal
dat je als boer hebt, want het
“HET IS ONZE MISSIE OM TE ZORGEN VOOR GEZOND VOEDSEL.
VOOR NU, MAAR OOK VOOR TOEKOMSTIGE GENERATIES”
WINTER 2023 NFM | 35

VEERKRACHT
Regeneratief boeren op ruim 200 hectare.
bodemleven verzorgt jouw gewassen”,
legt hij uit. “Daarom gebruiken we vaste
mest en compost om het bodemleven te
voeden, houden we de bodem het hele
jaar door bedekt en zaaien we direct na
het oogsten een mengsel van groenbemesters
in om de voedingsstoffen in de
bodem weer op pijl te brengen.”
Verder wordt er op de boerderijen
van Arjen en Winny vrijwel niet geschoffeld,
gegraven of geploegd, om
het bodemleven zo min mogelijk te
verstoren. Kunstmest is door dit alles
overbodig. “Gebruik je dat wel, dan
gaat je bodemleven juist achteruit en
nemen de inhoudsstoffen van je gewassen
af. Want wat niet in de bodem
zit, kan een gewas ook niet opnemen“,
legt Arjen uit. “Bovendien worden gewassen
lui van kunstmest, waardoor
ze vatbaarder worden voor ziektes en
je weer moet gaan spuiten om plagen
te voorkomen. Als je dat allemaal niet
wilt, dan moet je goed voor je bodemleven
zorgen en biodiversiteit aantrekken
om plagen te voorkomen. Het is
echt geen rocket science, alleen de agroindustrie
wil er niet aan, want aan regeneratieve
landbouw valt voor hen
niks te verdienen.”
VOLG DE NATUUR
“Wanneer ik hier ’s morgens het land
op loop en ik zie alle dieren, insecten en
planten, wetende hoe het eerst was en
hoe het nu is, ja, daar wordt een mens
gelukkig van”, deelt Arjen. Maar uiteindelijk
is het durven volgen van je eigen
natuur volgens hem minstens zo belangrijk.
“Ik ben bijvoorbeeld geen wortelteler:
ten eerste mislukken ze altijd,
ten tweede vind ik ze niet lekker, dus
houd er dan mee op. Doe dingen waar
je energie van krijgt, je hart volgen en
geduld hebben. Ook, of misschien wel
juist, als het een keer tegenzit.” n
“DE AGRO-INDUSTRIE WIL ER NIET AAN, WANT ER VALT
VOOR HEN NIKS TE VERDIENEN”
Dit is een ingekorte versie van het
pioniersverhaal van Arjen en Winny van
Buuren dat verscheen op We Are The
ReGeneration: hét platform voor
regeneratie. Meer inspiratie vind je op
www.re-generation.cc
36 | NFM WINTER 2023

COLUMN
De economologische
schuldenparadox
In een recent uitgegeven rapport waarschuwt het IMF dat de staatsschuld van landen
stevig wordt opgejaagd door de “radicaal economische transformatie” die nodig is om
de wereld te behoeden voor de ingrijpende gevolgen van klimaatverandering. Hierin
staan ze niet alleen, ook het Internationale Energieagentschap becijferde dat vanaf
2030 tot en met 2050 wereldwijd 5.000 miljard dollar per jaar nodig is voor investeringen
in het terugdringen van de negatieve gevolgen voor het klimaat.
TEKST JACK COX | BEELD PICTURE PEOPLE
Het IMF geeft aan dat veel landen al worstelen met
hoge schulden. Afgelopen september maakte ze bekend
dat de mondiale schuldenberg is opgelopen
naar 307.000 miljard dollar. Dit is 100.000 miljard
dollar meer dan tien jaar geleden.
In Brussel wordt al enkele maanden door de ministers
van Financiën druk met elkaar overlegd of de regels
van het in 1992 opgestelde Verdrag van Maastricht niet versoepelt
kunnen worden. Het Verdrag van Maastricht schrijft
voor dat aangesloten landen niet meer dan 60 procent van
hun Bruto Binnenlands Product (BBP) als staatsschuld mogen
hebben. Ruim dertig jaar later zijn er nog maar enkele
landen die voldoen aan deze norm. Het gros van de landen
nadert de 100 procent schuld of zit hier al boven. Europese
landen die niet voldoen aan de gestelde norm pleitten
voor een meer flexibele opstelling van de andere landen in
het terugbrengen van hun schuldenpositie naar de vereiste
60 procent.
38 | NFM WINTER 2023

COLUMN
VN TOP MONTREAL 2022
Tijdens de VN top in Montreal Canada van december 2022
hebben de 196 aangesloten lidstaten de belofte gedaan om
in 2030 ten minste 30 procent van het aardoppervlak, land
en zee, een vorm van bescherming te geven. Dit wordt ook
het 30 X 30 plan genoemd. Volgens wetenschappers is dit het
absolute minimum wat nodig is om het massaal uitsterven
van planten-en diersoorten en de achteruitgang van cruciale
ecosystemen te voorkomen. Momenteel is 17 procent van het
land en 10 procent van de oceanen beschermd.
Waar landen de afspraak hebben gemaakt om jaarlijks
20 miljard euro over te maken naar die gebieden die vallen
onder het 30 X 30 plan is het voor veel Europese landen een
hete aardappel die ze niet zo maar kunnen slikken, ze zitten
immers al boven de 60 procent norm. Om toch vanuit Europa
te kunnen voldoen aan de VN afspraken zijn de Eurolanden
druk in overleg om voor deze betalingen Eurobonds uit
te geven. Dit zijn obligatieleningen die rechtstreeks door de
EU worden uitgegeven en daardoor niet onder het begrotings
-en stabiliteitspact van Maastricht vallen. Financiële markten
drijven op de kurk van vertrouwen en dit wil men niet verliezen.
ECONOMOLOGIE
De spanning tussen economie en ecologie laat zich steeds nadrukkelijker
gelden. Inmiddels tonen wetenschappelijke onderzoeken
aan dat we zes van de negen planetaire grenzen
hebben overschreden. Waar economie oorspronkelijk was bedoeld
als huishoudkunde, zijn we het in onze huidige samenleving
gaan beschouwen als een op zich zelf staand iets. Terwijl
we huishoudkunde vanuit het brede perspectief dienen te
beschouwen, ons huis is de aarde.
Deze kunnen we niet ongestraft uitputten en bevuilen. In
de economologie wordt de balans gezocht tussen economie
en ecologie en is de laatste de begrenzing van de eerste.
De paradox waarmee we geconfronteerd worden is dat
om meer welvaart te creëren door het stelselmatig vergroten
van onze schuldenpositie, we hiermee een deel van onze
toekomst naar het heden hebben gehaald. Om onze eigen
toekomst veilig te stellen moeten we op grote schaal wereldwijd
hersteloperaties gaan uitvoeren. Hiervoor is extra
geld nodig, wat alleen mogelijk is door meer schulden aan
te gaan.
Voor het herstellen van de ecologie gebruiken we dezelfde
methode als die de oorzaak is van het probleem. Maar zoals
een bekende uitspraak van Albert Einstein luidt: je kunt problemen
niet oplossen met dezelfde denkwijze die het heeft
veroorzaakt. n
JACK COX:
“ONS HUIS IS
DE AARDE.”
Jack Cox is directeur van vermogensbeheerder Forza Asset Management
en auteur van “Vlindereconomie”.
WINTER 2023 NFM | 39

VEERKRACHT
Joris Vincken: “Mens-zijn is niet
altijd leuk, wel geweldig.”
FOTO FRANK KOUWS
Omarm ook je
donkere kant
“We zijn wonderlijke wezens, de enige soort op aarde die zichzelf pas
goed genoeg vindt als de helft van onszelf niet meer bestaat. Pas als ik
incompleet ben, ben ik compleet!”, aldus Joris Vincken, muzikant, coach
en schrijver in zijn boek Heel. Dat citaat typeert hem. Zonder je donkere
kant te accepteren, leef je nooit heel en vrij.
TEKST JELLE BARTELS
De rijkdom, de ruimte en de vrijheid
die dit geeft, gunt hij iedereen.
Als je je donkere kant kunt
accepteren, dan kun je dat ook
van een ander. In zijn nieuwe
boek Donker, de ongeziene helft
van heel zijn schrijft hij over het omarmen
van die donkere kant. Hij doet
dat op een persoonlijke en intieme manier.
Door de helft van jezelf te ontkennen,
leef je niet je volle potentieel. Toch
wordt die donkere kant vaak weggestopt
en dat breekt je vroeg of laat op.
Het is alsof de helft van jezelf er niet
mag zijn of verstopt moet worden achter
een masker. Zo loop je voortdurend
op eieren, bang dat anderen je ‘ware gezicht’
zullen zien.
HET KWARTJE
Er zijn maar weinig mensen die zo zichzelf
zijn als Joris. Maar dat is zeker niet
altijd zo geweest. Er ging een lange weg
aan vooraf. Zijn tijd als muzikant zullen
WINTER 2023 NFM | 41

