Raak mei 2021

m a a n d b l a d v a n k w b
jaargang 74 • mei 2021
Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332
Rituelen
TIJDSCHRIFTEN
TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING
3200 AARSCHOT 1 - BC 1145
Wandelen in Koersel of langs de Heistse trage wegen
5 vragen aan Jef Colruyt

Vooraf
Samen de handen in elkaar slaan
Weet jij nog wanneer er in jouw
gemeente een cultuur- of gemeenschapscentrum
werd gebouwd? Vanaf eind
jaren 60, begin jaren 70 - ook de hoogdagen
van het verenigingsleven - werden
ze overal gebouwd. Een studie in die tijd
toonde immers aan dat de culturele infrastructuur
verouderd was en niet voldeed
aan de moderne eisen. In cultuurraden
werd met trots aangekondigd dat de
gemeente erin ging investeren, zodat de
verenigingen hun activiteiten in goede
omstandigheden konden organiseren. In de
eerste plaats zou het centrum een plaats
worden waar de activiteiten van verenigingen
konden plaatsvinden. Het klonk als
muziek in de oren.
Een beetje later werden er ook cultuurfunctionarissen
aangetrokken. Hun taak:
het gemeenschapsleven bevorderen, net
als cultuurparticipatie en cultuurspreiding.
Hij/zij moest dus ook de verenigingen
betrekken bij het organiseren van culturele
en gemeenschapsactiviteiten. Zo’n
cultuurfunctionaris: het lijkt wel poëzie.
Maar een cultuurfunctionaris wordt aangestuurd
door een schepen van cultuur, en
beiden zagen mooie kansen in dat nieuwe
gebouw. Ze dachten niet meer aan de verenigingen,
maar zagen de opportuniteit om
grote namen op de affiche te krijgen. In de
eerste jaren deden ze dat nog op de
momenten die vrij waren en kregen de verenigingen
voorrang, maar na een tijdje
werd hun eigen programma veel belangrijker.
De publicatie van het cultuurprogramma
werd het hoogtepunt van
het jaar. Kosten noch moeite werden
gespaard om het bekend te maken.
Inwoners stonden massaal aan te schuiven
om een abonnement te bemachtigen.
In de mooie leskeukens en vormingslokalen
was ook nog ruimte. Waarom
geen kooklessen of wijnproefavonden
organiseren met de gemeente? “Heel wat
inwoners hebben al interesse getoond.”
En zo kwam er in de programmabrochure
nog een extra hoofdstuk.
En wij, kwb en andere verenigingen, wij
keken toe. De ‘gesubsidieerde’ kookles
van de gemeente met een bekende chef
trok tientallen inwoners aan. De ‘gesubsidieerde’
wijnproefavond met de ‘sommelier
van het jaar’ was snel uitverkocht.
In deze Raak
23 Thema: rituelen
34 Het geheime leven van kleuren
2
32 Kwb-afdelingen in Heist-op-den-Berg
doen trage wegen herleven

‘Kwb-afdelingen zien hun deelnemers als
buren, kennissen, vrienden zelfs’
Tijdens de coronacrisis viel alle activiteit stil
in het cultuurcentrum. Kwb-afdelingen
bleven echter wel contact houden met de
buurt. De griezeltochten waren een grandioos
succes, en dat hadden ze in de
gemeenten ook gemerkt. De vos in het bos,
paaszoektochten … ondanks de toelating
die her en der werd gegeven om de
kwb-paastochten te organiseren, vonden
sommige gemeenten het een goed idee om
dat ook zelf te organiseren. Een paginagrote
advertentie, promotie op de gemeentelijke
website en een Facebook pagina van hun
eigen tocht. Die van de kwb-afdeling moest
het doen met een kleine aankondiging bij
‘verenigingsactiviteiten’.
Maar er is een groot verschil tussen een
kwb-activiteit en eentje van bijvoorbeeld
de gemeente. Kwb organiseert activiteiten
om mensen samen te brengen, het
gemeenschapsgevoel te verhogen, eenzaamheid
te bestrijden, mensen elkaar te
leren kennen in hun eigen buurt. Zij zien
deelnemers als buren, kennissen, vrienden
zelfs. Zij zien hen niét als consumenten.
Waarom organiseren kwb-afdelingen en
gemeenten deze activiteiten niet samen?
Waarom zouden we niet samen de
handen in elkaar slaan, in plaats van
elkaar te beconcurreren? Het is een
goedkope manier voor een gemeente
om het verenigingsleven te steunen en
mensen warm te maken om samen zelf
dingen te organiseren. En die aanmoediging
is broodnodig.
Dus kwb’ers, neem contact op met je
gemeentebestuur of cultuurfunctionaris,
en vraag hen om samen met jullie te
programmeren. Dat wordt gegarandeerd
een win-winsituatie!
Jo De Smet
gedelegeerd bestuurder kwb
Kom jij ook naar de
nationale wandeldag?
37 5 vragen aan Jef Colruyt
En verder
Geknipt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Focus: World Fair Trade Day. . . . . . . . . . . . . . . 6
CM-voorzitter Luc Van Gorp pleit voor verandering . 7
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Maak kennis met de kwb-bestuurders (laatste deel). 11
Kwb’er Stefaan is vrijwilliger in vaccinatiecentrum . . 14
De dienst rijbewijs van kwb . . . . . . . . . . . . . . . 16
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Zomer vol zoektochten: doe je mee? . . . . . . . . . 19
Kwb-bootcamp: samen sporten op ieders niveau . 21
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Koken en kwb: twee handen op een buik. . . . . . .31
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Corona-entertainment . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Spel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Aan de slag! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
3

Geknipt
Een eigenzinnige blik op de actualiteit
Ook inktvissen dromen
(misschien)
Wetenschappers hebben aangetoond
dat octopussen twee slaapfasen
hebben, en in één ervan
wordt mogelijk gedroomd. Van
zoogdieren en vogels was al langer
bekend dat ze twee slaapfasen
hebben.
De studie wijst uit dat octopussen
in hun slaap een ‘rustige’ en een
‘actieve’ fase kennen. Tijdens de
eerstgenoemde fase liggen de
dieren heel stil en rustig, is hun
huid bleek en hun pupillen klein.
Tijdens de ‘actieve’ fase verandert
hun huid van kleur en textuur, en
bewegen hun ogen, zuignappen en
lichaamsspieren. De resultaten van
het onderzoek wijzen erop dat de
‘actieve’ fase vergelijkbaar is met
onze remslaap, waarin we (het
vaakst) dromen. Ingewikkelde
verhalen zoals mensen die soms
dromen zijn het wellicht echter
niet, want bij octopussen duurt
deze fase maar enkele seconden
tot een minuut.
a Bron: www.scientias.nl
8 procent Belgen heeft geen breedbandinternet
Ondanks de toegenomen digitalisering én
meer thuiswerk heeft zo'n acht procent
van de Vlamingen geen breedbandinternet.
Dat blijkt uit een rapport van
Statistiek Vlaanderen.
De opgang van breedbandinternet heeft in
de voorbije vijftien jaar wel een stevige
versnelling gekend, van 46 procent van de
Vlaamse huishoudens in 2006 tot 92 procent vorig jaar. In Wallonië had in 2020 89
procent van de huishoudens - eveneens het Europese gemiddelde - breedbandinternet,
in Brussel is dat 90 procent.
Uit het rapport bleek ook dat 5 procent van de Vlamingen van 16 tot 74 jaar nog
nooit internet heeft gebruikt. Het gaat vooral om ouderen, en mensen met een lager
inkomen of opleidingsniveau.
Het netwerk van onafhankelijke ombudsmannen (uit de publieke en private sector)
vraagt aan de overheden om de toegang tot internet te beschouwen als een basisbehoefte,
en maatregelen te nemen zodat elk gezin een minimum aan betaalbare en
kwaliteitsvolle internettoegang heeft.
a Bron: plusmagazine.knack.be, datanews.knack.be
Actieve videogames kunnen mensen met dementie helpen
4
Videospelletjes waarbij spelers moeten bewegen, kunnen
mensen met dementie op fysiek en cognitief vlak vooruit helpen.
Dat blijkt uit een internationale studie van KU Leuven en ETH
Zürich die werd uitgevoerd in een Leuvens woonzorgcentrum
en een universitair psychiatrisch centrum, bij 45 mensen met
symptomen van ernstige dementie. Het spel bestond uit een
scherm en een paneel op de grond met vier vakken. Stippen op
het scherm gaven aan op welk vak de spelers moesten stappen.
Als ze snel en correct reageerden, verhoogde het moeilijkheidsniveau.
De resultaten toonden aan dat de training onder meer de
aandacht, de concentratie, het geheugen en de oriëntatie van de
deelnemers verbeteren. Ze hadden ook minder symptomen van
depressie, en hun fysieke vaardigheden, zoals de reactietijd,
gingen erop vooruit.

Vlaamse arbeidsmarkt herstelt zich
In maart 2021 werden bij de VDAB bijna 30.000 vacatures gemeld.
Dat was 27,5 procent meer dan in februari, en 69,2 procent meer
dan in maart 2020. Het is tevens het hoogste maandcijfer van de
voorbije vijf jaar, meldt de arbeidsbemiddelingsdienst.
Van maart 2020 tot maart 2021 werden zowat 247.000 vacatures
gemeld, bijna 14 procent minder dan een jaar voordien. Enkel de
sector van energie, water en afvalverwerking, de metaalsector en
de gezondheidszorg kenden een stijging in
het aantal vacatures.
a Bron: www.nieuwsblad.be
Corona heeft grote
invloed op journaals
Klimaatpanel VN heeft zonneenergie
onderschat
Het potentieel van zonnepanelen wordt in de huidige modellen
van het VN-klimaatpanel sterk onderschat. Dat is de conclusie
van nieuw internationaal onderzoek. De productie van zonneenergie
groeit sneller en is goedkoper dan verwacht.
De onderzoekers zeggen dat de opmars van zonne-energie met
geen enkele andere energiebron te vergelijken is. De vooruitgang
die in de afgelopen 14 jaar werd gemaakt, is volgens hen
sterk onderschat in de scenario’s van het VN-klimaatpanel voor
2050. De technologie is op dit moment al goedkoper dan werd
voorspeld, en volgens de wetenschappers is het panel ook te
conservatief geweest over het maximale aandeel dat zonneenergie
kan innemen binnen de hernieuw bare energiebronnen.
Alle normale verhoudingen in
het nieuws gingen verloren
door de coronacrisis. Dat concluderen
wetenschappers van de Universiteit
Antwerpen na analyse van de 19 uur-journaals
van één en VTM tussen 2003 en 2020.
Op één ging waren er tussen januari en oktober 2020 23
dagen waarop 'Het Journaal' alleen over corona ging, en ook
op VTM was dat negen dagen het geval. In totaal ging in die
tien maanden 60 procent van alle zendtijd van de journaals
naar nieuws over corona. Bovendien zagen de onderzoekers
dat vooral de medische invalshoek gebruikt werd.
Het veelvuldige coronanieuws ging ten koste van andere
thema’s: er was maar half zoveel politiek nieuws, en ook
criminaliteit, milieu en buitenlands nieuws kwamen minder
aan bod.
Qua spreektijd staat Marc Van Ranst met stip op één: hij
was 26.136 seconden aan het woord.
a Bron: www.mo.be
Meer zeehonden aan Belgische kust
In 2020 werden er zo’n 1.900 zeehonden gezien aan de Belgische
kust, de helft meer dan in 2019. De keerzijde van de medaille is
dat er ook meer verdrinken door visnetten.
De laatste jaren worden de gewone zeehond en de grijze zeehond
steeds vaker gezien aan de kust, maar ook in de Schelde.
Verstoring van hun rust door mensen of honden, bezorgt de
dieren echter stress. Ook worden zeehonden steeds vaker
slachtoffer van de visvangst, doordat ze verstrikt raken in de
netten en verdrinken. De voorbije jaren spoelden er jaarlijks
gemiddeld circa 45 dode zeehonden aan op de Belgische
stranden, maar voor 2021 staat de teller nu al op 30. Wellicht is
ongeveer de helft van hen slachtoffer van visnetten.
a Bron: www.knack.be
5

Focus
Lokaal, eerlijk en biologisch
Belg kiest steeds vaker voor
duurzaam voedsel
Op 8 mei is het opnieuw World Fair Trade Day, een internationaal gebeuren dat het belang van eerlijke
handel in de kijker zet. Uit onderzoek van Fairtrade Belgium vorig jaar bleek dat de Belgen steeds meer
belang hechten aan duurzaamheid bij de aankoop van hun voeding.
Het moet wel gezegd: de coronacrisis
heeft duurzaamheid een serieus
duwtje in de rug gegeven. 42 procent meer
Belgen gaven in de bevraging uit de lente
van 2020 aan een voorkeur te hebben voor
lokale producten, en dat zien ze ook in
buurtwinkels, waar de verkoop sneller
groeit dan in de supermarkten. Deelnemers
gaven ook aan na corona vaker te willen
gaan winkelen bij lokale handelaars, maar
ook op de markt of rechtstreeks bij de boer.
23 procent koopt ook meer eerlijke producten,
en 14 procent gaat vaker voor biologisch.
Bovendien vinden consumenten
dat ook supermarkten meer verantwoordelijkheid
moeten nemen op dit vlak: ze
willen dat distributeurs en winkels meer
nadruk leggen op lokale (59%), fair trade
(40%) en biologische (26%) producten.
De rol van telers en boeren
En de consument denkt ook verder na dan
enkel de boodschappen. 74 procent van
de Belgen vindt dat de mens opnieuw
centraal zou moeten staan in de economie,
60 procent is zich bewuster geworden van
de rol van telers en boeren, en 57 procent
zegt door de crisis meer belang te hechten
aan de vergoeding voor boeren.
Bij die transitie naar een duurzamere
economie moeten volgens zeven op de
tien Belgen ook de overheden helpen,
bijvoorbeeld door een verlaging van de
btw op lokale, biologische en/of eerlijke
producten.
Die lokale overheden worden al geactiveerd,
want door middel van een vragenlijst
(over onder meer een eerlijk aankoopbeleid,
verbindende partnerschappen,
communicatie en sensibilisering) kregen
in 2021 opnieuw 188 gemeenten de titel
van FairTradeGemeente. Daarmee engageren
ze zich om te kiezen voor eerlijke
handel en zo de boeren wereldwijd te
ondersteunen. Dat engagement moeten
ze vertalen in concrete acties op vlak van
bijvoorbeeld aankoopbeleid, sensibilisering
…
Koffie en cacao
De opmars van fairtrade was overigens
ook voor corona al bezig, want in 2019
werden 41 procent meer producten met
het fairtradelogo gekocht dan het jaar
ervoor, goed voor een omzetstijging van
30 procent. Vooral bananen (+47%),
cacao­producten (+31%) en koffie (+15%)
willen we steeds vaker fairtrade. Die
laatste kende ook het afgelopen jaar nog
een enorme stijging: er werd maar liefst
29,5 procent meer fairtrade koffie
verkocht.
Die stijging heeft ook positieve gevolgen
voor de consument, want bedrijven
beginnen duurzamer te denken, waardoor
de diversiteit en toegankelijkheid van fairtrade
producten stijgt, en in sommige
gevallen ook de prijs daalt.
a Bron: www.fairtradebelgium.be, www.mo.be
Wat is FairTrade?
Om te bepalen of iets FairTrade is,
worden verschillende criteria
gebruikt, in drie categorieën. Onder
het luik sociaal vallen bijvoorbeeld
gereglementeerde arbeidsvoorwaarden
en verbod op kinderarbeid,
maar ook de mogelijkheid tot organisatie
in vakbonden. Op ecologisch
vlak gaat het onder meer over de
bescherming van natuurlijke hulpbronnen,
landbouw met respect
voor het milieu en een verbod op
gevaarlijke pesticiden. Economisch
wordt er gekeken naar bijvoorbeeld
de voorfinanciering van de oogst,
de lonen, aspecten die te maken
hebben met de handelsketen …
6

