muse 12 - Rijksmuseum Twenthe

goed bekeken moeten worden. Daarnaast ben ik het gebouw
meer gaan waarderen. De laatste jaren kwam ik hier zo’n
twee keer per jaar. Vaker niet, want ik woonde in het westen.
Ik kwam vooral in de wintermaanden, wanneer de binnentuin
mistig en een beetje somber is. Wat een verrassing is
die binnentuin in de zomer.’
wat is de grootste verandering die je door wilt
voeren in dit museum?
‘Ik denk dat het belangrijk is dat we ons nog meer dan in
het verleden ontwikkelen tot een tentoonstellings- en activiteitencentrum
waar het constant bruist van de initiatieven,
waar voortdurend allerlei plezierige en zinnige projecten
plaatsvinden. Een denktank en een trendtank noem ik dat.
Als we dat voor elkaar krijgen kan het museum voor een landelijk
publiek heel aantrekkelijk zijn en daarnaast een pleisterplaats
of een ontmoetingsplek voor de regio. Kunst heeft
immers een functie. De traditionele kunstopvatting stelt de
autonomie van de kunsten centraal. Ik heb het liever over de
vrijheid van de kunst. Dat lijkt een kwestie van terminologie
maar ik geloof dat het dieper gaat. De autonomie van de
kunst heeft de kunst ook afgescheiden van de samenleving.
Autonomie kan tot vrijblijvendheid leiden en, zoals we
al jaren zien, tot onverschilligheid bij het publiek. Voor
mij gaat het om de werkzaamheid van de kunst, ofwel
de functie en betekenis voor mensen. Radicale vrijheid
met een doel.
Je kijkt vaak naar amerikaanse en britse musea
zoals moma en tate modern voor inspiratie.
wat doen ze anders dan wij in nederland?
‘Wat ik zie in nogal wat musea buiten Nederland is dat
ze bereid zijn om te experimenteren. Om dingen naar
het museum te halen die tien jaar geleden nauwelijks in
het museum te vinden waren. Zoals bij TATE Modern,
daar hebben ze een paar weken geleden The Tanks onthuld:
podia voor de uitvoerende kunsten. Twee grote ondergrondse
ruimtes geheel gewijd aan de performative arts:
muziek, dans, etc. Zij zoeken de rafelranden van de kunst
op. Dat moeten wij ook doen. Wij vragen te vaak: ‘is dit
kunst of is dit geen kunst?’. Volstrekt irrelevant, vind ik
dat. De vraag zou moeten zijn: ‘is dit interessant of niet?’.
40 rijksmuseum twenthe – muse 12
We moeten die discussie blijven voeren. Je moet blijven
experimenteren, vernieuwen, er is geen andere weg. Kijk
naar onze nieuwe tentoonstelling Rewind. Het idee om
beelden uit Hollywoodfilms te combineren met historieschilderkunst,
het confronteren van twee verschillende
tijden en beeld talen, daar loop ik warm voor.’
wij vragen te vaak: is dit kunst of is dit geen kunst?
dat vind ik volstrekt irrelevant. de vraag zou moeten zijn:
is dit interessant of niet?
Je zegt dat er ook activiteiten georganiseerd mogen
worden waar niet zo veel mensen op af komen.
zijn bezoekerscijfers niet heilig voor jou?
‘Een museum is een onderneming. Een onderneming moet
zijn financiën op orde hebben. Dat betekent dat er inkomsten
moeten zijn. Daarom is het belangrijk om veel bezoekers
te trekken. Maar dat is niet het enige dat telt. Je kunt
ook veel andere activiteiten organiseren die geld in het
laadje brengen. Want dat wat het meeste betekenis heeft
voor mensen, daar willen mensen ook geld voor betalen of
aan bijdragen. Waar ik van af wil is de simplistische manier
van kijken naar alleen de bezoekerscijfers. Cijfers zijn
belangrijk maar slechts een deel van het vraagstuk. Meerdere
factoren samen zorgen ervoor of een museum relevantie
heeft en financieel en maatschappelijk draagvlak. Als
een museum geen relevantie of draagvlak heeft, houdt het
op te bestaan. Dat is het moderne denken. Vroeger zou men
gezegd hebben: ‘Nee, het museum moet hoe dan ook blijven
bestaan want de kunst is belangrijk’. Maar zo denkt de
samenleving steeds minder, of we dat nou leuk vinden
of niet.’
hoe ziet jouw ideale rijksmuseum twenthe eruit?
‘Een museum waar je lekker dwaalt. Een prettige sfeer. Waar
je op een lekkere gemakkelijke sofa kan zitten en kan kijken
naar de mensen die voorbij lopen. Waar je mensen kunt
ontmoeten. Waar je kunt schreeuwen, als je wilt. De stilte
komt vanzelf wel terug. Een museum waarvan je denkt als
je weggaat, o dat was leuk.’
hoe kijk jij tegen de collectie aan?
‘De collectie is het fundament van het museum. Rijksmuseum
Twenthe heeft de meest rijke en internationale collectie van
Noord- en Oost-Nederland. Ik heb niet zozeer een favoriet
werk of een voorkeur voor een bepaald soort kunst. Ik ben ook
niet op een kunststroming afgestudeerd maar op een kunsttheoretisch
onderwerp. Het gaat mij er om wat je met een collectie
doet: welke verhalen je ermee vertelt en welke verbanden
je legt. Vanuit dat uitgangspunt biedt de collectie van
Rijksmuseum Twenthe onuitputtelijk veel mogelijkheden.’
Je spreekt over rijksmuseum twenthe als
een nieuwe community. waarom denk je dat
mensen graag onderdeel willen zijn van het
‘nieuwe’ rijksmuseum twenthe?
‘Dat is de tijd. Men wil een museum waar je bij kan horen.
Het moet een keuze zijn. Vroeger hoorde je bij de ANWB
en een radio-omroep. Je was katholiek, protestant of geen
van beide. Je was voor de PvdA, de VVD, etc. Al die eenduidige
categorieën zijn weggevallen. Dat komt voor een deel
door de informatiesamenleving. We zijn tegenwoordig
opgevoed met de wetenschap dat we kunnen kiezen. Je kunt
kiezen of je bij een kerk wilt horen, of een politieke partij, of
je thuis blijft of gaat werken. Honderden keuzes definiëren
wie je bent. Je kan voor kunst ook bij andere instellingen
dan het museum terecht. Bovendien kan je in het museum
meer vinden dan alleen kunst. De grenzen tussen verschillende
instellingen vallen weg. Daarom wil ik ook politieke
debatten in het museum. En wetenschap. En bedrijven.
Nu de categorieën wegvallen gaan mensen zich opnieuw
organiseren rondom gezamenlijke mentaliteiten, rondom
de wens om verder te komen. Dus dit museum is voor alle
mensen die willen genieten en nadenken, die zich willen
verwon deren en die geconfronteerd willen worden met
boeiende zaken. Het museum als plek van de verwondering.’
kun je Herfsttooi 2.0. Festival van de Verbeelding
zien als de aftrap van waar je met het museum
heen wil?
‘Ja, samen met de vier nieuwe tentoonstellingen die tijdens
het festival worden geopend. De trefwoorden die we hebben
gekozen voor het festival zijn Kunst & Wetenschap, Techniek
& Filosofie, Beeld & Geluid en Eten & Drinken. Dat zit er niet
voor niets in. Je moet het zien als een open huis voor Twente.
Natuurlijk is heel Nederland welkom, maar het is ook een
regionaal feestje. Een eerste inventarisatie van aanknopingspunten
waar we in de toekomst verder mee kunnen.’
muse 12 – rijksmuseum twenthe 41