NFM 20 voor WEB
23.11.2019 • Views
Share Embed Flag

NFM 20 voor WEB

ePAPER READ
willem.vreeswijk

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

NUMMER <strong>20</strong> • ZOMER <strong>20</strong>17 | WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL<br />

new<br />

FINANCIAL<br />

MAGAZINE<br />

GELD EN DIENSTVERLENING, ZO KAN HET OOK!<br />

MARIEKE VAN ZUIEN<br />

DURF GROOT TE DROMEN<br />

ELLEN STEIJVERS<br />

BOTSENDE WAARDEN<br />

PAUL DE BLOT<br />

WAARDIGHEID<br />

JAN ATZE NICOLAI<br />

BRIGITTA SCHEEPSMA<br />

EERLIJKE BASIS<br />

ABDELALI BENTOHAMI<br />

SANTÉ POUR TOUS<br />

MAX WOHLGEMUTH KITSLAAR<br />

BETEKENISECONOMIE<br />

IS KEIHARD GELD<br />

HANS LUDO VAN MIERLO<br />

DEMOCRATIE IS MEEDOEN<br />

THEMA<br />

Pure winst<br />

• BJÖRN BIERHAALDER • MICHEL VAN DEN BRUN • MADELON ENGELS • WIRO KUIPERS •

New Financial Forum<br />

Doel<br />

Het New Financial Forum stelt zich ten doel de financiële sector<br />

bewust te maken van haar belangrijke maatschappelijke<br />

functie. Het herstel van vertrouwen op basis van de kernwaarden<br />

integriteit en duurzaamheid is hierbij leidend.<br />

Visie<br />

De financiële sector is de bloedsomloop van de economie. Om<br />

een gezonde bloedsomloop te behouden is continue actie van<br />

binnen uit de sector gewenst. Hierdoor floreert de samenleving<br />

en herstelt het vertrouwen in de financiële sector.<br />

Ambitie<br />

Het New Financial Forum bundelt krachten, ideeën, inspiratie<br />

en best practices van positief ingestelde mensen die gezamenlijk<br />

een concrete en wezenlijke bijdrage leveren aan een gezonde<br />

maatschappelijk relevante financiële sector. De doelstelling<br />

kent drie thema’s: het zichtbaar maken van de positieve<br />

beweging, onderlinge versterking en herstel van reputatie en<br />

vertrouwen.<br />

What’s in it for you?<br />

Het New Financial Forum is hét platform waar mensen uit de<br />

hele financiële sector vrijuit met elkaar de dialoog kunnen<br />

voeren over wezenlijke zaken. Wie deelneemt aan het Forum<br />

kan ideeën lanceren en toetsen, kennis en inspiratie opdoen<br />

en leren van anderen. En zodoende een bijdrage leveren aan<br />

het hogere doel. Hierbij is ook jouw support keihard nodig.<br />

Meld je daarom aan en bouw met ons mee aan een betere<br />

financiële wereld.<br />

www.newfinancialforum.nl/ambassadeur-worden<br />

Bestuurder van de Stichting New<br />

Financial Forum is oprichter Willem<br />

Vreeswijk (tevens hoofdredacteur<br />

VVP). De Raad van Toezicht bestaat<br />

uit <strong>voor</strong>zitter Han de Ruiter (Aegon),<br />

penningmeester Thom Boot<br />

(Thomorrow), secretaris Robin van<br />

Beem (Polis Advocaten) en de leden<br />

Indra Frishert (Dazure), Boudewijn van<br />

Uden (a.s.r.), Douwe Dijkstra, Ozewald<br />

Wanrooij (Neutralis), Michiel Brandt<br />

(SVC) en Jelle Bartels (Next Step<br />

Factory).<br />

Aegon, Allianz, a.s.r., Delta Lloyd,<br />

Nationale-Nederlanden, Obvion,<br />

Reaal/Vivat Verzekeringen en Yarden<br />

hebben als Founding Partners aan de<br />

doorstart bijgedragen. Dankzij al deze<br />

support komt de missie van het New<br />

Financial Forum een stuk dichterbij:<br />

een gezonde en gerespecteerde<br />

financiële sector die werkt aan het<br />

herstel van vertrouwen op basis<br />

van de kernwaarden integriteit en<br />

duurzaamheid. “<br />

Bouw ook mee aan een gezonde en gerespecteerde financiële sector en word Ambassadeur<br />

www.newfinancialforum.nl

VOORWOORD<br />

Pure winst<br />

Een motortocht van 16.468 kilometer van Peru<br />

naar New York langs betekenisvolle bedrijven,<br />

een gesprek aan een keukentafel over kinderen<br />

die groot mogen dromen en het verhaal achter<br />

2.372 gratis operaties aan de armste mensen in<br />

Marokko. Dat is het brede palet van deze zomereditie.<br />

Max Wohlgemuth Kitslaar behaalde zowel een master Internationaal<br />

Strafrecht als een master Latijns-Amerikastudies.<br />

Hij speelde een sleutelrol binnen Platform161, een ad<br />

serving bedrijf dat binnen een paar jaar van start-up naar wereldwijd<br />

verkopende multinational groeide. Na zeven jaar hyper<br />

commercieel en keihard werken, stapte hij uit de wereld.<br />

Geïnspireerd door het boek van Paul van Hooff reed hij op<br />

zijn zwart-witte Moto Guzzi uit 1976 van Peru naar New York.<br />

“Met mijn reis wilde ik verhalen verzamelen die iets anders<br />

laten zien dan de panfluit spelende Latino op de Dam of de<br />

drugsbendes en ellende zoals wij deze volop in de media kunnen<br />

lezen. Ik wil laten zien dat op het Zuid-Amerikaanse continent<br />

overal ondernemende mensen bezig zijn een betere<br />

wereld te creëren. Het is een kraamkamer<br />

van de meest <strong>voor</strong>uitstrevende innovatie en<br />

vernieuwing in de economie. Het wemelt er<br />

werkelijk waar van de start-ups.”<br />

Voor Max was het een bewuste keuze om<br />

langs tweeëndertig bedrijven te gaan. Volgens<br />

hem gaan winst maken en de wereld<br />

verbeteren juist goed samen. “Rondom sociale<br />

innovatie heeft lange tijd een waas van<br />

hippies en softies gehangen. Die tijd is echt<br />

<strong>voor</strong>bij. Het gaat tegenwoordig om keihard<br />

geld. Het getuigt van zakelijke domheid als<br />

je niet aan de slag gaat met betekenisvol<br />

ondernemen. Met de inzet van je onderneming<br />

kun je een positieve impact maken op<br />

kwaliteit van leven in de wereld.”<br />

En wat te denken van chirurg Abdelali<br />

Bentohami die in <strong>20</strong>10 de Stichting Santé<br />

Pour Tous oprichtte. Al sinds zijn vijfde kent<br />

hij zijn roeping. “Ik was met mijn vader in<br />

“EEN MUST GO VOOR<br />

MOTORLIEFHEBBERS,<br />

AVONTURIERS,<br />

REISLUSTIGEN,<br />

NIEUWSGIERIGE<br />

ONDERNEMERS EN<br />

IEDEREEN DIE GRAAG<br />

VAN BETEKENIS IS”<br />

Marokko en vroeg waarom mensen in lange rijen <strong>voor</strong> een gebouw<br />

stonden. Ik dacht dat het zwervers waren. Mijn vader<br />

zei: ‘Het zijn zieke, kansarme mensen die in de rij staan <strong>voor</strong><br />

het ziekenhuis. Sommige patiënten in Marokko komen nooit<br />

aan de beurt’. Dit is de reden geweest dat ik chirurg ben geworden”,<br />

aldus Bentohami die met een team van vrijwilligers<br />

inmiddels al 2372 patiënten, veelal kinderen, met een operatie<br />

een ander leven heeft gegeven.<br />

Aan de keukentafel ditmaal Marieke van Zuien, commercieel<br />

directeur van BNP Paribas Cardif en moeder van twee kinderen.<br />

“Graag zou ik mijn kinderen meegeven dat ze mogen<br />

proberen, dat ze groot mogen dromen, dat het eindresultaat<br />

niet telt, maar de weg ernaar toe. Probeer van de reis te genieten<br />

en sta open <strong>voor</strong> iedereen die je onderweg tegenkomt.”<br />

Alle verhalen in deze editie hebben één ding gemeen.<br />

Het gaat over mensen die weten dat je zelf verantwoordelijk<br />

bent <strong>voor</strong> een betere wereld. Het maakt niet uit wat je precies<br />

kunt, zolang je maar doet wat je kan doen. Dat de wereld<br />

morgen niet de ideale wereld zal zijn, mag geen beletsel<br />

zijn om niets te doen. Of zoals Adbelali Bentohami het formuleert:<br />

“We kunnen de wereld niet verbeteren,<br />

wel, telkens opnieuw, de wereld van één<br />

iemand.”<br />

Geniet van dit themanummer vol inspiratie<br />

en praktijkverhalen over pure winst en<br />

schrijf je op de site van het New Financial<br />

Forum alvast in <strong>voor</strong> de workshop van Max<br />

Wohlgemuth Kitslaar. Een must go <strong>voor</strong> motorliefhebbers,<br />

avonturiers, reislustigen,<br />

nieuwsgierige ondernemers en iedereen die<br />

graag van betekenis wil zijn. Niet <strong>voor</strong> niets is<br />

gekozen <strong>voor</strong> De Stadstuin in Utrecht als locatie.<br />

Een door jongeren gerenoveerd pand dat<br />

nu ruimte biedt aan tal van creatieve, betekenisvolle<br />

ondernemers. Alleen al om hier een<br />

middag te gast te mogen zijn, is pure winst.<br />

Een fijne zomer toegewenst. n<br />

WILLEM VREESWIJK<br />

willem@willemvreeswijk.com<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 3

COLOFON<br />

NEW FINANCIAL MAGAZINE HÉT PLATFORM<br />

VOOR DE NIEUWE FINANCIËLE WERELD<br />

Een initiatief van Willem Vreeswijk<br />

Nummer <strong>20</strong> van het New Financial Magazine<br />

verschijnt in een oplage van 1500 exemplaren.<br />

UITGEVER/HOOFDREDACTEUR<br />

Willem Vreeswijk 06 10630149,<br />

willem@willemvreeswijk.com<br />

EINDREDACTEUR<br />

Bibi Smissaert, bibi@bluebottle.nu<br />

MEDEWERKERS<br />

Toon Berendsen, Paul de Blot, Michel van den<br />

Brun, Madelon Engels, Hans Ludo van Mierlo,<br />

Gitte Jansen-Nieudorp, Jan Atze Nicolai,<br />

Brigitta Scheepsma, Mike Schilperoort, Ellen<br />

Steijvers, Ivo Valkenburg, Patrice van de Vorst<br />

6 11<br />

MARIEKE VAN ZUIEN DURF GROOT ELLEN STEIJVERS BOTSENDE<br />

TE DROMEN<br />

WAARDEN<br />

FOTOGRAFIE<br />

Marchje Andringa (Fries Dagblad), Peter<br />

Beemsterboer, Frits de Beer, Jennifer<br />

Fotografie, Rodney Kersten, Nyenrode, Lopke<br />

van de Reijt, Anne van der Meijden, Max<br />

Wohlgemuth Kitslaar<br />

UITGAVE VAN<br />

Stichting New Financial Forum,<br />

Heemstedelaan 51, 3523 KE Utrecht<br />

BASISIONTWERP EN VORMGEVING<br />

Peter Beemsterboer, www.beemsfoto.nl<br />

ABONNEMENTEN<br />

Een jaarabonnement (vier nummers) op het<br />

New Financial Magazine kost € 44,95, excl<br />

btw. Bedrijfsabonnementen op aanvraag.<br />

REPRODUCTIE<br />

Overname van artikelen, tekeningen, foto’s<br />

e.d. is slechts mogelijk na schriftelijke<br />

toestemming van de Stichting New Financial<br />

Forum<br />

<strong>20</strong> 24<br />

HANS LUDO VAN MIERLO ACTIEVE PAUL DE BLOT RECHT OP<br />

DEMOCRATIE<br />

WAARDIGHEID<br />

REALISATIE<br />

Edicola Publishing bv<br />

Postbus <strong>20</strong>13, 74<strong>20</strong> AA Deventer<br />

info@edicola.nl / www.edicola.nl<br />

COÖRDINATIE<br />

Thea van Dartel<br />

DRUKWERK<br />

Veldhuis Media, Raalte<br />

30 33<br />

MADELON ENGELS BIJDRAGEN AAN MIKE SCHILPEROORT EERLIJKE<br />

BETEKENIS<br />

PRIJS<br />

4 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

INHOUD<br />

15<br />

MAX WOHLGEMUTH KITSLAAR<br />

KEIHARD GELD<br />

26<br />

BRIGITTA SCHEEPSMA EERLIJKE<br />

BASIS<br />

THEMA PURE WINST<br />

6 Dream big en geniet van de reis | Aan de keukentafel<br />

van Marieke van Zuien (BNP Paribas Cardif)<br />

15 Winst maken zonder je ziel te verliezen | Max Wohlgemuth<br />

Kitslaar (auteur, avonturier, action designer)<br />

22 We kunnen de wereld niet verbeteren, wel iemands<br />

wereld | Abdelali Bentohami en Nordin Ben Jaber<br />

(Santé Pour Tous)<br />

ESSAY<br />

11 Corporate governance dwaalt | Ellen Steijvers (Senvy<br />

Consulting)<br />

<strong>20</strong> Democratie is meedoen | Hans Ludo van Mierlo<br />

(bestuurdersadviseur, oud-bankier)<br />

26 Participatie schreeuwt om basisinkomen | Jan<br />

Atze Nicolai en Brigitta Scheepsma (Stichting <strong>voor</strong> de<br />

Zorgeconomie)<br />

40 Van bril naar brug; een nieuw verbinding tussen<br />

leef- en systeemwereld | Michel van den Brun en<br />

Patrice van de Vorst (Periklesstichting)<br />

COLUMN<br />

24 Ons recht op menselijke waardigheid | Paul de Blot<br />

(Nyenrode)<br />

ZINNIGE VRAGEN<br />

30 Madelon Engels | (Achmea International)<br />

36<br />

ABDELALI BENTOHAMI SANTÉ<br />

POUR TOUS<br />

AMBASSADEUR AAN HET WOORD<br />

33 Eerlijk prijs, eerlijke dienstverlening | Mike<br />

Schilperoort (Lindenhaeghe)<br />

REPORTAGE<br />

43 De superpowers van Serious Play | Wiro Kuipers<br />

(Zin in de Zaak) en Björn Bierhaalder (MCH Consultancy)<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 5

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

MARIEKE VAN ZUIEN:<br />

“WE KREGEN DE KANS OP<br />

EEN TWEEDE LEVEN.”<br />

6 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

Ga op reis, dream big, denk niet in termen van slagen of falen, geniet en sta open <strong>voor</strong><br />

wie of wat je onderweg tegenkomt. Deze waarden wil Marieke van Zuien, commercieel<br />

directeur bij BNP Paribas Cardif, haar twee kinderen graag meegeven. Het is hoe<br />

ze zelf graag in het leven staat. “In mijn positie, met mijn team, vanuit ons bedrijf wil<br />

ik graag een positieve bijdrage leveren aan een betere financiële sector.”<br />

Dream big en<br />

geniet van de reis<br />

TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD LOPKE VAN DE REIJT<br />

Marieke (38) woont met<br />

haar man en hun twee<br />

kinderen van twee en<br />

acht in Ulvenhout, vlakbij<br />

Breda. Marieke groeide<br />

op in Breda als oudste<br />

van drie kinderen. Haar zus werd restaurateur<br />

van oude Vlaamse meesters,<br />

haar broer ontwikkelt webcasts en Marieke<br />

koos <strong>voor</strong> het marketing- en communicatievak.<br />

Ze studeerde en werkte<br />

in Eindhoven en Brussel en keerde<br />

tien jaar geleden weer terug naar de<br />

regio waar ze opgroeide. Toeval, volgens<br />

Marieke. Een carrièreswitch naar<br />

een financieel dienstverlener, iets wat<br />

ze zelf nooit had kunnen bedenken,<br />

bracht haar terug. “Mijn vader heeft<br />

zijn hele werkzame leven bij de Rabobank<br />

gewerkt en was trots op zijn betekenisvolle<br />

werk. Toch heeft bij mij dat<br />

het vuur <strong>voor</strong> de financiële sector niet<br />

aangewakkerd. Ik vond het een saaie beroepsgroep,<br />

een niet al te sprankelende<br />

bedrijfstak en dacht met een studie Bedrijfscommunicatie<br />

wel in spannender,<br />

meer sexy branches terecht te komen.<br />

Nu kan ik zeggen dat ik het toen<br />

mis had en dat ik blij ben dat ik tien<br />

jaar geleden, na heel veel aarzelingen,<br />

toch ja heb gezegd tegen een functie<br />

in de financiële sector. De impact van<br />

deze sector op het leven van mensen is<br />

enorm, de dynamiek binnen de sector –<br />

en ook bij BNP Paribas Cardif – is ongekend<br />

groot en de uitdagingen waar de<br />

hele samenleving <strong>voor</strong> staat zijn gigantisch.<br />

Dan is het een <strong>voor</strong>recht om juist<br />

in een sector te mogen werken die wel<br />

over de mensen, middelen en mogelijkheden<br />

beschikt om het verschil te maken.”<br />

“DE AFGELOPEN JAREN<br />

HEBBEN WE ALS<br />

START-UP MOETEN<br />

OPEREREN IN DE OMGEVING<br />

VAN EEN CORPORATE”<br />

Marieke had bedacht ooit nog eens directielid<br />

van een verzekeraar te worden.<br />

Na haar studie Bedrijfscommunicatie<br />

in Nijmegen met als specialisatie<br />

Frans ging ze werken bij een Communicatie<br />

Adviesbedrijf in Brussel. “Een<br />

klassiek bedrijf, met een echte baron<br />

aan het roer. We waren daar bezig met<br />

reputatievraagstukken <strong>voor</strong> grote bedrijven.<br />

Brussel is een internationale<br />

stad met mensen van allerlei culturen<br />

die vaak alleen <strong>voor</strong> bepaalde tijd in<br />

Brussel werken en dan weer naar huis<br />

terugkeren of verder trekken. Voor mij<br />

was dit een leerzame periode, maar de<br />

meeste contacten met mensen waren<br />

vluchtig, juist omdat iedereen vroeg of<br />

laat altijd weer vertrok. Mede hierom<br />

had ik het na drie jaar wel gezien.”<br />

Terug in Nederland ging Marieke aan<br />

het werk bij Lewis PR uit Eindhoven.<br />

Op haar 28ste was ze als manager verantwoordelijk<br />

<strong>voor</strong> de Benelux en leidde<br />

ze een team van 22 mensen. “Ik<br />

vroeg me af: piek ik niet te vroeg? Hoe<br />

kan ik me hierna verder blijven ontwikkelen?”<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 7

