dijkstra ^—^ plastics bv - Historische Kring Haaksbergen

3178
SPIKKE(R)
Onlangs werden in het waterpark Lankheet ter afsluiting van het project een drietal
kunstwerken onthuld, die elk voor zich een symbolisch karakter hebben. Een daarvan
is de kleine houten brug, die in het fietspad over het water is gelegd, dat daar uit
de Buurserbeek/de Schipbeek het waterpark instroomt, hetzgn.van Heek's Slat. De
brug en het water symboliseren hier de overgang van vervuild water naar het zuiverende
waterpark. Er is echter ook een historische achtergrond. In de beek naast
de fietsbrug is door middel van keien een brede doorwaadbare plaats gecreëerd,
waar paard en wagen en gemotoriseerd verkeer doorheen kunnen rijden, een zgn.
Voorde.
Deze Voorde verwijst naar een tijdperk, nog niet zo lang geleden, waarin nog geen
bruggen bestonden en mens en dier bij het passeren van rivieren en beken aangewezen
waren op doorwaadbare plaatsen. Vele eigennamen herinneren nog aan
die tijd. Denk bijvoorbeeld hier in de buurt maar aan eigennamen als Ten Voorde
of Ossevoort. Maar de naam Voorde komt ook regelmatig samengesteld voor in
plaatsnamen zoals in Lichtenvoorde, Bredevoort en Vorden. Of over de grens in
Hackfort, Steinfurt en Frankfurt. Vaak was ook het eerste element van de naam
met een dier verbonden. Denk maar aan Coevorden, Oxford en Schweinfurt. Een
Voorde was dus een algemeen verschijnsel.
Bij kleinere stroompjes, beekjes en sloten sprak men niet meer van een Voorde als
het over doorwaadbare plaatsen ging, maar over een V(l)onder of een Spikke. Dat
waren overbruggingen, gemaakt van boomstammen of takkenbossen, bedekt met
zoden. De familienaam Vonderman zal bijvoorbeeld van zo'n Vonder zijn afgeleid,
(zie ook het artikel Misdaad en Straf op pag. 3180, redactie) In Haaksbergen gebruikte
men een andere naam, zoals uit oude stukken blijkt. Hier ter plaatse heette
zo'n provisorische oversteekplaats een Spikke. En hoewel B.J. Hekket in zijn boek
over Oost-Nederlandse familienamen de naam Spikker niet noemt, is deze familienaam,
evenals die van Spekreise, volgens wijlen André Hottenhuis wel degelijk
afgeleid van de Haaksbergse naamgeving "Spikke".
Nico Spit wees mij erop dat in het Markeboek van Langelo, waarin tussen 1603
en 1862 nauwkeurig alle belangrijke zaken zijn opgetekend, in 1831 bij een gedetailleerde
beschrijving van watergangen, waarvan het onderhoud ten laste van de
Marke kwam, enkele van deze spikke's zijn weergegeven.
We citeren: "De Eerste waterlijding is een vervolg van die (van) Hones tussen de
wijdegronden van Roosink en Hartgerink tot aan het Erve de Hasselt, waar de
Schouw van de Markte Langelo zijn aanvang neemt. Loopt daar tussen de gronden,
ter eener (Zijde) die der Hasselt, Hartgerink en verdere, ter andere Zijden die
van 't Erve Lankheet, de Pagemaat, eigenaar J.H.Stuve dooreenen goot ter zijnen
laste,, zig lings wendend langs de aangekogte grond van genoemde erven, eigenaar
Arent Waanders, tot aan de broekgronden van 't Erven Scholten Hagen, zig rechts
wendend onder 't vonder van den gemeenen voetpad, en lings tussen die grond