zhvillimi i mësimit - Albas

Edlira Gugu 

Nexhmie Muça 

Libër mësuesi 

Gjuha shqipe dhe 

letërsia 11 

Botime shkollore Albas

HYRJE 

Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia 11” 

Shtëpia Botuese Albas u vë në dispozicion mësuesve të gjuhës dhe të letërsisë të shkollave 

të mesme Libër mësuesi për tekstin e ri Gjuha shqipe dhe letërsia 11, hartuar nga mësuese me 

përvojë, të cilat janë përpjekur të zbërthejnë temat mësimore në modele mësimesh, që ndërtohen 

mbi bazën e metodave dhe teknikave mësimore bashkëkohore. 

Libri i mësuesit përmban: 

1. Projekt-planin mësimor, në të cilin zbërthehet programi mësimor i MASH-it për lëndën 

e Gjuhës shqipe. Plani është i ndarë në dy pjesë, në tekste joletrare dhe në tekste letrare. 

Çdo pjesë zbërthehet në lloje tekstesh, në tematikë, orë e objektiva. Sipas programit, në plan 

janë parashikuar njohuritë teorike dhe veprimtaritë praktike, si: ushtrime, punë me projekt, orët e 

përsëritjes dhe testimi i nxënësve. Plani është sugjerues dhe mësuesi/ja mund ta ndryshojë në 

përputhje me nivelin e klasës dhe synimet e tij/saj. 

2. Modelime mësimesh për të gjitha temat, të trajtuara sipas metodave bashkëkohore të 

mësimdhënies. Në to paraqiten: 

• objektivat e temës; 

• materialet që do të përdoren, ku krahas materialeve që ka teksti, sillen edhe materiale të tjera, 

të cilat mund të shërbejnë si për nxënësit, ashtu edhe për vetë mësuesin/en për të qartësuar më 

mirë temën teorike; 

• struktura mësimore PNP (parashtrim, ndërtimi i njohurive, përforcim), ku për çdo etapë tregohen 

edhe strategjitë që do të përdoren, veprimtaritë dhe organizimi e nxënësve; 

• detyra e shtëpisë, e cila përmban punë të pavarur lidhur me temën e dhënë, si dhe kërkesa për 

parapërgatitjen e temës së ardhshme. 

• Sipas rastit, në këtë pjesë ka fjalor ose njohuri teorike, lidhur me temën e dhënë. 

3. Modele testesh 

Temat mësimore do të zhvillohen sipas strukturës PNP, e cila përbëhet nga tri pjesë përbërëse: 

• Faza e parashikimit (P), në të cilën nxënësve u kërkohet të mendojnë dhe të bëjnë pyetje për 

temën që do të studiojnë. Ajo shërben: 

- për t`i nxitur nxënësit të sjellin ndër mend njohuritë që zotërojnë; 

- për të bërë një vlerësim sa më të plotë në lidhje me atë çka dinë nxënësit, duke 

përfshirë edhe konceptet e gabuara; 

- për të përcaktuar qëllimet e nxënies; 

- për të përqendruar vëmendjen tek tema; 

- për të përftuar një kontekst, në të cilin vendosen idetë e reja. 

• Faza e ndërtimit të njohurive (N), në të cilën mësuesi udhëzon dhe drejton nxënësit të kuptojnë 

3


4 

e të zbërthejnë materialin e të zbulojnë njohuri të reja në të, të bëjnë pyetje e t’u përgjigjen 

pyetjeve të drejtuara, të gjejnë pyetje të reja dhe t’u përgjigjen edhe atyre. Ajo shërben 

për: 

- për të krahasuar atë që pritej të ndodhte a ekzistonte me atë që po 

mësohet; 

- për të rishikuar parashikimet dhe për të krijuar parashikime të reja; 

- për të identifi kuar a njëjtësuar pikat kryesore; 

- për të disiplinuar a shqyrtuar të menduarit vetjak; 

- për të bërë përgjithësime në lidhje me problematikën a materialin e 

parashtruar; 

- për të gjetur lidhje vetjake me mësimin; 

- për të ngritur pyetje të mëtejshme për mësimin. 

• Faza e përforcimit (P). Nxënësit refl ektojnë për ato që kanë mësuar, mendojnë se çfarë 

domethënieje ka mësimi për ta, refl ektojnë dhe vërejnë se si kanë ndryshuar mendimet e 

tyre dhe të vrasin mendjen se si mund t’i përdorin ato. Ajo shërben për: 

- për të përmbledhur idetë kryesore; 

- për të interpretuar idetë; 

- për të diskutuar mendimet; 

- për të bërë reagime vetjake; 

- për të vënë në provë idetë; 

- për të vlerësuar të nxënit; 

- për të bërë pyetje të mëtejshme.

Tema 

1. Llojet e 

teksteve 

sipas 

funksioneve 

gjuhësore (I) 


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: 

• të identifi kojë llojet e teksteve sipas funksionit gjuhësor; 

• të shpjegojë qëllimin e përdorimit të teksteve; 

• të vëzhgojë për të dalluar funksionin mbizotërues në një reklamë; 

• të ndërtojë skemën e llojeve të ndryshme të teksteve sipas funksionit gjuhësor. 

Materialet dhe mjetet mësimore 

Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh, reklama, libra, 

shkumësa me ngjyra, tabela. 

BIOGRAFI Materiale ilustrative 

(HAKI STËRMILLI) Haki Stërmilli (1895 – 1953), shkrimtar, patriot dhe demokrat. Lindi 

në Dibër të Madhe, ku mori mësimet e para, ndërsa gjimnazin turk e kreu në Manastir. 

Në vitet 1920-1924 hyri në Lëvizjen Demokratike dhe u bë një ndër drejtuesit e shoqërisë 

“Bashkimi”. Pas dështimit të Revolucionit Demokratiko-Borgjez të qershorit 1924, si 

emigrant politik në Bashkimin Sovjetik, Itali, Austri, Jugosllavi e gjetkë, vijoi luftën kundër 

regjimit zogollian dhe bashkëpunoi në faqet e gazetave “Liria kombëtare” dhe “Federacioni 

Ballkanik”. Më 1930 policia jugosllave ua dorëzoi autoriteteve të Ahmet Zogut, që e dënoi 

me burgim. Haki Stërmilli mori pjesë si partizan në Luftën ANÇ, ishte anëtar i KANÇ-it. 

Fjalori Enciklopedik Shqiptar ,1985 

ARTIKULL 

PËRRALLË 

Gramatika shqipe e 1710: A është vërtet ajo e para? 

Sivjet mbushen 300 vjet nga Gramatika e parë e shqipes, që i përket vitit 1710. 

Dorëshkrimi i saj ruhet në Bibliotekën e Manastirit të Grotaferratës, afër Romës. 

Informacionin e parë për këtë gramatikë e pati dhënë studiuesi arbëresh Nilo Borxha, 

83 vjet më parë, duke botuar në revistën “Diturija”(1927, nr.12) të Lumo Skëndos 

një shkrim me titull “Një gramatik’ e voglë e gjuhës shqipe, më 1710″. Artikulli është i 

shkurtër. Autori njofton se dorëshkrimi hyri në këtë bibliotekë në vitin 1923. Pas tij për 

këtë dorëshkrim shkruan, dikush më shumë e dikush më pak, G. Petrota, M. Roku, J. 

Kastrati, Dh. S. Shuteriqi etj. Së fundi akademiku kosavar Rexhep Ismajli, pasi botoi në 

revistat shkencore ndonjë shkrim për këtë gramatikë, në vitin 1982 e botoi dorëshkrimin 

të plotë në Prishtinë, botim kritik, shoqëruar me studim e transkriptim…….. 

Tomor Osmani 

Marrë nga Gazeta Shqiptare 

GISHTËZA 

Na ishte njëherë një grua që dëshironte shumë të kishte një fëmijë të vogël, por, 

meqë nuk dinte se si ta plotësonte këtë dëshirë, shkoi te një magjistare plakë dhe i tha: 

-Desha të kisha një fëmijë të vogël; më thuaj ç’duhet të bëj për këtë gjë? 

-Nuk është punë e vështirë, – iu përgjigj magjistarja. -Na një kokërr elbi, që është 

e një lloji tjetër nga ai që rritet në arat e fshatarëve dhe që e hanë pulat. Vëre atë në 

poçen me lule dhe do të shohësh. 

-Faleminderit! – i tha gruaja dhe i dha magjistares dymbëdhjetë groshë. Pastaj u 

kthye në shtëpi të saj dhe e mbolli kokrrën e elbit. 

Pas pak, ajo pa të dilte prej dheut një lule e madhe dhe e bukur, që i përngjante një 

tulipani ende të paçelur mirë. 

-Sa lule e bukur! – tha gruaja, duke puthur fl etët e kuqe e të verdha dhe, po në këtë 

çast lulja u çel me një zhurmë të madhe. Tani dukej që ishte një tulipan i vërtetë, por 

brenda, në sfondin e gjelbër, ishte ulur një vajzë shumë e vogël, e hollë dhe e hijshme, 

e gjatë sa një gisht. Kështu e quajtën GISHTËZË ... 

5


6 

POEZI 

RECETË GATIMI 

KATËR KËSHILLA VETES 

Mos u bëj poet nëse s’mund të lindësh 

me secilin varg, të lindësh me secilën fjalë. 

Ngrehu mbi veten në do t’rrokësh frerët e erërave, 

të shkelësh shpërgajt e mërisë dhe shtrëngatat 

e gjakut tënd. 

N’se dashurohesh, dashurohu n’fl akë e n’valë, 

jo në sy të kaltër, se bëhesh det i çmendur pendimi. 

Mos u bëj poet nëse s’mund të vdesësh 

për secilin varg, të vdesësh për secilën fjalë. 

Tortë me kakao dhe lajthi 

Përbërësit 

• 12 lugë gjelle sheqer + 12 lugë gjelle për kremin 

• 12 lugë miell + 3 lugë gjelle për kremin 

• 12 lugë qumësht + 1/2 e litrit për kremin 

• 2 lugë kakao + 2 lugë për kremin 

• 1 bakin (pecivë) 

• 50 gr margarinë 

• 50 gr lajthi të bluara 

• 50 gr miell kokosi 

• 2 vezë 

Udhëzime për përgatitjen 

Azem Shkreli 

Rrihni vezët me sheqerin, pastaj shtoni qumështin, miellin, kakaon dhe bakinin 

(pecivën). Hidheni në enën e yndyrosur dhe piqeni në furrën e nxehtë me 220 gradë. 

Në një enë vloni 1/2 litri qumësht, duke hequr gjysmë gote, të cilit i hidhni 12 lugë 

sheqer. Në enën tjetër përzieni miellin, kakaon dhe gjysmën e gotës së qumështit, të 

cilën pastaj e hidhni në qumështin e vluar me sheqer dhe e zieni derisa të trashet si 

krem. Në një enë tjetër përhapni 50 g margarinë dhe në të hidhni pak mielli kokosi dhe 

lajthitë e bluara që të zbuten. Edhe këto hidhen në kremin e zier, përzihen edhe pak 

dhe, pasi të ftohet kremi, me të lyhet torta. Dekorohet sipas dëshirës. 

Konceptet kryesore: tekst, tekste letrare e joletrare, klasifi kim, funksion praktik, 

funksion estetik, funksion gjuhësor, funksion informues, bindës, shprehës, fakt, trillim

Struktura mësimore: PNP 


STRUKTURA E MËSIMIT 

Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë e nxënësve Organizimi i nxënësve 

Parashikimi Di/Dua të di /Mësova, (DDM) Nxitja e diskutimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive 

Lexim/Përmbledhje në dyshe/ 

Organizues grafi k 

Të nxënit në bashkëpunim Punë në dyshe 

Përforcimi Plotësim i tabelës “Mësoj” Ndërtim i shprehive studimore Punë individuale 

ZHVILLIMI I MËSIMIT 

Parashikimi/ DDM - Di /Dua të di /Mësoj 

Çfarë dimë? 

Bisedë e lirë 

Tekstet janë të shumëllojshme. 

Janë të shkruara ose të folura. 

Ato grupohen në bazë të qëllimit 

kryesor që ka autori kur shkruan 

një tekst (informim, shprehje të 

ndjenjave, sugjerim, mbajtja e një 

qëndrimi etj.). 

Klasifi kohen sipas funksionit: 

a. praktik, (tekste joletrare) 

b. estetik, (tekste letrare) 

Secili prej grupeve ka nënndarje të tjera 

… 

Veprimtaria DDM mund të përdoret për të 

strukturuar një mësim të tërë. Ajo kërkon 

nga nxënësit që të mendojnë çfarë dinë për 

temën, të bëjnë pyetje për të, si dhe të gjejnë 

përgjigje për këto pyetje. 

Mësuesi/ja fi llon mësimin me një bisedë të shkurtër, duke rikujtuar njohuritë e marra 

rreth teksteve, llojeve të tyre, si dhe qëllimeve të përdorimit, duke vëzhguar tekste të 

ndryshme dhe duke u drejtuar nxënësve pyetjet: 

- Cili është kuptimi i këtyre teksteve? 

- Ku përdoren? 

- Cili është qëllimi i përdorimit të tyre? 

Pasi merr përgjigjet e nxënësve, mësuesi/ja ndërton bashkë me nxënësit tabelën 

DDM, ku shënojnë çfarë dinë ata rreth teksteve dhe klasifi kimit të tyre. 

Klasifi kimi i teksteve 

Çfarë duam të dimë? Çfarë mësuam? 

Pse i klasifi kojmë tekstet? 

Ku mbështetet klasifi kimi i 

teksteve? 

Ç’rol luajnë elementet e 

funksionet gjuhësore? 

A gjenden njëherësh të gjitha 

funksionet gjuhësore brenda 

një teksti? 

Cili është dallimi midis teksteve 

letrare dhe joletrare? 

Pasi rikujtojnë njohuritë e marra në klasën e dhjetë, mësuesi/ja nxit nxënësit të 

diskutojnë se për çfarë nuk janë të sigurt dhe çfarë duan të dinë rreth klasifi kimit të 

teksteve. Mësuesi/ja ndihmon të formulojnë pyetjet duke plotësuar kolonën e tabelës 

7


8 

Ndërtimi i njohurive. Lexim/ Përmbledhje në dyshe/ 

Organizuesi grafi k 

Është një teknikë që synon që nxënësit ta lexojnë 

me kujdes tekstin për ta kuptuar. Kjo teknikë ka 

për qëllim të vërë në përdorim lloje të ndryshme 

të të menduarit që nxitin të kuptuarit. 

Mësuesi/ja e ndan klasën në 5 grupe të mëdha dhe secilit grup i cakton të punojë 

një pjesë të mësimit: 

Grupi I – Pse i klasifi kojmë tekstet? 

Grupi II – Klasifi kimi i teksteve sipas funksionit gjuhësor. 

Grupi III –Tekste me funksion praktik. 

Grupi IV –Tekste me funksion estetik. 

Grupi V – Dallimet mes tekstit letrar dhe joletrar. 

Mësuesi/ja brenda grupeve u kërkon nxënësve të ndahen në çifte. Secili çift lexon 

së bashku pjesën e mësimit dhe pas leximit të vëmendshëm njëri prej tyre do të bëjë 

përmbledhjen e saj duke nxjerrë çështjet kryesore, si dhe do t’i drejtojnë pyetje shokut– 

shokut rreth tyre. Këtë veprimtari nxënësit e kryejnë duke ndërruar rolet brenda çiftit në 

një hark kohor prej 10 min. Gjatë procedimit të kësaj veprimtarie, mësuesi kontrollon 

punën e nxënësve duke u drejtuar pyetje të ndryshme rreth tekstit dhe njëkohësisht u 

kërkon atyre të praktikojnë në mënyrë konkrete njohuritë e marra për tekstet, të cilat i 

ka përzgjedhur dhe ua ka shpërndarë nxënësve. (Mund të shërbejnë si të tilla tekstet e 

dhëna në rubrikën “Materialet dhe mjetet mësimore”.) 

Disa nga çështjet që grupet do të trajtojnë mund të jenë: 

Grupi I - Pse i klasifi kojmë tekstet? 

Nëse kemi të qartë llojin/nënllojin e tekstit që kërkojmë, kërkimi do të jetë i 

suksesshëm. Do të kemi mundësi të operojmë në fusha të ndryshme më së miri, duke 

realizuar qëllimet tona… 

Klasifi kimi i teksteve lidhet me nevoja praktike. 

I. Shfrytëzojmë lehtësisht: 

a. skedarët e bibliotekave; 

b. orientohemi në morinë e librave të një librarie; 

c. orientohemi në kërkimet tona në internet. 

II. Përdorim me efi kasitet për qëllime praktike llojin e duhur të një teksti: 

a. shkrimi i CV; 

b. plotësimi i llojeve të ndryshme të testeve; 

c. paraqitja me shkrim e me gojë e përmbledhjeve të materialeve të ndryshme; 

ç. përdorimi i argumenteve të nevojshme për llojet e ndryshme të eseve etj. 

d. përdorimi i vlerave estetike në situata të ndryshme etj. 

Grupi II - Klasifi kimi i teksteve sipas funksionit gjuhësor. 

Në këtë pjesë të mësimit mësuesi/ja orienton grupin që të lexojë/reklamën në libër 

ose një reklamë që i ofron mësuesi dhe të plotësojë skemën e komunikimit. (Skema 

mund të jetë e parapërgatitur në një tabak letre dhe u vihet në dispozicion nxënësve që 

të rikujtojnë elementet përbërëse të komunikimit). 

P.sh.: 

Po kështu grupit i vihen në dispozicion tekste të llojeve të ndryshme (letrare e joletrare). 

Duke iu referuar kësaj reklame, nxënësit duhet të konkretizojnë në skemën e 

komunikimit elementet: 

Dhënësi është kompania e lodrave. Vëmendja e dhënësit është përqendruar te 

marrësi (blerësi). Referenti është informacioni që përcjell reklama: në treg ka hyrë një

Dërguesi 

Kompania 

e lodrave 

kompani e re lodrash cilësore; kanali është letra: 

reklama e afi shuar në vende të dukshme; kodi: 

imazhi dhe gjuha e shkruar, teksti; mesazhi: cilësia e 

lodrave është aq e lartë, sa është mirë që çdo fëmijë 

t’i zotërojë ato. Kjo reklamë, me anë të referentit, 

kanalit, kodit dhe mesazhit, i drejtohet marrësit 

dhe realizon disa funksione: funksionin informues, 

funksionin bindës, pasi fl itet për referentin, që në 

këtë rast është objekti, të cilit i kushtohet reklama: 

“Lodrat Pino”. Funksioni gjuhësor realizohet me anë 

të gjuhës verbale dhe joverbale, pra, duke përdorur 

imazhin dhe gjuhën e shkruar. 