De herontdekking van de mens: Luc Van Gorp ziet meer in minder
Verhaal
“Als we het niet anders
aanpakken, staan ons nog veel
grotere rampen te wachten”
“Als mens krijg je de opdracht om de beste versie van jezelf te worden. Dat
klinkt mooi, maar waar heeft ons dat gebracht? We voelen allemaal dat er iets
grondig mis is met ons model van oneindige groei.” Luc Van Gorp legt in zijn boek
‘Mensenmaat. Een pleidooi voor imperfectie’ de vinger op de wonde. Als voorzitter
van CM Gezondheidsfonds, maar evenzeer als oud-Chiroleider, verpleegkundige,
seminarist, theoloog, docent en ouder van vijf kinderen. En als mens, uiteraard.
Tekst: Dieter Herregodts
nlangs zag ik hoe een duif in een boom in onze tuin een
“Onest aan het bouwen was”, steekt Luc Van Gorp van wal.
“Hoe komt die toch aan die takjes, vroeg ik mij af. Toen zag ik dat
ze die gewoon van tussen het gras haalde. Door de harde wind van
een week eerder lag het gazon bezaaid met takjes. En dat zal ook
volgend jaar het geval zijn, wanneer de jongen van die duif een
nest zullen bouwen. In de natuur keert alles terug. Tot iemand de
ketting doorbreekt.”
Dat de mens alsmaar vaker in conflict komt met zijn leefomgeving
ondervinden we vandaag aan den lijve. Al meer dan een jaar
is de wereld in de greep van de coronapandemie. “De crisis lijkt
ons te overkomen, maar eigenlijk hebben we die als samenleving
mee in de hand gewerkt. Virologen - en zij niet alleen - hadden
dit scenario al lang voorspeld. Het was niet de vraag of de wereld
door een pandemie zou getroffen worden, maar wanneer dat zou
gebeuren.”
Raak: Nochtans was het helemaal niet je bedoeling om een
boek te schrijven over de Covid-19-crisis?
Luc Van Gorp: “Meer zelfs, ik ben het boek beginnen schrijven
voor er van Covid-19 sprake was. Want ook zonder pandemie
waren er al heel wat knipperlichten. Begin 2020 zaten meer dan
400.000 Belgen thuis omdat ze langdurig ziek waren. Ondertussen
gaat dat aantal richting een half miljoen. Dan moet je je
toch vragen stellen over de manier waarop wij onze samenleving
inrichten. We leven in een welvarend land, onze levensver-
7

“Straks zullen de klimaatjongeren
weer op straat komen. En de
gele hesjes. Steeds vaker zullen
mensen opstaan om te zeggen: tot
hier en niet verder. Van onderuit
zal de verandering in gang gezet
worden.”
wachting breekt alle records, de medische wetenschap scheert
nooit geziene toppen en een eindeloze stroom innovaties biedt
oplossingen voor alle denkbare problemen. En tegelijkertijd zitten
zoveel mensen slecht in hun vel. Hoe komt dat toch?”
Raak: Wat denk je zelf?
Luc Van Gorp: “Ik heb lang gedacht dat de mens veranderd was,
dat we als soort een evolutie doorgemaakt hebben waardoor we
minder levenskwaliteit ervaren. Maar ik was fout. De mens zelf is
helemaal niet veranderd. Het is de wereld rondom de mens die
een radicale transformatie heeft ondergaan. Om een of andere
reden zijn we gaan geloven dat eeuwige groei het ultieme doel
moest zijn. Alles moet steeds sneller, beter en efficiënter. Een 7
op 10 moet 8, 9 en uiteindelijk 10 op 10 worden, een heel lineair
model. De mens legt de lat voor zichzelf zo hoog dat hij er niet
meer over kan.”
Raak: Je hebt het in je boek over de kwalijke rol van de klassieke
instituten.
Luc Van Gorp: “Of het nu de Kerk, de politiek, het onderwijs of - ja,
ook - de gezondheidszorg is, ze zijn allemaal in hetzelfde bedje
ziek. Hoe waardevol hun uitgangspunten ook waren, ze zijn
allemaal op een bepaald moment meegestapt in het model van
eeuwige groei en een verhaal beginnen te vertellen waarin de
mens zich niet meer herkende. Het instituut Kerk bijvoorbeeld is
gebouwd op een nobele boodschap. Het gaat in se over solidariteit,
niet in het minst met zij die het meest kwetsbaar zijn. Alleen
is de Kerk, net als al die andere klassieke instituten, de perfectie
beginnen te prediken. Alleen zij die zonder fouten zijn, maken
kans om in de hemel terecht te komen. Een heel lineair denken
dat haaks stond op het oorspronkelijke verhaal. Systemen en
structuren, streven naar macht en een gevoel van morele verhevenheid
kregen de bovenhand. En de mens, die bleef verweesd
achter en haakte massaal af.”
“We zijn gaan geloven
dat groei het ultieme
doel moest zijn.”
Raak: Voor de Kerk kan dat misschien het geval zijn, maar
mensen hebben zich toch niet afgekeerd van de gezondheidszorg?
We stapten nog nooit zo makkelijk naar de dokter of het
ziekenhuis als in deze tijd.
Luc Van Gorp: “En dat is net het probleem. Voor een goed begrip:
dat de geneeskunde op zo’n hoog niveau presteert, valt uiteraard
toe te juichen. We genezen vandaag van ziektes die vroeger een
doodsvonnis betekenden. De gezondheidszorg in ons land is van
8

‘De mens legt de lat voor zichzelf zo hoog
dat hij er niet meer over kan’
hoge kwaliteit, maar ook hier is het streven naar perfectie te ver
doorgeslagen. Ziekte wordt gezien als een defect dat zo snel
mogelijk gerepareerd moet worden. Alsof de mens een machine
is, waar je te pas en te onpas aan kunt morrelen. Veel te weinig
stellen we ons de vraag of een medische handeling bijdraagt tot
meer levenskwaliteit, wat zeker bij chronische ziektes niet altijd
het geval is. Gezondheid is meer dan niet ziek zijn. Die eenzijdige
focus op genezen vertaalt zich ook in de inspanningen die we
leveren om ziektes te voorkomen. Vandaag gaat nauwelijks twee
procent van het totale budget van onze gezondheidszorg naar
preventie, en dat terwijl we weten dat elke euro die we investeren
in preventie zich minstens dubbel terugverdient.”
Raak: Critici zullen zeggen: Luc Van Gorp wil mensen aan hun
lot overlaten.
Luc Van Gorp: “Maar nee, integendeel. Als verpleegkundige heb ik
het vaak meegemaakt dat patiënten niet meer zaten te wachten
op een zoveelste medische behandeling waarvan ze op voorhand
wisten dat die niets zou uithalen. Natuurlijk moeten we altijd
trachten om mensen beter te maken, maar medische handelingen
of medicijnen zijn daarvoor niet altijd het beste, laat staan
het enige, middel. Mensen zijn in de eerste plaats op zoek naar
levenskwaliteit. Dat is niet hetzelfde als koste wat het kost zo
oud mogelijk worden. Soms draagt zorg veel meer bij tot die
levenskwaliteit dan medisch handelen. Als we de patiënt echt
centraal willen zetten, zullen we onze gezondheidszorg op een
andere manier moeten organiseren.”
Raak: Je analyse is hard, maar je boodschap is er een van
hoop: na de Covid-19-crisis zullen we de wereld anders
organiseren.
Luc Van Gorp: “Daar ben ik echt van overtuigd. De pandemie
heeft in se niet tot nieuwe inzichten geleid, maar ze heeft de
vinger diep in de wonde geduwd. Een samenleving die zich
gedroeg alsof niets haar nog kon raken, is pijnlijk wakker
geschud. Als we het niet anders aanpakken, staan ons nog veel
grotere rampen te wachten. Het is de hoogste tijd om ons
nederig op te stellen. De circulaire mens voelt zich steeds minder
thuis in de lineaire wereld. In plaats van economische groei zal
menselijke groei op de eerste plaats komen. En die staat niet per
definitie gelijk aan meer, beter en efficiënter. Menselijke groei kan
evengoed met minder. Minder vervuiling, om maar een voorbeeld
te noemen. Of minder consumptie. Minder afval of - waarom
niet - minder geneeskundige prestaties. Op die manier kan
minder ook meer betekenen. De mens zal zijn imperfectie
omarmen. En vanuit die imperfectie zal hij voor verbinding gaan.
We laten de ander nooit los, net zoals die ander ons nooit zal
loslaten. En uiteindelijk zal de mens op die manier ook de klassieke
instituten tot verandering dwingen.”
Raak: Is dat niet makkelijker gezegd dan gedaan? Hoe zal de
mens ooit opgewassen zijn tegen de wetmatigheden van de
klassieke instituten?
Luc Van Gorp: “Ik ben daar zeer hoopvol in, omdat mensen
mensen zijn. Wij weten allemaal dat het leven geen immer
stijgende lijn is, en dat struikelen en weer opstaan inherent verbonden
zijn met ons bestaan op aarde. De mens is per definitie
circulair. Het leven gaat niet van punt a naar punt om te eindigen
bij punt c. Het leven keert altijd terug naar punt a. Steeds duidelijker
- denk maar aan de coronacrisis - zijn de signalen dat onze
planeet eindig is en dat ze ons groeitempo niet meer kan volgen.
Je merkt dat steeds meer mensen in opstand komen tegen dat
ideaalbeeld van de perfectie. Ze zijn door de pandemie wat naar
de achtergrond verdwenen, maar straks zullen de klimaatjongeren
weer op straat komen. En de gele hesjes. Of de meer dan
60.000 burgers achter de Klimaatzaak. Steeds vaker zullen
mensen opstaan om te zeggen: tot hier en niet verder. Van
onderuit zal de verandering in gang gezet worden.”
‘Mensenmaat. Een pleidooi voor imperfectie’ is
uitgegeven door Pelckmans, kost 24,5 euro en is verkrijgbaar
bij de meeste boekhandels.
Raak mag drie exemplaren weggeven. Stuur
vóór 30 mei een mailtje met je naam, adres
en lidnummer naar raak@kwb.be (vermeld ‘Mensenmaat’
in de onderwerpregel) en maak kans.
9

Kwb-nieuws
Kwb-afdelingen laten klokken luiden
Pasen ging bij kwb niet ongemerkt voorbij, en dat was niet alleen dankzij onze 181 ‘De paashaas is
verdwenen’-wandelingen.
En kwb Lummen bezorgde aan 181
van haar leden een zakje met 4
hardgekookte, gekleurde eieren,
gele servetten, een paasboodschap
én de Raak van april. Alle ontvangers
waren zeer blij met de attentie.
Kwb Putte Ertbrand op haar buurt
organiseerde naast de luisterwandeling
nog een extra zoektocht. In
acht winkels in het centrum van
Putte stonden acht paashazen. De
deelnemers moesten voor alle hazen de juiste kleur, naam van de
winkel en adres noteren.
Daarnaast werd er door de wijkmeesters ook aan alle leden een
zakje paaseieren afgegeven.
In Boechout en omgeving reed dankzij kwb op paaszaterdag
een grote bruine paashaas rond, met chauffeur Koen achter het
stuur van de rode paasmobiel. De paashaas deelde vrolijk ‘zoete
zakken’ met lekkernijen van lokaal arbeidszorgcentrum ’t Karwei
én paaseitjes van de Wereldwinkel uit! Zo veroverde hij menig
kinderhart en dat deed hem zichtbaar deugd. Intussen trokken
ook vele tientallen deelnemers rond door twee wijken van
Boechout tijdens de kwb-paastocht.
Ook kwb Schoonderbuken
stuurde een
paashaas de straten om
op hun leden een
paaseitje te bezorgen.
De boekenkast van kwb Berendrecht
Om mee te werken aan de kringloopgedachte
dat alle spullen een tweede
leven verdienen riep kwb Berendrecht een
‘bibkast’ in het leven. “Een soort vondelingenschuif
waar jouw uitgelezen boeken
kunnen komen wachten op een nieuwe
lezer”, omschrijven ze het zelf. Daarnaast
daagt de afdeling haar leden ook uit om
zélf een ruilsysteem op te starten: een
plantjes- of speelgoedbib, een permanente
rommelmarkt … Benieuwd wat dat
allemaal zal opleveren in Berendrecht!
10

Elke maand stellen we in Raak twee vrijwilligers uit het bestuur aan je voor.
Deze laatste keer zijn dat Marc Vanderbiesen en voorzitter Wim Wouters.
Kwb-nieuws
“Kwb heeft een belangrijke
rol te spelen om een warme
samenleving tot stand te brengen”
Raak: Kan je iets vertellen over jezelf?
Marc: “Ik ben Marc, bijna 54. Mijn vader kwam uit Heusden-
Zolder en mijn moeder uit Georgestown in voormalig Brits-
Guyana. Ik bracht mijn jeugd door in Genk, ging studeren, bleef
na mijn studies in Leuven wonen, en verhuisde in 1996 naar
Brussel. Na mijn legerdienst ging ik aan de slag bij een multidisciplinair
studiebureau, en zes jaar later begon ik bij de
Vlaamse overheid voor het Agentschap Binnenlands Bestuur. Ik
ben ook instructeur Nederlands/Engels bij Bruxelles Formation
(Franstalige overheidsdienst voor beroepsopleiding, red.).
Samen met mijn levenspartner Mijean startte ik in 2010 de vzw
MI Casting, die werkt rond diversiteit en mode in al hun aspecten,
met jongeren, designers en organisaties. In een vereniging leer
je vaardigheden en dit is een toegangspoort tot contacten met
anderen. Daarnaast zetelen we in de besturen van enkele vzw’s,
en in 2016 en 2017 volgde ik een gidsenopleiding. Die kennis
gebruik ik nu om te gidsen bij Tochten van Hoop. Ik volgde ook
jarenlang lessen schilderen, (model)tekenen, grafiek … al staat
voorlopig het creatieve op een lager pitje. Maar ik heb een passie
voor kunst en cultuur. Ook sport ik drie à vier keer per week, en je
zou nog vergeten dat ik als vrijwilliger ook veel tijd spendeer aan
kwb natuurlijk.”
“Manieren vinden om de
stem van de afdelingen te
capteren is iets waaraan we
nog meer moeten werken.”
Raak: Hoe ben je in het bestuur beland?
Marc: “Mijn avontuur bij kwb begon met een toevallige ontmoeting
met Pol Arnauts. Een zeven jaar geleden kwam ik hem tegen
bij een Broodje Brussel (culturele middagactiviteiten, red.) aan de
Zuidertoren. Hij sprak me aan om mee een project op te starten
op een kansarme school in Sint-Gillis. Dat ging uiteindelijk niet
door, maar we hebben toen wel in het kader van kwb intercultureel
een wandeling in Sint-Gillis uitgewerkt en daarna kwb Sint-
Gillis in Kleur opgestart, waar ik nu voorzitter van ben. Via de
beleidsgroep Vlaams-Brabant/Brussel vroeg Wim Verlinde me of
ik deel wilde uitmaken van het nationaal bestuur.”
Raak: Wat drijft je om bestuurder van kwb te zijn?
Marc: “Kwb heeft, zoals vele spelers in het middenveld, een
belangrijke rol te spelen om een warme samenleving tot stand
te brengen. Het is belangrijk dat we voeling houden met wat
mensen beleven en soms moeten ondergaan, en dat we hier als
beweging positieve antwoorden op kunnen formuleren. Kwb zal
zich wel moeten vernieuwen en heruitvinden. Zeker Brussel is
een bijzondere biotoop. Als ‘nieuwe’ Vlaamse Brusselaar zie
11

