courant 13 - Antwerps BierCollege

gia
Colofon
De ABC Courant is een uitgave van het ‘Antwerps
BierCollege’
Verantwoordelijke uitgever & contactadres:
Hans Bombeke, Stadswaag 19, 2000 Antwerpen
Rekeningnummer: 778-5986635-44
Internationaal: IBAN BE55 7785 9866 3544 -
BIC: GKCC BE BB
Bestuur Antwerps BierCollege
Voorzitter: Hans Bombeke
Ondervoorzitter: Ivo Liekens
Penningmeester : Ludwig Van Schoor
Secretaris: Ivan Derycke
Hoofdredacteur: Peter De Weerdt
Homepage: http://www.antwerpsbiercollege.be
e-mail: info@antwerpsbiercollege.be
Redactieraad: Ludwig Van Schoor, Ivan Derycke,
Mark Bunneghem, Peter De Weerdt, Bruno Goffin
©: Alles uit deze Antwerpse BierCourant mag worden
overgenomen op eender welke wijze, zonder
voorafgaande toestemming van het ‘Antwerps
BierCollege’ mits bronvermelding.
Inhoud
Courant
Maart 2009
Nummer 13
Colofon, inhoud & editoriaal blz 01
Een schitterende start van… blz 02
Droog aan den Toog (DADT) blz 04
Wij proefden voor u... een Hopus blz 04
Lezersbrieven blz 05
Opleiding ‘Bierkelner’ blz 05
Het ABC bezocht het Brouwershuis blz 06
Een bierrestaurant met klasse… blz 08
Palm Breweries Masterclass blz 09
Sensoriële wat ?? blz 10
De bierboekenworm 10 blz 11
Bieren in wording blz 12
Enquête blz 13
Een werk van trage gisting blz 14
Antwerpse Bierhistorie 13 blz 14
Activiteitenkalender blz 16
Editoriaal
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
Lieve lezeressen, goede lezers, u weet dat
Antwerpenaars fiere vogels zijn.
Op de vraag waarom, komt steevast het antwoord:
omdat wij dat mogen.
Andere stedelingen van dit mooie land hebben daar
weleens problemen mee en doen dat af als
dikkenekkerij en meer van dat fraais. Jaloersheid en
naijver zijn van alle tijden en, dat geven we grif toe,
daar kunnen wij ook niets aan veranderen.
Toen ik vandaag plaatsnam voor het scherm en
bedacht hoe dat gapende witte vlak zinvol op te
vullen duurde het weer even voor de juiste woorden
opborrelden.
Het biergebeuren gaat zijn gang aan zo’n hoog
tempo dat het minder dan ooit mogelijk is daar
actueel én accuraat verslag van uit te brengen.
Meestal moeten we ons tevreden stellen met een
terugblik, en we begrijpen dat het voor ons
lezerscorps niet altijd fijn is te moeten vernemen
hoe deze of die activiteit was. Temeer daar ze er
dikwijls zelf niet aan konden deelnemen.
Maar het spiegelt natuurlijk wel de weg die ABC
bewandelt, en door lang genoeg op voorhand aan te
kondigen trachten we daadwerkelijk zo veel
mogelijk mensen de kans te geven deel te nemen
aan de diverse activiteiten.
De belangrijkste voorwaarde voor die activiteiten is
steevast kwaliteit geweest.
Als Antwerpenaars al moeilijk te bewegen zijn lid te
worden van een biervereniging heeft dat
onmiskenbaar verschillende redenen.
Daarom mag kwaliteit nooit één van die redenen
zijn, daarom moet kwaliteit de belangrijkste reden
Lid van Zythos 1

zijn om wél lid te worden!
Welnu, vrienden, mijn opener van vandaag heeft
daar alles mee te maken.
ABC-ers mogen fiere vogels zijn.
Omdat onze bescheiden vereniging zonder toegeven
steeds die kwaliteit hoog in het vaandel voerde
zonder hoogmoed of navelstaarderij, en niet toegaf
aan gemakkelijkheidskeuzes.
Met de twee eerste activiteiten van dit jaar achter de
rug kan ik inderdaad een (terecht) gevoel van
fierheid niet onderdrukken.
Twee activiteiten, onze Algemene Vergadering en
ontvangst bij Brouwerij De Koninck, én het bezoek
aan het historische Brouwershuis hebben meer dan
ooit bewezen dat ABC er staat. Dat het mogelijk is
als kleine vereniging puike activiteiten neer te
zetten.
Verder in dit blad zal u ongetwijfeld de verslagen
kunnen lezen van deze boeiende activiteiten, die
niet alleen leden, maar ook een brede schare ‘biergerelateerden’
uit andere sectoren wisten te
waarderen.
Hoofdverantwoordelijke voor deze
gemoedstoestand bent u, lid van ABC. Want u bent
het dat ons bestuur, kritisch als echte
Antwerpenaars, de opdracht heeft gegeven de
ingeslagen weg verder te zetten. U hebt met uw
stem een bestuur geselecteerd dat steeds bereid is
voor de bierbeleving in Antwerpen een tandje bij te
steken.
Een bestuur waar ik als gedoodverfde voorzitter, u
alleen maar dankbaar om kan zijn.
En fier, zonder franjes, maar fier.
En ja, voor ik het vergeet: hou de kalender in de
gaten en vertel het voort!
Hans ‘de pif’ Bombeke
Een schitterende start van een nieuw
jaar!
Uw Antwerps BierCollege heeft de start van het
nieuwe jaar zeker niet gemist bij brouwerij de
Koninck. Het was die zaterdag 17 januari een
waar totaalspectakel waarbij zowel de
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
schitterende locatie, de hapjes en de drankjes, en
vooral de vele gasten met niet in het minst de
voltallige mannelijke tak van de familie Van Den
Bogaert onder leiding van een welbespraakte
Modest, gedeputeerde Inga Verhaert en
hopprofessor Denis De Keukeleire, samen met u,
geachte lezer, voor een onvergetelijke ambiance
zorgden. Maar beginnen we bij het begin: de
algemene vergadering die ongelooflijk stipt van
start ging om 13.30 u.
Inga Verhaert lust ook een bolleke (foto Ivan Derycke)
Er werd eerst een korte toespraak gehouden door
onze aftredende voorzitter Hans Bombeke,
waarna zowel het financieel verslag door Ludwig
Van Schoor als de activiteitenkalender van 2008
en 2009 werd voorgelezen door Ivo Liekens. Het
financieel verslag en het verslag van de secretaris
werden unaniem goedgekeurd. De stembrieven
werden daarna uitgedeeld en ingevuld
teruggegeven. De stemmen werden door twee
ABC-leden (vrijwilligers) geteld en men kwam tot
het volgende resultaat: het bestuur werd unaniem
herkozen. Ivan Derycke komt het bestuur
versterken en wordt de nieuwe schrijverd
(secretaris) van ABC. Ivo gaat zich meer
bezighouden met de contacten tussen ABC en
Zythos en wordt de vervangende secretaris als
Lid van Zythos 2

Ivan niet aanwezig kan zijn wegens
omstandigheden. Hans bedankte iedereen voor het
vertrouwen en wenste alle adviesleden te
bedanken voor hun medewerking tijdens het
afgelopen jaar, met name: Peter De Weerdt,
Walter Thys, Mark Bunneghem.
Rondleiding in de brouwerij (foto Ivan Derycke)
Er werd een korte pauze gehouden en diegene die
dat wenste konden een kleine rondleiding krijgen
in de brouwerij “De Koninck”. Daarna werd er bij
de opening van de receptie een speech gehouden
door Hans Bombeke, de gedeputeerde van cultuur
en onderwijs Inga Verhaert en de heer Modeste
Van Den Bogaert, zijnde oudste familielid en
eigenaar van de brouwerij “De Koninck”. De heer
Modeste kreeg uit handen van Hans een oorkonde
met aankondiging dat de brouwerij vanaf nu erelid
is van ABC. Hierop werd getoast en bedankt voor
belangstelling vanwege ABC.
De receptie die dan volgde, mocht er zeker zijn.
Brouwer Bernard Van Den Bogaert kwam onze
barman Filip Coppieters aflossen en tapte met
gulle hand.
De aanwezigen werden ook nog eens vergast op
een degustatie van de drie nieuwe De
Koninckbieren die de brouwerij tijdens haar
jubeljaar op de markt heeft gebracht: de Red Ruby
met zijn zachte lichtjes zoeterige smaak, de pittige
blonde Gusto en de stevige Cuvée 1883.
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
Lekker genieten van een bolletje Koninck tijdens de
vergadering (foto Walter Thys)
Familie van de Koninck van links naar rechts:
Dominique, Modeste en Bernard (foto Ivan Derycke)
Onze cateraar, Tompiece, Oude Steenweg 12,
2280 Grobbendonk (http://www.tompiece.be)
leverde schitterende amuzes die waren afgewerkt
met de diverse bieren van De Koninck. De gasten
uit onze diverse zusterverenigingen bij Zythos,
konden er dan ook niet meer omheen dan dat er in
Antwerpen iets beweegt op het vlak van
biercultuur, zeker ook omdat een aantal auteurs en
de uitgever van het op stapel staande historische
bierboek ‘Antwerpen Bierstad’ ook tot de
aanwezigen behoorden. Omstreeks 18u. werden
de feestelijkheden afgesloten.
Wil u nog wat nagenieten? Bekijk dan zeker de
fotoselectie op onze website:
http://www.antwerpsbiercollege.be
Ivan en Ivo
Lid van Zythos 3

DADT
Rampspoed alom, de kroon ontbloot!* Onze
goede collega Ivan heeft in vorig nummer één der
best bewaarde geheimen uit de Courant op de
straatstenen gesmeten* de schrijver van dit
rubriekje werd daarbij, uiteraard goedgemeend,
aan de nieuwsgierigheid van de lezers
blootgegeven*Dat haalde net niet alle kranten*
want die mannen van Top Gear hadden hetzelfde
probleem* en dat is televisie, en dus belangrijker*
Bij ABC pakt dat natuurlijk anders uit, de Pif
schuift met een sardonische grijns de hete patat
door naar een ander schrijvelaar en klaar is kees*
Bij deze wordt dit zachtspottend en toch
informatief geschrijvel verder gezet door de eerste
Chinese vrijwilliger die gevonden werd* en dit
hopelijk tot meerdere eer en glorie van deze
alomgeroemde Courant, men vertelle het
voort!**Via de talloze internationale berichten die
ons kantoortje bereiken, vernemen we dat de
Belgische Bieren in de prijzen blijven vallen.*
Uiteraard! * de enige voorwaarde is: ze moeten
meedoen* eens die voorwaarde vervuld komt men
automatisch tot de vaststelling dat het
concurrentieveld eerder dun bezaaid is* wat dacht
je? * Nu, we mogen niet te hoog beginnen
zweven, feit dat er concurrentie is, moet reden
genoeg zijn om te blijven streven naar het
beste*Dat brengt wel eens ellende mee*
Ook bij Bosteels kunnen ze er ondertussen van
meepraten* distributieproblemen en
kwaliteitsafwijkingen ten gevolge van de
uitverkiezing van hun Karmeliet* maar, ze zijn er
volop een mep op aan ’t geven en de problemen
zullen snel achter de rug zijn**
Uit dezelfde berichtenstroom vernemen we een
ander nieuwtje dat de moeite is van hier onder ’t
ontleedmes te gaan*In Gent* Die fiere Stede!*zou
een nieuwe brouwerij het levenslicht gaan zien.*
Gruut wordt de naam, naar het alomgekende
historische kruidenmengsel dat door de hop van
zijn ereplaats werd geduwd* En met gruut willen
ze ook weer gaan brouwen * volgens een
middeleeuws recept* Interessant om volgen,
natuurlijk, maar dat van die middeleeuwse
recepten en zo,maak dat de vogels maar wijs*
middeleeuws bier in een hedendaagse brouwerij ?
* De FAVV(Federaal Agentschap voor de
veiligheid van de voedselketen) zal er werk aan
hebben* natuurlijk is ons slecht karakter weer
bezig* maar toch, als je het marketingjargon van
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
veel brouwerijen gelooft kan je in één adem
stellen dat onze Pif ‘ne knappe vent is* Woeha!**
’t Is weer eens grote Zythosvergadering geweest*
Naar inhoud stof voor de serieuze schrijvers van
dit druksel* naar omgeving gesneden koek voor
dit rubriekje* om te beginnen in Brugge* zal je
zeggen, ja en ? * Het Brugs Bierfestival in de
Lakenhalle, werelderfgoed, dus de Algemene
Vergadering van Zythos mag niet onderdoen*
Dat leken onze Brugse vrienden gedacht te
hebben* Dus werd er ook vergaderd in historisch
kader* weliswaar neogotiek* maar desalniettemin
gotiek* en gedegusteerd* en met hulde door de
schepen van Toerisme* en met koud buffet* zoals
de Pif niet meer naar proeverijen gaat of ’t moet
met Frank Boon zijn, gaat schrijver dezes niet
meer naar vergaderingen of ’t moet in Brugge
zijn.*Slimme en vooruitziende ABC-ers* zijn er
andere ?* hebben al geopperd het kabinet van
‘den burger’ op ’t Schoon Verdiep aan te slaan,
willen we beter doen* en gelijk hebben ze !*
Alhoewel* zeg nu zelf* het schoon verdiep van
brouwerij De Koninck ook helemaal niet mis is !
**
DADT het rubriekje met aandacht voor Brugse
Zotten en Zotten van –A- * kan’t ooit zot genoeg
zijn ? **
DADT’
Wij proefden voor u... een Hopus
Zowel de adviesraad als de Courantredactie weten
hun vergaderplaatsen altijd goed te kiezen,
kwestie van het nuttige aan het aangename te
paren. En zelfs bij het aangename, denken we nog
aan u, geachte lezer, en worden er proefnotities
gemaakt.
En zo verschenen er plotseling een buitenmaats
kelkglas en een borrelglaasje naast elkaar met
hierin het nieuwe biertje van brouwerij Lefebvre
uit Quenast: een Hopus. Het borrelglaasje diende
om het bezinksel (de gist) apart te kunnen
proeven. Hopus is een bier van hoge gisting met
een alcoholgehalte van 8,5%.
Kleur: in het glas verscheen een goudblond bier
dat zachtjes parelde, met wit wandklevend
schuim.
Aroma: fruitig, gedroogde abrikozen, steenfruit
Smaak: aromatische hop
Afdronk: vloeit bitter uit.
Conclusie: een bier met karakter.
Lid van Zythos 4

Lezersbrief: ’t is altijd de schuld van Tobback!
Geachte redactie,
Ik was bijzonder geschandaliseerd door de
compleet uit de lucht gegrepen beschuldiging van
jullie Pif gericht aan de Leuvense burgemeester
dat hij tijdens jullie bezoek de hemelsluizen zou
opengezet hebben (Mijmeringen uit de mist van
het verleden, in de Kerstcourant). Mijnheer Louis
heeft het toch altijd gedaan, maar wie heeft zo’n
schitterend stationsplein aangelegd waar jullie
Sinjoren toch ook mooi hebben kunnen over
stappen? En in welke stad zijn er zoveel
schitterende biercafés en hebben ze naast ’s
werelds grootste brouwerij zelfs een
huisbrouwerij? Toch een mooi voorbeeld van hoe
mijnheer Louis inspeelt op diversiteit of niet?
Maar hij heeft (net) geen goddelijke krachten en
hem het beïnvloeden van het weer ten laste leggen
is absurd.
Niet zo hoogachtend
A. Sp.
Lezersbrief: Eindelijk licht op een duistere
zaak!
Geachte redactie,
Ik vond de onthulling in het Kerstnummer dat het
alter ego van DADT jullie voorzitter is, bijzonder
interessant. Ik was daar anders nooit op gekomen.
Maar nu weten we tenminste aan wie we onze
claims moeten richten voor de schade die ‘s
werelds grootste brouwer dagelijks ondervindt
door de constante vuilspuiterij die van hem
uitgaat. De onderhandelingen met Anheuser-
Busch hebben door dat alles even in het slop
gezeten en het is maar dankzij de intense
bemiddeling van enkele van onze Fortis-vrienden
dat we de zaak nog konden rechttrekken. Spijtig
genoeg waren zij dan zo met dit probleem bezig,
dat ze even de teugels verloren hebben, met de
bekende gevolgen. Hij zal er dus nog van horen!
Met beleefde groet
Inn B.
advocaat
Opleiding ‘Bierkelner’
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
We zouden hier niet over berichten, moesten er
niet twee goede redenen voor geweest zijn.
Een eerste vooral inhoudelijk: naast aandacht aan
het kwaliteitsvol omgaan en schenken van bier
werd ook veel aandacht besteed aan algemene
bierkennis.
Ten tweede was er het feit dat we in het
deelnemersveld heel wat bekenden tegenkwamen.
Mensen van wie je niet echt verwacht dat ze aan
zo’n initiatief deelnemen, omdat ze al
dagdagelijks met bier bezig zijn en daarom
misschien vinden al genoeg te weten.
Welnu, dat was duidelijk aan het verkeerde adres,
want net die mensen – en we noemen de Groote
Witte Arend, ’t Waagstuk en ’t Pakhuis - laten
geen kans ongemoeid bij te leren over deze
godendrank.
Werd voor deze specialisten misschien weinig
nieuws verteld en er was hier en daar zelfs een
technische uitschuiver. Maar de manier waarop de
opleiding gegeven werd, maakte het de moeite
waard.
Deze sessie maakt deel uit van het pakket
opleidingen die via de HoReCafederatie wordt
aangeboden onder de algemene noemer Horeca-
Vorming.
Tal van navormingsmogelijkheden worden hierbij
aangeboden en één ervan is dus de ‘aan-huisopleiding’
Bierkelner.
Hierbij wordt een caféuitbater gevraagd zijn zaak
ter beschikking te stellen van een groepje van
maximum twaalf deelnemers die in de zaak deze
opleiding krijgen.
Je zal beseffen dat het onderwerp bier veel te ruim
is om op enkele uren van de deelnemers
waarachtige ‘Bierkelners’ te maken.
Maar toch wordt een ernstige poging gedaan om
(doorgaans!) leken meer BIERbegrip bij te
brengen. Leken die dan wel in het vak staan, maar
voor wie bier één van de zovele producten op de
prijslijst is.
Zoals gezegd, het onderwerp is écht te ruim voor
een dag, wat niet wegneemt dat de geestdrift van
de lesgeefster snel alle neuzen in dezelfde richting
had, en dat door een kwisje, een proeverij en
demonstraties de interesse voor de biercultuur
Lid van Zythos 5

nadrukkelijk werd aangewakkerd. Je moet,
nietwaar, ergens durven/kunnen beginnen!
Het is niet aan ons reclame te maken voor andere
organisaties, maar als het goed is, moet het
gezegd kunnen worden.
Wie als professioneel, uitbater of werknemer,
meer over deze opleidingen te weten wil komen,
mag ons steeds contacteren !
Het ABC bezocht het brouwershuis in
eigen stad
Hans
Met meer dan 20 leden en hun partners bezochten
op maandagnamiddag 23 februari het Museum
Brouwershuis in de Sinjorenstad, en dit onder de
kundige leiding van Wilfried Patroons. “Een
brouwershuis?”, zult u zich afvragen, “Werd daar
dan gebrouwen?” Welnu, het brouwershuis was
eigenlijk een waterhuis! Het was de plek waar niet
minder dan zestien brouwerijen vanaf het midden
van de zestiende eeuw het water kregen dat zo
noodzakelijk was om bier te maken. Dit bier was,
gezien water onbetrouwbaar was,
levensnoodzakelijk en de Antwerpenaar dronk er
zo’n 400 liter per jaar van, zij het dan vooral klein
bier, het tweede aftreksel.
Brouwershuis (foto Ivan Derycke)
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
Maar beginnen we bij het begin. De regelmatige
en trouwe lezers van dit blad herinneren zich nog
wel dat er reeds van in de middeleeuwen in
Antwerpen brouwactiviteiten waren, zij het dat de
hier geproduceerde bieren erg in de schaduw
stonden van de importbieren uit Hamburg,
Haarlem en andere binnen- en buitenlandse
plaatsen. Het probleem was immers dat de
Schelde steeds verder verziltte ten gevolge van het
verleggen van haar loop naar de huidige
Westerschelde (de Honte) waardoor er ook steeds
meer getijdenwerking kwam. Daarom werd zoet
water immers een probleem en dus moest hiervoor
een oplossing gezocht worden. In een eerste
poging werd op het einde van de middeleeuwen
een aftakking van het klein Schijn naar de stad
gegraven via (nomen est omen) Dambrugge. In
1472 werd gestart met het graven van een
aansluiting naar Wommelgem, de zogenaamde
Herentalse Vaart.
Brandwagen (foto Ivan Derycke)
Daar, aan het Immerseelveld, bevinden zich nog
steeds de archeologische restanten van het
spuihuis. Het kanaal zou in latere tijden een ware
aantrekkingspool voor industriën worden, denken
we aan brouwerij Bavaro-Belge aan de Plantin en
Moretuslei, en de textielfabrieken van William
Wood in Nieuw-Borgerhout. Via dit kanaal kwam
Lid van Zythos 6

het water aan de Spaanse vestingen (de Leien)
alwaar via een buizensysteem het werd
aangevoerd naar het waterhuis in de Nieuwstad.
Deze Nieuwstad, met drie grote vlieten, was een
project ontwikkeld door grondspeculant en
ingenieur Gilbert Van Schoonbeke, dat moest
dienen om de bouw van de Spaanse vestingen te
financieren. Toen dit project minder succesvol
was dan gedacht, werd een overeenkomst gesloten
met de stad die alle brouwerijen in de stad en in
Borgerhout verplicht zou doen verhuizen naar de
Nieuwstad. Tevens was het idee dat om de
groeiende bevolking op te vangen en de import
wat af te remmen, een industrialisatie op gang
moest gebracht worden. Aldus zouden de
inkomsten van de bieraccijns, de voornaamste
bron van inkomsten voor de stad, nog verder
toenemen. Van Schoonbeke voorzag niet minder
dan 24 brouwerijen, waarvan er uiteindelijk 16
werden gerealiseerd. Veel brouwers zagen de
verhuis niet zitten en daarom werden nog vier
stadsbrouwerijen toegelaten: twee aan het
Hopland en twee aan de Kronenburgtoren.
Borgerhout behield ook nog lange tijd twee
brouwerijen.
Paternosterpomp (foto Ivan Derycke)
In de aanvang was het waterhuis, dat dus water
moest oppompen en verdelen over de brouwerijen
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
- uiteraard tegen kostprijs - nog niet klaar. Van
Schoonbeke liet water aanrukken vanuit de
Rupelstreek (Walem, Rumst) met speciale
schuiten, maar het algemene ongenoegen bij de
brouwers van de stad die Van Schoonbeke er
valselijk van beschuldigden dat dit water van
slechte kwaliteit was, leidde tot oproer in juli
1554, de ‘brouwersopstand’ waarbij Van
Schoonbeke en raadspensionaris Maes ter
nauwernood aan de dood ontsnapten. In 1556 is
Van Schoonbeke plotseling overleden, maar er
wordt aangenomen dat het waterhuis toen wel in
actie was. Vanaf 1581 is de brouwersgilde, op
zoek naar een vaste vergaderruimte, dit waterhuis
gaan gebruiken als gildenhuis. Vandaar de
benaming ‘brouwershuis’. In 1933 werd het voor
het eerst als museum geopend, samen met de
inhuldiging van de Waaslandtunnel. Het is nu
reeds enkele jaren gesloten maar zou in 2011-
2012 na een grondige restauratie heropend
worden.
Dat deze restauratie hoognodig is, bleek heel
duidelijk tijdens de rondgang. Het museum is
zeker interessant. Men ziet de een
brandweerwagen uit 1769, voormalige citernen,
roestige restanten (helaas!) van de voormalige
Rosmolen (foto Ivan Derycke)
paternosterpomp die werd aangedreven via een
rosmolen om het water op te pompen, een
‘moderner’ systeem met zuigpompen, de
paardenstallen, de werkplaats en als kers op de
taart de met goudleer behangen vergaderzaal van
de brouwers met een fraai schilderij van Antonio
Pellegrini. Dit werd door de brouwers besteld in
1716 en stelt de vier elementen der brouwers voor
zijnde het water, het vuur, de lucht en de gerst- en
hopoogst, voorgesteld door twee mannen en twee
vrouwen. Een portret van Van Schoonbeke brengt
deze man in herinnering.
Lid van Zythos 7

Brouwerskamer (foto Ivan Derycke)
Men kan alleen maar dankbaar zijn voor de vele
inspanningen die onze gids en enkele kompanen
zich al jarenlang getroosten om dit waardevolle
patrimonium bij de diverse overheden in het
daglicht te plaatsen en er zich met hen over
verheugen dat er, na jarenlange zichtbare
verwaarlozing, schot in de zaak lijkt te komen.
Van ons biercollege mogen dan ook initiatieven
verwacht worden om Wilfried en zijn mensen te
ondersteunen. Wordt ongetwijfeld vervolgd!
Een bierrestaurant met klasse: het
Hommelhof
Indruk van het hommelhof
Ivan
Een harde kern van uw vereniging bezocht
onlangs - niet anoniem maar wel betalend - het
Hommelhof te Watou, het sympathieke brouwers-
en boekendorpje dat deel uitmaakt van het
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
hoppige Poperinge. Hoewel zeker geen
bescheiden etablissement geven Stefaan (de
keukenchef) en Sabine (de kelnerschef) je de
indruk bij hen thuis ontvangen te worden, alwaar
je met het typische streekaccentje vlotjes op jouw
wenkjes bediend wordt. Dit familiale blijkt uit de
menukaart, alwaar naast gerechten die vooral met
streekbieren bereid zijn, ook vegetarische en
kinderschotels worden voorgesteld. Dat er op de
drankenkaart een zeer fraai assortiment bieren
staat om al dat lekkers gepast te begeleiden, staat
buiten kijf. We deden aan kernsplitsing en er werd
gekozen voor het brouwersmenu enerzijds en à la
carte eten anderzijds. Het brouwersmenu (32
euro) bestaat uit:
Soepje van knolselder met boschampignons,
Rodenbach en Sint-Jakobsvruchten
In het bord lagen de boschampignons en de zachte
Sint-Jakobsvruchten netjes op een rijtje
gepresenteerd waarna er de warme soep wordt
overgegoten. Aldus heb je de sensatie van een
warme soep met hierin koude vruchten en warme
champignons. Bijzonder verfijnt en zelfs bij een
hete zomer nog een delicatesse.
“Navarin” van hazenrug in ‘t Kapittel Prior en
truffel
Is er iemand die er aan twijfelt dat dit een streling
voor de tong was? De succulente stukjes vlees
hadden hun natuurlijke smaak perfect behouden
en de saus hebben wij met veel plezier met een
stuk brood naar binnen gespeeld. De verse
gestoomde worteltjes waren wat hard maar de
raapjes lekker zacht. Merk op dat bij beide
gerechten het bier in de saus zich zeker niet
opdringt maar er hoogstens een fijne toets aan
geeft.
Tiramisu “new style”
Dit merkwaardige dessert, geserveerd in een
coupe, bestaat uit een bodempje van een donkere
cake waar behoorlijk wat likeur is doorheen
gegaan. Het hoofdgedeelte is een soort koude
romige Sabayonachtige substantie. Een mooie
afsluiter waarbij de kok duidelijk niet in zijn
potten laat kijken.
De à la carte eters kozen als hoofdgerecht voor
Fazant op Brabantse wijze (2 pers.) (38 euro)
Rasechte Brabanders willen hun fazant uiteraard
niet anders bereid. En de presentatie van dit oude
streekgerecht in het West-Vlaamse Hommelhof
ontgoochelde niet. Op ons bord verschenen fijne
sneetjes van het borststuk van de fazant samen
Lid van Zythos 8

met strookjes gebruneerde witloof, mooi geschikt
op een spiegel van saus. Waterkers zorgde voor de
afwerking. Gesauteerde aardappelen, in een
koperen pannetje opgediend, vervolledigden dit
menu. Op onze vraag naar een bijhorend biertje
werd ons een groot glas Kapittel Blond
aangebracht.
En waarlijk, dit volmondige, rijpe en
zachtfluwelen gerstenat complementeerde perfect
het malse, helemaal niet droge, fazantvlees in z'n
verfijnde saus. Met graagte ledigden we dan ook
het bijgebrachte braadkommetje met daarin nog
meer witloof en o.a. de vleugeltjes.
Dit alles werd doorgespoeld met een smakelijk
tweede glas Kapittel... Gezondheid!!!!!
Als nagerechtje was er nog een biertaart
afgewerkt met een bolletje ijs.
Voor wie honger heeft gekregen nog deze info: 't
Hommelhof • Watouplein 17
8978 Watou • tel. 057-38 80 24, fax 057-38 85 90
• e-mail: info@hommelhof.be
Gesloten: Maandagavond, dinsdagavond,
woensdag gans de dag en donderdagavond !!!!
Juli en augustus ALLE dagen open 's middags
en 's avonds!!!!!
Website: http://www.hommelhof.be
Noteren we tot slot nog dat Stefaan een volbloed
Antwerpenaar is die nog gewerkt heeft onder
Marc Paesbrugghe in de Sir Anthony van Dyck.
Welke ABC-er heeft nu nog een reden om niet
naar Watou te trekken? En haal dan en passant
een bak Westvleteren op voor de vrienden thuis,
of om in te brengen bij een activiteit....
Palm Breweries Masterclass
Ivan en Ludwig
De inspanningen die door brouwerijgroep Palm
geleverd worden zijn genoegzaam door de
bierliefhebber bekend.
Als geen ander weet deze brouwerij handelsgeest
en traditie aan elkaar te koppelen.
Ook nu weer komt deze filosofie nadrukkelijk
naar voor in de nieuwe publicatie “Masterclass”.
Uiteraard draait dit verzorgd uitgegeven werk
integraal rond de brouwerijgroep Palm Breweries
en haar bieren.
Nochtans vertelt het in twaalf hoofdstukken meer
dan alleen maar het verhaal van de betrokken
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
brouwerijen en is er meer dan ruimte om een blik
te werpen op algemene biergeschiedenis en dito
wetenswaardigheden.
Voorblad Palm Breweries
Palm Breweries Masterclass opent met de
stamboom van de verschillende
brouwersgeslachten die van Jan Toye, de huidige
grote baas van Palm, een familiale en
gepassioneerde brouwer hebben gemaakt.
Vervolgens wordt dieper ingegaan op de
geschiedenis van brouwerij Palm en krijgen we
ook een hoofdstuk dat meer algemeen het bier
door de eeuwen heen bekijkt.
Steeds ‘en de aandachtige lezer zal zich daar
misschien een beetje aan storen’ wel door de bril
van Palm gezien.
De volgende hoofdstukken behandelen België als
bierland, het brouwproces en de 4 traditionele
gistingswijzen. Palm is uitermate fier te kunnen
stellen dat ze de enige groep in het land is die
deze vier gistingswijzen hanteert. En terecht,
allicht!
Het boek gaat verder met een zeer uitgebreide
bespreking van alle door de groep gebrouwen
bieren, bespreking die o.i. de aanschaf van dit
werk al de moeite maakt.
Eerder zeldzaam is de toelichting over al de
verschillende labels die door deze verschillende
bieren mogen gedragen worden, behandeld in het
hoofdstuk ‘Appellation d’origine contrôlée’.
Daarbij staan nog eens apart de erkende, of in
aanvraag zijnde labels opgelijst.
Best wel overzichtelijk en interessant.
Een grote pluim mag de brouwerij wat ons betreft
krijgen voor het hoofdstuk ’Hoe tappen’.
Lid van Zythos 9

Nog steeds zijn er immers heel wat uitbaters niet
van overtuigd dat een goed getapt bier alleen maar
in hun voordeel is! Hopelijk wil de brouwerij niet
alleen op papier, maar ook in de praktijk daar eens
iets aan doen!
En nu de pluimen toch rondvliegen geven we er
ook nog één voor de lovenswaardige poging de
lezer één en ander bij te brengen over het
degusteren. Poging, uiteraard, omdat lezen erover
niet volstaat!
Tot slot wordt het boekje afgerond met een
bijdrage over bier op recepties en bij het eten,
waarmee Palm een positieve trend volgt, om te
eindigen met een stuk over bier en gezondheid,
iets wat tegenwoordig meerdere brouwers als
argument durven hanteren ! Eindelijk!
Algemeen zijn we zeer gecharmeerd door dit
werkje. Zeer mooi uitgegeven met knappe foto’s,
en daarvan heel wat uit de oude doos.
We kunnen er natuurlijk mee leven dat de Palmbieren
in de kijker staan, dat zou er aan ontbreken.
Wat ons wel een beetje tegenviel is dat er nergens
in dit werk een colofon te vinden is: geen
verwijzingen naar schrijvers, fotografen, datum
van uitgifte en zo meer.
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
En natuurlijk, maar dat is een oud zeer, bekruipt
ons de vraag waarom sommige titels en slogans
nu persé in het Engels moeten, of zou Nederlands
te moeilijk zijn? Nu goed, daar zal allicht wel een
duister marketingverhaal achter zitten, daar zullen
we ons hier verder niet mee bezighouden.
We mogen hopen dat tal van uitbaters, want we
vermoeden dat dit werk in de eerste plaats voor
hen is geschreven, zich de moeite zullen
getroosten het met de nodige aandacht te lezen én
er het juiste gevolg aan te geven.
Want, ondanks de enkele opmerkingen in de
marge, geloven we dat dit een zeer degelijke én
leerzame publicatie is, die minstens in elk zichzelf
respecterende zaak thuishoort!
Meer info zonder twijfel bij
info@palmbreweries.com
Sensoriële wat ??
Hans
Sensoriële analyse is de moeilijke term om er
doorgedreven proeven mee uit te drukken.
Zintuiglijke ontleding, letterlijk.
Het was van half de jaren negentig geleden dat we
die term nog tegenkwamen in een door
bierliefhebbers opgestelde uitnodiging.
Toen door de OBP om een doorgedreven
degustatiecursus aan Kaho St. Lieven (Gent) te
volgen, nu als opener van een gespreksavond
georganiseerd door de Lambikstoempers
Spreker van de avond was Frank Boon en de
plaatsen beperkt.
Inschrijven als de vliegende bliksem, natuurlijk!
Vier ABC-ers haalden het en waren getuige van,
zonder twijfel, één van de meest weergaloze
proefsessies die je kàn meemaken.
Frank Boon is moeilijk te pakken te krijgen, zijn
brouwbezigheden slokken hem volledig op en
bovendien, zo zei hij ons vorig jaar zelf: “Zijn er
mensen die het beter en begrijpelijker kunnen
uitleggen dan ik !”
Toegegeven, een ietwat gedegen basiskennis van
bier en het brouwproces was inderdaad wel meer
dan een luxe op dit referaat.
Maar toch, als hij éénmaal aan ’t vertellen gaat
staat er geen rem op Frank Boon.
Lid van Zythos 10

Of dat nu over vetzuren gaat die door Frank’s
geliefde Brettanomyces (koosnaampje ‘den
Brett’ ) gisten in aromatische alcoholen worden
omgezet, of het gaat over een plaatselijk
cafémonument waar je maar twee pinten van
kreeg, hij weet steeds wetenschap en anekdote zo
virtuoos te brengen dat je het ziét gebeuren.
Frank Boon
Frank schuwt ook geen sappige one-liners om de
essentie van zijn betoog te duiden.
Zo moet je om te beginnen alle schijn uit de geest
bannen, vooraleer adekwaat te kunnen proeven.
Immers, objectief proeven kan slechts wanneer
welke andere invloed dan ook, hetzij
marketingpraatjes, sympathie voor deze of gene
brouwer of brouwerij, enz. uit het plaatje
geschrapt worden. Een inderdaad zéér
waardevolle stelregel en absolute voorwaarde om
geloofwaardig ‘sensorieel te analyseren’!
Het zou ettelijk bladzijden vergen hier ook maar
te trachten een goed verslag van deze avond te
brengen. De weerslag ervan zal in veel artikels en
gesprekken terug te vinden zijn.
Alleen jammer, doodjammer, dat mensen als
Frank Boon (gelukkig, natuurlijk) ook nog met
brouwen bezig zijn, we zouden wel wekelijks of
zelfs dagelijks aan zijn lippen willen hangen!
We zijn er van overtuigd dat het overgrote deel
van de luisteraars die avond met hetzelfde gevoel
naar huis is gegaan.
Bedankt, Frank, bedankt Lambikstoempers!
Hans
De bierboekenworm 10
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
Bier als drank bij gestronomische gerechten
De Weert, Theo, 1994, NV Brouwerijen Alken-
Maes, ISBN 90-6661-226-6
Vandaag, beste lezers, een bijzonder smakelijk
boek!
Immers, tegen dat u deze lectuur op uw bord
krijgt, is de actie ‘Leven in de Brouwerij’ op volle
snelheid van start gegaan.
Aandachtige lezers van de ABCourant en de
Zytholoog herinneren zich dat het hier een actie
betreft waarbij Toerisme en Horeca een jaar lang
zo veel mogelijk in het teken van bier stellen.
In dit rubriekje vermeldden we regelmatig dat in
verschillende bierboeken verwezen wordt naar het
koken met bier.
Het volgende boekje gaat een stap verder en
bespreekt nadrukkelijk welk bier je bij welke
gerechten kan serveren, zonder dat het bier er
persé in verwerkt is.
Lid van Zythos 11

Als inleiding lezen we dat het idee ontstond in het
Vrij technisch Instituut voor Voeding en Toerisme
Ter Hercke in Herk- de-Stad.
Men onderzocht er in 1993 samen met leraars en
leerlingen de mogelijkheden om bier aan
gerechten te koppelen.
Dit boekje is dus een rechtstreeks resultaat
daarvan.
In een eerste hoofdstuk gaat men een soort van
verantwoording geven, waarom en voor wie bier
een goede keuze bij de maaltijd is.
Tal van redenen zijn er op te noemen, en wel van
totaal uiteenlopende aard: van goede
verteerbaarheid over ‘elkaar aanvullen’ tot
betaalbaarheid.
Om één en ander toch in een klaar daglicht te
zien, werd ook een bevraging gedaan bij
restaurantbezoekers.
In een tweede hoofdstukje vinden we daar de
weerslag van terug, en de resultaten zijn eerder
positief.
Bij een recent door Grimbergen uitgevoerd
onderzoek bleek dat resultaat zich positief te
handhaven.
Waarom er dan niet meer restaurantuitbaters op de
biertrein springen, vraag je ? Tja, velen vrezen
voor mindere winstmarges, om maar één
voorbeeld te geven…
Een volgende hoofdstuk brengt wat klaarheid in
de zaak en is opgebouwd rond een tabel waarin
de gerecht-bier combinaties opgenomen werden.
Echt de moeite om hiermee aan de slag te gaan !
Een boekje over bier aan de gastronomische tafel
zou natuurlijk op de lachspieren werken, moest er
niet ruim aandacht besteed worden aan de
praktische toepassing ervan! Hoofdstuk vier
bekijkt dan ook een aantal voor- , hoofd-, en
nagerechten én de bieren die daar uitstekend mee
samengaan.
Dit boekje werd uitgegeven door de brouwerijen
Alken-Maes en het spreekt dan ook voor zich dat
we er de gekende merknamen in terugvinden.
Maar, dat mag de pret niet drukken, en de
creatieve bierliefhebber weet dan ook
onmiddellijk welke andere bieren in die lijn
passen!
Daar houdt het nog niet op: in hoofdstuk 5 vinden
we de nodige informatie over schenken en
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
serveren, met, toch wel, een aantal interessante
tips, ook voor de thuisgebruiker.
De drie laatste hoofdstukjes zijn dan weer eerder
aan de horecauitbater gericht, met advies over het
opstellen van een aangepaste spijskaart en
promotie terzake.
Besluit van dit boekje (en terecht!): Verbaas uw
gasten met uw nieuw bedachte bier-gerecht
combinaties!
Nu begrijpen we wel, beste lezer, lieve lezeres,
dat u met deze bespreking op uw honger blijft
zitten.
Of dit boekje nog verkrijgbaar is weten we
immers niet.
We werkten zelf beroepshalve sinds 1993 vele
jaren samen met de brouwerij Maes, en kregen dit
boekje eerst een tweetal maanden geleden in
handen. Eigenaardig, toch.
Maar, het goede nieuws is dat de dolgeestdriftige
ploeg van Tafelen in Vlaanderen ook aan u
gedacht heeft.
Als u op de webstek
www.vlaanderenlekkerland.be Tafelen in
Vlaanderen intikt, en van daar onder de titel
‘horeca’ kijkt, vindt u infofiches, waarbij de tabel
uit dit boekje letterlijk werd overgenomen!
Doen, doen, DOEN !!!
Bieren in wording
Bibliophilus Cerevesia
Van de Brouwerij Dilewyns, gekend van Vicaris
Tripel, Vicaris Generaal en Vicardin, kunnen we
dit jaar een nieuw bier verwachten. We hopen in
december hun kerstbier te mogen proeven op het
bierfestival te Essen.
Van de Brouwerij Jessenhofke vernemen we dat
er dit jaar nog plannen zijn voor drie nieuwe
bieren. Een donker bier is gepland voor het begin
van de zomer, een fruitbier kunnen we
verwachten na de zomer en tegen december is het
de bedoeling om een kerstbier te brouwen, deze
laatste zou sterker worden kwa alcohol en als
basis hun Jessenhofke of hun bruin bier.
Peter
Lid van Zythos 12

Onze enquête en haar resultaten
Wie reeds in 2008 lid was, kreeg naast de
uitnodiging voor ons Nieuwjaarsgebeuren, een
enquêteformulier opdat we zouden weten hoe
jullie de werking van onze vereniging zien. Niet
minder dan elf leden vulden dit in, wat een
bijzonder goed resultaat mag genoemd worden.
De adviesraad heeft zich gebogen over de
resultaten en heeft een aantal conclusies eraan
kunnen verbinden, maar is ook met een aantal
vragen blijven zitten.
Het is bijzonder duidelijk dat de Courant zeer
hoog scoort. Met uitzondering van het item ‘Quiz’
haalt hij overal meer dan 4 op 5, wat een ‘grote
onderscheiding’ mag genoemd worden. De
redactie, die weliswaar ook meestemde natuurlijk,
dankt u daar hartelijk voor en zal dus op de
ingeslagen paden verder lopen. De enige
opmerking is dat we misschien wat meer
brouwerijnieuws moesten brengen, en we
veronderstellen dat het dan gaat om nieuwtjes
want minstens eenmaal per jaar wordt verslag
uitgebracht van een brouwerijbezoek. De vraag
die we hier moeten stellen is, aangezien er slechts
één grote brouwerij in Antwerpen is en verder één
huisbrouwerij (Pakhuis) en één biersteker die laat
brouwen (De Vogelaer, Hoboken), of we dan als
lokale vereniging verder moeten kijken. En wij
vrezen dat we dan iets te ver springen in de
richting van onze moedervereniging Zythos die
veel meer expertise heeft om op nationaal vlak
aan nieuwsgaring te doen.
De kwestie van de activiteiten veroorzaakt meer
kopbrekens. We stellen vast dat nogal wat
activiteiten matig bezocht worden en wat betreft
de oorzaak hiervan hebben jullie je echt op de
vlakte gehouden. Wat wel opvalt is, dat de eigen
bierdegustaties bijzonder goed scoren met 4,2 op
5, gevolgd door het standpunt dat een gelijke
verdeling van activiteiten, met een 3,5 op 5 ook
op prijs wordt gesteld. We verwachten u dus in
ieder geval dit jaar massaal op het
rariteitenkabinet in juli, het
hobbybrouwersfestival in september en de
proeverij van bieren van ‘gemengde gisting’, beter
gekend als rood bier en oud bruin in november.
Maar ook de andere activiteiten zullen niet te
versmaden zijn!
Ivan
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
Nog een kritisch woord over de enquête
Ook nu weer blijkt dat het maken van een enquête
zeer moeilijk is. Op een deel van de vragen was
het moeilijk te beoordelen wat juist bedoeld werd
met het beoordelen. Een vraag als 'ik kom zelden
of nooit naar een activiteit' beantwoorden met
'zelden' of 'nooit' is mijns inziens een voorbeeld
van een misvatting. Twee maal negatie of nooit,
altijd, wat is nu bedoeld. Nooit of altijd. We
zullen er mee rekening houden voor een volgende
enquête. Dan hebben we nog een anoniem
formulier waar de persoon zich bereid voelt om te
werken met Zythos. Als je anoniem bent, kunnen
we geen contact met je opnemen.
ABC-ers bezoeken ook het Nederlandse Goes
Andere opmerkingen proberen we wel te
verwerken. Een vraag naar meer informatie over
brouwerijen zullen we pogen op te volgen. Ook
gaan we pogen om niet alle activiteiten op
zaterdag te doen. Voor de biercruise zoeken we al
om 2 uur te beginnen, zodanig dat ook mensen
van buiten Antwerpen aan deze verkenning van
Antwerpen kan deelnemen. Onze activiteit van
februari was op een maandag en had een heel
grote belangstelling. We kunnen niet alles
beloven, maar we doen ons best. Het bezoeken
van bierfestivals zullen we gaan gebruiken om
jullie op de hoogte te houden van nieuwtjes over
de brouwerijen. In deze courant kan men dan ook
lezen over enkele nieuwe bieren die in de maak
zijn.
Peter
Lid van Zythos 13

Een werk van trage gisting
Wie tijdens de Nieuwjaarsreceptie goed luisterde
en keek, zag dat er zich een aantal ‘behoorlijk
geleerde maar desalnietemin lollige’ personen
onder het gezelschap bevonden. We denken
natuurlijk spontaan aan de hopprofessor maar er
waren er nog. Welnu, de oorzaak is de zeer
langzame genese van een boek over Antwerpse
biergeschiedenis met de titel “Antwerpen bierstad:
acht eeuwen biercultuur”. Dit werk zal pas eind
2011 verschijnen maar nu reeds vindt u op de
website http://users.skynet.be/antwerpiensia heel
wat informatie over deze op poten staande
publicatie en vooral documentatie die in het boek
niet zal opgenomen worden maar die wel
interessant kan zijn voor wie in biergeschiedenis
geïnteresseerd is. Al wie nog over interessante
documentatie beschikt, mag mij contacteren:
Ivan Derycke, Van Montfortstraat 46, 2140
Borgerhout, tel.: 03/271.22.27., Email:
i.derycke@skynet.be. Vooral ons medelid Paul
Daeleman zoekt informatie over het brouwen
tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Ivan
Antwerpse Bierhistorie 13
Van herberg over taverne naar beluik:
De Rooden Schild, Oude Koornmarkt
14-16
In de vorige aflevering stonden we stil bij de
functies van de herberg met hotelaccomodaties en
zijn uitbater. Bij wijze van voorbeeld geven we
hier de beknopte geschiedenis van zo’n herberg
die in de loop van de zestiende eeuw een taverne
wordt en nog later zelfs iedere binding met het
horeca-gebeuren verliest. Hij is dan ook
exemplarisch voor de bloei en de teloorgang van
het middeleeuwse herbergwezen ten gevolge van
een belangrijke economische evolutie die zich
voordeed: het omzetten van de klassieke
jaarmarkten naar een permanente markt zodanig
dat kooplieden elkaar continu en op andere
plaatsen konden ontmoeten, en vaak ook gewoon
in de stad bleven wonen. De val van Antwerpen
zou deze teloorgang alleen nog versnellen hoewel
er natuurlijk altijd wel een paar herbergen bleven
bestaan voor de reizigers.
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
Onder alle herbergen met de naam ‘Schilt’ in de
zestiende eeuw was den Roode Schild wel de
meest vermaarde. In het Mandement van Bacchus
wordt hij zelfs opgenomen bij de 18 betere wijnkroegen
1 . In de veertiende eeuw werd er
waarschijnlijk in het huis al herberg gehouden. De
Onze-Lieve-Vrouwen-ommegang hield er tijdens
haar jaarlijkse processie altijd even halt, net als
voor Spaengien op de Grote Markt en De Swaen
in de Hoogstraat, beide even goed gelegen en
beide herberg 2 . Noteren we echter wel dat tot de
zeventiende eeuw het pand veel groter was dan
het huidige complex dat men nu onder de
huisnummers 14 en 16 aantreft.
In februari 1430 n.s. laat Peter Reynaert de Roode
Schild en de Baers (Hoogstraat 7-9) dagen als zijn
exclusieve eigendom. De beschrijving van de
Roode Schild maakt al duidelijk dat één van de
ingangen van de nu schilderachtige Vlaaikesgang
hier al kon aangetroffen worden. Ook in de
Hoogstraat, aan de Baers, was er een ingang.
Op 26 juni 1443 verklaart Peter Coevoet dat zijn
zwager Jan vanden Lare, hem heeft voldaan
inzake een erfenis en inzake de huur die hij hem
tot kerstavond nog moest op de Roode Schild.
Deze Jan vanden Lare was duidelijk de waard in
de Roode Schild. Hij komt in diverse akten als
dusdanig voor en zijn herberg was erg geliefd bij
buitenlandse en binnenlandse kooplieden die er
transacties afsloten.
Op 30 juni 1451 verkoopt de Keulenaar
Ghoessem vanden Strale in opdracht van Peter
Coevoet, zoon van Peter, aan Claus Rokoch ‘... de
huyse en[de] herberge geheeten den Rooden
Schilt met alle hu[r]en toebehoort[en]
mette[n]stalle borneputte duergange en[de] metten
camerken van wilen adryaen broedeloos gestaen
aende core[n]merct...’ voor 96 pond gr. Brabants.
Gedurende die periode was Jan vande Lare die
eigenaar was van de Grote en de Kleine Baers,
nog steeds herbergier van de Roode Schild. Maar
hij kwam steeds meer in financiële problemen wat
onder meer blijkt uit een schepenbrief van 17
1 P. Verhuyck en C. Kisling, Het mandement van Bachus,
Antwerpse kroegentocht in 1580, Antwerpen, 1987, p. 70-
71.
2 Enkel vermelding in SAA, SR 1, f° 185 v° uit 1397. Zie
ook: Antwerpsch Archievenblad, vol. 26, p. 429-432.
Lid van Zythos 14

