Guds Gjøglar - Den kulturelle skolesekken Hordaland

Kultur- og idrettsavdelinga
Lærarorientering:
Den kulturelle skolesekken i Hordaland
tilbyr framsyninga
”Historia om Guds Gjøglar”
ei flamenco-gjøglarframsyning med
Flamenco Vivo
bygd på biletboka "Guds Gjøgler" av Tomie de Paola.
Gjøglar: Darina Cizkova
Flamencogitarist: Bettina Flater
Idé: Siw Pedersen og Frede Gulbrandsen
Regi/ koreografi: Corinne Campos
Kostymer: Anja Boman
Produsert av Corinne Campos for Flamenco Vivo.
Side 1 av 12

Innleiing.
"Historia om Guds Gjøglar" er basert på ein legende med røter frå mellomalderen, om gateguten
som veks opp til å bli ein berømt sjonglør. Han misser statusen sin i alderdommen og blir gløymt,
før han i siste utpust blir velsigna av Jomfru Maria for kunstane sine. I framsyninga ”Guds
gjøgler” er gateguten ein sigøynar som lever i Spania, og han jonglerer i takt med
flamencomusikk. Flamencoen sine feiande rytmar og kjenslevare song har fått eit breitt publikum
frå mange land, og sigøynarar og andre omreisande har sett spor både innan klassisk musikk og
populærmusikk. Flamenco er sigøynarane sin musikk frå Andalucia i Sør-Spania, og framsyninga
viser til ein slektskap mellom gjøglarar og sigøynarar, musikk, dans og sjongleringsballar.
Med denne framsyninga sett Den kulturelle skulesekken fokus på gjøglartradisjonar, omreisande
grupper og på sigøynarar, som var del av det fleirkulturelle europeiske og norske landskapet frå
1300-tallet og framover. Til Noreg kom sigøynarane på 15-1600-talet. Sigøynarane blei sterkt
undertrykte, men likevel hadde dei ein kulturell tradisjon som kom i eit samspel med europeisk
kultur. I tillegg til den musikalske innverknaden på spansk musikk, fekk dei ein sterk rolle
mellom anna i det austerikske-ungarske riket ved å spele musikk for dei ulike folkegruppene. På
slutten av 1700- og tidleg på 1800-talet, møtte sigøynarmusikarar ei større annerkjenning frå
musikkjennarar i borgarskapen, som tolka inn romantisk fridom i levemåten og i spelet til
sigøynarane. Joseph Haydn vart influert av å høyre omreisande orkester spele verbunkos, ei
blanding av sigøynermusikk og element frå vestleg europeisk tradisjon. Stilen vart populær på
1800-talet, og påverka komponistar som Beethoven, Schubert, Brahms og særleg Liszt, som
skreiv i "ungarsk" stil, influert av dei raske rytmene og klangane.
Framsyninga kan sjåast som eit tiltak for å få borna interesserte i litteratur, musikk og dans, slik
det har oppstått gjennom kulturmøte. Med denne framsyninga sett Den kulturelle skulesekken i
Hordaland fokus på det fleirkulturelle Europa og Noreg gjennom historia og dei kulturelle
uttrykka som kulturmøte har avfødd.
Handlingsgang i sjølve framsyninga.
Framsyninga opnar med at Bettina Flater spelar flamencomusikk på gitar. Darina Cizkova går inn
i rolla som Santiago, den foreldrelause gateguten. Om natta søv han ute. Men om dagen er han
ein artist. Han sjonglerer med frukt på torget, og får mat fordi han trekkjer kundar til
kjøpmannen. Ein dag kjem det ein gjøglartrupp til den sørspanske byen han bur i. Santiago ser
med store augo på at gjøglarane dansar, sluker flammar og sjonglerer med lette tøystykke og
knivar. Han har ikkje sett noko så fantastisk før. Santiago viser kunstane sine, blir med truppen
og opptrer for kost og losji. Etter ei stund forlet han gjøglarane. Han gjer stor suksess på eigen
hand med gjøglinga, og spelar for konge og rikfolk. Mellom anna tryllar han fram ein regnboge
av ballar. Høgst oppe svevar ein gul ball som sjølvaste sola!
