Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />
botánico 1 s. Botânico, pessoa que se<br />
<strong>de</strong>dica ao estudo da botânica.<br />
botánico 2 adj. Que é relativo à<br />
botânica: l Jardin Botánico ten muito que<br />
ber i bal la pena ir alhá.<br />
botante s. 1. Pessoa que tem direito a<br />
voto. 2. Pessoa que vota.<br />
botar 1 v. 1. Servir: bota-me l caldo que<br />
já tengo fame. 2. Atirar: bota la bola<br />
parqui. 3. Colocar: bota ua manta al<br />
ombro i bai-te culas canhonas; nun te<br />
squeças <strong>de</strong> le botar sal al caldo. 4.<br />
Levar: Botou las manos a la cabeça al<br />
béu que eilha trazie (SB, 1938). 5. Levar<br />
a pascer: ... chube al monte a ~ l ganado<br />
(JLV, 1882); bai a ~ las mulas que yá<br />
son horas. 6. Correr un líquido: acabouse<br />
l bino, que la cuba yá nun bota. 7.<br />
Aproximar dois animais para acasalarem:<br />
botei-le l bui a la baca, mas nun dou an<br />
nada. 8. Semear: botei uns frajones na<br />
huorta i nin un saliu. 9. Desenvolver,<br />
<strong>de</strong>sabrochar: las maçaneiras yá botórun<br />
frol. 10. +-se Atirar-se: botou-se al suolo<br />
i nai<strong>de</strong> fui capaç <strong>de</strong> lo alhebantar. 11.<br />
Deitar fora: <strong>de</strong>i-le l remédio <strong>de</strong> las<br />
bichas al garoto i botou un munton<br />
<strong>de</strong>ilhas. 12. Lançar, misturar: Dona<br />
Ougenha, Dona Ougenha, que boteste<br />
neste bino? (SB, 1938). 13. Rogar,<br />
lançar: Se quieres que acá nun buolba,<br />
bota-le ua maldiçon (SB, 1938). 14.<br />
Carregar: Açpuis bótan-lo (l grano) ne l<br />
trator i bai pa ls celeiros … (MF, 2001).<br />
15. Manar: l poço yá nun bota auga, baise<br />
a secar. 16. Verter: … apuis ficaba<br />
algun molho <strong>de</strong>sse toucino i botába-lo na<br />
riba <strong>de</strong> las batatas que éran cozidas cun<br />
casca (MF, 2001). ~ a per<strong>de</strong>r <strong>de</strong>sgraçar,<br />
arruinar: buer muito bino bota un home a<br />
per<strong>de</strong>r. ~ al çprézio <strong>de</strong>sprezar. SIN.<br />
çpreziar. ~ al abandono abandonar. ~ an<br />
cara i. acusar; ii. dizer <strong>de</strong> modo frontal.<br />
botar-se a correr <strong>de</strong>satar a correr. ~<br />
anxertos enxertar: bou-me a botar uns<br />
Edição 0.1 – Janeiro <strong>de</strong> 2008<br />
44<br />
anxertos que ye buona lhuna. SIN.<br />
anxertar. botar-se até ir: ... fui-se al<br />
palheiro, soltou la burra, chubiu-se<br />
neilha, <strong>de</strong> guelhada na mano, i botou-se<br />
até <strong>Miranda</strong> (AMM, 2007). ~ barriga<br />
engordar: Nesse tiempo nun se botaba<br />
barriga (MF, 2001). ~ flor florir. ~ fuogo<br />
incendiar. ~ fuora atirar fora. ~ la mano i.<br />
agarrar: el si scapou, mas se le boto la<br />
mano bai a saber a quantas <strong>de</strong> maio<br />
pariu la poupa.; ii. segurar: bota ua<br />
mano a la carga senó cai-se. iii. apanhar:<br />
puo<strong>de</strong>s ber ua cousa ne l suolo que nun<br />
le botas la mano. ~ ls dientes mor<strong>de</strong>r,<br />
comer: Las bacas... yá nien fuorça ténen<br />
para botar ls dientes nalgun ramo<br />
ber<strong>de</strong>... (AMM, 2007) ~ ls uolhos olhar.<br />
~ pa l campo levar a pastar: Ne l<br />
eimbierno puo<strong>de</strong>n-le dar farinas se hai<br />
algun die que stá mui malo i nun las<br />
puo<strong>de</strong>n ~ pa l campo. (MF, 2001). ~ pa la<br />
rue <strong>de</strong>itar fora. ~ ua mano ajudar. ~ ua<br />
pita colocar uma galinha a chocar os<br />
ovos: agora que la pita stá chuoca, boula<br />
a botar. ~ uns baldos d’auga regar: bai<br />
a la huorta i bota-le uns baldos d’auga a<br />
las berças. botar-se a i. iniciar: botei-me<br />
al camino i nistante cheguei alhá; ii.<br />
agredir: botou-se a el i <strong>de</strong>ixou-se quaije<br />
cumo muorto; iii. atacar: botou-se a mi i<br />
se nun fujo tenie dado cuonta <strong>de</strong> mi; iv.<br />
violar: botou-se a la rapaza i fizo-le un<br />
zorro; v. assediar sexualmente: yá muito<br />
tiempo que el se anda a ~ a eilha, mas<br />
eilha nun le dá troco. botar-se a fugir<br />
correr, começar a correr com força.<br />
botar-se <strong>de</strong> cuonta(s) reflectir: boutei-me<br />
<strong>de</strong> cuonta que quedaba mui caro i nun<br />
cumprei. ~ le botar fé i. não dar<br />
importância; ii. não levar a sério. ~ muita<br />
fé prestar muita atenção. ~ pa la rue<br />
Deitar fora; estragar, <strong>de</strong>struir.<br />
botar 2 v. Votar: hai pouco quien bote,<br />
mas houbo a giente que bieno a botar<br />
d’apeto.