Referenti 

reklama 

letra 

mesazhi 

letra 

kanali kanali 

kodi 

gjuha shqipe-imazhi 


Marrësi 

blerësi 

Duke iu referuar pllakatit të dhënë në libër si reklamë, nxënësit duhet të konkretizojnë 

në skemën e komunikimit elementet: 

Dhënësi është organizuesi i një veprimtarie me rastin e Ditës Botërore të Librit. 

Vëmendja e dhënësit është përqendruar te marrësi (pjesëmarrësit që i fton në këtë 

veprimtari, por edhe më gjerë, publiku). Referenti është informacioni që përcjell reklama: 

informon publikun se data 23 prill është Ditës Botërore e Librit dhe njëkohësisht fton 

dashamirësit e librit të marrin pjesë në këtë aktivitet. Kanali është letra: reklama afi shohet 

në vende të dukshme dhe me pamjen e saj tërheq vëmendjen. Kodi: imazhi dhe gjuha e 

shkruar, teksti dhe fi gura; mesazhi: vetë slogani është mesazhi i pllakatit, i cili, me anë të 

referentit, kanalit, kodit dhe mesazhit, u drejtohet jo vetëm dashamirësve të librit, por gjithë 

publikut dhe realizon disa funksione: funksionin informues, bindës, por edhe funksionin 

shprehës. Funksioni gjuhësor realizohet me anë të gjuhës verbale dhe joverbale, pra, 

duke përdorur imazhin dhe gjuhën e shkruar, e cila në këtë rast është gjuhë e fi gurshme, 

një botë me libra, që përputhet edhe me imazhin. 

Pyetjet e mëposhtme mësuesi/ja mund t’ia drejtojë grupit për t’i orientuar: 

- Cili do të ishte funksioni i tekstit nëse vëmendja përqendrohet te referenti? 

Po te dërguesi? 

- A gjenden të gjitha funksionet brenda një teksti? Pse? 

- Ku është përqendruar vëmendja në tekstet që ju keni përpara? 

Përgjigjet e pritshme: 

Në tekstin “Biografi a e Haki Stërmillit” vëmendja përqendrohet te referenti dhe teksti 

ka funksion informues. 

Te poezia e Azem Shkrelit vëmendja përqendrohet te mesazhi dhe teksti ka funksion letrar. 

Te receta e gatimit vëmendja përqendrohet te referenti dhe teksti ka funksion informues. 

Te përralla “Gishtëza” vëmendja përqendrohet te mesazhi dhe ka funksion letrar. 

9


10 

Tek artikulli i gazetës vëmendja përqendrohet te referenti dhe teksti ka funksion informues. 

Grupi III - IV – Tekstet me funksion praktik (tekstet joletrare) dhe tekstet me funksion estetik (tekstet letrare). 

- Nxënësit kanë njohuri për llojet e teksteve joletrare dhe letrare. Në klasifi kimin e 

dhënë në libër u rikujtohen llojet e teksteve, karakteristikat e tyre dhe cilat janë llojet 

e shkrimit që i përdorim në këto lloje tekstesh. Në punën në grup nxënësit duhet të 

ilustrojnë me shembuj shkrimesh të ndryshme të njohura prej tyre dhe të vënë në dukje 

karakteristikat e dhëna ose të klasifi kojnë tekste që mësuesi/ja ofron, duke argumentuar 

klasifi kimin e bërë. 

Grupi V - Dallimi mes teksteve letrare dhe joletrare 

Pasi nxënësit kanë praktikuar teknikën Lexim/Përmbledhje në dyshe, u kërkohet të 

vëzhgojnë cilat nga tekstet e ofruara mbështeten në fakte e cilat në trillim. 

- A kanë ato të njëjtat veçori? 

Nxënësit evidentojnë dallimet midis tyre me anë të organizuesit grafi k, duke u 

mbështetur në qëllimin e tekstit, llojin e tij, karakteristikat dhe llojet e shkrimeve. 

Dallimi thelbësor ndërmjet tekstit letrar dhe joletrar është mbizotërimi i trillimit ose i 

faktit. Tekstet: artikulli i gazetës, biografi a dhe receta e gatimit mbështeten në fakte, pra, 

janë tekste joletrare, kurse poezia dhe përralla mbështeten në trillime, pra, janë tekste 

letrare. 

Përforcimi. Plotësimi i pjesës së tretë të tabelës DDM. 

Pas diskutimit të çështjeve dhe ushtrimit në mënyrë praktike mbi tekste të ndryshme, 

mësuesi/ja plotëson së bashku me nxënësit pjesën e tretë të tabelës DDM. Drejton 

pyetjen: Çfarë mësuam? 

� 


Çfarë mësuam? 

Klasifi kimi i teksteve na ndihmon të realizojmë më lehtë qëllimet tona si lexues apo si shkrues. 

Klasifi kimi mbështetet te funksioni i tyre. Tek tekstet joletrare mbizotëron funksioni praktik, kurse 

tek tekstet letrare mbizotëron ai estetik. 

Të gjitha llojet e teksteve e realizojnë komunikimin nëpërmjet gjashtë elementeve të skemës 

së komunikimit. Në bazë të përqendrimit të vëmendjes te njëri ose tjetri element, teksti realizon 

funksione të ndryshme. 

Tekstet si me funksion praktik, ashtu dhe me funksion estetik, janë disa llojesh. 

Tekstet joletrare nga tekstet letrare dallohen nga njëri-tjetri nga elementi bazë mbi të cilin 

ndërtohen: të parat mbështeten te fakti, të dytat tek trillimi. 

Mësuesi/ja nxjerr rezultatet e orës dhe vlerëson nxënësit për pjesëmarrjen në mësim 

dhe për saktësinë e qartësinë e përgjigjeve. 

Detyrë shtëpie. a) Ushtrimi 1, në f. 10. 

b) Përzgjidhni dhe sillni në klasë tekste të llojeve të ndryshme, të cilat kanë për qëllim: 

të informojnë, të rrëfejnë, të interpretojnë, të udhëzojnë, të argumentojnë.

Tema 

2. Ushtrime. 

Llojet e 

teksteve 

sipas 

funksioneve 

gjuhësore 

(ora II) 


Parashikimi. Harta e konceptit/ 

Diagrami i Venit 



• të përcaktojë llojin e teksteve dhe llojin e shkrimeve të teksteve të dhëna; 

• të gjykojë mbi tekste të llojeve të ndryshme; 

• të dallojë funksionin mbizotërues të teksteve të dhëna. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh, reklama, shkumësa 

me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore 

Lloji i tekstit, lloji i shkrimit, funksion praktik, funksion estetik, funksion gjuhësor, 

funksion informues, bindës, shprehës, qëllimi i tekstit, funksion mbizotërues. 


Parashikimi Harta e konceptit/ Diagrami i Venit Diskutimi i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Analiza e tipareve semantike Paraqitja grafi ke e informacionit Punë në grupe 

Përforcimi Rishikim në dyshe Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 


Mësimi nis duke ndërtuar hartën e konceptit për tekstet. 

Është një metodë që përdoret për të rikujtuar 

njohuritë e marra për tekstet dhe llojet e tyre. 

Ndërtimi i hartës bëhet duke tërhequr sa më 

shumë mendimin e nxënësve, duke dhënë sa më 

shumë shpjegime dhe duke i shoqëruar me shembuj. 

Tekstet 

Funksion praktik Funksion estetik 

joletrare letrare 

Informuese-paraqitëse 

(shpjeguese) rrëfyese 

tregimtare 

udhëzuese 

dramatike 

përshkruese 

shprehëse 

poetike 

interpretuese-vlerësuese 

argumentuese 

11


12 

Nxënësit japin veçoritë për secilin rast. Në bazë të këtyre veçorive interpretojnë tekstet 

e detyrës së shtëpisë: Ushtrimi 1, f. 10: 

a) Lloji i tekstit: letrar, lloji i shkrimit – poezi lirike, 

vëmendja përqendrohet te mesazhi (funksioni letrar). 

b) Lloji i tekstit: joletrar, shprehës, lloji i shkrimit – parathënie, 

vëmendja përqendrohet te marrësi (funksioni bindës). 

Ndërtimi i njohurive. Analiza e tipareve semantike 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja e ndan klasën në katër grupe të mëdha. Nxënësit 

punojnë tekstet e ushtrimeve 2 dhe 3. Pasi punojnë në grup për të përcaktuar tiparet e 

teksteve, ata plotësojnë tabelën e mëposhtme. 

Shembull përgjigjeje. 

Teksti Lloji i tekstit Lloji i shkrimit Qëllimi i tekstit Funksioni 

Ushtrimi 2a 

joletrar-Informues/ 

shpjegues-paraqitës 

reportazh të informojë 

2b letrar roman të rrëfejë 

Ushtrimi 3a joletrar- vlerësues/shpjegues recension 

3b joletrar/ udhëzues 

Përforcimi. Rishikim në dyshe 

� 

manual / 

udhëzues 

të vlerësojë 

një dukuri 

të udhëzojë 

informues (vëmendja 

përqendrohet te 

referenti) 

letrar (vëmendja 


mesazhi) 

informues/shpjegues 

(vëmendja përqendrohet 

te referenti) 

informues (vëmendja 


referenti) 

Në këtë fazë mësuesi/ja lë të lirë nxënësit në dyshe të shfrytëzojnë tekstet e sjella 

në klasë duke i klasifi kuar sipas qëllimit: 

- tekste që informojnë, rrëfejnë, interpretojnë, udhëzojnë, argumentojnë. 

Ata paraqesin tekstet e tyre dhe argumentojnë zgjedhjen e bërë. 

Mësuesi/ja bën vlerësimin e orës së mësimit dhe vlerëson nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie. 

a) Parapërgatni një tekst informues-paraqitës. 

b) Sillni në klasë tekste të ndryshme informuese-paraqitëse. 

Është një metodë që, pasi nxënësit të jenë 

ushtruar praktikisht, të arrijnë të evidentojnë 

tiparet e një teksti, të cilat e klasifikojnë atë në 

një grup të caktuar. Për këtë nxënësi duhet të 

njohë mirë veçoritë e tekstit, me qëllim që ta 

ketë të lehtë t’i përcaktojë ato. 

Është një teknikë që përdoret për të përforcuar dhe 

praktikuar në dyshe njohuritë e marra. Përdoret 

zakonisht në fazën e fundit të mësimit për të 

zbatuar njohuritë në ushtrime të ndryshme.

Tema 

3. Teksti 

informuesparaqitës 

(shpjegues). 

Informacioni 

dhe 

paraqitja 



• të identifi kojë informacionin dhe paraqitjen e tij në tekstin informuesparaqitës; 

a. të shpjegojë ç’kupton me informacion në një tekst të dhënë verbal dhe joverbal; 

b. të zbulojë lidhjen ndërmjet të dhënave, paraqitjes dhe shpjegimit të tyre; 

c. të ndërtojë skemën e tekstit informues-paraqitës në situata të ndryshme 

komunikuese; 

ç. të analizojë elementet e saj, kontekstin dhe kodin; 

d. të vëzhgojë pamjet dhe imazhet në një tekst informues, për t’i dalluar ato në 

varësi të marrësit; 

dh. të dallojë hipertekstin dhe ta përdorë atë për të marrë informacione të lidhura 

me njëri-tjetrin. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh, libra, shkumësa me 

ngjyra, tabela. 

Galaktikë 

[greq. lasht. mb. galaxis < gala (gjin. galaktos) = qumësht] 

Tërësia e përbërë prej një numri shumë të madh yjesh, që formojnë një sistem 

më vete, quhet galaktikë. 

Dielli është qendra e sistemit tonë diellor, që prapëseprapë 

është vetëm një ndër shumë sistemet e galaktikës sonë, Udha 

Qumështore. Ndërsa Udha Qumështore nga ana e saj është 

vetëm një galaktikë ndër shumë të tilla në largësitë e pafundme 

të Gjithësisë. Në fi llim pandehej se gjithësia ishte e përbërë 

vetëm nga gazi. Ky u përqendrua dhe u ngurtësua për të formuar 

galaktikat që shohim sot. Se çfarë e bëri të mundur këtë ngurtësim 

nuk dihet me saktësi, por shkaktaret mund të kenë qenë Gropat 

e Zeza tepër masive, që me forcën e tyre gravitacionale tepër të 

madhe kanë bërë gazin të ngjishet brenda vetes. Pastaj, duke e 

Udha Qumështore. 

vërtitur këtë gaz përqark vetes, mund të kenë krijuar yjet, planetët 

Ilust. NASA/JPL-Caltech/R. Hurt dhe vetë jetën. 

(SSC/Caltech) 

Kështu, në qendër të çdo galaktike është një Gropë e Zezë 

tepër masive. Në kërkim të njohurive mbi hapësirën kozmike, 

hulumtuesit kanë zbuluar se si akoma mund të krijohen galaksi të 

reja. Disa rreze kozmike lëvizin me një shpejtësi afër asaj të dritës, të cilat, parë 

nga këndvështrimi i tyre, e përshkojnë galaksinë brenda disa minutash, ndonëse 

në kornizën referuese të Tokës duket sikur rruga e tyre merr mijëra vjet. 

Burimi w.w.w. enciklopedi shqip e rruzull.net 

13


14 

Jeta në Univers 

Duke vëzhguar qiellin, të vjen vetvetiu në mendje pyetja: Po jashtë nga planeti 

ynë ose dhe jashtë nga galaktika jonë a ka forma të tjera jete? Njerëzimi nuk mund 

të bënte gjë tjetër, veç të shkonte në kërkim të saj. Një nga pionierët e kërkimeve 

të jetës jashtëtokësore ka qenë astronomi amerikan Frenk Drejk, që në fi llimet e 

viteve ‘60 punonte pranë “National Radio Astronomy Observatory” të “Green Bank”, 

në Virxhinian Perëndimore. 

Drejk iu përkushtua studimit të mundësisë, që në yjet e afërta të kishte qytetërime 

jashtëtokësore me teknologji të tyre dhe që të mund të rilevoheshin. Nga kjo ide ai 

fi lloi projektin OZMA duke vëzhguar me radioteleskop yjet e afërta. Puna e tij bëri që 

në vitin 1981, Akademia e Shkencave Amerikane të fi llonte projektin SETI (Search 

for Extra-Terrestrial Intelligence), që akoma vazhdon dhe sot, duke u kthyer në një 

disiplinë shkencore serioze. 

Frenk Drejk i vuri vetes objektivin të hipotezonte në ndonjë mënyrë numrin N të 

planetëve në galaktikën tonë, në të cilat mund të jetë i zhvilluar një qytetërim që ka 

një teknologji të mjaftueshme për të komunikuar me qytetërime të tjera (si p.sh., me 

ne). Si rezultat i këtij studimi doli ekuacioni i Drejkut, që ka formën e mëposhtme: 

N=R* • fp • n • fl • fi • fc • L 

Ku: 

R*- është numri i formimit të yjeve që i ngjajnë diellit tonë. 

fp- është pjesa e këtyre yjeve që kanë përreth një sistem planetar. 

n- është numri i planetëve të këtyre sistemeve që i ngjajnë Tokës. 

fl - është pjesa e këtyre planetëve, në të cilët është zhvilluar jeta. 

fi - është pjesa e këtyre planetëve, në të cilët jeta është zhvilluar në një formë 

inteligjente. 

fc- është pjesa e këtyre planetëve, të cilët janë të zotë të komunikojnë (p.sh., 

përmes emetimit të valëve të radios) dhe, në fund: 

L- është koha e mbijetesës së një qytetërimi teknologjik. 

(Kjo ndryshore do të shpjegohet në një artikull tjetër). 

- Tani, numrat që mund të futen në këtë formulë janë natyrisht të ndryshëm, sepse 

akoma varen në mënyrë të madhe nga kritere subjektive. (Dhe është e natyrshme 

që ju, të nderuar lexues, do ta shikoni me skepticizëm këtë formulë, por, mendoni 

dhjetëra miliarda yje që na rrethojnë dhe këto ndodhen vetëm në galaktikën tonë. Po 

ato në galaktikat e tjera! Le të vazhdojmë në shpjegimin e mëtejshëm). 

Ekuacioni i Drejkut niset në fakt nga numri i yjeve që ekzistojnë në galaktikën 

tonë, por fut terma që, dhe në mënyrë aproksimative, janë të llogaritshëm, por ato 

vendosen midis teorisë probabilistike, shkencës dhe fantashkencës, kështu që 

rezultati i gjetur nuk mund të jetë krejtësisht i besueshëm. Por, megjithatë, për ata 

që u pëlqen të luajnë me numrat, mund të vërejnë që dhe në një llogaritje pesimiste 

të këtyre parametrave, nxjerrin që: vetëm në galaktikën tonë mund të jenë të paktën 

disa dhjetëra mijëra teknologji që mund të komunikojnë me planetë të tjerë. 

Përgatiti: Parid Alimhillaj 

Burimi: Enciklopedi shkencore për Universin

Atlantis - gjëegjëzë që s’i dihet fundi 

Asnjë legjendë tjetër 

nga kohët më të zymta 

të parahistorisë nuk 

i ka ngacmuar kaq 

shumë shkencëtarët dhe 

fantazuesit, sa shkrimet 

e fi lozofi t grek Platon mbi 

përrallorin Atlantis, që 

njihet ndryshe edhe si Atlantida. Që nga ajo kohë 

janë botuar nga autorë të ndryshëm mbi 30 000 

hamendësime mbi bazueshmërinë e këtyre shkrimeve 

të lashta. 

Platoni hartoi në vitin 350 pr. K. dy shkrime fi lozofi ke: 

Dialogun e Timaios dhe të Kritias. Në të dyja këto vepra 

ai përmend një qytetërim enigmatik të quajtur Atlantis, 

i cili në atë pikë kohe tregohej të kishte qenë zhytur në 

mjegullën e historisë dhe nën vërshimin e dallgëve të 

detit që prej 9 000 vjetësh. 

Sipas Platonit dhe mitologjisë greke, një ditë perënditë 

e ndanë botën mes tyre. Posedonit i ra një grup ishujsh 

shumë më përtej Shtyllave të Herkulit (kështu thirrej 

në lashtësi Ngushtica e Gjibraltarit), pra jashtë botës 

helenistike. Djali i tij më i madh, Atlasi, sundonte si 

mbret. Nëntë djemtë e tjerë qeverisnin në nëntë rrethe 

dhe disa ishuj të caktuara që në fi llim. Mbretëria kishte 

një shtrirje që ishte më e madhe se shtrirja e Libisë dhe 

Azisë së bashku. Me kalimin e kohës u ngrit një shtet, 

që nga ana kulturore dhe ushtarake nuk kishte shoq, 

Atlantis. 

