courant 04 - Antwerps BierCollege

Colofon
De ABC Courant is een uitgave van het ‘Antwerps
BierCollege’
Verantwoordelijke uitgever & contactadres:
Hans Bombeke, Stadswaag 19, 2000 Antwerpen
Rekeningnummer: 778-5986635-44
Internationaal: IBAN BE55 7785 9866 3544
BIC: GKCC BE BB
Bestuur Antwerps BierCollege
Voorzitter: Hans Bombeke
Secretaris: Ivo Liekens
Penningmeester : Ludwig Van Schoor
Homepage: http://www.antwerpsbiercollege.be
e-mail: info@antwerpsbiercollege.be
Redactieraad: Henk Iedema, Ivan Derycke, Peter De
Weerdt, Bruno Goffin
©: Alles uit deze Antwerpse BierCourant mag worden
overgenomen op eender welke wijze, zonder
voorafgaande toestemming van het ‘Antwerps
BierCollege’ mits bronvermelding.
Inhoud
Courant
Oktober 2006
Nummer 4
Colofon, inhoud & editoriaal blz 01
Kulminatorbieren geproefd blz 02
Bier van over de schreve … blz 03
Trappisten en abdijbieren blz 03
Het rariteitenkabinet blz 04
Bericht van Brouwerij Het Anker blz 06
ABC op Brusselbierdag blz 07
De Bierboekenwurm blz 09
Honderdduizend blz 10
Courants bierquiz blz 11
Drie brouwers in één teug blz 12
Antwerpse Bierhistorie blz 15
Activiteitenkalender blz 16
Editoriaal
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
In het vorige nummer gingen we wat dieper in op
de vraag om de doelstellingen van ABC in deze
kolommen wat dieper uit te spitten. We trachten
hier een open, maar kritische blik te werpen op de
bieractualiteit. Dat staat het toetsen aan onze
doelstellingen niet in de weg. Vandaag echter
kunnen we niet anders dan afwijken en heel iets
anders voor het voetlicht brengen: ‘vriendschap’.
Directe aanleiding hiervoor is dat onze nog jonge
vereniging een goede en trouwe biervriend
verloor. Jan Van Roten was om professionele
redenen niet ons actiefste lid. Maar desondanks
was hij lid. Omdat hij wat blij was dat er eindelijk
op het vlak van bier terug wat bewoog in
Antwerpen. Jarenlang was hij, samen met zijn
ouders Lieve en André, één van die vaste
gezichten op de 24 uur van OBP. Altijd bereid om
de handen uit de mouwen te steken en liefst nog
op de achtergrond. Jan was één van die talloze
mensen zonder wie een vereniging niet kán. Het
viel hem dan ook bijzonder zwaar dat OBP én de
24 uur teloorgingen. We wisten dat Jan niet altijd
op de eerste rij kon staan, maar zo gauw zijn
drukke beroepsleven het toeliet, was hij paraat.
Jan Van Roten (Foto: Walter Thys)
Vrienden moeten je niet dagelijks om de hals
vliegen. Vrienden zijn er gewoon. En al zie je ze
zelden, de wetenschap dat ze in stilte mee aan de
kar trekken, dat maakt de vereniging sterk en een
levend geheel. Lieve en André verloren hun zoon,
zijn zussen hun broer en ABC verloor een vriend,
een kameraad. We kunnen niet anders dan met
gebogen hoofd de feiten aanvaarden. Mede
omwille van Jan zullen we ons ABC-werk
naarstig voortzetten omdat we, mede dankzij Jan,
weten dat het goed is …
1

Helaas vrienden, op het gevaar af in herhaling te
vallen, kunnen we toch niet anders dan het weer
even over Inbev te hebben. ’s Werelds grootste
lokale brouwer zou gaan stoppen met de
productie van Jack Op. Zo klinkt het in de
wandelgangen.
Ernaar gevraagd luidt het antwoord dat Jack Op
onlangs nog werd afgevuld. Dat zegt inderdaad
iets over het (recente) verleden, NIETS over de
toekomst of de toekomstplannen. Men heeft bij
Inbev nog steeds niet door dat halve of slechte
communicatie op termijn contraproductief werkt.
We verwijzen naar ons vorige editoriaal: wat
voor de aanpak van Zulte gold, is hier evenzeer
van toepassing. Och, ze doen maar. Dat ze
ondertussen wellustig knipogen naar Foster’s is
hun goed recht, maar bevestigt het groeiende
inlandse wantrouwen. Er is wel geld voor
grootschalige internationale projecten, maar voor
de lokale biercultuur is zelfs geen interesse meer.
Foto: Filip Coppieters
Beter nieuws komt er wel van die andere
bierkolos, Alken-Maes. Mort Subite lanceerde
immers zijn langverwachte ambachtelijke kriek.
Na de ambachtelijke geuze die er mag zijn, is ook
deze kriek weer een staaltje van hoe het moet én
kan. Bruno Reynders kennende, verwondert ons
dat niet, maar je moet het in een dergelijk bedrijf
toch maar gedaan krijgen!
Redelijk heet van de naald is ook de versmelting
van Achouffe met Mootgat. Volgens een brief die
we van brouwer Chris kregen via Zythos, is het
voor hem de enige mogelijkheid om te blijven
beantwoorden aan de stijgende vraag. We kunnen
dat met ons goed hart alleen maar toejuichen.
Ons slecht karakter echter, zal fijntjes in het oog
houden of de Ardeense kabouters ook onder
invloed van den Duvel de Vedetten zullen blijven
die ze nu zijn …
Hans ‘de pif’ Bombeke
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
Kulminatorbieren geproefd
Je bent geen rechtgeaard lid van het Biercollege of
zelfs van Zythos als je de Antwerpse biertempel 'de
Kulminator' niet zou kennen. Men (Dirk en Leen)
beschikt er over een onvoorstelbare voorraad van
alle soorten bieren, vaak zelfs vintages. Daarnaast
wordt de vrije tap gebruikt om een maandbier te
presenteren.
Zo proefden wij in juli 'Liefmans kriek ongezoet
van het vat'.
In het glas verscheen een robijnrood, maar niet echt
helder bier met een mooie roze schuimkraag die
snel weer verdween, zonder zelfs sporen op de
glaswand na te laten.
De duidelijke gistgeur van een van de wilde gisten
(bij Liefmans is de basis oud bruin) en de
kriekengeur gaven aan dat dit duidelijk geen
commercieel product voor watjes is.
Dit werd bevestigd door de uitgesproken stevige
zure smaak waarin de krieken zich duidelijk lieten
opmerken. Het prikkelende zuur blijft lang hangen.
Conclusie: dit bier is iets minder verfijnd en
complex dan sommige Lambiekbieren, maar het is
wel karaktervol en heeft een duidelijke structuur.
En dan was er het nieuwe bier van Tony De
Vogelaer van brouwerij De Arend: Patrasche.
Wat op het weinigzeggende etiket (hier staat enkel:
De Arend, bier met nagisting, 8 % alc.) niet te lezen
is, is dat het zoals zijn blonde tegenhanger Nello’s
Blond door de Proefbrouwerij wordt geproduceerd.
In het glas verscheen een halfhelder goudbruin bier,
met gelijkmatig wandklevend zandkleurig schuim
dat niet onmiddellijk verdwijnt. De geur is kruidig,
maar welk kruid kon niet echt omschreven worden
en het is ook iets gebrand. Het is wat plakkerig,
tamelijk sterk, tamelijk zwaar, er is een normale
koolzuurgasvorming, het is droog en wat poederig.
Globaal genomen is er een klein beetje zoetigheid
en bitterigheid in te vinden. Het vloeit uit en laat
een bitterige nasmaak na. Qua type situeert het zich
tussen een oud bruin en een bruin abdijbier. U
merkt dat dit duidelijk een heel complex bier is dat
zich moeilijk in een vakje laat stoppen. In ieder
geval is Hoboken met deze Patrasche een
interessant bier rijker.
Als je samen naar de Kulminator gaat, mag je niet
nalaten eens een grote fles met kurken stop te
nemen.
2