je dat de Brusselse gemeenten dorpjes zijn met elk een eigen
karakter, en er zijn grootstedelijke problematieken als kansarmoede,
dakloosheid … In Brussel is de multiculturele samenleving
een feit.”
Raak: Wat mogen we van jou nog meer in de verf zetten?
Marc: “De kracht van de kwb is dat ze in hoofdzaak bestaat uit
het enthousiasme van duizenden vrijwilligers die zich belangeloos
inzetten in honderden afdelingen. Dat is fantastisch. Het
begint vaak met kleine dingen om samen iets groots tot stand te
brengen.
Kwb is een soort van familie. Waar je ook bent in Vlaanderen of
Brussel, overal zijn er kwb-afdelingen. Ik denk dat we overal
welkom zijn en kunnen binnenspringen. Dat is uniek. Afdelingen
zouden meer moeten verbroederen.”
Raak: Hoe kijk jij naar het vrijwilligerswerk?
Marc: “Vrijwilligerswerk is je talenten of tijd inzetten voor een
groter of hoger doel. Als vrijwilliger kan je een netwerk uitbouwen,
contacten leggen of interesses ontwikkelen die geen deel
uitmaken van je professioneel leven. Je kan zelf bepalen hoeveel
of waarvoor je je wil inzetten, maar niet altijd wordt die inzet
gewaardeerd of als vol aanzien. Door de ruk naar rechts wordt
het middenveld vaak als een hindernis gezien die ‘niet gewenste’
belangen behartigt en een tegenmacht kan vormen. Wanneer
subsidies en dus professionele ondersteuning wegvallen, kunnen
vrijwilligers overbevraagd worden. Het is belangrijk dat hun
draagkracht niet overbelast wordt.”
Raak: Waar wil je op inzetten als bestuurder?
Marc: “Hoofdzaak voor mij is dat de afdelingen centraal komen
te staan. Dat er meer wordt gedacht vanuit de basis en minder
gestuurd van bovenuit. Manieren vinden om de stem van de
afdelingen te capteren is iets waaraan we nog meer moeten
werken. Zoals ik al zei, is de werking van de Brusselse afdelingen
wellicht iets anders. Ik heb de indruk dat daar gemakkelijk(er)
tussen en met andere afdelingen wordt samengewerkt. Thema’s
als armoede en eenzaamheid, samen met vluchtelingen of
mensen zonder papieren iets creëren, inzetten van talenten …
Hoe kunnen we als beweging hier meer werk van maken? Ik denk
dat die inhoudelijke aanpak veel mensen kan aanspreken. Het is
fantastisch hoe de kwb in Brussel sociaal zwakkeren kansen
biedt om een rol op te nemen of hen laat participeren. Ik denk dat
dit een weg is die we verder moeten bewandelen.”
Raak: Welke droom heb je voor onze beweging?
Marc: “Dat mensen in kwb kunnen samenkomen om via actie te
bouwen aan een warme samenleving waarin iedereen een
plaatsje heeft.”
# Trots op kwb
Raak: Kan je iets vertellen over jezelf?
Wim: “Ik ben Wim, 56 jaar, woonachtig in Haacht, ben actief in de
afdeling kwb Haacht Centrum, en werk als credit controller bij
Viessmann. Mijn hobby’s zijn wandelen, fietsen …”
Raak: Hoe ben je in het bestuur beland?
Wim: “In 2010 zocht de provincie Vlaams-Brabant en Brussel
iemand om samen met Patrick De Bruyne – op dat moment
provinciaal voorzitter - de provinciale beleidsgroep te vertegenwoordigen
in het bestuur. Na alles te hebben afgewogen zegde ik
toe. Dat was in april, maar omwille van een fietsongeval ben ik
pas echt begonnen in september 2010, het ogenblik dat het
nationaal secretariaat verhuisde van de Lakensestraat in Brussel
naar Schaarbeek. Dit laatste was heel praktisch, want als je
vandaar de Haachtsesteenweg volgt, kom je via één rechte baan
terecht in … Haacht."
Raak: Wat drijft je om bestuurder van kwb te zijn?
Wim: “Het makkelijkst is om aan de zijlaan te staan en te zeggen
wat er allemaal niet goed is. Het omgekeerde vraagt veel meer,
12

maar geeft ook veel meer voldoening op korte en niet zo korte
termijn. Iets organiseren waar mensen deugd en plezier aan
hebben werkt lang door. Als bestuurder is dat net zo, alleen is dat
wat je organiseert anders en veel minder direct zichtbaar. Een
duidelijk voorbeeld is wel de kaart van Vlaanderen waar alle
afdelingen op staan die op zoek zijn gegaan naar de paashaas.
Dat geeft heel veel voldoening, en daar haal je energie uit om je
verder in te zetten. Een ander minder duidelijk voorbeeld is de
keuze als bestuurder om samen met velen de afdeling centraal
te stellen in onze werking. Daar kies je mee voor zonder dat
direct zichtbaar te kunnen maken. Het is iets is wat pas later
zichtbaar kan zijn.”
Raak: Wat mag kwb van jou nog meer in de verf zetten?
Wim: “Corona heeft onze rol richting alle vormen van gezinnen,
met en zonder kinderen of inwonende familieleden, onverwacht
sterk in de kijker geplaatst, en met succes. Al meer dan een jaar
is het samen (be)leven in een bubbel het vertrekpunt van veel, zo
niet alles. Onze digitale kooklessen, rijlessen … hebben aangetoond
dat we creatief en innovatief sterk uit de hoek kunnen
komen. De griezeltochten en de paashaas die verdwenen was,
leren ons dat we daar goed in zijn en dat we daar trots op kunnen
en moeten zijn. Het is gepast om trots te zijn op onze kwb en op
wat we allemaal (kunnen) realiseren. Het doet zelfs deugd om
vast te stellen dat ons concept lokaal wordt gekopieerd. Of
anders gezegd: #trots op kwb #trots op zoveel innovatie.”
Raak: Welke rol wil je in het bestuur spelen?
Wim: “In eerste instantie probeer ik als bestuurslid steeds actief
mee te werken en op elke bestuursvergadering één keer een
bijdrage of inbreng te doen om de werking te verbeteren. Dit lijkt
weinig, maar als je met 12 of 15 mensen bent, dan kom je zo al
een heel eind aan het einde van de vergadering. Daarnaast ben ik
de laatste tien jaar bij kwb als voorzitter actief in een bestuur,
eerst provinciaal en daarna nationaal. Dan verandert je focus
natuurlijk ook. Naast het eerder aangehaalde worden ook de
werking van het bestuur zelf, het goed voelen van de bestuursleden,
het samenspel van vrijwilligers en beroepskrachten, het
realiseren van gestelde doelen zoals een beleidsplan, de opvolging
van financiën, innovatie … belangrijk.”
“Corona heeft ons geleerd
dat we veel creatiever,
innovatiever en flexibeler
kunnen zijn dan we
ooit hadden gedacht.”
Raak: Hoe kijk jij naar het vrijwilligerswerk?
Wim: “Vrijwilligerswerk zie ik als iets dat absoluut waardevol kan
zijn voor iedereen. Het is ook iets dat iedereen kan doen, zoveel
of zo weinig als je maar kan of wil. De grote omwenteling die
jaren geleden werd ingezet, is nog altijd actueel vandaag. Het is
immers zo dat een levenslang engagement in het bestuur van
een werking binnen of buiten kwb vandaag niet meer zo vanzelfsprekend
is. Iemand die alleen maar flyers van een activiteit
verdeelt, is ook van belang voor je werking. Duidelijke afgebakende
engagementen (ook in de tijd) kunnen en zullen een verrijking
zijn voor iedereen die van kortbij of veraf bij kwb of een
andere werking betrokken is. Alle kleine en grote beetjes samen
vormen je kwb-werking. Het is echter wel zo dat een minimum
aan structurele bestuurswerking wenselijk is om alles vlot te
kunnen laten verlopen.”
Raak: Waar wil je op inzetten als bestuurder?
Wim: “Nog meer innovatie, het structureren van alle engagementen
samen tot een werking, antwoord(en) vinden op de tendens
dat betalend lidmaatschap vandaag de dag minder in de markt
ligt. Maar in alles wat we doen en waar we mee bezig zijn, staan
de afdeling, de leden en iedereen die er van kortbij of veraf
betrokken is centraal.”
Raak: Welke toekomst zie jij voor kwb? Welke droom heb je
voor onze beweging?
Wim: “Er zal altijd plaats zijn voor kwb en dit rekening houdend
met de veranderde parochiale, lokale en bovenlokale situaties.
Hoopvol is dat dat kan. Een uitstekend voorbeeld daarvan is de
wendbare kwb die inspeelt op de noden en wensen ontstaan
tijdens de coronaperiode. Daar hoort ook bij, denk ik, dat een
aantal zaken, zoals bijvoorbeeld alles wat met besturen en met
wat mensen aanspreken te maken heeft, in vraag mogen en
moeten gesteld worden. Krampachtig vasthouden aan alles wat
altijd geweest is, is niet goed. Sterker nog: corona heeft ons
geleerd dat we ons veel creatiever, innovatiever, flexibeler kunnen
opstellen in onze kwb-werking en ver daarbuiten dan we ooit
hadden gedacht.
Daarnaast is kwb voor mij een plaats waar iedereen terecht moet
kunnen om gewoon samen te zijn met anderen, samen met
anderen iets te leren of te doen (zoals koken, wandelen …) en dit
zonder eender welke beperking of blokkering van wat dan ook.
Tot slot droom ik ervan dat iedereen trots kan zijn op zijn kwb, en
wat die allemaal betekent voor anderen en voor hem of haar.”
13

Kwb-nieuws
Kwb’er zorgt mee voor prikken in vaccinatiecentrum Mol
“De dankbaarheid van de mensen is groot”
Tienduizenden vrijwilligers steken de handen uit de mouwen in de Vlaamse vaccinatiecentra. Een van hen
is Stefaan De Wit, gepensioneerd verpleegkundige en bestuurslid van kwb Mol-centrum.
Raak: Dag Stefaan, kan je jezelf even
voorstellen?
Stefaan: “Ik ben 64, en inmiddels anderhalf
jaar op prepensioen na een job als
bedrijfsverpleegkundige in het Studiecentrum
voor Kernenergie. Ik heb dus
ervaring met vaccinaties, en af toe wat
vrije tijd - zeker tijdens corona - om
mijn medemensen te helpen. Toen de
gemeente vrijwilligers zocht voor het
vaccinatiecentrum heb ik me dan ook
kandidaat gesteld.”
Raak: Wat is je taak in het vaccinatiecentrum?
Stefaan: “In Mol zijn er zijn vier 'vaccinatiegangen',
waar elk drie verpleegkundigen
in staan. Daar ben ik er één van. Ik ga met
mijn spuitjes van box naar box. Tot nu toe
ben ik wel nog maar enkele keren
geweest, want het Molse vaccinatiecentrum
kan op bijna duizend helpers
rekenen.”
Raak: Wat zijn de reacties van de gelukkigen?
Stefaan: “99,9% van de mensen die zich
aanbieden zijn heel gelukkig dat ze het
vaccin krijgen. Er is tot nu toe maar 1
persoon geweest op die zich luidop
afvroeg waarom hij het nog moest komen
halen. De dankbaarheid en vriendelijkheid
van de mensen is groot, en dat geeft een
goed gevoel. Daar doe je het ook voor.”
Raak: En hoe is de sfeer onder de vrijwilligers?
Stefaan: “Zeer gemoedelijk. Er heerst geen
werksfeer. Iedereen komt goedgezind
binnen en doet zijn werk graag.”
Raak: Waarom vond je het belangrijk te
helpen?
Stefaan: “Om de maatschappij verder te
helpen, en ervoor te zorgen dat iedereen
zo snel mogelijk gevaccineerd is. Als kwb
zitten we toch - net als alle verenigingen,
de cultuur … - in een zwart gat. Contact
met mensen in je vereniging kan je nu
moeilijk vinden. Onder de mensen komen
is ook een van de belangrijke redenen
waarom ik wou meehelpen.”
Raak: Is het raar om na anderhalf jaar
ineens terug verpleegkundige te zijn?
Stefaan: “Helemaal niet. In mijn job organiseerde
ik ook altijd de griepvaccinaties,
voor ongeveer 1.600 mensen. En als ik de
mensen mag geloven doe ik het goed. Ze
zeggen regelmatig “ik heb niks gevoeld”,
terwijl het er nochtans wel in zit. (lacht)
Waar ik het wel eens moeilijk mee heb,
zijn de beelden van overvolle treinen,
pleinen … Dan denk ik: waarom kunnen we
niet samen allemaal ervoor gaan? Pas op:
de grote meerderheid zal wel zeker zijn
best doen.”
Raak: Hoe heb je buiten je vrijwilligerswerk
in het vaccinatiecentrum het afgelopen
jaar beleefd?
Stefaan: “Het online vergaderen vind ik
moeilijk, en het ontbreken van menselijke
contacten. Ik vind het ook soms moeilijk
om tegen mijn kleinkinderen te zeggen dat
iets niet kan of gaat. Maar we moeten
erdoor. Er zal wel licht op het einde van de
tunnel zijn. Met de vaccins zullen we
hopelijk een nieuw begin hebben, en
kunnen verenigingen als kwb weer ontmoeting
en activiteiten organiseren.”
14

WIJ ZIJN OPEN!
KOM VEILIG EN IN
OPENLUCHT GENIETEN.
Reserveer je bezoek vooraf via ZOOantwerpen.be

Rijbewijs
De dienst rijbewijs van kwb
Elektrisch rijden:
een realistisch
toekomstbeeld?
Omwille van de hoge schadelijke uitstoot hebben de traditionele
verbrandingsmotoren weinig of geen toekomst meer. Er wordt volop ingezet
op elektrische mobiliteit, maar er is ook waterstof … Wat moet je over
deze technologieën weten? Kwb rijbewijs neemt je mee naar de toekomst.
Veiligheidsgordels aan, daar gaan we!
Heel wat overheden leggen steeds
strengere uitstootnormen op. Denk
daarbij aan de lage-emissiezones waardoor
oudere, vervuilende voertuigen met
een verbrandingsmotor de toegang tot
sommige stadsdelen wordt ontzegd.
Tekst: Siegmund Hermans
Elektrische voertuigen zijn stil en stoten
geen schadelijke uitlaatgassen uit.
Uitgerust met een gerobotiseerde of
automatische versnellingsbak bieden ze
bovendien meer rijgemak en comfort dan
een voertuig met handgeschakelde versnellingen,
én zijn veiliger. (Meer hierover
kan je lezen de in Raak van december
2020 of op www.kwb.be/rijbewijs/
column.)
Daarnaast hebben elektrische voertuigen
een veel beter rendement (75%) dan verbrandingsmotoren
(25%).
Constructeurs hebben de moeilijkheidsgraad
en hoge productiekost van de
ontwikkeling van deze voertuigen echter
onderschat. Die kosten worden doorgerekend
aan de eindgebruiker, waardoor
elektrische voertuigen relatief duur zijn.
Voor wie niet kan genieten van een fiscaal
voordeel bij de aankoop van een elektrowagen
zijn deze auto’s financieel dus een
flinke investering. Onze overheid biedt wel
premies, maar die zijn regio- en tijdsgebonden.
Twee soorten elektrische auto’s
Bij een vol-elektrisch voertuig gebeurt de
aandrijving uitsluitend via een elektrische
motor. Je kan de batterijen opladen via
het elektriciteitsnet, maar er wordt ook
elektriciteit gegenereerd wanneer je vertraagt
en afremt.
De actieradius van een elektrische auto is
beperkt. Een volle batterij is goed voor
maximaal 300 kilometer, voornamelijk
afhankelijk van het weer/de buitentemperatuur.
Daardoor is een vol-elektrische
wagen vooral geschikt voor wie korte
verplaatsingen doet in een omlijnde regio.
Er is echter ook een nieuwe generatie
elektrische auto’s op komst, die een
grotere actieradius belooft.
16

