Vijf doorbraakprojecten voor energiewijken

Een ‘bouwblokstrategie’ grijpt de specifieke kansen van
deze omgeving aan vanuit een collectieve aanpak: het
delen van infrastructuur en kosten en het bieden van een
gestructureerde aanpak voor renovatie en energieproductie.
Een aanpak op bouwblokniveau laat toe om stapsgewijs te
werken. Zo vormen de collectieve systemen per bouwblok
op termijn een groter warmtenet.
Het erfgoedvraagstuk en het bewaren en versterken van
kenmerkende gebouwtypes en ensembles in onze steden
en dorpen vraagt om technologische innovaties. Nieuw
onderzoek leidt tot innovatieve isolatiematerialen en
-technieken, die een goede energieprestatie combineren
met weinig of geen visuele impact. Door clusters
van gebouwen in één keer te renoveren,
ontstaat ook de mogelijkheid om te
kiezen voor een collectieve installatie, in
in
plaats van een individuele installatie per
gerenoveerde woning. Op die manier is minder ruimte
nodig voor de installatie en krijgen we een betaalbaarder
en efficiënter warmtesysteem.
Zo’n geïntegreerde renovatiestrategie 10 laat toe om energieefficiëntie
en duurzame verwarming te verzoenen met de
stedenbouwkundige regelgeving voor de bescherming van
erfgoed en stads- of dorpsgezichten.
Verschillende scenario’s voor het delen van energie worden
onderzocht. Het delen van installaties biedt voordelen: het
is efficiënter om te bedienen en te onderhouden, het
totale benodigde vermogen is lager dan de som
van individuele installaties, en niet iedereen hoeft
dezelfde infrastructuurwerken uit te voeren.
Vanuit praktisch oogpunt betekent dit
bijvoorbeeld dat de logge machines
die nodig zijn voor het boren van
geothermische boorgaten slechts
eenmaal toegang nodig hebben tot
de binnenkant van het bouwblok.
De compacte schaal van het
bouwblok maakt energiedelen ook
interessanter: als gebouwen dichter bij elkaar
staan zijn er ook minder lange aan- en afvoerleidingen nodig.
Gedeelde warmte-infrastructuur 11 maakt het tegelijk mogelijk
om schommelingen in de energievraag op te vangen.
10 ERFGOEDRENOVATIE, De Schipjes, Brugge
Verzoenen van erfgoed en ambitieuze energiedoelen
TECHNISCH
De twaalf hospicewoningen in de Peterseliestraat werden meer dan
honderd jaar geleden gebouwd om onderdak te bieden aan minder
welgestelde schippers en dokwerkers. Door de jaren heen hebben de
huizen verschillende renovaties ondergaan, maar onlangs is er een
grootschalige renovatie uitgevoerd. De huizen zijn nu zo energiezuinig
mogelijk gemaakt met een collectief verwarmingssysteem, een
zonneboiler, een warmtenetwerk en een geavanceerd ventilatiesysteem.
Daarnaast zijn alle gevels gerestaureerd, zijn er nieuwe ramen
geplaatst en zijn de muren bekleed met speciale isolerende aerogelpleister.
Deze pleister maakt het mogelijk om historische gebouwen,
waarbij de beschermde buitenmuren niet kunnen worden aangepast,
toch te isoleren. De vloeren van de huisjes zijn geïsoleerd met speciale
vacuümisolatiepanelen. Het leerproces achter De Schipjes werd vergemakkelijkt
doordat de verschillende gebouwen eigendom zijn van één
enkele organisatie en op hetzelfde perceel liggen. Dit betekende dat het
delen van technische installaties zoals PV-panelen en een warmtepomp
kon worden onderzocht, zonder de juridische obstakels van gedeeld
eigendom of eigendomsgrenzen.
36
11 BEO-VELD IN HET BOUWBLOK, Muide-Meulestede, Gent
Gedecentraliseerde aanpak voor warmtenetten
In het living lab in de Gentse wijk Muide-Meulestede zijn hefboomprojecten
geselecteerd om de energietransitie op wijkniveau te realiseren.
Er wordt hiervoor gekeken naar warmtenetten op bouwblokniveau.
Telkens wordt een installatie voorzien waarop verschillende gebruikers,
waaronder ook bestaande individuele woningen, kunnen aansluiten.
Een voorbeeld hiervan is een grootschalig BEO-veld (Boorgat Energie
Opslag) onder het voetbalveld van de lokale sportvereniging. Om
voldoende energieafname te garanderen bij een BEO-project, wordt
er steeds gezocht naar een grote afnemer. In dit geval zal een sociale
woonwijk naast het voetbalveld op het systeem worden aangesloten,
zodat de haalbaarheid en rentabiliteit in de eerste fase is gegarandeerd.
Vervolgens kunnen ook private woningen aansluiten.
FINANCIEEL, TECHNISCH
37