VEERKRACHT
“Door de helft van jezelf te ontkennen,
leef je niet je volle potentieel.”
FOTO PETER BEEMSTERBOER
42 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
mensen succesvol noemen. Hij heeft
een aantal hits geschreven en gouden
platen gescoord. “Elke minuut van de
dag was ik aan het werk en bezig met
het volgende nummer. Van ‘s ochtends
vroeg tot ‘s avonds laat.” Je zou denken
dat het geld met bakken binnenkwam,
maar door zijn naïviteit keek hij niet
zo goed naar de contracten. Financieel
ging het wel goed, maar niet zo goed als
zou kunnen.
Pas toen een vriend aan hem vroeg
‘hoe voelt het nu om succesvol te zijn’,
viel het kwartje. “Ik had altijd de overtuiging
dat als ik succes zou hebben, ik
verbinding zou voelen. Maar ik voelde
helemaal geen verbinding, voelde
me niet succesvol of rijk. Ik voelde me
vooral heel eenzaam.”
Joris zwoor de muziek af. Hij verkocht
al zijn instrumenten en besloot
zijn aandacht naar binnen te richten,
in de wereld van spiritualiteit. “Ik ging
op reis – soms letterlijk naar leraren –
maar vooral innerlijk om die verbinding
te zoeken. Ik ging volledig op in mijn
zoektocht.”
Dag en nacht was hij bezig om verlicht
te worden. “Als ik verlicht zou zijn,
zou ik verbinding vinden.” Dus stortte
hij zich op meditatie, ademwerk, yoga,
noem maar op. Na tien jaar viel opnieuw
het kwartje. “Ik was in dezelfde
valkuil getrapt, rende achter een fictief
morgen aan dat nooit zou komen.”
DE DONKERE KANT
Gedesillusioneerd en depressief kwam
Joris thuis te zitten. Alleen en eenzaam,
kapot van de ‘ratrace’ waar hij
zichzelf in had gemanoeuvreerd. Pas
veel later besefte hij dat dit in feite zijn
redding was geweest. Na een leven lang
rennen, stond hij voor het eerst echt
stil. De verbinding waar hij zo naar had
verlangd, had hij altijd buiten zichzelf
gezocht, iets wat gevonden of bereikt
moest worden.
“Het werd tijd om naar mijzelf te
luisteren. Ik was voortdurend op zoek
naar verbinding maar had de verbinding
met mezelf vergeten te maken.
Met álles van mijzelf. Niet alleen de
‘leuke’ kanten, maar ook de kanten die
ik niet mooi vond. We zijn namelijk geneigd
om onze donkere kant weg te
stoppen en houden alleen van onze positieve
lichte kant. Maar hoe kun je je
heelheid leven, als je een groot deel van
jezelf wegstopt? Wat als je van alles wat
je bent durft te houden, onvoorwaardelijk?
Je zekerheden en twijfels, je kracht
en zwakte, je aangepaste en ongepaste
kanten.”
GRENZEN
Volgens Joris betekent het omarmen
en accepteren van je donkere kant niet
dat je zomaar alles wat je verlangt kunt
zeggen of doen. “Mijn vrijheid eindigt
bij de grens van een ander. Dat is geen
nadeel, maar maakt het leven juist zo
intrigerend. Hoe leef ik mijn vrijheid
binnen de grenzen van mezelf, mijn gezin,
mijn collega’s en de gewoontes van
het land waar ik woon. Het zet me niet
buiten de maatschappij, maar maakt
me er juist deel van. En het kost lef
om het ongemak in mezelf of van bijvoorbeeld
mijn collega’s aan te gaan, in
plaats van te vermijden. We kennen allemaal
de olifanten in de porseleinkast:
dat wat tijdens bijeenkomsten en vergaderingen
niet wordt uitgesproken.
Draagt dat werkelijk bij aan het welzijn
van mezelf, mijn collega’s en het bedrijf?”
ESSENTIE
In 2016 verscheen het eerste boek van
Joris, getiteld: Mijn hart heeft geen
haast. “Dit boek ging al over het volledig
omarmen van jezelf. Nadat het
boek verschenen was, merkte ik echter
dat mensen dachten dat als ze zichzelf
“WAT ALS JE VAN ALLES
WAT JE BENT, DURFT TE
HOUDEN?”
volledig zouden omarmen, ze zich vervolgens
altijd fijn zouden voelen. Maar
niets is minder waar. We zijn bang om
ons even niet fijn te voelen, omdat we
onszelf eigenlijk niet vertrouwen. Elk
ongemak moet zoveel mogelijk worden
vermeden, want we geloven onszelf
niet krachtig genoeg om daarmee
om te gaan.”
Om deze reden schreef Joris zijn
tweede boek Inclusief alles, leven zonder
uitzondering. “Deze titel was voor mij
volstrekt helder. Tot mijn verwondering
bleven veel mensen – ook na het
lezen van dit boek – denken dat als ze
zichzelf helemaal zouden omarmen, ze
zich voor altijd kiplekker zouden voelen.
Ik hoopte vooral dat de lezer zich
uitgenodigd zou voelen om zichzelf helemaal
te omarmen, dus ook negatieve
gevoelens. Dat het oké is om niet perfect
te zijn. Dat imperfectie nu eenmaal
bij mens-zijn hoort. Perfectie is een onmogelijke
eis die we onszelf opleggen.
De druk van sociale media, televisie en
films om ons altijd gelukkig te voelen
is niet reëel en zelfs onmogelijk. Het
heeft een ongezonde invloed op ons
zelfbeeld.”
Na zijn gedichtenbundel Het gras is
groener aan deze kant benoemde Joris in
zijn vierde boek Heel nog nadrukkelijker
de donkere kant in ieder mens. Om
nog duidelijker te maken dat het om
beide kanten gaat, niet alleen om de fijne
kant. “In mijn nieuwe boek Donker
ben ik daar nog directer in. Ik merk in
mijn ontmoetingen dat vaak veel zaken
onbesproken blijven. Denk aan geld en
seksualiteit. Op deze onderwerpen zit
veel schaamte, terwijl iedereen ermee
te maken heeft. Het leven gaat nu eenmaal
ook over hoe je omgaat met angst,
verdriet, frustratie en (spannende) verlangens.
Mens-zijn gaat over licht én
donker”
RITUELEN
“In andere culturen zijn er rituelen die
je al op jonge leeftijd in contact brengen
met je donkere kant. Overgangsrituelen
van kind naar volwassen die
wij vaak als barbaars zien. Het is een
WINTER 2023 NFM | 43