Etter mange år er han blitt gammal og sliten. Folk set ikkje så stor pris på kunstane hans meir, og
det hender at dei kastar stein. Gjøglaren sluttar å sjonglere. Ein dag kjem han til ei kyrkje, der han
legg seg til å sove. I det han vaknar, høyrer han musikk. I kyrkja er det mange folk, og munkar og
nonner har med seg vakre gåver til ei avbilding av ei kvinne med eit barn; Maria og Jesusbarnet.
Side 2 av 12

Santiago ønskjer at han også kan gje barnet noko, fordi det ser så trist ut. Han tenkjer på kor
mange han har fått til å smile. Han tek opp sjongleringsballane og kastar dei opp i kyrkjerommet.
Ballane lyser, og aldri før har han vore så god. Ein kyrkjetenar roper ut at dette høver ikkje i
Guds hus. Men Santiago bryr seg ikkje. Han får på nytt fram regnbogen og tryllar fram sola. Då
sluttar det gamle hjartet hans å slå. Kyrkjetenaren vert ståande og måpe: Barnet på biletet smiler.
Førebuande arbeid.
For alle klassetrinn:
På skulen:
Læraren ser på boka saman med elevane, og les historia høgt for dei. Vis gjerne nokre av
sidene
på lysark. I boka er guten kalla Giovanni og kjem frå Sorrento i Italia.
Boka er ikkje lengre til sals, men skulen får låne eitt eksemplar som me har fått lov av
Bokklubbens barn til å kopiere. Me ber skulen returnera boka etter bruk, slik at andre
skular også får gleda av ho.
Heime:
Elevane kan få i oppgåve å laga 2 - 3 sjongleringsballar på førehand og ta dei med på
skulen den dagen dei skal sjå framsyninga. Etter dei har sett ho, kan dei øve seg på
sjonglering ute i friminuttet.
Sjongleringsballar lagar ein enkelt med å fylle gryn/ris/linser i ein sokk eller strømpe og
knyte att.
Sjå også under etterarbeid om det er noko de ynskjer å gripe fatt i før de ser framsyninga.
Etterarbeid.
Både lytte og tale, og lese og skrive, høyrer heime i norskfaget. I denne teksten finn du fleire
forslag til oppgåver med basis i L97. Fagplanen vektlegg å knytte norskfaget til estetiske og
dramatiske uttrykk, som høver i faga musikk, kroppsøving, kunst og handverk. I tillegg er det
oppgåver i kristendomskunnskap med religions- og livssynsorientering og engelsk.
Gjøglarar
Historia beskriv godt kulturspreiinga som omreisande gjøglarar sto for i mellomalderen og
seinare. I tillegg til adlege trubadurar og hoffnarrar, fanst det også ei stor gruppe profesjonelle
gjøglarar som reiste rundt. I Norden vart underhaldarande kalla leikarar. Dei hadde framsyningar
Side 3 av 12

for vanlege folk og besøkte konge og adel, slik som kjelder fortel at dei gjorde hjå Harald
Hårfagre på 900-talet. At kunstane deira ikkje alltid vart aksepterte av leiarane, viser ei anna
kjelde som fortel om ein islandsk biskop på 1300-talet. Han forbaud to- og trestemt song, fordi
han rekna "leikarskap" som noko negativt.
Dansane deira var grunnlag for akrobatikk og sjonglering. Dei som hadde framsyningar for små
grupper måtte ha fleire kunstar på programmet for å halde på tilskodarane, enn dei som opptredde
for mange på ein gong. Gjøglarane hadde framsyningar i gater, på marknadsplassar og andre
stadar der folk samla seg.
Omreisande gjøglarar kunne formidle nyhende frå andre stadar. Makta var ikkje alltid interesserte
i å opplyse folket, fordi opprør kunne spreie seg. For å halde kontroll, regulerte makthavarane
med lov innhaldet i gjøglarane sine framsyningar og korleis dei kunne reise. Som eit mottrekk,
utvikla gjøglarane eit kodespråk, kjent mellom anna under nemninga ”gramelot”. Då kunne dei
uttrykkje seg til folket, slik at folk forsto meininga, utan at gjøglarane braut sensuren direkte.