oktober 1452 dat hij een bestelling Rijnwijn niet
kon afnemen van de koopman Harmann van
Broechuyse en dat diens Keulse stadsgenoot die
voorraad wijn mee voor hem zal verkopen.
Uiteindelijk verkoopt Jan vande Lare ook zijn
twee huizen met plaatsen, poort en uitgang, de
Grote en de Kleine Baers, Hoogstraat 7-9 op 30
januari 1452 (1453) aan Claus Rokoch 3 .
Zeker vanaf 1453 was de afspanning eigendom
van Claus Rokoch ofwel Rockox, die er waard
was en ook optrad als tussenpersoon voor
vreemde kooplieden. Hij breidt zijn eigendom
tweemaal uit door het aankopen van stallen achter
zijn pand. Wanneer zijn zoon Jan Rockox op 20
juni 1474 van zijn vader erft blijkt dat daar, zoals
gezegd, ook de twee huizen de Grooten Baers en
de Cleynen Baers en bijgevolg de doorsteek naar
de Hoogstraat bijhoren 4 . Jan Rockox zet het
bedrijf voort als waard en makelaar. Op 30
september 1477 verkoopt de weduwe van Jan,
Cornelia Spernagels, de helft van de Roode Schilt
met de uitgang naast de Baers in de Hoogstraat
aan de Bruggeling Jan vanden Abeele 5 . Een
andere eigenaar al zeker vanaf 1479 was ene
Claus Boudens, dokter in de medicijnen, maar de
Roode Schild bleef wel herberg, waarbij de waard
waarschijnlijk niet de eigenaar was. In 1494
vermeldt men ene Herman Bretert alias van
Nassouwen als waard. Maar in 1504 en ook in
1510 was Marcelis vander Beke of Verbeke
eigenaar-waard. De beschrijving van de Roode
Schild luidt dan: ‘Een herberge met huisingen
stallingen...’ 6 . Noteren we dat de herberg in die
periode het decor vormde van verhandelingen
tussen houthandelaars, o.m. uit Danzig 7 .
In de loop van de zestiende eeuw blijft het pand
nog wel als herberg functioneren, maar niet meer
3 SAA, SR 44, f° 23 r°; SR 45, f° 508 r°, 509 r°, 515 r° en
529 v°.
4 SAA, SR 85, f° 38 v° - 39 r°.
5 SAA, SR 92, f° 122 v°. Het betrof al haar rechten wat er
mogelijk op wijst dat er kinderen of andere erfgenamen
waren die de andere helft bezaten. .
6 Antwerpsch Archievenblad, vol. 20, 373; SAA, SR 95, f°
78 r° - 79 r° (waaruit blijkt dat Claus Boudens de Rooden
Schilt bezat en bewoonde); SR 105, f° 85 r°; SR 125, f° 71
v°; SR 138, f° 211 r°.
7 R. Doehaerd, Études anversoises: documents sur le
commerce international à Anvers, 1488-1514, Parijs, 3 vol.,
1962-1963, vol. 3, p. 44, nr. 2423.
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
met het aanzien dat hij had in de vijftiende eeuw.
Zoals in het mandement van Bachus te lezen staat
wordt het dus meer een degelijke wijntaverne. De
beschrijving van het hele complex in 1534 is wat
dat betreft al duidelijk: ‘... Een huysinge metter
poorten stallingen sesse packhuysen stoven met
drie woonhuysen vore ane tstrate daer af deene
van drye tpoorthuys is kelders ende onder
gange...’, gesitueerd tussen de Lelie (het huidige
nummer 22) en den Ackerman (het huidige
nummer 12). Als de Roode Schild op dat ogenblik
nog een herberg is, dan is de mercantiele functie
duidelijk veel belangrijker. Geleidelijk aan wordt
dit complex echter verkleind en afgebouwd en de
cohieren van de jaren 1577-1585 geven aan dat
wat nog overschiet nog redelijk belangrijk is,
maar geen toppand meer. Gezien van de
Hoogstraat af kende men twee Roode Schilden
met verschillende eigenaars en bewoners. Naast
de Ackerman situeerde zich ‘Den Rooden Schilt’,
de feitelijke herberg. De huurwaarde bedroeg 200
gulden en men gaf daar als verklaring bij: ‘midts
dien een deel van[den] erven achter vercocht is
aen som[m]ige proprietarissen inde hoochstraete’.
In 1577 was de herbergier Jan de la Mage zowel
eigenaar als gebruiker.
Maar in de loop van de zeventiende eeuw wordt
het pand meer en meer voor andere zaken
gebruikt en uiteindelijk wordt deze ingang van de
Vlaaikensgang een huisjesmelkerij. Bij de
volkstelling van 1754 zijn er twee rubrieken te
onderscheiden: 1) Er is een pand dat bewoond
wordt door verversknecht Peeter van Heurck,
samen met zijn vrouw en zijn twee dochtertjes
van resp. een half en twee jaar oud. ‘Op de camer’
woonde een peltiersknecht, een
timmermansknecht en een saaikammer.
2) Zeer lakoniek vinden we: ‘Ganck opde oude
coremerct’, bewoond door 21 volwassenen en 17
kinderen ‘alle gemeyn lieden’ 8 .
Ivan
8 SAA, PK 2561: Volkstelling 1754 Ie - 4e wijk, p. 27, nr.
107 - 108.
Lid van Zythos 15

Het Antwerps BierCollege
gaat op
Tour de Geuze
op zondag 26 april
2009
We bezoeken zes
lambikbrouwers of
geuzestekers
Autobus vanuit Antwerpen: hoek
Brouwersvliet/Hessenbrug
vertrek: 9 uur stipt
Samenkomst café Waagstuk,
Stadswaag vanaf 8.15 u.
Kostprijs: 25 euro
Hierin is begrepen:
• autobus
• drankenkaart (zes
consumpties bij de
brouwers/stekers)
Inschrijving verplicht ten laatste
op 16 april door
1° overschrijving van 25 euro op
rekeningnummer
778-5986635-44 van het
Antwerps BierCollege én
2° door een inschrijving via onze
website of contactname via gsm:
0497 81 72 27
Antwerpse BierCourant – Maart 2009 Nummer 13
Agenda Antwerps Bier College
26 April: Tour de Geuze
23 Mei: Bezoek aan Contreras in Gavere
27 Juni: Bierpassieweekend
Juli: Rariteitenkabinet
Augustus: ABC-cruise
September: Hobbybrouwersfestival
Oktober: Stadsbezoek
November: Proeverij 'Gemengde gisting'
(Rood bier en Oud Bruin)
December: Kerstbierfestival Essen december
Aanraders andere verenigingen
Zaterdag 28 maart: Oosthoven: 12 u. van het
bierpatrimonium
Zaterdag 11 april: Waregemse Bierhappening
Zaterdag 11 april en zondag 12 april: Aarschots
Bierfestijn en Josterwijckse Bierfeesten te
Houtvenne
24 mei: La musée des bières belges te Lustin
30/31 mei: Weekend der spontane gisting te
Buggenhout
Voor verdere informatie over deze bieractiviteiten
verwijzen we naar de website van Zythos: nl
www.Zythos.be.
We houden u op de hoogte. Voor de nieuwste
ontwikkelingen kun je steeds terecht op onze
website op www.AntwerpsBierCollege.be
Zoals u allicht reeds weet: uw mening waarderen
we zeer …
Mail uw reacties of opmerkingen naar
info@antwerpsbiercollege.be of stuur een briefje
naar ABCourant-redactie Antwerps BierCollege,
p/a. Hans Bombeke, Stadswaag 19, 2000
Antwerpen. Voelt u de onweerstaanbare drang
om op speurtocht te gaan naar nieuwtjes,
interessante bier(evenement)en of heeft u een
schat van bierwijsheid die u kunt inbrengen, laat
het ons dan ook weten.
Lid van Zythos 16