VEERKRACHT
“We rennen rond als jongetjes
die onvolwassenheid verbergen
achter een mooi pak.”
FOTO FRANK KOUWS
reden waarom we hier zo vaak onecht
door het leven rennen. Er is nooit een
moment geweest dat we werkelijk de
stap naar volwassenheid maakten. We
moesten het maar zelf maar een beetje
uitzoeken. Daarom rennen we rond
als jongetjes die onze onvolwassenheid
proberen te verbergen achter een
mooi pak of in een grote auto. Alsof de
grootte van de auto of de hoogte van je
bankrekening zegt dat je nu een echte
man bent.”
“Onze cultuur is vooral gebaseerd
op de mannelijke (of eigenlijk jongens-)
energie. Deze energie is gericht op actie,
op dingen doen, zaken aanjagen. De
vrouwelijke energie is meer gericht op
bezinning, ontvangen, vertrouwen en
berusting. Dan heb ik het niet eens zozeer
letterlijk over een man of vrouw,
want ook veel vrouwen leven vooral
vanuit de mannelijke energie. Zonder
balans put jezelf uit en stort je vroeg
of laat in. Je ziet dat overal. Er zijn nog
nooit zoveel burn-outs en psychische
klachten geweest als nu. De natuur geeft
ons een prachtig voorbeeld. Leven ontstaat
uit de ontmoeting van de mannelijke
energie van de zon, die in overgave
ontvangen wordt door de vrouwelijke
aarde. Zelfs de batterij van onze telefoon
is een prachtig voorbeeld. Pas als
de plus- en minpool met elkaar verbonden
zijn, stroomt de energie. Dat is letterlijk
wat stroom betekent.”
“ONTDEK DAT
DE WERELD NIET
OM ONS DRAAIT”
ZO KLEIN MOGELIJK
Toch is Joris allesbehalve pessimistisch.
“Het is vooral ons mannelijke
denken dat overal problemen ziet en
er nog veel meer creëert in een poging
alles te fiksen. Pas als we met die
grootheidswaanzin van ons ego stoppen,
ontdekken we dat de wereld niet
om ons draait. Dan leef ik vanuit vertrouwen
en verwondering. Dan ben ik
verbonden met mezelf en de wereld om
me heen.”
Joris maakt weer muziek, leeft zijn spiritualiteit
en coacht mensen om weer
in verbinding met zichzelf te komen.
Eigenlijk doet hij wat hij altijd al deed.
Het grote verschil is dat hij nu wel verbinding,
vertrouwen en verwondering
voelt. “Nu ik niet langer in gevecht ben
met mezelf, is elk moment oneindig
rijk.” n
44 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
“Dag Ron, ik heb een wat brutale vraag... Nadat ik drie keer
hersenvliesontsteking heb overleefd, deel ik mijn ervaringen
over veerkracht.” Deze mail kreeg ik van de mij onbekende Yvo
Kouwenhoven. Bij de mail een link naar een documentaire die over
hem is gemaakt (zie kader). “Zou een dergelijk verhaal aansluiten bij
je werkzaamheden?”, schreef Yvo verder.
Terugveren
TEKST RON VAN ES
Ik moest even nadenken. De film,
die prachtig is, gaf ook een beeld
van iemand die zijn weg in het
leven moest wegkappen, moest
knokken om zijn plek te vinden.
En dan ook nog geconfronteerd
worden met zoveel fysieke tegenslag.
Als er iemand is die weet wat veerkracht
is, dan is het deze man.
“Ha Yvo, jij stuurde mij jouw film,
die ik overigens prachtig en ook indrukwekkend
vind, met de vraag of ik daar
iets mee wilde? Nu wil het toeval dat ik
voor New Financial Magazine een verhaal
wilde schrijven over ‘veerkracht’.
Mijn voorstel is: ik schrijf een artikel
over jou, over je veerkracht, maar wil
het artikel graag in correspondentie
vorm samen met je schrijven.”
“Klinkt interessant”, schreef Yvo terug.
WAT DOET JOU GAAN?
Ik begon. “Een open deur misschien,
maar toch maar die vraag: waar komt
jouw veerkracht vandaan? Of iets filosofischer
uitgedrukt: wat doet jou
gaan?”
Yvo schreef terug: “Ha Ron, allereerst
dank voor dit interview. Heel leuk
om samen de diepte in te gaan over dit
onderwerp.”
“Het antwoord op je vraag: ‘Wat doet
je gaan?’ Het eerste dat bij mij opkomt
is waarom ik ’s ochtends mijn bed uit
kom: Wat maakt dat ik in beweging
kom? Dat is een grote vraag. Ik zal een
‘groot’ antwoord geven. Heel eerlijk;
ik houd ontzettend veel van het leven
in al haar facetten. Ik vind het fantastisch.
Dat leven leid ik niet alleen. Ik
doe dat samen met alle mensen, dieren
en andere organismen om mij heen. Ik
loop op een aardkloot, ik adem zuurstof
in. Ik ben afhankelijk van zó veel
verschillende factoren om dat prachtige
leven te mogen leiden… dat brengt
een zekere verantwoordelijkheid met
zich mee. De verantwoordelijkheid om
goed voor mezelf en voor mijn leef-
‘MET IEDERE
ADEMHALING IS ER HOOP,
HOOP OP HERSTEL,
HOOP OP VERBETERING’
omgeving te zorgen. Dat doet mij
gaan, om in de termen van de vraag te
blijven.”
“Dag Yvo, Je antwoord op mijn
vraag; ‘Wat doet jou gaan?’, of anders
uitgedrukt, ‘Waarom kom je ondanks
alle tegenslag toch weer in beweging?’
heeft ook te maken met dat wat ik las
bij Viktor Frankl, die bekend is geworden
met zijn boek De zin van het bestaan.
In dat boek zijn verschrikkelijke
belevenissen in de concentratiekampen
van Nazi-Duitsland, maar ook zijn
veerkracht om die te overleven.
Frankl schrijft: ‘Een drastische verandering
in onze houding tegenover
het leven was dringend noodzakelijk.
Wij moesten eerst onszelf en vervolgens
de wanhopigen onder ons leren,
dat het er niet zozeer toe doet wat wij
van het leven verwachten, dan wel wat
het leven van ons verwacht. (...) Leven
betekent feitelijk verantwoording nemen
om de juiste oplossingen te vinden
voor onze levensproblemen en om de
taken te vervullen waarvoor het leven
ieder mens voortdurend stelt.’
“Ik lees Victor Frankl vooral als een
mens die niet vraagt om zich kenbaar te
maken omdat het zo goed is voor hem
of haarzelf, maar zich kenbaar te maken
omdat het leven dat vraagt. Het is een
46 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
YVO KOUWENHOVEN:
‘WARE LEVENS-
BETEKENIS KUN JE
NIET AFDWINGEN.’
wil-tot-betekenis, waarbij de wil niet alleen
in de handen van de mens zelf ligt.
Het leven wil dat ook, zeg maar. Daarbij
is frustratie – ‘het lukt niet, ik luk niet’
– een belangrijke motor om de wil aan
te laten ‘slaan’. Het is de contactsleutel
van de auto.
“Om in dat licht te gaan staan, is er
soms een existentiële crisis nodig. Hoe
lees jij dat? Ook in het licht van dat wat
jou overkwam? Of misschien nog kan
overkomen?”
THE WILL TO MEANING
“Het korte antwoord op de vraag waarom
ik toch weer in beweging kwam na
alle tegenslag is: ik deed het voor mijn
kinderen. Het klinkt zo cliché, maar het
is niet anders. Zij waren mijn focus.
Mijn allergrootste motivatie, of om in
de terminologie van Frankl te blijven:
mijn Will To Meaning.
“Toen ik aan de beademing lag op
de Intensive Care, verlangde ik naar vrij
ademen. Die beademing ging er na een
aantal weken af en de eerste ademteug
was een van de mooiste momenten in
mijn leven. Met iedere ademhaling is er
hoop. Hoop op herstel. Hoop op verbetering.
Die hoop (lees: purpose) geeft
een levenskracht die dicht bij een soort
‘survival instinct’ komt.
“Ik wilde mijn kinderen niet achterlaten
zonder vader. Dat maakte dat ik
alles op alles zette om te herstellen. Ik
deed het niet zozeer voor mezelf als wel
voor mijn kinderen. Van daaruit ben
ik keihard gaan knokken. Met iedere
ademhaling. Met iedere eerste beweging
van mijn handen. Met iedere eerste
hap van een boterham met pindakaas.
Met iedere eerste seconde rechtop
zitten. Enzovoort. Tot de eerste keer
zelfstandig naar het toilet. Allemaal in
het teken van mijn ‘will to meaning’.
“Ik herken meerdere dingen in Victor
Frankl’s werk. Wat ik met name interessant
vind, is dat hij schrijft over
WINTER 2023 NFM | 47