Sirkus. Gjøglarframsyning
Oppgåve for alle:
Gjøglarane som opptrer i forteljinga, gjer noko som liknar det me i dag kan sjå på eit sirkus, ei
framsyning med trylling eller eit gateteater. Mange elevar har sett slike framsyningar, anten "live"
eller på fjernsyn. La dei fortelje munnleg om opplevinga.
Elevane kan lage ei forestilling der dei gjere kunstar og viser akrobatikk. Om det høver, kan dei
bruke rekvisitar som rocke-ringar og tryllekunstnar-materiale. Dersom de har sjonglørballar, kan
læraren, eldre elevar eller andre personar lære vekk kunsten å sjonglere. Nokre kan synge og lage
rytmeorkester.
Mange elevar liker å kle seg ut som på karneval. Elevane kan lage hattar i papir og pynte dei med
stoff og remser. Dei kan lage masker og sminke seg med klovnesminke. I litteraturlista står nokre
bøker med døme på masker og klovnefjes.
Det er viktig at alle som har lyst til å gjere ein "kunst", kan finne det dei har lyst til å vise. Hugs å
få til ein generalprøve om kunstane skal visast for andre klassar.
Oppgåve for alle: Julebukkar frå våre dagar kan seiast å vere ein norsk vidareføring av ein
gjøglartradisjon. La elevane fortelje i klassa om å gå julebukk.
Legender
Ei legende er ei munnleg overlevert forteljing. Alle legender har eit snev av sanning ved seg. I
nokre tilfelle berre eit namn eller ein stad, andre gongar vert det fortald ei historie som ligg nært
opp til røyndomen. Dette er eit døme på ei legende om dei bibelske personane jomfru Maria og
Jesusbarnet, og kan kallast ei Maria-legende.
Ei anna slik forteljing vert gjengive av Egil Bakka i "Ei fransk legende om ein akrobat”:
Side 4 av 12

Historia handlar om ein av timlane, ein som driv med akrobatisk dans. Han er lei av det verdslege
livet og gir bort pengane, hesten og kleda sine, før han går i kloster. Kvar natt listar han seg i
smug ned til krypta, til ein statue av jomfru Maria som står i kapellet der. Han tek av seg
munkekutta og bind opp skjorta si. Tilbedinga er ikkje i bøn, men i form av akrobatiske
dansetrinn. Han gjer høge sprang og står på hovudet til han fell saman i utmatting. Abbeden
oppdagar at noko hender, og listar seg fram og ser på i smug. Stort er miraklet då jomfru Maria
stig ned frå himmelen, og ho svalar den utmatta mannen med ei vifte. Abbeden vert djupt rørt og
tek mannen i armane sine. Han vert munk i klosteret, og abbeden bed han om å halde fram med
den spesielle forma for tilbeding av Maria-biletet. Det gjer mannen til han døyr lukkeleg.
Om de vil lese fleire legender, sjå litteraturlista.
Her kan læraren lese meir om Maria-legender
http://www.synogsegn.no/text.cfm?ID=6-34
Sjangrar
Når diktinga er munnleg overlevert, finn me ofte fleire variantar av same historia, etter at
forteljinga har "vandra" over landegrensene i løpet av ei tid.
I klassa kan du vise dette ved fortelje ein historie til ein elev, og la denne eleven gjenfortelje ho
vidare til ein ny elev, og la forteljinga vandre i heile klassa. Etterpå kan de sjå om detaljane har
endra seg mykje.
Oppgåve for 3.- 4. klasse
- Elevane lærer om sjangrar i folkedikting og kva som kjenneteiknar legender, myter, eventyr og
segner.
Korleis kan me fortelje
Ei forteljinjg har ei opning, ein midtdel og ein slutt. Handlinga er plassert i tid og rom. Vanlegvis
skal ein eller fleire aktørar (personar eller dyr) løyse ei eller fleire oppgåver, og må klare å
overvinne hindringar.
Oppgåve for 3.- 4. klasse
Kva oppgåver og hindringar må Santiago klare å vinne over?
- Kven er med i denne forteljinga og kva er handlingsgangen?
- La to og to elevar gå saman. Den eine kan vere journalist og den andre Santiago. Journalisten
spør Santiago om kva han gjer når han reiser rundt og opptrer for vanlege folk og for kongen.
I skule- og folkebibliotek vil elevane finne bøker om sirkus og gjøglarar. I litteraturlista er nokre
døme på slike bøker. I eit godt bibliotek kan elevane få hjelp til å finne bøkene, og prøve å søkje i
den elektroniske katalogen etter forfattar, tittel og emne.
Side 5 av 12

Oppgåve for alle
La elevane lese/låne bøker dei har lyst til å lese. Finst det fleire bøker med legender, eller av
Tomie de Paola i biblioteket?
• Historie
Mellomalder
Denne forteljinga har blitt til i mellomalderen. I det sørlege Europa begynner denne perioden frå
om lag 500 e. Kr. I Noreg reknar me mellomalderen frå 1030 og fram til 1536. Då vart det
bestemt ei kyrkjeleg nyordning som er kalla reformasjonen, og den katolske og den protestantiske
kyrkja skilde lag.
I løpet av mellomalderen vart det oppretta mange kloster. Me fekk einekonge i landet vårt. Lover
vart laga som gjaldt for heile landet. Handel med framande land vart vanleg. Men det kom også
store pestar. Ein av dei var Svartedauden som kom til Bergen i 1349 og tok livet av halve
befolkninga.
Håkonshallen i Bergen er eit norsk døme på ein bygning frå mellomalderen. Hallen blei reist av
Kong Håkon Håkonsson mellom 1247 og 1261, som den største og mest staselege bygningen i
kongsgården i Bergen, det politiske rikssentrum i Noreg på den tida.
Her er ei god nettside for barn som fortel meir om mellomalderen i Noreg
http://www.gamlenaboar.uib.no/mellomside_middel.htm
På denne sida kan du mellom anna lese om leikane dei brukte
http://www.gamlenaboar.uib.no/middel1_3_5_2.htm
Slik kunne born ha det
http://www.gamlenaboar.uib.no/middel1_3_5_1.htm
Oppgåve for 3.- 4. klasse
Søk på internett med søkemotoren Google, og kryss av for bilete. Med søkeordet "Håkonshallen"
kan de sjå korleis denne bygningen ser ut.
Lag ei teikning av Håkonshallen, med nokre menneske rundt huset. Korleis tenkjer du at
klesdrakta på den tida var?
Sigøynarane
Sigøynarane kom frå Nord-India og reiste vestover mot Midt-Austen, Nord-Afrika og Europa.
Ifølgje forteljingane vandra ”Luri”, som er ei kastegruppe for musikarar og dansarar, til Persia .
Dei kom i kongen si teneste, og seinare vart dei med den tyrkiske hæren som musikarar. Frå
1300-talet vandra dei inn i Europa, Elles er opprinninga til sigøynarane myteomspunne. Og andre
menneske laga seg mange forestillingar om korleis desse sigøynarane kunne vere.
Side 6 av 12

I Noreg var tatter først ei nemning for sigøynarar, seinare vart det ei gruppenemning for ulike
slags reisande, og ”ekte tater” var ein frå romanifolket. Nokre stadar har reisande blitt kalla fant
eller splint.
Meir om sigøynarane sin historie kan du finne her:
http://perarntzensgitarskole.com/flamenco/sigoynerneshistorie.htm
Ei nettside om sigøynarar i vårt land:
http://www.romanifolket.no/modules.php?name=News&file=article&sid=148
Oppgåve for alle
Les ei biletboka om ein sigøynargut med tittelen ”Vesle Hjalmar og kilden” av Britt Karin Larsen,
Liv Borge og Torill Marø Henrichsen.
Folk har ulike levevis. Nokre folk bur ikkje på ein stad heile tida, men er nomadar med husdyr
slik som reindriftsamane har vore tidlegare, eller reisande innan handel og handverk slik som
grupper av sigøynarane har vore fram til våre dagar. Dei har hatt med seg musikk og kulturutrykk
som har endra seg i møte med den lokale kulturen. Slik er det med flamenco i Sør-Spania, der
sigøynarane sin opprinnelege musikk og dans har blitt blanda med arabiske og spanske
tradisjonar.
Oppgåve for 3.-4. klasse
Elevane kan snakke om toleranse for dei som lever annleis enn fleirtalet. I høve til nyare tid med
det fleirkulturelle Noreg, kan de snakke om at også ei stor gruppe nordmenn har reist til eit anna
land, i den store utvandringa til Amerika. Der ville dei skape ei betre framtid, i ei tid då det kunne
vere vanskeleg å leve her.
Dans
• Kroppsøving/ musikk
Oppgåve for alle
Elevane kan danse til folkemusikk. Prøv å finn nokon som kan vise ein folkedans. Elevane kan få
prøve seg på fleire typar dansar, frå ulike land. Kanskje er det nokon i nærmiljøet som kan
flamenco?
Musikkhistorie
Popmusik har innslag frå flamenco, og til dømes i slutten av 1980-talet hadde gruppa Gipsy
Kings ein stor hit med songen “Bamboleo”. Dansemusikk har blitt påverka av sigøynarmusikk.
Innan jazz har gitaristar som Django Reinhart blitt store stjerner. Han vaks opp i ein sigøynarleir i
utkanten av Paris tidleg på 1900-talet. I Noreg har Hot Club de Norvège teke opp denne arven. På
nettsida http://www.hotclub.no/ finst ei liste over artistar som spelar ”gipsy jazz”.
Side 7 av 12

Songaren Elias Akselsen er ein av fleire norske musikarar med taterbakgrunn. Alf Prøysen har
fortald at han lærte mykje om viser frå dei som kom vandrande eller køyrande ”etter Prestvæga”.
Mp3-filer med døme på musikken til sigøynarar finn du her:
http://www.romanifolket.no/modules.php?name=News&file=article&sid=134
• Kunst og handverk
Oppgåver for alle
Elevane vel ei scene i forteljinga og teiknar ho. Om det høver, kan dei skrive litt om kva som
hender på teikninga.
Medan elevane teiknar, kan dei høyre på musikk laga av musikarar med sigøynarbakgrunn.
Elevane kan fortelje noko om kva slags kjensler dei opplever i musikken.
Er det spesielle fargar som er knytt til desse kjenslene? Flamenco-dansarar brukar gjerne raudt og
svart; og musikken speglar det dramatiske, og kontrastar mellom glede og sorg.
Santiago kastar ballar i fargar som regnbogen. Regnbogen er ein sjufarga boge som kjem fram
når sola skin i regnet. Fiolett, indigo, blått, grønt, gult, oransje og raudt.
Oppgåve for alle
Skriv dikt om fargane
Oppgåve for 3.-4.klasse
Snakke om kva dei ulike fargane symboliserer i kyrkjeåret.
Sjå nettside: http://www.karmoykirken.no/symboler.htm
Den kjende amerikanske illustratøren og forfattaren Tomie de Paola har si eiga nettside:
http://www.tomie.com/
Sidene er morosamt illustrerte. I teksten får me vite at favorittboka hans som vaksen, er ei anna
bok om mellomalderen; nemleg ”Kristin Lavransdatter” av Sigrid Undset.
Her er også sider med teikningar som kan printast ut og fargeleggjast:
http://www.tomie.com/resources/coloring.html
Oppgåve • Engelsk for 3.-4.klasse:
La elevane tenkje seg at dei er i ein by der Santiago opptrer. Bruk kartong til å lage eit av husa
som står rundt torget, anten slike som dei kan sjå i boka eller kan finne i andre bøker med bilete av
mellomalderhus frå Sør-Europa.
• Engelsk
Oppgåve for 3.-4. klasse:
Kva heiter dei ulike fargane på engelsk? La elevane fortelje om favorittfargen sin, på norsk og på
engelsk.
Side 8 av 12

• Kristendomskunnskap med religions- og livssynsorientering
Katolisismen
Bilete og skulpturar av Maria og Jesusbarnet og andre personar har vore sett på som heilage.
Difor gjer det ekstra stor verknad at Jesusbarnet smiler etter at Santiago har vist kunstane sine.
Gjøglaren møter fransiskanarmunkar på ferda si og han deler nista si med dei.
Oppgåve for alle
Lese ei forteljing om Frans av Assisi. Sjå i litteraturlista. Vis bilete av Giotto.
Søk på internett etter Giotto. Bruk ein søkemotor som Google, og kryss av for at du vil sjå bilete.
Teikn ei teikning frå Frans sitt liv.
I boka "Jacob Gjøgler" av Ole Røsholt, møter hovudpersonen Jacob to gutar som tigger om
pengar ved porten av borga i Lübeck. Dei er sigøynarar, og dei blir ei hjelp for Jacob som har
blitt kasta ut frå huset der han arbeider.
