Courant - Antwerps Bier College

gia
Colofon
De ABC Courant is een uitgave van het ‘Antwerps
BierCollege’
Verantwoordelijke uitgever & contactadres:
Hans Bombeke, Stadswaag 19, 2000 Antwerpen
Rekeningnummer: 778-5986635-44
Internationaal: IBAN BE55 7785 9866 3544 -
BIC: GKCC BE BB
Bestuur Antwerps BierCollege
Voorzitter: Hans Bombeke
Secretaris: Ivo Liekens
Penningmeester : Ludwig Van Schoor
Homepage: http://www.antwerpsbiercollege.be
e-mail: info@antwerpsbiercollege.be
Redactieraad: Henk Iedema, Ivan Derycke, Peter De
Weerdt, Bruno Goffin
©: Alles uit deze Antwerpse BierCourant mag worden
overgenomen op eender welke wijze, zonder
voorafgaande toestemming van het ‘Antwerps
BierCollege’ mits bronvermelding.
Inhoud
Courant
Maart 2008
Nummer 9
Colofon, inhoud & editoriaal blz 01
Den Rooden Coninck is gesloten! blz 02
Op brouwerijbezoek bij Huyghe blz 03
ABC in Gent blz 04
Vijftien blz 07
Courant Quiz 9 blz 08
Waag wat in het Waagstuk! blz 08
AV-Weetjes blz 09
Antwerpse bierhistorie deel 10 blz 10
Activiteitenkalender blz 12
Editoriaal
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
Als u deze Courant doorneemt, dan is het jaarlijkse
hoogtepunt van het bier, het Zythos Bier Festival
waarschijnlijk al voorbij. De meeste van onze leden
en lezers lopen al een tijdje mee in het ‘biercircus’
en herinneren zich ongetwijfeld hoe het destijds
begon als de ’24 uur van het Belgische
Speciaalbier’ in onze eigen Koekestad.
Vooral in de Stadsfeestzaal was het steevast een
succesvol evenement, maar later ook in de
Handelsbeurs. Tot op heden betreuren veel
Antwerpenaars dat dit bierfeest naar Sint-Niklaas
verhuisde. Ons inziens terecht, ’t zou er aan
mankeren.
We herinneren ons nog hoe, met de snelheid van 24
uur per dag, de datum naderbij kwam waarop de
beslissing moest vallen waar de ‘24 uur’ moesten
gaan plaatsvinden.
Alle suggesties en mogelijkheden ten spijt, werd
het Sint Niklaas. Lees hier geen kritiek op de
‘rapenstad’, lees hier ook geen kritiek op Zythos.
Lees hier wel kritiek op de vroede vaderen van
Antwerpen.
Foto: Filip Coppieters
Waarom we daar niet eerder mee komen? Wel, we
hebben steeds de ‘non-houding’ van het Antwerps
stadsbestuur terzake aan de kaak gesteld. We
hebben met lede ogen gezien hoe door politiek en
administratief Antwerpen tal van inspanningen
werden geleverd voor tal van evenementen, maar
dat er blijkbaar aan steun voor een Bierfestival geen
nood was.
Bovendien is deze kwestie nu eventjes terug
actueel. Want ook de zaal in Sint-Niklaas zal in de
(verre?) toekomst niet meer beschikbaar zijn. Maar
in tegenstelling tot Antwerpen heeft hier het
1

stadsbestuur wél oog voor het probleem van een
eventuele verplaatsing van ons ZBF. En men hecht
er dermate veel belang aan dat dit festival in hun
stad kan blijven dat ze nu al mee op zoek zijn naar
werkbare alternatieven. We kunnen deze interesse,
deze samenwerking, deze bereidheid van Sint-
Niklaas alleen maar toejuichen en hopen dat er iets
goeds uit de bus komt. We moeten dan als
Antwerpenaars durven toegeven dat een ‘kleine
stad’ ook wel eens groot kan zijn.
In tegenstelling tot de onze …
Ook dit jaar weer vonden duizenden de weg naar
hét bierfestival der Lage Landen.
Wij willen dan ook een reuzepluim steken op alle
hoeden van de medewerkers die dit feest elk jaar
weer mogelijk maken. Stuk voor stuk vrijwilligers
die enkele tot véééle uren opofferen om deze
jaarlijkse bierbedevaart tot een goed einde te
brengen.
Waar ook de locatie, bedankt alvast, meiskes en
jongens van Zythos, en alvast tot volgend jaar!
Pif
Den Rooden Coninck is gesloten!
Niets heeft het eeuwige leven, maar als een instituut
van de bruine-café-cultuur verdwijnt, dan passen
wel enige tranen. Of beter nog, goede
herinneringen. De laatste dag van Den Rooden
Coninck was zondag 4 november 2007.
Ondergetekende kwam er met collega’s
aangespoeld na sluiting van Rik’s ‘Close-Up’, onze
toenmalige oase na het werk. Na wat proberen her
en der in de stad - inderdaad, de Marcel bekeek ons
kritisch - zijn we er blijven komen. Werk en
collega’s zijn verdwenen, Mia en Marcel zijn
gebleven. En wij: ik, later plus mijn eega, vonden er
onze ankerplaats. Getolereerd door de heer Marcel
en dame Mia. We werden goed gesoigneerd. Er viel
niets te klagen over bediening of verzorging. Het
was daar steeds in hoofdletters: “AF”. Er waren niet
enkel Mia en Marcel, er was ook hun onvolprezen
koffie. Ik mis hem nu zodanig dat ik enkel bij
‘Cuperus’ nog koffie drink. Maar in het midden van
de zomer, bij het bestellen van een tripel Westmalle
van het schab, gebeurde het wel dat Marcel heel
diep zuchtte. Verdween in zijn kelder en na zo’n
vijf minuten verscheen hij terug met twee flesjes,
nog steeds zuchtend en hij zei: “Ge zult er nog wel
een tweede drinken zeker, anders ben ik voor niets
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
gegaan”. En zijn bier uit zijn kelder was goddelijk.
Hoewel hij zijn tripel het liefst koud dronk (drinkt,
hoop ik), kon hij mijn voorkeur voor het schab
appreciëren en in de zomer als hij dan uit zijn
kelder kwam, glinsterden zijn ogen op zijn
onnavolgbare wijze ... “t schab is te warm” …
Niettemin, mensen die niet in zijn gratie vielen,
zullen het wel gevoeld hebben.
Trouwens, zijn Mia kon zeker ook haar vrouwtje
staan als het erom ging om een wat minder
aangename gast buiten te werken. Maar verder was
zij de moederfiguur die ook het liefst de plooien
glad streek. Ik ben iemand die graag tijdig zijn
bedje opzoekt en ben er nooit bij geweest als er in
het weekeinde een gat in de nacht werd gedanst. Ik
herinner mij wel de poppenkastvoorstellingen met
eigengemaakte poppen. Er was een half dozijn
mensen dat zich uren bezig hield met papier-maché
en het schilderen van de poppen. Daarna zo’n
onvoorstelbare explosie van spraak, zang, licht en
beweging uit Marcel’s poppenkast te laten
exploderen. Hij stond er monkelend bij als directeur
van ’t cirk’.
De relicten van Marcel en Mia stammen uit het
begin van de twintigste eeuw. Een groot deel van
het buurtleven speelde zich af in het openbaar en
dus ook in een kroeg, waar iedereen uit de buurt
elkaar kende en waar geen uitleg meer nodig was:
iedereen wist van elkaar wat meer of wat minder.
En als ge rustig de krant van Marcel wilde lezen;
geen probleem.
Mia en Marcel, Marcel en Mia, ik kan nog pagina’s
volpennen, maar de ruimte is beperkt.
Ik kan alleen besluiten met: “Dank voor al die
jaren” en het gaat jullie, je kinderen en
kleinkinderen nog heel veel jaren goed. Tot ziens,
ergens of ieverans.
Mark Bunneghem
Antwerpse Bierhanden ...
Zijn nog steeds van harte welkom bij de verdere
uitbouw van onze vereniging. Hebt u veel zin
én voldoende vrije tijd om ABC nog beter op de
bierkaart te zetten, dan bent u steeds van harte
welkom op onze tweemaandelijkse Adviesraad.
Meer info: contacteer Hans Bombeke op het
nummer 0497 81 72 27, of raadpleeg onze
webstek www.antwerpsbiercollege.be .
2

Op brouwerijbezoek bij Huyghe
Beste lezers, voordat we onze ‘Gentse Fieste’ hier
bespreken, wil ik een tweetal opmerkingen maken.
Ten eerste: sinds de weergoden het ons bij ons
bezoek aan Domus knap lastig maakten en merkten
dat biernieuwszuchtige ABC-ers zich door geen
slecht weer uit het veld lieten slaan, draaiden ze bij.
Nu dus een uitstap met schitterend herfstweer.
De gids ontvangt (foto: Ivan Derycke)
Ten tweede: als er al zoiets bestaat als een
gemotiveerdheidswijzer voor gidsen, dan twijfelen
we er niet aan dat de brouwerijgidsen daarin hoog
tot zeer hoog zouden scoren. De gids die ons door
brouwerij Huyghe beschikbaar werd gesteld was
informatief, relativerend, mededeelzaam,
bierliefhebber, humorist, met andere woorden: een
gids die staat voor ‘zijn’ brouwerij, zonder
prietpraat te vertellen. De ontvangst bij de
brouwerij was aanvankelijk wat verwarrend, omdat
er niet minder dan drie voor de hand liggende
ingangen mogelijk zijn. Nu goed, na enig gezoek
kwamen we terecht waar we moesten zijn, en vond
onze gids ons, en wij hem. De ontvangst begon in
wat men (minimalistisch) het ‘museum’ noemt.
Minimalistisch, omdat je er als verzamelaar
ondergedompeld wordt in de overtreffende trap van
wat bierverzamelen kan zijn. Hier heeft
brouwerverzamelaar Jean de Laet kosten nog
moeite gespaard om zijn prachtige verzameling
tentoon te stellen met inachtname van de andere
functies die deze lokalen tegelijkertijd hebben. Niet
alleen is er de schitterende collectie, maar ook
wordt deze ruimte benut voor tal van bijeenkomsten
gaande van vergaderingen van de Confrérie van de
Roze Olifant tot beperkte huwelijksrecepties. Bij
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
ons bezoek werd alles in orde gebracht om de
buitenlandse klanten voor de Horecabeurs te
ontvangen. En onze Pif herinnert zich de
In het ‘museum’ (foto: Ivan Derycke)
voorstelling van het in de ABCourant besproken
boek van professor Baetslé, dat ook hier plaatsvond.
Jean De Laet is de pater familias van de huidige
generatie die de brouwerij leidt. Hij huwde met een
dochter uit het brouwersgeslacht dat in 1902 vanuit
Poperinge naar Melle afzakte, om vervolgens de al
sinds 1654 daar bestaande brouwerij over te nemen
en een nieuwe uitstraling te geven. Nu is zoon
Alain verantwoordelijk voor de handel en wandel
van de brouwerij, terwijl de dochter zich ontfermt
over de groeiende reeks Delirium-cafés die
wereldwijd worden ingericht. (Tokio, Bergamo,
Ottawa, Rouen, Brussel, Gent). Jean De Laet zelf
richt zich vooral op het gebeuren in het museum.
Een paradijselijke job na een bierintensieve drukte,
zeg maar.
Zoals alle brouwerijen kende ook Huyghe de
nodige problemen, tot een vijftiental jaar geleden
uitgepakt werd met de Delirium Tremens. Dit is een
bier van hoge kwaliteit en de toegepaste marketing
ontketende een storm. Wie kent immers niet het
bier van de roze olifantjes?
Deze humorvolle knipoog werd aanvankelijk door
onze Amerikaanse vrienden niet zo begrepen en
prompt werd uitvoer naar de VS onder de naam
Delirium Tremens verboden. Hoe de situatie
evolueerde werd niet echt verduidelijkt, maar de
plooien werden gladgestreken. Zeker nadat
Delirium door één van de vele bierfora in de VS
werd uitgeroepen als het beste bier ter wereld. Een
grote stimulans en de gevolgen voor de brouwerij
zijn nog tot op heden voelbaar en zichtbaar.
3

De brouwerij
De impuls die zo’n verkiezing aan een toch niet
echt grote brouwerij geeft is natuurlijk goed
nieuws, maar niet zonder gevolgen. Noodzakelijke
investeringen dringen zich op en de uitdaging goed
bier te brouwen wordt al snel bepaald door ‘het
kunnen volgen’. Er zijn meer brouwers ten onder
gegaan aan hun succes. Nu, van dit laatste is hier
gelukkig geen sprake.
De brouwerij speelde het klaar om een aantal
uitbreidingen te realiseren op de beperkte
oppervlakte die ze in Melle ter beschikking heeft.
Zo werd onlangs nog een vatenspoelinstallatie
geïnstalleerd die 200 vaten per uur schoonmaakt,
terwijl de oude (60 per uur) nog in werking wordt
gehouden. Ook werd de opslagruimte sterk
uitgebreid. Naast brouwer van een aantal
etiketbieren, heeft Huyghe nog een honderdvijfigtal
verplichte cafés, waarvan ze de ‘andere’ bieren ook
leveren.
Naast de vatenspoelmachinerie werd ook fors
geïnvesteerd in cilinderconische tanks, waarvan er
een aantal tweedehands in Keulen werden gekocht.
De kleinste lagertanks hebben een capaciteit van
100 hl, de grootste van 1200 hl. Die kwamen per
schip over de Schelde en werden deels via het dak
binnengehesen. De andere staan, voorzien van een
degelijke isolatiemantel, op de binnenplaats.
Diversiteit
Gedeeltelijk door overnames van andere
brouwerijen, maar zonder twijfel ook op basis van
eigen creativiteit en ‘koopmanskunst’ mag Huyghe
vandaag de dag bogen op een zeer groot gamma
bieren. Daarvoor wordt een groot aantal extra
ingrediënten zoals siropen, kruiden en granen
gebruikt. Voor de ‘Fair Trade’ bieren die men er in
opdracht van Oxfam brouwt, worden bijvoorbeeld
51 % van de ingrediënten uit ontwikkelingslanden
betrokken. Naast deze ‘speciallekes’ vindt men er
echter ook nog oude getrouwen: St.-Idesbald,
Villers en Campus werden na overnames aan de
portfolio toegevoegd. Daarbij komen nog brouw- en
bottelopdrachten voor collega-brouwerijen, je
beseft dat de agenda van brouwerij Huyghe goed
gevuld is. Alles bijeen brouwt Huyghe een goede
70.000 hl, wat haar een tweeëntwintigste plaats
geeft op de ranglijst van onze brouwers. Hiervan
gaat ongeveer 70 % naar de export, terwijl het
Belgische gemiddelde 45 % bedraagt.
Conclusie
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
We merken nog op dat brouwerij Huyghe sinds
enige tijd een eigen waterzuiveringsstation in
gebruik nam. Dit om maar te zeggen dat we hier
een dynamische brouwerij met moderne inzichten
hebben bezocht. De art nouveau gevel van het oude
brouwerijgebouw zou tot andere gevolgtrekkingen
kunnen leiden. Maar, zoals gezegd, dat beeld klopt
helemaal niet. Integendeel, men doet er zijn best om
met behoud van het historische patrimonium de
brouwerij aan te passen aan de noodzakelijke
hedendaagse eisen. Daar moet je niet alleen de
centen, maar zeker ook de wil en de geestdrift voor
hebben. En als we één ding onthouden aan ons
brouwerijbezoek is het wel: “Bij Huyghe bruist het
van leven”.
Hans
De Sinjoren bezoeken de
Stroppendragers: ABC in Gent
Het was frisjes maar wel droog en vooral stralend
weer toen we ons op 17 november naar Gent
begaven. We trokken eerst naar Melle (onder de
rook van Gent) om er brouwerij Huyghe te
bezoeken, die voor Gent is wat de Koninck is voor
Antwerpen en Het Anker voor Mechelen: dé
Eerst naar Melle en Huyghe…(foto: Walter Thys)
stadsbrouwer. De familie Huyghe is al honderd jaar
in deze middelgrote brouwerij actief. Ze is
gebouwd op een plek waar al in de zeventiende
eeuw een brouwerij stond. Vooral na de Tweede
4

Wereldoorlog was opkopen van collega’s of
concurrenten en zoeken naar nieuwe markten aan
de orde van de dag. Zo brouwt Huyghe streekbieren
voor Spa en Arras, de bottelarij werkt ook voor de
Halve Maan in Brugge, wat impliceert dat de
Brugse Zot er op flessen wordt getrokken. Voor
Colruyt brouwt men het tafelbier ‘Boxer’. Hét bier
dat Huyghe definitief op de kaart heeft geplaatst is
de ‘Delirium Tremens’ en de roze olifant is al
gedurende zo’n vijftien jaar overal prominent
aanwezig .
Wie de brouwerij bezoekt, komt onder de indruk
van de enorme museale collectie die door de familie
Huyghe is bijeengebracht. In dit kader worden dan
ook geregeld feesten georganiseerd. En ook het
brouwen zelf gebeurt nog steeds in fraai koperen
ketels. In schril contrast daarmee staan de moderne
conische vergistingtanks en de pas overgekochte,
redelijk moderne, bottelarij. Daarnaast beschikt de
brouwerij ook over een warme kamer waar een
aantal bieren, zoals Delirium Tremens, hun
vergisting op fles meemaakt.
Na de rondleiding dronken we een Delirium
Tremens van het vat. Deze had dus slechts twee
vergistingen achter de rug aangezien de derde op de
fles moet gebeuren, maar desondanks kregen we
uitstekend bier te drinken. We kregen een fraai
blond bier met een mooie schuimkraag, frisse
aroma’s van hop die zich ook mooi gedoseerd in de
smaak lieten opmerken. Het bier vloeide zachtjes
uit. Wie wilde kreeg ook nog een lekker kerstbier
van het vat te proeven, een complex bruin bier.
Voor een uitgebreider verslag over brouwerij
Huyghe, zie het artikel ‘Op brouwerijbezoek bij
Huyghe’ elders in deze Courant.
En dan op kroegentocht…
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
En dan op kroegentocht ... Onze gids, Luc Snoeys,
had niet minder dan acht serieuze
bieretablissementen bij elkaar gepuzzeld. Gezien
het feit dat het overal zo gezellig was en de bieren
zo krachtig waren, moesten we noodgedwongen een
keuze maken. Om niet in herhaling te vervallen
zeggen we hier al dat elk van de bezochte kroegen
een bierkaart had om u tegen te zeggen. Sommige
hadden zich zelfs gespecialiseerd in bijvoorbeeld
oude geuze en afgeleiden. Waaruit men kan
concluderen dat een bezoek aan Gent naar meer
smaakt. Eerst werd de inwendige mens versterkt
met een stevige stoverij in ‘Kaffee De Hopduvel’,
Rokerelsstraat 10. We kwamen terecht in een grote
taverne die men niet zou vermoeden in dit straatje
met bescheiden werkmanswoningen. Als huisbier
presenteerde men er ‘Hoppetje’ dat geschonken
werd in glazen van de ‘Abbaye du Val-Dieu’. Dit
zal geen toeval zijn zeker?
Hoppetje blond abdijbier) 6 %
Kleur: Blond, wandklevend schuim, fijn parelend
Aroma: Hop
Smaak: Hop
Afdronk: Bitter
Conclusie: een bier dat zijn naam waard is, maar
toch best evenwichtig was, zij het niet echt
complex.
Vervolgens trokken we naar het meeste beroemde
café van Gent: ‘Het Waterhuis Aan De Bierkant’,
Groentenmarkt 9. Dit toeristische café heeft een
prachtige ligging aan de leien. Men heeft er niet
minder dan twee huisbieren: de Gandavum en de
Klokke Roeland.
Gandavum (Proefbrouwerij Lochristi) 7,5 %
Kleur: Troebel blond, schuim dat in het midden een
bergje vormt
Aroma: Abrikoos
Smaak: Zet fruitig aan maar is in essentie bitter en
droog, hoppig
Afdronk: Vloeit droog-hopbitter uit
Conclusie: een rijk complex bier.
Klokke Roeland (Bios) 11 %
Kleur: Amberkleurig naar rood-koper toe, schuim
dat in het midden een bergje vormt
Aroma: Complexe zoetige aroma’s, alcohol
domineert, vanille, toffee
Smaak: Typische smaak van een krachtig bruin
bier: alcohol en toffee
5

Afdronk: Vloeit zoetig uit
Conclusie: een verraderlijk krachtig bier. Men
waarschuwt de klanten dat men er maximaal drie
van mag drinken. We kunnen ons voorstellen dat
het snel naar het hoofd stijgt als het niet voldoende
fris geschonken wordt!
In de Dulle Griet (foto: Ivan Derycke)
En dan kwamen er twee rariteitenkabinetten. Eerst
was er ‘Herberg De Dulle Griet’, Vrijdagmart 50.
In dit café is het interieur nogal bijzonder vanwege
de vele poppen die er tegen het met textiel versierde
plafond hangen. Men kan er ook halve liters
Pauwels Kwak of Max blond drinken, maar dan
moet men zijn schoen afgeven die dan in een
mandje wordt opgehangen tot de eigenaar de
rekening betaalt. Het huisbier draagt de naam van
het café en is gebrouwen door Huyghe.
Dulle Griet 5 %
Kleur: Strogeel, een weinig wandklevend schuim
Aroma: Fruitig, licht bitterig
Smaak: Fruitig, licht bitterig
Afdronk: Nauwelijks
Conclusie: een degelijke pils.
Daarna gingen we naar de ‘Trollenkelder’, Bij Sint
Jacobs 17. Bij de ingang stonden enkele trollen in
de etalage. Voor het overige is dit een donkere
kroeg met tafeltjes in bizarre vormen en veel
niveaus en tussenniveaus. Men heeft er twee
huisbieren gebrouwen door Bios.
Trollenbier blond 7,2 %
Kleur: Blond, niet zo stevig maar wel wandklevend
schuim
Aroma: Zoetig, na opwarmen een beetje kruidig
Smaak: Zoetig, vrij neutraal, zacht
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
Afdronk: Weinig nasmaak, zeer zacht
Conclusie: een allesbehalve opvallend bier.
Trollenbier bruin 6,5 %
Kleur: Zeer donker (of lag dat aan de duisternis in
de kelder?), een weinig maar wel wandklevend
schuim
Aroma: Gebrande mout
Smaak Zoetig, zurig, bitterig
Afdronk: Vloeit uit
Conclusie: had meer karakter dan het blonde bier.
Het Trappistenhuis (foto: Ivan Derycke)
Tot slot verplaatsten we ons naar de Brabantdam
164, naar het fraaie ‘Trappistenhuis’, een degelijke
bruine kroeg die toch wat afsteekt tegen het ‘rosse’
karakter van de buurt. Graag vermelden we dat op
de uitgebreide bierkaart ook toelichting bij het
gebodene wordt gegeven. Het huisbier is er
Johannes Blond Stadsbier, zogezegd door het
Trappistenhuis gebrouwen, maar in de praktijk van
De Graal.
Johannes Blond Stadsbier 6,5 %
Kleur: Strogeel, licht gesluierd, weinig schuim
Aroma: Lichte hoppigheid
Smaak: Licht bitterig
Afdronk: Kort, bitterig
Conclusie: een vlotte doordrinker die fris
geschonken moet worden.
Algemene conclusie: deze Gentdag was, net zoals
de Mechelendag vorig jaar, een geslaagd evenement
waarbij de afwezigen weer wat gemist hebben.
Noteer in uw agenda alvast dat we in november
2008 weer een interessante brouwerij met een stad
gaan combineren. Zo hebt u er achteraf geen spijt
van dat u niet kon meekomen ...
Ivan
6

Vijftien
Zaterdag 19 januari 2008, 13.31 uur, Bolivarplaats:
dankzij de goede zorgen van ‘De Lijn’ ben ik prima
op tijd voor de tweede Algemene Vergadering van
het Antwerps BierCollege. Dit jaar is taverne ‘De
Lobby’*, the place to be voor deze unieke
manifestatie. Even nog de straat oversteken om te
verifiëren wanneer bus één mij terug thuis kan
brengen en dan snel het hoekje om en ‘De Lobby’
binnen. ABC is hoorbaar aanwezig op het
gelijkvloers en Peter vertelt me dat het boven ‘te
doen’ is. Een grondwettelijke meerderheid van het
bestuur is al present en druk in de weer om de
laatste plooien van de voorbereiding glad te
strijken: bundeltjes papier samenstellen, tafels en
stoelen verzetten en nadien een eerste pint. Eén
voor één sijpelen rond kwart voor twee de
enthousiaste leden binnen. Uitgestalde ABC t-shirts
gaan als zoete broodjes over de toonbank. De als
dienstdoende kapstok-zitbank-in-de-hoek-aan-hetraam
raakt stilaan overvol. Het is nu nog wachten
op de ober om ons een eerste bolleke te serveren.
Met een traditioneel welkomstwoordje bijt de
Een grondwettelijke meerderheid… (foto: Ivan Derycke)
voorzitter de spits af. Vervolgens worden we
vergast op zeer interessante en af en toe lyrische
ontboezemingen met betrekking tot de voorbije
activiteiten, de financiën, de literatuur en de
informatietechnologie van het College. Geregeld
vuurt het aandachtige publiek vragen en
opmerkingen af, die vlijtig worden genoteerd (maar
hopelijk niet geseponeerd) door het bestuur. Vooral
tussen rondje drie en vier verloopt de Algemene
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
Vergadering vrij geanimeerd (waarvoor onze
hartelijke dank). Stilaan wordt het tijd voor het
Niet tussen rondje drie en vier (foto: Walter Thys)
democratische hoogtepunt van de namiddag: de
verkiezing van het nieuwe uitgebreide bestuur. Met
een ontroerende eenparigheid schenkt de
vergadering het vertrouwen (waarvoor onze
hartelijke dank). Een weinig later rondt onze oude
(bij wijze van spreken) en tevens nieuwe (ook bij
wijze van spreken) voorzitter Hans deze tweede
Algemene Vergadering officieel af. Toevallig is dit
ook het startsein van de – voor velen onverwachte –
aansluitende (nieuwjaars)receptie. Hapjes – koude
en ook warme – verschijnen nu ten tonele, ter
ondersteuning van het bier. Er is genoeg voor
iedereen, maar sommige collegianen vreesden van
niet en hielden het voor bekeken. Zij hadden
uiteraard ongelijk. De anderen zakten (letterlijk) af
naar de toog.
Na een tweede verhuis – hoe kan het ook anders
met een delegatie van Trisserproducenten (van de
verhuisbrouwerij) bij ons – werd in het
naastgelegen café ‘Den 2de zit’ tussen (koffie)pot
en pint de actuele politieke toestand
becommentarieerd en een succesvolle activiteit
afgesloten. Straten oversteken ter verificatie is soms
de Moriaan gewassen: het was tram vier die me
rond 22.22 uur terug naar de depressie aan de
Schelde bracht.
Bruno
* voor het juiste adres van dit etablissement diende
u zeer aandachtig tussen de regels van de
uitnodiging te lezen ...
7

Courant Quiz 9
De hieronder volgende woorden zitten verborgen in
onderstaand diagram. Deze woorden zijn te lezen
van links naar rechts, van rechts naar links, van
boven naar beneden, van beneden naar boven en
diagonaal. De letters uit het diagram mogen meer
dan eenmaal worden gebruikt. Als je alle woorden
uit de lijst hebt doorgestreept in het diagram blijven
er negen letters over waarmee je de naam van een
Belgisch bier kan vormen dat in 2007 op de markt
kwam.Veel puzzelgenot!
L E T E K E B M O B L A
N E L L O G D R R I E L
E A S C L K A O A L V U
K J A O S F U D N N U M
E A N N H W L R J R D I
D K K T E T N E K I U R
A O E R S T Y O S N R P
L P R E T T I Z R O O V
I S I R U D E K A L L E
G D M A M B E R E F A C
D O R S T A D E R T I G
R E L L A D R U O P O H
Woordenlijst:
AMBER – ANKER – BOMBEKE – BRAND –
BROUWER – CAFE – CONTRERAS – DERTIG –
DIEST – DORST – DUVEL – ETIKET – FLES -
GILADEKEN – HOP – KALLE – KETEL –
KRUK – NELLO – OURDALLER – POKAJA –
PRIMULA – PURNODE – RUIKEN – SLOK –
STAD – VOORZITTER – VRIJDAG - ZYTHOS
Oplossing: Het gezochte Belgische bier is:
Oplossingen kun je tot 6 april 2008 sturen naar
Antwerps BierCollege, Stadswaag 19, 2000
Antwerpen met vermelding “Courants Bierquiz
Maart 2008”. Je kan ook per e-mail de oplossing
doorsturen naar info@antwerpsbiercollege.be,
maar vergeet dan vooral niet je naam en adres te
vermelden in je mail.
De winnaar ontvangt een Activiteitenwaardebon
(15,00 euro), die je kunt gebruiken bij een ABCactiviteit
naar keuze in 2008.
Bruno
Waag wat in het Waagstuk!
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
Doorgewinterde ABC’ers het Waagstuk voorstellen
is zoiets als een open deur intrappen, maar toch
nemen we aan dat niet alle Courantlezers deze
biertempel op de Stadswaag al eens op zijn merites
beoordeeld hebben. Met enige schroom, gezien
onze voorzitter één van de grondleggers van dit
etablissement was, schrijven we hier enkele
woorden waarvan we hopen dat ze niet inslaan
zoals de bommen die de pinhelmen tijdens de
Eerste Wereldoorlog vanuit hun Zeppelins op de
Stadswaag hebben gesmeten.
We doen het Waagstuk geen onrecht aan als we
schrijven dat dit een studentikoze bruine kroeg is.
Het interieur wordt opgevrolijkt door een
opvallende antieke tapkast, een groot aantal oude
‘steine potten’ (bierpullen) die het plafond versieren
in de tapkamer en een Zeppelin (naam ook van het
huisbier) in de achterzaal. Er zijn veel hoeken en
kantjes in dit etablissement, zodat groepen hier
gemakkelijk hun weg vinden. De bierkaart is
indrukwekkend met onder andere bijna alle
Belgische trappistenbieren. Verder abdijbieren en
een mooi aanbod lambikbieren. Op het vat zitten
ook allerlei lekkernijen naast het klassieke
‘bolleke’: een blonde Chimay (ça vaut le détour),
meestal een frisse Rodenbach en ook een
maandbier. Er wordt ook aardig gekookt voor wie
toch wel een fond wil leggen bij al dat biergeweld.
Wij bezochten het Waagstuk op 7 januari
jongstleden en dronken als maandbier een ‘Bon
Secours brune’ van het vat, van brouwerij Caulier te
Peruwelz, 8 % alc. (met smaaknotities van Mark
Bunneghem)
Kleur: rood-bruin, fijn blijvend wandklevend
schuimAroma: zacht, zoethout, weinig uitgesproken
Smaak: zoethout, veel smaaktoetsen (onder andere
suggesties van citrus en munt), na enige tijd duikt
een lichte bitterigheid op
Afdronk: vloeit uit, het zoete overheerst, maar er is
een licht bitterige toets.
Slechts één adres: Afspanning het Waagstuk,
Stadswaag 20
2000 Antwerpen
Tel: + 32 (0) 3 2250219
Fax: + 32 (0) 3 2263370
http://www.waagstuk.be
Ivan
8

AV-Weetjes
Een stel open deuren intrappen voor diegenen die
de Algemene Vergadering (AV) van 2008 hebben
bijgewoond, voor de andere ABC’ers mogelijk
interessante en nieuwe informatie.
Wist u dat…
· ABC het afgelopen boekjaar afsloot met een
overschot van meer dan € 1000 en zich dus een
(financieel) zeer gezonde vereniging mag noemen?
· dit eigenlijk voor ons niet echt een complete
verrassing was, omdat wij het volste vertrouwen
hadden en hebben in onze penningmeester?
· voor het vierde jaar op een rij - en dit ondanks de
stijgende kosten voor levensonderhoud - de prijs
voor het ABC-lidmaatschap (inclusief dat van
Zythos) alweer niet werd verhoogd?
· u dus meer dan ooit vrienden en sympathisanten
kunt warm maken om ook lid te worden van ons
college?
· het ABC-ledenaantal quasi continu in beweging is
en eind 2007 de kaap rondde van de 70 leden?
· sinds enkele weken onze webstek voor een deel in
het Engels werd vertaald?
· we daarmee proberen meer Engelstaligen naar
onze webstek te krijgen?
· ook in 2007 weer vier edities van onze ABCourant
het levenslicht zagen?
· de redactie van diezelfde ABCourant exact 27272
woorden op u heeft losgelaten?
Sfeerbeeld van de AV (foto: Ivan Derycke)
· er op de laatste AV in de ‘Lobby’ heel wat meer
T-shirts werden verkocht dan op de AV van 2007?
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
· een goede maillezer slechts een half en een vriend
helemaal geen adres nodig heeft om de ‘Lobby’ te
vinden?
· er gelukkig heel wat vrienden bij ABC zijn
aangesloten?
· sinds de laatste AV het bestuur quasi even sterk is
gegroeid als het aantal leden en zich nu een kwintet
kan noemen?
· naast Hans, Ludwig en Ivo ook Filip en Bruno er
deel van uitmaken?
· brouwerij De Koninck ons een gratis vat
aanbood?
· wij hen langs deze weg daarvoor van harte willen
bedanken?
· bijna iedereen van de aanwezigen tevreden was
met de keuze tussen ‘Brand’ en ‘Koninck’ en geen
‘Duvel’ dronk tijdens de AV?
· er meer dan voldoende hapjes waren op de
aansluitende nieuwjaarsreceptie?
· er dus net iets te weinig leden op die receptie
aanwezig waren in vergelijking met de beschikbare
hapjes?
· sommigen hopen dat het op de AV van 2009 net
andersom zal zijn?
· de AV rond 14.00 uur begon en het officiële
gedeelte eindigde omstreeks 17.00 uur?
· de verlengingen deze keer plaatsvonden in ‘Den
Tweede Zit’ en duurden tot de klok van tienen?
· alle aanwezigen nu al reikhalzend uitkijken naar
de volgende editie en naar hun ditmaal verhinderde
collega’s?
Bruno
Nog op zoek naar een origineel geschenk?
Bestel dan vandaag nog – via
info@antwerpsbiercollege.be of telefonisch bij
Hans Bombeke (0497 81 72 27) - een gloednieuw
ABC-T-shirt
voor de onwaarschijnlijke prijs van 10 euro.
Vermeld bij uw bestelling ook de gewenste maat
(M,L,XL of XXL).
9

Antwerpse bierhistorie
Deel 10: de teloorgang na de Tweede
Wereldoorlog
Een aantal brouwerijen in het Antwerpse hebben
het einde van de Tweede Wereldoorlog niet gehaald
en wie overbleef moest overeind krabbelen na een
bijzonder harde tijd. Maar zelfs in vredestijd
werden de tijden eigenlijk nog zwaarder en de
concurrentie bitsiger. Enkele cijfers kunnen dit
verduidelijken .
Jaar Aantal brouwerijen in België
1945
1950
1955
1960
1970
1986
789
663
536
414
220
132
Een belangrijke oorzaak van het verdwijnen van
een groot aantal brouwerijen is de enorme
concentratie die op gang komt, een concentratie
waarvan we op de dag van vandaag het einde nog
niet hebben gezien. Dit gebeurt zowel binnen de
Belgische context als op internationaal vlak .
Daarnaast is de drankenmarkt zelf sterk in
beweging. Buitenlandse merken vinden snel hun
weg in België. In eerste instantie kunnen de
geallieerden blijvend hun producten afzetten in het
door de oorlog tijdelijk verzwakte gebied. Zo was
er brouwerij Matthieu in de Duinstraat te
Antwerpen die onder de naam Ben Truman Engelse
bieren importeerde die hier werden afgevuld. Maar
veel belangrijker is het consumptiepatroon dat
veranderde, zoals blijkt uit onderstaande tabel. Het
betreft de jaarlijkse drankenconsumptie per hoofd
in liters.
Jaar Bier Wijn Sterke
drank 50
° Gay-
1900
1925
1940
1950
1958
1970
1980
220,51
185,37
123,68
118,23
115,00
132,00
131,00
4,65
7,70
1,85
5,40
6,45
14,16
20,56
Lussac
9,37
1,87
1,35
1,57
1,37
2,60
4,74
Water, en
frisdranken
7,03
19,01
35,23
77,40
116,80
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
De gebottelde waters en frisdranken worden vooral
geleverd door grote Amerikaanse bedrijven. De
verzoeting van de drankenmarkt heeft zich ingezet,
ondersteund door stevige marketingcampagnes
waarbij Coca-Cola de plak zwaaide .
Daarnaast is er de groeiende Europese markt
waarbij de Belgische brouwers niet steeds erin
slagen om hun marktaandeel te behouden, laat staan
te versterken, ondanks de stijgende
exportmogelijkheden. Een eerste stap is het akkoord
van 14 oktober 1947 tussen de brouwers binnen het
Beneluxverband . In de jaren 1950-1960 verliezen
de Belgische brouwers duidelijk het pleit. De export
groeide met mondjesmaat in vergelijking tot de
import van buitenlandse producten. Aangezien de
bierconsumptie in de ons omringende landen wel
groeide, werd het de hoogste tijd om de roerstok om
te gooien en zich radicaal op de export te richten
wat door de schaalvergroting wel mogelijk werd.
En wat dat betreft zijn we op de goede weg. Waar
de export in 1950 quasi onbestaand was, bereikte
deze in 1970 de 1 miljoen hl. en zitten we de dag
van vandaag aan een kleine 9 miljoen hl.
Wat waren nu de gevolgen voor de brouwers in het
Antwerpse ? We kunnen het verhaal in één zin
samenvatten: buiten brouwerij De Koninck zijn ze
allemaal verdwenen. Laat onderstaande tabel een
eerbetoon zijn. We beschouwen hier enkel de
brouwerijen die na de Tweede Wereldoorlog
verdwenen binnen het huidige Antwerpen.
Een belangrijke tendens die zich vooral vanaf de
jaren na 1990 aftekent, is dat de consument meer en
Gevel Brouwerij Van Damme (Krugerstraat) foto: Bruno Goffin
meer interesse krijgt in speciale bieren. Maar
zoals men kan zien was het voor de meeste
10

Antwerpse brouwers al veel te laat. Brouwerij De
Koninck probeert hier wel op in te spelen met zijn
nieuwe brouwsels zoals de blonde, de tripel en het
Winterkoninckje waarover we het al eerder hebben
gehad. Het succes van onze huisbrouwerij het
Pakhuis met zijn Antwerpse ‘blonde’, ‘bruine’ en
vooral ‘den Bangelijke’, kan op dezelfde wijze
verklaard worden. En dan is er nog de ultieme truc:
brouw iets speciaals voor een niche-markt . Tony
De Vogelaer in Hoboken heeft dit met zijn ‘Nello’s
blond’ en ‘Patrache bruin’, gebrouwen door de
Proefbrouwerij te Lochristi goed begrepen. De
Japanners zijn er zot van, maar het zijn ook lekkere
bieren! We zijn benieuwd wanneer hij zelf aan het
brouwen slaat en de Hobokense brouwtraditie terug
tot leven brengt. Overigens zitten we natuurlijk ook
te wachten op het moment dat iemand zich terug
aan een ‘Seefbier’ waagt. En waarom probeert er
niemand eens een degelijke ouderwetse pils op de
markt te brengen? Wat Liefmans in Oudenaarde
kan en Domus in Leuven, moet toch ook in
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
Antwerpen kunnen? Om over een bock, een export
of een stout nog maar te zwijgen. Nog een
suggestie: de Kloosterstraat is genoemd naar de
voormalige Sint-Michielsabdij, wat ooit de plek
was waar alle groten der aarde afstapten als ze in
onze stad vertoefden. We kunnen dus ook een eigen
abdijbier laten maken.
Hiermee zijn we aan het einde van onze
brouwerijengeschiedenis gekomen. We zijn er ons
van bewust dat dit beknopte overzicht zeker het
ABC van de Antwerpse brouwerijen niet is. We
hopen dat de geïnteresseerde lezer via de noten,
onderaan de pagina, op weg wordt geholpen om
zelf nog meer te lezen over de boeiende
geschiedenis van de Antwerpse brouwers. Onze
biergeschiedenis is hiermee echter nog niet ten
einde. Volgende keer duiken we terug in de
Middeleeuwen en gaan we een belangrijk oord van
bierconsumptie verkennen: de kroeg. Hiermee start
dan een nieuwe reeks.
Ivan
Stadsdeel Naam brouwerij Gesloten in Opmerkingen
Antwerpen Bavaro-Belge 1982 Was toen al geen brouwer meer, maar een depot
van Haacht
Tivoli 1977 Aangesloten bij de Lamot-groep, brouwactiviteit al
gestaakt in 1949
Matthieu 1964
Van der Molen kort na WO II Overgenomen door Matthieu, blijft nog een tijd
functioneren als bottelarij
De Eik kort na 1964 Overgenomen door Excelsior uit Gent
der Abdij 1952
Berchem Het Ancker jaren 1950 Was een kleine brouwer
Deurne De Hertog 1968? Overgenomen door de Impérial brouwerijen, leeft
nog voort in de Affligem-bieren die in de jaren
1950 - 1968 in Deurne werden gebrouwen
De Ster vóór 1950
Hoboken De Zwaan 1954 Daarna nog bierdepot tot 1972
Hobsor 1957 Overgenomen door Van Roy uit Wieze en blijft nog
een tijdje drankdepot
Van de Perre 1961
Gebroeders Toen 1952 Bierhandel stopte in 1968
Van Damme 1952 Ernest Van Damme bleef actief als onderdirecteur
bij Tivoli
Hoefnagels 1950 Was tevens kolenhandel
Merksem Sterkens 1947? Familie van de nog steeds actieve Sterkens in Meer
Wilrijk Van Reeth 1961
11

Activiteitenkalender ABC
• Zaterdag 1 maart 2008 treint ABC naar het
ZBF in Sint-Niklaas.