VEERKRACHT
“VOOR DE EEN IS HET EEN DOEL OM EEN
REIS TE MAKEN. VOOR DE ANDER IS HET OM
ZONDER ANGST DE STRAAT OP TE GAAN”
FOTO PETER BEEMSTERBOER
The Will To Meaning: ‘This meaning is
unique and specific in that it must and
can only be fulfilled by him alone; only
does it achieve a significance which will
satisfy his own will to meaning.’
“Een purpose in het leven is zó persoonlijk.
Voor de een is het een doel om
een reis te maken. Voor de ander is het
om zonder angst de straat op te gaan.
Hoe ogenschijnlijk groot of klein het
doel is maakt niet uit.
“In het proces om dat doel te bereiken
is inderdaad lijden onvermijdbaar. De
frustratie die Frankl benoemd kan ik
beamen. Eén nuance lees ik in het werk
van Frankl die niet genoemd wordt. De
nuance ligt in het feit dat in zeer traumatische
situaties een mens niet heel
veel te kiezen heeft. Hij geeft enkel
aan dat mensen met een doel (meaning
vind ik persoonlijk mooier klinken, of
nog mooier een purpose) meer kans op
overleving hebben. Het geeft hoop. De
reden waarom ik dit zó ontzettend belangrijk
vind is omdat ik er toevallig bovenop
ben gekomen.
“Ik heb altijd waarde-gedreven in
het leven gestaan. Nu nog steeds. Zo
niet meer dan ooit. Wellicht heeft dat
mij geholpen toen ik uit de put van tegenslagen
klom. De realiteit is echter
dat veel mensen met NAH (Niet Aangeboren
Hersenletsel) een gevoel van uitzichtloosheid
kunnen ervaren. En dat
begrijp ik ook heel goed. Het is voor
deze mensen te kort door de bocht om
tegen hen te zeggen: ‘Weet je wat jij
moet doen, gewoon een doel vinden in
het leven. Dan komt het goed joh.’ Was
het maar zo simpel. Een ware levensbetekenis
vinden is simpelweg niet af te
dwingen (net zo min als acceptatie van
de situatie,wat essentieel is voor herstel).”
LEZING
Hier stopt onze correspondentie. Voor
dit moment. Maar in de mail die tot
deze korte mailwisseling leidde, schreef
Yvo nog: : Ik deel graag mijn ervaringen
met als doel om mensen te inspireren.
Misschien in een lezing over thema’s
als veerkracht of omgaan met verandering.”
n
Ron van Es is mentor, schrijver, spreker &
maker bij School for Purpose Leadership.
MEER INFORMATIE OVER
YVO KOUWENHOVEN:
• De documentaire van Arjen
van Eijk: www.youtube.com/
watch?v=XfnecG07YH8
• Het YouTube-kanaal van Tuinderij
Bietenrood: www.youtube.
com/@tuinderijbietenrood8559
Luister ook eens naar een korte
podcast die Ron van Es samen met
Raf Stevens maakte over het thema
‘veerkracht’.
48 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
Veel bedrijven hebben maatschappelijke ambities en willen iets
doen voor bijvoorbeeld een beter milieu, voor meer inclusiviteit of
voor een mooi project in een ander land. Maar vaak blijkt het nog
niet zo eenvoudig om een doel te vinden dat echt bij je organisatie
past. Andersom worden er talloze mooie initiatieven gelanceerd
waarvoor mensen – vaak vrijwilligers – zich met hart en ziel
inzetten, maar waarvoor moeilijk funding kan worden gevonden.
FindNFund brengt deze werelden bij elkaar. En maakt het leven
voor zowel funders als finders een stuk makkelijker.
Effectiever fondsen werven met
online platform FindNFund
Een booking.com
voor goede doelen
TEKST ALTWIN DE MOOR
FindNFund is sinds ongeveer een
half jaar gevestigd op de eerste
etage van een voormalig
woonhuis in Amsterdam. Founders
Patrick Eppink en Mariëtte
Brouwer hebben een duidelijke
missie. Een missie waarvoor het zaadje
een aantal jaar eerder werd geplant
in Brazilië. Patrick: “Met een groep collega’s
van het bedrijf waar we werkten
(organisatieadviesbureau Turner,
red.) waren we in Rio de Janeiro waar
we een schooltje in een sloppenwijk bezochten.
De blijmoedigheid van de leerkrachten
en kinderen maakten indruk
op ons, maar de armoede en de gammele
huisvesting ook. Terug in Nederland
besloten we dat we iets voor het schooltje
wilden doen, liefst structureel.”
“ALS ZOIETS NIET
BESTAAT, WAAROM
DOEN WE HET DAN
NIET ZELF?”
ZOEKTOCHT
Mariëtte: “Dat hebben we geweten.
Het heeft me verbaasd hoe lastig het
was om überhaupt fondsen te vinden
bij wie we een aanvraag konden doen.
Na veel zoekwerk hebben we uiteindelijk
ergens een USB-stick op de kop
kunnen tikken waarop veel beschikbare
fondsen stonden. Daar hebben we
tien mogelijk geschikte fondsen uit geselecteerd
waarna we de bijbehorende
websites moesten bezoeken om een
aanvraag te doen. Daar werden we niet
vrolijker van, want ieder fonds bleek
er zijn eigen aanmeldmethode op na
te houden. Bij de één moesten we een
Excel-bestand invullen, bij de volgende
een Word-document en bij weer een
ander werkte het via een online omgeving
met inlog. Ieder fonds wilde daarbij
veel informatie van ons hebben. Logisch,
maar ook bijzonder tijdrovend
om steeds opnieuw al die gegevens te
moeten aanleveren. En dan begint het
wachten. Soms duurde het wel drie
50 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
maanden voordat we iets hoorden en
dan werd onze aanvraag ook nog eens
afgewezen: ons budget is op, probeer
het volgend jaar nog maar een keer.”
“Mariëtte heeft toen wel eens verzucht
waarom er niet gewoon een soort booking.com
voor goede doelen is,” gaat Patrick
verder. “Dat idee is blijven hangen,
tot we op een gegeven moment zeiden:
‘Als zoiets kennelijk niet bestaat, waarom
doen we het dan niet gewoon zelf?’.
Als wij hier tegenaan lopen, moet dat
voor anderen toch ook gelden.”
SNEL EEN MATCH
“Het was niet makkelijk hieraan te beginnen,
al was het maar omdat ik zelf
beperkt de tijd heb”, zegt Patrick. “Bovendien:
hoe doe je dat, een platform
bouwen waarop finders en funders elkaar
snel kunnen vinden? We zijn ongeveer
twee jaar bezig geweest met
het ontwikkelen van een goed concept
en het toetsen daarvan. We hebben in
MARIËTE BROUWER EN PATRICK EPPINK:
“TOEGANKELIJK VOOR IEDEREEN.”
die periode onder meer processen uitgedacht,
data verzameld, demoschermen
gemaakt en een werkende proof
of concept ontwikkeld. In die pionierstijd
hadden we het geluk was dat we
met Marc Broers in contact kwamen,
een developer (inmiddels Chief Technical
Officer (CTO), red.) die graag bij ons
aan boord wilde komen. Lang verhaal
kort: 1 april 2022 zijn we gestart met
de technische ontwikkeling en sinds 28
september dit jaar is ons platform live.”
Hoe werkt het? “Eigenlijk heel simpel.
Je gaat naar findnfund.com en daar
kun je direct van start. Finders zijn partijen
die op zoek zijn naar funding. Dat
kunnen professionele fondsenwervers
zijn, maar ook kleine vrijwilligersprojecten.
Iedereen met een KvK-nummer
kan zich aanmelden, dat is het mooie
ervan. Als finder kun je een aantal
zoekwoorden opgeven, waarna je een
lijst met fondsen te zien krijgt die een
potentiële match zijn. Per hit zie je direct
welke randvoorwaarden een fonds
hanteert. Bijvoorbeeld dat het alleen
projecten in de regio Rotterdam financiert,
terwijl je als finder misschien op
zoek bent naar funding voor een project
in Utrecht. Zo kun je gaan afstrepen
totdat je één of meerdere serieuze
kandidaten overhoudt. Fondsen waarvan
je weet dat je aanvraag een serieuze
kans van slagen maakt.”
WINTER 2023 NFM | 51

VEERKRACHT
MINDER ADMINISTRATIE
“Andersom werkt het in feite precies
zo”, zegt Mariëtte. “Wanneer je wilt investeren
in een goed doel, haal je met
een aantal zoekwoorden projecten boven
water die passen bij de criteria die
je als fonds of filantroop hanteert. Is er
eenmaal een match, dan verloopt het
contact tussen finder en funder en de
uitwisseling van noodzakelijke documenten
volledig via het platform. Find-
NFund neemt daarmee de administratie
rond een aanvraag uit handen en
met name voor grote fondsenwervers is
dat een bijkomend voordeel. Ze kunnen
daardoor niet alleen efficiënter, maar
ook effectiever werken omdat ze zich
veel meer kunnen concentreren op het
vervolg: zorgen dat geldstromen goed
terecht komen bijvoorbeeld.”
CO-CREATIE
FindNFund is ontstaan in samenwerking
met de sector. Een vorm van cocreatie
dus waaraan twintig partijen
hebben deelgenomen, zowel finders
als funders. Het was een handige manier
om aan beide kanten behoeften in
kaart te brengen, te ontdekken wat wel
en niet werkt en om feedback te krijgen
op het platform. Eén van de deelnemers
aan de pilot was finder Hanneke
van den Biggelaar. Zij is algemeen
directeur van Stichting Livingstone,
een club die vanuit christelijke grondslag
werkvakanties voor jongeren aanbiedt
naar landen in onder meer Afrika.
“Onze inzet is samen werken aan een
begripvollere wereld. We stimuleren
dat jongeren andere culturen leren kennen
en daar meer begrip over ontwikkelen.
Veel conflicten en onbegrip worden
veroorzaakt door onwetendheid”,
aldus Hanneke.
“De vraag om aan de pilot deel te nemen
kwam voor mij op een bijzonder moment.
Het was net na coronatijd en Livingstone
stond op een waakvlam. Omdat
we nog steeds achter onze missie
stonden, wilden we een doorstart maken
en waren we dringend op zoek naar
funding. In die omstandigheden had ik
eigenlijk al mijn tijd nodig om de stichting
overeind te houden. Ik moest dus
wat koudwatervrees overwinnen om
aan de pilot mee te doen, maar ben achteraf
blij dat ik heb doorgezet. Het was
mooi om mee te mogen denken over
een platform dat door zijn gebruiksgemak
misschien wel voor een omwenteling
gaat zorgen. Wat ik bovendien
waardevol vond, waren de ontmoetingen
die ik had met funders. Normaal gesproken
verlopen dat soort contacten
schriftelijk en dat is toch minder persoonlijk.
Nu kon ik mijn verhaal mondeling
pitchen en dat voegde door het
directe contact echt iets toe. Het heeft
er in ieder geval voor gezorgd dat één
van de funders overtuigd raakte door
mijn verhaal en funding toezegde. Hierdoor
konden we als stichting verder, iets
waar ik natuurlijk heel blij mee was.”
PERSOONLIJK
Het is dit soort verbinding waar het
FindNFund om te doen is. Mariëtte:
“Dat persoonlijke werkt en willen we
de ruimte geven. Daarom gaan we in de
toekomst vaker matching events organiseren.
Finders en funders die op basis
van een voorselectie bij elkaar lijken te
passen, kunnen daarbij op speed date
om ‘gevoel’ bij elkaar te krijgen en om
verder af te tasten of er daadwerkelijk
een match is. Op het platform trekken
we dat persoonlijke door, bijvoorbeeld
met de mogelijkheid om te chatten.”
“DAT PERSOONLIJKE WERKT EN WILLEN WE
DE RUIMTE GEVEN. DAAROM GAAN WE IN DE TOEKOMST
VAKER MATCHING EVENTS ORGANISEREN”
OVER DE OPRICHTERS
Mariëtte Brouwer (1990) is oprichter
en Chief Operating Officer
van FindNFund Zij studeerde Economie
aan de Erasmus Universiteit
in Rotterdam, gecombineerd met
een rol in finance bij KPN. Werkte
zeven jaar als strategieconsultant
bij Turner en richt zich sinds 2022
fulltime op de ontwikkeling en het
dagelijks management van FindN-
Fund. Ze woont in Amsterdam.
Patrick Eppink (1972) is oprichter
en Chief Growth Officer van Find-
NFund. Hij is strategie adviseur
en practicelead financial services
bij Turner. Hij begeleidt financiële
dienstverleners in de executie van
hun strategie. Daarnaast was hij
oprichter/bestuurder van een zorgen
welzijnsinstelling en een theater.
Hij woont in Amsterdam, is getrouwd
en heeft drie kinderen.
GEEN WINSTOOGMERK
FindNFund is een social company en
heeft dus geen winstoogmerk. Het zoeken
naar een goede match is voor iedereen
gratis, maar om de continuïteit
van het platform te waarborgen, wordt
daarna wel een bijdrage gevraagd van
funders: zij betalen een vast promillage
van hun geefvermogen. Voor finders
is het gebruik van het platform volledig
kosteloos. Patrick: “Zo zijn we toegankelijk
voor iedereen.” n
52 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
Op pad.
Wie brengt
mij Thuis?
Ik vroeg Willem Vreeswijk of hij mijn nieuwe boek wilde lezen. Vriendelijk
en hartelijk, zoals Willem altijd is, was zijn antwoord. ‘Jazeker, stuur
maar een exemplaar op’. Stiekem zag ik een beetje tegen zijn reactie
op. Zou het Willem wel raken? De hoofdtitel spreekt hem misschien wel
aan maar dan de ondertitel: bijbels-filosofische reflecties over macht
en liefde, vertrouwen en hoop? En dan nog maar niet te spreken over
de doelgroep: voor wie geen raad meer weten met liefde?
Eén ding wist ik wel dat Willem zou
aanspreken: liefde is met geen
geld te koop. En het hebben van
veel geld kan dan misschien wel
een gevoel van macht geven, maar
dat is niet de macht waar liefde op aansluit.
Liefde is kwetsbaar en kan zich zomaar
om de tuin laten leiden. Teleurstelling
dient zich al gauw aan. Surprise?!
Waarom is liefde gevoelig voor
macht? Het heeft te maken met liefdes
verlangen naar toekomstige zijns- en
levenszekerheid. Wie kan die zekerheid
TEKST JAN WILLEM KIRPESTEIN
bieden waar liefde bij thuiskomt; in
vrijheid kan zijn. Dat thuis kan alleen
geboden worden door een macht die er
onvoorwaardelijk voor je is en zelf kan
zeggen: “Ik Ben.”
‘Een recensie schrijven is niet zo
mijn ding’, zei Willem.
En vervolgens schreef hij het volgende:
“Het heeft even geduurd, maar
ik heb je boek gelezen en ben absoluut
onder de indruk. Een diep, goed geschreven,
betekenisvol boek over wie
we in wezen zijn en als we dat weten
dan weten we ook welk thuis daarbij
hoort... Het thuis is er altijd, waar dan
ook, zolang we maar weten dat we uit
dat thuis zijn gekomen en er ook weer
naar terug zullen gaan. Althans, dat
is mijn interpretatie. Liefde en macht
kunnen dus heel goed samengaan,
maar zijn niet meer nodig als je daadwerkelijk
thuis bent gekomen. Dan is er
alleen nog ‘ik ben...’.”
Mooi en subtiel, zoals Willem hier
in een paar zinnen mijn boek samenvat.
Een prachtige mooie recensie in
een paar zinnen. Gelukkig is recensies
schrijven niet zijn ding. Het hart heeft
niet zoveel woorden nodig.
Wel vroeg hij mij iets meer te zeggen
over wat tot het schrijven van dit
boek heeft gedreven.
LIJDEN
In mijn werk als predikant, als coach
van leidinggevenden en in de privésfeer
ben ik meer dan me lief is geconfronteerd
met een bepaalde vorm van psychisch
lijden.
WINTER 2023 NFM | 55