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

AMBITIEUS<br />

Het ontbreekt Marieke bepaald niet<br />

aan ambitie. Is dat er met de paplepel<br />

ingegoten? Marieke vindt van niet.<br />

“Wel werden we gestimuleerd om onze<br />

talenten te ontplooien en onze vleugels<br />

uit te slaan, maar we hoefden niets te<br />

forceren. Het leren ging me gemakkelijk<br />

af. Ik deed een klassieke gymnasiumopleiding<br />

met Latijn en Grieks en<br />

als er toen meer keuzes waren geweest,<br />

bij<strong>voor</strong>beeld Chinees of Spaans, had ik<br />

het erbij gedaan. Ik wil graag leren, wil<br />

graag mijn talenten verder ontwikkelen.<br />

Ik kan goed met drukte overweg,<br />

kan veel tegelijkertijd aan, vind het<br />

prima om lange dagen maken, zolang<br />

ik maar goed <strong>voor</strong> mezelf blijf zorgen.<br />

Voor mij is het van belang dat ik gezond<br />

eet en zeer regelmatig sport, zo’n<br />

drie à vier keer per week.”<br />

Ze werd benaderd om <strong>voor</strong> Cardif<br />

te komen werken. De financiële instelling<br />

met een Franse moeder was onder<br />

de indruk van haar talenten, ervaring,<br />

vaardigheden en natuurlijk van haar<br />

haar Franse kennis. “Het klikte meteen<br />

en toch vroeg ik me af wat ik in Godsnaam<br />

moest toevoegen aan een financiële<br />

instelling. Ze hielden vol, we hadden<br />

wel vijf gesprekken en uiteindelijk<br />

heb ik schoorvoetend ‘ja’ gezegd. Van<br />

deze beslissing heb ik nooit spijt gehad.”<br />

Wat is er dan zo interessant aan de<br />

financiële sector? “Ik was gewend om<br />

met één product bezig te zijn. Zo’n product<br />

duwde je dan de markt in. In feite<br />

heel ééndimensionaal. De verzekeringsbranche<br />

is veel rijker. Er zijn zoveel factoren<br />

die meespelen om tot een goed<br />

resultaat te komen, zoveel verschillende<br />

stakeholders met zoveel verschillende<br />

belangen. Je kunt eigenlijk alleen<br />

slagen als het echt klopt en als iedereen<br />

meewerkt. Dat maakt deze wereld fascinerend,<br />

tot op de dag van vandaag.”<br />

LUXAFLEX<br />

Bij Cardif waren er grote uitdagingen.<br />

Toen Marieke in <strong>20</strong>08 in dienst kwam,<br />

bood het concern weliswaar een luxe<br />

product, maar dat mooie product was<br />

“JE KUNT EIGENLIJK<br />

ALLEEN SLAGEN ALS HET<br />

ECHT KLOPT EN ALS<br />

IEDEREEN MEEWERKT. DAT<br />

MAAKT DE FINANCIËLE<br />

SECTOR FASCINEREND”<br />

in wezen een halffabricaat. Grote uitdaging<br />

was het bedrijf een eigen gezicht<br />

te geven. Maar er speelde veel<br />

meer. De financiële crisis brak uit, het<br />

DSB-schandaal begon zich af te tekenen<br />

en ook werden de verdiensten van adviseurs<br />

en verzekeraars onder een vergrootglas<br />

gelegd. “Het concern werd geconfronteerd<br />

met steeds meer dilemma’s.<br />

Met de bril van nu weten we heel<br />

goed wat toen rechtvaardig was, maar<br />

het was toen een ander tijdperk. Toch<br />

kon ik toen niet recht praten wat krom<br />

was en alle bedenkingen die ik had,<br />

heb ik ook geuit. Dat mocht toen en dat<br />

wordt nog steeds op prijs gesteld.”<br />

“Er is keihard gewerkt om de belangen<br />

van klanten, het bedrijf en de aandeelhouders<br />

meer in balans te krijgen.<br />

En dat was niet eenvoudig. We hadden<br />

immers maar één productlijn en met<br />

die propositie moesten we relevanter<br />

worden <strong>voor</strong> de klant.”<br />

“In <strong>20</strong>13 vroeg directeur Cees de<br />

Jong naar mijn ambities. Hij zag in mij<br />

namelijk een toekomstig directielid. De<br />

eerste werkdag na mijn tweede zwangerschap<br />

bleek de vacature van commercieel<br />

directeur vacant te zijn. Ik heb<br />

er een paar dagen over moeten denken<br />

en heb uiteindelijk ‘ja’ gezegd. Dit was<br />

wel de grootste stap uit mijn comfortzone.<br />

Tot dan toe had ik een adviserende<br />

functie, nu werd ik direct verantwoordelijk<br />

<strong>voor</strong> het resultaat. Een enorm<br />

verschil. Met de ervaring die ik had ben<br />

ik met het team dat ik tot mijn beschikking<br />

had, gaan bouwen. Mijn drijfveer<br />

is niet per definitie een zo hoog mogelijk<br />

resultaat halen, maar het beste uit<br />

mensen halen, mensen in hun kracht<br />

zetten en een team zo goed mogelijk<br />

laten samenwerken. Ik krijg er energie<br />

van als de performance in een team verbetert<br />

en de onderlinge verbinding sterker<br />

wordt. Dat als gevolg hiervan de resultaten<br />

verbeteren, is dan natuurlijk<br />

meer dan meegenomen.”<br />

ACHTBAAN<br />

Een achtbaan, zo karakteriseert Marieke<br />

de laatste anderhalf jaar op haar<br />

werk. “In <strong>20</strong>15 hebben we tegen elkaar<br />

uitgesproken dat het huidige business<br />

model eindig is. Als bestuur zeiden we<br />

dat de levenscyclus van ons product<br />

het einde nadert. Dat is nogal wat, zeker<br />

als je als nichespeler geen andere<br />

producten op het schap hebt liggen.<br />

Uiterst confronterend, maar ook zeer<br />

verhelderend. We stelden tegelijkertijd<br />

ook vast dat we als bedrijf nog wel relevantie<br />

hadden, ook al moesten we onze<br />

Franse moeder hiervan overtuigen. Het<br />

moederbedrijf is altijd een degelijk,<br />

conservatief, risicomijdend bedrijf geweest,<br />

eigenschappen die je in een nor-<br />

Aan de keukentafel<br />

De financiële sector is people’s business,<br />

zo luidt het cliché. Maar wie<br />

zijn de mensen die in de financiële<br />

sector werken? Wat houdt hen bezig,<br />

wat drijft hen, waar lopen ze<br />

echt warm <strong>voor</strong> en wat willen ze<br />

de sector meegeven? Door financieel<br />

dienstverleners aan hun eigen<br />

keukentafel aan het woord te laten<br />

over wat hun echt bezighoudt wil<br />

de stichting New Financial Forum<br />

de financiële sector een menselijk<br />

gezicht geven. Eerdere keukentafelgesprekken<br />

waren er met Cynthia<br />

Tulp van Obvion (wintereditie <strong>20</strong>16)<br />

en Carla Verwijmeren van Centraal<br />

Beheer Achmea (lente-editie <strong>20</strong>17).<br />

8 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

“KINDEREN ZIJN SPIEGELS, ZE ZIEN ALTIJD<br />

DIRECT JE SCHERPE KANTJES.”<br />

male wereld graag ziet bij een verzekeraar<br />

of bank. De omstandigheden waren<br />

nu echter zo drastisch veranderd<br />

dat bestaande protocollen of uitgangspunten<br />

niet toereikend meer waren.<br />

Wilden we relevant blijven, dan moesten<br />

we gaan pionieren, ook al mochten<br />

onze klanten hier natuurlijk nooit de<br />

dupe van worden. We hebben grote beslissingen<br />

moeten nemen met enorme<br />

consequenties. Wat te denken van het<br />

opzeggen van honderden samenwerkingsovereenkomsten?”<br />

“We kwamen met een nieuwe propositie.<br />

We stapten af van het model<br />

van de inkomensaanvullende verzekeringen,<br />

zorgden we er<strong>voor</strong> dat onze<br />

producten hun relevantie bleven behouden,<br />

maar kwamen met andere oplossingen.<br />

Zo kiezen we nu <strong>voor</strong> het aflossen<br />

van een deel van de hypotheek,<br />

zodat de maandlasten blijvend lager<br />

worden. Een totaal andere benaderingswijze.<br />

Het lijkt erop of we de afgelopen<br />

jaren als start-up hebben moeten opereren<br />

in de omgeving van een corporate.<br />

Wat wij doen past niet altijd automatisch<br />

binnen de bestaande structuren<br />

van een corporate en toch hebben we<br />

het groene licht van onze moeder hier<strong>voor</strong><br />

gekregen. We hebben de kans gekregen<br />

op een tweede leven. En zullen<br />

altijd beseffen dat deze kans <strong>voor</strong>al<br />

wordt gegeven door onze bestaande<br />

klanten. De verantwoordelijkheid naar<br />

deze klanten toe en de verantwoordelijkheid<br />

<strong>voor</strong> de medewerkers zijn mijn<br />

grote drijfveren.”<br />

STAP VOOR STAP<br />

Steeds meer mensen zijn ervan overtuigd<br />

dat bedrijven het <strong>voor</strong>touw moeten<br />

nemen om een leefbare wereld <strong>voor</strong><br />

onze kinderen en kleinkinderen te creëren.<br />

“De echte vernieuwing zal uit het<br />

bedrijfsleven moeten komen. Bedrijven<br />

fungeren een sleutelrol in het oplossen<br />

van de grote vraagstukken van<br />

deze tijd. Onder start-ups zie je al veel<br />

bedrijven die van betekenis zijn <strong>voor</strong><br />

samenleving. Ook bij corporates zie ik<br />

langzaam maar zeker iets veranderen.<br />

Wat dat betreft ben ik hoopvol. Je kunt<br />

in een grote onderneming niet van de<br />

ene op de andere dag een totaal nieuw<br />

business model invoeren. Het gaat stapje<br />

<strong>voor</strong> stapje en ik ben blij met elke<br />

stap die we kunnen maken. En natuur-<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 9

AAN DE KEUKENTAFEL<br />

lijk moet er nog heel veel gebeuren,<br />

maar in onze sector werken ook heel<br />

veel mensen die oprecht het allerbeste<br />

willen <strong>voor</strong> de klant. Daarom doet<br />

het echt zeer als hoogleraar Ewald Engelen<br />

zijn ongenoegen uit over de Week<br />

van het Geld waaraan de financiële sector<br />

veel bijdraagt. Volgens Engelen zou<br />

het basisonderwijs geen marketingtool<br />

van de financiële sector behoren<br />

te zijn, juist omdat deze sector keer op<br />

keer heeft bewezen over geen greintje<br />

moreel besef te beschikken. Dat komt<br />

hard aan, juist omdat zoveel mensen<br />

het tegendeel willen bewijzen en hij<br />

juist met deze uitspraken het beeld van<br />

graaiers in stand houdt.”<br />

Marieke is zelf al sinds de oprichting<br />

in <strong>20</strong>08 betrokken bij de stichting<br />

LEF. Ook daarmee toont ze haar verantwoordelijkheid<br />

richting samenleving.<br />

“Met onze gastlessen op ROC’s bereiken<br />

we een groep jongeren tussen de 15 en<br />

22 die vaak kwetsbaar zijn <strong>voor</strong> tal van<br />

verleidingen die met geld hebben te<br />

maken. Er is de afgelopen jaar gelukkig<br />

heel veel bereikt. Ongelooflijk hoeveel<br />

mensen zich belangeloos hebben ingezet<br />

en nog altijd willen inzetten <strong>voor</strong> de<br />

stichting. De scholen willen ook graag,<br />

maar onze grootste uitdaging zijn de<br />

roosters. Om zo effectief mogelijk te<br />

zijn, werken we volgens de u-methodiek,<br />

die een hele hoge leercurve kent.<br />

Tot nu werden twee docenten per les ingezet<br />

en bestond één leercurve uit vier<br />

gastlessen van één uur. Dat is echter lastig<br />

in te plannen. We zijn nu bezig met<br />

de ontwikkeling van een programma<br />

waarbij we de methodiek handhaven,<br />

maar waarbij we mogelijk een minder<br />

groot beslag op de lestijd leggen.<br />

SPIEGELS<br />

Wat wil je het liefst je kinderen meegeven?<br />

“Graag zou ik ze meegeven dat ze<br />

mogen proberen, dat ze groot mogen<br />

dromen, dat het eindresultaat niet telt,<br />

maar de weg ernaar toe. Probeer van de<br />

reis te genieten en sta open <strong>voor</strong> iedereen<br />

die je onderweg tegenkomt.”<br />

En wat leren je kinderen jou? “Kinderen<br />

zijn spiegels. Ze zien altijd direct<br />

“IK HEB NOOIT<br />

RECHT KUNNEN<br />

PRATEN WAT KROM IS”<br />

onze scherpe kantjes. Ik ben sinds een<br />

jaar of wat vegetariër, vind gezond eten<br />

zeer belangrijk en sport graag om me<br />

te ontspannen. We hebben een druk bestaan.<br />

Dan is de één een avond weg, dan<br />

de ander. Een mama-avond wordt dan<br />

al gauw geassocieerd met gezonde salades<br />

en dat is <strong>voor</strong> veel kinderen nu eenmaal<br />

niet het meest favoriete voedsel.<br />

Ook zeggen ze: ‘mijn moeder rent altijd’<br />

en dan bedoelen ze niet dat ik heel<br />

vaak sport. Wel dat ik moeilijk stil kan<br />

zitten en graag altijd iets nuttigs aan<br />

het doen ben. Ik heb moeite met niks<br />

doen. Dat laadt me ook niet op. Ik beweeg<br />

liever, heb een zinvol gesprek of<br />

maak nog wat werk af. Kinderen laten<br />

wel zien dat het ook goed is om met<br />

elkaar even te niksen. Daarom koester<br />

ik onze vakanties enorm. Dan zijn we<br />

even echte allemaal samen, ook al is helemaal<br />

niks doen geen optie. We ambiëren<br />

geen strandvakanties, maar gaan<br />

liever naar Oostenrijk om er te genieten<br />

van lange wandelingen.” n<br />

10 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

– e s s a y –<br />

Corporate<br />

governance dwaalt<br />

Corporate governance dwaalt, men is de verkeerde weg ingeslagen.<br />

Dit is één van de conclusies van mijn proefschrift Tensions in the<br />

Boardroom, A Cultural Perspective of Corporate Governance in the Dutch<br />

financial Sector. De oplossing is niet om cultuur op te nemen in een code<br />

waarbij weer uitgegaan wordt van het instrumentele denken. Maar hoe<br />

dan wel? Welke perspectieven zijn hierbij dan wel belangrijk?<br />

TEKST ELLEN STEIJVERS<br />

D<br />

e oplossing om het vertrouwen in de financiële<br />

sector te herstellen moet volgens velen gezocht<br />

worden in cultuurverandering. De code van Van<br />

Maanen, de richtlijn <strong>voor</strong> goed bestuur, heeft cultuur<br />

eind vorig jaar zelfs opgenomen in haar code<br />

Corporate Governance. Gaat deze aandacht <strong>voor</strong><br />

cultuur in de code Corporate Governance werken? Nee, de gedragscodes<br />

leiden alleen maar tot een afvinkmentaliteit bij<br />

bestuurders en toezichthouders: voldoe ik aan de regels? Binnen<br />

de financiële sector kijkt men vanuit efficiëntie, waarbij<br />

doel en nut belangrijk zijn. Dit is opvallend omdat de veranderende<br />

wereld nu juist ook andere perspectieven zoals een<br />

moreel perspectief eist. De oplossing is niet om cultuur op te<br />

nemen in een code waarbij weer uitgegaan wordt van het instrumentele<br />

denken. Zoals Albert Einstein ooit zei: “We kunnen<br />

een probleem niet oplossen met de denkwijze die het<br />

heeft veroorzaakt”. Maar hoe dan wel? Welke perspectieven<br />

zijn hierbij dan wel belangrijk?<br />

In tegenstelling tot Luyendijk (<strong>20</strong>15), die beweert dat er<br />

strengere wet- en regelgeving nodig is, toont mijn promotieonderzoek<br />

aan dat wet- en regelgeving <strong>voor</strong> het besturen van<br />

organisaties zeker niet altijd werkt.<br />

Een <strong>voor</strong>beeld uit de praktijk van een bank: een bestuurder<br />

heeft de gewoonte om de leden van de ondernemingsraad<br />

bijna altijd achteraf te informeren. De gewoonte (re)produceert<br />

de verhoudingen tussen de bestuurder en de ondernemingsraad.<br />

Dit <strong>voor</strong>beeld laat zien dat het instemmingsrecht<br />

van de ondernemingsraad niet werkt om zaken te veranderen.<br />

Het zou aanbeveling verdienen om deze gewoonte en de<br />

zeggenschap van de ondernemingsraad ter discussie te stellen.<br />

Zijn de huidige zeggenschapspatronen wel houdbaar of<br />

moeten we toe naar andere wijze van zeggenschap?<br />

In de praktijk valt het niet mee dit te doen. Men is bang<br />

en heeft angst om de eigen baan te verliezen. Op alle niveaus,<br />

ook bij de Raad van Commissarissen, is er angst <strong>voor</strong> de eigen<br />

positie. Er is lef <strong>voor</strong> nodig om niet eindeloos te polderen of<br />

te discussiëren maar om spanningsvelden op tafel neer te leggen.<br />

Men zou zichzelf vragen kunnen stellen zoals: hoe wordt<br />

de functie van de organisatie geïnterpreteerd? Is er overeen-<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 11

XXX PURE WINST<br />

stemming tussen de waarden die uitgedragen worden door<br />

het bestuur en de sociale waarden van de hele maatschappij?<br />

Iemand vanuit een andere discipline, een consultant of<br />

iemand met een ander referentiekader kan helpen om als een<br />

buitenstaander naar de dagelijkse praktijk te kijken.<br />

De huidige tijd vraag om te reflecteren op morele en culturele<br />

kwesties en onszelf en anderen vragen te stellen. Het<br />

kan helpen door jezelf als een buitenstaander te aanschouwen<br />

zodat je je bewust wordt van de spanningsvelden en ze<br />

zelf kan overzien en vanuit een hoger abstractieniveau kan<br />

vormgeven.<br />

WEG BELANGRIJKER<br />

Het nieuwe besturen vraagt niet alleen om zaken te benoemen,<br />

te reflecteren en ter discussie te stellen maar ook om<br />

een andere wijze van handelen. Bestuurders zullen niet zozeer<br />

gericht moeten zijn op het resultaat maar op de weg<br />

van de overeenstemming met andere actoren. Het onderzoek<br />

toont aan dat bestuurders en actoren in en rondom het bestuur<br />

al bezig zijn met nieuwe toepassingen van corporate<br />

governance maar zich hier zelf nauwelijks bewust van zijn.<br />

Zodra ze zich niet richten op het resultaat maar op de weg er<br />

naar toe leidt dit tot positievere resultaten. Het proces van de<br />

juiste mensen op het juiste moment en op de juiste manier<br />

betrekken bij het probleem of de situatie zorgt er<strong>voor</strong> dat de<br />

kwaliteit van de besluitvorming, de tijdswinst en de tevredenheid<br />

van de stakeholders toeneemt.<br />

Een <strong>voor</strong>beeld. DNB wordt gevraagd door een bank om in<br />

vroeg stadium mee te denken over een mogelijke verhuizing<br />

naar het buitenland terwijl normaliter DNB pas aan het einde<br />

van het proces gevraagd wordt <strong>voor</strong> toestemming. Bestuurders<br />

weten de uitkomst van het proces nog niet maar wel dat<br />

DNB akkoord moet gaan over de verhuizing. De winst van<br />

deze nieuwe praktijk is dat de DNB invloed kan uitoefenen op<br />

het bestuurlijk handelen.<br />

De kwaliteit van de besluitvorming wordt hiermee verhoogd.<br />

Tegelijkertijd levert het tijdwinst op want fouten of<br />

verkeerde aannames worden in een vroegtijdig stadium <strong>voor</strong>komen.<br />

Bovendien leidt dit tot meer commitment<br />

en betrokkenheid vanuit de verschillende<br />

stakeholders. Deze nieuwe toepassingen<br />

zijn in de praktijk nog schaars.<br />

Dit komt omdat de oude zienswijze en praktijken<br />

sterk overheersen. Men durft de oude<br />

instrumentele wijze en resultaatgerichte<br />

aanpak onvoldoende los te laten, terwijl<br />

deze in de praktijk niet altijd werken.<br />

“OP ALLE NIVEAUS,<br />

OOK BIJ DE RAAD VAN<br />

COMMISSARISSEN,<br />

IS ER ANGST VOOR<br />

DE EIGEN POSITIE”<br />

BREDER PERSPECTIEF<br />

Tijdens het promotieonderzoek is gekeken<br />

naar de spanningsvelden in de verhalen van<br />

bestuurders en actoren rondom het bestuur<br />

van een pensioenfonds en een bank. Opvallend<br />

is dat bestuurders maar ook andere actoren rondom het<br />

bestuur in hun eigen wereld zitten en zich niet of nauwelijks<br />

bewust zijn van de verschillende spanningsvelden. Er is een<br />

breder perspectief nodig. Albert Einstein omschrijft dit als<br />

volgt: “Een mens is deel van het geheel, dat wij het ‘Universum’ noemen,<br />

maar toch ervaren wij onszelf, onze gedachten en gevoelens, als<br />

iets wat losstaat van de rest, een soort optisch bedrog van bewustzijn.<br />

Dit bedrog is als een gevangenis <strong>voor</strong> ons, die ons beperkt tot onze persoonlijke<br />

verlangens en tot affectie <strong>voor</strong> slechts de enkelen die ons het<br />

meest na staan. We moeten ons eraan wijden onszelf te bevrijden uit<br />

deze gevangenis door onze kring van begrip en medeleven groter te<br />

maken, door al wat leeft in het geheel van natuur en schoonheid te<br />

omarmen”.<br />

Aan de hand van de spanningsvelden van mijn proefschrift<br />

wil ik inzichten geven tot een breder perspectief.<br />

DE GEVANGENIS<br />

Ten eerste zijn er spanningsvelden die ik de gevangenis noem<br />

omdat men vast zit aan drie basisverhalen over corporate<br />

governance, namelijk corporate governance is het voldoen<br />

aan wet- en regelgeving, corporate governance is het waarde<br />

hechten aan geschreven regels en het evenwicht houden tussen<br />

belangen. Al deze basisverhalen kennen een tegenverhaal<br />

die spanningen veroorzaakt. Zo heeft men bij het eerste basisverhaal<br />

hoewel men wil voldoen aan de wet- en regelgeving<br />

tegelijkertijd ook te maken met praktische redenen waarom<br />

dit niet kan en het feit dat men ook een bedrijf of organisatie<br />

runt en afgerekend wordt op de financiële resultaten.<br />

Het spanningsveld in het tweede basisverhaal over corporate<br />

governance zit hem in het spanningsveld tussen de formele<br />

en de informele wereld.<br />

Bij het derde basisverhaal acteert men tussen ene kant het<br />

evenwicht houden tussen de belangen en aan de andere kant<br />

het nastreven van het gezamenlijk belang of het organisatiebelang.<br />

Deze basisverhalen en tegenverhalen geven de betekenis<br />

aan corporate governance en laten zien dat men als het<br />

ware vast zit in vaste kaders over corporate governance. De betekenisgeving<br />

van corporate governance kent een instrumenteel<br />

karakter. Het is bovendien opvallend<br />

dat het morele karakter in de basisverhalen<br />

volledig ontbreekt.<br />

VERSCHILLENDE WERELDBEELDEN<br />

Het tweede spanningsbeeld gaat over wereldbeelden:<br />

het lineaire wereldbeeld en<br />

het chaosdenken. Bij het lineaire wereldbeeld<br />

passen termen zoals beheersbaarheid,<br />

controleerbaarheid, rationaliteit,<br />

concurrentie, optimalisatie van kapitaal,<br />

ordening en beperking. Bij het chaosdenken<br />

staat de gedachte centraal dat alles onderdeel<br />

is van een groter geheel en het geheel<br />

meer is dan de som der delen. Andere<br />

12 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST XXX<br />

belangrijke elementen binnen dit<br />

zogenaamde niet-lineaire denken<br />

zijn optimalisatie van mensen en<br />

kapitaal, gevoel, vrijheid, on<strong>voor</strong>spelbaarheid,<br />

onderlinge relaties,<br />

openheid, begrip en flexibiliteit.<br />

Nu lijkt het alsof er bij het niet-lineaire<br />

denken geen ordening plaats<br />

vindt maar dat is niet zo. Er wordt<br />

namelijk een zeer groot beroep gedaan<br />

op het zelfsturend, zelfordenend<br />

en zelf corrigerend vermogen.<br />

Binnen dit ideaaltype behoren verschil,<br />

conflicten, macht en belangen<br />

tot de dagelijkse werkelijkheid.<br />

De macht blijft niet langer bij de<br />

manager maar verspreidt zich tussen<br />

individuen en de omgeving. Er<br />

ontstaan telkens wisselende structuren<br />

van individuen op bepaalde<br />

<strong>voor</strong> hun aansprekende thema’s.<br />

Niet het management is degene die<br />

de organisatie stuurt, maar men<br />

stuurt de organisatie door de individuen<br />

van maximale mate van vrijheid<br />

te <strong>voor</strong>zien.<br />

Het onderzoek toont aan dat<br />

het lineaire wereldbeeld dominant<br />

is binnen en rondom het bestuur<br />

van de financiële sector. Het dominante<br />

lineaire denken vertoont echter<br />

scheuren. Zo vertellen verschillende<br />

respondenten dat men door<br />

de financiële crisis is gaan twijfelen<br />

over de houdbaarheid van de financiële<br />

modellen. Het is volgens de<br />

respondenten door de crisis duidelijk<br />

geworden dat financiële zaken<br />

niet altijd zijn te vangen in een model.<br />

Dit komt overeen met signalen<br />

van een ander soort denken namelijk<br />

het niet-lineaire denken. Het niet-lineaire wereldbeeld<br />

verbreedt het perspectief in de bestuurskamers van de financiële<br />

sector.<br />

ELLEN STEIJVERS:<br />

“EEN BEDRIJFSCULTUUR<br />

CREËREN WAARIN RUIMTE<br />

IS VOOR EEN EIGEN STEM<br />

EN EIGEN TALENT.”<br />

BOTSENDE WAARDEN<br />

Het derde soort spanningsveld zijn de spanningsvelden tussen<br />

de verschillende niveaus van waarden. Een <strong>voor</strong>beeld van<br />

een pensioenfonds. Zembla komt met de primeur dat Nederlandse<br />

pensioenfondsen beleggen in wapenbedrijven die clusterbommen<br />

en landmijnen produceren. De maatschappelijke<br />

opinie was meteen helder. Men vond het niet toelaatbaar om<br />

te investeren in clusterbommen. Echter, de werknemers wilden<br />

ook niet dat de uitkeringen van de pensioenen zouden<br />

dalen. Met andere woorden er was een spanningsveld tussen<br />

enerzijds de maatschappij en anderzijds de werknemers die<br />

een betere pensioenuitkering willen hebben. In deze situatie<br />

botsten de maatschappelijke sociale waarden met de individuele<br />

economische waarden.<br />

CONFLICTERENDE ORGANISATIEKADERS<br />

Het vierde spanningsvelden gaat over het institutioneel framework.<br />

Het gaat hierbij om het onderscheid tussen het regulatieve,<br />

normatieve en cultuur-cognitieve referentiekader.<br />

Bij het regulatieve proces dwingen wettelijke regels om het<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 13