Wij dronken een Saison d’Epeautre van de
Brasserie de Blaugies van 2003. Hiermee gaven we
dit bier een tweede kans na de opmerkingen van
Peter op pagina drie van onze tweede Biercourant.
We kregen een helder bleekgeel bier met
gelijkmatig, overvloedig en spontaan schuim dat
niet snel weggaat en wandklevend is (voorzichtig
schenken dus).
Het aroma kenmerkt zich door hopbitter en
bloemen.
De basissmaak is bitter (tussen bitterig en bitter en
een heel klein beetje zoetig). Zowel qua sterkte als
zwaarte is het een licht bier, de
koolzuurgasvorming maakt het wat prikkelend, het
is bitterdroog en vlokkerig.
Het vloeit lang uit en laat een bittere nasmaak
achter.
Conclusie: de spelt maakt van dit bier toch iets
aparts. We kunnen het met Peter eens zijn dat dit
zeker geen typische saison is.
Ivan en Marc
Bier van over de schreve …
Ons moederblad, De Zytholoog, maakt er ons
wederom attent op dat er ook in wijnland Frankrijk
behoorlijk wat bier wordt gebrouwen. Jef van den
Steen stelt deze keer ‘Brasserie Castelain in
Bénifontaine’ voor, maar in vorige nummers
kwamen ondermeer ‘Brasserie de Monceau-Saint-
Vaast’ en de Bretoense bieren aan bod. Elders in dit
nummer vindt u trouwens een beschrijving van
twee Bretoense rariteiten. Couranter en bekender bij
de leden is ongetwijfeld de ‘Brasserie de Saint-
Sylvestre-Cappel’, die Trois Monts (8,5 %)
produceert. Guy Verdonck en uw dienaar lieten
zich onlangs (28/08/06) nog eens een 75 cl. flesje
smaken (houdbaarheidsdatum 25/10/2006).
Volgens Guy week het wat af van de standaard. Dit
waren de notities:
Kleur: geel, aanvankelijk troebel maar geleidelijk
helder wordend, voorzien van wandklevend schuim
dat snel wegzakt.
Aroma: aanvankelijk een goede pilsgeur (zoals
Condomus), rijk, moutgeur, evoluerend naar
citrusachtige toetsen.
Smaak: zurig, pittig op de tong bij luchtinname,
gasvorming, droog.
Afdronk: vloeit uit, droog, bitterig/zurig, komt wat
ruw en jong over hoewel de houdbaarheidsdatum
zeker iets anders zegt.
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
Het blijft toch merkwaardig hoe bij flessenbier
ieder flesje voor verrassingen kan zorgen. Of is
Trois Monts toch wat geëvolueerd? Probeer het zelf
eens uit!
Ivan
Trappisten en abdijbieren: nog een paar
weetjes
In ons eerste nummer (Uit Magazine) bespraken we
het trappistenbier van Chimay naar aanleiding van
de proeverij onder leiding van Ronny Poels. We
hebben toen duidelijk gemaakt waardoor een
trappistenbier zich onderscheidt van een abdijbier:
1° het moet gebrouwen zijn binnen de muren van
een trappistenklooster
2° door of onder toezicht van de paters
3° de winsten worden geïnvesteerd in caritatieve
werken. Enkel Achel, Chimay, Orval, Rochefort,
Westmalle, Westvleteren en La Trappe (Berkel-
Enschot) beantwoorden aan deze criteria en voeren
het logo ‘Authentic Trappist Product’.
Daarnaast is er een logo voor ’Erkend Belgisch
Abdijbier’, een licentielabel gemaakt door
brouwerijen en religieuzen.
De voorwaarden voor het gebruik van dit logo zijn:
1° er moet een aantoonbare historische band
bestaan met een abdij of een kloosterorde. De
brouwerijen die deze bieren vervaardigen, betalen
een deel van de opbrengst aan de abdijgemeenschap
voor het gebruik van de naam. Waar abdijen of
orden verdwenen zijn kan het logo ook worden
toegekend op voorwaarde dat royalty wordt betaald
aan stichtingen of verenigingen die zich inzetten
voor bijvoorbeeld de opgraving van een abdijsite
2° de brouwerijen moeten de religieuze symboliek
respecteren in hun uitstraling naar het grote publiek.
Enkel de merken Abdij Dendermonde, Affligem,
Bonne-Espérance, Bornem, Cambron, Ename,
Floreffe, Grimbergen, Keizersberg, Leffe,
Maredsous, Postel, St.-Feuillien, St.-Pietersabdij,
Steenbrugge, Ten Duinen, Tongerlo en Val-Dieu
mogen het label ‘Erkend Belgisch Abdijbier’
dragen.
Bron: Uit Magazine, juni 2006.
3

Het rariteitenkabinet opende zich op
zaterdag 15 juli ...
En de afwezigen hadden eens te meer ongelijk,
want we waanden ons in de grot van Ali Baba met
een palet van bieren dat zowel qua ouderdom,
drinkbaarheid, smaak als afkomst werkelijk
exotisch was. Om over de vormen en grootte van de
flessen nog maar te zwijgen. Onze voorzitter stond
voor de moeilijke taak om al deze soms bizarre
bieren op een fatsoenlijke wijze uit hun fles en in
ons glas te krijgen, een taak waar hij zich maar al te
graag van kweet (zie foto).
Foto: Ivan Derycke
We begonnen in Bretagne ... met twee oude bieren
van de Brasserie La Soif te Nantes. De kleurige
etiketten geven aan dat de Bretoenen met deze
bieren hun geschiedenis willen koesteren.
De eerste was een Contrebandier (een smokkelaar),
een donker bier van hoge gisting van 4,5 % vol.
alc. Het bier was twee jaar over zijn
houdbaarheidsdatum en dat was te merken. In het
glas verscheen een helder donkerrood bier met een
weinig ongelijkmatig schuim dat wel een beetje
wandklevend was. Het aroma was zurig, we roken
iets van chicoreibitter en proefden en roken ook iets
van zoethout.
Het bier was bitter en zurig en had een oude smaak
die naar porto toeging maar waarvan de stoffigheid
aangaf dat er niet veel goeds meer van ging komen.
Het voelde licht aan, droog en stoffig en er was een
onaangename bittere nasmaak.
De tweede, een Bretoense nationale held is gekend
als Barbe Torte en hier hebben we te maken met
een amberkleurig bier van hoge gisting van 5 %
vol. alc. Ook dit bier was twee jaar over zijn
houdbaarheidsdatum en dat was ook geen goede
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
zaak. In het glas verscheen een helder amberkleurig
bier met gelijkmatig wandklevend schuim. Het
zurige aroma en de hopbittere toetsen gaven aan dat
we weer met een bier te doen hadden dat al eerder
uit de fles had gemogen. De oude smaak, het
stoffige, het zuur-bitterige dat we opmerkten
bevestigden dit. We proefden ook een appeltoets. In
de mond voelde het bier zowel qua sterkte als
zwaarte licht aan. Het bier was echter plat en in de
(veel te langdurige) afdronk overheerste een
onaangename bitterheid.
Conclusie: deze bieren drink je best vers op een
Bretoens terras maar geen jaren later.
Het derde bier. Produceren ze bij Inbev bieren die
je kan laten liggen, vooral als ze in een zeer grote
fles zitten? Ge moet het niet geloven, althans dat
durven wij te concluderen na het drinken van een
blonde Leffe van 6,6 % vol. alc., gebotteld einde
2002.
Nochtans was het uitzicht veelbelovend: de mooie
overvloedige wandklevende schuimkraag deed
vermoeden dat het nog goed ging komen, ook al
was de kleur al naar amber geëvolueerd. Het bier
was ook zeer helder en zag er niet plakkerig uit.
Foto: Ivan Derycke
Maar bij de aroma’s en de smaak noteren we:
melkzurig, stoffig, muf, eigenlijk vrij neutraal, een
heel klein beetje zurig-zoetig-bitterig maar zeker
niet lekker. Bij het mondgevoel denken we aan
stoffigheid en branderigheid. Het bier vloeide uit,
bleef bitterig en iets plakkerig.
Voor het vierde bier trokken we de grote plas over,
althans Peter had het ons voorgedaan en een
onhandige grote fles Chelsea van de Chelsea
Brewing Company te New York meegebracht. Deze
stevige stout uit 2003 was wel iets om mee uit te
4