VEERKRACHT
De één typeerde dit lijden als lijden aan
het leven. Een ander omschreef dit lijden
in termen van een gevoel van innerlijke
leegte, een leegte veroorzaakt
door het gemis van zingevende richting
en doel. Een derde leed aan de druk van
de verwachtingen in werkkring, familiekring,
in sociale mediakring en raakte
daar helemaal door uitgeput.
Was het wel levensmoeheid waaraan
werd geleden?
Iedereen die ik sprak wilde in principe
graag leven. Het lukte hun alleen
niet goed. Men werd beheerst door een
diepe angst voor de toekomst. En ze
vonden geen ‘religieus’ ankerpunt dat
hen hielp met de angsten om te gaan.
Aan deze angsten werd zwaar geleden.
Macht werd als in-staatsteller en als
spelbreker gezien voor de mogelijkheid
om met de angsten voor de toekomst
om te gaan. Het hing er maar van af
aan welke zijde van de medaille iemand
zich bevond. En dat werd gezien als een
kwestie van geluk hebben. Het maakte
niet uit of ik hierover iemand sprak
uit streng kerkelijk orthodoxe kring of
uit seculiere kring. Hooguit werd er een
andere taal gebruikt voor een soortgelijke
beleving.
Macht was voor mijn gesprekspartners
de grote belemmerende factor
voor een leven vanuit liefde, vertrouwen
en hoop. Het woord macht maakte
heftige reacties los van fascinatie en
sterke afkeer.
Troost werd gezocht in een denkbeeldige
wereld waar liefde is zonder
macht. Een wereld waar je even
kunt vergeten. Jezelf, de wereld om je
heen, de levenspijn die je hebt opgelopen.
Maar de harde realiteit van de dag
haalde hen toch weer in. De levenspijn
kwam even hevig terug. De worsteling
met hoe om te gaan met macht en liefde
bleek een voortdurend terugkerend
thema te zijn.
LIEFDE EN MACHT
Hoe verhouden macht en liefde zich
tot elkaar? We weten er geen raad mee,
noch in kerk noch in maatschappij.
De vele crises die we beleven privé en
maatschappelijk getuigen daarvan. Het
aantal jonge mensen die aan het leven
willen ontsnappen neemt hand over
hand toe.
Maar als liefde en macht nu eens
een eenheid zijn en bij elkaar horen?
Als deze eenheid van liefde en macht nu
eens voor de Bijbelschrijvers van meet
af wordt bedoeld, hoe anders gaan we
dan naar het leven en ons eigen leven
kijken? Voor al die mensen die ik tegenkwam
als predikant en als coach, voor
onze kinderen met hun levensworstelingen,
pijn en verlangen, voor al die
mensen die geen raad meer weten met
liefde, heb ik dit boek geschreven. Wie
brengt mij Thuis? Het boek biedt geen
vluchtroute. Het zoekt door een andere
benadering van macht en liefde een
houvast te bieden. Een houvast dat
kracht geeft met vertrouwen en hoop
naar de toekomst te kijken en voor het
leven te kiezen. n
Jan Willem met kleinzoon Ilya, de
zoon van Johannes en Fanny.
JAN WILEM KIRPESTEIN
Jan Willem Kirpestein (1959) was
twintig jaar predikant. Hij bekwaamde
zich in de psychologie
van Carl Gustav Jung en de logotherapie
van Viktor Frankl en richtte
in 2000 de Stichting Levensbeschouwingen
in Dialoog op. Hij is
directeur van Spirit, Heart & Mind
Corpus en werkt als vertrouwenspersoon
en executive coach.
Zijn boek Wie
brengt mij Thuis?
is verschenen bij
Uitgeverij Van
Warven, ISBN
978 94 93288 73 7.
56 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
Christine Boland:
“Jongeren dwingen
metamorfose af.”
Zesde Positive Finance Day
Bedrijven van de
toekomst schrijven
het nieuwe verhaal
“Schokkend hoe weinig er over is van alles waar wij mensen bij floreren”, aldus Christine Boland
op de zesde Positive Finance Day die Dazure en de stichting New Financial Forum samen met
YouBeDo en We Are Stewards organiseerden. Maar het tij is aan het keren. En dat komt door al die
bedrijven en organisaties die met hun poten in de klei de nieuwe economie al aan het vormgeven
zijn. De dag, onder leiding van Indra Frishert (Dazure) en Henk Jansen (Expat Mortgages), had
als thema ‘Bedrijven van de Toekomst’. Gastheer van deze succesvolle editie was ARAG.
TEKST TOON BERENDSEN | BEELD GONNIE BAX
58 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
Volgens Boland, die vele voorbeelden
gaf uit de nieuwe economie,
hoeft er niet per se een
heel nieuw systeem te komen
om de verbinding (met onszelf,
met elkaar, met de natuur) te
herstellen. “We staan op een existentiële
tweesprong: gaan we door met oplappen
of kiezen we voor een metamorfose?”
Terug naar de natuur, verbinding
met de natuur en tussen mensen in
hun verschillende bubbels. Regeneratie,
dat is wat volgens Boland nu wordt
gevraagd. “Mochten traditionele partijen
niet uit zichzelf in beweging komen,
dan zullen de jongere generaties de
metamorfose afdwingen. En dan met
name de generatie Z, die als geen ander
weet in welke tijd ze leeft. Daarom
gaat ze de straat op en zit ze op de A12”,
aldus Boland die de aanwezigen opriep
om het interview van het New Financial
Forum met Charles Eisenstein in de
auto of tijdens een wandeling eens goed
te beluisteren. “Eisenstein zoomt diep
in op de essentie van deze tijd en geeft
helder aan hoe we met alle uitdagingen
om kunnen gaan.” Het interview is te
vinden op de homepage van het New
Financial Forum.
NIEUWE ECONOMIE
Jan Jongert, partner/architect van Superuse
Studios, beschreef de metamorfose
van Tropicana in Rotterdam tot
BlueCity. Het architectenbureau werkt
al sinds 1997 langs de lijn van de blauwe
economie, een ecosysteem waarin partijen
werken met elkaars reststromen.
BlueCity is voor 90 procent op die manier
gerealiseerd, aldus Jongert, die ook
inging op de zoektocht naar circulair
materiaal. “Wij ontwerpen geen gebouw
en kopen dan de materialen. Wij zoeken
naar afgedankt materiaal in de regio en
passen daar ons ontwerp op aan.”
Michael van Loenen, mede-oprichter
van YouBeDo, haalde een citaat aan
dat hem enorm inspireert: er is niks
mis met verantwoordelijkheid (responsability),
maar waar het nog meer om
gaat is ‘respond to your ability’. Hij doet
dat met YouBeDo, dat van elk verkocht
boek twaalf procent doneert aan het
goede doel. Bovendien is YouBeDo een
sociaal en duurzaam bedrijf dat de organisatievorm
stewardownership heeft
omarmd. In hun organisatiestructuur
heeft de aarde ook stemrecht. En wel
bij monde van Henri Mentink van het
Veerhuis.
Gijsbert Koren, oprichter We Are
Stewards, ging in op steward ownership
als tegenhanger van het traditionele
aandeelhoudersmodel. De principes
van steward ownership: zelfbestuur
en winst dient de missie. Op deze manier
blijft het bedrijf van zichzelf. De
principes passen helemaal bij het nieuwe
denken. Hoewel nieuw? Heel wat
bedrijven (ook verzekeraars) zijn ooit
begonnen als coöperatie, waar leden
en geen aandeelhouders het voor het
zeggen hadden. Denk onder meer aan
Carlsberg. Recent verscheen van Koren
en Nina de Korte het boek Toekomstbedrijven;
hoe steward-ownership ons gidst
uit het tijdperk van de aandeelhouder, een
must read voor iedereen die is geïnteresseerd
in dit fenomeen.
CALL TO ACTION
Willem Vreeswijk, initiatiefnemer van
de stichting New Financial Forum, onderstreepte
het belang om “samen te
bouwen aan een nieuwe economie goed
voor mens, natuur en aarde. Het New
Financial Forum blijft daar graag aan
bijdragen met innovatieve voorbeelden
van mensen en organisaties die de
nieuwe economie vormgeven. Wat we
nodig hebben, is perspectief. Bedrijven
uit de nieuwe economie bieden dit. Zij
schrijven ons nieuwe verhaal. Laten we
dit met hen gaan doen.”
In zijn traditionele update over het
New Financial Forum gaf hij het woord
aan twee topvrouwen uit de nieuwe
economie.
Jan Jongert: “Eerst
afvalmateriaal, dan
het ontwerp.”
Gijsbert Koren: “Einde
aan het aandeelhouderskapitalisme.”
WINTER 2023 NFM | 59