- Bli med oss, sa Michael. - Vi har leiren vår utenfor byen.
- Leiren, hva mener du?
- Der bor de andre - stammen.
- Stammen?
- Vi vandrer fra sted til sted, foreldrene våre kom helt fra Egypt. Zecany-folket er på vei
nordover.”
Jacob Gjøgler møter det sterke samhaldet hjå sigøynarane, samstundes som han opplever deira
vanskelege posisjon på utsida av samfunnet, der dei også tyr til brotsverk for å skaffe seg mat.
Etter ei dramatisk reise til Bergen, der Jacob reiser som akrobat med ei gruppe gjøglarar, går han
til kyrkja for å be til jomfru Maria. Han går i forbøn om frelse for sigøynarguten Michael som har
redda livet til Jacob, men sjølv omkomme i ei ulukke.
”- Hør meg hellige mor, sa han høyt, - jeg lover deg at hver gang jeg gjør det store spranget mitt,
skal det skje til Din ære, hvis du bare bønnhører meg nå.
I det samme ble hele kirken opplyst av et lysglimt. Da skjedde det. Hun bredte den venstre
hånden lett ut til velsignelse, og smilet åpnet seg. Hun hadde tatt imot gaven hans.”
Side 9 av 12

Flamenco... kort om stemning!
av Corinne Campos
Ein løfta torso der brystet har eit stolt uttrykk, ledsaga av sirklande, forførariske hender med faste
armar i ein boge, som vinger til ei ørn....med svikt i knea og stampande føter; dette er ein
karakteristikk av flamencodansaren. Mannen i bukser og vest, med støvlettar, kvinna i flott kjole
med volangar og kapper, og blomst i håret.
Høyr lyden av handklapping og føter som lagar rytme, kroppen er eit perkusjonsinstrument, og
vert akompagnert av tørre, stramma gitarstrenger, som resonerer i ein gitarkasse av kirsebærtre.
Gitaren følgjer dansen, og dansaren kommuniserer med gitaristen gjennom rytmiske kodar og
fysisk uttrykk, som vert tolka av sangaren, slik at dei deltek i eit samanhengjande harmonisk og
dynamisk samspel. Til saman dannar flamenco ein heilskapleg form, med sang, gitar og dans. Det
finst dessutan mange stilartar .
Forfattaren Frederico Garcia Lorca sitt dikt "La seguiriya" omtalar Seguiriya-stilarten og rytmen i
ei poetisk form:
"Ole! Ei hand grip skjørtet med ei rask rørsle, volangar skapar sirkulære
former der fargane i stoffet tonar saman. Stamp! Plutseleg stoppar songaren "el
cantaor" og gitaristen, dansaren frys i ein positur, armane vert halde stolt oppover
mot himmelen, haka og andletet trukke ned mot brystekassa, furene i panna uttrykker ei indre
liding."
Rytmen Solea seiast å følgje hjarteslaga våre, medan Seguiriya-rytmen manar til kamp, skriv
Platon. Aristoteles fortel om ein matematikar i Tarento som gir kastanjettar til små barn, for å
underhalde dei. Kastanjettar akkompagnerer nokre gongar flamenco i scenisk form. Han
nedstammar frå den greske Krotaloen.
Flamenco er eit utrykk for kjensler. Universelle kjensler, som alle kan kjenne seg igjen i. Kanskje
difor flamenco er så populær over heile verda? Flamenco er ein del av livet, han uttrykkjer livet
med gleder og sorger. Det er det indre som skal uttrykkjast. Han oppstår både i overgangsritualer
og festivalar. Han eksisterer også i form av ei katolsk messe. Flamenco er poesi. Tekstane har
tematikk fra sorg, død og liding, til feiring, glede, optimisme og fryd. Mange forfattarar
spesialiserer seg på flamenco-tekstar. Nokre flamenco-vers vert sunge improvisert og spontant,
andre kan være populære vers som er i tradisjonen til det andalusiske folket.