Mbreti banonte në një pallat luksoz të stolisur në argjend 

dhe ar, i cili ishte i rrethuar nga një sistem bashkëqendror 

sipërfaqesh toke dhe uji. Një kanal - rreth 10 kilometra i 

gjatë, 30 metra i thellë dhe 90 metra i gjerë - lidhte këtë 

kryeqendër me detin e hapur. Hendeqe uji të mbuluara 

me çati, në të cilat mund të lundronin trirremat (anije 

trekatëshe të shtyra me rrema), që çanin përmes 

sipërfaqes tokësore në 

brendësi të qytetit. 

Pallati i mbretit me kupolë 

të artë (rindërtim sipas 

përshkrimit të Platonit) 

Në një liman, të krijuar 

artifi cialisht, ankorohej 

një fl otë prej 1200 

anijesh luftarake. Në 

tokë kishte në gatishmëri 

armë prej bronzi dhe 

karroca luftarake. 

Në qendër të Atlantisit qëndronte një tempull 

madhështor i Posedonit. Përqark tij ishin renditur lagjet 

e veçanta në formë rrethi, të lidhura me njëra-tjetrën 


përmes urash, ku secila prej tyre ishte e mbrojtur prej 

kullash dhe portash. Pjesa më e madhe e shtëpive 

ishte e ndërtuar prej guri natyror, në gjendjen që hasej 

në ishull. Një mur i jashtëm rrethonte tërë qytetin. 

Përbrenda fortifi katës së qytetit kishte edhe dy mure 

të tjera rrethuese që mbronin qendrën e qytetit. 

Atlantët duhet të kishin arritur një nivel të lartë zejtarie 

dhe teknike, sidomos për sa i përkiste përftimit dhe 

përpunimit të metaleve. Me sa duket kjo popullatë 

ishullore kishte në zotërim rezerva të mëdha minerali 

xeheror ose sillte një sasi tepër të madhe të tij prej 

vendesh të tjera. 

Muri i jashtëm i qytetit ishte i veshur i tëri në bakër, 

ndërsa i dyti ishte i mbuluar në kallaj. Muri i tretë 

dëshmonte të kishte një kore prej oreikalkosi, një lloj 

metali i panjohur sot për sot, i cili rrezatonte si zjarr 

bubulak. Ky metal çmohej si i dyti për nga vlera, pas 

arit, dhe mundej të nxirrej në shumë anë të ishullit. 

Pasardhësit e Atlantisit sunduan për një periudhë 

të gjatë kohe, në mënyrë të përmbajtur dhe me 

ndershmëri. Por brez pas brezi u larguan gjithnjë 

e më tepër nga modeli i tyre i përkryer hyjnor, 

fi lluan të lakmonin gjithnjë e më tepër pasurinë 

dhe pushtetin. 

Platoni fl et 

gjithashtu mbi 

një luftë që 

kishte ndodhur 

një herë e një 

kohë midis 

Athinës dhe 

Atlantisit. 

Kështu Zeusi 

vendosi një 

ditë t’i gatiste fundin kësaj shthurjeje dhe t’i dënonte 

atlantët. 

Mu këtu ndërpritet rrëfi mi i Platonit në Dialogun e 

Kritias. Por ama, fati i ishullit del qartë nga shënimet 

në Dialogun e Timaios: “Në 

vetëm një ditë dhe një natë u 

fundos Atlantisi prej tërmetesh 

dhe vërshimesh të detit”. 

Tragë të ndërthurura 

Tërë sa më sipër ia kishte 

treguar Platonit xhaxhai i tij, 

Kritias, i cili nga ana e tij kishte 

thënë se historinë e Atlantisit 

e kishte mësuar kur kishte 

qenë 9 vjeç nga gjyshi i tij 

90-vjeçar. Ky i fundit e kishte 

Plani i rindërtuar i kryeqendrës 

(fi gura atlantia.de) 

Filozofi Platon 

(427-347 p.e.s) 

15


16 

marrë vesh këtë histori nga i ati i tij, Dropides, që 

kishte qenë shok i ligjvënësit athinas Solon (640-559 

p.e.s.). Që prej kohës së Aristotelit (384 - 322 p.e.s.), 

mendimet nëse tregimi mbi Atlantisin të çon vërtet te 

ndodhi që kanë gjetur vend apo jo, janë ndarë thellë 

nga njëri-tjetri. Aristoteli e mbante tregimin e Platonit 

për një trillim, si mënyrë për të sqaruar përfytyrimin e 

këtij mbi shtetin e përkryer. Por pjesa më e madhe e 

shkrimtarëve të lashtësisë nuk janë të këtij mendimi. 

Të paktën burimin egjiptian duket ta ketë konfi rmuar 

fi lozofi Proklos (4 e.s.). Ai mëtonte se fi lozofi Krantor 

nga Soloi kishte pasur mundësinë që 100 vjet pas 

vdekjes së Platonit të shihte me sytë e tij në Sais të 

njëjtin reportazh, që dikur ia kishin vënë në dispozicion 

edhe Solonit. Vetë Platoni e ka theksuar disa herë që 

përshkrimi i tij mbi Atlantisin është i vërtetë. 

Ndonëse ky rrëfi m ishte tepër magjepsës, interesimi 

i bashkëkohësve të Platonit për këtë perandori 

ogurzezë mbetet i paktë. Njohuria mbi Atlantisin 

humbi dalëngadalë në harresë. Vetëm zbulimi i Botës 

së Re zgjoi kujtimin mbi qytetërimin e shuar. Prania 

e indianëve e vuri kishën e periudhës së Rilindjes 

përballë një vështirësie në shpjegim: Nga kishin dalë 

banorët e Amerikës? Ata nuk përmenden në Bibël. 

Njerëzit e letrave bëjnë gara me njëri-tjetrin duke dalë 

me teori gjithnjë e më të pashoqe. Ata i pandehin 

indianët të jenë njëri prej dhjetë fi seve të humbura 

të Izraelit. Ata spekulojnë mbi lundrime trojanësh 

apo fenikasish. Megjithatë, shumë vetë besojnë që 

indianët e Amerikës janë pasardhës të popullit të 

zhdukur të atlantëve... 

Për të gjitha këto vende është 

pandehur se aty ndodhej Atlantisi. 

Po kështu, publikuesi me origjinë shqiptare, Xhejms 

Pandeliu, i cili ka studiuar historinë e popullit ilir, 

tregon përgjatë një letërkëmbimi, se si ai sheh te fjalët 

Atlas dhe Atlantis fjalën shqipe atë (baba). 

Përgatiti: Alvin Ekmekçiu 

Burimi: Discovery, ZDF, Welt der Wunder, Atlantia.de 

Leonardo da Vinçi shpiku veturën e parë 

Leonardo da Vinçi njihet me respekt rreth e qark 

botës si mjeshtri i Rilindjes për pikturën dhe shpikjet 

inxhinierike, megjithatë pak e patën menduar atë si 

shpikësi i veturës së tanishme. 

Por në fi llim të këtij muaji, 

Muzeumi i Historisë dhe 

Shkencës në Firence, 

zemra e Rilindjes Italiane, 

shfaqi të parën ngrehinë 

vetëlëvizëse të ndërtuar, 

duke u mbështetur mbi 

një seri skicash të gjetura 

ndërmjet shënimeve 

origjinale të Leonardo da 

Vinçit. 

Ngrehina me pamje primitive përdor sustat në 

vend të lëndës djegëse dhe ndoshta ishte synuar 

të nxiste përshtypje të posaçme gjatë ceremonive 

të mirësjelljes. Megjithatë njohësit në këtë fushë 

thonë se kjo ngrehinë është akoma e para veturë 

vetështytëse e ndërtuar në botë. Shënimet e 

Leonardo da Vinçit përfshijnë gjithashtu edhe 

makina fl uturuese të ngjashme me helikopterët 

e sotëm, nëndetëse, 

tanke ushtarake dhe 

dyrrotakë. 

I lindur në Firence më 

1452, Leonardo da Vinçi gjykohet si Njeriu kryesor i 

Rilindjes, duke qenë me dhunti në pikturë, skulpturë, 

inxhinieri dhe muzikë. Këqyrja e shënimeve të 

Leonardo da Vinçit u bë vetëm tani, edhe pse kanë 

kaluar 500 vjet nga koha kur ato u bënë. Modelet 

e ndërtuara dhe të vendshikuara në Muzeun e 

Firences mund të shikohen edhe 

në faqen e internetit: Leonardo’s 

Automobile. (burimi) 

Përgatiti Saimir Lolja 

Nën-prof. Dr. PEng.

Teoritë e të mësuarit 

Njerëzit mund të mësojnë nëpërmjet të 

vrojtuarit dhe përvojës së drejtpërdrejtë. 

Konceptet kyç 

Proceset e vëmendjes 

Proceset e ruajtjes 

Proceset e riprodhimit historik 

Proceset mbështetëse 

Myslimanët kthehen kundër Darvinit 

Myslimanët në shumë vende po kundërshtojnë 

masivisht teorinë e evolucionit të Darvinit, nën 

ndikimin e elementëve konservatorë të islamit. 

Kjo u bë e ditur gjatë një konference shkencore të 

mbajtur në Egjipt nën organizimin e Këshillit Britanik. 

Nidal Guesoum, profesor i fi zikës dhe astronomisë 

në Universitetin Amerikan të Sharjahas në 

Emiratet e Bashkuara Arabe, tha në konferencë, 

se në shumë vende, studentët dhe akademikët 

mendojnë se duhet të zgjedhin mes evolucionit 

dhe kreacionizmit, në vend që të kuptojnë se 

dikush mund të besojë në Zot, por edhe në teorinë 

e Darvinit. 

Dr. Guesoum, mysliman sunit, tha se në vende 

si Tunizia, Egjipti, Turqia, Pakistani dhe Malajzia, 

anketat tregojnë se vetëm 15% e të pyeturve 

mendojnë se teoria e Darvinit është e vërtetë apo 

pjesërisht e vërtetë. 

Ky qëndrim ishte mbizotërues edhe në mesin 

e nxënësve, studentëve e mësuesve nga shkolla 

e mesme e deri në universitet. Ajo çfarë është më 

shqetësuese, tha dr. Guesoum, mësuesit e lëndëve 

shkencore keqinterpretojnë faktet dhe teoritë e 

evolucionit, duke i përzier ato me ideologji fetare. 

Një anketë, në të cilën ishin përfshirë 100 

akademikë dhe 100 studentë të universitetit ku 

punon dr. Guesoum, tregoi se 62% e profesorëve 

dhe studentëve myslimanë besojnë se teoria e 

evolucionit është teori që nuk është provuar. 

Qëndrim të njëjtë kishin vetëm 10% e 

Skeda përmbledhëse 


Nëntë aftësitë fi zike 

Faktorët e forcës 

1. Fuqi dinamike 

2. Linjat e forcës 

3. Forca statike 

4. Fuqia eksplozive 

Faktorët e tjerë 

7. Koordinimi i trupit 

8. Balanca 

9. Shkathtësia 

Faktorët fl eksibël 

5. Fleksibiliteti hapësinor 

6. Fleksibiliteti dinamik 

profesorëve dhe studentëve jomyslimanë të anketuar 

në të njëjtin sondazh. 

“Shkalla e pranimit të evolucionit dhe e idesë që 

kjo teori të jepej në auditore, ishte shumë e ulët”, tha 

profesori i fi zikës dhe astronomisë. 

Ai theksoi se evolucioni nuk është në kontradiktë 

me besimin islam. 

“Shumë ekspertë myslimanë, nga koha e 

artë e islamit e deri në ditët tona, e kanë pranuar 

këndvështrimin evolucionist të botës”, tha Guesoum. 

Duke iu adresuar konferencës në Aleksandri, që 

u mbajt me rastin e 200-vjetorit të Darvinit dhe në 

150-vjetorin e publikimit të veprës së tij “Origjina e 

llojeve”, dr. Guesoum tha se shqetësimet në mesin 

e myslimanëve për teorinë e evolucionit u nxitën nga 

kreacionistët e krishterë. 

Njerëzit në botën myslimane i gjejnë tezat e 

kreacionistëve të krishterë në internet dhe nuk e 

kuptojnë se ato qëndrime kanë qenë në margjina 

të debatit shkencor. Ata kanë besuar apriori se 

kreacionizmi ka besueshmëri shkencore në Perëndim. 

Ky është një problem serioz. Është njësoj si të dal 

para studentëve të mi e të them se planetët nuk kanë 

lidhje me yjet, se nuk ka asnjë lidhshmëri mes tyre 

dhe forcës së gravitetit dhe se planetët janë krijuar 

në një ditë. As në ëndërr nuk mund të mendosh që ta 

paraqesësh kozmosin në mënyrë kaq qesharake”. 

“Nuk mund të lejojmë që njerëzit në shekullin 

XXI të mos kenë asnjë koncept shkencor”, tha dr. 

Guesoum. 

Burimi: Artikull nga gazeta Times. 

17


18 


Kronologji historike 

635 vjet para Krishtit, - Gorgi, i biri i Ã‡ipselit, themelon Artën. 

627 vjet para Krishtit - korcirasit themelojnë Durrësin; më vonë korintasit themelojnë 

Himarën, Pojanin e Qerfozin. 

- Dionisi i Sirakuzës themelon Lezhën. 

600-550 vjet para Krishtit - Segovezi, prijësi i galëve, pushton Epirin. 

435 vjet para Krishtit – Durrësi dhe Arta, së bashku me korintasit e taulantët luftojnë 

kundër korcirasve. 

- Galët përshkojnë dhe grabisin Ilirinë. 

- Lekë Molosi sundon në Epir. 

350 vjet para Krishtit - Disa fi se ilire sulmojnë Filipin e Maqedonisë, i cili i thyen. 

356 para Krishtit - Agroni shtron Epirin dhe merr Qerfozin. 

356 para Krishtit - Lind Leka i Madh. 

356 para Krishtit - Bardhyli, mbret i ilirëve, mësyn në Maqedoni. 

355 para Krishtit - Lufta me “Lidhje”. 

336 para Krishtit - Leka i Madh merr fronin. 

334 para Krishtit - Të bijtë e Bardhylit, Kliti e Glauku, çohen kundra Lekës së Madh. 

326 para Krishtit - Vdes Lekë Molosi. 

326 para Krishtit - Vdes Leka i Madh. 

305 para Krishtit - Pirroja në luftë t’Ipsit kundër Dhimitër Poliorcetit. 

287 para Krishtit - Pirroja mund romakët e kartagjenasit pushtojnë “Magna Greacia”, 

Lybien. Pirroja themelon Berenicën (Prevezën). 

280 para Krishtit - Pirroja mund romakët në Herakle. 

279 para Krishtit - Pirroja në krye të ushtrisë greko-siciliane kundër kartagjenasve e 

mamertinëve. 

275 para Krishtit - Lufta në Benevent………… 

Konceptet kryesore: 

Tekst informues-paraqitës (shpjegues), informacion, paraqitje, skemë komunikimi 

në tekstin informues-paraqitës, pamje /imazhi, skema, hiperteksti, hipermedia. 


Parashikimi Diskutim për njohuritë paraprake Diskutimi i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Paraqitja grafi ke e informacionit Punë në grupe 

Përforcimi Rishikim në dyshe Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe


Parashikimi. Diskutim për njohuritë paraprake 

(link-rendit, kërko, shëno, mëso) 


• Mësuesi/ja shënon në tabelë konceptin - teksti informues-paraqitës, duke dashur të 

nxitë diskutimin për njohuritë që nxënësit zotërojnë rreth tij. Ai/ajo u ofron nxënësve tre 

minuta kohë për të rikujtuar e për të shkruar lidhjet ose marrëdhëniet që ka ky term me 

terma a situata të tjera. Nxënësit punojnë në fl etë dhe mësuesi/ja kalon në çdo bankë e 

ndjek punën e tyre. Pas punës individuale, nxënësit diskutojnë në dyshe duke pasuruar 

informacionin. Mësuesi/ja shkruan në tabelë njohuritë që ofrojnë nxënësit. 

Është praktik 

Transmeton informacion Informon përmes shpjegimit 

paraqitje analitike e të dhënave: paraqitje sintetike e të dhënave 

të dhëna të detajuara të dhëna të përmbledhura 

- leksionet - relacionet 

- interpretimet e teksteve dhe të fi lmave - raportet 

- materialet shkencore - skedat biografi ke 

- artikujt e gazetave 

- përmbledhjet 

- skedat e përdorimit personal 

- kronologjitë 

Nxënësit ilustrojnë disa nga këto veçori me tekstet e sjella prej tyre ose me materiale 

që u ofron mësuesi/ja. 

Ndërtimi i njohurive. Të nxënit me këmbime 

Është një metodë që përdoret për të shtruar 

për diskutim çështje për të cilat nxënësit kanë 

njohuri. Ata duhet jo vetëm të rikujtojnë, por 

edhe të krijojnë marrëdhëniet e dukurisë me 

elemente të tjera e të bashkëpunojnë me njëritjetrin 

për t‘i përmirësuar këto njohuri. 

Teksti informues - paraqitës (shpjegues) 

Është një metodë e cila funksionon në bazë të grupit. Mësuesi e ndan 

fillimisht klasën në disa grupe dhe shkruan në tabelë grupe pyetjesh, të 

cilat lidhen me mësimin. Më pas brenda grupeve nxënësit duke numëruar 

rindahen në grupe ekspertësh (p.sh., bëhen bashkë njëshat,dyshat etj.). 

Secili prej grupeve të ekspertëve duhet të përgatitet t’u përgjigjet pyetjeve 

të tekstit. Më pas nxënësit bashkohen në grupet fillestare, ku duhet të 

diskutojnë rreth mësimit dhe të japin si grup përgjigjet e tyre para klasës. 

Mësuesi/ja e ndan klasën në 5 grupe bazë. Shkruan pyetjet në tabelë. Më pas 

nxënësit ndahen në grupe ekspertësh për t’i dhënë përgjigje çdo grupi pyetjesh, pasi 

hulumtojnë tekstin. Pasi punojnë në grup dhe sqarojnë me njëri-tjetrin e mësuesin çdo 

19


20 

Grupi I. 

paqartësi, ata paraqitin përfundimet e punës së grupit përpara klasës. Mësuesi punon 

bashkë me nxënësit duke shënuar përgjigjen e çdo grupi në tabelë dhe duke thënë 

fjalën e fundit rreth njohurive. 

Mund të trajtohen çështje të tilla, si: 

a) Ç’kuptoni me informacion? 

b) Si lidhet informacioni me paraqitjen e të dhënave? 

c) A mund t’i identifi koni të dhënat në tekstin që keni përpara? 