VEERKRACHT
60 | NFM WINTER 2023

VEERKRACHT
Michael van Loenen:
“Respond to your
ability.”
Mark Boskamp:
“Steun Emma
at Work.”
Heidi Leenaarts, initiatiefnemer van
United Economy, gelooft dat er meer
nodig is dan verandering van het bestaande
systeem. Zij bouwt aan een
“duurzaam en sociaal rechtvaardig
systeem, waarbij het geld binnen de
duurzame economie blijft” (circulair
geld, ook wel United genoemd, is het
betaalmiddel van de eigen betaalomgeving
van United Economy). Inmiddels
nemen zo’n 1.000 particulieren en
600 bedrijven deel aan het systeem. Bij
deze beweging sluiten zich steeds meer
initiatieven uit de nieuwe economie
aan, die samen onder de overkoepelende
naam United Economy de krachten
bundelen.
Rineke Dijkinga is biodiversiteitsboerin.
In Sellingen verbouwt Dijkinga
op vier hectare gewassen met nog
echte voedingswaarde. Daarnaast gaat
ze voedselverspilling tegen door mensen
te leren hun voedselresten te bewerken
tot houdbare voedingsmiddelen.
Dijkinga ondersteunt mensen die
hetzelfde willen doen. “Voedsel van
eigen bodem eten, koken zonder pakjes
en zakjes en niks meer weggooien.”
Haar initiatief maakt Nederland
in alle opzichten gezonder en daar kan
ze support bij gebruiken. Haar initiatief
is uitgebreid belicht in de herfsteditie
van het New Financial Magazine
(www.newfinancialforum.nl/magazine/
herfst-2023/6).
Vreeswijk riep de financiële sector
op dergelijke initiatieven veel meer te
gaan ondersteunen, faciliteren en promoten.
“Dan kun je niet alleen als fi-
Heidi Leenaarts:
“Rechtvaardig en
duurzaam systeem.”
WINTER 2023 NFM | 61

VEERKRACHT
nancieel dienstverlener doen, maar ook
als individu. Koop diensten en producten
bij bedrijven van de toekomst, bedrijven
die wel een antwoord bieden op
de vele uitdagingen van deze tijd.”
Ook voeg Vreeswijk aandacht voor
het recent uitgekomen boek Geld gaat
nooit over geld dat Raymundo Resink,
een van de aanwezigen op de Positive
Finance Day, in eigen beheer heeft uitgegeven.
“Dit driedelige boek over de
oude en de nieuwe economie en de
menselijke psyche met honderden illustraties
biedt perspectief voor iedereen
die hunkert naar leven.”
Mark Boskamp (die vanaf 1 januari
2024 werkzaam is voor Triodos
Bank) riep de sector op om Emma at
Work te ondersteunen. Deze organisatie
ondersteunt jongeren met een fysieke
aandoening naar een zelfstandige
toekomst. Samen met partners zorgt
Emma at Work ervoor dat deze jongeren
opleidingen genieten en werk krijgen.
“Doe mee en close the gap.”
Rineke Dijkinga:
“Mooi eten uit de
lokale keten.”
GELIJKE KANSEN
Naast het plenaire programma waren
er een viertal break-out sessies. Prya
Biharie, Sanne Koolen en Arthur Dekker
(respectievelijk voorzitter en leden
Young ARAG) verzorgden de sessie ‘Betekenisvol
werken in de financiële sector.’
Zij legden de deelnemers aan de
sessie een aantal stellingen voor, waarop
de deelnemers steeds net andersom
reageerden dan de jonge medewerkers
van ARAG hadden verwacht. Een van
de stellingen was: “Er moet verplicht
een psycholoog worden ingezet om
young professionals mentaal gezond te
houden.” Dat vonden maar weinig deelnemers
nodig.
Jan Jongert maakte aan de hand
van een spel duidelijk hoe de voedselketen
of de verzekeringsketen duurzamer
kunnen worden ingericht. Gijsbert
Koren en Michael van Loenen gingen
dieper in op de organisatievorm stewardownership.
Kim Cramer (BR-ND
People) ging met de deelnemers aan de
slag met het spel Let’s play equal dat ze
samen met onder meer Jennifer Dennison
(Stichting Challenge Day Nederland)
heeft ontwikkeld. Het spel geeft
bedrijfsleven en organisaties spelenderwijs
diepe inzichten in eigen (voor)
oordelen, aannames, privileges en beleid.
Een aanrader voor alle bedrijven
die inclusiviteit hoog in het vaandel
hebben staan. n
“Ze kunnen zo op
tv”, aldus de deelnemers
van de Positive
Finance Day.
62 | NFM WINTER 2023

Geld Gaat Nooit
Over Geld
en het is niet
nou eenmaal zo
Kwetsbaar en ijzersterk. Iedereen die zich
afvraagt of ‘we misschien de weg kwijt zijn’
(en vooral wat ons dan wél te doen staat),
vindt in dit boek vele bruikbare inzichten.
Heidi Leenaarts, United Economy
• Online vrij te lezen op een ‘geef wat goed voelt’ donatiebasis
• Verrijkt met ruim 450 tekeningen
• Beschikbaar op papier en als e-boek
Meer weten? Het boek online lezen? (Jezelf ) een boek geven?
GeldGaatNooitOverGeld.org/ja

BOEKEN VAN BETEKENIS
De toekomst is eindeloos
Roland van der Vorst, hoofd innovatie bij Rabobank
en voormalig hoogleraar aan TU Delft,
schreef het boek De toekomst is eindeloos. Die
toekomst is, of je het nu wil of niet, een digitale
toekomst. Nu al is bijvoorbeeld het onderwerp AI
niet meer weg te denken uit vele situaties.
TEKST RON VAN ES
“BEN IK DEGENE DIE IK BESCHRIJF EN
ACHTERLAAT OP HET INTERNET?”
Zijn boek gaat over hoe digitalisering ons hele leven, ons
hele bestaan eigenlijk, inmiddels bepaald heeft. En hij
vliegt het onderwerp toch behoorlijk anders aan door
dieper filosoferend in te gaan op wie we als mens zijn in
deze cultuur. Niet alleen de handige telefoon en onze
verslaving aan die telefoon, maar ook de vraag wat die
telefoon voor diepere betekenis geeft aan onze identiteit. Wie
we (nog) meer zijn. In de inleiding schrijft hij: “Alle kennis die
we opdoen, is gegrond op onze ervaringen. De inzichten die
ik heb opgedaan, kun je niet los zien van de omgeving waarin
ik me heb begeven.”
IDENTITEIT
In het hoofdstuk Veelvoudigheid (de stad) werkt hij het effect
van die tech boeiend verder uit. In dat hoofdstuk gaat
hij namelijk dieper in op dat wat we onze identiteit noemen
en vraagt hij zich af of die identiteit verdeeld kan worden in
onderdelen die weer verdeeld staan op allerlei platforms. Wie
ben ik hier op LinkedIn en is dat wie ik ben of is het een onderdeel
van wie ik ben? Dieper nog, is mijn identiteit hier wel
64 | NFM WINTER 2023