De oplaadtijd varieert van 30 minuten tot
10 uur, afhankelijk van de capaciteit van
de batterijen en het type oplaadpunt.
Het huidige aanbod vol-elektrische voertuigen
en het aantal laadpunten langs de
weg is voorlopig (nog te) beperkt. De prijs
die je betaalt aan een openbaar laadpunt
is bovendien aan een klim bezig. Thuis of
op het werk laden via een gewoon stopcontact
laden is financieel interessanter
maar gaat traag, tenzij je een (sneller)
laadsysteem plaatst. (Je garagist en
elektricien kunnen je hier meer info over
geven.)
Als tussenoplossing bieden heel wat
constructeurs (plug-in)hybride modellen
aan. De combinatie van een elektromotor
en verbrandingsmotor doet de uitstoot
van schadelijke gassen dalen, maar
behoudt de actieradius. Omwille van de
dubbele motorisatie zijn ook deze voertuigen
echter niet goedkoop.
Met een hybride kan je volledig elektrisch
rijden als de batterijen voldoende gevuld
zijn, je niet te snel optrekt en je geen te
hoge snelheden haalt. Je kan dan
ongeveer 4 kilometer elektrisch rijden. De
elektrische actieradius van een plug-inhybride
ligt rond de 30 à 50 kilometer als
de batterijen volledig opgeladen zijn via
het elektriciteitsnetwerk. Een hybride auto
is zeer interessant voor wie veel verbindingswegen
gebruikt en in een drukke,
stedelijke omgeving komt. Op de snelweg
komt hij minder tot zijn recht, en hij is ook
niet geschikt voor het trekken van een
(zware) aanhangwagen of caravan.
Door de batterijen en dubbele motorisatie
hebben hybride voertuigen een hoger
gewicht. De batterijen nemen ook plaats
in beslag waardoor je er minder bagage in
kwijt kan.
En waterstof?
Als de batterijen vervangen worden door
een brandstofcel en waterstoftank, kan
er in realtime in de auto zelf elektriciteit
geproduceerd worden. De waterstof uit de
tank wordt door een brandstofcel
gemengd met zuurstof uit de lucht. Dat
proces genereert elektriciteit en een beetje
water: de elektriciteit kan de elektromotor
voeden, en uit de uitlaat komt enkel
water(damp). Via een filtersysteem wordt
de gebruikte lucht gefilterd en properder
uitgestoten dan aangezogen. Een voertuig
op waterstof zuivert zo de lucht en draagt
dus bij aan een properder milieu. Het
omzetten van waterstof naar elektriciteit
is echter een ingewikkeld proces waarbij
heel wat energie verloren gaat. Waterstof
is bovendien een erg ontvlambaar gas,
waardoor specifieke veiligheidsvoorschriften
geleden voor het tanken en
opslaan ervan.
Bepalend voor de actieradius is het
volume van de waterstoftank. Een kleine
tot middelgrote wagen is minder geschikt.
De bouw van een waterstoftankstation
kost 1 à 1,5 miljoen euro, de reden
waarom er in België slechts twee tankstations
(Zaventem en Halle) zijn waar je
waterstof kan tanken, al zouden er in de
nabije toekomst nog twee volgen, in Gent
en Antwerpen.
In België zijn momenteel ook maar twee
waterstofvoertuigen op de markt, die
80.000 euro of meer kosten. Ook de prijs
van waterstof ligt (nog) hoog: een volelektrische
wagen verbruikt ongeveer
12 euro aan elektriciteit voor 500 kilometer,
terwijl dat voor waterstof ongeveer 50 euro
is.
Het grote voordeel van waterstof: het kan
uit verschillende materialen en stoffen
gemaakt worden. Voor een tekort aan
waterstof moeten we dus niet vrezen!
Hoe ziet de toekomst eruit?
De elektrische motor is topkandidaat om
de verbrandingsmotor te vervangen. Maar
moet die dan gevoed worden door batterijen
of een brandstofcel? De meningen
daarover zijn verdeeld.
Hoewel een auto op waterstof onweerlegbaar
heel wat voordelen biedt (vooral op
vlak van autonomie) verhinderen factoren
als prijs en infrastructuur een warm
onthaal door het grote publiek. Een wagen
met batterijen blijft voorlopig de beste
optie, zeker omdat constructeurs er jaar
na jaar in slagen de autonomie ervan te
verbeteren.
Voor specifiek transport - lange afstanden,
trekken van zware lasten, transport
van goederen … - helt de weegschaal over
naar waterstof.
De grootste struikelblokken voor elektrische
auto’s blijven echter de aankoopprijs
en laadfaciliteiten. Ook de overheid is
een onbekende factor. Enkel als die een
coherent en consequent fiscaal autoen
milieubeleid voert, zal de consument
volgen en de elektrische auto zijn doorbraak
kennen.
17

Kwb-nieuws
Minder zwerfvuil dankzij kwb-afdelingen
Vijf leden en een sympathisant van kwb Sint-Niklaas O.L. Vrouw
namen deel aan de Grote Lenteschoonmaak waartoe afvalmaatschappij
MIWA in hun stad opriep. Aan de N70 en de Singel in
Sint-Niklaas haalden ze meer dan twintig zakken zwerfvuil op. “Als
je er wandelt of met de fiets passeert, doet het echt pijn aan je
ogen zoveel zwerfvuil te zien liggen”, aldus de afdeling. Hun actie
heeft de hoeveelheid echter weer een beetje verminderd!
Als eerste activiteit nadat corona toesloeg, ging kwb Woumen in
kleine bubbels zwerfvuil uit de bermen, grachten en straten van
Woumen halen. Er werd goed gesorteerd in groot huisvuil, pmd,
glas en restafval.
Ook kwb Minderhout ging
op pad en maakte met de
grijpstok in de hand hun
buurt opnieuw een stukje
properder. Samen verzamelden
ze maar liefst 18
vuilniszakken met allerhande
zwerfvuil: plastic
zakjes, blikken, restanten
van lekkernijen en ook
grotere brokken afval. De flessen witte porto en graanjenever die
ze langs de weg vonden waren helaas al zo goed als leeg …
a Ook een zwerfvuilactie doen met je kwb-afdeling? Surf zeker eens
naar mooimakers.be. Zij bieden je gratis materiaal aan voor een
opruimactie.
Vrijwilligers ‘in de boompjes’ gezet
Naar aanleiding van de Week van de Vrijwilliger in maart
zet kwb jaarlijks, samen met Beweging.net en haar
partners, het vrijwillig engagement in de kijker. In 2021,
een jubileumjaar voor 100 jaar sterk netwerk, werd een
speciale actie op poten gezet. Samen met natuurvereniging
Limburgs Landschap vzw werd een duurzaam
bos geplant, voor en door vrijwilligers. Zo worden
zij letterlijk en figuurlijk 'in de boompjes’ gezet. Want
vrijwilligerswerk geeft zuurstof, net zoals bomen ons
zuurstof geven.
18

Doe jij ook mee?
Zomer vol zoektochten
Kwb-nieuws
Vorig jaar werden door onze kwb-afdelingen tussen mei en september minder dan 130 wandel- en fietszoektochten
op poten gezet. Een welkome afleiding na maanden van corona, én de ideale zomeractiviteit.
De tochten waren dan ook een groot succes. Ook in Geel deden maar liefst vier afdelingen mee.
Kwb Larum stak een fotozoektocht in
elkaar langs de rustigste straatjes van
Larum. De tocht van net geen 16 kilometer
was gratis te downloaden via hun
website en Facebookpagina. Half september
werden de prijzen uitgedeeld.
grootste aantal ooit. Trekker van de zoektochten
Willy is er zowat het jaar rond
mee bezig. Telkens hij een mooi plekje
ziet, wordt dat onthouden. Na nieuwjaar
begint de samenstelling van de tocht.
Die bestaat uit enkele bladen met foto’s
en een antwoordblad. Deelnemers moeten
de foto’s in de juiste volgorde plaatsen. De
schiftingsvraag is een pure gok op basis
van geluk, zoals bijvoorbeeld de som van
de lottocijfers van 2 oktober plus het
reservegetal. Maar de gok wagen loont
sowieso de moeite, want er zijn heel wat
prijzen te winnen!
De 15 kilometer lange tocht speelt zich elk
jaar in een andere kant van Geel af, en
loopt zoveel mogelijk over kleine wegen.
Ook dit jaar zullen er
weer heel wat zoektochten
plaatsvinden. Je vindt het overzicht
vanaf 1 juni op
www.kwb.be/zomerzoektochten.
Bij kwb Geel Punt konden deelnemers
maar liefst vier maanden lang meedoen,
van juni tot en met augustus. "Bij elke foto
moesten de deelnemers met een getal
antwoorden op een vraag. Hoeveel
zonnepanelen liggen er op het dak? Welk
huisnummer staat er op deze gevel? Aan
het eind moesten ze alle getallen optellen",
legt de afdeling uit.
Met deelnemers uit de buurt maar ook uit
Westerlo, Mol, Meerhout, Tessenderlo,
Kasterlee … was het zeker een succes!
“We hebben ook zeer positieve reacties
gekregen, waardoor we gemotiveerd zijn
om het opnieuw te doen."
Kwb Elsum organiseert in de ‘stille’ zomer
al jaren een vakantiefotozoektocht, en dit
jaar staan ze voor een jubileumeditie:
deze zomer is goed voor de 40ste tocht.
Vorig jaar namen er 280 mensen deel, het
Doet jouw
afdeling ook mee?
Je kan een fotozoektocht organiseren
en/of een ontdekkingswandeling
voor mensen die nog
niet zo lang in je buurt of gemeente
wonen. De tocht gaat langs bijzondere,
praktische of leuke plekken:
een gezellige pleintje, het gemeentehuis,
de bibliotheek, een speel-
tuin … Bij elke locatie geef je een
leuk weetje of wat extra uitleg.
Dankzij jullie wandelingen kunnen
nieuw komers de buurt op een toffe,
ontspannen manier ontdekken.
Voor beide soorten tochten krijg je
van ons de nodige ondersteuning
en gratis promotiemateriaal.
Ontdek alles op programma.
kwbeensgezind.be/2021-zomerzoektochten-2-0.
De beker voor oudste fietszoektocht in
Geel gaat dan weer naar kwb St Dimpna,
dat in 1978 startte met een fietszoektocht
op de tweede zondag van augustus. “Het
doel is altijd geweest om de hele familie
fijne en gezellige fietsmomenten te
bezorgen”, vertelt de afdeling. Vroeger
moesten tijdens deze tocht vragen
opgelost worden en waren er ook vier
praktische proeven aan een café. Eind
vorige eeuw werd overgeschakeld op een
fotozoektocht van ongeveer 20 kilometer,
verspreid over verschillende maanden.
“Wijkmeester Frans is altijd van bij het
begin bij de organisatie betrokken om de
route uit te stippelen. Hij werkte vroeger bij
de gemeente als vrachtwagenchauffeur en
kent dus alle wegen en padjes in Geel”,
klinkt het. “Wijkmeester Ivo Bollen maakt de
foto’s en het deelnemersformulier.”
19

FALOS-SPORT+
Derde keer, goede keer
De Nationale wandeldag gaat door!
Goed nieuws! De nationale wandeldag gaat door zoals eerder aangekondigd, op pinkstermaandag 24 mei.
De Limburgse kwb-afdeling Koersel organiseert na twee eerdere afgelastingen deze prachtige wandeldag
in een schitterend natuurdecor.
e zitten gevangen tussen twee natuurgebieden: de
“Wvallei van de Zwarte Beek en het militair domein van
Leopoldsburg", vertelt Noël Hermans, voorzitter kwb Koersel en
bezieler van het evenement. "De vallei is beschermd en zeer mooi
om in te wandelen. Uiteraard komen we langs het Koerselse bedevaartsoord
Moeder Maria aan de Staak, en ook de uitkijktoren met
speeltuin ligt op de route, leuk voor de kinderen. Daarnaast loopt
de wandeling door de driehoek van het militair domein dat op
Koersels grondgebied ligt en prachtige uitzichten heeft. De langere
afstanden passeren ook aan de beroemde terril van Heusdenmijn.
90 procent van de te bewandelen paden is onverhard, echt
natuurgebied dus. De aaneengrenzende gebieden zijn goed voor
ruim 7.000 hectare groene natuur.”
Praktisch
Vertrekpunt: Schuttersgilde Koersel (Gildestraat 9), tussen
7u en 15u.
Afstanden: 6, 9, 12, 15 en 20 km (de 6 km is rolstoeltoegankelijk)
Info: kwb.koersel1@gmail.com of 0478 69 48 48
Haal je wandelkalenders dus maar van onder het stof en beleef
het wandelcriterium (een beetje) als vanouds.
Indien de wandeldag doorgaat zoals gepland kan je buiten
inschrijven op verschillende plaatsen. Leden betalen zoals altijd
1,20 euro; voor niet-leden is dat zoals 1,50 euro. Zoals gebruikelijk
zullen er ook dubbele stempels worden gegeven, en je verzamelde
stempels van 2020 zijn nog steeds geldig.
Belangrijk! Uiteraard wordt er gewandeld volgens de dan
geldende coronaregels. Die vind je steeds terug op onze website
www.eenlevenlangsporten.be. Is horeca tegen dan mogelijk, dan
zal dat er zijn binnen het geldend kader. Indien zelf voor catering
zorgen niet kan, zal een takeawaymogelijkheid worden voorzien.
Ook zal er voldoende toiletvoorziening zijn als dat mag, en hoe
dan ook zal er coronaveilig worden ingeschreven en gewandeld.
Moest er door onverwachte wendingen toch opnieuw besloten
worden dat het evenement niet kan doorgaan, zullen gedurende
twee weken verschillende wandelafstanden uitgepijld worden,
zodat in elk geval iedereen de kans krijgt deze mooie wandeltocht
mee te maken. De wandeling zal dan gratis zijn, en
stempels kunnen dan niet verdiend worden.
Wist je dat …
… de Nationale wandeldag van 15 maart 2020 het eerste evenement
was dat door corona geschrapt werd, en die op 24 mei
2021 (waarschijnlijk) het evenement wordt dat ons wandelcriterium
doet herstarten? Een leuk toeval en hopelijk de aanzet
tot een mooie en vlotte hervatting van de criteriums van Falossport+
en kwb.
Gratis uitgepijlde wandelingen
Kom met je bubbel wandelen in …
Lichtaart, van 5 mei t.e.m. 7 mei. Startplaats: Liga Hof (Schoolstraat
36). Afstanden: 6 km, 13 km, 21 km. Dit is een OKRAwandeling.
Lille Gierle: doorlopende wandeling, via de wandelknooppunten.
Startplaats: parking achter de kerk van Gierle. Afstanden: 8 km,
10 km, 12 km. Zie www.kwbgierle.be.
Grobbendonk, van 10 mei t.e.m. 31/5. Startplaats: knooppunt 13
aan het kerkhof (Vorselaarsebaan). Afstanden: 5 km, 7,5 km, 9
km. Dit is een OKRA-wandeling.
20