XXX PURE WINST<br />

nut na te leven en anders volgen er sancties, bij het normatieve<br />

proces is het een sociale plicht om de verbindende verwachtingen<br />

zoals certificering en accreditering waar te maken<br />

en bij culturele processen zorgen gedeelde overtuigingen<br />

en werkwijzen er<strong>voor</strong> dat de algemeen geaccepteerde gedeeld<br />

opvatting wordt nageleefd door het nabootsen ervan. Uit het<br />

onderzoek blijkt dat er binnen de afzonderlijke processen<br />

spanningen zijn maar ook tussen de drie processen.<br />

Een <strong>voor</strong>beeld. Bij een pensioenfonds gelden drie belangrijke<br />

vuistregels. Je moet namelijk trouw zijn aan je achterban,<br />

het bestuur is degene die uiteindelijk het besluit neemt<br />

en je moet de formele rol spelen die van je verwacht wordt<br />

dat je speelt. In bepaalde situaties kunnen de cultureel-cognitieve<br />

ankers botsen met elkaar. Bij<strong>voor</strong>beeld wanneer men al<br />

zaken heeft toegezegd in het bestuur en men komt erachter<br />

dat de achterban er niet mee eens is.<br />

WEERBARSTIGE PRAKTIJK<br />

Het vijfde spanningsveld heeft te maken met de praktijk. Als<br />

uitgangspunt neem ik twee ideaaltypen van verantwoord<br />

handelen van Habermas te weten strategisch handelen en<br />

communicatief handelen. Het strategisch handelen is resultaatgericht.<br />

Door strategisch te handelen is het mogelijk om<br />

een bepaald discours te doen prevaleren boven een ander discours.<br />

Een <strong>voor</strong>beeld bij een bank is dat historische verhalen<br />

door de actoren worden ingezet om andere deelnemers<br />

te overtuigen van een juistheid van een bepaald discours. Zo<br />

verwezen verschillende respondenten naar het verhaal en de<br />

gedachtegang van de oprichters die overeenkwam met hun<br />

eigen idealen. Het communicatief handelen gaat uit van het<br />

proces van overeenstemming.<br />

Uit beide casestudies komt naar voren dat het strategisch<br />

handelen in het bestuur dominant is en regelmatig tot spanningsvelden<br />

leidt. Het is opvallend dat het communicatief<br />

handelen zorgt <strong>voor</strong> positieve ervaringen bij zowel de bestuurder<br />

als de andere actoren. Zo heeft een bestuur van een pensioenfonds<br />

de DNB betrokken bij de discussie over professioneel<br />

bestuur. Men wist <strong>voor</strong>af niet hoe het resultaat zou zijn<br />

en toch zijn alle actoren tevreden over de afloop.<br />

De actoren worden dan vaak vroegtijdig<br />

in het proces betrokken, er wordt geluisterd<br />

naar elkaar en vervolgens overeenstemming<br />

bereikt op basis van argumenten.<br />

MOREEL DENKEN<br />

De vijf spanningsvelden laten zien dat de<br />

bestuurders en andere actoren rondom het<br />

bestuur zich blijven vasthouden aan het<br />

nutsgerichte, instrumentele en lineaire<br />

denken en het strategisch handelen. De andere<br />

perspectieven zoals het morele en het<br />

niet-lineaire denken en het communicatief<br />

handelen worden nog maar mondjesmaat<br />

“HET STRATEGISCH<br />

HANDELEN IN HET<br />

Ellen Steijvers<br />

BESTUUR IS DOMINANT<br />

EN LEIDT REGELMATIG<br />

TOT SPANNINGSVELDEN”<br />

Ellen Steijvers (1977) is een veranderaar met een achtergrond<br />

in de (organisatie) antropologie. Ze is 24 juni <strong>20</strong>16<br />

gepromoveerd aan de Vrije Universiteit met haar onderzoek<br />

‘Tensions in the Boardroom’.<br />

Uit haar promotieonderzoek blijkt dat het niet eenvoudig<br />

is om problemen en spanningsvelden in en rondom<br />

de boardroom op te lossen. Na haar promotieonderzoek<br />

kwam Ellen in contact met een storyteller, uitvinder<br />

en kennisvalorisator (Peter van den Heuvel), vrijbreker,<br />

doener en vuurwerk-ster (Helen van Laarhoven) en<br />

de nieuwe Thorbecke (Sjoerd Hania). En zo ontstond er<br />

het idee van een participatief theater waarin mensen los<br />

kunnen komen van hun dagelijkse problemen en conflicten.<br />

Het theater brengt bedrijfsvraagstukken met hart,<br />

hoofd en humor tot een goed einde. Meer informatie:<br />

www.theaterblijenvrij.nl.<br />

Haar bedrijf Senvy Consulting (www.senvyconsulting.<br />

nl) biedt onderzoek & advies, coaching & begeleiding,<br />

masterclasses & workshops.<br />

Reacties op dit artikel zijn van harte welkom:<br />

e.steijvers@senvyconsulting.nl<br />

toegepast, terwijl de omgeving wel vraagt om deze zienswijze<br />

en wijze van handelen. Daarnaast worstelen bestuurders met<br />

botsende waarden tussen stakeholders, conflicterende organisatiekaders<br />

en de weerbarstige praktijk. Via reflectie en bewustwording<br />

en het ter discussie stellen van spanningsvelden<br />

zullen andere perspectieven in beeld komen. Men zal daarbij<br />

meer gericht moeten zijn op de weg dan op het resultaat.<br />

TWEE OVERDENKINGEN<br />

Wat zou er gebeuren wanneer men niet meer uitgaat dat bestuur<br />

verantwoordelijk is <strong>voor</strong> de resultaten van een organisatie<br />

maar wanneer het bestuur wordt afgerekend op de het<br />

proces waarbij overeenstemming belangrijk is? Deze nieuwe<br />

zienswijze zou wellicht kunnen betekenen<br />

dat er veel meer vanuit een breder perspectief<br />

gekeken wordt waarin het morele denken<br />

naast het instrumentele meer aandacht<br />

gaat krijgen.<br />

En de tweede overdenking: wat zou er<br />

gebeuren wanneer men niet vanuit een<br />

breder perspectief gaat kijken? Zouden de<br />

spanningsvelden zich dan opstapelen en<br />

leiden tot grotere problemen? Of zouden<br />

de spanningsvelden zich vanzelf oplossen<br />

wanneer men maar lang genoeg wacht? Is<br />

het niet hoog tijd om zelf iets te gaan doen<br />

aan de cultuurverandering van de financiële<br />

sector? n<br />

14 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

Max Wohlgemuth Kitslaar reed 16.468 kilometer langs bedrijven die werken<br />

aan een betere wereld. Op zijn zwart-witte Moto Guzzi uit 1976 reed hij<br />

in zes maanden van Chili naar New York en bezocht tweeëndertig<br />

bedrijven in zes landen en sprak met ondernemers die de<br />

verantwoordelijkheid nemen om de wereld beter te maken.<br />

TEKST IVO VALKENBURG | BEELD MAX WOHLGEMUTH KITSLAAR<br />

In Ecuador. Met onder meer een bezoek<br />

aan Arendamos, producent van educatieve<br />

videoseries), Loma Wasi (B&B <strong>voor</strong><br />

ervaringstoerisme) en La Casa Nuestra<br />

(economisch en cultureel centrum).<br />

“Winst maken<br />

zonder je ziel<br />

te verliezen”<br />

Volgens Max kan elk mens<br />

kan <strong>voor</strong> impact zorgen<br />

“Het belangrijkste is om te<br />

beginnen, om aan de slag te<br />

gaan. Bedrijven kunnen het<br />

zich niet veroorloven om af<br />

te wachten tot hun business model veroudert.<br />

En individuen kunnen het zich<br />

niet veroorloven om te wachten op een<br />

burn-out of een midlifecrisis.”<br />

Het was <strong>voor</strong> Max een bewuste keuze<br />

om langs tweeëndertig bedrijven te<br />

gaan. Niet langs stichtingen, of nonprofit<br />

instellingen. Juist alleen bij ondernemers<br />

die aan de ene kant erop<br />

gericht zijn om winst maken en aan<br />

de andere kant de wereld aan het verbeteren<br />

zijn. Dat gaat volgens Max prima<br />

samen. “Rondom sociale innovatie<br />

heeft lange tijd een waas van hippies en<br />

softies gehangen. Die tijd is echt <strong>voor</strong>bij.<br />

Het gaat tegenwoordig om keihard<br />

geld. Het getuigt van zakelijke domheid<br />

als je niet aan de slag gaat met betekenisvol<br />

ondernemen. Met de inzet van je<br />

onderneming kun je een positieve impact<br />

maken op kwaliteit van leven in<br />

de wereld”, aldus een enthousiast gedreven<br />

Max Wohlgemuth Kitslaar, die<br />

elke onderneming als een potentieel<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 15

PURE WINST<br />

instrument ziet om te bouwen aan een<br />

nieuwe samenleving van welzijn en geluk<br />

<strong>voor</strong> mens, natuur en samenleving.<br />

MEGA BOTERHAM<br />

“Er is een mega boterham te verdienen<br />

met sociaal ondernemen. De <strong>voor</strong>beelden<br />

zijn legio. Van klein tot groot. Kijk<br />

bij<strong>voor</strong>beeld naar Patagonia, een internationaal<br />

bedrijf met meer dan 1.350<br />

medewerkers. De in California gevestigde<br />

firma is uitgegroeid tot een leidende<br />

producent van buitensportartikelen,<br />

met de inzet om verantwoord om<br />

te gaan met het milieu. Nota bene met<br />

de boodschap: ‘Koop onze kleding niet’<br />

(Don’t Buy This Jacket) vanuit een reclamecampagne<br />

om het thema van ongebreideld<br />

consumentisme aan te kaarten. Patagonia-oprichter<br />

Yvon Chouinard laat<br />

het doel <strong>voor</strong>afgaan aan de winst. Hij<br />

ziet als geen ander hoe het zakenleven<br />

debet is aan het vijandig tegemoet treden<br />

van de natuur, het vernietigen van<br />

inheemse culturen, <strong>voor</strong> het stelen van<br />

de armen en het geven aan de rijken en<br />

<strong>voor</strong> het vergiftigen van de aarde met<br />

de afvalproducten van fabrieken. En tegelijkertijd<br />

benadrukt Chouninard dat<br />

het zakenleven ook voedsel kan produceren,<br />

ziekten genezen, de bevolkingsgroei<br />

afremmen, mensen in dienst nemen<br />

en in het algemeen ons leven verrijken.<br />

En al deze goede dingen kan het<br />

“TERWIJL WIJ HIER STRUIKELEN OVER DE LAATSTE<br />

SCHANDAALTWEETJES VAN POPULISTISCHE POLITICI IN<br />

DEN HAAG, LOSSEN DEZE SOCIAAL-INNOVATIEVE ONDER-<br />

NEMERS GEWOON DE PROBLEMEN VAN DE WERELD OP”<br />

In Argentinië. Met onder meer een bezoek<br />

aan Feria Sabores del Mundo (rondtrekkende<br />

braderie met traditionele gerechten<br />

en handwerk), Guayaki (groothandel<br />

in biologische thee) en Eco Casita<br />

(speelhuis van gerecyclede materialen).<br />

allemaal doen en ook winst maken,<br />

zonder zijn ziel kwijt te raken. Dit heb<br />

ik tijdens mijn reis tientallen bedrijven<br />

ook echt zien doen.”<br />

CREPES & WAFFLES<br />

“Een paar maanden geleden deed Shelltopman<br />

Ben van Beurden op het NOSjournaal<br />

de uitspraak: ‘Ik pomp alles<br />

op wat ik kan oppompen, want dat<br />

moet van onze aandeelhouders’. Stel je<br />

toch <strong>voor</strong> als Shell haar hoog getalenteerde<br />

mensen, state of the art resources,<br />

zou inzetten om een snelle transitie te<br />

bewerkstelligen naar schone energiebronnen…<br />

Wat een enorme business<br />

case heb je dan. Alle bedrijven die ik onderweg<br />

ben tegengekomen, laten zien<br />

dat het uitstekend mogelijk is om goed<br />

geld verdienen in combinatie met een<br />

betere wereld. Neem bij<strong>voor</strong>beeld Crepes<br />

& Waffles in Colombia. Een familiebedrijf,<br />

dat sinds de oprichting vijfendertig<br />

jaar geleden, is uitgegroeid tot<br />

de grootste restaurantketen van Colombia.<br />

Vanaf het moment dat ik Colombia<br />

binnenreed, zag ik overal restaurants<br />

van Crepes & Waffles. Overal zitten die<br />

restaurants stampvol, waanzinnig populair.<br />

Een multinational met vierduizend<br />

mensen in dienst in negen landen.<br />

Meer dan 90 procent van de mensen<br />

zijn aangenomen als alleenstaande<br />

moeder uit de laagste sociale klassen.<br />

Daarnaast helpen ze kleinschalige boeren<br />

om over te stappen op biologische<br />

landbouw. Ze nemen als multinational<br />

volop maatschappelijke verantwoordelijkheid.<br />

Het is een keuze om wel of<br />

niet te gaan <strong>voor</strong> betekenisvol ondernemen.”<br />

GUZZI<br />

Voor Max is motorrijden als mediteren.<br />

“Het neemt alle gevoel van haast weg. In<br />

mijn helm ben ik gefocust op de weg en<br />

ontspannen tegelijk. De perfecte combinatie<br />

van lichaam en geest. Na een motorrit<br />

voel ik me een kussen waar net<br />

het sloop van verschoond is en dat met<br />

een pets is opgeschud. De ruis in mijn<br />

hoofd verdwijnt om goede ideeën alle<br />

ruimte te bieden tot opschoning en<br />

16 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

Op Time Square eindigt de reis in de<br />

Verenigde Staten onder meer een bezoek<br />

aan Cooperative Coffees (inkoopcooperatie<br />

van koffiebonen), Moog Music<br />

(producent van analoge synthesizers en<br />

effectpedalen) en Impact Makers (IT0 en<br />

management consultants)<br />

<strong>voor</strong>uitgang. Een motor haalt het beste<br />

in de mens naar boven. Een oude Guzzi<br />

heeft zo’n goedaardige uitstraling dat<br />

kinderen erop kruipen <strong>voor</strong> een foto.<br />

Hij zorgt er<strong>voor</strong> dat iedereen naar je toe<br />

komt <strong>voor</strong> een praatje en hij mag altijd<br />

overnachten, in winkels, en lobby’s tot<br />

woonkamers aan toe.”<br />

Na zeven jaar een sleutelrol te hebben<br />

vervuld in de ontwikkeling van een<br />

technologiestart-up, besloot Max om<br />

het roer om te gooien. “Alle beslissingen<br />

gingen over geld. Ik ben echt niet<br />

vies van geld. Geld is belangrijk. Echter<br />

niet alleen maar. Ik heb na mijn vertrek<br />

een week vakantie geboekt naar Mallorca.<br />

Een beetje op doktersadvies. Ik had<br />

zeven jaar keihard gewerkt en was supermoe.<br />

Met een tekort aan ijzer en vitamine<br />

D als gevolg. Te veel binnen gezeten<br />

en te weinig zonlicht gezien. Op<br />

Mallorca las ik het boek van de Nederlandse<br />

journalist Paul van Hooff die op<br />

een vergelijkbare 40 jaar oude Moto<br />

Guzzi van Noord-Alaska naar Zuid-Argentinië<br />

was gereden.”<br />

Max werd geïnspireerd door het reisverhaal<br />

van Paul van Hooff. “Ik zal het<br />

nooit vergeten. Ik zat op het strand, las<br />

zijn boek uit en sloeg het boek met een<br />

lekkere klap dicht. Heel bizar, maar op<br />

dat moment zag ik opeens heel helder<br />

<strong>voor</strong> me dat ik ook zo’n reis ging maken.<br />

Ik wist ook direct dat ik niet van A<br />

naar B ging rijden alleen omdat ik dat<br />

leuk vond, maar ik wilde dat mijn reis<br />

een bredere betekenis krijgt. Want die<br />

betekenis miste ik juist in het werk dat<br />

ik daar<strong>voor</strong> met zoveel plezier had ge-<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 17

PURE WINST<br />

daan. Ik wilde zichtbaar maken hoe ondernemers<br />

wereldwijd actief zijn aan<br />

het verbeteren van de wereld en praktijkverhalen<br />

delen via de website die ik<br />

daar<strong>voor</strong> gebouwd had. Toen nog niet<br />

wetende dat de trip uiteindelijk zou leiden<br />

tot de publicatie van het boek Tijd<br />

om te Schakelen, wereldwijd uitgegeven<br />

in zowel de Nederlandse, Engelse als<br />

Spaanse taal.”<br />

LATIJNS AMERIKA<br />

De keuze om juist ondernemers in<br />

Zuid-Amerika te bezoeken was een <strong>voor</strong><br />

de hand liggend. Voor de omgeving van<br />

de in ’t Gooi opgegroeide Max was het<br />

bijna vanzelfsprekend dat hij bankier<br />

of advocaat zou worden. Met een Nederlands-Duitse<br />

vader en een Poolse moeder<br />

had hij evenwel altijd geleerd om<br />

<strong>voor</strong>al zichzelf te blijven. Tijdens zijn<br />

studie internationaal strafrecht in Amsterdam<br />

wandelde hij op een gegeven<br />

moment een werkgroep binnen waar<br />

zijn oog direct viel op een koffiemok<br />

van zijn professor met de tekst: I love<br />

BA (Buenos Aires). “Ik vroeg hem hoe<br />

hij aan die koffiemok kwam. En toen<br />

vertelde hij dat hij in de jaren tachtig,<br />

net na afloop van de dictatuur, in Argentinië<br />

was geweest om zijn promotieonderzoek<br />

te doen. Ik heb hem snel<br />

daarna gevraagd om mij te helpen bij<br />

de opzet van mijn afstudeeronderzoek.<br />

Ik wilde naar Argentinië. Een tijdje later<br />

was het zover. Die tijd in Argentinië<br />

is enorm vormend <strong>voor</strong> me geweest. Ik<br />

arriveerde in maart <strong>20</strong>06, precies dertig<br />

jaar na het begin van de dictatuur. Viel<br />

met m’n neus in de boter. In optochten,<br />

herdenkingen en de volle spotlight op<br />

de dictatuur. Na afloop wist ik zeker<br />

dat ik geen advocaat wilde worden. Ik<br />

kan niet goed stilzitten, ben geen dossiervreter<br />

en houd er veel meer van om<br />

in oplossingen te denken in plaats van<br />

risico’s en problemen. Wel heb ik toen<br />

mijn hart <strong>voor</strong>goed verloren aan Latijns-Amerika.”<br />

Na afronding van zijn studie internationaal<br />

strafrecht, besloot Max Latijns-Amerikastudies<br />

te gaan volgen.<br />

Het bloed kroop waar het niet gaan<br />

kon. Deze studie bracht hem opnieuw<br />

terug in Zuid-Amerika waar hij onderzoek<br />

deed naar de bouw van een haven<br />

midden in de Amazone van Ecuador,<br />

een grote infrastructurele investering<br />

in de longen van de wereld. Na terugkomst<br />

wist hij nog steeds niet helemaal<br />

wat hij wilde worden. Tijdens het werken<br />

aan zijn afstudeerscriptie ontmoette<br />

hij een vriend die net begonnen was<br />

in de online-advertising. Een week later<br />

begon hij daar wat geld bij te verdienen.<br />

Max zag direct enorme kansen<br />

<strong>voor</strong> het bedrijf in Zuid-Amerika en uiteindelijk<br />

heeft dat geleid tot het succesvol<br />

opzetten van een multinational die<br />

met behulp van hoog geavanceerde toepassing<br />

van algoritmes in Zuid-Amerika<br />

een doorbraak wist te realiseren in<br />

de online advertising wereld. Na zeven<br />

jaar hyper commercieel werken, brak<br />

<strong>voor</strong> Max echter de tijd aan om een<br />

nieuwe weg in te slaan.<br />

LESSEN VAN LATINO’S<br />

“Met mijn reis van Chili naar New York<br />

wilde ik verhalen verzamelen die iets<br />

anders laten zien dan de panfluit spelende<br />

Latino op de Dam of de drugsbendes<br />

en ellende zoals wij deze volop<br />

in de media kunnen lezen. Ik wil laten<br />

zien dat op het Zuid-Amerikaanse continent<br />

overal ondernemende mensen<br />

bezig zijn een betere wereld te creëren.<br />

Het is een kraamkamer van de meest<br />

<strong>voor</strong>uitstrevende innovatie en vernieuwing<br />

in de economie. Het wemelt er<br />

werkelijk waar van de start-ups.”<br />

Van oudsher leeft op het Westelijk<br />

“ZUID-AMERIKA IS EEN<br />

KRAAMKAMER VAN DE<br />

MEEST VOORUITSTREVENDE<br />

INNOVATIE EN VERNIEUWING<br />

IN DE ECONOMIE”<br />

halfrond een idee dat wij bewust of onbewust<br />

die Latino’s wel even zullen uitleggen<br />

hoe het moet. Maar als er iets is<br />

dat ik tijdens mijn reis heb geleerd, is<br />

dat het misschien wel andersom is en<br />

dat wij van de oplossingen van die Latino’s<br />

kunnen leren. Het is on<strong>voor</strong>stelbaar<br />

hoe warm en enthousiast ik door<br />

tientallen bedrijven ben ontvangen, vol<br />

vuur en passie om vanuit eigen kracht,<br />

in samenwerking met gelijkgestemden,<br />

de problematiek in de wereld praktisch<br />

en concreet op te lossen. Terwijl wij<br />

hier struikelen over de laatste schandaaltweetjes<br />

van populistische politici<br />

in Den Haag, lossen deze sociaal-innovatieve<br />

ondernemers gewoon de problemen<br />

van de wereld op. Ze gebruiken<br />

de kracht van ondernemen om actief<br />

te bouwen aan een betere wereld.<br />

Ze inspireren ons om succesvol te ondernemen<br />

op het gebied van alle sectoren<br />

in de economie, zoals bij<strong>voor</strong>beeld<br />

gezondheidszorg, educatie, financiële<br />

sector, horeca, voeding en media waarbij<br />

winst maken hand in hand gaat met<br />

het leven een positieve boost geven.”<br />

Zo bezocht Max een softwarebedrijf<br />

in Peru dat meisjes uit de sloppenwijken<br />

opleidt tot webdeveloper. Een producent<br />

van babyschoentjes die praktische<br />

bijstand verleent en een vak leert<br />

aan vrouwen die het slachtoffer zijn<br />

van geweld en verwaarlozing, ter ontsnapping<br />

aan een uitzichtloze spiraal.<br />

En de grootste koffiecoöperatie van<br />

Noord-Amerika die boeren een eerlijke<br />

prijs biedt.<br />

PUUR GELUK<br />

“Op dit moment zie ik een paar dingen<br />

in de wereld gebeuren. Grenzen vervagen.<br />

Het maakt eigenlijk niet meer uit<br />

of je in Lima, Shanghai, Amsterdam of<br />

Transsylvanië woont. Tegelijkertijd zie<br />

je dat we met z’n allen <strong>voor</strong> grote uitdagingen<br />

staan die ook geen grenzen<br />

kennen in de wereld. Kijk dichtbij huis<br />

bij<strong>voor</strong>beeld naar de vluchtelingencrisis<br />

of klimaatverandering. Zaken die<br />

wereldwijd invloed hebben. Onlangs<br />

las ik nog een artikel in de krant over<br />

de gevolgen van de Fukushima kern-<br />

18 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

ramp in Japan. Aan de kust van Schotland<br />

wordt nu radio-actieve straling gemeten.<br />

Je kunt niet in je eigen landje<br />

blijven zitten. De wereld is out there, en<br />

daar moet je wat mee. Dus enerzijds<br />

zijn er mondiale problemen waar we<br />

tegenaan lopen. Anderzijds bieden vervagende<br />

grenzen ook mondiale grote<br />

kansen omdat iedereen zo met elkaar<br />

is verbonden en zo van elkaar kan leren<br />

en samenwerken.”<br />

“Je kent vast het gevoel dat je op je<br />

werk na afloop van een vergadering als<br />

een natte krant naar buiten loopt. Dat<br />

alle energie bij is je is weggelopen. Ik<br />

heb zes maanden alleen maar tientallen<br />

ontmoetingen met mensen gehad<br />

waar ik energie van heb gekregen. Zes<br />

maanden van puur geluk, van ontelbare<br />

grijnzen, van karrenvrachten aan<br />

endorfines en uren, dagen, weken onderweg,<br />

<strong>voor</strong>uit, naar steeds een nieuwe<br />

bestemming. Na afloop van elke afspraak<br />

liep ik zo licht als een veer naar<br />

buiten. Al die ondernemers onthaalden<br />

me met open armen. Ze begonnen vervolgens<br />

enthousiast te vertellen waar<strong>voor</strong><br />

ze staan, waar ze tegen aan lopen.<br />

Niet het geluid van ‘moeilijk’ of ‘we<br />

gaan er allemaal aan’, maar juist van<br />

‘en zo gaan we het oplossen’. Ze gaan<br />

er<strong>voor</strong>.“<br />

WINST EN BETEKENIS<br />

“De problemen in de wereld zijn prangend.<br />

Er is een duidelijke call to action.<br />

De oplossingen liggen evenwel ook<br />

<strong>voor</strong> het oprapen. Elk bedrijf kan de<br />

keuze maken om winstgevendheid te<br />

combineren met een betere wereld. Het<br />

kan gewoon. Net zoals het een keuze is<br />

om het niet te doen. Geen keuze maken<br />

<strong>voor</strong> betekenisvol ondernemen is<br />

vandaag de dag niet alleen een bewuste<br />

keuze, maar wat mij betreft zakelijk gezien<br />

ook een domme keuze.”<br />

“Als je nu als financiële sector nog<br />

steeds investeert in de oorlogsindustrie,<br />

kinderarbeid, vernietiging van<br />

de natuur of andere onethische zaken,<br />

dat begrijp ik echt niet meer. Wereldwijd<br />

laat de praktijk zien dat er veel te<br />

verdienen valt op een manier die niet<br />

MAX WOHLGEMUTH<br />

KITSLAAR:<br />

“JA, HET IS TIJD OM<br />

TE SCHAKELEN.”<br />

Max Wohlgemuth Kitslaar<br />

Max Wohlgemuth Kitslaar (1983) studeerde internationaal strafrecht en Latijns<br />

Amerika Studies in Amsterdam. Hij richtte een biologische cava-business<br />

op, en de juridische start-up De StudentenAdvocaat. Ook modelleert hij de jaarlijkse<br />

mediacampagne <strong>voor</strong> Sinterklaascadeaus aan tienduizenden minderbedeelde<br />

kinderen van de Voedselbank. Max speelde een sleutelrol in het ontwikkelen<br />

van een technologiestart-up naar een multinational, door expansie<br />

naar Latijns-Amerika. Na zijn reis richtte hij Life is Out There op, waarbinnen hij<br />

het boek Tijd om te Schakelen uitgeeft en lezingen geeft aan onderwijsinstellingen<br />

en bedrijven, in het Nederlands, Spaans en Engels. Max is bereikbaar via:<br />

hello@lifeisoutthere.net<br />

alleen winstgevend is in materiele zin,<br />

maar ook substantieel bijdraagt aan de<br />

creatie van een nieuwe samenleving<br />

van menswaardigheid.”<br />

“De geldwereld verbindt alle sectoren<br />

van de economie. Een betekenisvolle<br />

financiële sector is de voedingsbodem<br />

<strong>voor</strong> sociale innovatie en betekenisvol<br />

ondernemen op het gebied<br />

van cultuur, dienstverlening, design,<br />

gezondheidszorg, toerisme, voeding en<br />

noem maar op. Ik zie volop om me heen<br />

dat het kan. En als er een les is die me<br />

altijd zal bijblijven van deze reis, dan<br />

is het dat iedereen wel een mooi idee<br />

heeft om de wereld een beetje mooier<br />

te maken. Onafhankelijk van achtergrond,<br />

financiële mogelijkheden, leeftijd,<br />

ras of geaardheid. Wat een potentieel<br />

als mensen vanuit eigen kracht en<br />

talent een bijdrage leveren aan een betere<br />

wereld.”<br />

Als ondernemer gelooft Wohlgemuth<br />

Kitslar in de kracht van ondernemen,<br />

in de meest letterlijke betekenis<br />

die het heeft. Iets doen. Aan de slag<br />

gaan. Starten. “De bedrijven die ik bezocht<br />

heb, laten zien dat er op overal<br />

ondernemende mensen bezig zijn een<br />

betere wereld te creëren. Mensen en bedrijven<br />

die zakelijk vernuft hebben om<br />

winstgevendheid te koppelen aan een<br />

maatschappelijke missie. Ja, het is tijd<br />

om de schakelen!” n<br />

Tijd om te Schakelen is uitgegeven in zowel<br />

de Nederlandse, Engelse als Spaanse<br />

taal.<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 19

PURE WINST<br />

HANS LUDO VAN MIERLO:<br />

“DEELNAME VAN FINANCIËLE<br />

INSTELLINGEN IS CRUCIAAL.”<br />

<strong>20</strong> | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

– e s s a y –<br />

Brede maatschappelijke akkoorden<br />

zijn uitdaging <strong>voor</strong> financiële sector<br />

Democratie vraagt<br />

om meedoen<br />

De grote vraagstukken in ons land kunnen niet opgelost worden door een keer<br />

in de vier jaar naar de stembus te gaan. Daar is meer <strong>voor</strong> nodig: een visie die<br />

verder reikt dan vier jaar, draagvlak en <strong>voor</strong>al samenwerking. Democratie vraagt<br />

niet alleen om het uitbrengen van je stem, maar ook om actieve participatie van<br />

burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Deelname van financiële<br />

instellingen kan daarbij beslissend zijn.<br />

TEKST HANS LUDO VAN MIERLO |<br />

BEELD FRITS DE BEER<br />

De opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen van<br />

maart jl. van bijna 82 procent toont aan dat de<br />

Nederlandse burgers zich zeer betrokken voelen<br />

bij wat er in ons land gebeurt en zou moeten gebeuren.<br />

De uitslag legt tegelijk bloot dat het vertrouwen<br />

in de traditionele politieke partijen sterk<br />

is gedaald. Er zijn geen grote volkspartijen<br />

meer, alleen nog maar middelgrote en kleine<br />

partijen. De nieuwe Tweede Kamer is – net als<br />

het land - met dertien verschillende fracties<br />

sterk verdeeld.<br />

Een nieuw kabinet, van welke samenstelling<br />

dan ook, zal onder deze omstandigheden<br />

grote moeite hebben de grote vraagstukken<br />

met succes aan te pakken. Elke oplossing<br />

<strong>voor</strong> elk vraagstuk dreigt uit te draaien<br />

op een compromis, dat het hooguit vier jaar<br />

“DEMOCRATIE<br />

BETEKENT DAT<br />

DE BURGERS<br />

MACHT HEBBEN.”<br />

vol houdt. Iedere maatregel kan rekenen op stevige oppositie.<br />

Voor de structurele aanpak van de grote transitievraagstukken<br />

die <strong>voor</strong> ons liggen – klimaat, wonen, zorg, voedsel - ontbreken<br />

breed gedeelde lange termijnvisies en concrete doelen.<br />

Het groeiende aantal zwevende kiezers <strong>voor</strong>spelt dat dit<br />

er na de volgende verkiezingen niet beter op gaat worden. Het<br />

is goed om met die ogen nog eens naar onze<br />

democratie te kijken.<br />

Zoek op internet een definitie van democratie.<br />

Je vindt er tientallen en bijna allemaal<br />

gaan ze in deze richting: burgers kiezer een<br />

volksvertegenwoordiging, die over en namens<br />

hen beslist. Slechts een enkeling treft wat mij<br />

betreft de kern: democratie betekent dat de burgers<br />

macht hebben. Door te stemmen geven burgers<br />

die macht niet <strong>voor</strong> vier jaar uit handen.<br />

In een democratie hebben burgers, bedrij-<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 21

PURE WINST<br />

ven en maatschappelijke instellingen elke dag de macht hun<br />

stem te laten horen en actief mee te doen. Hoe belangrijk en<br />

effectief dat is, bewijst de Energietransitie, die in ons land<br />

sinds enkele jaren breed is in gezet. Dat akkoord was een reactie<br />

op de onmacht van de politiek.<br />

Jarenlang waren de debatten over energie in commissie Economische<br />

Zaken van de Tweede Kamer een ontmoedigende<br />

herhaling van zetten. Elke partijen bleef zijn eigen mantra<br />

eindeloos herhalen. Ambtenaren, ondernemers, investeerders<br />

en klanten kregen niet de duidelijkheid die ze nodig hadden<br />

om op dit gebied zelf stappen <strong>voor</strong>uit te kunnen zetten.<br />

SPIJKERS MET KOPPEN<br />

Voorzitter Wiebe Draijer van de SER, het belangrijke adviesorgaan<br />

van de regering, liep in <strong>20</strong>12 tegen dit ongemak op en<br />

nodigde een waaier van partijen uit om spijkers met koppen<br />

te slaan. Niet alleen de vaste SER-partijen - werkgevers, werknemers<br />

en kroonleden - zaten aan tafel, maar ook natuur- en<br />

milieuclubs, maatschappelijke organisaties, brancheorganisaties,<br />

financiële instellingen én de overheid.<br />

Na een half jaar intensief overleg lag er een akkoord met<br />

doelstellingen tot <strong>20</strong><strong>20</strong> en verder. De Tweede Kamer kreeg het<br />

Energieakkoord min of meer als een voldongen feit <strong>voor</strong>gelegd.<br />

Het akkoord bracht duidelijkheid <strong>voor</strong> een langere termijn<br />

en nieuw elan bij ondernemers, financiers, klanten, wetenschappers,<br />

milieuorganisaties, lagere overheden, brancheorganisaties<br />

en consumentenorganisaties. De energiedeskundigen<br />

in de Tweede Kamer hielden daarbij nog voldoende discussieruimte<br />

over om allerlei losse eindjes om zich in hun rol<br />

als volksvertegenwoordiger gekend te voelen<br />

Het Energieakkoord wijst een weg, die ook bewandeld kan<br />

worden bij een aantal andere heikele en complexe dossiers.<br />

Het breed gedragen maatschappelijke akkoorden voegt een<br />

nieuw element toe aan onze democratie. Met name de grote<br />

transitievraagstukken lenen zich <strong>voor</strong> een dergelijke aanpak.<br />

Het ligt <strong>voor</strong> de hand bij maatschappelijke akkoorden<br />

allereerst te denken aan een coördinerende rol <strong>voor</strong> de SER.<br />

Hier bestaat de ervaring om mensen en belangen bij elkaar te<br />

brengen en hier is ook al een infrastructuur.<br />

“DE VRAAG IS NIET LANGER: WAT KAN<br />

IK DOEN OM VOORUIT TE KOMEN?,<br />

MAAR: WAT KAN IK DOEN OM ONS<br />

ALLEMAAL VOORUIT TE HELPEN?”<br />

NIEUWE ROLLEN<br />

Niet alleen de SER zal moeten wennen aan haar nieuwe rol.<br />

Ook maatschappelijke organisaties en single issue organisaties<br />

zullen er aan moeten wennen zich ook te verdiepen in<br />

die van andere stakeholders. Burgers moeten zich realiseren<br />

dat een lidmaatschap van een of meer maatschappelijke organisaties<br />

hen extra invloed geeft. De vraag is niet langer ‘Wat<br />

kan ik doen om <strong>voor</strong>uit te komen?’, maar ‘wat kan ik doen<br />

om ons allemaal <strong>voor</strong>uit te helpen?’<br />

Voor banken, verzekeraars, beleggers, pensioenfondsen<br />

en <strong>voor</strong> financiële adviseurs is het een uitdaging bij deze<br />

nieuwe ontwikkelingen als een van de eersten aan te sluiten.<br />

Met hun scala aan producten kunnen zij gewenste ontwikkelingen<br />

en nieuwe activiteiten mede mogelijk maken. Hun<br />

maatschappelijke verantwoordelijkheid is op zich al een reden<br />

om coöperatief mee aan tafel te gaan. Het ondernemerschap,<br />

koopmanschap en kennis van markten zijn nog overtuigender<br />

redenen om aan te sluiten bij tafels <strong>voor</strong> nieuwe<br />

maatschappelijke akkoorden. Ze hebben ook alle redenen om<br />

op zulke akkoorden aan te dringen. n<br />

Hans Ludo van Mierlo is bestuurdersadviseur, oud-bankier en al meer<br />

dan 40 jaar in wisselende rollen actief in Haagse kringen.<br />

22 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

FORUM<br />

Ondertussen online...<br />

Kijkend naar onze sector zou<br />

ik daarom prima kunnen leven<br />

met een fonds <strong>voor</strong> de financiële<br />

pers, waarin overheid en<br />

sector een kapitaal fourneren<br />

waarmee we ‘echte’ journalisten<br />

hun werk kunnen laten doen:<br />

onderzoeken, feiten rapporteren<br />

en hun extra ogen geven <strong>voor</strong><br />

zaken die interessant zijn<br />

en die zonder de journalist<br />

onzichtbaar blijven.<br />

JURJEN OOSTERBAAN MARTINIUS<br />

(BUREAU DFO)<br />

Collega Michael Mackaaij<br />

kwam in aanraking met het<br />

concept Klantverslag tijdens een<br />

bijeenkomst van de stichting<br />

New Financial Forum en<br />

was direct enthousiast. De<br />

klant centraal stellen is een<br />

bewonderenswaardig streven<br />

van verzekeraars en Yarden was<br />

met het klantverslag op een<br />

vernieuwende manier in staat om<br />

de daad ook echt bij het woord te<br />

voegen.<br />

ROY VAN DEN ANKER OVER HET TWEEDE<br />

KLANTVERSLAG VAN MULTISAFE<br />

Schaf bonussen af, schaf beloningen op basis van targets af, maar<br />

beloon werknemers op basis van klanttevredenheid. Dat zijn manieren<br />

om de cultuur binnen banken te veranderen. En daarmee maak je wél<br />

een brug naar de samenleving.<br />

Als iemand mij vijf jaar geleden had verteld dat ik het zo naar mijn<br />

zin zou hebben bij een verzekeraar, dan had ik die persoon <strong>voor</strong><br />

gek verklaard. Met een blik vol verwondering en onuitputtelijke<br />

nieuwsgierigheid kijk ik hoe een, toch wel logge, branche in beweging<br />

komt. Voor velen, waaronder ikzelf, gaat dit niet snel genoeg en<br />

kunnen we nog best een tandje bijzetten als het gaat om <strong>voor</strong>uitgang.<br />

In plaats van er constant tegenaan te schoppen, kijk ik hoe we wel<br />

<strong>voor</strong>uit kunnen komen. En zo komt het dat ik mij <strong>voor</strong>lopig nog niet<br />

verveel in de wondere wereld van de financiële instellingen.<br />

Het principe is dat een abstract begrip als innovatie op speelse wijze<br />

concreet wordt gemaakt. De verschillende visies vanuit een team<br />

worden mooi in beeld gebracht. In een gewone vergadering is vaak<br />

<strong>20</strong> procent 80 procent aan het woord. Maar op deze manier komt<br />

iedereen aan bod.<br />

WIRO KUIPERS (ZIN IN DE ZAAK) EN BJÖRN BIERHAALDER (MCH CONSULTANCY)<br />

Hier op de Zuidas werken goedopgeleide<br />

mensen die tijdens hun studie<br />

soms hooggestemde idealen hadden,<br />

maar bij velen is het vermogen tot reflectie<br />

en de aandacht <strong>voor</strong> kunst en<br />

filosofie volstrekt ondergesneeuwd geraakt.<br />

Daar willen we wat aan doen.<br />

En dat hoeft niet met linkse waarheden,<br />

maar mag ook met humor.<br />

RUBEN VAN ZWIETEN (DOMINEE<br />

VAN DE ZUIDAS)<br />

ELINE RUGEBREGT (A.S.R).<br />

OVER LEGO SERIOUS PLAY<br />

De Global Goals gaan over alle<br />

mensen in alle landen, dus<br />

ook over u! Wij gaan op <strong>20</strong><br />

september een groot evenement<br />

<strong>voor</strong> bedrijven organiseren om<br />

de Global Goals bekender te<br />

maken. Ik zoek mensen die<br />

mij daarbij willen helpen of<br />

bij<strong>voor</strong>beeld een inspirerend<br />

<strong>voor</strong>beeld zijn met hun bedrijf.<br />

Voelt u zich aangesproken of wilt<br />

u reageren? Meldt u dan aan en<br />

help de wereld te verbeteren.<br />

JACK VOS (LUYTEN ADVIESGROEP) ALS<br />

OPTIMIST OP RADIO EENVANDAAG<br />

MICHIEL BRANDT (SVC) OVER EEN VAN DE UITKOMSTEN VAN EEN GASTCOLLEGE<br />

VAN HET NEW FINANCIAL FORUM AAN DE VU<br />

www.newfinancialforum.nl<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 23

PURE WINST<br />

PAUL DE BLOT:<br />

“IEDER MENS HEEFT VANAF<br />

DE GEBOORTE RECHT OP<br />

MENSELIJKE WAARDIGHEID”<br />

24 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

De verkiezing van Donald Trump als Amerika’s nieuwe president heeft<br />

veel politieke onrust veroorzaakt. Ook in Nederland was dat met name<br />

rond de verkiezingen te bespeuren. Het gaat om de democratische vrijheid<br />

die gevaar loopt. Ieder land probeert die op zijn eigen manier veilig<br />

te stellen. Een van de politieke problemen is het recht op vrijheid van<br />

meningsuiting. Waar komt het vandaan en tot hoe ver gaat dit recht?<br />

Ons recht op menselijke<br />

waardigheid<br />

De vrijheid van meningsuiting<br />

is een democratisch verkregen<br />

recht. Het erkent dat<br />

elk mens waardevol is en als<br />

mens wordt gewaardeerd.<br />

Daarmee beweegt de vrije<br />

meningsuiting zich in een spanningsveld<br />

met grenzen om niet onmenselijk<br />

te worden.<br />

We voelen ons als mens minderwaardig<br />

en vernederd als we niet gewaardeerd<br />

worden. Deze vernedering<br />

kan ons zo diep raken dat we wraak nemen<br />

en ons onmenselijk gaan gedragen.<br />

Het beledigen van de islam heeft<br />

dodelijke consequenties gehad omdat<br />

veel mensen het beledigen van hun geloof<br />

opvatten als een dodelijke aanval<br />

op hun menselijke waardigheid. Heeft<br />

de democratie daar nog wel een zinnig<br />

antwoord op?<br />

Nederland is een rijk en welvarend<br />

land. Daarmee heeft het een sterke voedingsbodem<br />

<strong>voor</strong> een egocentrische<br />

mentaliteit die <strong>voor</strong>al op eigenbelang is<br />

gericht, en minder op waardering <strong>voor</strong><br />

de ander. De strijd tegen de ander als<br />

rivaal wordt sterker en de waardering<br />

<strong>voor</strong> de ander verzwakt. Dat zien we bij<br />

pesterijen op school en op kantoor. Dat<br />

TEKST PAUL DE BLOT | BEELD NYENRODE<br />

zien we bij het grote aantal vechtscheidingen.<br />

Dat zien we ook bij de groeiende<br />

intolerantie. Zoals de ruwheid jegens<br />

hulpdiensten en zorgverleners die<br />

zich professioneel inzetten <strong>voor</strong> het behoud<br />

van de menselijke waardigheid,<br />

vaak zelfs waar anderen dit hebben verzuimd.<br />

In het VN-Handvest, en in de eerste<br />

zin van de Universele Verklaring van de<br />

Rechten van de Mens, wordt menselijke<br />

waardigheid niet beschouwd als een<br />

ieders plicht, maar als een universeel<br />

grondrecht. Het geldt <strong>voor</strong> iedereen, en<br />

het geldt altijd.<br />

Ieder mens heeft vanaf de geboorte<br />

recht op menselijke waardigheid. Het<br />

gezin en de school is de belangrijkste<br />

plaats om kinderen te leren elkaar te<br />

waarderen ongeacht hun verschil in<br />

huidskleur, geslacht, geloof, afkomst of<br />

cultuur.<br />

Een democratisch verkregen recht<br />

op vrijheid van meningsuiting is een<br />

afgeleide van het universele recht op<br />

menselijke waardigheid. Een vrije uiting<br />

van mening zou daarom steeds zo<br />

moeten worden verwoord dat een ander<br />

in zijn waarde wordt gelaten, ook<br />

zonder het met diens mening eens te<br />

zijn. n<br />

Paul de Blot<br />

Paul de Blot (1924, Java) studeerde<br />

theologie, filosofie, natuurkunde,<br />

psychologie, wetenschapsfilosofie,<br />

bedrijfskunde en spiritualiteit Op<br />

Nyenrode promoveerde hij op zijn<br />

proefschrift Vernieuwing in een chaotische<br />

omgeving door vernieuwing van de<br />

mens. In deze studies specialiseerde<br />

hij zich <strong>voor</strong>al op de evolutie, het geluk<br />

bij Plato en de cultuurfilosofie.<br />

Tijdens deze vorming deed hij<br />

werk als bouwarbeider bij de Bouworde<br />

in Duitsland <strong>voor</strong> de huisvesting<br />

van de Oostduitse vluchtelingen,<br />

in het Midden-Oosten in de kibboets<br />

van Tel Aviv en gaf les in het<br />

lager en middelbaar onderwijs op<br />

Java. Van 1962 tot 1978 doceerde<br />

hij Indonesische staatsleer, filosofie,<br />

godsdienstleer en ecologische technologie<br />

aan de staatsuniversiteit in<br />

Yogyakarta en was aalmoezenier van<br />

de Indonesische Marine.<br />

Na de mislukte communistische<br />

staatsgreep in Indonesië van 1965<br />

werd hij belast met de zorg <strong>voor</strong><br />

de slachtoffers van de staatsgreep,<br />

waaronder de 500.000 gevangenen<br />

in de concentratiekampen.<br />

In 1979 werd hij benoemd tot<br />

studentenmoderator aan de Universiteit<br />

Nyenrode en gaf daar ook<br />

trainingen <strong>voor</strong> bedrijfskundigen.<br />

In <strong>20</strong>07 volgde zijn aanstelling tot<br />

hoogleraar Business Spiritualiteit<br />

aan de Universiteit Nijenrode.<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 25

PURE WINST<br />

– e s s a y –<br />

De prijs van<br />

onbetaalde arbeid<br />

Alles heeft een prijs, wordt wel gezegd. Daarmee wordt bedoeld dat je niet moet<br />

verwachten dat je iets <strong>voor</strong> niets krijgt. Maar wat is de prijs van onbetaalde arbeid?<br />

En hebben we wel een idee hoeveel onbetaald werk er gedaan wordt in<br />

Nederland? En wat onbetaalde arbeid bijdraagt aan de samenleving? Onbetaalde<br />

arbeid is onzichtbaar en wordt niet meegeteld in ons economische systeem<br />

en het Bruto Nationaal Product. Dit is misleidend, want daardoor lijkt het alsof<br />

het niet schaars is en dat er oneindig een beroep op gedaan kan worden.<br />

TEKST BRIGITTA SCHEEPSMA EN JAN ATZE NICOLAI | BEELD MARCHJE ANDRINGA (FRIESCH DAGBLAD)<br />

Nederland is kampioen vrijwilligerswerk. Economisch<br />

tellen mensen die vrijwilligerswerk doen<br />

niet mee, alleen betaald werk geeft status. Sterker<br />

nog, in ons huidige systeem wordt alleen een<br />

betaalde baan als werk gezien.<br />

Ook al doe je precies hetzelfde<br />

onbetaald; het telt niet mee. Dit klopt niet<br />

en is niet eerlijk. Willekeur en ongelijkheid<br />

beheersen het denken en de praktijk<br />

van álle arbeid; betaald én onbetaald. Dat<br />

kan en moet anders.<br />

Onbetaalde arbeid – vrijwilligerswerk<br />

en mantelzorg – speelt een cruciale rol<br />

in onze economie. Cijfers van De Nederlandse<br />

Bank tonen aan dat Nederland 5,5<br />

miljoen vrijwilligers kent die samen goed<br />

zijn <strong>voor</strong> 560.000 voltijd banen. De economische<br />

waarde daarvan ligt afhankelijk<br />

van het uurloon, tussen de 5 en <strong>20</strong> miljard<br />

“DE OVERHEID HEEFT<br />

EEN BLINDE VLEK VOOR<br />

DE ONBETAALDE ARBEID<br />

EN VINDT DAT WE IN<br />

NEDERLAND TE LUI ZIJN”<br />

euro. Zonder de 3,5 miljoen mantelzorgers zouden de kosten<br />

van de zorg met 4 tot 7 miljard euro stijgen (Vrijwilligerswerk<br />

vele miljarden waard, DNB Magazine, december <strong>20</strong>10).<br />

In januari <strong>20</strong>15 is een omvangrijke stelselwijziging ingezet:<br />

de zogeheten ‘decentralisaties’ van<br />

zorg, werk en jeugdhulp. Gemeenten nemen<br />

de verantwoordelijkheid <strong>voor</strong> deze<br />

taken over van de Rijksoverheid of Provincie.<br />

Tegelijkertijd is de Participatiewet ingevoerd.<br />

De overheid geeft aan dat deze<br />

wet er<strong>voor</strong> gaat zorgen dat meer mensen,<br />

met en zonder beperking, betaald werk<br />

vinden bij een gewone werkgever. Het veelgehoorde<br />

motto is: Iedereen doet mee!<br />

Maar wij vragen ons af: is dat wel zo?<br />

Wij zien dat door de invoering van de Participatiewet<br />

betaald werk verschuift naar<br />

onbetaald werk. Bij<strong>voor</strong>beeld door de invoering<br />

van de verplichte tegenprestatie<br />

26 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

“PARTICIPATIELADDER<br />

IS NIET MEER<br />

VAN DEZE TIJD”<br />

(<strong>voor</strong> wat hoort wat), trajecten met behoud van uitkering en<br />

door de vele ontslagen in de zorg.<br />

De landelijke overheid vindt dat de verzorgingsstaat moet<br />

worden afgebouwd en plaats moet maken <strong>voor</strong> de participatiesamenleving.<br />

Ze doet een beroep op mensen om meer <strong>voor</strong><br />

elkaar te zorgen in een poging tot bezuinigen. Zo moeten betaalde<br />

banen in de zorg, die nu door professionele zorgverleners<br />

worden vervuld, overgenomen worden door vrijwilligers,<br />

buren, vrienden of familie. Betaalde arbeid wordt zomaar vervangen<br />

door onbetaalde arbeid. Het is inwisselbaar. Toch vindt<br />

diezelfde overheid tegelijkertijd dat mensen in een uitkeringspositie<br />

betaald werk moeten zoeken. Dit is tegenstrijdig.<br />

Al in <strong>20</strong>04 geeft de econoom Thera Van Osch aan dat met<br />

de invoering van de kaderwet maatschappelijke ondersteuning<br />

(WMO <strong>20</strong>07) de overheid meer zorgarbeid en zorgkosten<br />

naar de onbetaalde economie schuift om de kosten te beheersen.<br />

Zij vindt dat er geen respect <strong>voor</strong> de onbetaalde sector<br />

is, en dat de werkdruk <strong>voor</strong> hen steeds groter wordt (zie<br />

ook haar essay Caring economics in New Financial Magazine<br />

18, winter <strong>20</strong>16). De overheid heeft een blinde vlek <strong>voor</strong> de<br />

onbetaalde arbeid en vindt dat we in Nederland te lui zijn.<br />

Met de invoering van de Participatiewet wordt de verschuiving<br />

van betaald werk naar onbetaald werk naar onze mening<br />

versterkt. In feite wordt de zorgcrisis afgewenteld op de<br />

onbetaalde sector.<br />

Het Sociaal Cultureel Plan Bureau geeft aan dat nu alles<br />

er op wijst dat steeds meer hulp uit het sociale netwerk van<br />

mensen moet komen, de vraag naar de economische waarde<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 27

PURE WINST<br />

van de mantelzorg steeds urgenter wordt. Recent onderzoek<br />

laat zien dat tussen de 50.000 en 100.000 mensen vanwege<br />

mantelzorgtaken hun arbeidstijd hebben verminderd.<br />

ANDERE MINDSET<br />

Zonder sociale factor kan de economie niet functioneren. De<br />

rationele economie en de zorg die gratis gegeven wordt, vullen<br />

elkaar aan en hebben elkaar nodig. Echter. Door de steeds<br />

grotere fixatie op betaalde banen wordt de balans tussen sociale<br />

en economische aspecten van arbeid verstoord.<br />

Bovendien belanden veel mensen door het verlies van<br />

hun baan, maar ook mensen met een arbeidsbeperking in<br />

een uitkeringspositie. Zij verliezen zicht op betaald werk en<br />

dus op waardering en dat doet iets met je zelfrespect. Betaald<br />

werk heeft een hoge sociale status. Het betekent optimaal<br />

meedoen in de samenleving en het zorgt <strong>voor</strong> financiele<br />

onafhankelijkheid. En dat is wat wij waarderen in onze<br />

samenleving. Dit betekent <strong>voor</strong> een groeiende groep mensen<br />

dat ze aan de kant staan. Ze hebben geen betaald werk en<br />

worden met negatieve prikkels richting de arbeidsmarkt geduwd.<br />

Dit doet iets met je zelfwaardering. Steeds meer mensen<br />

zijn onzeker.<br />

Vraag wildvreemde mensen op een feestje wie ze zijn en<br />

negen van de tien zal beginnen over zijn of haar betaalde<br />

werk. Niemand begint over huisdieren, politieke <strong>voor</strong>keur<br />

of zorgtaken. Werk bepaalt onze identiteit. Werk zorgt <strong>voor</strong><br />

economische zelfstandigheid, <strong>voor</strong> sociale contacten en <strong>voor</strong><br />

waardering. ‘Je eigen broek ophouden’, lijkt een doel op zich<br />

geworden. Het wel of niet krijgen van betaald werk wordt gezien<br />

als je eigen verantwoordelijkheid. Je moet er zelf <strong>voor</strong><br />

De zes treden van de participatieladder<br />

zorgen dat je employabel bent. Zorg er<strong>voor</strong> dat je goed opgeleid<br />

bent, dat je er goed verzorgd uitziet, dat je een goede brief<br />

kunt schrijven en dat je sociaal vaardig bent. Want participeren<br />

op de betaalde arbeidsmarkt staat met stip op 1!<br />

Maar participatie is veel meer dan betaald werk. Participatie<br />

lijkt een containerbegrip te worden dat te pas en te onpas<br />

wordt gebruikt. Het begrip participatie verdient een betere<br />

definiëring.<br />

Het is belangrijk je bewust te zijn hoe een groot deel van<br />

de samenleving naar werk en participatie kijkt. De VNG (Vereniging<br />

Nederlandse Gemeenten) heeft een aantal jaren geleden<br />

een instrument ontwikkeld <strong>voor</strong> gemeenten om de mate<br />

van participatie (meedoen) te kunnen meten: De zogenaamde<br />

Participatieladder. Wat opvalt bij het beeld van de participatieladder<br />

is dat de ladder hiërarchisch is.<br />

Iedereen moet zo hoog mogelijk de ladder op, het liefst<br />

naar betaald werk. Sociale participatie wordt gezien als een<br />

opstap naar betaald werk.<br />

Toch is de ladder oorspronkelijk bedoeld om de mate van<br />

participatie te meten. Een andere mindset dan de afstand tot<br />

de betaalde arbeidsmarkt waarin men gewend was te denken.<br />

Helaas is deze andere kijk op participatie in de praktijk weer<br />

verworden tot het meten van de afstand tot de betaalde arbeidsmarkt.<br />

Op zich niet verwonderlijk omdat eerder al vastgesteld<br />

is dat de common opinion is dat arbeidsparticipatie als<br />

hoogste vorm van participatie geldt.<br />

Wat verder opvallend is, is dat onderaan de ladder ‘geïsoleerd’<br />

staat, een synoniem <strong>voor</strong> exclusie. Het zou logisch zijn<br />

als bovenaan de Participatieladder inclusie zou staan. Iedereen<br />

doet mee. Maar dat staat er niet, bovenaan staat betaald<br />

werk.<br />

28 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

Jan Atze Nicolai<br />

“Als een bestuurder ziek wordt<br />

of zich verslaapt gaat alles gewoon<br />

door. Echter wanneer het<br />

sociale netwerk hapert, is er<br />

meer aan de hand. Als een oma<br />

onverwacht niet op haar kleinkind<br />

kan komen passen, omdat<br />

vader en moeder moeten werken, is er een probleem.<br />

Dankzij de gratis zorg van sommigen kunnen anderen<br />

werken en geld krijgen.”<br />

IEDEREEN DOET AL MEE<br />

Wij vinden dat de Participatieladder niet meer van deze tijd<br />

is. Het is de bedoeling dat iedereen meedoet in de samenleving.<br />

Het beeld van een hiërarchische ladder staat dit meedoen<br />

naar onze overtuiging in de weg en symboliseert ongelijkwaardigheid.<br />

Alle onbetaalde arbeid staat op een lager<br />

treetje, terwijl onbetaalde arbeid onze samenleving draagt!<br />

En dus gelijkwaardig zou moeten zijn. Dankzij al het onbetaalde<br />

werk kunnen anderen juist betaald werk doen. Betaald<br />

werk bouwt en steunt op alle onbetaalde zorgarbeid. De ladder<br />

doet mensen die zorgen geen recht.<br />

Dit is de belangrijkste reden dat wij, van de Stichting <strong>voor</strong><br />

de zorgeconomie, samen met anderen, een nieuw instrument<br />

aan het ontwikkelen zijn: het waarderingsdiagram.<br />

De vorm van het diagram maakt de intentie van de VNG,<br />

anders kijken naar participatie, duidelijk. Betaalde arbeid is<br />

niet het enige dat telt. Alle vormen van arbeid en participatie<br />

zijn gelijkwaardig en even waardevol en dat wordt in het<br />

diagram zichtbaar gemaakt. Geen ladder, maar een ronde tafel.<br />

Mensen horen ergens bij. Niet omdat ze dit moeten van<br />

een overheid of van anderen, maar omdat het zo is. Vanuit<br />

bestaansrecht. Dit vraagt een andere manier van kijken naar<br />

werk en vraagt een andere definitie van<br />

het begrip verdienen. Wij vinden dat in<br />

de huidige economie, waar niet meer <strong>voor</strong><br />

een ieder die dat wil betaald werk aanwezig<br />

is, betaald werk niet meer op een voetstuk<br />

kan staan. Herwaardering van vrijwilligerswerk<br />

en het bevorderen van zinvolle<br />

participatie en integratie in een samenleving<br />

zou topprioriteit moeten zijn.<br />

Onbetaald arbeid moet erkend, gewaardeerd<br />

en beter herverdeeld worden. Door<br />

het beschikbare betaalde werk en zorgtaken<br />

eerlijker te verdelen hebben meer<br />

mensen kans op betaald werk en is er ook<br />

voldoende ruimte om zorgtaken op te pakken.<br />

“ALLEEN DOOR EERST<br />

HET BEELD VAN DE<br />

WERKELIJKHEID TE<br />

VERANDEREN, KUN<br />

JE DE WERKELIJKHEID<br />

VERANDEREN”<br />

Brigitta Scheepsma<br />

“Er is in mijn ogen niets zo belangrijk<br />

als kinderen goed in<br />

de samenleving zetten. Toen ik<br />

kinderen kreeg en thuis bleef<br />

om <strong>voor</strong> hen te zorgen vroegen<br />

mensen mij vaak: ‘wat doe je?’<br />

En als ik dan zei: ‘ik zorg <strong>voor</strong><br />

mijn kinderen’ vroegen ze: ‘wat doe je nog meer?‘ Voor<br />

je kinderen zorgen, is schijnbaar niet genoeg. Het rare<br />

is dat als ik <strong>voor</strong> andermans kinderen zou zorgen, in<br />

een crèche, naschoolse opvang of in een instelling en<br />

ik zou daar<strong>voor</strong> betaald krijgen, het helemaal oké zou<br />

zijn. Je telt mee als je betaald wordt.”<br />

ZICHTBAAR MAKEN<br />

Onbetaalde arbeid heeft een prijs. We weten alleen niet wat<br />

de prijs is. Misschien is het wel onbetaalbaar, van niet in geld<br />

uit te drukken waarde. Wanneer gaan we nu eens waarderen<br />

wat mensen allemaal al doen <strong>voor</strong> de samenleving zonder<br />

dat ze er geld <strong>voor</strong> krijgen. Nogmaals: Nederland is kampioen<br />

vrijwilligerswerk. Toch wordt nog steeds gepoogd mensen<br />

– met name in zogenaamde ‘achterstandswijken’ – te activeren.<br />

Dit terwijl in een achterstandswijk de sociale cohesie<br />

vaak groot is. Hoe arm ben je als je door veel vrijwilligerswerk<br />

en zorg <strong>voor</strong> de buurt veel <strong>voor</strong> je medemens en de samenleving<br />

betekent? Ben je dan minder waard dan wanneer je een<br />

betaalde baan hebt?<br />

Niet activeren, maar zichtbaar maken, erkennen en waarderen!<br />

Dat moet de inzet zijn!<br />

Wij moeten het lef hebben om onbetaald werk als harde<br />

noodzakelijke economische waarde te benoemen. Hoogste<br />

tijd om te werken aan en te experimenteren met waarderingsvormen<br />

<strong>voor</strong> alle onbetaalde zorg<br />

en werkzaamheden. Dan gaat al dit werk<br />

meetellen in ons economisch systeem. We<br />

leven al tientallen jaren in een economie<br />

die gedomineerd wordt door zorg en diensten<br />

en niet meer wordt beheerst door industriële<br />

productie. Het zichtbaar maken<br />

van de zorgeconomie met al haar onbetaalde<br />

arbeid is de eerste stap. Alleen door<br />

eerst het beeld van de werkelijkheid te veranderen,<br />

kun je de werkelijkheid veranderen!<br />

n<br />

Brigitta Scheepsma en Jan Atze Nicolai zijn bestuurders<br />

van de Stichting <strong>voor</strong> de Zorgeconomie.<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 29

INSPIRATIE<br />

De redactie stelt in iedere editie<br />

van het New Financial Magazine<br />

vijfentwintig ‘zinnige vragen’ aan<br />

een financieel dienstverlener die<br />

zich in het afgelopen kwartaal<br />

positief heeft onderscheiden.<br />

Ditmaal Madelon<br />

Engels, verantwoordelijk<br />

<strong>voor</strong> strategische<br />

communicatie<br />

bij Achmea International.<br />

Zinnige<br />

vragen<br />

TEKST MADELON ENGELS | BEELD JENNIFER FOTOGRATIE<br />

1<br />

Hoe wil je herinnerd worden als<br />

financieel dienstverlener?<br />

Ik zou willen dat Achmea International<br />

wordt herinnerd als een bijzondere organisatie<br />

die elke dag weer een positief<br />

verschil maakt in het leven van mensen.<br />

En waar winst of een goed financieel<br />

resultaat niet het doel is maar het<br />

gevolg van alle waarde die je toevoegt<br />

of betekenis die je geeft.<br />

2<br />

En als mens?<br />

Ik leef mijn leven vanuit de intentie<br />

om steeds weer bij te dragen aan iets<br />

dat groter is dan ikzelf. Ik geloof dat ik<br />

als mens op die manier het meest van<br />

betekenis kan zijn. Ik zou het mooi vinden<br />

als anderen zich dat van mij zouden<br />

herinneren.<br />

3<br />

Waarom ga jij (iedere ochtend) aan<br />

het werk?<br />

In mijn werk wil ik uiting kunnen geven<br />

aan wie ik ten diepste ben. De afgelopen<br />

tien jaar is het <strong>voor</strong> mij steeds<br />

belangrijker geworden om met dat wat<br />

ik doe, bij te dragen aan het grote plan.<br />

Soms lukt me dat aardig, soms ook helemaal<br />

niet. En dat is inherent aan het<br />

leven nu. Als je volhardt valt het je toe,<br />

heb ik inmiddels geleerd.<br />

4<br />

Op welke (zakelijke) beslissing ben<br />

je het meest trots?<br />

In mijn rol als marketing manager<br />

bij Ten Cate, kunstgras inzetten <strong>voor</strong><br />

maatschappelijke betekenis: het creëren<br />

van trapveldjes <strong>voor</strong> jeugd in achterstandswijken.<br />

Met het idee op 1 A4-<br />

tje heb ik contact gezocht met de Johan<br />

Cruyff Foundation en samen hebben<br />

we in <strong>20</strong>03 Cruyff Courts gelan-<br />

30 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

INSPIRATIE<br />

ceerd. Inmiddels zijn er wereldwijd<br />

meer dan <strong>20</strong>0 Cruyff Courts waar dagelijks<br />

meer dan 35.000 kinderen op<br />

spelen. Meer recent ben ik trots op<br />

mijn beslissing om na 10 jaar zelfstandigheid<br />

het aanbod van een vaste baan<br />

bij Achmea International te accepteren.<br />

Vanuit het verlangen om met alles<br />

wie ik ben en wat ik kan invulling<br />

te geven aan meer mensgerichtheid in<br />

het bedrijfsleven.<br />

5<br />

En op welke het minst?<br />

Toen ik begin twintig was toonde<br />

ik meer interesse in mijn toenmalige<br />

vriendje en zijn familie dan in mijn eigen<br />

familie, die ik in feite de rug toekeerde.<br />

Een aantal jaren later zag ik dat<br />

in en begon ik te bouwen aan een beter<br />

contact met mijn ouders. Mijn ouders<br />

hebben me toen verteld dat ze lange<br />

tijd dachten dat ze mij kwijt waren. Ik<br />

ben er niet trots op dat ik mijn ouders<br />

daarmee veel verdriet heb gedaan. Inmiddels<br />

weet ik dat wat ik deed, het gevolg<br />

was van uit contact gaan met mijn<br />

eigen emoties.<br />

6<br />

Wat is de mooiste eigenschap van<br />

een mens?<br />

Dat we in staat zijn om te vergeven en<br />

het lijden van anderen te verlichten.<br />

7<br />

Zijn mensen van nature goed of<br />

slecht?<br />

Als je als baby geboren wordt ben je<br />

nog in de meest pure vorm van zijn.<br />

Je essentie. Als je opgroeit vormt zich<br />

daar omheen je persoonlijkheid, met<br />

alle deuken en krassen die je dan oploopt.<br />

Goed of slecht is een oordeel dat<br />

wij als mensen geven om grip te krijgen<br />

op jou en je persoonlijkheid maar dat<br />

verandert in wezen niets aan je essentie.<br />

Die was er al en zal er altijd zijn,<br />

onveranderd.<br />

8<br />

Welk dier kan de aarde wel missen?<br />

Geen één want alles is met alles verbonden.<br />

Dus elk dier is er <strong>voor</strong> een goede<br />

reden al weten wij als mens die misschien<br />

niet te bedenken.<br />

9<br />

Ben je meer rationeel of meer intuïtief<br />

ingesteld? Is er zakelijk en<br />

privé een verschil?<br />

Ik ben heel intuïtief. Ik maak daar zakelijk<br />

of privé geen onderscheid in,<br />

want ik ben ik. Wel probeer ik tegenwoordig<br />

intuïtie steeds meer in mijn<br />

werkzaamheden te integreren. Juist<br />

in een corporate omgeving en dan<br />

ook nog bij een financiële dienstverlener<br />

geloof ik dat ik daarmee invloed<br />

kan hebben op verandering van het systeem<br />

van binnenuit. Ik volg nu met<br />

support van Achmea een 2,5 jarige opleiding<br />

tot Integraal Coach waarmee<br />

ik mijn verbindend vermogen wil vergroten<br />

en leer om mijzelf nog beter in<br />

te zetten als instrument om anderen<br />

te helpen. Dus ook in mijn werk. Ik<br />

vind de opleiding ook boeiend omdat<br />

kennis uit de Westerse psychologie en<br />

wijsheid uit Boeddhistische tradities<br />

erin worden geïntegreerd.<br />

10<br />

Wat is de mooiste herinnering<br />

uit jouw leven?<br />

Mijn broer is ruim drie jaar geleden<br />

op 45 jarige leeftijd overleden aan kanker.<br />

Ongelofelijk hoe sterk hij ons allemaal<br />

na negen maanden ziekte tot zijn<br />

einde gedragen heeft. Door hem heb ik<br />

geleerd hoe je iets heftigs dat je overkomt,<br />

zoals een slopende ziekte als<br />

kanker, kan dragen in liefde. Hij heeft<br />

daarmee het afscheid <strong>voor</strong> zijn vrouw,<br />

zijn kinderen, mijn ouders, zus, mijzelf<br />

en iedereen die hij liefhad, lichter gemaakt<br />

en ons op een intense manier<br />

verbonden.<br />

11<br />

Als je een boek zou schrijven,<br />

wat zou de titel dan zijn?<br />

Van angst naar liefde. Hoe mijn broer<br />

zijn hersentumor overwon.<br />

12<br />

Door wie of wat word jij geïnspireerd?<br />

Door mijn ouders. Mijn vader vertelt<br />

me regelmatig over zijn vrijwilligerswerk<br />

in een hospice. Hoe hij daar contact<br />

maakt met mensen die op sterven<br />

liggen en hij op zijn manier, vol compassie,<br />

het lijden van deze mensen<br />

helpt verlichten. Mijn moeder wilde<br />

heel graag weer een hond en begin dit<br />

jaar heeft ze samen met mijn vader de<br />

zorg over Klea, een pup van het KNGF.<br />

Na het overlijden van mijn broer is de<br />

band tussen mij en mijn ouders nog<br />

meer verdiept. Ik bewonder ze enorm<br />

hoe ze op hun manier – en allebei dik<br />

in de 70 –, zoveel veerkracht hebben<br />

na het verlies van een kind en nog zo<br />

graag van betekenis willen zijn <strong>voor</strong> de<br />

samenleving. Gelukkig zijn ze allebei<br />

heel gezond en jong van geest.<br />

13<br />

Wat vind je echt mooi? Kun je<br />

uitleggen waarom?<br />

Vijf jaar geleden kwam mijn paard in<br />

mijn leven. Ik kan uren met hem doorbrengen,<br />

naar hem kijken, met hem<br />

spelen, luisteren naar wat hij me wil<br />

vertellen of gewoon samen met hem<br />

zijn. Voor paarden is er maar een realiteit<br />

en dat is het NU. Daardoor daagt<br />

hij me elke dag weer uit om met nieuwe<br />

ogen naar hem en naar mezelf te kijken.<br />

Hij is mijn grote leermeester in dit<br />

aardse leven.<br />

14<br />

Draag je bij aan een groenere of<br />

duurzamere wereld?<br />

Ja, op mijn manier al heel lang, <strong>voor</strong>dat<br />

het vanzelfsprekend werd. Ik geloof dat<br />

als je je leven leeft vanuit de intentie<br />

om steeds weer bij te dragen aan iets betekenisvols,<br />

iets dat groter is dan jezelf,<br />

dat je duurzaam bezig bent.<br />

“LIEFDE IS SAMEN ZIJN MET DE INTENTIE OM<br />

DE ANDER TE HELPEN ZIJN OF HAAR HOOGSTE<br />

POTENTIEEL TE VERWEZENLIJKEN”<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 31

INSPIRATIE<br />

“ALS JE JE LEVEN LEEFT<br />

VANUIT DE INTENTIE OM<br />

BIJ TE DRAGEN AAN IETS<br />

BETEKENISVOLS, BEN JE<br />

DUURZAAM BEZIG”<br />

15<br />

Geef je aan goede doelen? Geloof<br />

je in het nut ervan?<br />

Zeker. Ik ondersteun nog steeds Dance-<br />

4life waar ik vier jaar in de Raad van<br />

Toezicht heb gezeten. Ik geloof in hun<br />

missie en de verbindende kracht van<br />

muziek en dans om grote zaken als<br />

HIV en aids te helpen terugdringen.<br />

Ook geef ik al ruim vijftien jaar aan het<br />

KNGF. Daarom vind ik het ook zo leuk<br />

dat mijn ouders nu een pup in huis<br />

hebben die de eerste stappen zet naar<br />

een leven als blindengeleidehond.<br />

16<br />

Is het leven op aarde een illusie<br />

of is het leven de enige realiteit?<br />

Het leven NU is de realiteit. Ik mediteer<br />

om in die realiteit te kunnen zijn.<br />

Door open en nieuwsgierig te zijn leer<br />

ik steeds beter contact te maken met<br />

deze realiteit en hoe ik me kan verhouden<br />

tot de vergankelijkheid en alles wat<br />

zich in dit leven aandient.<br />

17<br />

Geloof je in een leven na de<br />

dood?<br />

Jazeker. Ik geloof dat we als ziel naar de<br />

aarde komen om hier ervaringen op te<br />

doen <strong>voor</strong> zo lang als het duurt.<br />

18<br />

Zou je eeuwig willen leven?<br />

In feite leeft mijn ziel eeuwig<br />

<strong>voor</strong>t en mag ik in mijn huidige stoffelijke<br />

lichaam hier op aarde deze ziel<br />

nieuwe ervaringen op laten doen.<br />

19<br />

<strong>20</strong><br />

Ben je bang <strong>voor</strong> de dood?<br />

Nee dat ben ik niet.<br />

Waar haal jij troost/steun vandaan?<br />

Ik heb de afgelopen jaren veel troost en<br />

steun bij mijn paard gezocht. Nu kom<br />

ik tot inzicht dat ik de gehechtheid<br />

aan mijn paard wat mag loslaten en de<br />

aardse liefde in de vorm van een man<br />

meer mag toelaten.<br />

21<br />

Wat versta jij onder liefde?<br />

Dat je de ander helemaal kan<br />

zien zoals hij of zij is, hetzij een mens<br />

of een dier. In een man-vrouw relatie<br />

dat je samen bent met de intentie om<br />

de ander te helpen zijn of haar hoogste<br />

potentieel hier op aarde te verwezenlijken.<br />

22<br />

Ben jij honderd procent verantwoordelijk<br />

<strong>voor</strong> je eigen leven?<br />

Ja, daar geloof ik in. Dat betekent <strong>voor</strong><br />

mij niet afgescheiden zijn van anderen<br />

maar juist in contact blijven met alles<br />

wat er is, leuk of niet leuk.<br />

23<br />

Welke levenswijsheid zou je je<br />

kinderen op dit moment willen<br />

meegeven?<br />

Als ik kinderen had, zou ik ze op het<br />

hart drukken om, mochten ze worden<br />

getroffen door kanker of ongeneeslijk<br />

ziek worden, niet klakkeloos de reguliere<br />

medische molen in te gaan. Ik zou<br />

willen dat ze hun best doen om goed<br />

<strong>voor</strong> zichzelf te beslissen hoe ze om willen<br />

gaan met hun ziekte en het resterende<br />

deel van hun leven.<br />

24<br />

Welke levensvraag zou jij graag<br />

<strong>voor</strong> je dood beantwoord zien?<br />

Hoe kan kanker op een andere manier<br />

dan met radioactieve of chemische<br />

middelen overwonnen worden? Ik geloof<br />

dat mensen niet overlijden aan<br />

kanker maar aan de desastreuze impact<br />

die chemokuren en bestraling hebben<br />

op het hele lichaam. Er is tegenwoordig<br />

zoveel meer inzicht in de geneeskracht<br />

van alternatieven.<br />

25<br />

Wat moet je <strong>voor</strong> je dood ooit<br />

nog een keer absoluut hebben<br />

gedaan?<br />

Ik las net het interview met Henk Fransen<br />

in de vorige editie van het New Financial<br />

Magazine, getiteld: ‘Het eerste<br />

medicijnloze ziekenhuis van Nederland’<br />

en dat heeft me erg geraakt. Ook<br />

het bezig zijn met deze Zinnige Vragen<br />

heeft iets in mij wakker gemaakt. Wat<br />

zou er gebeuren wanneer (zorg)verzekeraars<br />

zich meer zouden inzetten op<br />

het bewust maken van en leren verantwoordelijkheid<br />

nemen <strong>voor</strong> gezondheidspreventie<br />

op alle vijf (fysiek, gevoel,<br />

denken, relaties, ziel) niveaus? Ik<br />

verlang ernaar om me in te zetten en te<br />

helpen een antwoord te vinden op die<br />

vraag. n<br />

32 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

AMBASSADEURS<br />

Ambassadeurs over werken in de financiële wereld<br />

Eerlijke prijs<br />

<strong>voor</strong> een eerlijke<br />

dienstverlening<br />

Het New Financial Magazine stelt in iedere editie een<br />

Ambassadeur een aantal vragen over de financiële sector.<br />

Ditmaal Mike Schilperoort van Lindenhaeghe.<br />

TEKST MIKE SCHILPEROORT<br />

Hoe ziet de dienstverlening in de financiële<br />

dienstverlening er idealiter uit? In<br />

hoeverre speelt ondernemerschap hierin<br />

een rol? En het nemen van verantwoordelijkheid?<br />

In mijn ideale wereld biedt een financiële<br />

dienstverlener echt toegevoegde<br />

waarde, door zijn kennis, kunde, inzicht<br />

en integriteit. Wanneer de klant<br />

dit ook zo ervaart, is hij bereid hier<strong>voor</strong><br />

een eerlijke prijs te betalen.<br />

Als ondernemer moet je altijd de<br />

beloning <strong>voor</strong> je dienstverlening in verhouding<br />

hebben willen staan tot de geleverde<br />

prestatie. Veel geld verdienen,<br />

maar er weinig <strong>voor</strong> doen schaadt niet<br />

alleen jezelf. Het straalt ook uit over de<br />

branche. Evenals misleidende producten.<br />

Die passen niet bij een ondernemer<br />

die zichzelf en zijn dienstverlening serieus<br />

neemt.<br />

De kern van goed ondernemerschap<br />

is dat je doet, waar je goed in bent en<br />

blijft investeren om altijd de beste kwaliteit<br />

te leveren. Dat houdt ook in dat je<br />

keuzes maakt, om te <strong>voor</strong>komen dat je<br />

van veel een beetje weet en uiteindelijk<br />

aan kwaliteit inboet.<br />

Van mij mag de lat binnen de financiële<br />

dienstverlening best nog wel iets<br />

hoger. Ik pleit <strong>voor</strong> adviseurs met meer<br />

bagage dan een behaald examen, bij<strong>voor</strong>beeld<br />

door een beroepsopleiding,<br />

een stage en meer intervisie vanuit de<br />

sector. Maar dat is iets wat we als sector<br />

zelf moeten oppakken.<br />

Wat zijn de belangrijkste kernwaarden<br />

van de financiële sector in die nieuwe<br />

wereld? En wat is er <strong>voor</strong> nodig om die<br />

te bereiken?<br />

Focus. De wereld om ons heen verandert<br />

in een rap tempo. Een ondernemer<br />

ziet al snel veel opportunities. De kracht<br />

van een goede ondernemer is om tus-<br />

“DOE IETS WAAR JE GOED IN BENT EN BLIJF<br />

INVESTEREN IN JEZELF OM ALTIJD DE BESTE<br />

KWALITEIT TE WILLEN LEVEREN”<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 33

AMBASSADEURS<br />

MIKE SCHILPEROORT:<br />

“STREEF NAAR EEN<br />

TEVREDEN KLANT.”<br />

34 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

AMBASSADEURS<br />

sen alle mogelijkheden die <strong>voor</strong>bij komen,<br />

dat te selecteren wat past. Zodat<br />

de focus behouden blijft en daarmee de<br />

kwaliteit, de vakbekwaamheid, integriteit,<br />

een goede balans, transparantie,<br />

etc. Met focus <strong>voor</strong>kom je dat je uiteindelijk<br />

alles maar half doet.<br />

Ideaalplaatje is een ondernemer die<br />

zijn beroep met passie uitvoert. Ik wil<br />

iedere ondernemer aanraden te stoppen<br />

met de activiteiten die hij zelf niet<br />

leuk vindt. Dat kan hij beter overlaten<br />

aan andere goede mensen en/of door<br />

de processen in het bedrijf anders in te<br />

richten.<br />

Als iedereen binnen de onderneming<br />

de dingen doet die hij leuk vindt,<br />

neemt het plezier in het werk toe en<br />

verbetert de kwaliteit van de dienstverlening.<br />

Een positieve uitstraling trekt<br />

bovendien klanten aan. Daar ben ik van<br />

overtuigd.<br />

Wat versta jij onder een nieuwe financiële<br />

wereld? En hoever zijn we al gekomen<br />

op dit moment?<br />

De nieuwe financiële wereld komt <strong>voor</strong><br />

mij overeen met mijn ideale wereld. En<br />

komt dus neer op een goede balans tussen<br />

geleverde prestatie en eerlijke beloning.<br />

De online ontwikkeling vind ik<br />

heel positief. Een verzekering afsluiten<br />

via internet is nu iets vanzelfsprekends.<br />

Dat is prima <strong>voor</strong> de mensen die geen<br />

advies nodig hebben en dus ergens terecht<br />

kunnen tegen lagere kosten. Alle<br />

waar naar zijn geld. Wil een klant wel<br />

advies, en wordt een klant er echt wijzer<br />

van, dan is een eerlijke beloning op<br />

zijn plaats.<br />

De huidige combinatie van on- en<br />

offline is op dit moment prima in balans,<br />

vind ik. Maar dat zal niet altijd zo<br />

blijven. We kunnen online al veel meer<br />

dan een groot deel van de klanten wil.<br />

Deze klanten zijn daar nog niet aan toe.<br />

Sommige ontwikkelingen hebben een<br />

nieuwe generatie gebruikers nodig. Dat<br />

is alleen een kwestie van tijd.<br />

Is een financiële sector mogelijk met<br />

winst <strong>voor</strong> medewerkers, klanten en samenleving?<br />

En wat is dan winst?<br />

Natuurlijk is dat mogelijk. Geen ondernemer<br />

kan zonder winst. Klanten willen<br />

echt wel betalen <strong>voor</strong> iets wat ze nodig<br />

hebben en wat ze goed vinden. Het<br />

is de uitdaging van de financiële sector<br />

om daar een goede balans in te vinden.<br />

Echt toegevoegde waarde bieden, <strong>voor</strong><br />

een eerlijke prijs en met eerlijke producten.<br />

Als die balans er is, dan is iedereen<br />

blij.<br />

Kunnen financieel dienstverleners bijdragen<br />

aan het geluk/welzijn van hun<br />

klanten? Zo ja, zouden we dit aspect beter<br />

moeten benutten als financiële sector<br />

en hoe doe je dat dan?<br />

Geluk en welzijn vind ik wel erg ver<br />

gaan. Financieel dienstverleners kunnen<br />

een basisbehoefte invullen. Als ze<br />

dit goed doen, dan zijn hun klanten tevreden<br />

en blij. Meer dan dat zou je ook<br />

niet moeten verwachten. Een tevreden<br />

klant lijkt mij al een nobel streven.<br />

Geluk associeer ik met zaken in<br />

de persoonlijke sfeer. Een product of<br />

dienst maakt mensen niet gelukkig.<br />

Daarentegen kan een slecht product of<br />

een slecht advies mensen wel ongelukkig<br />

maken.<br />

“WE KUNNEN ONLINE AL VEEL MEER DAN<br />

EEN GROOT DEEL VAN DE KLANTEN WIL”<br />

Mike Schilperoort<br />

Mike Schilperoort is sinds <strong>20</strong>05 directeur<br />

van Lindenhaeghe. Dit opleidings-<br />

en exameninstituut is al<br />

jaren marktleider en in <strong>20</strong>13, <strong>20</strong>14,<br />

<strong>20</strong>15 en <strong>20</strong>16 uitgeroepen tot Beste<br />

Opleider van Nederland. Lindenhaeghe<br />

ontwikkelt alle financiële<br />

opleidingen en vaardigheidstrainingen<br />

vanuit kennis die in de financiële<br />

branche is opgedaan. De<br />

Trainingen Persoonlijke Ontwikkeling<br />

sluiten aan bij de toenemende<br />

vraag naar zachte (advies)vaardigheden<br />

en zijn geschikt <strong>voor</strong> elke<br />

professional die in zichzelf en zijn<br />

toekomst wil investeren.<br />

Wat draag je zelf bij om een betere financiële<br />

sector te bereiken?<br />

Wij ondersteunen en ontzorgen de adviseur<br />

om zijn vak goed te kunnen uitoefenen.<br />

Daarbij richten we ons niet<br />

alleen op vakkennis, maar ook op persoonlijke<br />

vaardigheden. Beide zijn belangrijk<br />

in de adviespraktijk.<br />

Daarnaast zijn we met het initiatief<br />

Erkend gestart, als een soort onafhankelijke<br />

beroepsorganisatie. Veel<br />

beroepsgroepen, zoals accountants<br />

en bankiers, hebben al iets dergelijks,<br />

maar binnen de grote, diverse groep<br />

adviseurs zijn er slechts enkele specialistische<br />

initiatieven zoals de FFP en de<br />

SAR. Er is niks dat de gehele beroepsgroep<br />

omvat, dat zich ook bezighoudt<br />

met zelfregulering of tucht.<br />

Stel jezelf een vraag die je graag wilt beantwoorden...<br />

Waar word ik gelukkig van?<br />

Ik probeer zelf, maar ook met ons bedrijf,<br />

iets te doen <strong>voor</strong> de mensen om<br />

ons heen. Dat hoeft echt niet altijd iets<br />

groots of ingewikkelds te zijn. Dat kan<br />

om een financiële donatie gaan, een<br />

MVO-project of ons interne vitaliteitsprogramma.<br />

Zoiets. n<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 35

PURE WINST<br />

We kunnen de<br />

wereld niet<br />

verbeteren, wel<br />

iemands wereld<br />

TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD ANNE VAN DER WEIJDEN<br />

36 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

“Sinds mijn vijfde jaar wist ik dat ik dit werk ging doen. Ik was met mijn vader in Marokko en vroeg waarom<br />

mensen in lange rijen <strong>voor</strong> een gebouw stonden. Ik dacht dat het zwervers waren. Mijn vader zei: ‘Het<br />

zijn zieke, kansarme mensen die in de rij staan <strong>voor</strong> het ziekenhuis. Sommige patiënten in Marokko komen<br />

nooit aan de beurt’. Hier moest ik later wat aan doen en dit is ook de reden geweest dat ik chirurg ben geworden”,<br />

aldus Abdelali Bentohami die in <strong>20</strong>10 de Stichting Santé Pour Tous oprichtte en sindsdien met<br />

een team van vrijwilligers al 2372 patiënten, veelal kinderen, met een operatie een ander leven heeft gegeven.<br />

Een van de vrijwilligers is Nordin Ben Jaber digitaal marketing specialist bij Centraal Beheer Achmea.<br />

Abdelali en Nordin zijn al jaren<br />

vrienden en delen de<br />

passie om met daadkracht<br />

een bijdrage te leveren aan<br />

een betere wereld. “Mensen<br />

zien vaak heel goed in wat<br />

er verkeerd is en wat er verbeterd kan<br />

worden, maar met wijzen naar een ander<br />

of klagen over zaken die niet goed<br />

gaan, bereik je niets”, aldus Abdelali.<br />

“Voor mij was het altijd al duidelijk dat<br />

ik arme mensen wil helpen. In Marokko<br />

is de gezondheidszorg <strong>voor</strong> weinig mensen<br />

toegankelijk. We hebben de afgelopen<br />

jaren al heel veel bereikt, maar als<br />

je kijkt naar wat daadwerkelijk nog nodig<br />

is, dan is het nog lang niet genoeg.<br />

Het is echter belangrijk dat je doet wat<br />

je kan. Misschien kunnen wij de wereld<br />

niet verbeteren, maar we kunnen wel,<br />

telkens opnieuw, de wereld van één iemand<br />

verbeteren. We hebben bij<strong>voor</strong>beeld<br />

tot nu toe zo’n duizend staaroperaties<br />

uitgevoerd. Voor duizend mensen<br />

betekent dit simpelweg dat ze weer<br />

kunnen zien. Vooral in de vele bergachtige<br />

streken van Marokko met slechte<br />

wegen en paden, betekent dit ongelooflijk<br />

veel. Je kunt weer <strong>voor</strong> jezelf zorgen<br />

en bijdragen aan de zorg van anderen<br />

en de gemeenschap. Natuurlijk zijn we<br />

er nog lang niet. In Marokko, dat zo’n<br />

33 miljoen inwoners telt, zijn bijna<br />

één miljoen mensen blind of nagenoeg<br />

blind. En bij tachtig procent zou via<br />

een eenvoudige operatie het zicht weer<br />

hersteld kunnen worden.”<br />

De stichting doet meer dan gratis<br />

operaties alleen. Met een team van inmiddels<br />

vijftig vrijwilligers richt de<br />

stichting zich op het opleiden van lokaal<br />

medisch personeel en van vroedvrouwen.<br />

“We hebben ons ten doel gesteld<br />

de moeder- en kindersterfte in het<br />

Marokkaanse Rif-en/of Atlasgebergte<br />

te verlagen”, zegt Abdelali. “Centraal<br />

staat hierbij het verbeteren van de huidige<br />

praktijkvoering middels onderwijs.<br />

Wij willen meisjes en vrouwen,<br />

die nu de rol van vroedvrouw vervullen,<br />

onderwijzen op het gebied van hygiëne<br />

en voeding, het verloop van een<br />

zwangerschap en het leren herkennen<br />

van dreigende complicaties.”<br />

En dat is nodig. Maar liefst twintig<br />

procent van de baby’s sterft nog <strong>voor</strong><br />

het eerste levensjaar en vijf procent van<br />

de vrouwen sterft ten gevolge van complicaties<br />

van de zwangerschap of van<br />

de bevalling. Er zijn verschillende oorzaken<br />

aan te wijzen. De bereikbaarheid<br />

van ziekenhuizen is in afgelegen gebieden<br />

natuurlijk slecht. Daarnaast laten<br />

hygiëne en gezonde voeding te wensen<br />

over en is er een tekort aan medische<br />

middelen en een gebrek aan medische<br />

kennis en vaardigheden. “Kennisoverdracht<br />

is belangrijk en dit doen we in<br />

hun eigen taal. We leren ze volgens vaste<br />

protocollen te werken. Dat reduceert<br />

de kans dat vroedvrouwen een handelingen<br />

vergeten of een kritieke situatie<br />

niet herkennen.”<br />

Tevens helpt de stichting onder<br />

meer met de aanschaf en onderhoud<br />

“VIA DE <strong>WEB</strong>SHOP VAN DE SITE KUN JE EEN<br />

STAAR- OF HAZENLIPOPERATIE DONEREN”<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 37

PURE WINST<br />

van medisch materiaal en helpt de<br />

stichting met het opzetten van het eerste<br />

kinderhartchirurgie centrum van<br />

Marokko.<br />

Gezondheidszorg in Marokko<br />

Een paar feiten. In Marokko ontbreekt het aan een goed zorgsysteem. Hierdoor<br />

hebben veel, met name arme, mensen geen toegang tot adequate gezondheidszorg.<br />

Het land telt één ziekenhuis per 760.000 inwoners. Dat is minder dan één<br />

achtste van het aantal in Nederland. Slechts één procent van het bruto nationaal<br />

product van Marokko wordt besteed aan gezondheidszorg. In Nederland<br />

is dat twaalf procent. In Marokko is er één arts op 2500 inwoners, in Nederland<br />

is dat er één op 250 inwoners. Veruit de meeste artsen zijn gevestigd in grote<br />

steden als Casablanca of Rabat. Voor de arme mensen op het platteland is medische<br />

hulp vaak moeilijk bereikbaar. Daar is de situatie dan ook schrijnend te<br />

noemen. Plattelandskinderen in Marokko hebben twee keer zoveel kans te sterven<br />

<strong>voor</strong> hun vijfde levensjaar als stadskinderen.<br />

“Het is niet zo dat de gezondheidszorg er niet verbetert. Het aantal medische<br />

faculteiten is de laatste jaren uitgebreid, er worden meer artsen opgeleid en het<br />

aantal ziekenhuizen neemt toe. Toch zal het nog wel twintig jaar duren eer de<br />

gezondheidszorg <strong>voor</strong> alle Marokkanen enigszins toegankelijk zal zijn. Tot die<br />

tijd is er wat mij betreft maar één devies: help waar je kunt helpen. De impact is<br />

namelijk immens <strong>voor</strong> iedereen die we hier kunnen helpen.”<br />

GASTHUIS<br />

De ambities zijn groot. Op het verlanglijst<br />

staat in ieder geval de bouw van een<br />

Santé Pour Tous-gasthuis. “Onze operaties<br />

voeren we uit in de grote steden.<br />

Vaak heel arme mensen, die slechts<br />

geld hebben <strong>voor</strong> een enkele reis met<br />

de bus, kunnen nergens heen. Een vader<br />

komt bij<strong>voor</strong>beeld met zijn kind,<br />

dat een hazenlip heeft <strong>voor</strong> een operatie.<br />

Ze hebben dan vele uren in de bus<br />

gezeten. Geld <strong>voor</strong> de terugreis hebben<br />

ze niet, laat staan dat ze ergens kunnen<br />

overnachten. Ze willen dan <strong>voor</strong><br />

het ziekenhuis, op straat, wachten tot<br />

de operatie plaatsvindt en dat kan een<br />

paar dagen duren. Juist kinderen die<br />

een operatie moeten ondergaan, hebben<br />

warmte en liefde van hun ouders<br />

nodig en een veilige plek. We vergoeden<br />

wel de reiskosten, maar niet de verblijfkosten.<br />

Een gasthuis kan dan zo’n<br />

veilige plek zijn <strong>voor</strong> zieke kinderen en<br />

hun ouders. Ook willen we deze gashuizen<br />

toegankelijk maken <strong>voor</strong> de zwerfkinderen<br />

in de steden. Voor een dergelijk<br />

project is natuurlijk geld nodig. We<br />

krijgen donaties van met name Marokkanen<br />

die in Nederland wonen en van<br />

mensen die werkzaam zijn in de zorg,<br />

maar <strong>voor</strong> een gasthuis meer nodig.”<br />

Met name op dit vlak hoopt Nordin<br />

te kunnen bijdragen. Hij is specialist<br />

op het gebied van online marketing en<br />

heeft de site gebouwd met een webwinkel<br />

waar mensen medische zorg kunnen<br />

aanschaffen <strong>voor</strong> hulpbehoevenden<br />

in Marokko. Zo kan via de site een<br />

staaroperatie of een hazenlipoperatie<br />

worden ‘gekocht’ of kan een knuffeltje<br />

worden aangeschaft <strong>voor</strong> een patiëntje,<br />

kan worden bijgedragen in de medicijn-<br />

en/of reiskosten van arme patiënten,<br />

enzo<strong>voor</strong>ts. Mede dankzij Nordin<br />

heeft Santé Pour Tous nu zo’n <strong>20</strong>.000<br />

vrienden op Facebook. Een belangrijke<br />

communicatiebron richting donateurs.<br />

“Bij deze stichting voel ik me thuis.<br />

Ik heb altijd al een bijdrage willen leveren<br />

aan een betere samenleving, altijd<br />

al met mijn werk impact willen hebben<br />

op de samenleving. Met mijn kennis<br />

hoop ik de stichting verder te kunnen<br />

helpen, onder meer door meer donateurs<br />

te trekken via social media. Nu is<br />

het mijn ambitie om bedrijfssponsors<br />

te werven zodat we een gasthuis daadwerkelijk<br />

kunnen realiseren.”<br />

De verzekeringswereld is nieuw <strong>voor</strong><br />

Nordin. Tijdens het sollicitatiegesprek<br />

ging het <strong>voor</strong>al over zijn werk <strong>voor</strong> Santé<br />

Pour Tous. “De verzekeringswereld<br />

heeft grote impact op de samenleving,<br />

financiële instellingen zijn bezig met<br />

een transitie en mijn leidinggevende<br />

Carla Verwijmeren heeft een heldere,<br />

innovatieve visie op het marketingvak.<br />

In zo’n omgeving wil ik wel werken en<br />

bovendien wordt mijn werk <strong>voor</strong> de<br />

stichting gewaardeerd.”<br />

38 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

Abdelali Bentohami (38)<br />

Abdelali studeerde geneeskunde<br />

aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.<br />

Nadat hij zijn studie geneeskunde<br />

in <strong>20</strong>05 afrondde, ging hij<br />

werken in het Spaarne Ziekenhuis<br />

te Hoofddorp om zich te bekwamen<br />

in de chirurgie. Daar deed hij de eerste<br />

twee jaar van zijn zesjarige specialisatie<br />

tot chirurg. In <strong>20</strong>10 richtte<br />

hij de stichting Santé Pour Tous<br />

op en in <strong>20</strong>13 startte hij met Bento<br />

Clinic en Bento Aesthetics. Zijn ervaring<br />

en kennis zet hij in om zoveel<br />

mogelijk armlastige mensen in Marokko<br />

met gratis gezondheidszorg<br />

te helpen.<br />

NORDIN BEN JABER (L) EN ABDELALI BENTOHAMI (R):<br />

“MEER IMPACT OP MENSENLEVENS<br />

PIJNLIJK<br />

Dit jaar wil Nordin <strong>voor</strong> het eerst ook<br />

zelf met een team mee naar Marokko.<br />

“Daar zie ik best tegenop. Het is natuurlijk<br />

fantastisch om arme mensen<br />

te kunnen helpen, maar het daadwerkelijk<br />

van dichtbij meemaken van leed<br />

is moeilijk. De stichting is populair in<br />

Marokko en zieke mensen komen van<br />

heinde en ver naar ons toe in de hoop<br />

dat we ze kunnen helpen. Maar er is<br />

geen plaats <strong>voor</strong> iedereen en dus zal je<br />

mensen, zieke mensen, ook teleur moeten<br />

stellen. Dat lijkt me vreselijk, <strong>voor</strong>al<br />

als het om kinderen gaat. Ook is niet<br />

iedereen te genezen. Het lijkt me zwaar<br />

om pijn van zo dichtbij te moeten ervaren.“<br />

Ook <strong>voor</strong> Abdelali is dit nog altijd<br />

lastig. “Een paar keer per jaar gaan we<br />

met een team een week naar Marokko.<br />

Dan opereren we aan één stuk door en<br />

zijn we op vrijdag uitgeput. Ons doelstelling<br />

is niet om zo veel mogelijk te<br />

KUN JE NAUWELIJKS HEBBEN.”<br />

opereren, maar zo goed mogelijk. Na<br />

zo’n intensieve week is en blijft het lastig<br />

om je weer afscheid te nemen. Laatst<br />

kwam er op vrijdag een mevrouw met<br />

een schildklieraandoening. De schildklier<br />

was enorm opgezet. Ze had lang<br />

gereisd en je zag aan haar dat ze pijn<br />

had. Dan plan je <strong>voor</strong> je zaterdagochtend<br />

alsnog een operatie in.”<br />

Er zijn ook twee hartpatiënten naar<br />

Nederland overgevlogen en hier geopereerd.<br />

“Het ging om een baby van een<br />

paar maanden oud en om een jongen<br />

van elf jaar. De operaties zijn geslaagd<br />

en ze verkeren inmiddels in blakende<br />

gezondheid. We houden contact met<br />

deze families en krijgen foto’s van de<br />

gezonde kinderen, omringd door hun<br />

familie. Hartverwarmend. Ze zeggen<br />

weleens dat dergelijke dankbaarheid<br />

verslavend werkt en daar lijkt het inderdaad<br />

wel op. Het is ook niet moeilijk<br />

aan vrijwilligers te komen. Je kiest <strong>voor</strong><br />

dit beroep om andere mensen te willen<br />

Nordin Ben Jaber (33)<br />

Nordin wilde kunstenaar worden en<br />

had een <strong>voor</strong>liefde <strong>voor</strong> computers.<br />

Hij combineerde deze interesses en<br />

werd webdesigners. Na de opleiding<br />

aan de Academie <strong>voor</strong> Digitale Communicatie<br />

startte hij zijn eigen onderneming.<br />

Altijd heeft hij de passie<br />

gehad om met zijn werk van betekenis<br />

te zijn <strong>voor</strong> de samenleving.<br />

Vandaar dat hij zich aansloot bij de<br />

stichting Santé Pour Tous. Sinds een<br />

paar maanden werkt hij bij Centraal<br />

Beheer Achmea als online marketing<br />

specialist.<br />

helpen. Dan is dit vrijwilligerswerk in<br />

Marokko wel de krent uit de pap. Meer<br />

impact op mensenlevens kun je nauwelijks<br />

hebben.”<br />

Je gaat niet zomaar even een weekje<br />

opereren in Marokko. Abdelali gaat een<br />

paar maanden <strong>voor</strong> de operatieweek er<br />

naar toe. Hij voert dan gesprekken met<br />

lokale overheden, met artsen, met medewerkers<br />

van ziekenhuizen en plant<br />

dan nauwkeurig de week. Inmiddels<br />

wordt hij met open armen ontvangen.<br />

In Marokko is het succesvolle werk van<br />

‘de Nederlanders’ als een lopend vuurtje<br />

rondgegaan. n<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 39

PURE WINST<br />

– e s s a y –<br />

Een nieuw verbinding tussen leef- en systeemwereld<br />

Van bril naar brug<br />

De Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) hield zich in zijn werk Kritik der Reinen Vernunft bezig<br />

met de manier waarop mensen de dingen kennen. De kern van Kants betoog is dat de dingen kennen<br />

afhankelijk is van de tijd – het momentum –, oorzaak en gevolg, de (emotionele) zwaarte en individuele<br />

omstandigheden en persoonskenmerken. In dit essay rekken we het begrip van het kenrooster<br />

van Kant op. We doen dat door het gedachtegoed van Habermas aan Kants betoog te liëren.<br />

Naast ruimte, tijd en causaliteit kleuren mensen waarnemingen met hun eigen ideeën en gevoelens.<br />

TEKST MICHEL VAN DEN BRUN EN PATRICE VAN DE VORST<br />

DE B VAN BRIL<br />

Jürgen Habermas (1929) heeft de tweedeling tussen Das Ding<br />

an Sich en de waargenomen wereld opgetild naar een sociaal<br />

niveau. Hij herformuleert het individuele kenrooster als leefwereld.<br />

De leefwereld is een sociaal verband. Kennis, kunde,<br />

ervaring en zelfs de taal (kenrooster) spelen zich op een horizontaal<br />

menselijk niveau af. Communicatieve contacten zijn<br />

relationeel en mensgericht. De mens is hierbij het doel. De<br />

leefwereld bestaat uit betekenissen van sociale, relationele en<br />

menselijke waarden.<br />

Als menselijke verbanden uitdijen ontstaan in Habermas’<br />

terminologie systemen waar mensen verticaal gebonden worden.<br />

Het individuele (concrete) kenrooster wordt uitgebreid<br />

met het (abstracte) kenrooster van het systeem. Mensen binnen<br />

systemen kijken niet louter met hun eigen bril naar de<br />

werkelijkheid, maar (ook) door de bril van het systeem.<br />

Voor de systeemwereld zijn mensen geen einddoel maar<br />

een middel. De systeemlogica draagt een logische ruimte in<br />

zich om tegen burgers op te treden indien het <strong>voor</strong>tbestaan<br />

van het systeem bedreigd wordt.<br />

Het <strong>voor</strong>tbestaan van het systeem zelf is niet de enige<br />

(rechts)grond waarop ‘onmenselijk’ optreden mogelijk wordt.<br />

Systeemdenken is in de eigen rationele zeepbel volledig ontdaan<br />

van emoties, neurodiversiteit en biologische variatie op<br />

persoonskenmerken en oplossingsvaardigheid en daarmee<br />

(theoretisch) perfect. Op basis van deze perfectie (efficiency<br />

in managementtermen) worden individuele leefwerelden gemarginaliseerd<br />

en gedisciplineerd.<br />

Als individuele mensen zich tegen het platgeslagen kenrooster<br />

van het systeem verzetten is de standaardreactie van<br />

het systeem dat dwarsdenkers ‘de waarheid’ nog niet onder<br />

ogen hebben gezien; zij dwalen. Volgens systeemdenkers is<br />

het slechts een kwestie van tijd <strong>voor</strong>dat het verzet, via een beter<br />

begrip van het systeem en langs de eindeloze herhaling<br />

van de boodschap, tot inkeer komt en het systeem als bevrijding<br />

zal omarmen. In onze huidige systeemwereld staat de<br />

betekenis van ‘economische waarde’ centraal.<br />

DE B VAN BOE<br />

Steeds meer financieel dienstverleners vragen zich hardop af<br />

of het systeemdenken niet te ver is doorgeschoten. Naar de allegorie<br />

van de grot van Plato (427-327) is er een discrepantie<br />

tussen het kenrooster van de systeemwereld en uw eigen kenrooster.<br />

U bent wellicht in situaties gekomen waar uw kind<br />

ingeschreven moest worden <strong>voor</strong> Passend Onderwijs of dat<br />

uw demente vader een veilig onderdak zocht. U voelt op uw<br />

40 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

klompen aan dat het systeem niet deugt en dat u, uw vader<br />

of uw kind niet centraal staan. Binnen uw financiële expertise,<br />

inzichten en oplossingsrichtingen herkent u de ongewisse<br />

uitkomsten van het ‘spookgeldspel van Draghi’ en stelt u zich<br />

vragen bij betekenissen als ‘economisch herstel’. Wellicht<br />

merkt u daar zelf niets van omdat u werkloos bent, een huis<br />

‘onder water’ heeft staan of behoort tot de 30 procent van de<br />

Nederlandse bevolking die moeite heeft met (op tijd) betalen<br />

van de rekeningen.<br />

Michel Foucault (1926-1984) heeft zijn levenswerk gemaakt<br />

van het denken over macht en overheersing. Hij beschouwt<br />

macht als een onvermijdelijke niet per definitie slechte kracht.<br />

Mensen willen dingen <strong>voor</strong> elkaar krijgen. Bij <strong>voor</strong>keur samen<br />

met anderen, omdat gestelde doelen te groot zijn <strong>voor</strong> één persoon.<br />

Medestanders moeten gevonden, geboeid en gebonden<br />

worden op basis van argumenten, urgentie en sociale doelen.<br />

Dat is allemaal macht waar niets mis mee is.<br />

Macht wordt een probleem – <strong>voor</strong> de ander – indien de<br />

laatste geen zeggenschap heeft over de eigen leefwereld en<br />

slechts ten koste van zichzelf ‘nee’ kan zeggen. In wetten als<br />

de Participatiewet, de Wet Werken naar Vermogen, de Wet<br />

Langdurige Zorg en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning<br />

is inmiddels sprake van overheersing. Evenals in het geval<br />

van ondernemers die slaaf zijn van aandeelhouders en/of<br />

platgedrukt worden door overheidsregels <strong>voor</strong> Arbeidsinzeten<br />

omstandigheden, Milieu en Ruimtelijke Ordening.<br />

Het systeem onderkent onvoldoende de ongewenste en<br />

ongewilde neveneffecten van de glijdende schaal van (reële<br />

en ideële) macht naar overheidsoverheersing. Er is in het systeem<br />

onvoldoende aandacht <strong>voor</strong> perverse (marktwerking)<br />

prikkels binnen geformuleerde wet- en regelgeving.<br />

De meester van een slaaf wordt slaaf van zijn meesterschap.<br />

De meester (het systeem) lijkt de slaaf (burger) nodig te<br />

hebben om zijn doelen te bereiken, maar maakt zich daarbij<br />

afhankelijk van het bestaan van de slaaf. Op de meester rust<br />

hierdoor de (morele) verplichting alles <strong>voor</strong> de slaaf te regelen,<br />

zodat deze niet ten onder gaat.<br />

Vrij naar het gedachtegoed van Georg Wilhelm Friedrich<br />

Hegel (1770-1831) is de meester niets zonder zijn slaven. Wij<br />

zien parallellen tussen de maatschappij-opvatting van Hegel<br />

“SYSTEEMDENKEN IS VOLLEDIG ONTDAAN VAN EMOTIES,<br />

NEURODIVERSITEIT EN BIOLOGISCHE VARIATIE OP PERSOONSKENMERKEN EN<br />

OPLOSSINGSVAARDIGHEID EN DAARMEE THEORETISCH PERFECT”<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 41

PURE WINST<br />

en de huidige maatschappelijke situatie. Burgers krijgen als<br />

autonome zelfredzame individuen niet de kans eigen oplossingen<br />

<strong>voor</strong> hun persoonlijke problemen te bedenken. Het<br />

systeem staat variatie en diversiteit niet toe. Het systeem bepaalt<br />

de manier waarop burgers zich moeten gedragen in een<br />

bepaalde persoonlijke situatie. Burgers hebben de keuze tussen<br />

zich onderwerpen aan het systeem of ‘nee’ zeggen. Als gevolg<br />

waarvan het systeem moreel-ethische verplichtingen en<br />

verantwoordelijkheden over zichzelf afroept die het (economisch)<br />

niet kan waarmaken.<br />

We vatten dit als volgt samen: onze economische en sociale<br />

realiteit is volledig losgezongen van Das Ding an Sich. De<br />

enige manier om de dingen te kennen lijkt via het kenrooster<br />

van het systeem.<br />

“DE MEESTER VAN EEN SLAAF WORDT<br />

SLAAF VAN ZIJN MEESTERSCHAP”<br />

Stichting Perikles<br />

De Periklesstichting is een Ideeënfabriek van bestuurders,<br />

(ervarings)deskundigen en intrinsiek betrokken<br />

burgers (waaronder ondernemers) gezamenlijk sociaaleconomische<br />

uitdagingen benoemen (Droomtafels), bespreken<br />

(Thematafels), oplossen (Werkbanken) en implementeren<br />

(Agora).<br />

Perikles leefde van 495 tot 429 <strong>voor</strong> Christus. Hij was<br />

een charismatisch staatsman en veldheer, de ongekroonde<br />

leider van Athene gedurende de grootste culturele en<br />

politieke bloeitijd die de stad ooit gekend heeft. Door zijn<br />

persoonlijkheid en zijn optreden wordt de gehele periode<br />

ook ‘de eeuw van Perikles’ of ‘Gouden eeuw van Athene’<br />

genoemd. Michel van den Brun is <strong>voor</strong>zitter en Patrice<br />

van de Vorst is secretaris van de stichting.<br />

Meer informatie: www.periklesstichting.nl.<br />

DE B VAN BEVRIJDING<br />

Is er dan geen enkele hoop? Zitten we vast in een in zichzelf<br />

ogenschijnlijk perfect alomvattend sociaal-economisch systeem?<br />

Zijn wij slaven van dit systeem? Nee, natuurlijk niet!<br />

Foucault zegt het Hegel na: we houden als slaaf altijd<br />

de vrijheid om ‘nee’ te zeggen. Dat laatste gebeurt gelukkig<br />

steeds vaker hardop. Nee-zeggers mogen verstoken zijn van<br />

podia en parrhesia in de krappe publieke ruimte waar de<br />

middelmaat heerst, hen rest creëren van eigen podia via social<br />

media. Daarop kunnen zij via argumenten, cijfers en feiten<br />

parrhesia afdwingen <strong>voor</strong> de dwarsdenkers, de tegenstribbelaars,<br />

de analisten, degenen met de <strong>voor</strong>uitziende blik.<br />

‘Nee’ durven, kunnen en willen zeggen is de ommekeer<br />

die wij faciliteren. Wij willen burgers, bestuurders, ondernemers<br />

en wetenschappers samenbrengen die van hun vrijheid<br />

om ‘nee’ te zeggen, gebruik maken om gezamenlijk ‘ja’ te<br />

kunnen zeggen. ‘Ja’ tegen entameren van beter gefundeerde<br />

probleemdefinities op basis van een keur aan kenroosters. ‘Ja’<br />

tegen de zoektocht naar oplossingsrichtingen die in de vorm<br />

van experimenten naast systeemoplossingen gezet kunnen<br />

worden. ‘Ja’ tegen de inbreng van individuele en gevarieerde<br />

kenroosters, waarin neurodiversiteit, eigenheid, intentionaliteit<br />

en casuïstiek onderdeel zijn.<br />

In haar analyse van Das Ding an Sich zien wij een startpunt<br />

om elkaar weer te ontmoeten, vrij na te denken over<br />

oplossingen met een menselijk gelaat en ruimte in te nemen<br />

tussen de markt en de overheid. In een hervonden leefwereld<br />

kunnen oplossingen bedacht worden en ideeën ontstaan die<br />

de ‘betekenis van waarden’ centraal stellen, om de stichting<br />

New Financial Forum aan te halen.<br />

Beslissingsbevoegde managers en uitvoerende professionals<br />

hebben als maatschappelijke middenveld helaas te veel<br />

ervaring met de wrijving tussen systeemwereld en de leefwereld<br />

van mensen. Zij zien het gebrek aan handelingsvrijheid<br />

binnen hun officiële functie. Zij ervaren het taakgerichte<br />

tekort om op het kenrooster van burgers te handelen. Zij<br />

zijn bereid hun menselijke gevoelens <strong>voor</strong> rechtvaardigheid,<br />

hulpvaardigheid en actiebereidheid in te zetten, maar kunnen<br />

en mogen dat nauwelijks vanwege de betalingsstructuur<br />

van het systeem.<br />

Hun functie, begrensd door effectiviteit, productiviteit en<br />

efficiëntie biedt te weinig vrijheid en ruimte om een <strong>voor</strong>liggend<br />

vraagstuk daadwerkelijk op te lossen. En om het product<br />

of de dienst bedoeld <strong>voor</strong> de klant, de patiënt, de hulpvrager,<br />

de woningzoekende, de werkloze als maatwerk af te<br />

leveren.<br />

DE B VAN BRUG<br />

Het spook van angst en woede hoeft niet uit te monden in een<br />

revolutie, een meevolutie is voldoende. Beleidsbeslissers (bij<br />

overheid en bedrijfsleven) die uit de eigen logica willen stappen,<br />

en om moverende redenen willen investeren in een nieuwe<br />

sociaal-economische orde, zijn van harte welkom in onze<br />

blauwe schuit. Samen met andere betrokken burgers kunnen<br />

wij een koers uitstippelen richting de veilige haven van een<br />

burgerdemocratie. Een hernieuwde Polis met een politieke-,<br />

ondernemende en bestuurlijke elite die oplossingen bedenkt<br />

en ideeën genereert in inhoudelijke samenspraak met ‘the<br />

wisdom of the crowd’.<br />

De Periklesstichting is hierbij niet meer dan de brug. Een<br />

brug tussen systeemwereld en leefwereld; van samen-zijn<br />

naar samen-leven. Een ruimte waar de vele betekenissen van<br />

waarden kunnen bloeien, en waar uw denkkracht handen en<br />

voeten krijgt. n<br />

42 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

LEGO Serious Play - de ‘zakelijke toepassing van LEGO - kent<br />

drie belangrijke ‘superpowers’ die kunnen helpen bij ingewikkelde<br />

vraagstukken als het ontwikkelen van toekomstvisies en toekomstscenario’s:<br />

verbeelding, betrokkenheid en inzicht. Tijdens een bijeenkomst<br />

van het New Financial Forum stond het concretiseren van<br />

vernieuwing in de financiële sector centraal.<br />

De superpowers<br />

van Serious Play<br />

Björn Bierhaalder (MCH Con-TEKST<br />

boven tafel te krijgen. “Sterker nog: van te leren. Scenario’s worden letterlijk<br />

uitgespeeld: Welke impact zou het<br />

sultancy) en Wiro Kuipers doorgaans verschijnt het hele speelveld<br />

(Zin in de Zaak) verzorgden van de organisatie en de verschillende<br />

verbindingen die er liggen op tafel. als een bepaalde situatie zich zou <strong>voor</strong>-<br />

hebben op onszelf en op ons speelveld<br />

de bijeenkjomst volgens de<br />

principes van LEGO Serious Het werkelijk doorgronden daarvan is doen?” Wanneer we daar zicht op hebben<br />

kunnen we ook bepalen wát we in<br />

Play. Gastheer was Han de essentieel”, aldus Kuipers. “Los van het<br />

TOON BERENDSEN | BEELD RODNEY KERSTEN<br />

Ruiter van Aegon. LEGO Serious Play<br />

leent zich om een gedeeld perspectief<br />

doorgronden kunnen we dat landschap<br />

ook benutten om erin te ‘spelen’ - en er-<br />

dat geval zouden doen, en <strong>voor</strong>al: waarom?”<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 43

PURE WINST<br />

WIRO KUIPERS EN<br />

BJÖRN BIERHAALDER:<br />

“HANDEN EN VOETEN<br />

AAN CREATIVITEIT.”<br />

44 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

PURE WINST<br />

“HET HELE SPEELVELD VAN EEN ORGANISATIE<br />

EN DE VERSCHILLENDE VERBINDINGEN DIE<br />

Op deze manier is het mogelijk de principes<br />

te achterhalen die je in de toekomst<br />

richting kunnen geven bij de<br />

mogelijke situaties die je tegenkomt, aldus<br />

Kuipers en Bierhaalder. “Die principes<br />

zijn geen toekomstmuziek, maar ze<br />

zijn geworteld in wat er op tafel komt te<br />

staan en hoe we nu kijken naar de mogelijke<br />

toekomst. En daarmee kunnen<br />

ze ons ook al nu richting geven en helpen<br />

bij moeilijke beslissingen. Het zijn<br />

de lessen die we leren van de toekomst.”<br />

De hamvraag <strong>voor</strong> de deelnemers aan<br />

de New Financial Inspiration was: beeld<br />

innovatie uit en laat zien wat nodig is<br />

om concreet met innovatieve ideeën<br />

aan de slag te gaan? Bij dit laatste werd<br />

niet alleen gevraagd om dit als individuele<br />

deelnemer te verbeelden, de uitnodiging<br />

was ook om de bouwwerken<br />

ER LIGGEN, KOMEN OP TAFEL”<br />

samen te brengen tot een geheel. Dat<br />

geheel vormde de handvatten om innovatie<br />

wél op gang te krijgen en leidde<br />

bij de deelnemers tot verrassende inzichten.<br />

De drie verschillende teams<br />

kwamen in grote lijnen tot dezelfde<br />

uitkomsten. Er dient een visie te zijn,<br />

die draagvlak heeft. Er dienen ‘kartrekkers’<br />

te zijn. Er dient goed te worden samengewerkt,<br />

met respect <strong>voor</strong> elkaars<br />

talenten en <strong>voor</strong> diversiteit. Consensus<br />

was dat niet moet worden geïnnoveerd<br />

om het innoveren. Steeds moet de afweging<br />

worden gemaakt of de innovatie<br />

moreel gezien gewenst is. Een moreel<br />

kompas is dus belangrijk.<br />

Het boeiende van de middag was<br />

dat een abstract begrip als innovatie<br />

concreet werd gemaakt. Dat is ook<br />

precies het principe van LEGO Serious<br />

Serious Play<br />

LEGO Serious Play – de ‘zakelijke<br />

toepassing van LEGO – kent drie belangrijke<br />

‘superpowers’ die kunnen<br />

helpen bij ingewikkelde vraagstukken,<br />

zoals het ontwikkelen van toekomstvisies<br />

en toekomstscena-rio’s:<br />

1. Verbeelding: de methodiek appelleert<br />

aan de verbeeldingskracht<br />

van de deelnemers en moedigt ze<br />

aan ‘te denken met hun handen’.<br />

Dat resulteert in rijke bouwwerken<br />

en dito verhalen erbij.<br />

2. Betrokkenheid: ‘iedereen bouwt, iedereen<br />

deelt zijn verhaal’ is één<br />

van de principes. Daardoor krijgen<br />

we alle opinies in de ruimte te<br />

horen, in plaats van alleen maar<br />

die van degene die toch altijd het<br />

hoogste woord voert. Daarmee<br />

versterkt het de betrokkenheid.<br />

3. Inzicht: samen hetzelfde zien,<br />

daarom draait LEGO Serious Play.<br />

In onze dagelijkse praktijk begrijpen<br />

we elkaar vaak al niet omdat<br />

we verschillende beelden hebben<br />

bij bepaalde begrippen. Door<br />

die beelden uit te bouwen en samen<br />

te brengen ontstaat er een<br />

gedeeld perspectief - bovendien<br />

in 3D, en daarmee rijker dan een<br />

platgeslagen verhaal.<br />

Play. Tegelijkertijd worden de verschillende<br />

blikken vanuit een team duidelijk<br />

in beeld gebracht. “In een gewone<br />

vergadering is vaak <strong>20</strong> procent 80 procent<br />

aan het woord. Maar op deze manier<br />

komt iedereen aan bod.”<br />

Extra dimensie is dat de bouwwerken<br />

vaak ingang zijn <strong>voor</strong> een veel persoonlijker<br />

contact. Persoonlijke verhalen<br />

zorgen <strong>voor</strong> verbinding en betrokkenheid.<br />

“De impact van LEGO Serious<br />

Play is enorm”, aldus Bierhaalder en<br />

Kuipers. “Je bereikt in korte tijd oneindig<br />

veel meer met een team. De essentie<br />

is dat je gaat denken met je handen<br />

en niet blijft redeneren vanuit je hoofd.<br />

Als individu en als team.” n<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 45

AMBASSADEURS<br />

Het New Financial Magazine is de<br />

van de Ambassadeurs<br />

• Roy van den Anker | MultiSafe<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ROY-VAN-DEN-ANKER<br />

• Martin van Arendonk | Univé<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARTIN-VAN-ARENDONK<br />

• Bjørn Aris | Return on People<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/BJORN-ARIS<br />

• Armand Baas Becking | DELA<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ARMAND-BAAS-BECKING<br />

• Jeroen Bais | Next Step Factory<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JEROEN-BAIS<br />

• Pieter van den Ban | Univé<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PIETER-VAN-DEN-BAN<br />

• Jelle Bartels | Next Step Factory<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JELLE-BARTELS<br />

• Ewald Bary | Lindenhaeghe<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/EWALD-BARY<br />

• Ron Bavelaar | Yarden<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/RON-BAVELAAR<br />

• Robin van Beem | Polis Advocaten<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ROBIN-VAN-BEEM<br />

• Johanneke Behrend | AEGON<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JOHANNEKE-BEHREND<br />

• Ted van den Bergh | Triodos Foundation<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/TED-VAN-DEN-BERGH<br />

• Toon Berendsen | VVP<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/TOON-BERENDSEN<br />

• Egbert Berkhoff | NNEK<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/EGBERT-BERKHOFF<br />

• Joke Bijleveld | Achmea Academy<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JOKE-BIJLEVELD<br />

• Thom Boot | Thomorrow LifePlanning<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/THOM-BOOT<br />

• René van der Borch | Profin<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/RENE-VAN-DER-BORCH<br />

• Mark Boskamp | Stichting LEF<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARK-BOSKAMP<br />

• Kevin Bourgonje | a.s.r.<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/KEVIN-BOURGONJE<br />

• Jules Brader | De Goudse<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JULES-BRADER<br />

• Nanda Bramer | MY Organization<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/NANDA-BRAMER<br />

• Michiel Brandt | SVC Brandt Advies<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MICHIEL-BRANDT<br />

• Ad Broere | Ceder Consult<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/AD-BROERE<br />

• Arno Brons | Avéro Achmea, Voorzie<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ARNO-BRONS<br />

• Mark de Bruijn | Obvion<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARK-DE-BRUIJN<br />

• Wilma de Bruijn | Eurapco<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WILMA-DE-BRUIJN<br />

• Urjan Claassen / Quilify<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/URJAN-CLAASSEN<br />

• Klaas Coolen | Coolen Expertise<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/KLAAS-COOLEN<br />

• Marcel Coopman | Next Step Factory<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARCEL-COOPMAN<br />

• Kim Cramer | Emotone<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/KIM-CRAMER<br />

• Ralph van Dam | Centraal Beheer Achmea<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/RALPH-VAN-DAM<br />

• Petrosjan Damen | Sintering<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PETROSJAN-DAMEN<br />

• Chris Das | Taurus Financiële Belevingen<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/CHRIS-DAS<br />

• Marjolein Demmers | De Groene Zaak<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARJOLEIN-DEMMERS<br />

• Douwe Dijkstra<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/DOUWE-DIJKSTRA<br />

• Jan Donselaar | Dazure<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JAN-DONSELAAR<br />

• Frank van den Dungen Bille<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/FRANK-VAN-DEN-DUNGEN<br />

• Joke Elzenaar | Bestuursacademie<br />

Nederland<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JOKE-ELZENAAR<br />

• Wilko Emmens | Allianz Nederland<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WILKO-EMMENS<br />

• Madelon Engels | Beyond Marketing<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MADELON-ENGELS<br />

• Patrick Eppink | Turner<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PATRICK-EPPINK<br />

• Serge Evers | Yarden<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/SERGE-EVERS<br />

• Jolanda Franken | Obvion<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JOLANDA-FRANKEN<br />

• Indra Frishert | Dazure<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/INDRA-FRISHERT<br />

• Karin van Geelen | Yellow communicatie<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/KARIN-VAN-GEELEN<br />

• Steven Geldof / Inspirerende Hutspot<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/STEVEN-GELDOF<br />

• Annemarie Gerritsma | GAPP<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ANNEMARIE-GERRITSMA<br />

• Jacky van de Goor | Legende<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JACKY-VAN-DE-GOOR<br />

• Peter van Geijtenbeek | Turien & Co<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PETER-VAN-GEIJTENBEEK<br />

• Claudia Goossen | AEGON<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/CLAUDIA-GOOSSEN<br />

• Frank Jan de Graaf / Hogeschool van Amsterdam<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/FRANK-JAN-DE-GRAAF<br />

• René de Haan | acht!<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/RENE-DE-HAAN<br />

• Jeanette Hadderingh | NIBE SVV<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JEANETTE-HADDERINGH<br />

• Arie Hakkennes | Arag<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ARIE-HAKKENNES<br />

• Jan Hamburger | Turien & Co<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JAN-HAMBURGER<br />

• Aloys Harmsen | Pensioen Support<br />

Nederland<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ALOYS-HARMSEN<br />

• Maurice van den Hemel | All-Insure<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MAURICE-VAN-DEN-HEMEL<br />

• Marco Hoekstra<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARCO-HOEKSTRA<br />

• Liesbeth Hogervorst | Energizer<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/LIESBETH-HOGERVORST<br />

• Jack Hommel | Centraal Beheer Achmea<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JACK-HOMMEL<br />

• Ton van Hooft | Van Hooft & Postema<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/TON-VAN-HOOFT<br />

• Gerard Hulsman | Interim en Advies<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/GERARD-HULSMAN<br />

• Jelle Jansons | Nationale-Nederlanden<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JELLE-JANSONS<br />

• Jorad Jongeneel | AEGON<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JORAD-JONGENEEL<br />

• Femke de Jong<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/FEMKE-DE-JONG<br />

• Wytzejan de Jong | De Hypotheker<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WYTZEJAN-DE-JONG<br />

• Mark Jordens | Edmond Halley<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARK-JORDENS<br />

• Antoinette Kalkman | FlexFront<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ANTOINETTE-KALKMAN<br />

• Roland van Kemenade | Verberkmoes<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ROLAND-VAN-KEMENADE<br />

• Oskar Kemperman | Nationale-Nederlanden<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/OSKAR-KEMPERMAN<br />

• Ron van Kesteren | Stv<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/RON-VAN-KESTEREN<br />

46 | <strong>NFM</strong> ZOMER <strong>20</strong>17

AMBASSADEURS<br />

inspiratiebron<br />

van het New Financial Forum<br />

• Lennart Kik | VVP<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/LENNART-KIK<br />

• Jan Willem Kirpestein | Spirit, Heart<br />

& Mind Corpus<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JAN-WILLEM-KIRPESTEIN<br />

• Pepijn van Kleef | Moneyview Research<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PEPIJN-VAN-KLEEF<br />

• Kees Klomp / yellowBird<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/KEES-KLOMP<br />

• Wibo Koole | Create2connect<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WIBO-KOOLE<br />

• Theo Kocken / Cardano Group<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/THEO-KOCKEN<br />

• Alexander Koene / BR-ND<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ALEXANDER-KOENE<br />

• Wiro Kuipers | Zin in de Zaak<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WIRO-KUIPERS<br />

• Sjoerd Laarberg | Allianz Nederland<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/SJOERD-LAARBERG<br />

• Denise Land | Financial life planner<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/DENISE-LAND<br />

• Michel van Leeuwen / Flanderijn<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MICHEL-VAN-LEEUWEN<br />

• Peter Paul Leutscher | RedZebra Group<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PETER-PAUL-LEUTSCHER<br />

• Michael Lieffering | eBenefits<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MICHAEL-LIEFFERING<br />

• Michael Mackaaij | MultiSafe<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MICHAEL-MACKAAIJ<br />

• Thom Mallant | Allianz Nederland<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/THOM-MALLANT<br />

• Gilbert Mattu | a.s.r.<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/GILBERT-MATTU<br />

• Mark de Meij | PLANgroepFS<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARK-DE-MEIJ<br />

• Hubrien Meijaard | Hubrien financieel<br />

advies 2.0<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/HUBRIEN-MEIJAARD<br />

• Patrick Meijn | Allianz<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PATRICK-MEIJN<br />

• Hans Ludo van Mierlo<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/HANS-LUDO-VAN-MIERLO<br />

• Constant Moolenaar | Reaal<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/CONSTANT-MOOLENAAR<br />

• Saskia van Muijsenberg / BiomimicryNL<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/SASKIA-VAN-DEN-MUIJSENBERG<br />

• Arjan Nollen | Delta Lloyd<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ARJAN-NOLLEN<br />

• Harrie-Jan van Nunen<br />

De Financiële Makelaar<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/HARRIE-JAN-VAN-NUNEN<br />

• Jurjen Oosterbaan Martinius | Bureau<br />

DFO<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JURJEN-OOSTERBAAN<br />

• Thera van Osch / OQ consulting<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/THERA-VAN-OSCH<br />

• Jaap Oudijk | Generali<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JAAP-OUDIJK<br />

• Ine Paridaans | DELA<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/INE-PARIDAANS<br />

• Inge Philippart | AEGON<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/INGE-PHILIPPART<br />

• Peter Post | Moneyview Research<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PETER-POST<br />

• Jay Ragho | Syntrus Achmea<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JAY-RAGHO<br />

• Kathy Reinerie | Vivendi Financieel<br />

Advies<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/KATHY-REINERIE<br />

• Hamid Ressang | RedZebra Group<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/HAMID-RESSANG<br />

• Paul Rijns | a.s.r.<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PAUL-RIJNS<br />

• Tim Rijvers | DAK Intermediairscollectief<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/TIM-RIJVERS<br />

• Katja van Roosmalen | MKB journalist<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/KATJA-VAN-ROOSMALEN<br />

• Rolf Rozestraten | Obvion<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ROLF-ROZESTRATEN<br />

• Eline Rugebregt / a.s.r.<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ELINE-RUGEBREGT<br />

• Han de Ruiter | AEGON<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/HAN-DE-RUITER<br />

• Gerard van Santen | Inventiv<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/GERARD-VAN-SANTEN<br />

• Mike Schilperoort | Lindenhaeghe<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MIKE-SCHILPEROORT<br />

• Faisal Setoe | Aegon<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/FAISAL-SETOE<br />

• Pauline Sibbel | Courage to move<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PAULINE-SIBBEL<br />

• Wilma van der Sterre-Aarts<br />

De Hypotheker Eindhoven<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WILMA-VAN-DER-STERRE<br />

• Pieter van Stratum | FIDIB<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/PIETER-VAN-STRATUM<br />

• Fred Toussaint | Nationale-Nederlanden<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/FRED-TOUSSAINT<br />

• Minke Tromp | Bureau <strong>voor</strong> Toegepaste<br />

Filosofie<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MINKE-TROMP<br />

• Boudewijn van Uden | a.s.r.<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/BOUDEWIJN-VAN-UDEN<br />

• Ivo Valkenburg | Valkenburg bv<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/IVO-VALKENBURG<br />

• Gert Vasse | Yellowtail<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/GERT-VASSE<br />

• Tjibbe van der Veen | Oare Wei<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/TJIBBE-VAN-DER-VEEN<br />

• Thomas Vermeire | Figlo<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/THOMAS-VERMEIRE<br />

• Jan Verstegen | Eerste stap.nl<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JAN-VERSTEGEN<br />

• Carla Verwijmeren | Centraal Beheer<br />

Achmea<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/CARLA-VERWIJMEREN<br />

• Wim Vonk | Sparkling CRM<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WIM-VONK<br />

• Jack Vos | Luyten Adviesgroep<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JACK-VOS<br />

• Willem Vreeswijk | NFF/VVP<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/WILLEM-VREESWIJK<br />

• Owen de Vries | Heartful Banking<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/OWEN-DE-VRIES<br />

• Ruud van der Wal | Monuta<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/RUUD-VAN-DER-WAL<br />

• Ozewald Wanrooij | Neutralis<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/OZEWALD-WANROOIJ<br />

• Judith Webber | Pure Human<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JUDITH-<strong>WEB</strong>BER<br />

• Johan Wempe / VU/FE<strong>WEB</strong><br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/JOHAN-WEMPE<br />

• Richard Weurding | Verbond van<br />

Verzekeraars<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/RICHARD-WEURDING<br />

• Angelo Wiegmans | Bedrijf Plus<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ANGELO-WIEGMANS<br />

• Marijn Wiersma / FMO<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARIJN-WIERSMA<br />

• Enno Wiertsema | Ad fi z<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/ENNO-WIERTSEMA<br />

• Marc Wilhelmus | VLPN<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARC-WILHELMUS<br />

• Gijs Wintzen | LEF<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/GIJS-WINTZEN<br />

• Marieke van Zuien | BNP Paribas Cardif<br />

NEWFINANCIALFORUM.NL/MARIEKE-VAN-ZUIEN<br />

ZOMER <strong>20</strong>17 <strong>NFM</strong> | 47

New<br />

Financial<br />

Magazine<br />

Het meest inspirerende en<br />

<strong>voor</strong>uitstrevende magazine<br />

<strong>voor</strong> financieel dienstverleners<br />

Boordevol Crazy Ones, Young Ones,<br />

Innovatie, Diversiteit, Leiderschap,<br />

Taboes, Betekenis, Rendement en<br />

Pure winst<br />

Het magazine is een van de uitingen van de stichting<br />

New Financial Forum. De stichting bundelt krachten,<br />

ideeën, inspiratie en best practices van positief ingestelde<br />

mensen die gezamenlijk een bijdrage leveren<br />

aan een gezonde en gerespecteerde financiële sector.<br />

Het Forum organiseert bijeenkomsten, workshops,<br />

faciliteert dialogen, is aanjager van vernieuwing,<br />

voegt betekenis toe en is de stem van een innovatieve<br />

en betrokken financiële sector.<br />

WEES VERZEKERD VAN PURE INSPIRATIE EN<br />

BEST PRACTICES EN MELD JE AAN OP:<br />

www.newfinancialforum.nl

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!