BOEKEN VAN BETEKENIS
mijn identiteit of voeg ik hier iets toe – met hulp van de digitalisering
– dat mijn identiteit groter, belangrijker, anders
maakt dan ik in werkelijkheid denk te zijn? En is mijn identiteit
dan ook anders op een ander digitaal platform, zeg Instagram,
of Facebook?
Roland raakt hier natuurlijk het psychologische idee van
deelpersoonlijkheden. Dat wat ik mijn persoonlijkheid noem,
bestaat uit delen, de vader, de man, het kind, de schrijver, en
in mijn geval hier op LinkedIn de mentor, spreker, maker. Is
dat een digitaal verlengstuk, word ik zo herkend door mensen
hier, maar ben ik dat wel of niet? Of maar ten dele? Heeft
LinkedIn mij door de tijd heen iets helpen toevoegen en is dat
een deel van mijn identiteit geworden?
KERN
Onze digitale identiteit is dus een stuk van wie we in de kern
zijn. Maar wacht even, hebben we dan nog een kern buiten de
digitalisering om? Van der Vorst schrijft: “Al die verschillende
platforms werken als een centrifugale kracht op het zelf:
alsof al die verschillende digitale versies van mijzelf uit elkaar
worden geslingerd.” Juist op het moment in de tijd dat we zo
op zoek zijn naar onszelf, lijkt de digitalisering ons uit elkaar
te halen als blokjes in een bouwdoos. Filosofe Marian Rasch,
schrijft Roland van der Vorst: “heeft dat mooi het dividu genoemd:
een door datacategorieën verdeeld individu.”
Ik moet terugdenken aan een opmerkelijke ervaring die ik
had toen ik in 2007 gastlessen gaf aan een groep vierdejaars
studenten HRM aan Inholland. In een van die lessen ‘stuurde’
ik hen Second Life in. Second Life was op dat moment een digitale
wereld waar je met behulp van een zelf gemaakte identiteit
(avatar) van alles en iedereen kon opzoeken. Veel bedrijven
hadden daar hun eigen plek ingericht, maar er waren ook
ontmoetingsplekken, cafés, nachtclubs, etc. “Hoe”, vroeg ik de
studenten, “zou het zijn om sollicitanten van je bedrijf waar
jij als HRM-er werkt een assessment te laten doen in Second
Life?” Eén antwoord van een student zal ik nooit vergeten.
Hij vertelde dat hij als een heel andere kant van zichzelf een
nachtclub was ingegaan en daar dingen had voorgesteld aan
anderen die hij nooit van zichzelf zou hebben verwacht. “Ben
ik dit werkelijk”, vroeg hij zich af?
In iedere editie van het New Financial
Magazine, een van de uitingen
van de stichting New Financial Forum,
bespreekt Ron van Es (mentor,
schrijver, spreker, maker bij School
for Purpose Leadership Rotterdam)
een boek van betekenis. Koop De
toekomst is eindeloos bij YouBeDo en
doneer van de vaste boekenprijs 2,37
euro aan een goed doel.
Roland van der Vorst: “We’re all
born naked. The rest is tech.”
“Het idee dat mijn identiteit uiteindelijk samenkomt in een
unieke kern, een authentiek zelf, wordt vervangen door het
tegenovergestelde idee, waarin elk deeltje wordt opgenomen
in verschillende contexten die los van elkaar staan”, schrijft
Van der Vorst. Is dat waar, vraag ik mij af. Ben ik degene die
denkt?, vroeg Descartes zich al af. Maar vandaag, in deze digitale
tijd, ben ik dan degene die ik beschrijf en achterlaat op
het internet?
WIE ZIJN IK?
Eigenlijk gaat hij nog verder met die vraag door te stellen dat
we met al de digitale toepassingen ook een identiteit buiten
ons hebben gecreëerd die weer een weerslag heeft op onze fysieke
identiteit en zelfs een extensie is van die identiteit. We
zijn dus meer dan we dachten te zijn. De nieuwe vraag zal dus
worden hoe de digitale omgeving ons niet alleen overneemt,
maar ook hoe de digitale omgeving ons vervormt, hervormt
en zelfs maakt tot een persoonlijkheid die we niet dachten te
zijn, maar wel zijn geworden.
“Wanneer ik iets creëer, weeg ik elke optie in haar geschiktheid
als bouwsteen. Heb ik er één gekozen dan is zij van waarde
omdat ze me helpt iets tot stand te brengen. Er vindt geen
inflatie aan betekenis plaats. Je geeft betekenis doordat je de
losse elementen gebruikt om samenhang aan te brengen.”
Het is dus niet de vraag: wie ben ik?, maar de vraag: wie
zijn ik? n
WINTER 2023 NFM | 65

AMBASSADEURS
Activators van het
• Dick-Jan Abbringh | Purpose
Newfinancialforum.nl/dick-jan-abbringh
• Kim van den Anker | MeerwAarde
Newfinancialforum.nl/kim-van-den-anker
• Roy van den Anker | Heilbron
Newfinancialforum.nl/roy-van-den-anker
• Jeroen Bais | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/jeroen-bais
• Femke Bakker | AnsvarIdéa
Newfinancialforum.nl/femke-bakker
• Pieter van den Ban | Univé
Newfinancialforum.nl/pieter-van-den-ban
• Jelle Bartels | The Main Thing
Newfinancialforum.nl/jelle-bartels
• Ewald Bary
Newfinancialforum.nl/ewald-bary
• Ron Bavelaar | Univé
Newfinancialforum.nl/ron-bavelaar
• Lambert Becks | Qees
Newfinancialforum.nl/lambert-becks
• Robin van Beem | Polis Advocaten
Newfinancialforum.nl/robin-van-beem
• Toon Berendsen | VVP
Newfinancialforum.nl/toon-berendsen
• Onno Bloemers | First Day Advisory Group
Newfinancialforum.nl/onno-bloemers
• Robbert Boeijink | YouBeDo
Newfinancialforum.nl/robbert-boeijink
• Cees Bol | BOL-Advies
Newfinancialforum.nl/cees-bol
• Thom Boot | Thomorrow LifePlanning
Newfinancialforum.nl/thom-boot
• Mark Boskamp | Dukers & Baelemans
Newfinancialforum.nl/mark-boskamp
• Jules Brader | De Goudse
Newfinancialforum.nl/jules-brader
• Nanda Bramer | MY Organization
Newfinancialforum.nl/nanda-bramer
• Michiel Brandt | SVC Brandt Advies
Newfinancialforum.nl/michiel-brandt
• Robert van den Broek / Financieel Zeker
Newfinancialforum.nl/robert-van-den-broek
• Wilma de Bruijn | Eurapco
Newfinancialforum.nl/wilma-de-bruijn
• Paul Burger | AnsvarIdéa
Newfinancialforum.nl/paul-burger
• Christel van Capelleveen | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/christel-van-capelleveen
• Urjan Claassen | C-Profile
Newfinancialforum.nl/urjan-claassen
• Jos Claessens | result-is
Newfinancialforum.nl/jos-claessens
• Marcel Coopman | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/marcel-coopman
• Jack Cox | Econsenso
Newfinancialforum.nl/jack-cox
• Kim Cramer | Emotone
Newfinancialforum.nl/kim-cramer
• Ralph van Dam | Centraal Beheer Achmea
Newfinancialforum.nl/ralph-van-dam
• Gary Damen | Paradigma Groep
Newfinancialforum.nl/gary-damen
• Chris Das | Taurus Financiële Belevingen
Newfinancialforum.nl/chris-Das
• Michiel Dietvorst | Pridea
Newfinancialforum.nl/michiel-dietvorst
• Douwe Dijkstra
Newfinancialforum.nl/douwe-dijkstra
• Ilse Diks | Alpina Groep
Newfinancialforum.nl/ilse-diks
• Joram van Doorn | Site Online
Newfinancialforum.nl/joram-van-doorn
• Kees Dullemond | INSVER
Newfinancialforum.nl/kees-dullemond
• Peter Dussel | Figlo
Newfinancialforum.nl/peter-dussel
• Patrick Eppink | Turner
Newfinancialforum.nl/patrick-eppink
• Ron van Es | School for Purpose Leadership
Newfinancialforum.nl/ron-van-es
• Erik Friedeberg
Newfinancialforum.nl/erik-friedeberg
• Indra Frishert | Dazure
Newfinancialforum.nl/indra-frishert
• Peter van Geijtenbeek | Turien & Co
Newfinancialforum.nl/peter-van-geijtenbeek
• Frank Jan de Graaf | Hogeschool van Amsterdam
Newfinancialforum.nl/frank-jan-de-graaf
• Roger Hagen | Rebels in Finance
Newfinancialforum.nl/roger-hagen
• Jan Hamburger | Turien & Co
Newfinancialforum.nl/jan-hamburger
• Aloys Harmsen | Pensioen Support Nederland
Newfinancialforum.nl/aloys-harmsen
• Kees Haverkamp | Advieskeuze.nl
Newfinancialforum.nl/kees-haverkamp
• Trèske Heere | De Dreamfabryk
Newfinancialforum.nl/treske-heere
• Maurice van den Hemel | All-Insure
Newfinancialforum.nl/maurice-van-den-hemel
• Robin Heuten | VLPN
Newfinancialforum.nl/robin-heuten
• Eline Hesse | Circular IQ
Newfinancialforum.nl/eline-hesse
• Jaap Hiddinga | Jaap Hiddinga
Newfinancialforum.nl/jaap-hiddinga
• Jac Hielema | Economy Transformers
Newfinancialforum.nl/jac-hielema
• Marco Hoekstra
Newfinancialforum.nl/marco-hoekstra
• Liesbeth Hogervorst | Energizer
Newfinancialforum.nl/liesbeth-hogervorst
• Fred Huibers | Hogeschool van Amsterdam
New Financial Forum/fred-huibers
• Arno Groot Koerkamp | Future of Finance
Newfinancialforum.nl/arno-groot-koerkamp
• Chantal Inen | The Punchy Pack
Newfinancialforum.nl/chantal-inen
• Sylvia Janssen
Newfinancialforum.nl/sylvia-janssen
• Femke de Jong
Newfinancialforum.nl/femke-de-jong
• Gert de Jong | Hogeschool van Amsterdam
New Financial Forum/gert-de-jong
• Antoinette Kalkman | Nationale Waarborg
Newfinancialforum.nl/antoinette-kalkman
• Ron van Kesteren | Stv
Newfinancialforum.nl/ron-van-kesteren
• Mark Klabbers | AS Support
Newfinancialforum.nl/mark-klabbers
• Pepijn van Kleef | MoneyView Research
Newfinancialforum.nl/pepijn-van-kleef
• Kees Klomp | Karmanomics
Newfinancialforum.nl/kees-klomp
• Erna Knipscheer | Financieel Vitaal
Newfinancialforum.nl/erna-knipscheer
• Theo Kocken | Cardano Group
Newfinancialforum.nl/theo-kocken
• Alexander Koene | BR-ND
Newfinancialforum.nl/alexander-koene
• Dirk Kooiman | Kooiman Advies
Newfinancialforum.nl/dirk-kooiman
• Gijsbert Koren | We Are Stewards
Newfinancialforum.nl/gijsbert-koren
• Stef Kuypers | Happonomy
Newfinancialforum.nl/stef-kuypers
• Sjoerd Laarberg | Alpina Groep
Newfinancialforum.nl/sjoerd-laarberg
• Heidi Leenaarts | United Economy
Newfinancialforum.nl/heidi-leenaarts
66 | NFM WINTER 2023