Samen sporten voor iedereen
Kom jij buiten bootcampen
met je afdeling?
Ben je met je afdeling op zoek naar een nieuwe, meer uitdagende sportieve buitenactiviteit die je volledig
zelf kan begeleiden? En bovendien ook nog eens coronaveilig te organiseren is? Dan is KWBootcamp iets
voor jou!
Tekst: Jonathan Goetvinck
vaak gebruik gemaakt van eigen lichaamsgewicht, dus behoort
ook een groen perkje tot de mogelijkheden. Uiteraard kan je er
ook altijd voor kiezen om de bootcamp te laten doorgaan in een
zaaltje.
Belangrijk is vooral dat je locatie groot genoeg is in functie van
de dan geldende coronamaatregelen.
De voordelen van bootcamp
Na een eenmalige gratis opleiding kan je zelf een KWBootcamp
organiseren in het park in je buurt, aan een sportcentrum …
eender waar in de buitenlucht. Zo prikkel je de voorbijgangers met
jullie sportief enthousiasme. Gegarandeerd lok je op deze manier
nieuwe, actieve jonge mensen naar je afdeling!
Wat is het?
Bootcamp is van origine een spierversterkende trainings-
methode die door het Amerikaanse leger werd gebruikt. Nadien
kwam er ook een commerciële en toegankelijkere variant. Die is
geschikt voor iedereen: jong en oud, man en vrouw. Ook hoe vaak
je al sport, hoe goed je uithoudingsvermogen is en hoe sterk of
lenig je bent, maakt niet uit: bootcamp is er voor iedereen die wil,
van elk sportniveau.
In de gratis opleiding die we voor jullie organiseren leer je als
trainer om een sessie te organiseren op maat van elk niveau, van
beginners tot gevorderden.
Waar laten we zo’n bootcamp plaatsvinden?
We raden aan om een uitdagende omgeving te zoeken. Idealiter
zijn er op de locatie van je bootcamp extra elementen waarvan je
kan gebruikmaken, zoals bankjes, traptreden, mul zand, boomstronken,
omheiningen rond een voetbalveld … Is er niet zo’n plek
in jullie buurt? Geen nood, want er wordt tijdens de sessies ook
a Trainen in de buitenlucht geeft een ontspannend effect.
a Sporten in groepsverband doet je beter presteren en verhoogt
je motivatie.
a Het is goed voor je conditie, kracht en lenigheid.
a Je verbrandt er veel calorieën mee.
a Samen sporten verbindt mensen.
Ja, ik wil KWBootcamp-coach worden!
Volgde je in oktober al het webinar om jezelf op te leiden tot
bootcampcoach? Dan kan je een eigen KWBootcamp organiseren
in je afdeling zodra de coronamaatregelen het toelaten.
Heb je nog niet kunnen deelnemen na de opleiding, of wil je
graag je geheugen opfrissen? Kom dan in het najaar naar een
van onze vijf gratis opleidingen! Nadien krijg je ook toegang tot
het online portaal waar je alle filmpjes kan bekijken met informatie
over de verschillende oefeningen, aanpak, tips en tricks …
Je kan een opleiding volgen op …
a dinsdag 16 november in West-Vlaanderen
a donderdag 18 november in Oost-Vlaanderen
a dinsdag 30 november in Antwerpen
a donderdag 2 december in Limburg
a donderdag 9 december in Vlaams-Brabant
Deze opleidingen vinden ’s avonds plaats. De exacte
locaties, en hoe je je plaatsje kan reserveren, maken we
binnenkort bekend. Wil je meer info of nu al inschrijven?
Mail naar jonathan.goetvinck@falos.be.
21

Kwb-nieuws
Kwb Herentals zorgt (mee) voor
coronaveilige editie van eeuwenoud stadsspel
Een primeur voor de Herentalse
kwb-afdeling, want die kreeg
dit jaar de eer om voor de allereerste
keer een deel van het
eeuwenoude ‘Spel van de
Roetaert’ te mogen organiseren
buiten de poorten van de stad.
Tijdens dit volksfeest, dat zijn
oorsprong kent in 1193 en in
1939 nieuw leven werd ingeblazen,
wordt onder meer een
pluchen konijn met parachute
van de belforttoren naar beneden gegooid. In 2020 gooide corona
echter roet in het eten. Dit jaar leek het dezelfde kant op te gaan,
tot de kwb-afdeling met ‘De paashaas is verdwenen’ op de
proppen kwam. Dat deed bij de organisatoren een licht branden,
en zorgde ervoor dat het Spel werd vervangen door drie coronaveilige
zoektochten, één in elke deelgemeente, gedurende heel
april. Kwb zorgde voor de zoektocht ‘De paashaas is verdwenen’
en stak met de twintig eitjes die ze erbij kregen in een ander deelgemeente
een tweede zoektocht in elkaar.
En nog meer goed nieuws voor de afdeling was er in de vorm van
complimenten, want tijdens de evaluatie van de toestand van de
verenigingen door de stad kreeg kwb een bedankje. “Met dank
aan onder meer de Griezeltocht, de Falos-wandeling, onze fietsclub,
onze volleyballers, onze culturele Facebook-activiteiten, het
online koken, de paasactiviteiten ... blijken we een van de weinige
Herentalse verenigingen geweest te zijn die het afgelopen jaar
continu actief zijn gebleven”, vertelt Marc. “We hebben ook een
veel jonger publiek kunnen aanboren en behoorlijk wat meer
naambekendheid verworven bij de jongere generaties en de
jeugddienst van de stad … Iets om in te blijven investeren!”
22
80 kaarsjes voor
kwb St-Amands
Dit jaar viert kwb Sint-Amandsberg haar
80-jarig bestaan. Om dit feestjaar symbolisch
van start te laten gaan, kregen de
leden van 80 jaar of ouder een passend
geschenk.
Krijten bij kwb
Kessel-Lo
Kwb Kessel-Lo organiseerde een stoepkrijtactie
en daagde iedereen uit om mee
te doen. De mooiste inzending kreeg een
unieke kwb-ervaring cadeau.
Kwb Geel Punt
aan de online
kaarttafel
Enkel kwb’ers van Geel Punt zijn kaartliefhebbers,
dus toen een van hen hoorde
over Whisthub, een online kaartplatform,
was het enthousiasme om dit uit te testen
groot. Op het (gratis) platform kan je
besloten groepjes (met wachtwoord)
aanmaken om te spelen, net als in het
echt dus. “Leden kunnen zich aanmelden
door een mail te sturen of ons op te
bellen. We hebben ook een Whatsappgroepje
waar we onderling kunnen af-
spreken wanneer we kaarten”, zegt Johan.
Het leuke is dat het platform ook een
video functie heeft. Deelnemers kunnen
elkaar dus ook nog zien én spreken.
“Inmiddels hebben we al twee vaste
dagen”, aldus Johan.

Rituelen
We kennen ze allemaal, en maken er regelmatig deel van uit, maar
wat zijn rituelen eigenlijk, en wat is het belang ervan? Daarover
laten we professor en auteur Herman De Dijn aan het woord.
Daarna vertelt Veerle Speltincx over haar werk als ritueelbegeleider
en -maker, belichten we enkele bijzondere huwelijkstradities
en -rituelen uit alle hoeken van de wereld, en kijken we wat de
wetenschap al weet over (de oorsprong van) rituelen.

Thema
Wat zijn rituelen precies?
“De kern van een ritueel
draait niet om jezelf”
Op pagina 26 kan je een gesprek lezen met Veerle, die als ritueelbegeleider en ceremoniemeester
mensen helpt zoeken naar passende woorden en symbolen. Hoe kijkt professor Herman De Dijn, filosoof
en auteur van het boek ‘Rituelen. Waarom we niet zonder kunnen’, hiertegenaan? Een gesprek over de
essentie en betekenis van rituelen.
Tekst: Lieselot Bleyenberg
Raak: Iedereen is vertrouwd met het woord ritueel, maar wat is
eigenlijk het verschil tussen een ritueel en een gewoonte?
Prof. De Dijn: “Er is een duidelijk verschil, maar rituelen zelf
vormen een ongelooflijk ruime categorie. Iedereen is bekend
met de overgangsrituelen in elk menselijk leven bij geboorte,
overlijden, ... maar je hebt ook simpele alledaagse rituelen.
Bijvoorbeeld: ik ga ’s morgens mijn krant uit de bus halen en zie
mijn buurman. Dan doe ik niet alsof die niet bestaat. Ik zeg
goeiedag en iets over het weer. Wat ik zeg is onbelangrijk, maar
je moet iéts zeggen. Dat is een beleefdheidsritueel. Deze kleine
rituelen zijn in zekere zin even belangrijk als de grote.
Als een geliefde sterft, kan je niet doen alsof er niets gebeurd is,
je móet iets doen en je moet iets doen dat juist is. Een ritueel is
dus gepast handelen op het verschijnen of verdwijnen van iets
dat betekenis- en waardevol is in het menselijk leven. De klemtoon
ligt op de woorden ‘gepast’ en ‘handelen’, met andere
woorden: je kunt niet om het even wat doen. Denk aan de uitdrukking
‘de laatste eer bewijzen’. Dat zegt perfect wat een
doodsritueel betekent: eer bewijzen. Maar wat je juist moet doen,
kan je zelf niet weten. Wat passend is in die context wordt
bepaald door de traditie, binnen de gemeenschap. Die handelingen
kunnen enorm complex zijn: je moet de dode afleggen,
wassen, opbaren … allemaal op een bepaalde manier. Dan de
wake houden; daarbij kan er gebabbeld worden of moet het stil
zijn of wordt er (soms veel) alcohol gedronken, zoals bij de Ieren.
En dat gaat zo door tot de kist in de grond zit. Kort samengevat,
het is een soort choreografie waarbinnen de dode op de juiste
manier geëerd, geloofd en gedankt wordt.
Een gewoonte daarentegen is iets individueels, of van een groep.
Je hebt bijvoorbeeld de gewoonte om op een bepaalde manier
van je fiets af te stappen. Wijk je daar opeens van af, dan is dat
eigenlijk onbelangrijk.
Raak: Bepaalde rituelen, vooral in verband met een feestelijke
gebeurtenis of afscheid, konden door de coronapandemie niet
doorgaan of werden anders ingevuld. Waarom zijn rituelen zo
krachtig, waarom klampen we ons eraan vast?
Prof. De Dijn: “Rituelen kunnen we niet missen, want we hebben
de behoefte iets te doen bij belangrijke momenten in het leven.
Als we dan in een situatie komen zoals corona, waar dat niet
mogelijk is, is iedereen van streek omdat er niet gepast gehandeld
kon worden. Dat is voor veel mensen heel erg. Corona was
een onbedoeld maatschappelijk experiment: nu is bewezen dat
rituelen ongelooflijk belangrijk zijn.”
Raak: Verwerken we het verdriet bij een overlijden anders
doordat we de begrafenis niet kunnen bijwonen?
Prof. De Dijn: “Veelal denkt men dat rituelen een therapeutisch en
psychologische functie hebben: om zo om te kunnen gaan met
verdriet, om troost te bieden ... Dit zou betekenen dat ik een
begrafenis bijwoon omdat ik getroost wil worden of om geen
trauma op te doen. Dat geeft de indruk dat de rituelen er zijn voor
mij. Dat is een foute gedachte, want het centrale idee van een
ritueel is eer bewijzen aan de ander, de geliefde. De kern van
een ritueel draait niet om mij. Voel ik mij daar goed bij, geen
probleem, maar dat is enkel een neveneffect. Diegenen die de
klemtoon leggen op het psychologische effect beseffen niet
waarover het echt gaat. Het is een typisch sentimentele, therapeutische
trek in onze cultuur om alles te herleiden tot wat je er
zelf aan hebt.”
Raak: Ontstaan er nog totaal nieuwe rituelen?
Prof. De Dijn: “Het festival Tomorrowland noem ik in mijn boek
een hedendaags heidens ritueel, waarvan de elementen zonder
dat men het goed beseft gestolen zijn uit primitieve religies: het
24

‘Corona was een onbedoeld maatschappelijk experiment:
nu is bewezen dat rituelen zeer belangrijk zijn’
vuur, het licht, het dansen en zingen, het theater, zelfs het altaar.
Het zou verwonderlijk zijn dat er in het domein van rituelen iets
uitgevonden wordt dat radicaal nieuw is. Een nieuwe vorm die
aansluit bij een bestaand ritueel kan natuurlijk wel. Ter illustratie:
in zijn Mattheüspassie herneemt Bach de elementen die in het
christelijke paasritueel aanwezig zijn en maakt er iets totaal
nieuws van, een kunstwerk. Kunst kan dicht aansluiten bij het
ritueel, maar is niet exact hetzelfde.”
Raak: Wie wil, kan nu ook een opleiding ‘ritueelbegeleider’
volgen. Hoe staat u daar tegenover?
Prof. De Dijn: “Dat is een nieuw fenomeen dat te maken heeft
met het feit dat religieuze rituelen verdwijnen terwijl de nood aan
rituelen blijft bestaan. Maar er gaat iets mis: opleiden tot ‘begeleider’,
professional van het ritueel, vloekt met wat een ritueel is.
Bij rituelen horen geen beroepsmensen, maar ‘voorgangers’. De
persoon die een ritueel leidt, moet iemand zijn die daarvoor uitverkoren
en gewijd is. Kenners van yoga weten dat om echte
yoga te kunnen geven je uitverkoren moet zijn door een meester
yogi.”
Raak: Welk ritueel vindt u, als expert, nog altijd speciaal?
Prof. De Dijn: “Ik ben opgegroeid in een periode waarin godsdienst
vanzelfsprekend was. Ik was zeven jaar toen ik misdienaar
“Een doodsritueel betekent eer bewijzen. Maar wat je
juist moet doen, kan je zelf niet weten. Wat passend
is in die context wordt bepaald door de traditie,
binnen de gemeenschap. Die handelingen kunnen
enorm complex zijn. Het is een soort choreografie
waarbinnen de dode op de juiste manier geëerd,
geloofd en gedankt wordt.”
werd, dus ik ben volledig ondergedompeld geweest in die wereld.
Ik snapte er niet veel van, maar het maakte toch een onuitwisbare
indruk op mij. Zoals de kruisdagen waarbij de pastoor
gevolgd door de misdienaars en de boeren en boerinnen in stoet
door de velden trokken voor een goede oogst, prachtig! Ik word
ook emotioneel als ik beelden zie van een Japans begrafenisceremonieel
of een joods huwelijk. Je kan
niet geloven hoe mooi dat is. Dat kan alleen
maar enigszins vervangen worden door
kunst.”
Herman De Dijn is emeritus hoogleraar aan het
Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven. Hij
schrijft regelmatig opiniestukken en is auteur van het
boek ‘Rituelen. Waarom we niet zonder kunnen’.
25