pakken. In het glas verscheen een bijna pekzwart
bier waar je geen centimeter doorheen kon kijken.
Hierop stond een zeer donker schuim dat bij
aanvang overvloedig en spontaan aanwezig was,
maar wat na korte tijd helemaal plat sloeg. Dit bier
zag er plakkerig uit en deed aan olie denken.
Foto: Walter Thys
Wij roken en proefden een zurig, hopbitter bier met
veel toetsen van kandij en zoethout, mokka en
gebrand (kortom een stevige kop koffie!). Er was
echter ook een aspect van stoffigheid, wat aangaf
dat dit bier, hoewel nog goed te genieten voor wie
het aankan, toch al betere tijden had gekend. In de
mond was het tamelijk sterk, zwaar, de kleine
bellen waren snel weg, het was een droog en
branderig bier. Het vloeide zeer lang uit en in de
nasmaak was het mokka-effect overheersend. Het
was het eerste bier dat bij sommigen ‘naar nog’
smaakte.
Een grote fles Corsendonck Agnus uit 2001 was het
vijfde, best drinkbare bier uit het rijtje. In het glas
verscheen een bleekblond bier met kleine bellen en
spontaan, wandklevend schuim dat snel weg ging.
Bij de geuren en smaken noteerden wij: bitterig,
zoetig, honing, citrus, camille en melisse en bijna
stoffig. Het bier is bitterig-zoetig, met nadruk op
zoetig bij het opschudden. Het mondgevoel was
tamelijk sterk, zwaar, prikkelend, niet droog en
vlokkerig. Het vloeide uit en werd steeds zoeteriger.
Qua biertype was dat een tripel.
Het zesde bier. De Objectiever Bierproevers gaven
elk jaar een Medewerkersbier uit en wij waren dan
ook zeer benieuwd of dit bier de tand des tijds had
weten te doorstaan. Het medewerkersbier van 2002
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
was aan het brein ontsproten van Peter Van Hoeck
die in ons midden was. Er ging een diepe zucht van
verlichting door onze gelederen heen toen we
merkten dat het zich goed had gehouden. In het glas
verscheen een gisttroebel bier met kleine bellen en
een weinig wandklevend schuim dat snel verdween.
Het was iets plakkerig. Bij smaak en aroma
noteerden we iets bitterig, fruitig bij het warmer
worden (citrus), kruidig (koriander) en eigenlijk een
basissmaak die te complex was om te beschrijven
en die in de mond evolueert. Het bier gaf in de
mond een sterke en zware indruk, er was een
weinig koolzuur en prikkeling en het was
alcoholdroog. Het bier vloeide lang uit en was
duidelijk van het type tripel, bitterig, wat zoetig en
wat fruitig.
Het zevende bier. Het medewerkersbier van 2001
was gemaakt door Paeleman in Wetteren. Hier
hadden we te maken met een kriekbier, dat aan de
kleur van dit gisttroebel brouwsel te merken was.
Het schuim was ongelijkmatig en ging snel weg
alhoewel het toch ook wandklevend was. Het aroma
werd gekenmerkt door typische lambiekgeuren,
melkzurig. Wij proefden een geuzebitter bier met
kriekensmaak (met een amandeltoets) en tarwe. Als
basissmaken plaatsen we dit bij de zure en bittere
bieren.
Foto: Ivan Derycke
Het mondgevoel was sterk en tamelijk zwaar,
hoewel het bier plat was, was er toch een
prikkelend gevoel. Het was prettig droog. Het bier
vloeide uit, was bitterig in afdronk maar de
kriekensmaak verdween. Als biersoort gaf dit de
indruk van tussen kriek en geuze te balanceren.
Een Brigand van 1987 van Van Honsebrouck was
het achtste bier (was dit bier?) dat in ons glas
kwam. Inderdaad kunnen we hier kort over zijn:
5

deze drank was ronduit schitterend maar geen bier
meer. De duidelijke geuren en smaken van noot,
deden denken aan de beste Solera of Almacenistasherry.
Het bracht bij eenieder de tongen los over
andere dranken die na vele jaren iets anders waren
geworden. Het mirakel van de bruiloft van Kanaän
wordt er begrijpelijk door, waarbij we zeker niet
willen beweren dat Brigand in beginsel water is,
wel integendeel...
Het negende bier. Van de twee flessen Liefmans
Goudenband uit 1979 was er slechts één drinkbaar.
De andere was morsdood (snif snif). Maar de nog
‘levende’ fles was wel interessant.
Foto: Ivan Derycke
In het glas kwam een helder roodbruin bier waarvan
het schuim snel wegging. Het aroma en de smaak
waren zurig (melkzuur) en bitterig. We hadden te
maken met de smaak van een typisch oud bruin
bier. Wel was het in de richting van een goede oude
Rodenbach grand cru gewandeld.
Tot slot het tiende bier. We werden we als
orgelpunt nog getrakteerd op een Geuze Drie
Fonteinen van 1997. Dit prachtige donkere oranjegeel
gisttroebele bier kreeg nog een weinig
wandklevend schuim mee. Het was een typische
zuur-bitterige Drie Fonteinen, vol, sterk en zwaar in
de mond, plat en toch prikkelend, bitter droog. Dit
was ongetwijfeld een geuze, en wat voor één ...
Ivan, Marc en Peter
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
Bericht van Brouwerij Het Anker
De Gouden Carolus Tripel heeft op de prestigieuze
World Beer Cup een bronzen medaille behaald in
de categorie 'Belgian Style Tripel'. Aan deze
tweejaarlijkse bierwedstrijd namen 540 brouwerijen
deel die samen 2.221 bieren instuurden.
Na de gouden medaille in 2002 bewijst deze
bronzen medaille de continuïteit in kwaliteit van de
Gouden Carolus Tripel en de blijvende appreciatie
door een internationale vakjury.
De Brit Michael Jackson heeft recent zijn vijfde
editie uitgebracht van de ‘Grote Belgische Bieren’.
Een Belgisch weekblad is er in geslaagd in een
interview zijn favoriete top 20 (wereldwijd) los te
krijgen. Fier kunnen we melden dat 'onze' Gouden
Carolus Cuvée van de Keizer er bij stond.
Vermoedelijk ging het om jaargang 2004 of
jaargang 2005.
ZBF 2007 Medewerkers gevraagd!
Op zaterdag 3 en zondag 4 maart 2007 vindt
de vierde editie van het Zythos Bier Festival
plaats in de stadsfeestzaal te Sint-Niklaas.
Het Antwerps BierCollege wil uiteraard zijn
steentje bijdragen om van deze unieke
biertweedaagse weer een gigantisch succes te
maken. Niet alleen hopen we jullie daar allen
te mogen begroeten als bezoeker, maar we
lanceren via deze Courant nu reeds de oproep
om met zoveel mogelijk ABC’ers ook te
participeren in de organisatie van dit
evenement. Heb je zin om met het ABCfestivalteam
mee te helpen in Sint-Niklaas en
kun je je op vrijdag 2 maart (opbouw),
zaterdag 3 maart, zondag 4 maart of maandag
5 maart (afbraak) enkele uurtjes vrijmaken?
Geef ons dan een seintje op
bruno.goffin@gmail.com of
info@antwerpsbiercollege.be
Alvast van harte bedankt!
6

ABC op Brusselbierdag
Op zeventien juni maakten we met een voortdurend
aangroeiend en vooral krimpend gezelschap Brussel
onveilig. We begonnen dit dagvullend evenement
in:
1° Brussels Museum van de Geuze, brouwerij
Cantillon, Gheudestraat 56, 1070 Brussel
Cantillon is een artisanale lambiekbrouwerij die
werkt op een professionele, hygiënische en
biologische, maar tegelijkertijd ouderwetse wijze.
Er worden enkel in de winter ongeveer zeventien
brouwsels van zevenduizendvijfhonderd liter
geproduceerd. Dat dit enkel in de winter (november
tot maart) kan, is vanwege de afkoeling tot 20 °C in
een open bak onder de dakpannen. De bedoeling is
dat de goede Brusselse spontane gisten wel het bier
in beweging zetten, maar dat de bacteriën hun
vernietigend werk niet kunnen doen. Bier krijgt bij
Cantillon ruim de tijd om te rijpen. Hop wordt
enkel toegevoegd om het bier beter te bewaren. Een
bier van Cantillon kan dan ook ruim twintig jaar
bewaard worden, met uitzondering van de jong te
drinken Faro. Om te beginnen rijpt de lambiek
ongeveer achttien maanden op oude Bordeauxtonnen.
Lambiek die in een nieuwe ton ligt te rijpen
krijgt dan ook een wijnsmaak, maar de klant merkt
dit niet omdat deze dan met lambiek van negen
Foto: Ivan Derycke
oudere tonnen wordt gemengd. Om te vermijden
dat de tonnen barsten ten gevolge van het
gistingsproces worden ze in het begin niet volledig
afgesloten maar worden er wat groene bladen boven
op het tongat gelegd zodanig dat de spontane gisten
kunnen ontsnappen. Daarna plaatst men kurken of
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
wassen stoppen op het vat zodat de lambiek nog
voldoende kan blijven ademen. Als de lambiek rijp
is, (onrijpe lambiek noemt men ‘zieke’ lambiek en
kenmerkt zich door een zekere olieachtige
vettigheid) dan begint het mengen met oudere
lambiek tot geuze, of het toevoegen van ontpitte
krieken of frambozen om respectievelijk kriek of
rosé de Cambrinus te kunnen maken. Daarna volgt
er weer een rijpingsproces, het fruit moet immers
volledig weggisten. Daarna wordt er gefilterd.
Cantillon produceert ook nog een niet-lambiekbier
op basis van spontane gisting met een aangename
bitterheid, Iris genaamd. Het bier van Cantillon
wordt voor 40 % afgezet in België. De rest gaat
naar het buitenland, naar onze buurlanden, maar
ook de Verenigde Staten, Japan, Taiwan en
Brazilië.
Toen wij de brouwerij verlieten botsten we nog op
Fons Minne, de voorzitter van de Heikantse
Bierliefhebbers. Met hem en met Jean Van Roy, de
brouwer/uitbater discussieerden wij over wat er
zoal gebeurt in het bierland, zoals de Inbev-affaire,
brouwers die hun ziel verkopen voor de commerce,
enzovoort. Laten we even een standpunt
formuleren:
Foto: Ivan Derycke
Driewerf hoera voor de artisanale brouwer die een
correct bier produceert zonder concessies te doen
op het vlak van de smaak.
Ook driewerf hoera voor de moderne brouwer die
moderne technieken en alaam
(brouwerijwerktuigen) hanteert maar toch een
authentiek product maakt zonder toevoeging van
chemische smaakveranderaars of bewaarmiddelen.
Awoerd voor diegenen die enkel kijken naar het
commerciële, die met scheikundige middelen en
7

vooral veel zoetstoffen smaken maken en via
reclamecampagnes dan nog beweren dat zij een
‘typisch’ product afleveren.
Zeker awoerd voor die geldwolven die gewoon
succesvolle brouwerijen opkopen voor de
merknaam en dan beginnen te knoeien met wat ooit
een degelijk product was, om met minder kosten
meer consumenten aan te trekken. En dan hebben
we het zeker niet alleen over Inbev!
Foto: Ivan Derycke
Onze sympathieke gids van Cantillon vertelde ons
dat je van een authentiek bier niet dik kunt worden
omdat alle suikers omgezet zijn en er geen
chemische brol is toegevoegd. Dat hoorden we
maar al te graag!
2° En dan naar het Warm Water, Vossenstraat 25,
1000 Brussel
We kwamen terecht in een gezellig eetcafé met
specialiteiten zoals Brusselse vleesschotels en
boestring (droge haring), opgediend met een
lekkere sla. Wij dronken er uit grote flessen het
Zinnebier: een stevige frisse blonde dorstlesser met
veel fruitigheid in de geur en een fraaie bitterigheid
in de smaak en de afdronk. Brouwer van dit
interessante bier is de St. Pietersbrouwerij.
Vervolgens trokken er twee van ons gezelschap
(één van hen was al eens in het Brouwersmuseum
geweest en vond er niets aan) naar:
3° De Skieven architek, Vossenplein 50, 1000
Brussel, een aanrader
Dit café, ontdekt op een bierviltje van de Brouwerij
Bios -Van Steenberge uit Ertvelde. Dit café laat er
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
een zevental bieren brouwen. Het is een zeer
gezellig café met een speciaal interieur dat je eens
gezien moet hebben. Vijf van de zeven bieren zijn
er zowel verkrijgbaar op vat als op fles, de andere
twee bieren zijn alleen verkrijgbaar op vat. De
namen van deze bieren hebben allemaal wel iets
met architectuur te maken. Twee van deze bieren
zijn tevens zeer zware bieren met meer dan 10 %
alcohol. Ook kan je hier genieten van onze
landelijke trots, de zes Belgische trappisten.
En de anderen trokken naar:
4° Het Brouwersmuseum op de Grote Markt 10,
1000 Brussel, een afknapper
Het hele geval waarvoor je als nietsvermoedende
toerist toch de ronde som van vijf euro mag
ophoesten bestaat uit 2 (twee!) zaaltjes en een
kleine verbruiksruimte.
In de eerste zaal staan wat oude
brouwerijwerktuigen uit het pre-industriële tijdvak,
een smidse en een kuiperij op een hoopje zonder
één woord uitleg. Het eerste de beste
volkskundemuseum heeft een veel betere collectie
die door de amateurs met liefde wordt onderhouden
en didactisch uitgebouwd! Een fraai voorbeeld is
het Kempisch Museum in Brecht.
In de tweede zaal wordt de moderne brouwerij met
veel multimediatoestanden voorgesteld. Een ietwat
gedateerde film moet de diverse biersoorten in
België voor de geest roepen, maar of je daar als
toerist wat wijzer van wordt is zeer de vraag.
In de gelagzaal krijg je voor je centen nog een
onbestemd brouwsel te drinken dat veel te koud
wordt getapt. Kortom: als dit de wijze is waarop de
Belgische brouwers zich aan de wereld willen
tonen, kunnen ze het beter laten.
Wij waren terug voltallig in ...
5° Café De Poechenellekelder Eikstraat 5, 1000
Brussel, een aanrader
In deze biertempel tegenover Manneken Pis viel
ons oog op een fraaie collectie authentieke
geuzebieren waaronder de hoogst zeldzame
Brusseloi, maar ook op een zeldzaamheid; de
Houblon Chouffe, een bier dat normaal enkel voor
de Amerikaanse markt wordt gebrouwen. Dit bier
was in België enkel van het vat te proeven op het
Zythos bierfestival in Sint Niklaas, een reden te
8