AMBASSADEURS
New Financial Forum
• Peter Paul Leutscher | RedZebra Group
Newfinancialforum.nl/peter-paul-leutscher
• Michael van Loenen | YouBeDo
Newfinancialforum.nl/michael-van-loenen
• Nicolette Loonen | Fidet Finance Professionals
Newfinancialforum.nl/nicolette-loonen
• Nadine Maarhuis | VMaatschapWij
Newfinancialforum.nl/nadine-maarhuis
• Michael Mackaaij | Verne Business Excellence
Newfinancialforum.nl/michael-mackaaij
• Gerard van der Made | Gerard van der Made BV
Newfinancialforum.nl/gerard-van-der-made
• Thom Mallant | Allianz Nederland
Newfinancialforum.nl/thom-mallanT
• Damaris Matthijsen | Economy Transformers
Newfinancialforum.nl/damaris-matthijsen
• Gilbert Mattu | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/gilbert-mattu
• Maria Mazarakis | Maria Mazarakis Levensverhaal
Inzicht
Newfinancialforum.nl/maria-mazarakis
• Jaap van der Meer | VLPN
Newfinancialforum.nl/jaap-van-der-meer
• Hubrien Meijaard | Hubrien financieel advies 2.0
Newfinancialforum.nl/hubrien-meijaard
• Patrick Meijn
Newfinancialforum.nl/patrick-meijn
• Richard Meinders | SVC Groep
Newfinancialforum.nl/richard-meinders
• Saskia Michels | W’aarde controlling
Newfinancialforum.nl/saskia-michels
• Marc de Moor | Sandstreet Consultants
Newfinancialforum.nl/marc-de-moor
• Kaj Morel | De Zaak van Betekenis
Newfinancialforum.nl/kaj-morel
• Carla Muters | NHG
Newfinancialforum.nl/carla-muters
• Natasja Naron | Garbriël Financiële Bescherming
Newfinancialforum.nl/natasja-naron
• Maarten Nijman | ONE
Newfinancialforum.nl/maarten-nijman
• Harrie-Jan van Nunen | De Financiële Makelaar
Newfinancialforum.nl/harrie-jan-van-nunen
• Thera van Osch | OQ Consulting
Newfinancialforum.nl/thera-van-osch
• Li An Phoa | Drinkable Rivers
Newfinancialforum.nl/li-an-phoa
• Gilbert Pluym | Onderlinge ‘s-Gravenhage
Newfinancialforum.nl/gilbert-pluym
• Karin Polman | Florius
Newfinancialforum.nl/karin-polman
• Peter Post | MoneyView Research
Newfinancialforum.nl/peter-post
• Jeppe van Pruisen | Change the Story
Newfinancialforum.nl/jeppe-van-pruisen
• Cindy Ras | Fontys
Newfinancialforum.nl/cindy-ras
• Mundo Resink | Astronauts on Earth
Newfinancialforum.nl/mundo-resink
• Paul Rijns | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/paul-rijns
• Tim Rijvers | DAK Intermediairscollectief
Newfinancialforum.nl/tim-rijvers
• Bert Rorije
Newfinancialforum.nl/bert-rorije
• Han de Ruiter
Newfinancialforum.nl/han-de-ruiter
• Faisal Setoe | HDI
Newfinancialforum.nl/faisal-setoe
• Kyon Soons | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/kyon-soons
• Ellen Steijvers | Senvy Consulting
Newfinancialforum.nl/ellen-steijvers
• Pieter van Stratum | FIDIB
Newfinancialforum.nl/pieter-van-stratum
• Boudewijn van Uden | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/boudewijn-van-uden
• Gert Vasse | Ockto
Newfinancialforum.nl/gert-vasse
• Leon Veenhuijzen | First Day Advisory Group
Newfinancialforum.nl/leon-veenhuizen
• Christiaan van der Ven | Budlr.
Newfinancialforum.nl/christiaan-van-der-ven
• Ben Venneman | Onderboven
Newfinancialforum.nl/ben-venneman
• Cas Verhage | Nh 1816 Verzekeringen
Newfinancialforum.nl/cas-verhage
• Regina Vermeulen | YouBeDo
Newfinancialforum.nl/regina-vermeulen
• Jan Verstegen | Dialogue Group
Newfinancialforum.nl/jan-verstegen
• Joris Vincken | Joris Vincken
Newfinancialforum.nl/joris-vincken
• Valentina Visser | Havelaar & Van Stolk
Newfinancialforum.nl/valentina-visser
• Jack Vos
Newfinancialforum.nl/jack-vos
• Willem Vreeswijk | NFF/VVP
Newfinancialforum.nl/willem-vreeswijk
• Michiel van Vugt | NNEK
Newfinancialforum.nl/michiel-van-vugt
• Esther Vuijsters | Florius
Newfinancialforum.nl/esther-vuijsters
• Ozewald Wanrooij | Rendement van Geluk
Newfinancialforum.nl/ozewald-wanrooij
• Rinus van Warven | Uitgeverij Van Warven
Newfinancialforum.nl/rinus-van-warven
• Judith Webber | Pure Human
Newfinancialforum.nl/judith-webber
• Richard Weurding | Verbond van Verzekeraars
Newfinancialforum.nl/richard-weurding
• Angelo Wiegmans | Bedrijf Plus
Newfinancialforum.nl/angelo-wiegmans
• Enno Wiertsema | Adfiz
Newfinancialforum.nl/enno-wiertsema
• Carola Wijkamp-Hermsen | De Vereende
Newfinancialforum.nl/carola-wijkamp-hermsen
• Robert Witteveen | First Day Advisory Group
Newfinancialforum.nl/robert-witteveen
• Max Wohlgemuth Kitslaar | Maxmundo
Newfinancialforum.nl/max-wohlgemuth-kitslaar
• Peter Wormskamp | Helder Beheerd
Newfinancialforum.nl/peter-wormskamp
• Amba Zeggen | Risk & Goverance
New financial forum.nl/amba-zeggen
WINTER 2023 NFM | 67

NEW FINANCIAL MAGAZINE
Samen werken aan een nieuwe economie
Het magazine is een van de uitingen van de stichting New Financial Forum.
De stichting bundelt krachten, ideeën, inspiratie en best practices van positief
ingestelde mensen die gezamenlijk een bijdrage leveren aan een gezonde en
gerespecteerde financiële sector. Het Forum organiseert bijeenkomsten, workshops,
faciliteert dialogen, is aanjager van vernieuwing, voegt betekenis toe en is de stem
van een innovatieve en betrokken financiële sector.
WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL