Raak april 2020

1945-1959: Aan de basis
Kort na de oprichting van de christelijke mutualiteiten en de
christelijke vakbond in België richtten in de jaren 20 van de twintigste
eeuw een aantal bezielende proosten en vooruitziende
arbeiders plaatselijke ‘Werkliedenbonden’ op. Zij hadden als
voornaamste doel om in moeilijke naoorlogse omstandigheden
de solidariteit binnen de arbeidersgroep in de parochie of
gemeente uit te bouwen, en om het dienstbetoon, de vorming en
de ontspanning binnen de arbeidersgroep te verzekeren.
Tijdens de Tweede Oorlog verboden de Duitse bezetters de
syndicale werking. Het lokale verenigingswerk werd echter wel
geduld, waardoor het aantal lokale Werkliedenbonden tegen het
einde van de oorlog was aangegroeid tot ruim 500. Dat was een
belangrijk aantal, dat in 1945 de basis vormde voor de oprichting
van de ‘Katholieke Werkliedenbonden’ (KWB) als zelfstandige
vormingsbeweging voor volwassen mannen binnen de
Chris telijke Arbeidersbeweging (ACW) in Vlaanderen. Dit ver-
klaart ook waarom een aantal lokale kwb-afdelingen hun
75-jarig bestaan al gevierd hebben, sommige geruime tijd voor
de nationale kwb.
Vlag kwb-afdeling
Mariakerke-Gent,
1926 (Heemkundige
Kring MARKA)
De doelstelling was
‘de organisatie van de
zedelijke en godsdienstige
actie in de arbeidersstand’.
Het eerste kwb-logo
(1945)
Kwb situeerde zich in het ACW naast de vrouwelijke vormingsbeweging
Katholieke Arbeidersvrouwengilden (KAV), de mannelijke
variant Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) en de Vrouwelijke
Katholieke Arbeidersjeugd (VKAJ).
Accent op vrijwilligers
Afdelingen hadden een democratische structuur met vierjaarlijkse
verkiezingen van het bestuur. Verder maakten zij deel uit
van een gestructureerde beweging met 17 regionale verbonden
en een landsbond met secretariaat dat voor de organisatie
zorgde, met onder meer de uitgifte van het ledenmagazine ‘Raak’
(vanaf 1949) en een blad voor de besturen ‘KWB-Leiding’. De
structuur was duidelijk basisgericht, met het accent op de vrijwilligers.
De afdelingswerking was sterk uitgebouwd met maandelijkse
bestuursvergaderingen, en op gewestelijk en verbondelijk
niveau was er regelmatig vorming voor de bestuursleden.
Kwb was volgens de eerste kwb-proost Antoon Brys een project
van ‘herkerstening, het herstel bewerken van een christelijke
levensopvatting en een vernieuwde beleving van een christelijk
arbeidersleven’. Daarbij werd ook gezocht naar nieuwe vormen
van religieuze beleving. Op een verbondelijke middenraad van
kwb in 1949 werd beslist om bedevaarten naar Lourdes te organiseren.
In juni 1950 vertrokken de eerste treinen. Zo kregen
kwb’ers en hun gezinnen de kans om op ‘retraite’ te gaan.
(Antoon Brys, nationaal proost van 1945 tot 1960,
in ‘Zoo bouwen wij een nieuwen arbeidersstand’, 1945)
Kwb werd verantwoordelijk gesteld voor de sociaal-culturele
actie van alle volwassen arbeiders, waarbij het zich richtte tot
zowel de eigen leden als de leden van het syndicaat en de
mutualiteit. Ook de niet-georganiseerde en niet-praktiserende
arbeiders behoorden tot de doelgroep.
Lourdesbedevaart, september 1950
(Repro KADOC-KU Leuven)
5