Vorsten editie 8 - 2023 - Inkijkexemplaar

HHet Hof van de koning was ooit een bolwerk van adel.
E
<
Uit de hoogste regionen werden hoffunctionarissen
geselecteerd. Rutger Jan graaf Schimmelpenninck, heer
van Nijenhuis, Peckedam en Westerflier was tienallen
jaren grootmeester van koning Willem III. En Constant
Adolph baron Bentinck van Buckhorst fungeerde als
stalmeester van koningin Wilhelmina. Hij gaf de
functie - net als zijn adellijke titel - door aan zijn zoon.
Die tijden zijn voorbij. Voor de dagelijkse werkzaamheden
is geen baron of graaf meer in dienst bij
Willem-Alexander. De grootmeesteres van het
koningspaar is een uitzondering, dat is de gravin van
Zuylen van Nijevelt, geboren als jonkvrouwe Bibi den
Beer Poortugael. Maar haar functie is onbetaald en ze is
niet dagelijks op het paleis te vinden.
Tientallen generaties terug
De eerste Oranjekoningen verhieven vrinden in de
adelstand als dank voor hun loyaliteit. Maar hoewel de
Nederlandse koning de enige is die in het land titels kan
verlenen, gebeurt dat niet meer in de praktijk. In België
wél: daar komen er ieder jaar een tiental baronnen en
baronessen bij. Alleen zijn dit persoonlijke titels,
vanwege persoonlijke verdiensten, die niet door hun
kinderen worden geërfd. Zo werden Toots Tielemans en
Edouard Vermeulen baron vanwege hun bijdragen in de
muziek en de mode.
De families die hun titel of predicaat hebben geërfd,
hebben een stamboom die vaak al tientallen
generaties teruggaat. Behalve die titels, wordt er soms
een landgoed, huis of kasteel overgedragen op de
volgende generatie. En vaak ook een gevoel: “Ik zie
mezelf als een schakeltje in de ketting”, zegt een baron
die gesteld is op zijn anonimiteit en niet te koop loopt
met zijn titel. Een twintiger wiens voorgangers grote
namen zijn in de geschiedenis van het Koninkrijk. “De
mensen waarvan ik afstam hebben gave dingen gedaan.
Het maakt me ervan bewust dat ik zelf ook iets wil
presteren. Ik moet er zélf hard voor werken.”
Jonkheer Michael Sebastiaan Barnaart van Bergen
Huis te Vogelenzang en Huis Barnaart, Haarlem
(zie vorige en volgende pagina)
Kasteel van Bornem, België
Op zoek naar opvolging
Even onder Antwerpen, schilderachtig gelegen aan de
Oude Schelde, ligt het duizend jaar oude kasteel van
Bornem. Het wordt bewoond door de 82-jarige John II
graaf van Marnix van Sint Aldegonde, graaf van Bornem.
Hij woont er alleen, tussen aandenkens aan honderden
jaren familiegeschiedenis. Een verre voorvader van John
is Filips van Marnix, heer van Sint-Aldegonde. Hij was de
rechterhand van Willem van Oranje en zou de tekst van
het Wilhelmus hebben geschreven. Het kasteel staat vol
historisch meubilair, prachtige serviezen en zilver met het
grafelijk wapen.
Koninklijke gasten
Als kleine jongen kwam John vaak in de zomer op het
kasteel dat toen nog door zijn grootouders werd bewoond.
Hij is niet voorbestemd om hier ooit kasteelheer te
worden, maar dan sterft zijn oom plotseling op 60-jarige
leeftijd. “En ik stond in zijn testament. Toen ben ik hier
gekomen, tamelijk jong, pas 25 jaar.” Zo wordt John de
veertiende graaf van Bornem, met zeggenschap over het
kasteel en de landerijen, bossen, boerderijen en huizen die
worden verpacht. Hij wordt plots verantwoordelijk voor
dat enorme bezit en het contact met alle mensen die
daarbij betrokken zijn. Hij ontvangt gasten als prinses
Caroline van Monaco en groothertog Jean van Luxemburg.
En, bijna vanzelfsprekend, ook Filip en Mathilde.
“Filip kwam hier dikwijls overheen vliegen met zijn
helikopter. Hij had me een brief gestuurd. Hij zou graag
eens kennismaken met de eigenaar. Hij kwam uiteindelijk
vaak hier, en ik ook op het paleis. Nu hij koning is, is dat
wel verminderd”, zegt de graaf.
Open voor publiek
In al die jaren laat hij het kasteel zoveel mogelijk intact.
Hij besluit een groot deel al in 1985 open te stellen voor
publiek en richt zelfs een koetsenmuseum in. Zelf woont
de graaf in een bescheiden appartement in het kasteel.
Sommige historische salons laat hij naar eigen smaak
renoveren. Boven de deur van een van de zalen staan de
letters AJ. “Ja, de J staat voor John en de A… Dat is de
naam van mijn vrouw. Ik was getrouwd, maar mijn vrouw
is niet gebleven. En ik heb geen kinderen. Daarom ben ik
naar neven gaan zoeken.” Zijn kandidaat-opvolger heeft
hij gevonden in Frankrijk. Maar: zijn moeder is een
Parisienne. En dat is een probleem. “Als je de taal van de
streek niet spreekt, dan kun je hier niet wonen. Dat is
onmogelijk, dan kun je niet vooruit.” Wordt vervolgd dus.
>
50