Thema
Veerle Speltincx over de meerwaarde van een persoonlijke ceremonie
“Een ritueel geeft vorm aan wat
moeilijk uitgesproken kan worden”
Als ritueelbegeleider en ceremoniespreker staat Veerle Speltincx aan de zijde van mensen bij het
afscheid van een dierbare of op een ander belangrijk moment in hun leven. Een persoonlijke invulling en
symboliek spelen daarbij een belangrijke rol. “Een betekenisvol ritueel hoeft niet heel groots te zijn.”
Raak: Kan je jezelf even kort voorstellen?
Veerle: “Ik ben Veerle, mama van een peuter en
lief van mijn lief. Geboren en getogen in de
Antwerpse stadsrand, maar nu woon ik
in Dendermonde. Ik studeerde godsdienstwetenschappen
en beeldende
kunsten, en plakte daar nog een opleiding
‘ritueelbegeleiden bij afscheid’ bij. Ik werkte
lange tijd voor Chirojeugd Vlaanderen, waar
ik vooral de thema's zingeving en solidariteit
ondersteunde.”
© Jan Van Bostraeten
Raak: Welk pad heeft je naar je huidige job als zelfstandig
ritueelbegeleider en momentmaker geleid?
Veerle: “Ik ben altijd bezig geweest met de zin en onzin van het
leven, ben in mijn jonge leven op zoek gegaan naar wat geloven
is, wat ‘goed’ leven is, wat mij belangrijk lijkt in het leven. Ik koos
er bewust voor mijn vormsel te doen, door te groeien naar de
jeugdpastoraal … Maar toen ik als 18-jarige meer keuzes moest
maken, koos ik resoluut voor de Chiro en viel de rest wat weg. In
de Chiro was ik dé persoon om mee stilvalmomenten in elkaar te
boksen, en bezinningen en vieringen uit te werken. Ook later als
vrijwilliger en beroepskracht bij de Chiro richtte ik me op zingevingsmomenten,
die lang niet altijd een klassieke viering hoeven
te zijn. We probeerden onze groepen te ondersteunen in het
meegeven van een eigen boodschap op een speelse, creatieve
manier.
Ik had het gevoel dat die ‘andere’ invulling niet enkel bij een
jeugdbeweging moest blijven zitten. Er kan zoveel meerwaarde
zitten in een mooie, creatieve, persoonlijke ceremonie. Het kan
een moment zijn dat je echt ‘be-leeft’, en dat je de rest van je
leven bijblijft. Dus wil ik dat in de wereld zetten."
Raak: Wanneer is voor het eerst het gevoel aan de oppervlakte
gekomen dat je mensen wou begeleiden in het
afscheid nemen van een dierbare?
Veerle: “Ik was begin 20. De zus van een vroegere
medeleidster was overleden, ze zou enkele dagen
later leidster geworden zijn in de Chiro. Ik was toen
al oud-leiding, maar voelde me aangesproken de
groep te ondersteunen op een manier die ik toen
kon: het begeleiden van de leden van haar leeftijdsgroep
bij het groeten. Verder heb ik het ‘begeleiden van
mensen bij afscheid’ wat uitgesteld. Ik vond dat ik meer
matuur moest zijn. Dus deed ik ervaring op met huwelijken,
geboortefeesten en groeifeesten, maar maakte na het volgen van
de opleiding ‘ritueelbegeleider bij afscheid’ toch de overstap.
Ik geloof dat een persoonlijk afscheid en symboliek meerwaarde
bieden in het rouwproces en afscheid nemen.”
Raak: Wat voor rituelen begeleid je zoal?
Veerle: “Ik heb ervoor gekozen om mij meer op afscheid te
richten. Ik haal voldoening uit het begeleiden van mensen in die
week na het overlijden, uit het luisteren naar hun verhaal. Ik weet
niet hoe het komt, maar ik voel een aantrekkingskracht naar de
uitvaartsector en een soort van roeping om te tonen dat het
'anders' kan. Een uitvaartceremonie hoeft geen dienst van 40
minuten in een aula te zijn. En zelfs daar zijn meer mogelijkheden
dan enkel een levensverhaal vertellen en warme woorden
van afscheid uitspreken.
Mensen die tijd en ruimte willen maken voor rituelen bij andere
grote overgangsmomenten in het leven, spreken me vaak aan
omwille van de creatieve en speelse elementen die ik aanreik.
Het meest voorkomend zijn het vieren van een geboorte, groeifeesten
voor een 7- of 12-jarige, en huwelijken.”
26

“Het vlammetje van een kaarsje kan symbool staan voor
de kwetsbaarheid die we bij een afscheid voelen, maar
kan met zijn licht en warmte ook troostend werken.”
Raak: Op welke manier haal je er voldoening en energie uit?
Veerle: “Ik voel dat het gesprek met familieleden bij een uitvaart
vaak heel veel deugd doet. Een rustmomentje in de drukke week
met praktische rompslomp. Ik geef tijd en ruimte om op verhaal
te komen. Maar het meer creatieve dat ik vaak in geboortefeesten,
groeifeesten en huwelijken kan steken, het samen puzzelen
en zoeken naar hoe een ritueel eruit kan zien om het te doen
passen, mis ik wel bij uitvaarten in een aula. Dat hoop ik in de
toekomst meer vorm te kunnen geven met mensen die daar echt
naar op zoek zijn, ook bij uitvaarten of herdenkingen.”
Raak: Wat vind je zelf het fijnste onderdeel van wat je doet?
Veerle: “Het zoeken en creatief uitwerken van symboliek. Al blijft
het vooral bij woorden, ideeën en de mensen ondersteunen die er
verder mee aan de slag willen. Het is dus niet dat ik voor een
ritueel een schilderij maak ofzo, maar meer dat ik de familie
aanzet om bootjes te vouwen of schelpen te verzamelen, waar
we dan mee aan de slag gaan tijdens de ceremonie. Maar mocht
er iemand geïnteresseerd zijn in een volledige visuele en creatieve
uitwerking, zou ik het graag als uitdaging aannemen!
Waar ik ook erg van geniet is families herinneringen zien ophalen,
en verhalen zien vertellen. Dat toont hoe schoon en vol liefde een
leven is geweest. Maar niet alle levens zijn zo, en dan voel ik voldoening
dat mensen ook dat mogen en kunnen uitspreken. Dat
het niet altijd gemakkelijk was. Ik voel me bevoorrecht om ook
aan die gevoelens woorden en vormen te geven.”
Raak: Waarin ligt voor jou de meerwaarde van rituelen?
Veerle: “Ik geloof in de kracht van dingen doen. Een ritueel - een
symbolische handeling - uitvoeren, daarin ligt een grote kracht.
Door iets te doen waar je betekenis aan geeft, verinnerlijk je die
betekenis met heel je lichaam. Ik voel mezelf meer ritueel begeleider
dan ceremoniespreker of storyteller, want het hoeft niet
altijd met woorden.”
Raak: Hoe zou jij zelf rituelen omschrijven?
Veerle: “Voor mij het zijn symbolische handelingen die een
betekenis in zich dragen. Ze geven fysiek vorm aan wat moeilijk
uitgesproken kan worden, wat niet altijd makkelijk in woorden
vormgegeven kan worden. Of het versterkt net wat in woorden
wordt geformuleerd. Er moet een betekenis in de handeling
vervat zitten, en ze moet met aandacht worden uitgevoerd. Dan
kan een ritueel ‘transformatief’ zijn: het kan symbool staan voor
de verandering in het leven, maar kan ook iets in verandering
zetten in de mens zelf. Een ritueel is bovenal een moment om
even uit het leven van alledag te stappen en stil te staan bij een
belangrijke verandering, het afsluiten of begin van een levensfase.
Op dit moment focus ik vooral op afscheid, en er zijn zo veel
mooie uitvaartrituelen. Zo bestaat er een waarbij voor het sluiten
van de kist verschillende linten in de handen van de overledene
worden gelegd. De uiteinden hangen uit de kist. Tijdens de
viering knippen nabestaanden de linten door. Ze verbreken letterlijk
de band, maar houden ook een stukje lint bij zich - zo blijven
ze altijd verbonden met de persoon die ze moesten afgeven.
Ik deed zelf al iets gelijkaardigs. Met de achterkleinkinderen van
mijn grootmoeder maakten we een lange vlaggenlijn, waarbij
iedere vlag symbool staat voor een achterkleinkind en de verbindende
draad voor hun overgrootmoeder. De dochters van mijn
grootmoeder knipten van ieder vlaggetje een stukje af dat ze
terug aan hun kleinkinderen gaven. Zo benadrukten we dat de
levensband nu beëindigd is, maar de verbondenheid blijft.
Een betekenisvol ritueel hoeft niet heel groots te zijn. Voor
een man die zijn hele leven straten had gelegd, legden de
27

Thema
‘Door iets te doen waar je
betekenis aan geeft, verinnerlijk
je die betekenis met heel je lichaam’
nabestaanden met kleine keien een ‘straat’ op zijn kist. Om hem
te bedanken, want hij had ook figuurlijk straten geplaveid voor
hen. Die stenen kunnen dan ook na de uitvaart een plaats krijgen
in huis. Dit toont wat ik zelf heel waardevol vind aan rituelen: er
wordt symbolisch vorm gegeven aan een boodschap, én er is
een fysiek aandenken dat gekoesterd kan worden.”
Raak: Zijn er symbolen, handelingen … die vaak terugkomen?
Veerle: “Zeker! Een kaarsje doen branden bij de foto van een
overledene bijvoorbeeld. Het vlammetje kan symbool staan voor
de kwetsbaarheid die we voelen, maar kan met zijn licht en
warmte ook troostend werken. Zo'n klein lichtje zet iemand
letterlijk en figuurlijk ‘in het licht’.
In seizoensgebonden rituelen komt vaak vuur terug, waar dingen
in worden verbrand. Om een bepaalde periode af te sluiten, kan je
zaken die je niet mee wil nemen in de toekomst op papiertjes
schrijven en die verbranden.
Persoonlijk heb ik iets met vlaggetjes, lintjes of kaartjes met
wensen of boodschappen in een boom hangen, zodat de wind de
wensen met zich mee kan dragen. Dat concept gebruikte ik al op
verschillende manieren in geboorterituelen, een huwelijk, een
groeifeest en een ritueel om stil te staan bij 1 jaar coronamaatregelen.”
Raak: Wanneer ben je zelf tevreden van een ritueelmoment of
afscheid?
Veerle: “Ik moet toegeven dat ik niet zo snel echt helemaal
tevreden ben. Wat ik wel heel fijn vind, is een spontane knuffel
krijgen van een nabestaande om me te bedanken. Dat toont echt
dat hij of zij geraakt en getroost is.
Zelf hou ik van ceremonies waarbij (een deel van) de aanwezigen
betrokken worden en actief aan de slag gaan. Als daarbij ook nog
de omgeving of locatie passend is, er mooi beeldend materiaal
wordt gebruikt en voor fijne muziek wordt gekozen, dan klopt het
voor mij helemaal.”
Raak: Is er een ritueel of afscheid dat bij jou is blijven plakken?
Veerle: “Zeker en vast. Een koppel dat niet voor de wet ging
trouwen, wilde een ceremonie in eigen tuin. Aan de verschillende
onderdelen van het ritueel werden hele mooie betekenissen
gegeven. Ze kozen voor een 'handfasting'-ritueel, waarbij hun
kinderen (uit vorige relaties) een touw van gevlochten linten één
voor één rond hun handen wikkelden. Ik mocht de knoop maken
en hen levenspartners verklaren. Nadien staken ze samen een
oud zwaard (dat in de living tegen de muur hing) in de grond, als
symbool voor de wens om samen door het leven te gaan, ook als
ze ervoor zouden moeten vechten. Daarover drapeerden ze hun
geknoopte lint. De gasten hadden wensen op mooie keien
geschreven en stapelde die rond het zwaard. Het was zo'n mooie
ceremonie en zo'n mooi beeld.
Een afscheid dat me altijd bij zal blijven is dat van een vrouw die
vrijwilliger was in een rozentuin. De ceremonie ging door in een
prachtig zaaltje in het park bij die rozentuin. De kinderen hadden
tijdens ons eerste gesprek 16 eigenschappen van hun moeder
uitgezocht uit een stapel eigenschappenkaartjes. Verschillende
familieleden en vrienden werden uitgenodigd om iets te vertellen
aan de hand van enkele van die eigenschappen. Het werd een
heel compleet verhaal, weer met een visueel mooie opbouw.
Telkens werden de eigenschappen met bijpassende beelden
getoond in een powerpoint en samengebracht op een bord. En er
was ook live muziek, wat een viering toch altijd net dat ietsje
meer geeft.”
a www.tranenenkippenvel.be
28

Huwelijksrituelen uit alle hoeken van de wereld
Van samen sake drinken tot borden
kapotgooien en pijlen afvuren
Rituelen en tradities zijn van alle tijden en culturen, en vooral het huwelijk kent er heel wat. Wij zetten
enkele bijzondere en opvallende huwelijkstradities en -rituelen op een rijtje.
In Japan bestaat
een eeuwenoude
huwelijkstraditie
erin dat de bruid,
bruidegom en hun
ouders uit drie kopjes
sake allemaal een
slokje nemen. De
kopjes staan voor de
twee families die één
worden.
In Duitsland komen
de dag voor een bruiloft alle
familieleden samen om
servies kapot te gooien op de
grond. De bruid en bruidegom
moeten erna de rommel
opruimen. Deze traditie
symboliseert dat ze ook in hun (huwelijks)leven geconfronteerd
zullen worden met verschillende uitdagingen en
moeilijkheden.
Bij huwelijken op de Markiezenarchipel, deel van
Frans-Polynesië, gaan nadat de bruiloft ten einde is de
familieleden van de bruid naast elkaar op hun buik op de
grond leggen. Het bruidspaar wandelt vervolgens over hun
ruggen.
In Zuid-Korea worden sommige bruidegoms aan
het eind van de huwelijksceremonie onderworpen aan een
bijzonder ritueel: zijn schoenen worden uitgedaan, waarna
zijn bruidsjonkers of familie om beurten op zijn voeten
slaan met een stok of gedroogde vis. Het ritueel is eerder
amusant dan pijnlijk, en bedoeld om de sterkte en het
karakter van de verse bruidegom te testen.
Op Australische huwelijken brengen de familie en
dichte vrienden van hun huwelijkspaar elk een kleine steen
mee die ze ergens hebben gevonden, en leggen ze in een
kom. Deze ‘kom van eenheid’, krijgt een plaatsje in de
woning van de pasgehuwden, om hen te herinneren aan de
liefde en steun van hun geliefden.
Bij de Tujia, een etnische minderheid in China, wordt
een populair 17de-eeuws ritueel nog steeds door
sommigen beoefend. De traditie bestaat erin dat de bruid
de maand voorafgaand aan het huwelijk elke dag een uur
huilt. Regelmatig komen er andere (vrouwelijke) familieleden
bij, zodat wanneer het huwelijk nadert elke vrouw in
de familie meedoet. Dit samen huilen wordt gezien als een
teken van solidariteit en geluk.
In de Oeigoerse cultuur schieten bruidegoms drie
keer met een pijl (zonder punt) en boog naar hun
toekomstige vrouw. Vervolgens breken ze de pijlen.
Wanneer een Armeense bruid en bruidegom
aankomen op hun huwelijksreceptie breken ze een bord, en
krijgen vervolgens lavash (een soort brood) en honing
aangereikt. Ze moeten het brood balanceren op hun
schouders om het kwaad te bezwaren, en eten lepels
honing om het geluk te symboliseren.
Tijdens Perzische
huwelijken in Iran houden
gelukkig getrouwde vrouwen
een wandtapijt boven de
bruid en bruidegom terwijl ze
suikerklontjes over hun hoofd
wrijven om het huwelijk
‘zoeter’ te maken. Na de
geloften en ringen dopen de
bruid en bruidegom elk hun
pink in honing en geven die
aan elkaar voor ze kussen.
29