Shembull përgjigjeje: 

Informacioni është tërësia e të dhënave që vjen nga burime të ndryshme. Ai 

transmetohet te ne në forma të ndryshme. Në thelb të tij qëndrojnë të dhënat, të cilat, 

në varësi nga teksti ku janë përdorur, organizohen në një mënyrë të veçantë paraqitëse. 

Në tekstin informues paraqitës u kushtohet rëndësi të dhënave, pasi nga mënyra si 

organizohen ato, përcaktohet edhe lloji i tekstit. P.sh., në tekstin historik-kronologjik të 

dhënat janë renditur njëra pas tjetrës. 

Te skeda përmbledhëse informacioni jepet i shoqëruar edhe me skema etj. 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja e drejton vëmendjen e nxënësve te skema 

e komunikimit. Duke qenë se kemi bëjmë me informacion, atëherë skema mund të 

ilustrohet në këtë mënyrë: 

REFERENTI 

Informacioni 

DËRGUESI KANALI MESAZHI KANALI MARRËSI 

Zotëron informacionin 

që transmeton përmes 

tekstit. 

Grupi II. 

KONTEKSTI 

Ilustrimi ose shpjegimi 

i një argumenti. 

KODI 

Gjuha e folur ose e shkruar, 

shpeshherë e shoqëruar me 

gjuhën e multimedies. 

Pas procesit të komunikimit 

zgjeron ose ndryshon 

informacionin që ka pasur për 

argumentin e trajtuar etj. 

a) Si realizohet skema e komunikimit në tekstin informues-paraqitës? 

b) A mund të ndërtoni skemën e komunikimit për tekstin që keni përpara? 

Duke iu referuar artikullit të gazetës, te materialet mësimore kemi këtë skemë komunikimi: 

Dërguesi – gazetari 

Mesazhi-shpjegimi i një fakti ose argumenti: Myslimanët në shumë vende po 

kundërshtojnë masivisht teorinë e evolucionit të Darvinit, nën ndikimin e elementëve 

konservatorë të islamit. Kjo u bë e ditur gjatë një konference shkencore të mbajtur në 

Egjipt nën organizimin e Këshillit Britanik. 

Nidal Guesoum, profesor i fi zikës dhe astronomisë në Universitetin Amerikan të 

Sharjahas, në Emiratet e Bashkuara Arabe, tha në konferencë se në shumë vende

� 


studentët dhe akademikët mendojnë se duhet të zgjedhin mes evolucionit dhe 

kreacionizmit, në vend që të kuptojnë se dikush mund të besojë në Zot, por edhe në 

teorinë e Darvinit. 

Marrësi – të gjithë lexuesit e gazetës. 

Kodi – gjuha e shkruar, teknike, gjuha e masmedies. 

Konteksti- konferenca shkencore në Egjipt nën organizimin e Këshillit Britanik. 

Kanali - gazeta (letraku është shkruar lajmi. 

Referenti – informacioni. 

Grupi III a) Cili është roli i kontekstit dhe i kodit në një tekst informues-paraqitës? 

b) Ilustroni me shembuj nga tekstet që keni përpara. 

Roli i kontekstit është i rëndësishëm, pasi në këtë kuadër ka kuptim lajmi dhe i 

përshtatet atij realiteti. P.sh., duke iu referuar artikullit të gazetës, konteksti i saj i referohet 

një realiteti, i cili lidhet me një numër të kufi zuar vendesh, siç janë ato të përmendura në 

artikull, si Tunizia, Egjipti, Turqia, Pakistani dhe Malajzia. Anketat tregojnë se vetëm 15% 

e të pyeturve mendojnë se teoria e Darvinit është e vërtetë apo pjesërisht e vërtetë. 

Grupi IV 

- Cili është roli i pamjeve dhe i imazheve në tekstin informues-paraqitës? 

Ilustroni me shembuj. 

Nxënësit ilustrojnë me shembuj dhe vënë në dukje se imazhet japin një përfytyrim më 

të plotë të mesazhit që transmeton teksti informues-paraqitës. Kjo duket më së miri te 

skeda përmbledhëse apo tek informacioni enciklopedik në rubrikën Mjetet dhe Materialet 

mësimore. Kështu, tek teksti enciklopedik për Atlantisin, imazhet ilustrojnë dhe krijojnë një 

ide më të qartë të ndërtesave, planimetrisë së tyre, të cilave u referohet Platoni, si dhe një 

harte, e cila i krijon lexuesit idenë e plotë mbi faktet që përmenden në tekst. 

Grupi V 

- Ç’është hiperteksti? Cili është roli i tij? Ilustroni me shembuj. 

Hiperteksti është lidhja e lirë ndërvepruese mes informacioneve të paraqitura në 

pjesë të ndryshme të një ose më shumë dokumenteve. Duke iu referuar edhe pamjeve 

të tekstit mbi fi gurën e N. Frashërit, mesazhi përcillet jo vetëm me anë të tekstit, por 

edhe me anë të imazhit, p.sh., imazhi i qiririt demonstron rolin e veprës dhe kontributit 

të poetit në letërsinë shqipe e më gjerë etj. Ky informacion pasohet me pjesë të lidhura 

mes tyre (p.sh kur klikohet JETA, atëherë hapet faqja që na paraqet jetën e N. Frashërit. 

Ndërkaq shigjeta e kuqe drejtohet te Samiu. Klikohet përsëri, dhe mund të marrim 

informacion për S. Frashërin, e kështu me radhë hiperteksti na ndihmon të krijojmë 

lidhje informacionesh të ndërthurura me njëra-tjetrën... 

Përforcimi. Diskutim i lirë dhe rishikim në dyshe 

Pas kësaj praktike mësuesi u kërkon nxënësve të rishikojnë në dyshe materialet 

e sjella prej tyre, ku të identifi kojnë informacionin, kontekstin dhe kodin, imazhet dhe 

hipertekstin, nëse ka. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja nxjerr përfundimet dhe vlerëson nxënësit për 

përgjigjet e sakta, të shpejta dhe për pjesëmarrjen aktive në mësim. 

Detyrë shtëpie: a. Ushtrimi 1 f. 21 

a. Ndërtoni skemën e komunikimit dhe parapërgatitni karakteristikat e tekstit informues-paraqitës. 

b. Kërkoni dhe sillni në klasë informacione të nxjerra nëpërmjet një hiperteksti duke shfrytëzuar 

internetin. 

21


22 

Tema 

4. Teksti 

informues- 

paraqitës 

(shpjegues). 

Karakteristika 

dhe struktura 




• të identifi kojë karakteristikat e tekstit informues dhe strukturën e tij; 

a. të dallojë llojet e ndryshme të informacioneve në një tekst informues; 

b. të analizojë karakteristikat gjuhësore në tekstin informues; 

c. të organizojë informacionet e tekstit informues në tabelën përkatëse; 

d. të shfrytëzojë fjalorin për fjalët kyç që lidhen me informacionet e reja. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe Letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh, reklama, libra, 



Karakteristika të tekstit informues, struktura, informacion/organizimi e i tij, karakteristika 

gjuhësore. 


Parashikimi Diskutimi i njohurive paraprake Diskutimi i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 

Përforcimi Mbajtja e strukturuar e shënimeve Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 

Parashikimi. Diskutim i njohurive paraprake (Rendit, grupo, emërto) 

•Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të identifi kojnë veçoritë e llojeve të teksteve që kanë 

përzgjedhur në detyrën e shtëpisë. U drejton pyetjen: 

- A mund të përcaktojmë disa nga veçoritë e llojeve të teksteve? 

Mësuesi/ja lë nxënësit për dy minuta të diskutojnë rreth veçorive, si dhe të rikujtojnë 

njohuritë e marra. 

Nxënësit listojnë veçoritë e tekstit informues-paraqitës: 

- trajton një dukuri të caktuar; 

- dukuritë e tjera që trajtohen vendosen në marrëdhënie të caktuar me 

dukurinë kryesore; 

- çdo paragraf duhet të përmbajë informacione; 

- paraqitja e informacionit është objektive; 

- paraqiten sipas një rendi logjik; 

- kanë leksik teknik, i drejtohen një publiku të specializuar; 

- informacionet shpesh shoqërohen me elemente grafi ke, si: foto, skica, harta etj. 

Nxënësit ilustrojnë disa nga këto veçori në tekstet e sjella prej tyre. 

Ndërtimi i njohurive. Të nxënit me këmbime. 

Mësuesi/ja tashmë e përqendron vëmendjen te struktura dhe veçoritë e tekstit 

informues-paraqitës, duke i parë ato më konkretisht. E ndan klasën në grupe bazë 

dhe më pas nxënësit rigrupohen në grupe ekspertësh duke numëruar 1,2,3,4 (1-shat 

grupohen veç, 2-shat veç…). U kërkohet nxënësve të përqendrojnë vëmendjen tek 

tekstet informuese të dhëna në libër. Mësuesi/ja shkruan pyetjet në tabelë.

Grupi I 


1- Cili është informacioni i tekstit informativ-paraqitës “Kodikët e Shqipërisë”? 

2- Çfarë përmban paragrafi i parë? 

3- Si lidhet ai me informacionet dytësore (kohore, rëndësia e tij etj.)? 

4- Cilat janë disa nga elementet përbërëse të Kodikut të Purpurt të Beratit? 

5- Ç’lloj informacioni është përfshirë në paragrafi n e tretë? 

6- Sillni shembuj nga teksti i librit dhe nga tekstet që keni gjetur? 


Mësuesi/ja pret që në këtë fazë nxënësit të përcaktojnë natyrën e informacionit, çfarë 

qëndron në qendër të tij, si dhe informacionet dytësore, por që janë të lidhura ngushtë me 

informacionin më të rëndësishëm për të cilin fl itet në tekst. Kështu si shembull do të kishim: 

- i referohet një klase të caktuar objektesh, që janë kodikët e Shqipërisë. Jep 

informacion mbi vendndodhjen e tyre; 

- thekson rëndësinë e objektit dhe në paragrafi n që pason vë në dukje kohën, së 

cilës i përket ky objekt; 

- përqendron vëmendjen: a) në përshkrimin e karakteristikave që e bëjnë të veçantë 

këtë objekt, b) në elementet përbërëse duke përshkruar, shpjeguar, si dhe duke dhënë 

informacion të hollësishëm për këtë objekt. 

Grupi II 

1- Cilat janë karakteristikat gjuhësore të tekstit? 

2- Cila është natyra e leksikut të përdorur në këto tekste? 

3- Cili është lloji i shkrimit? 

4- Cila është struktura e fjalisë? Po foljet në ç’kohë janë përdorur? 

5- Ilustroni me shembuj nga ky tekst dhe nga tekstet që keni sjellë. 

Grupi III 

Mësuesi/ja në këtë fazë pret që nxënësit të identifi kojnë veçoritë e gjuhës në këto 

aspekte: 

- Leksiku është formal, nuk ka fjalë e shprehje me kuptim të fi gurshëm, por përdoren 

me kuptim të drejtpërdrejtë. 

- Terminologjia është teknike dhe i përket një fushe të caktuar, asaj historike. 

Shoqërohet nga shkrimi shpjegues e përshkrues, me qëllim që informacioni të jetë sa 

më i plotë e i kuptueshëm. 

- Ilustrimi me shembuj e bën më shumë konkret, duke theksuar që është një lloj 

shkrimi i cili mbështetet në fakte. 

- Struktura sintaksore është e thjeshtë: në përgjithësi përdoren fjali të thjeshta të 

zgjeruara ose fjali të përbëra me marrëdhënie përcaktore, ftilluese, kundërshtore. 

Foljet janë në kohën e tashme, zakonisht kur paraqiten faktet dhe në kohën e kryer kur 

shpjegohet. 

1- Cila është struktura e një teksti informativ-paraqitës? 

2- Çfarë ka në qendër të tij? 

3- Si ndërtohen paragrafët e këtij lloji teksti? 

4- Cili është këndvështrimi nga trajtohen dukuritë? 

5- Ilustroni me shembuj nga teksti. A janë ata të ndryshëm? 

Përgjigjet e pritshme janë: 

Ka rregulla në organizimin e informacionit: 

- në qendër vendosin të dhëna për: një person, objekt, dukuri (në rastin tonë kodikët 

e Shqipërisë). Më pas trajtohen: 

23


24 

a. rëndësia e tyre në traditën kulturore shqiptare; 

b. koha së cilës u përkasin (këto elemente varet nga qëllimi për të cilin ndërtohet teksti, 

nuk duhet harruar që në përgjithësi trajtohen nga një këndvështrim i përgjithshëm); 

c. çdo paragraf përmban informacion të ri dhe kjo është e dukshme dhe në tekstin 

tonë. (paragrafi i parë paraqet objektin për të cilët fl itet, paragrafi i dytë fl et për rëndësinë 

e tij, paragrafi i tretë jep kohën së cilës i përkasin, i katërti përqendrohet në një nga 

pjesët përbërëse të kodikëve të Shqipërisë dhe përshkruan me detaje veçoritë e tij). 

Pasi grupet kanë përfunduar punën, një përfaqësues i çdo grupi paraqet punën në 

një tabak letre në tabelë dhe jep shpjegimet e nevojshme. 

Përforcimi. Mbajtja e strukturuar e shënimeve 

Është një metodë që përdoret për të paraqitur 

grafikisht njohuritë e marra gjatë mësimit 

sipas kategorisë dhe llojit të saj. Pasi janë 

strukturuar njohuritë, nxënësit mund t’i 

shoqërojnë ato me shembuj. 

Në këtë fazë të mësimit u kërkohet nxënësve të lexojnë individualisht tekstin dhe të 

ndërtojnë një grafi k mbi veçoritë e strukturës së tekstit informues-paraqitës. Mund t’i 

shoqërojnë të dhënat edhe me shembuj. 

Teksti informues-paraqitës 

Karakteristikat e informacionit Karakteristikat gjuhësore Organizimi i të dhënave 

Referimi te një klasë e caktuar 

Rëndësia e objektit 

Vendi, koha 

Të dhëna të veçanta 

për objektin 

folje në k. e tashme të dëftores 

në k. e kryer 

Leksik formal 

Leksik i specializuar 

Përkufi zime 

Përshkrime 

Shembuj 

Karakteristika morfologjikesintaksore 

Trajtimi i objektit nga një 

këndvështrim i përgjithshëm 

Të dhëna rreth një sendi, objekti etj. 

Të dhënat sipas qëllimit të tekstit 

Teksti ka paragrafë 

Çdo paragraf përmban të 

dhëna të reja 

strukturë e thjeshtë sintaksore 

fjali të thjeshta 

fjali të përbëra me pak pjesë 

Mbështetur në këtë skemë, mësuesi/ja u kërkon nxënësve t’i përcaktojnë këto 

veçori tek teksti “Lumi Drin”. Zhvillohen në klasë ushtrimet 2, 3, faqe 21. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi nxjerr përfundimet e vlerëson punën e nxënësve 

me notë.

Model përgjigjeje. 

� 


Detyrë shtëpie. Gjeni një tekst informues-paraqitës dhe përcaktoni veçoritë e tij gjuhësore. 

Parapërgatitja e temës së ardhshme: Renditja kronologjike, Renditja shkak-pasojë. 

Tema 

5. Renditja e 

informacioneve 

në tekstin 

informuesparaqitës 


Teksti është informues-paraqitës. 

Në qendër të tekstit ka informacionin për një objekt që është lumi Drin. Vë në dukje 

informacione të ndryshme që kanë të bëjnë me të. Trajton dukurinë në tërësi dhe jep 

informacion për: 

- vendndodhjen (në Shqipëri), 

- gjatësinë (lumi më i gjatë i Ballkanit), 

- kohën e formimit, 

- pjesët e tij përbërëse (Drini i Bardhë e Drini i Zi), 

- burimin dhe derdhjen (Drini i Bardhë afër Pejës, Deti Adriatik etj.), 

- prurjet dhe lundrueshmërinë. 

Për sa i përket anës gjuhësore vihet re: 

- leksiku teknik, i drejtpërdrejtë; 

- fragmente që karakterizohen nga përshkrimet dhe shpjegimet (... është lumi më i 

gjatë i trojeve shqiptare. Lumi i Drinit në vazhdim është kthyer në një zinxhir liqenesh 

artifi ciale që furnizojnë me ujë.); 

- fjali të shkurtra, në përgjithësi të thjeshta të zgjeruara; me kallëzues folje në kohën 

e tashme (...është lumi më i gjatë...) rrallë në kohën e kryer apo të kryer të thjeshtë. 

-çdo paragraf përmban një informacion të ri (Ai derdhet në detin Adriatik Drini 

formohet afër... dhe Drinit të Zi etj.) 


• të renditë saktë informacionet në tekstin informues-paraqitës; 

a. të përcaktojë renditjen kronologjike të informacioneve dhe të plotësojë 

tabelën përkatëse; 

b. të dallojë renditjen shkak-pasojë të informacioneve; 

c. të bëjë skemën e marrëdhënieve logjike shkak-pasojë në një tekst informues. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh informueseparaqitëse, 



renditja kronologjike, konektorë, renditja shkak-pasojë, marrëdhënie logjike etj. 


Parashikimi Parashikim me terma paraprakë Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Lexim me kodim të imët të tekstit Të lexuarit ndërveprues Punë në grupe 


25


26 


Parashikimi. Parashikim 

me terma paraprakë: 

Ndërtimi i njohurive. 

Lexim me kodim të imët të tekstit 

Është një metodë që u paraprin njohurive të reja, duke 

zhvilluar njëkohësisht fantazinë e nxënësit, por edhe 

shfrytëzon njohuritë e tij duke e bërë më krijues e më 

produktiv nxënësin brenda orës së mësimit. Mësuesi u jep 

nxënësve disa terma dhe u kërkon të krijojnë një tekst duke 

u mbështetur në njohuritë e marra. 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit vënë në 

dukje veçori që kanë gjetur në tekste të përzgjedhura prej tyre sipas modelit të tekstit të 

mëposhtëm. 

Pasi përfundojnë së punuari detyrën e shtëpisë, mësuesi/ja shkruan në tabelë grupe 

fjalësh dhe u kërkon nxënësve të zgjedhin njërën prej tyre e të formojnë një tekst të shkurtër. 

a) Qysh prej, përkrenare, shek. VII pr.K., qarku i kulturës së Alpeve Lindore, 

përkrenare në formë konike, shmarjet, më vonë, paraqitet, i punuar në mënyrë rustike, 

i ngjashëm me kapelat e japodëve, më tutje, përkrenarja e bronzit, zhvillohet, shek VI 

pr.K., nga fundi i periudhës së vjetër, po në ato vise, përkrenarja e bronzit. 

b) Kalimi, periudhë, e mesjetës, qendrën e gravitetit, zhvendosi, edhe në Shqipëri. I 

bashkësive fshatare, organizimi dhe funksionimi, në fazën e hershme, në Perandorinë 

Bizantine, një dokument, pasqyrohet, të ashtuquajturin, ligj bujqësor, të cilët, jo rastësisht, 

fshatarët, kishin, tokën, quhen aty, zot. Megjithëse, u konsolidua, individuale, prona, e 

ligjit, disa pozita, në kohën e veprimit të tij, tregojnë, se ishte zhdukur, nuk, e përbashkët, 

përfundimisht. Gjithsesi pasqyron, bashkësia fshatare, periudhën e pasigurisë… 

Pas 5 minutash nxënësit lexojnë detyrën dhe mësuesi gjatë leximit të tyre përpiqet 

të shënojë ndarjen kohore, duke shënuar në tabelë konektorët kohorë dhe elementet 

logjike të tekstit. Mësuesi/ja drejton pyetjen: 

- Çfarë vini re në këto dy tekste? 

Përgjigjet e mundshme mund të jenë: 

Kanë karakter historik, përshkruajnë objekte, klasa shoqërore, ka renditje kohore të 

informacionit, jepen arsye etj. 

Kjo teknikë u kërkon nxënësve të hulumtojnë diçka 

dhe të vënë shenjë në tekst, pasi gjejnë përgjigje për 

atë që kërkojnë. Ky lloj leximi i ndihmon nxënësit 

të përcaktojnë qëllimin e tij, të lexojnë për ta 

arritur atë qëllim dhe, më vonë, të jenë në gjendje 

të përdorin informacionin nga teksti. 

Mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe të mëdha. Grupet do të analizojnë dy tekste, 

ku, pasi të kenë zgjedhur kodet, do të kodojnë renditjen kronologjike të informacionit 

dhe atë shkak-pasojë. Mësuesi/ja ose vetë grupet përcaktojnë shenjat me të cilat do të 

kodojnë tekstin gjatë leximit. Nxënësit e lexojnë informacionin në dyshe dhe vënë në dukje 

elementet përbërëse të secilit tekst. Pas leximit nxënësit hedhin të dhënat në tabelë. 

Me anë të shenjave të mëposhtme ata shënojnë momentet kyç të tekstit.

paragrafi 

1 

2 

3 

4 

5 

⃝ - objekti 

për të cilin 

fl itet 

Përkrenarja 

e bronzit 

⃝ - tregon 

klasën 

shoqërore 

për të cilin 

fl itet 

Ю - fl itet 

për një 

objekt të ri 

℗ - fl itet për 

të njëjtin 

objekt 

Përkrenare 

në formë 

konike 

Tipi 

shmarjet i 

përkrenares 

Përkrenarja 

e bronzit me 

dy rrathë të 

gjerë 

Përkrenare 

e bronzit – 

tip negoves 

përkrenare 

me dy paragnatide 

❶ ka renditje 

kronologjike 

√ 


Kon - 

konektorët 

Qysh 

prej... 

√ Më vonë 

√ 

√ 

Po në këto 

vise 

Nga fundi i 

periudhës 

së vjetër 

dhe fi llimi i 

së resë 

- 

periudha 

kohore, 

data 

Shek VII 

pr.K. 

Shek VI 

pr.k 

Shek. V- 

VI pr. K. 

Shek. 

VII pr.r 

në jug të 

Savës në 

Shqipëri. 

Ɣvendndodhja 

e objektit 

Varrezat ilire 

Në Novo 

Mesto 

Përsëri në 

ato vise 

Për grupin e dytë mësuesi/ja shënon këto shenja, të cilat do të evidentojnë renditjen 

shkak-pasojë të informacionit të dytë në tekst. 

Me anë të shenjave të mëposhtme nxënësit do të shënojnë momentet kyç të tekstit. 

Ю- fl itet 

për grup 

shoqëror 

të ri 

- fl itet për të 

njëjtin grup 

shoqëror 

❶- ka 

renditje 

shkakpasojë 

të 

informacionit 

Kon-tregon 

konektorët 

shkakorë 

-shprehje 

që tregojnë 

renditjen 

logjike të 

informacionit 

U kërkohet nxënësve që gjatë leximit të përdorin këto simbole dhe të plotësojnë 

tabelën me informacionin e marrë. 


Tabelat i ndihmojnë nxënësit të ndërtojnë skemat përkatëse për secilin tekst. Më pas 

evidentojnë së bashku me mësuesin të përbashkëtat dhe dallimet midis tyre. 

Mësuesi/ja pret nga nxënësit të renditin në rrjedhë kronologjike informacionin sipas 

skemës së paraqitur në libër. 

27


28 

Mësuesi mund t’u kërkojë nxënësve që nga këto skema të vënë në dukje elementet 

e përbashkëta dhe të veçanta të tekstit. 

P.sh., në të dyja tekstet informacioni më i rëndësishëm jepet që në paragrafi n e parë. 

(objekti - përkrenarja, klasa shoqërore shqiptare - fshatarësia). Teksti është i ndarë në 

paragrafë dhe çdo njëri prej tyre jep informacion të ri. Dallimi ekziston, pasi tek teksti i 

parë informacioni jepet në rend kohor dhe përshkruhen ndryshimet si pasojë e kohës. 

Tek teksti i dytë renditja kronologjike e informacionit nuk është qëllim në vetvete, ai jepet 

i gërshetuar me marrëdhëniet shkak - pasojë, të cilat janë dhe qëllimi parësor i tekstit. 

Ndahen nxënësit në dy grupe dhe zhvillohen ushtrimet 4,5 faqe 21, 22. 

Grupi I zgjidh ushtrimin 4, ndërsa grupi II ushtrimin 5. 

Detyrë shtëpie: Në fund të orës së mësimit mësuesi bën vlerësimet dhe vlerëson nxënësit me notë. 

a) Ushtrimi 6, përcaktoni skemat për secilin rast. 

b) Sillni në klasë informacion për Dean e Butrintit. 

� 

*Ushtrime të zgjidhura 

Zgjidhja e ushtrimit 5. 

Objekti: Butrinti 

Fusha e informacioneve Informacionet 

Vendndodhja 

Butrinti është ngritur në këndin juglindor të gadishullit të Ksamilit. 

Laget nga të dyja anët nga liqeni i Butrintit. 

Lartësia Ndodhet në lartësinë 30-50 m mbi nivelin e detit 

Flora dhe fauna 

Objekte natyrore 

Objekte arkeologjike 

Gjenden shumë lloje drurësh me gjelbërim të përhershëm, si dafi na e 

prralli etj. Liqeni i Butrintit është gjysmë i kripur e gjysmë i ëmbël. 

Shpella e Butrintit ndodhet pranë rrugës automobilistike Sarandë 

- Butrint rreth 3 km larg nga qyteza e Ksamilit. Është e veçantë për 

nga natyra dhe pozicioni i saj dhe ka përmasa të mëdha. 

Forumi romak i qytetit ndodhet në pjesën jugore të Akropolit, në 

perëndim të ndërtesës me Peristil dhe në lindje të dyqaneve romake. 

Ka tri dhoma dhe mbishkrimi i gjendur aty që daton në shek. I pas 

Krishtit, fl et për një tempull kushtuar perëndeshës Minerva. 

Me informacionin e sjellë nga nxënësit në detyrën e shtëpisë, u kërkohet të plotësojnë 

skedën. Perëndesha e Butrintit (Dea), kokë mermeri burri në një shtat gruaje 2.5 m të 

lartë, është zbuluar në vitin 1928, gjatë gërmimeve arkeologjike të misionit italian në 

Butrint. Dëshmohet se objekti, me vlera të rralla kulturore dhe historike, u grabit dhe u 

dërgua në Itali, i ligjëruar nga mbreti Ahmet Zog si dhuratë. U rikthye në vendin tonë 

nga qeveria italiane në vitin 1981. Gjendet i ekspozuar në Muzeun Historik Kombëtar. 

OBJEKTI: Dea 

Fusha e informacioneve informacionet 

Vendndodhja Butrint 

Koha e zbulimit viti 1928 

Përbërja dhe përmasat Kokë mermeri burri në një shtat gruaje 2.5 m e lartë 

Vendndodhja aktuale Gjendet e ekspozuar në Muzeun Historik Kombëtar.

Tema 

6. Teksti 

informuesparaqitës. 

Ushtrime 





• të ndërtojë tabelën e informacioneve të tekstit informues; 

a. të kërkojë në internet të dhëna për të shkruar një tekst informues; 

b. të vëzhgojë pamje për të dalluar informacionin më të rëndësishëm; 

c. të përshtatë një tekst divulgativ, duke pasur parasysh moshën e marrësit; 

ç. të ndërtojë një grafi k duke u nisur nga të dhënat e tekstit të shkruar. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe Letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh informueseparaqitëse, 


Konceptet kryesore 

Skemë komunikimi, tekst informues - paraqitës, renditje kronologjike, marrëdhënie 

logjike, informacion i rëndësishëm etj. 


Parashikimi Diskutim për njohuritë paraprake Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Të nxënit ndërveprues Punë në grup 

Përforcimi Shkrim i shpejtë Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 


Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit janë 

udhëzuar të kërkojnë në internet të dhëna mbi Dean e Butrintit. 

Seleksionohen të dhënat, me qëllim që të përsëriten njohuritë e marra nga ora e 

kaluar. Nxënësit diskutojnë me njëri-tjetrin mbi të rejat që zbuluan për fi gurën e Deas. 


Mësuesi/qa e ndan klasën në grupe bazë dhe paraqet në tabelë detyrën që duhet të 

kryejnë. Më pas nxënësit ndahen në grupe ekspertësh. 

Grupi I – punon ushtrimin 7.a, f. 25. Nxënësve u duhet të përcaktojnë 

informacionin më të rëndësishëm dhe të plotësojnë skemën e mëposhtme. 

Zgjidhja e ushtrimit 

Viti Fakti 

Në shek. VI pr.K. (Talesi) Talesi, fi lozof, ka vërejtur që substancat ndryshojnë… 

Pitagora 

Ka pohuar se teoria me një element bazë është e thjeshtë dhe natyra ka 

krijuar katër elemente: ujë, ajër, zjarr, tokë. 

Një shekull më vonë Ai ka pranuar këtë teori të elementeve, por ka supozuar se... 

Në atë kohë 

Është paraqitur edhe një teori tjetër sipas Euklidit dhe nxënësit të tij, … 

Do të arrinim tek atomi... 

Në shek IV pr.K. Janë bashkuar teoritë e grekëve me ato të shkencëtarëve praktikë egjiptianë… 

200 vjet pr.K. Bolosi ka qenë alkimisti i parë. 

29


30 

Grupi II – punon ushtrimin 7.b, f. 25 dhe përgatit një fjalorth 


Fjalorth 

Alkimi-a – shkencë e rreme e mesjetës, që synonte të zbulonte të ashtuquajturin “gur fi lozofi k” çudibërës, me anën e të cilit 

kujtonte se do t’i shndërronte metalet e tjera në ar e argjend, se do të shëronte sëmundjet, do të ripërtërinte e do të zgjaste jetën 

etj.; periudha parashkencore e kimisë. 

lënd/ë-a – materia e prekshme, ajo prej së cilës përbëhen trupat fi zikë në natyrë. 

materie/a – kategori fi lozofi ke që shërben për të treguar realitetin e botën reale, në raport me ndërgjegjen. 

polemik/ë-a – diskutim i gjallë me përgjigje e kundërpërgjigje që zhvillohet kur rrihen çështje politike, shkencore. 

substanc/ë-a – shih lëndë, substanca organike etj. 

transmutacion-i – shndërrim, ndryshim rrënjësisht i një pamjeje, një forme, i një natyre a një përmbajtjeje, duke i dhënë tipare të 

tjera, e kthen në një gjë tjetër; ia ndryshoj shumë pamjen 

Grupi III – punon ushtrimin 7.c, f. 25. 


Një variant Teksti i përshtatur për klasat e ulëta: 

Grekët kanë qenë mendimtarë të mëdhenj. Ata janë marrë me zbulimin nga se përbëhej 

natyra që na rrethon. Një nga mendimtarët grekë, Talesi, mendonte se Toka ishte një disk i 

rrafshët, i mbuluar nga një gjysmërreth i kaltër dhe se notonte në ujin e oqeanit të pafund. Ai 

ka thënë se vetëm uji është i rëndësishëm për jetën në tokë, pasi pa të nuk ka jetë. Pitagora 

pranonte se natyra është krijuar nga uji, toka, zjarri dhe ajri. Një shekull më vonë ai ka pranuar 

se nxehtësia dhe thatësira lidhen me zjarrin, lagështia dhe nxehtësia lidhen me ajrin, i ftohti 

dhe thatësira lidhen me tokën dhe i ftohti dhe lagështira lidhen me ujin. Euklidi e ndante 

natyrën në pjesë të vogla dhe çdo pjesë e vogël përbëhej nga grimca. 

Në shek IV pr.K. grekët dhe egjiptianët bashkuan teoritë e tyre, por në atë kohë shkenca egjiptiane 

ishte shumë e lidhur me besimin te magjistarët dhe magjitë e tyre… 

Grupi IV - punon ushtrimin 8 dhe dallon stilet: 


1- Stili i parë është gotik 

2- Stili i dytë është barok 

3- Stili i tretë është rokoko 

4- Stili i katërt është arkitekturë moderne. 

Gjithashtu ky grup bën lidhjen e imazheve të librit me stilin, duke lidhur përkatësisht veçoritë 

e secilit stil me atë që ofron pamja. 

Pamja e parë i përket stilit barok, karakterizohet nga të njëjtat elemente të arkitekturës 

klasike. 

Pamja e dytë i përket arkitekturës moderne, ku janë shmangur format e mbingarkuara dhe me 

ornamente fi gurash, duke dhënë idenë e ndërtesave sa më funksionale. 

Pamja e tretë i përket stilit gotik: ndërtesa karakterizohet nga objekte të larta dhe me harqe, 

dritare të mëdha, objekte të gdhendura me gur etj. 

Pamja e katërt i përket stilit rokoko: ndërtesa të zbukuruara me forma të rrotulluara 

asimetrike, të shoqëruara me vepra arti, me fi gura njerëzish e kafshësh me ngjyra të ngrohta 

dhe zbukurime të brishta. 

Pasi punojnë në grupe ekspertësh, nxënësit kthehen në grupet bazë dhe diskutojnë me 

njëri - tjetrin. Mësuesi/ja ndjek aktivitetin e tyre dhe shënon në tabelë së bashku me nxënësit 

përgjigjet përfundimtare. 

Pas këtij hapi mësuesi/ja u lë kohë të ushtruarit në leximin e grafi këve (ushtrimi 10). Nxënësit 

fi llimisht punojnë në dyshe dhe ushtrohen të lexojnë të dhënat e grafi kut të parë, ndërtojnë një 

grafi k me të dhënat e fragmentit të dytë e më pas diskutojnë së bashku me mësuesin grafi kët 

e tyre.

Përforcimi. Shkrim i shpejtë. 

� 


Pasi nxënësit kanë përsëritur të gjitha njohuritë e marra për tekstin informues – 

paraqitës, mësuesi/ja u kërkon tashmë të shkruajnë një tekst informues-paraqitës me të 

dhëna të përcaktuara. Nxënësit duhet të mbështeten në të dhënat e ushtrimit 9, faqe 27 

për të shkruar një tekst shkencor me titull “Uji si përbërës kryesor në trupat njerëzorë”. 

Nxënësit punojnë në dyshe. 


Shpesh, uji emërtohet “elementi ushqyes i harruar”. Pas ajrit, megjithëse shumë rrallë i 

njihet merita, uji është elementi më i rëndësishëm jetësor për shëndetin dhe jetën e njeriut. 

Mund të jetojmë pa ushqim për pothuajse dy muaj, nëse kemi shëndet të plotë, por mund të 

rrojmë vetëm pak ditë pa ujë. Uji përçon elementet ushqyese nga ushqimet që hamë, si edhe 

mineralet që drejtojnë rrugën e këtyre elementeve, oksigjen në qelizat trupore, si dhe ndihmon 

në rregullimin e temperaturës trupore me anë të djersës. Gjithashtu është element tepër i 

rëndësishëm në reaksionet kimike trupore, si tretja dhe metabolizmi. Uji është i nevojshëm 

për të zëvendësuar humbjen e lëngjeve trupore, si edhe për të larguar mbeturinat ushqimore 

në formë urine, nevoje, djerse dhe frymënxjerrje. Pa ujë të mjaftueshëm ne jemi në rrezik 

helmimi nga mbeturinat tona trupore. Po ashtu, uji shërben si graso për indet dhe kyçet e trupit. 

Vërtet dukemi të ngurtë, por trupat tanë përbëhen: të burrave nga 60-65% ujë dhe të grave 

50-60%. Një fetus në barkun e nënës ka rreth 90% ujë, një bebe e sapolindur 80% ujë dhe 

një fëmijë 70%. Trupi i një njeriu të zakonshëm ka përafërsisht 43 litra ujë, gjysma e të cilit 

gjendet në qeliza. Gjaku është 83% ujë. Edhe indet e ngurta kanë 75% ujë, ndërsa kockat 

kanë 22% ujë. Në trupin e një të moshuari sasia e ujit është më e vogël, 55%. Kjo vjen si 

rezultat i proceseve fi zike të trupit të njeriut. 

Lexohen punimet e nxënësve. Diskutohet rreth teksteve të krijuara. 

Mësuesi/ja bën konkluzionet e orës dhe vlerëson me notë. 

Detyrë shtëpie: a) Shkruani një tekst informues paraqitës në dy variante, për moshat mbi 14-16 

vjeç dhe për moshat 6-8 vjeç. b) parapërgatitje: teksti informues–paraqitës (Relacioni). 

Sillni në klasë relacione të llojeve të ndryshme. 

Tema 

7. Teksti 


Relacioni 

(ora I) 

Është reflektimi i shkurtër për një temë. Shkrimet e shkurtra janë ese 

joformale, ku vëmendja përqendrohet më shumë te begatia e fakteve, 

sesa organizimi formal gjuhësor. Realizohet për 5 ose 10 min. Mund 

të përdoret si teknikë në fillim, në mes dhe në fund të mësimit. 


• të identifi kojë relacionin dhe ta përdorë atë në situata të caktuara; 

• të dallojë elementet përbërëse të skemës së relacionit; 

• të krahasojë elementet e një relacioni të shkruar me një relacion gojor. 



relacione, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Materiale ilustrative 

Relacion për veprimtarinë e Inspektoratit të Ndërtimit në Lezhë 

Me miratimin e ngritjes së Inspektoratit Ndërtimor për Qarkun e Lezhës, sipas urdhrit nr. 

30, datë 04.03.2008, ky inspektorat fi lloi së funksionuari. 

Fillimisht ky inspektorat u përqendrua te njohja e bazës ligjore, sistemimi në një dosje 

të veçantë dhe studimi me precedencë i këtyre ligjeve. 

31


32 

Faza e dytë ishte evidentimi i të gjitha atyre njësive vendore, të cilat për arsye të 

ndryshme nuk i ngritën këto inspektorate, duke i deleguar këto përgjegjësi në varësi të 

Këshillit të Qarkut të Lezhës. 

Rezultoi që në të gjithë Qarkun e Lezhës vetëm pesë komuna dërguan këto përgjegjësi 

pranë Inspektoratit të Qarkut. 

Nga ana jonë menjëherë morëm kontaktet e para me këto njësi vendore dhe rakorduam 

punën për harmonizimin e veprimeve të ndërsjella. 

Kryeinspektori, në bashkëpunim me inspektorët, hartoi planet afatgjata dhe afatshkurtra 

të punës, ku ndër të tjera theks i veçantë u vu tek inspektimi i këtyre zonave në bazë të një 

grafi ku javor dhe mujor. 

Bazuar në kompetencat që jep ligji për inspektimin e ndërtimit, deri tani shumë ndërtime 

janë inspektuar dhe kanë rezultuar se i gjithë dokumentacioni është në përputhje me 

standardet teknike. Gjithashtu, nuk u konstatua asnjë tejkalim projekti në hapësirat e këtyre 

ndërtimeve. 

Shumë nga këto banesa ishin në fazën e legalizimit dhe pritet mbyllja e kësaj 

procedure. 

Problem tjetër i zgjidhur nga ky inspektorat ka qenë edhe përpunimi dhe kthimi i 

përgjigjeve në kohë i të gjitha shkresave të ardhura në drejtim të këtij inspektorati. 

Inspektorati i Qarkut të Lezhës do të jetë gjithnjë i angazhuar maksimalisht për 

parandalimin e ndërtimeve që bien ndesh me ligjet e shtetit. 



Relacion, skemë relacioni, relacion me shkrim, relacion i mbajtur me gojë. 


Parashikimi Diskutim për njohuritë paraprake Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e shënimeve Të lexuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Diagrami i Venit Ndërtim i shprehive studimore Punë në grupe 



Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Pastaj drejton pyetjen: 

- Ç’është relacioni? 

- Cilat karakteristika ju bëjnë të mendoni që janë relacione? 

(Nxënësit kanë pasur si detyrë parapërgatitjeje për temën Relacioni të kërkonin e të 

sillnin në klasë relacione të ndryshme.) 

Nxënësit japin shembuj relacionesh dhe argumentojnë pse janë, sipas tyre, relacione. 

Karakteristikat që japin nxënësit, mësuesi/ja i shkruan në dërrasë të zezë. 

Pas këtij hapi, nxënësve u kërkohet të lexojnë paragrafi n e parë të librit dhe të 

nënvizojnë tri karakteristikat kryesore të relacionit, të cilat mësuesi/ja i shkruan në 

dërrasën e zezë dhe ndërton skemën:


e një pune kërkimore për 

një argument të caktuar 

përmban fakte, dëshmi Relacioni paraqitje e shkruar ose gojore 

të vëzhguara të jetuara e një përvoje pune të veçantë 

llojet e relacioneve 

punim shkencor, raport, relacion zyrtar etj. 

(referat, kumtesë etj.), 

metodat, pajisjet e përdorura, 

rezultatet e arritura, 

vlerësimi i tyre. 

Nxënësit krahasojnë veçoritë që përmendën para se të lexonin librin me ato që nxorën më pas. 

Ndërtimi i njohurive. Mbajtja e strukturuar e shënimeve 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë me vëmendje 

informacionin që sjell teksti për mënyrën si përgatitet, mbahet dhe vlerësohet një 

relacion dhe më pas realizohet skema e përgatitjes së një relacioni. 

Kjo skemë është e domosdoshme vetëm për relacionin me shkrim, kurse kur relacioni 

është me gojë, veprimtaria për të mbaron me fazën e parë. 

Faza I -para se të mbahet relacioni 

Skema e relacionit 

Faza II -kur mbahet relacioni Faza III - pasi mbahet relacioni 

-Veçoni çështjen për të cilën do të 

shkruani. 

- Përcaktoni objektivat e relacionit. 

- Mblidhni të dhënat e nevojshme. 

- Vlerësoni, interpretoni 

dhe përzgjidhni materialin e 

nevojshëm. 

- Përzgjidhni materialin në 

mbështetje të relacionit (foto, 

grafi kë, tabela, skema etj.). 

- Përcaktoni kohën në dispozicion. 

-Hartoni strukturën (hyrje, zhvillim, 

mbyllje). 

-Hartoni relacionin. 

-Rishikoni dhe korrigjoni relacionin. 

-Shmangni leximin e drejtpërdrejtë 

të materialit të shkruar. 

- Pasuroni materialin me të dhëna 

shtesë. 

-Paraqiteni me zë të lartë e të 

qartë: 

• theksojini fjalët, 

• fl isni me ritmin e duhur, 

• kujdesuni për theksin logjik të 

fjalisë. 

-Rimerrni herë pas here konceptet 

kryesore. 

-Përdorni materialet mbështetëse. 

-Përmblidhni të dhënat më të 

rëndësishme. 

-Përfundojeni paraqitjen që të 

kënaqet dëgjuesi. 

- Përshëndetuni me dëgjuesit. 

-Qëndroni në dispozicion të 

dëgjuesve: 

- për pyetje 

- sqarime 

- diskutime 

Organizoni materialin e përzgjedhur në përputhje me skemën e strukturës së relacionit dhe më pas hartoni 

tekstin e relacionit. 

33


34 

Hyrje 

Paraqitja e çështjes dhe përkufi zimi i 

temës 

Motivet për të trajtuar argumentin 

Qëllimi i relacionit 

Metodat në kërkim të materialit 

Mjetet e përdorura 

Fazat e kërkimit 

Problemet e hasura 

� 

Skema e strukturës së relacionit 

Relacioni 

Tërheqja e vëmendjes mbyllje interesante 

Zhvillim 

Paraqitja e rezultateve të kërkimit: 

- faktet e njohura për argumentin (çështjen) para fi llimit 

të kërkimit; 

- fakte e reja dhe të dhënat e gjetura për çështjen gjatë 

fazës së kërkimit. 

Bazuar në këto skema nxënësit ilustrojnë me materialet që kanë mbi bankë. P.sh.: përcaktojnë hyrjen dhe 

argumentojnë mendimin e tyre nëse ajo është tërheqëse, paraqet dhe përkufi zon temën që trajtohet etj. 

Diskutojnë rreth zhvillimit të relacionit dhe vëzhgojnë nëse ai i përmban elementet e rëndësishme etj. 

Përforcimi. Diagrami i Venit 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve të bëjnë dallimin midis një 

relacioni të folur e atij të shkruar. Mësuesi e ndan klasën në dy grupe të mëdha dhe 

kërkon të lexojnë fi llimisht dy tekstet në dyshe e më pas të bëjnë dallimin midis tyre. 

Mësuesi/ja shënon dallimet në tabelë. 

I shkruar 

Dorëzohet me shkrim 

Materiali është i 

përfunduar 

Vërejtjet jepen më vonë 

Koherencë logjike/stilistike 

Kanë strukturë të njëjtë: hyrje/ zhvillim/ mbyllje 

Përdorin materiale mbështetëse. 

Përfundimi 

Paraqitja e përmbledhur e argumentit 

të trajtuar 

Rezultatet e arritura nga trajtimi i 

argumentit 

Problemet që mbeten të hapura 

Vlerësimi i rezultateve të arritura në raport 

me qëllimet e vendosura që në fi llim. 

Mbahet para një 

auditori. 

Mund të shtosh të 

dhëna. 

Diskutohet aty për 

aty për të. 

Ka rëndësi mënyra 

si e prezanton. 

I folur 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës dhe vlerëson me notë. 

Detyrë shtëpie. Sillni në klasë materiale për të shkruar një relacion për mjedisin e shkollës dhe 

ruajtjen e tij.

Shembuj relacionesh 

Modele 

Të dashur miq, 


Një anëtar i Alb-Shkencës më kërkoi më shumë të dhëna për Kongresin Botëror të Kompjuterëve 

në bujqësi dhe në burimet natyrore. Ky kongres organizohet qysh nga mesi i viteve ’80 dhe 

organizator kryesor është prof. Fedro Zazueta, drejtori i Zyrës së Teknologjisë së Informacionit 

në Universitetin e Floridës. Kongresi ka si qëllim popullarizimin e rezultateve të fundit të arritura 

në të gjithë botën në fushën e informatikës bujqësore (pjesa anglo-saksone e quan Computer 

Science, ndërsa ajo frankofone e quan Informatikë). Kongresi konsiderohet si një nga ngjarjet më 

të rëndësishme në fushën e teknologjisë së informacionit (tjetër term për pothuaj të njëjtin koncept) 

të aplikuar në bujqësi. Fillimisht, kongresi organizohej nga Universiteti i Floridës. Prej viteve ’94 

organizohet nga ASAE (American Society of Agri-cultural Engineers). Rreth viteve 2000, grupe 

të ndryshme në Evropë, Amerikë dhe Azi që organizonin kongrese me tematikë të ngjashme në 

pjesët përkatëse të globit, ranë dakord për të krijuar një organizëm të vetëm që do të koordinojë 

veprimtaritë në të gjithë botën. Në vitin 2001 u organizua i pari kongres botëror i WCCA-së në Brazil 

dhe atje u vendos që në të ardhmen kongresi do të organizohet në bashkëpunim me organizatën 

e kontinentit që ka radhën. Këtë vit, në gusht, u organizua në Tajlandë në bashkëpunim me AFITA 

(Asian Federation of Information Technologies in Agriculture). Vitin që vjen organizohet në Portugali 

në bashkëpunim me EFITA (European Federation of Information Technologies in Agriculture). Në 

vitin 2006 do të organizohet në kontinentin amerikan në bashkëpunim me PanAFITA (PanAmerican 

Federation of Information Technologies in Agriculture) kështu me radhë. Meqenëse ky është i vetmi 

kongres që trajton çështjet e teknologjisë informatike në bujqësi, niveli i punimeve është rritur 

shumë dhe konsiderohet si një ngjarje me rëndësi në mjediset akademike e shkencore. Sesioni A, 

Model Driven Approach to Agri-cultural Systems, synon të paraqesë punime në fushën e modelimit 

të sistemeve bujqësore në këndvështrimin e MDA-së (Model Driven Architecture). Këtë sesion ma 

kanë ngarkuar mua dhe do të isha shumë i interesuar që të ketë një prani mbarëshqiptare sa 

më të gjerë. Ideja kryesore e sesionit është paraqitja e modeleve me ndihmën e UML-së (Unifi ed 

Modeling Language), një standard tashmë i njohur në industrinë e softuerëve, por jo aq shumë në 

bujqësi. Kohët e fundit janë bërë përpjekje nga fi rma të ndryshme që të gjenerohet automatikisht i 

gjithë kodi në Java, Visual Basic etj., duke u nisur nga një paraqitje e saktë e modelit me ndihmën 

e UML-së. E unë mendoj të paraqes një softuer të tillë në këtë kongres. Mendoj se disa anëtarë të 

AlbShkencës mund të kontribuonin me sukses në kongres. Niko Qafo, që ka punuar në fushën e 

modelimit të azotit/fosforit, besoj se do të jetë një rast i mirë për të paraqitur këtë punë në kongres. 

Kolegu Sokrat Sinaj në universistetin e Zyrihut, punimet e të cilit u paraqitën në buletinin e fundit, 

mendoj se mund të më ndihmojë për të pasur një sesion të suksesshëm. Edhe zonja Çezarina Kora 

në Kanada, që punon në fushën e modelimit të bimëve, është e ftuar gjithashtu. Janë të mirëpritur 

të gjithë kolegët shqiptarë që janë të interesuar për këtë veprimtari shkencore, të paraqesin punimet 

e tyre. Unë zotohem t’i ndihmoj me sa të kem mundësi në pranimin e studimeve të tyre. Ndoshta 

ka mjaft bashkatdhetarë të tjerë që mund të japin kontribut të vlefshëm në këtë kongres, por që unë 

nuk kam njohuri për veprimtarinë e tyre dhe të më falin që përmenda vetëm disa emra të personave 

që unë njoh. Por edhe studiues të tjerë që ndoshta nuk punojnë drejtpërdrejt në fushën e bujqësisë 

mund të marrin pjesë duke paraqitur mundësinë e aplikimeve të tyre në bujqësi. 

Petraq Papajorgji 

(Petraq@mail.ifas.ufl .edu) 

BULETINI ALB-SHKENCA, DHJETOR 2004 

35


36 

* Relacion për projektvendimin “Për krijimin e agjencisë kombëtare të kërkimit dhe teknologjisë” 

Qëllimi i këtij projektvendimi është të krijojë kuadrin ligjor për ngritjen e Agjencisë Kombëtare të 

Kërkimit dhe Teknologjisë (AKKT) si një institucion publik, me statusin e personit juridik, në varësi të 

Këshillit të Ministrave. 

Krijimi i AKKT-së bëhet në kuadër të reformës së kërkimit shkencor dhe zhvillimit teknologjik që 

ka ndërmarrë kjo qeveri. 

Kjo reformë është një ndër përparësitë e qeverisë dhe synon në thelb ndërtimin e një sistemi 

modern të shkencës, fuqizimin e kërkimit shkencor dhe zhvillimit teknologjik, si dhe integrimin e tyre 

me arsimin e lartë. 

Në vijim disa argumente mbi domosdoshmërinë e ngritjes së AKKT-së, përvojat e vendeve të tjera 

në fushën e politikëbërjes, promovimit dhe menaxhimit të kërkimit dhe zhvillimit (K & Zh), si dhe disa 

shpjegime mbi misionin, detyrat dhe organizimin e AKKT-së. 

1. Domosdoshmëria e krijimit të agjencisë. 

Nevoja e krijimit lidhet me argumentet e mëposhtme: 

a) Shqipëria po rrit me shpejtësi investimet për shkencën dhe teknologjinë dhe kjo kërkon një 

menaxhim më të shpejtë, më efecient dhe më profesional të fondeve. 

Deri më 2005 Shqipëria ishte vendi evropian me prapambetjen më të madhe në fushën e “investimit 

për të ardhmen”, kur është fjala për investimin për inovacionin, kërkimin dhe zhvillimin në teknologji. Në 

këtë të fundit, teknologjitë e reja, veçanërisht IT, bioteknologjia, energjia e rinovueshme, bioenergjia, 

nanoteknologjia etj., janë në rend të ditës (Programi-kuadër VII i BE-së për kërkimin dhe zhvillimin). 

Në rastin e vendit tonë investimi edhe për shkencat e mirëfi llta shqiptare përbën përparësi. Përvoja 

ka treguar se vendet që kanë investuar me përparësi në kërkim dhe inovacion kanë edhe ritmet më 

të larta të zhvillimit ekonomiko–shoqëror. Çdo vonesë në promovimin dhe investimet në këtë fushë 

bëhet kërcënuese dhe penguese për zhvillimin tërësor ekonomiko-shoqëror të vendit. 

b) Shqipëria ka mundësi të përfi tojë më shumë fonde nga programet e BE-së, veçanërisht nga 

FP7, bashkëpunimi bilateral dhe multilateral. Kërkimi, zhvillimi dhe teknologjia kërkojnë investime 

të mëdha dhe të shpejta, që për nga vëllimi i tyre nuk mund të përballohen vetëm nga buxheti. Një 

burim shumë i rëndësishëm fi nancimi, madje për disa fusha parësore, janë programet dhe projektet 

e BE-së. Mungesa e strukturave funksionale, efi kase për sektorë / resorte kaq të rëndësishme, ka 

bërë që ne të kemi akses të pamjaftueshëm në shumë programe të BE-së që ofrojnë shumë mundësi 

mbështetjeje fi nanciare dhe institucionale. 

c) Kërkimi, zhvillimi, teknologjia dhe inovacioni i përkasin si resorte jo vetëm MASH-it, por edhe 

shumë ministrive të tjera, si Ministrisë së Ekonomisë, të Bujqësisë, të Punëve Publike, të Mjedisit, 

Min. Shëndetësisë dhe Ministrisë së Turizmit. 

Pra, kemi të bëjmë me një problematikë ndërministrore, e cila kërkon edhe një koordinim nga 

një strukturë ndërministrore nën mbikëqyrjen e drejtpërdrejtë të kryeministrit. Në këtë vështrim 

kërkimi, teknologjia dhe inovacioni duhet të bëhen çështje për të cilën kryeministri është gjithnjë i 

mirinformuar. 

ç) MASH-i nuk mund të përballojë menaxhimin e kërkimit dhe zhvillimit, sepse, nga njëra anë 

nuk ka akses institucional koordinues për ministritë e tjera dhe, nga ana tjetër, asaj do t’i duhej të 

përballonte një vlerësim të madh pune në menaxhimin të përditshëm. MASH-it i takon politikëbërja 

e lidhur me shkencën. Përvoja 10-vjeçare e ka vërtetuar më së miri pamundësinë e MASH-it për 

të përballuar menaxhimin e kërkimit. Rritja e ndjeshme e fondit për shkencën në 3 vitet e fundit u 

shoqërua me mosrealizime të theksuara, çka vërteton pamundësinë e kësaj strukture të MASH-it për 

ta administruar me efektshmëri këtë fond. Për vitin 2009 fondi për shkencën arrin në rreth milionë 

dollarë, gati 2 herë më i madh sesa ai i këtij viti. Mosrealizimi i këtij fondi i kushton shtrenjtë vendit, 

pasi frenon zhvillimin e kërkimit. 

d) Duhet rritur pjesëmarrja e sektorit privat në mbështetjen fi nanciare të kërkimit dhe zhvillimit, e 

cila deri tani është inekzistente. Kjo jo vetëm për shkak se biznesi shqiptar ka qenë në hapat e parë


të zhvillimit të tij, por edhe për faktin se deri tani nuk ka ekzistuar asnjë strukturë institucionale ku 

biznesi ka qenë pjesëmarrës në vendimmarrje dhe ka ndier edhe detyrimin e kontributit për kërkimin, 

zhvillimin dhe teknologjinë. Duhen gjetur rrugë efi kase për të rritur kontributin e sektorit privat për 

kërkimin dhe teknologjinë. 

dh) Duhet rritur pjesëmarrja e komunitetit akademik shkencor në vendimmarrjen e përdorimit 

të fondeve për K&ZH. Praktika e të gjitha vendeve tregon se në promovimin e kërkimit, zhvillimit 

dhe teknologjisë, pjesa kryesore e këshillave vendimmarrës, vlerësues dhe monitorues përbëhet 

nga përfaqësues të drejtpërdrejtë të komunitetit të shkencëtarëve. Deri tani kjo praktikë te ne ka 

qenë shumë pak e zhvilluar dhe vendimet janë marrë shpesh nga administratorët. Vetëm struktura 

e Agjencisë, konkretisht pjesëmarrja në shumicë në Këshillin Drejtues të Agjencisë, e mundëson një 

pjesëmarrje reale të komunitetit akademik. 

e) Duhet hapësira reale e mbështetjes me fonde / fi nancimin e ideve që kanë shkencëtarët shqiptarë. 

Një problem aktual është që drejtuesit e fakulteteve dhe universiteteve apo qendrave kërkimore nuk 

i krijojnë hapësira reale çdo shkencëtari të paraqesë ide dhe koncepte shkencore, madje në shumë 

raste i frenojnë ata. Agjencia, duke pasur si parim kryesor mbështetjen e çdo projekti shkencor që 

vlerësohet nga ekspertë të pavarur për vlerat e tij shkencore, bën të mundur që çdo shqiptar që 

paraqet një ide me vlera shkencore, të realizojë të drejtën e tij legjitime për ta provuar / hulumtuar 

idenë e tij me lirinë e plotë akademike shkencore që i njeh Kushtetuta jonë dhe kuadri ligjor në fuqi. 

2. Modelet e strukturave politikëbërëse për kërkimin, zhvillimin dhe teknologjinë 

Në praktikën e shumë vendeve, politikëbërja për kërkimin, zhvillimin dhe teknologjinë është e 

përqendruar në një ministri ose strukturë të ngjashme me të në formën e një komiteti shtetëror. Një 

praktikë e tillë është zbatuar në vendin tonë në mandatin e parë 1992 / 96 si Komitet i Shkencës dhe 

më pas, vetëm për një vit, 1996-1997, si Ministri e Arsimit të Lartë dhe Kërkimeve Shkencore. Kjo 

haset jo vetëm në vende të mëdha, por edhe në vende relativisht të vogla dhe lidhet me përparësinë 

e madhe që i jepet kërkimit, zhvillimit dhe teknologjisë, si lokomotiva e vërtetë e zhvillimit të një vendi. 

Por ka edhe vende të tjera, që politikëbërjen e kanë të shpërndarë në disa ministri dhe koordinimi 

realizohet drejtërdrejt nën drejtimin e kryeministrit. Këtë model po ndjekim ne aktualisht,ku politikat 

e kërkimit, zhvillimit dhe teknologjisë hartohen nga disa ministri, si MASH, METE, MBUK, MPPTT, 

MMPAU, MSH, MTKRS dhe fi nalizohen nga Këshilli i Ministrave në formën e vendimeve dhe ligjeve. 

Por aktualisht mungon një strukturë koordinuese pranë kryeministrit ose Këshillit të Ministrave. Për 

rrjedhojë efektet janë akoma shumë të segmentuara. Zakonisht rolin e strukturës koordinuese e luajnë 

këshillat e politikave, që drejtohen nga kryeministri dhe në të bëjnë pjesë disa ministra, si dhe disa 

ekspertë nga komuniteti akademik-shkencor. 

Ngritja e Këshillit të Arsimit të Lartë dhe Shkencës ishe një hap i drejtë në drejtimin e duhur dhe ai 

mund të mbështesë mirë politikëbërjen në fushën e arsimit të lartë dhe të shkencës. Por ai, me formën 

përfundimtare që mori si organ këshillimor për arsimin e lartë dhe shkencën, nuk mund të luajë rol 

koordinues ndërministror dhe nuk merr vendime në fushën e kërkimit, zhvillimit dhe teknologjisë. 

3. Modelet e strukturave administruese e menaxhuese të kërkimit, zhvillimit dhe teknologjisë 

Pothuaj në të gjitha vendet, strukturat administruese e menaxhuese të kërkimit, zhvillimit dhe 

teknologjisë janë fondacionet dhe në shumë pak raste Agjencitë Kombëtare. Modelet e fondacioneve 

janë përgjithësisht agjenci të pavarura në varësi të ekzekutivit. Ato zbatojnë politikat e zhvillimit të 

shkencës dhe teknologjisë dhe, për rrjedhojë, menaxhojnë buxhetin (si grant) i destinuar për kërkimin 

shkencor dhe zhvillimin teknologjik. Përveç këtij granti, fondacionet thithin fonde nga burimet e tjera, si 

programet internacionale (në këtë rast rëndësi të veçantë paraqet FP 7), si dhe nga sektori privat. 

Në projektin e përgatitur është propozuar modeli i agjencisë, si një agjenci publike autonome, 

në varësi të Këshillit të Ministrave. Agjencia menaxhon fondet e buxhetit të shtetit, të programeve 

internacionale, si dhe të sektorit privat, të destinuara për kërkim, zhvillim dhe teknologji. 

37


38 

Misioni i Agjencisë 

Agjencia ka si mision promovimin e kërkimit shkencor dhe zhvillimit teknologjik (më tej: kërkim 

dhe zhvillim – K & Zh) në vend, zbatimin e politikave të qeverisë dhe strategjisë së K & Zh, si dhe 

koordinimin e këtyre veprimtarive në shkallë vendi. 

Detyrat e Agjencisë 

Në mënyrë që të realizojë misionin e përcaktuar në nenin 2, Agjencia kryen detyrat kryesore të 

mëposhtme: 

a) Promovon zhvillimin e K & Zh; 

b) Koordinon dhe monitoron veprimtaritë e K & Zh në shkallë vendi; 

c) Mbështet teknikisht të gjitha institucionet në fushën e investimeve, në fushën e K & Zh; 

ç) Promovon ngritjen e strukturave për K & Zh në të gjitha nivelet. 

d) Promovon bashkëpunimin me sektorin privat në fushën e K & Zh; 

dh) Promovon, mbështet teknikisht, koordinon dhe monitoron bashkëpunimin bilateral dhe 

multilaterale me BE-në, vendet e veçanta dhe organizatat e huaja në fushën e K & Zh; 

e) Bashkëpunon me ministritë dhe institucionet e tjera për përgatitjen e strategjisë së K & Zh; 

ë) Bashkëpunon me institucionet ekzekutive dhe legjislativin, si edhe institucionet e tjera në 

përmirësimin dhe plotësimin e kuadrit të nevojshëm ligjor dhe nënligjor për K & Zh; 

f) Përkujdeset për K & Zh në fushat më kryesore për ekonominë dhe shoqërinë shqiptare; 

g) Implementon politikat e qeverisë për mbështetjen me përparësi të shkencëtarëve më të 

kualifi kuar dhe grupeve kërkimore mësimore më të suksesshme në K & Zh; 

gj) Zbaton politikat e qeverisë për nxitjen e pjesëmarrjes së studentëve dhe shkencëtarëve të rinj 

në K & Zh; 

h) Zbaton politikat nxitëse për kthimin e trurit dhe rritjen e angazhimit të diasporës inelektuale 

shqiptare në arsim, K & Zh dhe zhvillimin e gjithanshëm të vendit; 

i) Krijon dhe pasuron në mënyrë të vazhdueshme bazën e të dhënave, analizave dhe dokumentacionit 

të sistemit të K & Zh. 

Pjesëmarrja e fi nancuesve në vendimmarrje realizohet përmes përfaqësuesve të tyre në Bordin 

Drejtues të Agjencisë, i cili është organi vendimmarrës i Agjencisë. Bordi përbëhet nga: 

- 4 përfaqësues të përzgjedhur nga komuniteti akademik shkencor; 

- 4 përfaqësues të dërguar nga ekzekutivi; 

- Kryetari i Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë; 

Funksionet kryesore të bordit janë si më poshtë: 

a) Përcakton objektivat e përgjithshëm të veprimtarisë së Agjencisë; 

b) I propozon organit të emërtesës buxhetin dhe miraton të ardhurat e Agjencisë; 

c) Miraton shpërndarjen e fondeve për fushat e ndryshme të shkencës, programet dhe marrëveshjet 

e bashkëpunimit për K & Zh; 

ç) Vlerëson veprimtarinë e Agjencisë; 

d) Miraton raportin e veprimtarisë së Agjencisë që i dërgohet Këshillit të Ministrave dhe bëhet publik; 

dh) I propozon kryeministrit emërimin dhe shkarkimin e Drejtorit të Agjencisë; 

e) Përzgjedh drejtorët e departamenteve të Agjencisë; 

ë) Miraton komisionet e fushave të shkencës në bazë të propozimeve, siç parashikohet në 

pika 8, 9, 10 dhe 11 të këtij vendimi. 

Drejtimi i përditshëm i Agjencisë realizohet nga Drejtori Ekzekutiv, i cili propozohet nga Bordi i 

Agjencisë dhe emërohet nga kryeministri. Drejtori mbështetet nga Administrata e Agjencisë e përbërë 

prej 15 nëpunësish me kualifi kim të mirë, së paku master, dhe me njohuri shumë të mira në anglisht 

dhe në një gjuhë tjetër perëndimore. 

Drejtori harton raportin vjetor, i cili, pasi miratohet nga Bordi i Agjencisë, i dërgohet Këshillit të


Ministrave. Agjencia ka buxhet më vete. Të gjitha aktet ligjore ose nënligjore Agjencia i propozon 

përmes kryeministrit ose zëvendëskryeministrit. 

Agjencia mund të ngrihet si strukturë brenda një viti dhe mund të fi llojë veprimtarinë e saj të 

plotë në fi llim të vitit 2009. Ky do të ishte një sinjal shumë i rëndësishëm politik që jep qeveria për 

realizimin e objektivave politikë në fushën e kërkimit të zhvillimit dhe teknologjisë. 

Tema 

8. Teksti 


Relacioni 

(ora II) 



Kryeministri 

SALI BERISHA 


• të përdorë relacionin në situata të caktuara; 

a. të dallojë strukturën e një modeli relacioni; 

b. të vëzhgojë anën grafi ke të një relacioni për të zbuluar elementet përbërëse. 





Struktura e një relacioni, grafi kë, të dhëna, informacione. 

Fazat e strukturës Strategjitë Veprimtaritë Organizimi 

Parashikimi Punë e drejtuar Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Tabela T, kodimi i tekstit Të lexuarit ndërveprues Punë me klasën 

Përforcimi Fleta e specifi kimit Ndërtim i shprehive studimore Punë në individuale 

Parashikimi. Punë e drejtuar 

- Mësimi nis me plotësimin e anketës që është në faqen 34, ushtrimi A. 

- Pasi plotësohet anketa individualisht nga nxënësit, ngrihet për çdo rresht një 

grup nxënësish që nxjerr rezultatet e anketimit të grupit dhe në fund të klasës, të cilat 

shënohen në tabelë. 

Ndërtimi i njohurive. Tabela T, kodimi i tekstit 

Pas këtij diskutimi mësuesi udhëheq punën e nxënësve me anë të pyetjeve të tilla. 

- Cili është titulli i relacionit? 

Vende të pasura dhe të varfra. 

- Cili është qëllimi i relacionit? 

Të analizojë raportet e zhvillimit të shoqërisë midis të pasurve dhe të varfërve. 

- A mund të përcaktoni konkretisht cila është hyrja/ zhvillimi i relacionit/ mbyllja? 

Hyrja: Në fi llim të shekullit të tretë pjesa më e … 

39


40 

Përforcimi. Fleta e specifi kimit 

Zhvillimi: Të dhënat mbi shpërndarjen e pasurive … 

Mbyllja: Mund të ndodhë në vende me të ardhura… 

- Cila është çështja për të cilën fl et relacioni? 

Pjesa më e madhe e njerëzimi jeton në kushte të këqija… 

- Cilat janë disa nga të dhënat ekzistuese të këtij fakti? 

20% e popullsisë botërore, e cila është e përqendruar në vendet e pasura, zotëron 

87% të të ardhurave botërore…. 

- Cilat janë disa nga të dhënat që kanë dalë si rezultat i kërkimit? 

Nëse bëjmë një krahasim mbi disa konsume, duke shqyrtuar një të pestën më të 

pasur me një të pestën më të varfër … 

- Në çfarë përfundimi është arritur? 

Mund të ndodhë që në vende me të ardhura të barabarta të kenë nivel të ndryshëm 

zhvillimi… 

- Vëzhgoni grafi kët. Ç’ pjesë të informacionit ilustrojnë ata? 

Informacioni që grafi kët paraqesin ilustron me anë të shifrave studimin e bërë, duke 

e dhënë më të qartë dhe strukturuar nga ana vizuale informacionin e dhënë me fjalë. 

- Si është kjo paraqitje grafi ke? 

Paraqitja grafi ke është e pasur me tabela, grafi kë dhe harta, të cilat të japin mundësi 

të kuptosh dhe interpretosh më mirë informacionin. 

- Si janë realizuar komponentët e relacionit nga ana logjike dhe gjuhësore? 

Të gjithë përbërësit janë renditur sipas një koherence logjike dhe stilstike, njëkohësisht 

kemi një gjuhë të përdorur korrekte. 

Nxënësit shënojnë me rreth elementet e përmbajtjes së relacionit dhe nënvizojnë 

elementet që kanë të bëjnë me formën. 

Mësuesi diskuton me nxënësit për rezultatet dhe i shënojnë në një tabelë të tillë. 

Elemente të përmbajtjes Elemente të formës 

Është një teknikë që përdoret në procesin e të shkruarit. 

Përpara se të përgatitin materialin që nxënësit kanë për 

të shkruar, ata përgatitin një listë me idetë që duhet të 

përmbajë materiali që do të përgatisin. Fleta e specifikimit 

do të përdoret më vonë nga nxënësit në mësim, si mjet 

vlerësimi që përmban një grup kriteresh të cilësisë, kur 

ata të praktikojnë vlerësimin e punës së njëri-tjetrit për 

materialet e shkruara prej tyre. 

Mësuesi/ja shtron para nxënësve disa çështje, për të cilat ata mund të shkruajnë 

një relacion, si: 

1. Vlerat e kuzhinës tradicionale shqiptare 

2. Punësimi i të miturve në Shqipëri (në vitin 2007 ose edhe sot) 

3. Gjendja e mjedisit të shkollës dhe perspektivat për të ardhmen. 

4. Mbarëvajtja mujore e shitjes së librave në librarinë e lagjes suaj. 

Nxënësit hedhin idetë e tyre për temat që trajtojnë. Për të plotësuar kërkesat për

� 


informacion ata drejtohen nga mësuesi/ja për të zgjidhur ushtrimin B 1 dhe 2, të 

f. 34, të cilët i orientojnë nxënësit se si dhe ku duhet të drejtohen për të kërkuar 

dhe zgjedhur informacion. 

Nxënësit do të vjelin materialet e nevojshme në burimet e orientuara dhe orën 

e ardhshme do të punojnë në klasë për përgatitjen e relacionit sipas temës së 

përzgjedhur. 

Detyrë shtëpie. Mbledhja e materialeve për të përfunduar shkrimin e relacionit në klasë. 

Tema 

9. Teksti 


Relacioni 

(ora III) 



� 


• të përdorë relacionin në situata të caktuara; 

• të analizojë elementet e një relacioni; 

• të shkruajë relacionin duke shfrytëzuar materialin e parapërgatitur dhe 

skemat e strukturës së relacionit. 





Struktura e një relacioni, ana grafi ke, fakte, të dhëna. 


Parashikimi Punë e drejtuar Diskutim i ideve Punë me klasën 


Shkrimi i lirë Punë individuale Punë individuale 

Përforcimi Fleta e specifi kimit Ndërtim i shprehive studimore Punë me klasën 

Parashikimi. Punë e drejtuar 

Mësimi nis me diskutimin e hapave që kanë ndjekur nxënësit për të siguruar 

materialet e nevojshme për t’u parapërgatitur për të shkruar relacionin. 

Plotësohen ushtrimet 3, 4 dhe 5 të faqes 35. 

Këto ushtrime do t’i ndihmojnë nxënësit të përcaktojnë qartë qëllimin e relacionit dhe 

skema e dhënë tek ushtrimi 5 i ndihmon nxënësit për të sistemuar edhe më mirë materialet. 

Ndërtimi i njohurive. Shkrimi i lirë 

Nxënësit shkruajnë në mënyrë individuale relacionin. Kjo fazë, së cilës i lihet kohë 

e mjaftueshme, mund të organizohet edhe punë në grup. 

Përforcimi. Fleta e specifi kimit 

Disa nxënësit i lexojnë relacionet e mbaruara përpara klasës, bëhet diskutimi rreth 

vlerave dhe mangësive që ato kanë. 

Detyrë shtëpie. U lihet si detyrë nxënësve që ta korrigjojnë punën e bërë dhe ta dizajnojnë duke e 

plotësuar edhe me material të pasur fi gurativ, për ta paraqitur orën e ardhshme para klasës. 

Parapërgatitje: Procesverbali. Sillni në klasë procesverbale të ndryshme. 

41


42 

Tema 

10. Teksti 


Procesverbali 

(Ora 1) 

Materiale ilustrative 


• të identifi kojë procesverbalin dhe ta përdorë atë në situata të caktuara. 

a. të shpjegojë se ç’është dhe përse përdoret procesverbali; 

b. të dallojë strukturën në një model procesverbali; 

c. të vëzhgojë anën grafi ke të një procesverbali për të zbuluar elementet 

përbërëse; 

ç. të analizojë elementet gjuhësore të një procesverbali. 



procesverbale, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Republika e Kosovës 

Republika Kosovo-Republic of Kosovo 

Kuvendi - Skupština - Assembly 

Komisioni për Arsim, Shkencë, Teknologji, 

Kulturë, Rini e Sport 

Mbledhja nr. 51 

Prishtinë, më 07.07.2010 në orën 13:00 

Ndërtesa e Kuvendit të Kosovës 

Salla nr. C- 203 

P R O C E S V E R B A L 

i mbledhjes së Komisionit për Arsim, Shkencë, Teknologji, Kulturë, Rini e Sport 

Në mbledhje morën pjesë: Arsim Rexhepi, kryetar; Drita Kadriu, Enis Kervani, Adem 

Hajdaraj, Donika Kadaj –Bujupi, Heset Çakolli, Ismajl Kurteshi dhe Dragan Dimiq. 

Mungoi Mark Krasniqi. 

Nga sekretaria e Kuvendit mori pjesë Lule Ymeri dhe Shaip Goxhuli 

Mbledhjen e udhëhoqi: Arsim Rexhepi, kryetar i Komisionit. 