• Zaterdag 19 april 2008 duikt ABC in de
Ierse Whiskeys.
• In mei 2008 bezoekt ABC ‘De
Verhuisbrouwerij’ of ‘Het Brouwershuis’.
• Zaterdag 21 juni 2008 blaast ABC
verzamelen op het ‘Bierpassieweekend’.
Meer info: www.antwerpsbiercollege.be of
telefoon 0497 817227 (Hans Bombeke) .
Activiteitenkalender algemeen
• Zaterdag 1 en zondag 2 maart 2008: Zythos
Bier Festival. Plaats: Stadsfeestzaal Sint-
Niklaas - 57 Belgische brouwers en bierfirma’s
presenteren ongeveer 250 bieren.
Meer info: http://www.zbf.be
• Zaterdag 1 maart 2008: Openbrouwdag bij
Cantillon. Vanaf 06.30 uur – Plaats:
Gheudestraat 56 te 1070 Brussel.
Info: tel. 02 5214928 of www.cantillon.be .
• Donderdag 13 maart 2008: Heerlijk Objectief
Proeven (HOP) organiseert een proeverij met
als thema ‘Doordrinkers en voorzichtige
degustatiebieren’. Plaats: Pado, Tielt. Info:
William.roelens@pandora.be .
• Donderdag 13 tot woensdag 19 maart 2008:
Hopscheutenhappening Witte Ranke: Rondrit
met bus. Vertrek in Poperinge. Info: Dienst voor
Toerisme, Grote Markt 1, 8970 Poperinge, 057
346676, toerisme@poperinge.be .
• Zondag 16 maart 2008: Veertiende
Deltabierfestival te Goes (NL). Plaats:
Ambachtscentrum van het stadsrecreatiepark De
Hollandse Hoeve te Goes (Zeeland). Aanvang:
13.30 uur. Info: Jan Passieux, Tel. +31 113 50
23 64 of www.deltabrouwers.nl .
• Zaterdag 22 maart 2008: De Waregemse
Bierfanaten richten hun 2e editie Waregemse
Bierhappening’ in. Plaats: Zaal Red Path -
Hippodroom, Holstraat 99, Waregem.
Vanaf 13.00 uur Info: www.wbf.be .
• Zaterdag 22 en zondag 23 maart 2008: De
Aarschotse Bierwegers stellen hun ‘Vijftiende
Bierfestijn’ voor in Parochiezaal Bekaf te
Antwerpse BierCourant – Maart 2008 Nummer 9
Aarschot. Zaterdag vanaf 14.00 uur, zondag
vanaf 13.00 uur. Info: abw@zythos.be, of op
telefoon 0498 851057.
• Zaterdag 22 en zondag 23 maart 2008: Tweede
Josterwijckse Bierfeesten in Houtvenne. Plaats:
Zaal Centrum, Langestraat 10 A, Houtvenne.
Zaterdag vanaf 18.00 uur, zondag vanaf 14.00
uur. Info: http://kljhoutvenne.spaces.live.com/ .
• Zaterdag 12 april 2008: De Leuvense
Biertherapeuten organiseren de zevende editie
van ‘De 12 Proefuren van Leuven’, in Taverne
Stille Waters, Provinciaal Domein van Kessel-
Lo. Van 12.00 tot 24.00 uur. Info: www.lbt.be
of lbt@zythos.be .
• Zaterdag 12 april 2008: Heerlijk Objectief
Proeven (HOP) gaat op brouwerijbezoek naar
brouwerij Dubuisson in Pipaix. Info:
William.roelens@pandora.be .
• Zaterdag 12 april 2008: Tussen Pot en Pint
organiseert een geleide stadswandeling in
Antwerpen. Middagmaal in ’t Pakhuis, bezoek
aan brouwerij De Koninck, ’s avonds ‘ribbekes
á volonté’. Info: http://www.kerbesia.be
• Donderdag 24 april 2008: De Breese
Beerprevers organiseren een themadegustatie
over honingbieren, met als gastspreker imker
Jos Goossens. Plaats: Taverne ’t Sjapooke,
Bergstraat 19, Bree (Opitter).
Info: www.breesebeerprevers.be of
tel. 0473 397578 (Marc Janssen).
• Zaterdag 26 en zondag 27 april 2008: Vijftiende
Weekend der Belgische Bieren. Plaats: Zaal De
Vrede, 2250 Sint-Jozef-Olen. Zaterdag en
zondag vanaf 14.00 uur.
Info: http://www.genootschapvandepot.be
• Zondag 27 april 2008: Zevende Ronde de la
Cervoise in het dorpscentrum te Anseremme,
van 11.00 tot 18.00 uur. Info: tel. 082 222870,
of http://www.dinant-tourisme.be .
• Zaterdag 3 mei 2008: OBER organiseert een
proeverij met als thema ‘smaken van andere
dranken in bier’, met Joris Pattyn.
Info: www.ober.be of ober@zythos.be. .
• Maandag 12 mei 2008: OBER organiseert een
fietstocht met bezoek aan bierige hoekjes.
Info: www.ober.be, of ober@zythos.be .
• Zondag 18 mei 2008: DertiendeVilvordia
BierProefFestival. Plaats: Feestzaal Horteco, de
Bavaylei 116, 1800 Vilvoorde, vanaf 11.00 uur.
Info: stevenvermeylen@vilvordia.com
12