meer om het dan ook nog eens van de fles te
proeven. We genoten van een prachtig fris en straf
blond bier dat ongelooflijk lang bitter blijft
uitvloeien.
Foto: Ivan Derycke
Met verder uitdunnende gelederen trokken we
naar:
6° La Bécasse Taborastraat 11, 1000 Brussel,
waar het de laatste keer is dat wij er een
voet binnen zetten!
Hier ontdekten wij immers dat Maredsous een
trappist is, dat je Rodenbach best drinkt in een
Ciney-glas en als huisbier presenteerde men een
witte lambiek van Timmermans. Dit ‘kranke’ bier is
ongetwijfeld drempelverlagend voor
limonadedrinkers maar wij kregen het niet door
onze strottenhoofden. Snel weg dus om een hapje te
eten om daarna nog even na te kaarten in het altijd
gezellige:
7° A La Mort Subite, Warmoesberg 7, 1000 Brussel
waar Henk zich de Orval nog eens goed liet smaken
en de anderen met wisselend succes in de stout
vlogen zoals een Watneys van het vat.
Hoe dan ook, dit was een leerzame en gezellige dag
en de afwezigen hadden zoals altijd ongelijk.
Henk, Ivan, Peter en Luc
De Bierboekenwurm
Het Brouwers- of Waterhuis
F. Clijmans en J. Denucé
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
3 De Seizoenen nr. 1 De Nederlandsche Boekhandel
1940
“Sedert 1933 behoort het Waterhuis bij de
Antwerpsche musea. Kijkt men het van de
Brouwersvliet uit aan, dan ontwaart men een
vlakken, witten puntgevel, zonder deur of poort,
met kleine, Vlaamsche vensters, waaruit bij
feestelijke gelegenheden, een groote,
zijden vlag steekt …. Weinigen vermoeden dat hier
een van de gaafst bewaarde interieurs van de 16 e
eeuw voorkomt.”
Zo opent dit kleinood, een brochure over het
Antwerpse Brouwershuis. Het is het eerste uit de
reeks ‘De Seizoenen’ en werd in de oorlogstijd
uitgegeven. In die zin sluit deze serie aan bij de
talloze reeksen die in die jaren onder het predikaat
‘volksverheffing’ werden uitgegeven. Voorlopers
van onze populair-wetenschappellijke tijdschriften,
zeg maar.
Foto: Ivan Derycke
Wat voor ons ligt is een bescheiden werkje
(zesendertig bladzijden tekst) zonder hoofdstukken
of andere indelingen. In zoverre we al van indeling
mogen spreken, gaat het eerste deel dieper in op de
figuur van Gilbert Van Schoonbeke. De logica zelf,
als je weet dat deze urbanist ‘avant-la-lettre’ naast
het Brouwershuis en de Brouwersvliet ook heel wat
andere bouwwerken in onze stad op zijn naam
9

schreef. Hij wist als geen ander van geld nog meer
geld te maken en aarzelde niet, als het hem goed
uitkwam, hiervoor de stad voor zijn kar te spannen.
Hij maakte daar overigens niet alleen vrienden mee
…
Het tweede deel van dit werkje bespreekt de
gebeurtenissen in en rond het Brouwershuis. Het
kwam in 1556 (het jaar dat Van Schoonbeke stierf)
in handen van de stad. Oude documenten worden
geciteerd, inventarissen weergegeven en uiteraard
wordt uitvoerig ingegaan op de werking van de
waterverdeling. Een serie van tweeëntwintig foto’s
besluit dit boekje.
Het verhaal is daarmee niet ten einde, verre van dat.
We hadden het al eerder over de lamentabele
toestand waarin het Brouwershuis zich vandaag de
dag bevindt. We zullen daar helaas nog dikwijls op
moeten terugkomen. Dat de Antwerpse overheden
unieke gebouwen laten verkommeren is geen
geheim, breng maar eens een bezoek aan Bokrijk.
En dan is er toch weer de typische Antwerpse
eigenzinnigheid die ertoe leidt dat uit de privésector
tal van initiatieven ontspruiten om dit wereldwijde
unieke monument alsnog te redden. Dat geeft dan
toch weer een beetje hoop. We zullen deze kleine
antiquarische schat dan ook weer op de
boekenplank terugzetten tot we de foto’s van toen
eens kunnen toetsen aan de huidige toestand.
Zoals gezegd, later meer daarover!
Hans
Honderdduizend
Zaterdag 19 augustus 20.58 uur, Groenplaats. Als ik
tram vier verlaat, dan regent het pijpenstelen en kan
je over de koppen lopen. Vanavond is Antwerpen
de place to be. Niet moeilijk als in een metropool
twee mega-events op dezelfde dag plaatsvinden.
Met meer dan honderdduizend zijn we om naar de
‘Tall Ships’ Races’, of de ‘Antwerpse Beer Cruise’
te komen afzakken. Ik kies - zoals zovele anderen -
natuurlijk voor het tweede. Met een geopende
paraplu boven mijn hoofd, een gesloten zou immers
vrij belachelijk overkomen, laverend in de
mensenzee baan ik me met enige moeite een weg
naar de Moriaanstraat. In de ‘Quinten’ gearriveerd,
ontwaar ik rond de toog al snel mijn
cruisecollega’s. Omwille van het laattijdig arriveren
heb ik niet alleen de eerste haltes van de
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
Foto: Walter Thys
kroegentocht, maar blijkbaar ook een interessant
partijtje ‘vrouwencatch’ aan mijn neus zien
voorbijgaan. Na een kwartiertje tooghangen in
Elsschots stamcafé gaat het richting ‘De Pelikaan’.
Na ‘De Haan’ en ‘De Kat’ het voorlaatste deel van
het kroegentocht-dierenkwartet. We worden hier
met open armen en dito ramen ontvangen. Nadat hij
in de ‘Quinten’ al vergeefs getracht heeft om mij op
te zadelen met de geldelijke beslommeringen van
deze onderneming, blijkt dit etablissement voor
onze ‘penningmeester-ad-interim’ (waarvoor
trouwens welgemeende dank) de ideale plaats om
de laatbetalers van de tocht tot de financiële orde te
roepen; al een geluk voor een collega dat de
geldautomaat niet ver te zoeken was. Onder het
noteren van de bestellingen merk ik plotsklaps op
dat we die avond heel wat adellijk gezelschap in
ons midden mogen begroeten: immers op deze
ABC-activiteit is er niet één (foto)graaf , maar liefst
drie cruisers hebben de nodige ‘apparatuur’ bij zich
om deze opdracht voor het nageslacht vast te
leggen. Mogelijk verkeren zij in de (weliswaar
verkeerde) veronderstelling dat er een of andere
trofee te winnen is met de mooiste, grappigste en/of
origineelste foto, want in ‘De Pelikaan’ wordt er
quasi continu en onophoudelijk getracht elkaar - al
of niet digitaal - de loef af te steken qua
originaliteit, spitsvondigheid en kunstzinnigheid.
Enkele resultaten kunnen jullie intussen al op de
webstek bewonderen. Tussen haakjes: aarzel niet
om deze kiekjesnemer te feliciteren indien dit
spontaan in je op zou komen. Met een vers gespekte
kas (eindelijk heeft iedereen betaald) wandelen we,
de hemelsluizen nog steeds op een meer dan
behoorlijke kier, naar ‘De Vagant’. Hier worden we
door ons collega-ABC-lid en zijn gevolg naast een
portie bier eveneens getrakteerd (bij wijze van
spreken dan) op enkele (warme) hapjes. Ofschoon
er zowel voor als achter de toog voldoende streling
10

voor het (kenners)oog kan worden waargenomen,
verkiest de groep quasi unaniem om na een tijdje
onze cruise te continueren naar onze laatste halte:
de ‘Groote Witte Arend’. Mede vanwege de toch
wel zeer hoge concentratie klanten per vierkante
meter en zo rond het aanvangsuur van het vuurwerk
ter gelegenheid van dat andere grootse event. Bijna
voltallig gearriveerd kunnen we met, voor de ene al
wat meer dan voor de andere, grote vreugde
vaststellen dat onze ‘echte’ penningmeester de
groep daar komt versterken (of was het
omgekeerd). Vanaf een bescheiden afstand, in het
bijzonder de salon op de eerste etage in de
onmiddellijke nabijheid van de toiletten volgt hij,
met een half oog de laatste etappe van de
kroegentocht. En ook hij zag dat het goed was.
Foto: Walter Thys
Enkele bewonderenswaardige pogingen van rondetafel-genoten
om hem te verleiden tot een gulle gift
uit de ABC-kas met de bedoeling om aan deze
cruise extra-times te breien worden met een, naar
mijn mening althans, sardonisch glimlachje
vertikaal geklasseerd. Om niet continu deze steeds
weerkerende vraag af te moeten wijzen, kiest onze
penningmeester vrij snel het hazenpad. Ook voor
mij blijft het bij dit ene rondje. Langzamerhand
begint de bemanning van de cruisegroep uiteen te
vallen en wanneer ik het pand verlaat, meen ik -
geheelonthouder als ik ben - dat er nog ongeveer
vijf (of was het zes) strijdlustige ABC’ers rond de
tafel blijven zitten die nu al reikhalzend uitkijken
naar de volgende editie.
Bruno
Courants Bierquiz
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
De hieronder volgende woorden zitten verborgen in
onderstaand diagram. Deze woorden zijn te lezen
van links naar rechts, van rechts naar links, van
boven naar beneden, van beneden naar boven en
diagonaal. De letters uit het diagram mogen meer
dan eenmaal worden gebruikt. Als je alle woorden
uit de lijst hebt doorgestreept in het diagram, dan
blijven er dertien letters over waarmee je de naam
van een Belgisch bier kan vormen.
Hint: dit bier stond ook in één van de zythologen uit
2005 vermeld in de lijst van nieuwe bieren …
Veel puzzelgenot!
Woordenlijst:
alvinne– boelens- boeteling– brice– cantillon–
carlos– contreras– diplomat– dubuisson– dupont-
eest– faro– huyghe– kerkom– keyte– lefebvre–
mesa– puit– strubbe- swaf– tazar– timmermans–
toverbol– verhaeghe- vicaris- vlaskop
B C E H G E A H R E V T
O A C O N T R E R A S A
E N N I V L A S K O P M
L T O L I C E S F A R O
E I S E N A T N W E R L
N L S F H R Y A E A O P
S L I E U L E M Z B F I
I O U B Y O K R R A K D
R N B V G S T E C I R B
A E U R H S V M R K B A
C R D E E O K M E K E S
I B O E T E L I N G O E
V O D U P O N T I U P M
Oplossing: Het gezochte Belgische bier is :
Oplossingen kun je tot 25 november 2006 sturen
naar Antwerps BierCollege, Stadswaag 19 , 2000
Antwerpen met vermelding ‘Courants Bierquiz
Herfst 2006’. Natuurlijk kun je ook de oplossing
mailen naar info@antwerpsbiercollege.be, maar
vergeet dan vooral niet je naam en adres te
vermelden.
De winnaar ontvangt een mooie bierkorf of een dito
bierwaardebon.
11

In onze vorige bierquiz zochten we het bier Reuss.
Uit de correcte antwoorden kwamen na lottrekking
de volgende winnaars uit de bus: Manu Biront en
Eric Janssens.
Zij ontvangen van ons een mooie bierkorf.
Drie brouwers in één teug ... op bezoek
bij Marc Struyf in Kapelle-op-den-Bos
Op zaterdag zestien september trokken wij met
dertien man en vrouw naar huisbrouwer Marc
Struyf. Het weer was ongelooflijk goed, maar de
sfeer werd helemaal geweldig toen we aan het
stationnetje werden opgepikt door een tractor met
een aanhangwagen met zachte hooibalen, waarin
wij ons genoeglijk konden neervlijen in het
Foto: Ivan Derycke
gezelschap van huisbrouwer François Robeyns. En
ook nog voorzien van een lekkere neut eigen
stooksel. Vervolgens kwamen we terecht in het
aards paradijs: Marc heeft niet alleen een fraai
brouwerijtje, maar vooral ook een prachtige
gelagzaal gebouwd, voorzien van zeldzame oude
reclameborden. De aandacht van de Antwerpenaren
ging onder andere uit naar de fraaie oude reclame
voor Excelsior van De Koninck, waarmee wordt
aangetoond dat een goed idee nooit verloren gaat.
Over de prachtige tuin waarin enkele zeldzame
kruiden worden gekweekt die soms ook in het bier
belanden, gaan wij hier niet uitweiden. We werden
immers getrakteerd door drie brouwers op niet
minder dan negen bieren. Met dank aan Peter die
deze mooie reeks in overleg met Marc Struyf had
samengesteld.
1. De eerste dorst werd verslagen met een kriek van
den Triest, 5,5 % alc., een brouwsel van Marc
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
Struyf, van mei 2005. Op een witbier van pilsmout
en tarwemout werden gedurende zes maanden per
liter 200 gram krieken gezet.
Kleur: knalrood, typische kriekkleur, schuim dat
wel wandklevend is maar direct weg is.
Aroma: geur van witbier, pas bij het opwarmen
komen kriektoetsen te voorschijn.
Smaak: bitterig, gelijklopend met het aroma.
Afdronk: bitterig, vloeit uit.
Conclusie: een fijn, evenwichtig bier.
2. Toen kwam Horenpils van huisbrouwerij
Verbruggen en Zonen uit Leest aan de beurt, met
een percentage van 6 % alc., gebotteld in april
2006. Als basis wordt pilsmout gebruikt en als
gistsoort de gist die wordt gebruikt in Urquel.
Kleur: licht troebel (wordt helderder bij het staan),
blond bier dat lichtjes parelt en wandklevend
schuim heeft.
Aroma: zoetig, evolueert naar fruitig.
Smaak: vol, bitterig, moutsmaak, lichte prikkeling
op de tong.
Afdronk: droog, vrij zacht.
Conclusie: dit is geen echte doordrinker maar een
pils met karakter die al in de richting van een blond
bier gaat.
Foto: Ivan Derycke
3. “Bitter in de mond maakt het hart gezond”, ons
lijkt het dat dit de stelling is van François Robeyns,
wiens Bosuilbieren uit Zemst de revue passeerden.
Merkwaardig zijn de etiketten waarbij voor elk bier
verschillende uilen werden getekend.
Als eerste was er de Bosuil blond, gebotteld in
januari 2006, 8 % alc. sterk. Dit bier wordt enkel
van gerst gemaakt. Twee hopsoorten: Saaz voor de
smaak en Hallertau voor het aroma, koriander,
kardemon en Iers mos!
12

Kleur: we zagen een blond, licht troebel bier,
schuim blijft wat staan.
Geur: kruidig, naar het medicinale toe.
Smaak: ontploffing van bitterheid in de mond.
Afdronk: vloeit zeer lang uit, bitter, droog in de
mond.
Conclusie: een zeer hoppig bier, niet geschikt voor
watjes!
4. Volgens François een mislukt bier dat hij al deels
verstookt had wegens te bitter (nou moe!), maar
volgens het panel zeker de moeite waard: Bosuil
Amber, 7,5 % alc., gebotteld januari 2004. Bij het
maken van dit brouwsel was een verhouding van 10
kilo pilsmout en 100 gram chocolademout
gehanteerd.
Kleur: een helder, mooi parelend, amberkleurig bier
met stevige schuimkraag.
Aroma: aanwezigheid van kardemon, kruidig.
Smaak: een stevige maar niet overdreven bitterheid
wordt echter langzamer opgebouwd dan bij de
blonde. Speelt hier het feit dat dit bier al
tweeëneenhalf jaar oud is een belangrijke rol?
Afdronk: vloeit uit, laurierdrop, zoethout.
Conclusie: een uniek bier.
Foto: Ivan Derycke
Even pauzeren met een bezoek aan de brouwerij
onder leiding van François Robeyns die met Marc
Struyf duidelijk een brouwersduo vormt. Dit
impliceert ook dat een aantal van hun bieren door
het gebruik van dezelfde gisten wel wat op elkaar
lijken. We kregen een uitleg over de gebruikte
producten en het brouwproces. Met behulp van een
klein schrootmolentje wordt de mout fijngemalen
om vlottere omzetting van de suikers te verkrijgen.
Dan volgt de storting: het storten in de maïschketel
waar water in staat met een temperatuur van 50 °C.
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
Dit water wordt langzaam en met tussenpauzen
opgewarmd tot 78 °C. Er wordt tien kilo moutmeel
in dertig liter water gedaan. Gedurende anderhalf
uur (met tussenpauzen) wordt de roerstok
gehanteerd. Hierbij wordt de draf gesneden (in
grotere ketels met ronddraaiende messen), om het
kookvocht toe te laten dat via de filterplaat onderin
de ketel weer verlaat. Deze wort (in feite dus
suikerwater) gaat nu naar de kookketel en wordt
zeveneneenhalve minuut gekookt, zodanig dat hij
gesteriliseerd wordt. Bij bieren van spontane gisting
(lambik) wordt langer gekookt, juist om infecties te
vermijden. Tijdens het kookproces worden hop (als
bewaarmiddel en smaakmaker) en eventueel
kruiden zoals kardemon, gember en koriander
toegevoegd. Met behulp van een serpentijn
(metalen spiraal waar koud water doorheen wordt
gevoerd) wordt de wort afgekoeld tot 35 °C. Nu
wordt de gist toegevoegd om de suikers in alcohol
om te zetten. In de gistkuip kan men er dan voor
opteren om een lage gisting te verkrijgen wanneer
men de temperatuur tot tien à vijftien graden kan
laten zakken. Of om hoog te gisten: twintig à
vijfentwintig graden. Men laat de gisten ongeveer
één week hun werk doen, dan volgt de lagering.
En toen werd er terug geproefd.
5. Triest Amber 6 % alc., gebotteld in januari 2006.
Kleur: troebel amberkleurig bier met mooi
wandklevend schuim.
Aroma: kardemon en typische gistgeur
Smaak: hoppig
Afdronk: vloeit uit, bitter.
Foto: Ivan Derycke
6. Bosuil donker 8 % alc., maart 2006 (etiket 7 %).
Volgens de brouwer een diep gegist bier met
gebruik van kardemon en zoethout. Er waren geen
restsuikers meer na het gistproces.
13

Kleur: donker bier met prachtig blijvend schuim.
Aroma: kardemon en typische gistgeur.
Smaak: bitter, kruidig, hoppig.
Afdronk: droog, zurig.
7. Saison Triest 7 % alc.
Kleur: helder blond bier, schuim slaat snel plat.
Aroma: fruitig en typische gistgeur.
Smaak: zurig, prikkelt op de tong (koolzuur),
fruitig.
Afdronk: licht zurig.
Conclusie: een goede Saisons maar met een typisch
‘Triest’ karakter
Foto: Timothy Penneman
8. Horenbier Classic 10 % alc.
Kleur: zeer donker bier (ziet er uit als een Stout)
met wandklevend schuim.
Aroma: gebrande mout maar zoetig.
Smaak: zoetig, prikkelend op de tong,
karamelmout, gevoel van alcoholwarmte.
Afdronk: karamel/moka.
9. Christmas Beer Triest 12 % alc., van december
2004. Dit bier had een tanklagering van vijf weken
achter de rug en had zes maanden op een eiken vat
kunnen voortrijpen.
Kleur: prachtig donkerrood bier met wandklevend
schuim.
Aroma: bijzonder complex, portotoetsen, zoetzurig,
typische gist van Triest weer aanwezig.
Smaak: alcohol sterk te merken, zoet-zuur.
Afdronk: vloeit stevig uit, zoet-zuur, toch wat
wrangig.
Algemene conclusie: we proefden negen
interessante bieren van drie gulle brouwers die
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
zonder meer zeer goed bezig zijn. We nemen de
opmerking van Marc mee dat in Wallonië de
overheid kleine brouwers gul ondersteunt (soms
meer subsidies geeft dan ze nodig hebben), terwijl
Foto: Timothy Penneman
in Vlaanderen de overheid zich vooral laat kennen
door milieu- en andere normen op te leggen,
waarvan akte. Wie er niet bij was, heeft heel wat
gemist. Zeker het koor der ABC’ers op de
boerenkar op de terugweg was een fijne coda (een
muzikaal staartje) van een bijzondere geslaagde
dag. Met oprechte dank aan iedereen voor zijn
bijdrage.
Ivan
Uw mening waarderen wij zeer ...
Stuur uw mailtje naar info@antwerpsbiercollege.be
of stuur een briefje naar Redactie Antwerps
Biercollege, p.a. Hans Bombeke, Stadswaag 19,
2000 Antwerpen.
Voelt u de onweerstaanbare drang om mee in de
redactie te komen zetelen, op speurtocht te gaan naar
nieuwtjes, interessante bier(evenement)en of heeft u
een schat van bierwijsheid die u kunt inbrengen, laat
het ons dan ook weten.
Wij kunnen altijd van elkaar leren nietwaar?
14