Omsett til nynorsk av Helge Skurtveit
Side 10 av 12

Barnebøker med tema gjøglarar, sirkus og sjonglering
De Paola, Tomie : Guds Gjøgler - Bokklubbens barn, 1981. - 48 s. ISBN: 82-525-0869-3
Barth, Frøydis Alvær : Sirkus Fantasi. - Eide, 1987. – 28 s. ISBN 82-514-0284-0
Inspirasjonsbok med instruksjonar og teikningar
Waksvik, Guro : Sirkusgutt Kirko. - Cesam Media, 1992. - 26 s. ISBN 82-408-0096-3
Fine bilete frå ein sirkusgut sitt daglegliv
Gjøglervognen : Barnas beste b. 8. - Cappelen, 1982, ISSN 82-02-04762-5
Prøysen, Alf : Sirkus Mikkelikski. - Tiden, 1994. - 117 s. ISBN 82-10-03730-7
Finst også som lydbok
Kirkegaard, Ole Lund : Sirkus Benito kommer til byen. - Gyldendal, 2004. - 94 s. ISBN 82-05-
32773-4. Morosamt fortalt om Sirkus Benito som kjem til byen. Finst også som lydbok
Røsholdt, Ole : Jacob Gjøgler. - Eide forlag, 1989. – 227 s. ISBN 82-514-0352-9
Guten Jacob blir med ein gjøglertrupp som reiser frå Lübeck til Bergen, i middelalderen. Finst
også som radioteater i regi av NRK-radioteateret 2004. Høver best for mellom- og
ungdomstrinnet.
Bøker om masker og ansiktsmåling
Wright, Lyndie : Masker. - Samlaget, 1991. - 48 s.
Gode idear til korleis du kan lage masker av papp og anna materiale.
Fargeglade fjes. – Damm, 2004. – 33 s.
Barnebøker med tema mellomalder
Thowsen, Anne : Middelalderen for de minste. – Pax, 2000. - 28 s. ISBN 82-530-2198-4
Ei kortare utgåve av ”Livet i middelalderen”.
Brendalsmo, Jan : Livet i middelalderen. – Mykle, 1996. – 88s. ISBN 82-993883-0-9
Barnebøker om sigøynarar
Larsen, Britt Karin : Vesle-Hjalmar og kilden. - Omnipax, 2001, 40 s.
ISBN 82-530-2286-7
I taterleiren hjelper Vesle-Hjalmar bestemor si opp til den livgjevande kjelda i Finnskogen.
Finst også som lydbok
Side 11 av 12

Vaksenbøker om sigøynarar og andre reisande i Noreg
Gotaas, Thor : Taterne. Livskampen og eventyret. – Andersen & Butenschøn, 2000. – 423 s.
ISBN 82-7694-062-5
Grundig bok om dei reisande.
Gotas, Thor : Tatere i norsk folketradisjon. – Lokalhistorisk forlag, 1999. – 112 s. ISBN 82-7404-
094-5 Handlar om kva haldningar som nordmenn hadde til tatere.
Barnebøker om helgenar
Visconti, Guido : Klara og Frans. - Avenir, 2003. - 34 s. ISBN 82-494-0037-2
Illustrert forteljing om korleis to rike unge menneske frå Assisi blir leiarar for kva si gruppe av i
nonner og munkar.
Skippervold, Ivar : Frans av Assisi. - Genesis, 1999. - 30 s. ISBN 82-476-0121-4
Biletbok
Birkeland, Kristi : Fillefrans og følget hans. – Cappelen,1985. – 92 s. ISBN 82-0209362-7
Osland, Erna : Mysteriets rose. – Tanker og fortellinger om jomfru Maria gjennom to tusen år. –
Damm, 1996. - 101 s. ISBN 82-517-9199-5
Barnebøker om malaren Giotto
Sortland, Bjørn : Den blå, blå himmelen. - Samlaget, 2000. – 72 s. ISBN 82-521-5668-1
Barne- og vaksenbøker med legender og andre forteljingar
Philip, Neil : Myter og legender. - Gyldendal, 1996. - 192 s. ISBN 82-05-23501-5
Shepherd, Sandy : Myter og legender fra hele verden. - Bonnier Carlsen, 1995. – 94 s.
ISBN 82-424-0901-3
Brandal, Solveig : Jomfru Maria : legender frå mellomalderen. - Verbum, 2004. – 161 s.
ISBN 82-543-1001-7
Side 12 av 12