Vijf doorbraakprojecten voor energiewijken

Versnellen in de verkaveling
D
Uitwisselingen in de
multifunctionele buurt
E
KENMERKEN
– Verkavelingen bestaan
meestal uit grotere huizen
met een lagere dichtheid.
Ze zijn vaak rond dezelfde
periode gebouwd, wat
resulteert in een meer
homogene en volledig
residentiële omgeving.
– De typische verkaveling
trekt financieel sterkere
huishoudens aan die op
zoek zijn naar een rustige,
groene woonomgeving.
Maar veel verkavelingen zijn
ook gebouwd door sociale
huisvestingsmaatschappijen
en in sommige gevallen later
(gedeeltelijk) verkocht aan
particuliere eigenaren.
– De grotere schaal van
de huizen biedt ruimte
voor de installatie van
energiemaatregelen, zowel
binnen (technische ruimte,
warmtepomp), op het dak
(zonnepanelen of PVT-
panelen) als in de tuinen
(BEO-veld).
URGENTIE Hoewel de effecten van de
energietransitie hier minder merkbaar zijn,
zijn verkavelingen belangrijke spelers in
de transitie van de gebouwde omgeving.
Vrijstaande, grotere huizen zijn minder
energiezuinig, hun ligging buiten de stad
vergroot de afhankelijkheid van auto’s en
hun ruimtebeslag heeft een grotere impact
op ecosysteemdiensten. Het transformeren
van (goed gelegen) verkavelingen tot meer
energiezuinige wijken kan meerdere van deze
uitdagingen tegelijk aanpakken.
KANSEN Verkavelingen zullen vanwege
de lage dichtheid van mogelijke afnemers
hoofdzakelijk beroep moeten doen op
individuele systemen. Collectieve winsten
zullen op andere niveaus worden gezocht:
het delen van een wijkidentiteit, opslag of
speelplaatsen voor kinderen. Verkavelingen
kunnen experimenten worden voor het
combineren van de energietransitie met
gemeenschapsvorming.
KENMERKEN
– Binnen wijken zijn er
altijd verschillende
energieproductie- en
consumptiepatronen
van gebruikers, naast
verschillende potentiële
energiebronnen.
– Binnen wijken zijn er altijd
verschillende stromen en
systemen: van energie, afval,
water en mobiliteit, die
van elkaar gebruik kunnen
maken.
– De meeste wijken zullen
nooit volledig tegelijk
transformeren. Er zullen
geleidelijke golven van
renovatie zijn, van nieuwe
energiesystemen en van
wisselende wijkdynamieken.
URGENTIE De verschillende behoeften en
mogelijkheden binnen bestaande buurten
zijn ongelijk verdeeld. Het potentieel voor
energiemaatregelen wordt bijvoorbeeld
beïnvloed door de oriëntatie van de daken, de
aanwezigheid van tuinen voor geothermische
sondes of beschikbare technische ruimtes
voor een warmtepomp, die sommige huizen
wel hebben en andere niet. Uitwisselingen
tussen gebouwen met een hoog en een laag
potentieel kunnen deze onevenwichtigheid
oplossen, maar de huidige kaders missen een
structurerende en uitvoeringsgerichte logica
om de verschillende potenties met elkaar te
verbinden.
KANSEN Een belangrijke opportuniteit
binnen het Vlaamse landschap is de
nauwe verwevenheid van industrie en
woongebieden. De energievraag en -potentie
van deze zones zijn vaak complementair.
Door op een juiste manier gebruik te maken
van deze nabijheid en diversiteit, kunnen deze
contrasten omgezet worden tot synergieën.
– De meeste verkavelingen
hebben grote of zelfs
overgedimensioneerde
open ruimtes en ruimte voor
mobiliteit, die herontworpen
kunnen worden.
12
13