Antwerpse Bierhistorie deel 5:
de gefortuneerde brouwers uit de
achttiende eeuw 1
Onder de rijkste families in het Antwerpen van de
achttiende eeuw bevinden zich telgen van
zeventiende-eeuwse brouwers. Aan het begin van
de zeventiende eeuw was er nog behoorlijk wat
geld te verdienen met het brouwersvak, maar aan
het einde van de eeuw was dat schijnbaar heel wat
minder, gezien de dalende consumptie. Maar
families die meerdere brouwerijen in handen wisten
te krijgen, konden toch fortuinen blijven vergaren.
Een voorbeeld zijn de gebroeders Jan †1710 en
Pieter †1739 De Man, allebei gewezen dekens van
de brouwersnatie, die omwille van hun stijgend
aandeel in de stedelijke bierproductie er door een
collega van beschuldigd werden dat ze de natie
hadden geruïneerd. Ze beschikten over minstens
drie brouwerijen: de Oude Leeuw(en), de Ketel en
de Gaublom. Andere grote brouwersfamilies in de
zeventiende eeuw waren Engelgraeve, Knijff en
Van Mael.
Dat ook in de achttiende eeuw in een sector met
steeds dalende opbrengsten toch nog geïnvesteerd
werd door kapitaalkrachtige families, had te maken
met het feit dat het brouwersberoep (en dan hebben
we het echt niet meer over iemand die de roerstok
bedient maar een eigenaar-industrieel) een
interessante meerwaarde kon betekenen als het
erom ging om inside-information over bepaalde
andere lucratieve industriële of handelsactiviteiten
te verwerven. Beroepshalve lieten brouwers zich
ook in met de handel in gerst, tarwe, haver, hop,
steenkool en de stap naar bijvoorbeeld
graanspeculatie was erg klein. Zo dreef Willem
Vinck, en later zijn weduwe, een combinatie van
handel in hop, koren en bier. Zijn schoonzoon, de
brouwer Engelgraeve, was evenzeer betrokken met
zijn bierhandel die tot 1690 duurde.
Exemplarisch voor de achttiende eeuw is de familie
Cornelissen met Jan-Baptist (1647-1725) die een
groot koopman was. Hij had drie zonen: Jozef was
1 Voor deze bijdrage maken we gebruik van: Karel DEGRYSE,
De Antwerpse fortuinen: kapitaalsaccumulatie, -investering en
-rendement te Antwerpen in de 18de eeuw, verschenen als
Bijdrage tot de Geschiedenis, jg. 88 (2005), meerbepaald het
bijzonder lezenswaardige hoofdstuk 5.5. De brouwers als
brasseurs d’affaires (p. 129-140).
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
controleur van de wijnaccijns, Petrus Ignatius was
brouwer en eigenaar van de herberg de Zeeridder en
was samen met de derde broer, de tweede
stadstresorier (schatbewaarder) Jan-Baptist junior
ook betrokken in de graanhandel.
Ook de combinatie met het beroep van schipper
(zeg maar reder) was interessant. Bekende families
van schippers-graankooplieden-brouwers in de
achttiende eeuw waren De Winter en Kannekens.
Cornelis De Winter (1693-1779) was uiteraard ook
pachter van de accijnzen en tevens grondspeculant.
Samen met zijn goede vriend Jan-Baptist Van
Cantfort kocht hij in 1742 het buitenverblijf
Schoonselhof (nu stedelijke begraafplaats) voor
vijfentwintigduizend gulden om het korte tijd later
met drieduizend gulden winst te verkopen. Hij had
ook aandelen in verschillende
handelsmaatschappijen zoals de Compagnie van
Trieste en Fiume en hij was aandeelhouder in de
Antwerpse Verzekeringscompagnie. Uiteindelijk
kocht hij als buitenverblijf, ditmaal zonder
speculatieve bijbedoelingen, het Huys van
Veltwijck te Ekeren.
Het was uiteraard handig voor zowel het
stadsbestuur als de brouwers om goed samen te
werken. Ondanks alles bleef de bieraccijns een
uitermate belangrijke bron van inkomsten voor de
stad en ook de graanbelasting was cruciaal voor de
stedelijke financiën. Ambachtslieden konden echter
niet in de schepenbank zetelen maar wel tweede
stadstresorier of rentmeester worden. Functies die
bijvoorbeeld Hendrik Engelgraeve en Jan-Baptist
Cornelissen senior uitoefenden. Daarnaast waren er
functies die een juridisch diploma veronderstelden
en die gekocht konden worden zoals raadssecretaris
en raadsgriffier. Onze brouwerszonen gingen dan
ook driftig rechten studeren. De stap om los van het
ambacht de belangen van de familie in de
schepenbank en zelfs hogere overheden te
verdedigen was dan ook snel gezet. Telgen uit
bovengenoemde families brachten het tot schepen,
eerste of tweede burgemeester, eerste tresorier,
raadsheer bij de Raad van Brabant en advocaat bij
de Raad van Brabant.
De volgende stap in de sociale opgang van onze
‘brouwers’ was een geslaagde huwelijkspolitiek
met families zoals Osy, Martini en Bosschaert. De
kroon op het werk, namelijk de opname in de adel,
werd bereikt door de families Cornelissen, Knyff,
De Man, Vinck, Engelgraeve, Van Mael en
Kannekens. Zo slaagt dus een aantal
15

ouwersfamilies erin om in één of twee generaties
van ambachtslieden op te klimmen tot
gefortuneerde edellieden. Geef toe dat dit geen
klein bier is ...
Ivan Derycke
Antwerpse Bierhanden ...
Zijn nog steeds meer dan van harte welkom bij de
verdere uitbouw van onze vereniging. Heb je zin,
tijd en een gezonde dosis enthousiasme om mee aan
onze ABC- bierkar te trekken of om er gewoon
(eventueel via de ladder) op te springen of kruipen ,
Foto: Ivan Derycke
dan ben je steeds van harte welkom op onze
maandelijkse Adviesraad. Voor meer info:
contacteer Hans Bombeke op het nummer 0497 81
72 27 of mail naar info@antwerpsbiercollege.be
Wenst u ook in de toekomst deze Antwerpse
BierCourant te ontvangen?
Schrijf dan vandaag reeds uw lidgeld voor 2007
over op het rekeningnummer van ABC:
778-5986635-44 met de mededeling ‘lidgeld
2007’.Vermeld ook steeds je adres aub.
Voor de luttele prijs van € 15 kan je zo een jaar
lang genieten. Wil je ook nog lid worden bij
Zythos dan betaal je in totaal slechts € 20.
Antwerpse BierCourant – Oktober 2006 Nummer 4
Activiteitenkalender oktober 2006 –
januari 2007
• Zaterdag 18 november 2006: ABC bezoekt
brouwerij Het Anker. Meer informatie volgt.
• Zaterdag 16 december 2006: Het Antwerps
BierCollege vertrekt in groep naar het
Kerstbierfestival in Essen.
• Zaterdag 20 januari 2007: ABC’s
nieuwjaarsreceptie in de Groote Witte Arend.
• Vrijdag 27, zaterdag 28 en zondag 29 oktober
2006: 19de Heikantse Bierfeesten in Zaal
Familia, Berlaar-Heikant. Meer dan zestig
streekbieren, oude-bieren toog. Optreden
‘Fanfare Willen is Kunnen’ Meer info:
http://www.heikantsebierliefhebbers.be
• Zaterdag 28 en zondag 29 oktober 2006: Bier
Tweedaagse te Bree. Zaal De Barrier,
Barrierstraat 11. Kom in een gezellige sfeer
genieten van meer dan zestig speciale en
exclusieve bieren. Meer info:
http://www.breesebeerprevers.be
• Zaterdag 28 en zondag 29 oktober 2006:
Herentalse Bierfeesten, zaal ’t hof, Grote markt,
Herentals. Festival met een honderdtal bieren,
ten voordele van de KSJ Herentals.
• Dinsdag 31 oktober 2006: Halloween
Bierwandeling. Avondwandeling (vanaf 19.30
uur) in gezelschap van geesten, spoken en
ander gespuis. Station Wildert (Essen) Meer
info: http://www.ober.be of tel 03 667 35 14
(G. Peeters)
• Vrijdag 10, zaterdag 11 en zondag 12 november
2006: Het Weekend der Belgische Bieren. Zaal
De Schakel, Rechterstraat 43, Hasselt.
Uitgebreide bierkaart met meer dan
honderddertig bieren. Gratis inkom,
degustatieplankje. Elk uur een kist met bier te
winnen, kinderhoek, taxidienst. Meer info :
http://www.limburgse-biervrienden.be
• Zaterdag 25 november 2006: Dag van de geuze.
Vanaf 10.00 uur doorlopend proeverij van
Lambikbieren. Streekproductencentrum Halle,
Poststraat 3 A, 1500 Halle. Meer info:
http://www.lambikstoempers.be
• Zaterdag 16 en zondag 17 december 2006:12 de
Kerstbierfestival. Heuvelhal, Essen. Alle
Belgische kerst- en winterbieren, te proeven in
15 cl glaasjes. Meer info:
http://www.kerstbierfestival.be
16