Thema
Ze zijn zo oud als de mensheid
De oorsprong van rituelen
Op de vorige pagina’s wierpen professor Herman De Dijn en ritueelbegeleidster Veerle hun licht al op wat
‘rituelen’ voor hen zijn. Maar wat zegt de wetenschap over het ontstaan en functies ervan?
Zolang als er mensen bestaan, zijn er rituelen geweest. In de
geschiedenis zijn heel wat bewijzen van ooit uitgevoerde
rituelen te vinden. Er zijn rotstekeningen en beelden bewaard met
mensen in rituele houdingen, en in oude geschriften kunnen we
beschrijvingen ervan lezen.
Rituelen zijn doorgaans verbonden met een cultuur of gemeenschap,
hebben een grote symbolische waarde hebben en geven
mensen het gevoel een hoger doel te hebben. Toch is het moeilijk
exact te weten of uit te leggen welke functie rituelen oorspronkelijk
hadden, al spelen een gevoel van gemeenschapszin en/of
gezamenlijke geloofsovertuiging wellicht wel een rol.
Nadruk op vorm, herhaling en symbolisme zijn belangrijke
kenmerken om van een ritueel te kunnen spreken.
gedrag van mensen de neiging heeft meer afgelijnd en repetitief
te worden, eigenschappen die ook rituelen hebben. De verklaring
hiervoor is te vinden in ons brein, dat gemaakt is om dingen te
voorspellen op basis van wat we al weten of eerder hebben meegemaakt.
Wanneer je omgeving snel verandert, is het voor je
brein moeilijker om voorspellingen te maken. Dat veroorzaakt
angst, en leidt tot meer rituelen, omdat die wél structuur en voorspelbaarheid
bieden. Op die manier bieden ze de ‘illusie’ van
controle. Bovendien versterken ze in barre tijden ook het gevoel
van gemeenschapszin, zoals we ook zagen in (het begin van) de
coronacrisis.
Het gevaar bezweren
Structuur en voorspelbaarheid
Breed gezien kunnen we drie soorten rituelen onderscheiden.
De eerste zijn cyclische rituelen, die tijd markeren. Dat kan over
seizoenen of maancycli gaan, maar evengoed markeringen in de
tijd zoals het herdenken van een overledene. Ten tweede kennen
we de overgangsrituelen, om een transformatie of transitie - op
welk vlak dan ook - vorm te geven. Tot slot zijn er ook de crisisrituelen,
bedoeld als tegengif voor sociale of individuele angsten.
Antropologen hebben al meermaals vastgesteld dat mensen
meer rituelen uitvoeren in tijden van onzekerheid. In stressvolle
tijden, bijvoorbeeld oorlogstijd of jaren van materiële schaarste,
is er vaak een toename van rituelen. Ook in kleinere vorm wordt
dit gezien: in 2015 ontdekten wetenschappers dat bij stress het
De laatste jaren komt daar echter nog een reden bij, want enkele
wetenschappers vermoeden dat rituelen al lang geleden, voor ze
een sociale dimensie kregen, bezweringen van gevaar en rampspoed
waren. Zo kunnen geritualiseerde manieren om voedsel te
bereiden bijvoorbeeld zijn ontstaan uit maatregelen om ziekten te
voorkomen. Maar ook met eigendoms- en familieverhoudingen,
vaak een bron van conflicten, werd soms omgegaan door middel
van rituelen. Deze rituelen bleven bovendien vaak bestaan, ook
nadat de oorspronkelijke reden ervoor verdwenen was.
Dat verklaart ook waarom in regio’s waar er vaker rampspoed -
natuurrampen, ziektebron .. - voorkomt, er dikwijls meer waarde
wordt gehecht aan rituelen.
a Bron: www.nationalgeographic.nl, www.theconversation.com
Ook aan maan- en zoncycli zijn in
sommige culturen rituelen verbonden.
30

Vul jij ook de bevraging in?
Kwb achter de kookpotten
Kwb-nieuws
Kwb mag zich met enige fierheid de grootste kookclub van het land noemen. Vele afdelingen hebben een
eigen kookploeg, nog meer afdelingen organiseren jaarlijks een kookactiviteit.
Tekst: Filip Lelie
Deze kookploegen kennen hun oorsprong in 1980. Onder
impuls van de toenmalige kwb-verbonden werden lesgevers
aangetrokken en werd de activiteit ‘Koken voor mannen’ uitgerold.
Vorming in de breedste zin van het woord had toen al een belangrijke
plaats in de kwb-werking, en koken paste perfect in dat
plaatje. Het was intussen de algemene norm geworden dat in
gezinnen beide ouders buitenhuis aan de slag gingen, en dat ook
vrouwen in ploegen gingen werken. Huiselijke taken werden meer
verdeeld, zo ook het koken. Kwb droeg zijn steentje bij en zorgde
voor een opleiding.
De kookploeg van kwb Edegem aan de slag.
Ondertussen hebben de meeste kookploegen het stadium van
aardappelen koken en een eitje bakken achter zich gelaten, en
zijn ze omgevormd tot leuke ploegen waar culinair genot en een
flinke portie plezier hand in hand gaan. Alhoewel een heel aantal
kookploegen ondertussen gemengd zijn, kom je ook de naam
‘Koken voor mannen’ nog regelmatig tegen.
Ook leden- en teerfeesten in de kwb-afdelingen worden dikwijls
ondersteund of getrokken door hun gemotiveerde kookploegen,
iets wat kwb-besturen en leden weten te waarderen.
Koken in het kwb-beleidsplan
“In de beleidsperiode
’21-’25 zal kwb haar
sterktes nog meer
proberen te omarmen.
Koken is er daar uiteraard
een van! Kookactiviteiten
zijn dé manier om
mensen samen te
brengen. Mensen in al
hun verschillen. Echte fijnproevers en foodies maar ook
eeuwige amateurs. Jong en oud, man en vrouw, vegetariërs
en Bourgondiërs. Tijdens kooklessen leren zij van
elkaar, en tijdens de maaltijd leren zij over elkaar. Op en
top kwb!”
Jochen Szkilny (operationeel directeur kwb)
De grote kwb-kookbevraging
Om kookploegen en kookactiviteiten in de toekomst nog
beter te kunnen omkaderen, houdt kwb in mei een grote
bevraging. Daarmee willen we enerzijds goed zicht krijgen
op de diversiteit in ons geheel aan kookploegen,
en anderzijds willen we
onderzoeken welke initiatieven kwb
kan uitrollen om het lokale kookgebeuren
zo goed mogelijk te
ondersteunen.
Ben je een kookfanaat en
neem je wel eens deel aan
kookactiviteiten van een
kwb-afdeling? Surf dan in mei
naar www.kwb.be/koken en vul de
online bevraging in. Alvast bedankt!
31

Kwb-nieuws
Kwb-afdelingen strijden voor heropleving van rustige paden
“Trage wegen zijn vluchtwegen,
waar je kan ontspannen”
Het voorbije jaar leerden velen de natuur in hun nabije omgeving nog beter kennen. Het netwerk aan
trage wegen werd dan ook massaal bewandeld. Ook in Heist-op-den-Berg hebben ze dat begrepen. Daar
namen de voorbije jaren enkele kwb-afdelingen, samen met beweging.net, het voortouw om meer trage
wegen open te stellen voor het publiek.
Tekst: Katrien Van Mele
32
Trage wegen zijn wegen die bestemd
zijn voor wandelaars, fietsers en landbouwvoertuigen.
Gemeenten hebben
echter niet altijd een zicht op het netwerk
van die trage wegen. “Koning auto werd
baas en men dacht niet dat deze wegen
nog gebruikt zouden worden”, vertelt
Patrick Schoovaerts, voorzitter van kwb
Schriek. In een periode zoals het afgelopen
jaar wordt het belang van deze wegen
echter heel duidelijk. “Trage wegen zijn
eigenlijk vluchtwegen, waar zowel lichaam
als geest tot ontspanning kunnen komen.
Bij gebrek aan een eigen tuin zoeken
mensen deze wegen maar al te graag op”,
gaat Patrick verder. “Bovendien zorgen ze
voor een veilige route naar school voor
kinderen en jongeren.”
Het openstellen van deze wegen verloopt
meestal echter niet zonder obstakels.
Het vraagt gedrevenheid om dit verhaal
samen met de gemeentebesturen waar te
maken, maar door gezamenlijke inspanningen
van de kwb-groepen in Heist-opden-Berg
kenden al verschillende trage
wegen hun heropleving. Zo realiseerde
ook kwb Pijpelheide, dankzij voldoende
druk op de politiek, alweer een nieuw
afgewerkte trage weg.
Vier keer per jaar komen de wandelverantwoordelijken
van de vier lokale
kwb-afdelingen van Heist-op-den-Berg
samen om te bekijken waar er problemen
zijn, en wat ze kunnen ondernemen om
die op te lossen. Zo werden er intussen
ook al vijf bruggen hersteld, die nieuwe
verbindingen vormen in het hele netwerk.
Ten volle genieten
“Een hoogdag voor ons is Dag van de Trage
Weg”, klinkt het bij Patrick. “Die vindt elk
jaar plaats in het derde weekend van
oktober, en we organiseren die telkens in
een andere gemeente, zodat mensen
nieuwe trage wegen leren kennen. Tegelijk
willen we op deze dag aan de politiek de
waarde van trage wegen tonen, en dat het
belangrijk is ze te blijven onderhouden.”
Dit jaar zal de 5 kilometer lange wandeling
starten in Grootlo en richting Tremelo gaan.
De kwb-afdelingen krijgen veel fijne reacties
en de opkomst voor de wandelingen
is massaal, maar de huidige veiligheidsmaatregelen
zorgen wel voor een extra
(financiële) inspanning. “Die moeite doen
we met plezier”, verzekert Patrick, “zodat
iedereen ten volle kan blijven genieten. Er
staan toiletten langs de weg die regelmatig
worden gereinigd, en er worden
picknicktafels geplaatst met alle nodige
ontsmettingsmaterialen. Bij vertrek en
aankomst proberen we een eetgelegenheid
te voorzien.”
En er wordt ook rekening gehouden met
minder mobiele mensen. “Er is steeds een
kortere wandeling die toegankelijk is voor
rolstoelen en kinderwagens. Iedereen
moet kunnen bewegen”, aldus Patrick.
Zin om zelf de trage wegen van Heist-opden-Berg
te verkennen? In het kader van
100 jaar Rerum Novarum worden ze extra
in de kijker gezet met een wandeling die je
heel mei kan doen. De start zal in Schriek
Dorp aan het kerkplein zijn. Meer info vind
je via beweging.net/mechelen-turnhout.

Kwb-nieuws
Sportieve winter bij kwb Langemark
Kwb Langemark zat dit voorjaar allesbehalve stil. De bubbeltocht
van januari, de Valentijnwandeling in februari en de Prille
LenteHappening van maart (foto) konden elk op veel publiek
rekenen. Telkens zo’n veertig leden verkenden te voet of per fiets
de lokale wegen. Zo was er iets te doen tijdens de korte wintermaanden,
konden de leden elkaar op veilige afstand terugzien, en
kwam iedereen nog eens buiten in de openlucht. Het deed deugd
aan lijf en leden, en vooral aan het hart.
Leden van kwb Hoeselt verwend met presentjes
Voor de leden van kwb O.L.Vrouw-Hoeselt is
de bedeling van Raak een moment geworden
om (extra) naar uit te kijken, want sinds de
lockdown zit er elke maand een attentie bij. In
maart kregen ze een pakketje mooie voorjaarsbloeiers,
en in april werden ze verrast met een
chocolade paashaas. “Waar we anders de Raak
gewoon in de brievenbus steken, moeten we nu
aanbellen om onze presentjes af te geven”, legt
voorzitter Ghislain uit. “Op die manier houden
we op een veilige afstand een praatje en onderhouden zo de
band met onze leden, nu onze activiteiten op een laag pitje
staan.”
Paasontbijt en koekjes voor het goede doel
Kwb Witgoor gelooft in wereldsolidariteit.
Daarom organiseert de afdeling al een
heel aantal jaren een ontbijt ten voordele
van WSM (het vroegere Wereldsolidariteit).
Door corona moesten ze dat nu noodgedwongen
in een ander jasje gieten.
Daarom werd dit jaar een mooi verzorgd
paasontbijt afgeleverd aan huis. De wijkmeesters
stonden op Pasen al voor dag
en dauw klaar om alles met zorg klaar te
maken en alle pakketten tijdig aan huis te
leveren.
Met 215 inschrijvingen was de actie een
succes, en goed voor een mooi bedrag.
Dat gaat traditiegetrouw naar WSM, maar
dit jaar wilde de afdeling ook de verzorgenden
en vrijwilligers van de rusthuizen
in hun gemeente, en woonhuis De Hei, een
hart onder de riem steken. Daarom lieten
ze speciaal voor hen overheerlijke koekjes
bakken. Een mooi en warm gebaar als
blijk van dank voor hun onmetelijke inzet,
zeker in deze moeilijke tijden.
33

Reportage
Betoverende verhalen over 75 tinten
Het geheime leven
van kleuren
Kleur geven aan ons leven, daar houden we toch allemaal van? Wie meer wil weten
over kleuren en hun betekenis kan terecht bij designjournaliste Kassia St Clair. Zij
bundelde haar levenslange interesse in kleuren in een uniek boek: ‘Het geheime
leven van kleuren’. Daarin vertelt ze betoverende verhalen over de 75 bekendste
tinten en kleurschakeringen. Het boek gaat over mode en politiek, kunst en oorlog,
over het geel van Van Goghs zonnebloemen, Picasso’s blauwe periode, het rood in
de grottekeningen van Lascaux en de fluorescerende kleuren van punk.
Tekst: Tine Vandecasteele
k werd verliefd op kleuren zoals de meeste mensen verliefd
“Iworden: terwijl ik er helemaal niet mee bezig was”, klinkt het in
de inleiding van het boek. “Tien jaar geleden studeerde ik in Oxford
en deed ik onderzoek naar damesmode in de achttiende eeuw.
Daarvoor reed ik geregeld naar Londen, waar ik in het archief van het
Victoria and Albert Museum door de vergeelde nummers van
‘Ackerman’s Repository’ bladerde, een van de oudste lifestyletijdschriften
ter wereld.” Het was daar dat Kassia St Clair verliefd werd
op de kleuren. “Vol verwondering las ik de beschrijvingen van de
modetrends rond 1790, alsof ik een menu bij een sterrenrestaurant
proefde”, vertelt ze. “In het ene nummer stond: ‘Een Schots hoedje
van granaatkleurig satijn, met gouden franje langs de rand.’ In een
ander nummer werd een japon ‘van vlo-kleurig satijn’ aangeprezen.”
Jaren later kreeg St Clair een idee dat haar de kans bood om elke
maand over haar passie te schrijven. “In elke ‘Elle Decoration’ die
verscheen, nam ik een kleur onder de loep, op zoek naar zijn verborgen
raadselen”, legt ze uit. “Die artikels vormden de basis voor ‘Het
geheime leven van kleuren’.”
Wij zetten alvast enkele leuke weetjes over de bekendste
kleuren voor je op een rij.
Wit
Wit is op sommige plekken, zoals
China, de kleur van de dood. Maar
ook bij ons was er ooit een link
tussen wit en de dood - denk maar
aan het wit kalken van huizen tijdens
pest epidemieën.
Er is ook een verband tussen wit en
de hang naar schoonheid. Al sinds de
34

vierde eeuw v.C. maken vrouwen hun gezichten witter om de huid
lichter te doen lijken. Dit eerste smeersel bevatte echter lood.
Generaties vrouwen hebben zichzelf op die manier vergiftigd.
Vandaag associëren we de kleur onder meer met bruiden, en
denken we dat in het wit trouwen al eeuwenlang gebruikelijk
is. Niets is echter minder waar. Westerse trouwjurken waren
vroeger over het algemeen kleurig. Het was pas in 1840, toen
Queen Victoria in een ivoorwit kleed trouwde, dat de witte trouwjurk
ingang vond.
Geel
Bij mensen wijst de
kleur geel op ziekte:
denk maar aan een
gelige, vale huid, geelzucht
of een galaanval.
Geel als omschrijving
voor massaverschijnselen
of groepen duidt
op nog veel ergere
dingen. Het beruchtste voorbeeld van geel als stigmatisering is
wel de ster die de joden van de nazi’s moesten dragen.
Maar net als bij wit zien we ook hier een tegenstelling, want geel
is tegelijkertijd de kleur van waarde en schoonheid. In China was
geel de kleur van de keizerlijke familie, en blond haar is in het
westen lange tijd het schoonheidsideaal geweest.
Oranje
Oranje straalt zelfvertrouwen
uit: het wordt gebruikt om de
aandacht te vestigen of om
een dringende boodschap over
te brengen. In het verkeer dient
ze als alarmkleur en wordt ze
gebruikt voor waarschuwingssymbolen
op de weg, onder
meer omdat oranje goed
contrasteert met het blauwgrijze
asfalt, ook bij weinig
licht.
Wist je trouwens dat de ‘zwarte dozen’ van vliegtuigen in werkelijkheid
oranje zijn, omdat men hoopt dat ze zo na een crash
makkelijker terug te vinden zijn?
Roze is voor meisjes en blauw is voor jongens, vinden heel wat
mensen. Nog maar een paar generaties geleden lag dat echter
totaal anders. Roze of verbleekt rood was vroeger de kleur van
soldaten met rode uniformjassen en kardinalen met rode
mantels. Blauw daarentegen werd met goddelijkheid en sierlijkheid
geassocieerd. Daarom wordt Maria vaak met een blauwe
mantel afgebeeld.
In een artikel over babykleertjes dat in 1893 in ‘The New York
Times’ verscheen, staat dan weer dat roze de jongenskleur was
omdat de toekomst er voor hen rooskleuriger uitzag.
Ook leuk om weten: blauw is de meest geliefde kleur ter wereld.
Groen
Wie houdt er niet van
een groen blaadje?
Groen staat voor jeugd,
prille liefde, natuur.
Bij moslims, voor wie
‘paradijs’ net zoals bij
christenen synoniem
staat voor ‘tuin’, kreeg
groen vanaf de twaalfde
eeuw een belangrijke plaats. Het was, samen met wit, de lievelingskleur
van de profeet Mohammed. Dat is meteen ook de
reden waarom de kleur zo vaak voorkomt in de vlag van islamitische
landen.
Shakespeare legde het verband tussen groen en jaloezie in ‘De
koopman van Venetië’. In dit werk uit de zestiende eeuw lezen
we voor het eerst over ‘groenogige jaloezie’.
Roze of blauw?
‘Het geheime leven van kleuren’ is verschenen bij
uitgeverij Meulenhoff, kost 25 euro en is verkrijgbaar bij
de meeste boekhandels.
35

