Altius. 2021 - zomeruitgave

9 Altius. | 2021
Van MBB’er...
...naar Advanced Adapter met de ‘Varian Ethos’
Adaptief bestralen van de prostaat in het Medisch Spectrum Twente
met de ETHOS Therapy en artificial intelligence
Tot februari 2020 was Image-Guided Radiation Therapy (IGRT) de standaard techniek voor prostaatbestralingen
in het Medisch Spectrum Twente (MST). Met behulp van online kV-beelden of
een ConeBeam CT (CBCT) werd elke dag tot de millimeter nauwkeurig de positionering van de
patiënt geverifieerd en waar nodig aangepast. Deze techniek houdt echter geen rekening met de
dagelijkse variatie van organen, bijvoorbeeld de vulling van blaas en darmen. Het gevolg hiervan
is dat het vooraf berekende bestralingsplan wordt afgestraald, terwijl de situatie van die dag om
aanpassingen van het plan vraagt. Varian ETHOS Therapy maakt deze dagelijkse aanpassingen
wel mogelijk. Dit wordt online adaptieve radiotherapie genoemd. Met behulp van Artificial Intelligence
(AI) worden organen als blaas, prostaat en rectum op de CBCT gelokaliseerd, waarna
binnen enkele minuten het vooraf vervaardigde bestralingsplan volledig wordt aangepast aan
de situatie van dat moment. De grote voordelen hiervan zijn nauwkeuriger bestraling van het
doelgebied, maar ook beter sparen van de gezonde organen als rectum en blaas, met hopelijk
minder bijwerkingen als gevolg. Met ETHOS Therapy kan een patiënt na twintig minuten het
bestralingstoestel weer verlaten. De afdeling Radiotherapie in het MST is wereldwijd de eerste
radiotherapeutische afdeling die prostaatbestralingen adaptief behandelt met de ETHOS Therapy.
Sinds juli 2020 is adaptieve radiotherapie zelfs de standaardbehandeling geworden voor
alle prostaatbestralingen in het Medisch Spectrum Twente.
Workflow adaptieve bestraling van de prostaat
Patiënten die adaptief worden behandeld, krijgen
dezelfde voorbereiding als de standaard
IGRT-patiënten. In de prostaat worden goudmarkers
geplaatst, waarna enkele weken later
een plannings CT en -MRI worden gemaakt. Het
Clinical Target Volume (CTV) en de omliggende
organen worden ingetekend. Enkele van deze
organen zijn in het ETHOS systeem als zogenaamde
‘influencers’ aangemerkt. Dit betekent
dat de positie en grootte van deze organen de
positionering van het CTV dagelijks kunnen beïnvloeden.
Bij prostaatbestralingen zijn dit de
prostaat zelf, de vesikel seminalis, de blaas en
het rectum. Deze influencers worden op het toestel
automatisch ingetekend met behulp van AI.
De Treatment Planning verloopt hetzelfde als
voor de IGRT-workflow. Wel wordt bij een adaptief
plan standaard gekozen voor een negen- of
twaalfvelden IMRT-techniek. Dit in verband met
de kortere rekentijd op het bestralingstoestel, dit
is namelijk circa driemaal sneller dan een herberekening
van een VMAT-techniek, en het een feit
is dat er weinig kwaliteitsverschil zit tussen een
VMAT- en IMRT-plan in de ETHOS-software.
De verschillen ten opzichte van een standaard
IGRT-workflow zitten voornamelijk in de handelingen
op de lineaire versneller. Op de ETHOS
wordt altijd gestart met een CBCT, ongeacht of
er adaptief of ‘standaard IGRT’ behandeld wordt.
Vervolgens onderscheidt de adaptieve werkwijze
zich door de AI-segmentatie te starten. Hierna
kunnen de automatisch gecontourde influencers
worden gecontroleerd en zo nodig aangepast.
Aan de hand van de influencers en met de oorspronkelijke
intekening als uitgangspunt, worden
het CTV en Planning Target Volume (PTV) gegenereerd.
Na goedkeuring van CTV en PTV waarbij