18.04.2013 Views

Notários, tabeliães, escreventes e escrivães - uma longa história de ...

Notários, tabeliães, escreventes e escrivães - uma longa história de ...

Notários, tabeliães, escreventes e escrivães - uma longa história de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Coleção Ars Notariae<br />

Quinta Editorial 12/01/2008<br />

Rolandino <strong>de</strong>’ Passaggeri in cattedra (1482).<br />

Notarius<br />

O notarius era <strong>uma</strong> espécie <strong>de</strong> taquígrafo; “o que escreve por abreviaturas”, esclarece o<br />

Saraiva (Saraiva. Francisco Rodrigues dos Santos. Novíssimo diccionário latino-portuguez, Rio<br />

<strong>de</strong> Janeiro: Garnier, 8ª ed. 1924). É o estenógrafo ou taquígrafo. Dá-nos a sinonímia: escrivão,<br />

amanuense, escrevente, copista. Segundo Casado, alguém “que escrevia por siglas ou iniciais,<br />

e com tal velocida<strong>de</strong> que <strong>de</strong>le disse Sêneca: celeritatem linguæ manus sequitur”. Era o que<br />

hoje chamaríamos escrevente, copista ou amanuense – ordinariamente um servo e os<br />

romanos os tinham entre seus domésticos.<br />

A palavra notário provém seguramente <strong>de</strong> nota. Mas a etimologia <strong>de</strong> nota não é segura. Uma<br />

vez mais Álvaro D´Ors nos dá pistas: “nota tem como mais genuína acepção a <strong>de</strong> mancha na<br />

pele, isto é, sinal, seja natural, seja artificial, por marca ou tatuagem, que serve para distinguir<br />

<strong>uma</strong> pessoa, um animal, um objeto qualquer. N<strong>uma</strong> acepção secundária, nota é o sinal <strong>de</strong><br />

indignida<strong>de</strong> pessoal, a infamante nota censoria, ou simplesmente o signo gráfico, literário ou<br />

musical”. E continua: “Em especial, nota é a abreviatura estenográfica, e notarii são os<br />

taquígrafos que redigem as atas <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados trâmites – por exemplo, as atas dos<br />

magistrados. Mas também po<strong>de</strong>m ser privados. Estes notarii, muito freqüentemente escravos,<br />

não são o que hoje enten<strong>de</strong>mos por notários”. Op. cit. p. 80).<br />

Em 472, conforme D´Ors, a palavra notariis se esten<strong>de</strong> aos <strong>tabeliães</strong>, mas distinguindo-os dos<br />

tabularii ou condicionales. Gostaria <strong>de</strong> disponibilizar o texto original que se acha no Co<strong>de</strong>x,<br />

8.17.11:<br />

Scripturas,quae saepe adsolent a quibusdam secrete fieri, intervenientibus amicis nec ne,<br />

transigendi vel paciscendi seu fenerandi vel societatis coeundae gratia seu <strong>de</strong> aliis<br />

quibuscumque causis vel contractibus conficiuntur, quae idiochira graece appellantur, sive tota<br />

series eorum manu contrahentium vel notarii aut alterius cuiuslibet scripta fuerit, ipsorum tamen<br />

habeant subscriptiones, sive testibus adhibitis sive non, licet condicionales sint, quos vulgo<br />

tabularios appellant, sive non, quasi publice scriptas, si personalis actio exerceatur, suum robur<br />

habere <strong>de</strong>cernimus. Sin autem ius pignoris vel hypothecae ex huiusmodi instrumentis vindicare<br />

quis sibi conten<strong>de</strong>rit, eum qui instrumentis publice confectis nititur praeponi, etiamsi posterior<br />

dies his contineatur, nisi forte probatae atque integrae opinionis trium vel amplius virorum<br />

subscriptiones is<strong>de</strong>m idiochiris contineantur: tunc enim quasi publice confecta accipiuntur.<br />

http://arisp.wordpress.com/ars-notariae/ 5 Editor: Sérgio Jacomino<br />

sergiojacomino@gmail.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!