Coronatainment
Kwb verveelt nooit
In mei leggen alle vogels een ei. Helemaal waar is dat niet,
maar toch leggen we de associatie vaak. In het raster hiernaast
hebben zich 24 vogels verstopt. Vind jij ze?
Boomkruiper
Fuut
Gaai
Goudhaan
Groenling
Grutto
Houtduif
Huismus
Kauw
Kievit
Kolibrie
Kwikstaart
Leeuwerik
Lijster
Mees
Merel
Roodborstje
Specht
Spreeuw
Tjiftjaf
Vink
Wielewaal
Winterkoning
Zwartkop
Een zomers dessert
De lente en zomer: daar horen heerlijk fruit én ijs bij. Probeer als
variant eens semifreddo, letterlijk ‘half bevroren’: een Italiaans
nagerecht dat doet denken aan roomijs.
Wat heb je nodig?
a 225 g nougat
a 4 eieren
a 1 vanillestokje
a 55 g kristalsuiker
a 500 ml slagroom
a 150 g aardbeien uit de diepvries *
a 150 g frambozen uit de diepvries *
*
Je kan ook voor 300 g gemengd rood fruit gaan.
Zo maak je het?
1. Bekleed een cakevorm met bakpapier.
2. Snij de nougat in kleine blokjes.
3. Splits de eieren.
4. Haal het merg uit het vanillestokje, doe het samen met de
suiker bij de eierdooiers, en klop goed door elkaar.
5. Klop in een kom het eiwit stijf, en in een andere kom de
slagroom.
6. Schep voorzichtig de opgeklopte slagroom door het eigeelmengsel.
7. Schep daarna het opgeklopte eiwit erdoor.
8. Schep de nougat, de helft van de frambozen en de helft van
de aardbeien door het mengsel.
9. Verdeel het over de cakevorm, dek af met vershoudfolie en
zet minimaal 4 uur in de diepvries.
10. Haal uit de diepvries, en decoreer met de overblijvende aardbeien
en frambozen.
11. Smakelijk!
a Bron: www.chickslovefood.nl
36

vragen aan
Jef Colruyt
Ondernemer
FAQ
Tekst: Peter Thoelen
1
2
3
4
5
Colruyt voerde tientallen jaren geleden als eerste groot Belgisch bedrijf
een effectieve duurzaamheidsstrategie. Waar staan jullie vandaag in de
rangorde van duurzame bedrijven?
Voor ons betekent duurzaam ondernemen zakendoen met respect voor de mens,
natuur en samenleving. Ik durf zeggen dat het in onze genen zit.
Met veel concrete initiatieven proberen we op sociaal en ecologisch vlak iets
goeds te doen, zonder ons economisch-maatschappelijk doel uit het oog te verliezen.
Al vroeg experimenteerden we met manieren om energie te besparen en
afval te verwerken, en vandaag zijn we gekend voor onze efficiënte en tegelijk
duurzame manier van werken. Ik zou ons dan ook behoorlijk hoog in die rangorde
durven plaatsen: bij alles wat we doen, speelt dat duurzame denken mee. En dat
zal altijd zo blijven.
Je bent een rationeel en succesvol ondernemer maar hebt ook een spirituele
kant: je laat je kantoor ‘energetisch zuiveren’, bent geïnteresseerd in
boeddhisme … Hoe staan die twee ten opzichte van mekaar?
Rationeel en spiritueel worden hier gezien als tegenpolen, maar dat klopt niet: ze
gaan voor mij hand in hand. Om rationeel beslissingen te kunnen nemen, moet je
ook rust kunnen hebben in je lichaam en geest. Dingen zoals even stilstaan en
introspectie, zoals dat mogelijk is bij meditatie, helpen daarbij. Over de jaren heb
ik de nood ervaren om connectie te behouden met mijn innerlijke drijfveren en
dromen, zodat ik mezelf niet volledig kwijtspeelde in de dagelijkse activiteiten.
Heb je nog tijd voor hobby’s?
Ik kan vooral genieten van een goede wandeling in de natuur en een bezoek aan
musea. Tijdens de vakantie vind ik het super om rond te reizen met de camper en
mooie plekken te ontdekken en te beleven.
Wat is het meest inspirerende boek dat je recent gelezen hebt?
'Levels of consciousness' van David R. Hawkins. Dit geeft een goed inzicht in de
niveaus van bewustzijn waarop we als mens of organisatie kunnen functioneren,
en wat het effect ervan is op onze omgeving en onszelf. Naar mijn aanvoelen
kunnen we pas écht duurzaam samenleven als we er gezamenlijk in slagen onze
gulzigheid, frustraties, angsten, woede … te overstijgen.
Voedingswinkels bleven tijdens de lockdowns open. Hoe reageerden
medewerkers op de boodschap dat zij in de vuurlinie moesten gaan staan?
Ik ben bijzonder fier dat we de voedselvoorziening in alle veiligheid, voor klanten
én medewerkers, konden garanderen. Dat was alleen mogelijk dankzij uitzonderlijke
collegialiteit, solidariteit en flexibiliteit. Die was er van in het begin bij alle
medewerkers. Want niet alleen de collega’s in de winkels, maar ook die in de
distributie- en productiecentra bleven actief. Nooit eerder zag ik het woord
‘samen’ uit onze missie ‘Samen duurzaam meerwaarde creëren door waardegedreven
vakmanschap in retail’ treffender in de praktijk gebracht. Wat me altijd
zal bijblijven is hoeveel moed en kracht de groep vanuit haar optimisme getoond
heeft, en nog altijd toont. Ik kan daar alleen maar dankbaar voor zijn.
Wie is Jef Colruyt?
Ondernemer Jef Colruyt (Halle,
1958) is sinds 1994 CEO en voorzitter
van de raad van bestuur van
Colruyt Group. Hij zorgde ervoor
dat het familiebedrijf Colruyt op
de Franse markt actief werd en
in België nieuwe winkelformules
ontwikkelde, zoals OKay, Dream-
Land en Bio-Planet. Maar het leven
bestaat niet alleen uit zakendoen.
37

Voor jou getest
Meeple Land
Er gelden strikte toegangsregels in
de pretparken. Slechts een beperkt
aantal bezoekers mag binnen, en dan
nog enkel als er in de attracties plaats
voor hen is. In de huidige omstandigheden
klinkt dit vertrouwd, al gaat het
hier om de spelregels van ‘Meeple Land’.
Elke speler bouwt zijn eigen pretpark
door tegels met attracties of diensten
te kopen en die op de eigen plattegrond
te schikken. Er is een ruim gamma
beschikbaar, duur of minder duur, met
plaats voor meer of minder bezoekers.
Wie beslist om in de lopende ronde niet
verder te investeren, mag een bus met
bezoekers - meeples - naar zijn of haar park halen. Zodra alle
spelers een bus voor hun park hebben staan, mogen de meeples
voor wie er plaatsen beschikbaar zijn binnengaan.
Bij de tussentijdse waardering krijgen de spelers die meer bezoekers
wisten te plezieren extra middelen
om in hun park te investeren. Na vier
rondes eindigt het spel en is het tijd
voor de eindwaardering.
Pas dan blijkt wie goed en wie beter
heeft geïnvesteerd. Veel bezoekers
in het park en een ruim aanbod aan
verschillende attracties leveren veel
punten op; bezoekers die niet binnen
raakten en doodlopende paden in het
park zorgen voor verlies.
‘Meeple Land’ biedt meer uitdagingen
dan de vrolijke vormgeving kan doen
vermoeden. Er komt heel wat planning
en ruimtelijk inzicht aan te pas om de
meest succesvolle parkuitbater te worden.
a Johan & Agnes Witters-Peil – speltafel.wordpress.com
a (Blue Orange | C. Allard & F. Guérard | 2-4 spelers vanaf 8 jaar)
€30!
Het spel ‘Meeple Land’ (art.
3400042) is verkrijgbaar bij
De Banier Creatief aan de
voordeelprijs van 30,00
euro. Deze actieprijs is
geldig van 1 mei t.e.m. 30
juni 2021.
a Voor adressen en openingsuren zie
www.debanier.be
WOORD-
SOORT
PELGRIMS-
TOCHT
OPPAKKEN
MAAND
TIK
AFSPRAAKJE
FRANSE
BEELD-
HOUWER
8
LICHT
VAARTUIG
VERMOMD
DRINKGELAG
7
BORDSPEL
MUZIEKNOOT
DEEL VAN HET
LICHAAM
Puzzel
SLAP
1
EERSTE
VROUW
HERSENON-
DERZOEK
TEGENOVER
TAKEL
5
Visitekaartje
De letters van de naam en woonplaats
GEMEEN
KILTE
3
VEREN-
WISSELING
van deze man vormen in een andere
volgorde zijn beroep. Wat doet hij voor
de kost?
AFRIKAANS
DIER
VOOR
NOOT
HEDEN
6
Witse Runer
• As •
STOOT
4
DIENST-
KLEDING
GESNEDEN
HENGST
2
1 2 3 4 5 6 7 8
38
WITSE RUNER uit AS is RUITENWASSER

Colofon
Raak is het ledenblad van kwb
Er verschijnen 10 nummers per
jaar. Raak verschijnt niet in juli en
augustus.
Drukdatum: 14/04/2021
Redactieadres:
kwb vzw,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
02 246 52 31 - raak@kwb.be
Verantwoordelijke uitgever:
Jo De Smet
Redactiecoördinator:
Charlotte Van Doren
Werkten mee aan dit nummer:
Lieselot Bleyenberg, Jo De Smet,
Jonathan Goetvinck, Siegmund
Hermans, Dieter Herregodts, Sara
Janssens, Filip Lelie, Frank
Lenders, Katrien Van Mele, Neena
Salaets, Peter Thoelen, Tine
Vandecasteele en Johan Witters
Kwb-lidmaatschapsbijdrage
2021: 30 euro
(storten op BE57 7995 5000 3035,
algemeen kwb-secretariaat)
Vormgeving: Het Eiland Neus,
Leuven
Drukwerk: Dessain Printing,
Mechelen
Oplage: 41.500
Lid Medianetwerk Plus
In het kader van de nieuwe vrijwilligerswet
(1 aug. 2006) stelt kwb
een organisatienota ter beschikking.
Je vindt ze op
www.kwb.be of kunt ze aanvragen
via info@kwb.be,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
Met de steun van:
Je eigen totebag
zeefdrukken
Aan de slag!
Met de laatste Raak-pagina kan je elke maand meteen aan de slag. Deze
maand: zo maak je je eigen katoenen tas voor je wekelijkse boodschappen.
Nodig:
a Zeefdrukkkader
(A5-formaat)
a Rakel voor zeefdruk
op textiel
a Set zeefdrukinkt van
vier kleuren
a Witte zeefdrukinkt
a Sjabloonvellen voor
zeefdruk
a Katoenen draagzak
Aan de slag!
a Papierplakband
a Snijmesje
a Een potlood
a Potjes om in te
mengen
a Spateltjes
a Vod
a Stuk karton
a Haardroger
a Strijkijzer
groen van het blad start je met geel, en voeg
je vervolgens beetje per beetje blauw toe tot
je de gewenste kleur hebt.
6. Leg het zeefdrukraam met het sjabloon
onderaan op een verhoogje, bijvoorbeeld
aan elke kant een rol plakband. Dit doen we
om het raam te kunnen in rakelen. Schep
voldoende inkt bovenaan op het raam. Let er
op dat de inkt op een plaats ligt waar het
sjabloonpapier het raam bedekt.
7. Trek de inkt nu met de rakel in één vlotte
beweging naar de onderkant van het raam.
Hou hiervoor de rakel in een hoek van
ongeveer 45 graden.
8. Til het raam voorzichtig op. Verwijder voorzichtig
het sjabloon van het raam, maak het
raam en de rakel proper met water, en laat
het raam volledig drogen, net als de inkt op
de zak.
9. Herhaal de stappen voor het knolletje.
10. Klaar!
De sjablonen en een
uitgebreidere uitleg vind je op
www.debanier.be/knutseltips, of
scan de QR-code hiernaast.
a Deze knutseltip werd ons aangeboden door De
Banier. De sjablonen en alle stap-voor-stapinstructies
kan je vinden op debanier.be/
knutseltips.
Raak niet ontvangen?
Adreswijziging?
02 246 52 52
info@kwb.be
1. Knip een A4-sjabloon papier in twee A5’s.
Teken op één vel de bladeren van het
sjabloon over. Op het andere vel neem je
de knol van het bietje en de nerven van de
bladen over.
2. Snij de figuren uit.
3. Kleef het sjabloon met de blaadjes met
papierplakband onderaan het zeefdrukraam
vast.
4. Steek om doordrukken van de inkt te voorkomen
een stuk karton in de zak.
5. Meng de inkt in de gewenste kleur. Voor het
Zeefdrukken is een drukproces
waarbij de inkt doorheen een fijnmazig
gaas of een zeef op textiel wordt aangebracht
met behulp van een rakel. Op het
deel van de stof waar geen drukinkt mag
komen, worden de gaasopeningen van de
zeef ondoordringbaar gemaakt met
waterdichte materialen of afgeplakt met
een sjabloon. Met dit procedé kun je je
eigen T-shirts, kussenslopen …
bedrukken.
39

AFSTANDEN
6 km, 9 km, 12 km, 15 km, 20 km
(6 km rolstoeltoegankelijk)
INFO
Noël Hermans, 0478/69 48 48,
kwb.koersel1@gmail.com