Për këtë mbledhje është paraparë ky rend dite: 

1. Miratimi i rendit të ditës. 

2. Miratimi i procesverbalit nga mbledhja e mbajtur më 24.06.2010. 

3. Shqyrtimi i shkresës së Fakultetit të Edukimit për mosregjistrimin e studentëve në 

Fakultetin e Edukimit në Prizren dhe Gjilan. 

4. Të ndryshme 

Kryesuesi konstatoi se janë plotësuar kushtet për fi llimin e mbledhjes. 

1. Miratimi i rendit të ditës 

Rendi i ditës u miratua pa vërejtje. 

2. Miratimi i procesverbalit nga mbledhja e mbajtur më 24.06.2010. 

Procesverbali i mbledhjes së datës 24.06.2010 u miratua pa vërejtje. 

3. Shqyrtimi i shkresës së Fakultetit të Edukimit për mosregjistrimin e 

studentëve në Fakultetin e Edukimit në Prizren dhe Gjilan. 

Kryesuesi tha se, sipas shkresës së Fakultetit të Edukimit dërguar Komisionit, gjatë këtij viti 

akademik nuk do të ketë regjistrim të studentëve ne Fakultetin e Edukimit në Prizren dhe në Gjilan. 

Ai tha se lidhur me këtë shkresë ne si Komision duhet të dalim me një rekomandim për këtë çështje 

dhe konsideron se ky qëndrim për mosregjistrim është i paarsyeshëm dhe nuk i kontribuon çështjes 

në përgjithësi.


Heset Cakolli tha se shkresa drejtuar komisionit për mosregjistrim të studentëve në Fakultetin e Edukimit 

në Gjilan e Prizren bie në kundërshtim me marrëveshjen e nënshkruar ndërmjet Ministrisë së Arsimit dhe UPsë 

në njërën anë dhe, në anën tjetër, Kuvendin Komunal të Prizrenit, dhe kërkoi që të sqarohen detajet dhe 

arsyet rreth këtij qëndrimi të marrë për mosregjistrim të studentëve në këtë vit akademik. Ai kërkon sqarim 

lidhur me këtë çështje nëse është marrë vendim dhe kush e ka nxjerrë atë. 

Enis Kervani tha se lidhur me këtë çështje, nuk ka informacione të sakta dhe nga takimet me delegacionet 

në Prizren nga senati i Universitetit të Prishtinës është marrë vendim që të vazhdohet regjistrimi i studentëve 

në Prizren. Ai mendon se çështja e regjistrimit të studentëve është më tepër politike dhe lidhur me këtë 

duhet pritur vendimi mbi procesin e akreditimit, i cili pritet që së shpejti të publikohet. Ai mendon se hapja 

e Universitetit të Prizrenit, Kosovën e ngre në një nivel ndërkombëtar edhe nga fakti se rektori që pritet të 

zgjidhet të jetë nga radhët e ndërkombëtarëve. 

Adem Hajdaraj tha se në fi llimisht janë informuar lidhur me një marrëveshje mirëkuptimi, përmes së 

cilës Fakulteti i Edukimit duhet t’i ofrojë hapësirë pune Universitetit të Prizrenit dhe ndërkohë kanë ardhur 

informacionet që të mos pranojnë studentë të rinj në këtë vit akademik në Fakultetin e Edukimit në Gjilan e 

Prizren. Senati i UP-së ka marrë vendim që të vazhdohet me pranimin e studentëve të rinj, ndërkohë që rektori 

është shprehur se kjo çështje ende nuk është përfunduar. Ai kërkon që komisioni të dalë me një rekomandim 

që të përkrahet Fakulteti i Edukimit, në mënyrë që të mos shkohet deri në mbylljen e Fakultetit të Edukimit në 

Prizren e Gjilan. 

Donika Kadaj – Bujupi tha se komisioni duhet t’i dijë arsyet lidhur me këtë çështje dhe për këtë kërkoi të 

sqarohen rrethanat e kësaj çështjeje. 

Drita Kadriu tha se lidhur me këtë çështje ndihet e rezervuar, ngaqë komisioni nuk posedon ndonjë 

dokument apo vendim, i cili parasheh mbylljen e këtyre institucioneve. 

Ajo tha se mund të zvogëlohet numri i studentëve, por asesi të mbyllet një njësi akademike. 

Ismail Kurteshi lidhur me këtë çështje tha se, “Ne si komision duhet të bazohemi në informacione të sakta 

dhe më pas të marrim një rekomandim mbi bazën e këtyre informacioneve. Lidhur me këtë çështje komisioni 

duhet t’i ftojë zyrtarët përgjegjës, prej të cilëve do të marrë informacione të sakta”. 

Komisioni vendosi që për mbledhjen e ardhshme, më dt.13.07.2010, të diskutohet kjo çështje dhe të 

ftohen përfaqësuesit e kolegjiumit të drejtorive të arsimit. 


Donika Kadaj – Bujupi: Të kërkoj sqarim lidhur me atë se a i është dërguar Republikës 

Turke ndonjë shkresë sipas kërkesave të komisionit gjatë vizitës ditë me parë në Turqi? 

Kërkesa e komisionit ka qenë që për studentët tanë të ndahen bursa për studime, Master e Doktoraturë, 

gjë që shteti turk ka shprehur gatishmëri për ndarjen e bursave të tilla dhe ne tani duhet të materializojmë këtë 

marrëveshje gojore, pasi edhe koha është mjaft e shkurtër dhe viti akademik fi llon shumë shpejt. 

Arsim Rexhepi, kryetar, tha se ka përgatitur një letër falënderimi, e cila është në fazën e përkthimit dhe së 

shpejti do t’u dërgohet autoriteteve turke. 

Në këtë pikë u diskutua edhe lidhur me organizimin e konferencës ndërkombëtare, e cila planifi kohet të 

mbahet gjatë muajit tetor të këtij viti në Prishtinë. 

Komisioni vendosi që t’i drejtohet Kryesisë së Kuvendit me kërkesë, që të mbulohet një pjesë e shpenzimeve 

për mbajtjen e Konferencës Ndërkombëtare të Arsimit. 

Mbledhja e ardhshme mbahet më dt.13.07.2010, në ora 11:00, ku do të ftohen 

përfaqësuesit e Kolegjiumit të Drejtorive të Arsimit dhe do të debatohet lidhur me 

Shkresën e Dekanatit të Fakultetit të Edukimit. 

Mbledhja e Komisionit përfundoi nё orën 14:30. 

Përgatiti: Njësia për Mbështetjen e Komisionit 

KRYETARI I KOMISIONIT 

Arsim Rexhepi 

43


44 

Modele të ndryshme të një formati procesverbali gjyqësor: 

REPUBLIKA E SHQIPËRISË 

P R O K U R O R I A PRANË GJYKATËS SË SHKALLËS SË PARË (______________) 

PROCESVERBAL 

Për heqjen dorë nga e drejta e ankimit 

Në __________, viti____, muaji________, data _______, ora_____. 

Unë ___________________, ofi ceri i Policisë Gjyqësore, pranë ________________________, 

në bazë të nenit 285 të K.Pr.Penale, mbaj këtë procesverbal për heqjen dorë nga e drejta e ankimit, 

të bërë me gojë nga i dëmtuari: _________________________,i biri i ________________ dhe i __ 

___________, lindur më __________________, banues në ___________________________,me 

kombësi ________________,shtetësi_______________, mbajtës i dokumentit identifi kues ______ 

________ nr.___________. 

Të dëmtuarit iu shpjegua se heqja dorë me afat ose me kusht nuk është e vlefshme. Me vullnetin 

e tij të lirë, i dëmtuari deklaroi si më poshtë për arsyet e heqjes dorë nga e drejta e ankimit: 

____________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________________ 

________________________________________________________________________ 

I dëmtuari deklaroi se heq dorë edhe nga padia civile në procesin penal. 

Procesverbali i ankimit të të dëmtuarit lexohet dhe nënshkruhet nga pjesëmarrësit, pa vërejtje. 

I dëmtuari Ofi ceri i Policisë Gjyqësore 

(___________________)(___________________) 

REPUBLIKA E SHQIPËRISË 

P R O K U R O R I A PRANË GJYKATËS SË SHKALLËS SË PARË (________________) 

PROCESVERBAL 

Për kallëzimin e veprës penale 

Unë____________________________, ofi cer i Policisë Gjyqësore pranë ________________ 

_____________________, në bazë të nenit 303 pika 2 germa “a” dhe 283 të K.Pr.Penale, mbaj 

këtë procesverbal për kallëzimin me gojë të veprës penale nga shtetasi: ___________________, 

i biri i___________________ dhe ___________________,i datëlindjes ____.___._____, lindur në 

__________________, banues në _________________, me kombësi___________ e shtetësi ____ 

________, me gjendje gjyqësore _____________, me arsim _________, gjendje civile _________, 

mbajtës i dokumentit identifi kues ___________, nr.__________. 

Kallëzuesit iu shpjegua përgjegjësia penale në rast kallëzimi të rremë sipas nenit 305 të Kodit Penal.


Me vullnetin e tij të lirë kallëzuesi: 

D E K L A R O I 

____________________________________________________________________________ 

______________________________________________________________________________ 

______________________________________________________________________________ 

______________________________________________________________________________ 

______________________________________________________________________________ 

______________________________________________________________________________ 

________________________Procesverbali i kallëzimit të veprës penale lexohet dhe nënshkruhet 

pa vërejtje. 

` Kallëzuesi Ofi ceri i Policisë Gjyqësore 

(____________________) (____________________) 


Procesverbal, strukturë, procesverbalit, paraqitje grafi ke e procesverbalit. 



Parashikimi Diskutim i njohurive paraprake Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Tabela T/Kodimi i tekstit Të lexuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Lexim me kodim të tekstit Ndërtim i shprehive studimore Punë në individuale 



Mësuesi/ja e nis mësimin me detyrën e shtëpisë. Bëhet vlerësimi për paraqitjen grafi ke të 

relacioneve më të mira. Më pas u shpërndahen nxënësve procesverbale të ndryshme. Lexojnë 

disa nga tekstet dhe mësuesi/ja drejton pyetjen: 

- Ç’lloj tekstesh janë? 

Përgjigjet e nxënësve mund të jenë nga më të ndryshmet, tekst informues–paraqitës, procesverbal etj. 

Përqendrohet vëmendjen e nxënësve te koncepti i procesverbalit dhe kërkohet nga nxënësit 

që, me anë të teknikës stuhi mendimesh, të sjellin idetë e tyre rreth tij. Më pas në tabelë së 

bashku me nxënësit mësuesi/ja plotëson organizuesin grafi k. 

përmban të dhëna të sakta mbahet gjatë një mbledhjeje 

tekst informues-paraqitës sintetik për zhvillimin e një procesi gjyqësor 

Procesverbali 

dëshmon fakte në fund të një inventari 

shërben si dëshmi në një aksident automobilistik 

regjistron ngjarjet mbahet nga punonjësit e policisë etj. 

Pasi hedh së bashku me nxënësit në tabelë këto veçori, u lë kohë atyre të identifi kojnë llojin e 

veprimtarisë në të cilën janë mbajtur procesverbalet e sjella në klasë nga nxënësit. 

45


46 

Ndërtimi i njohurive. Tabela T/Kodimi i tekstit 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të përqendrohen në tekst, ku janë dhënë veçoritë e 

një procesverbali, mënyra e hartimit të tij, si dhe struktura. 

Nxënësit punojnë në dyshe dhe diskutojnë me njëri-tjetrin mbi këto veçori, duke 

shënuar në tekst aspekte të ndryshme të strukturës së procesverbalit duke ilustruar nga 

modeli i dhënë në libër. 

Mësuesi/ja u kërkon të vendosin simbole të caktuara, kur ndeshin elementet e 

strukturës dhe të përmbajtjes: P.sh.: simbolet Ο,⊗, ⊕ kur hasin aspekte të strukturës, 

dhe nënvizime, kur kanë të bëjnë me elemente të përmbajtjes. Mësuesi/ja ndjek me 

vëmendje procesin e të lexuarit dhe të kodimit të tekstit. Më pas drejton punën e 

nxënësve duke drejtuar pyetje të tilla, duke marrë përgjigjet e nxënësve të ilustruara 

me shembuj: 

- Cila është struktura e procesverbalit? 

Procesverbali ka hyrje, zhvillim dhe përfundim. 

• Hyrja: Ditën e 14 nëntorit 2007, në sallën e mësuesve u mblodh senati i shkollës. 

• Zhvillimi: Pika e parë e rendit të ditës. Raporton zëvendëspresidenti i senatit. 

• Përfundimi: Pasi përfundoi rendi i ditës, nënpresidentja e shpalli të mbyllur seancën 

në orën 16.30. 

- Cilat janë të dhënat e shënuara në pjesën e tij të parë? 

Në pjesën e parë të tij shënohen: 

• data, vendi dhe ora e mbledhjes. (Ditën e 14 nëntorit 2007 në sallën e mësuesve.) 

• Organi që mblidhet (senati i shkollës). 

• Rendi i ditës (rezultatet e arritura gjatë semestrit të parë; programi i ekskursioneve 

mësimore; parashtrime të ndryshme (sipas rastit). 

• Përbërja e organit që mblidhet: 

-Kush është i pranishëm? (Gjithë senatorët, presidentja, mësuesit e ftuar...) 

-Kush mungon? (S’ka mungesa.) 

-Kush drejton? (Presidentja.) 

-Cili mban procesverbalin (Sekretare për mbajtjen e procesverbalit u zgjodh ...) 

• Deklarimi i fi llimit të mbledhjes (Presidentja, pasi verifi koi praninë e të gjithë 

senatorëve dhe të ftuarve, e deklaroi mbledhjen të hapur.) 

- Çfarë përmban një procesverbal në zhvillimin e tij? 

• Në pjesën e zhvillimit bëhet shtrimi i argumentit nga drejtuesit ose nga ndonjë 

anëtar tjetër i organit. (Raporton zëvendëspresidenti i senatit. në raportin e tij paraqiten 

arritjet e çdo klase.) 

• Diskutim dhe ndërhyrje që bëhen nga të pranishmit (Kush fl et dhe çfarë thotë. 

P.sh.: Pyetje nga senatori i klasës I B: cila klasë ka pasur arritjet më të mira? Përgjigjet. 

Diskutime - senatori i klasës së III C dhe profesor Bregu mbështetën.) 

• Paraqitja e projektvendimeve dhe procedurat e miratimit: diskutimi, votimi dhe 

shpallja e vendimit të marrë. (Senatori i klasës së IIIA i propozon senatit ekskursionet e


mëposhtme. Anëtarët e senatit miratojnë njëzëri.) 

- Çfarë përmban përfundimi i procesverbalit? 

• Miratimi i planit për veprimtaritë ndërmjet dy mbledhjeve 

• Deklarimi i përfundimit të mbledhjes (Pasi u shqyrtuan të gjitha pikat e rendit të` 

ditës, nënpresidentja e shpalli seancën të mbyllur.) 

• Përcaktimi i orës, kur përfundoi mbledhja.(në orën 16.30) 

Pas këtyre hapave shënohen në tabelën T të dhënat që kanë të bëjnë me strukturën 

dhe përmbajtjen e procesverbalit: 

Elemente të formës Elemente të përmbajtjes 

Përforcimi. Lexim me kodim teksti. 

Tema 

11. Teksti 


Ushtrime: 

Procesverbali 

(Ora 2) 

Nxënësit lexojnë individualisht tekstin e ushtrimit 7, f. 37 dhe duke vënë shenja për 

çdo element të strukturës së procesverbalit. 

Në fund diskutojnë së bashku për të dhënat që përmban ky procesverbal duke e 

krahasuar me strukturën e mësuar. 

Në këtë fazë të mësimit bën konkluzionet për orën dhe vlerëson me notë. 

Parapërgatitje: Sillni në klasë procesverbale të shkuara me raste të ndryshme: për 

dorëzimin e materialeve, për dëme të shkaktuara nga makinat në rrugë etj. 

Objektivat: Në fund orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: 

• të përdorë teknikat e shkrimit të një procesverbali; 

• të shkruajë një procesverbal sipas hapave të përcaktuar. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh informues-paraqitës, 


47


48 

Modele procesverbalesh 

Republika e Kosovës 

Kuvendi 

Komisioni për Arsim, Shkencë, Teknologji, 

Kulturë, Rini e Sport 

Mbledhja nr. 40 

Prishtinë, më 18.02. 2010 në orën 11:00 

Ndërtesa e Kuvendit të Kosovës 

Salla nr. N- 225 


i mbledhjes së Komisionit për Arsim, Shkencë, Teknologji, Kulturë, Rini e Sport 

Në mbledhje morën pjesë: Drita Kadriu, Arsim Rexhepi, Heset Cakolli dhe Enis Kervan 

Munguan: Donika Kadaj -Bujupi, Memli Krasniqi, Mark Krasniqi dhe Dragan Dimiq. 

Nga sekretaria e Kuvendit morën pjesë: Lule Ymeri dhe Drita Çarkaxhiu. 

Në mbledhje prezantuan: pёrfaqёsuesi i OSBE-sё, i NDI-së, pёrfaqёsuesi nga Presidenca dhe 

përfaqësuesi nga mediet e Kuvendit si dhe praktikantë të caktuar për Komisionin. 

Mbledhjen e udhëhoqi: Drita Kadriu zv. kryesuese e parë e Komisionit. 

Për këtë mbledhje është paraparë ky rend dite: 

1. Miratimi i rendit të ditës, 

2. Miratimi i procesverbalit të mbledhjes së komisionit, të mbajtur më 26 janar 2010, 

3. Diskutim rreth vizitave të komisionit në institucionet e kulturës 


Kryesuesja, konstatoi se janë plotësuar kushtet për fi llimin e mbledhjes. 

1. Miratimi i rendit të ditës 

1. Rendi i ditës u miratua nga anëtarët e Komisionit. 

2. Miratimi i procesverbalit të mbledhjes së datës 26.01.2010. 

Kryesuesja konstatoi se, pasi shumica e anëtarëve të Komisionit mungojnë, miratimi iprocesverbalit 

të mbledhjes së datës 26.01.2010 shtyhet për mbledhjen e ardhshme. 

3. Diskutim rreth vizitave të komisionit në institucionet e kulturës


Kryesuesja tha se në pajtim me detyrat dhe përgjegjësitë që i ka të përcaktuara me Rregulloren 

e Punës së Kuvendit dhe në pajtim me planin e punës së Komisionit janë paraparë vizita me karakter 

pune në institucionet e vendit me qëllim të marrjes së informacioneve më të sakta lidhur me çështjet 

aktuale në fushë veprimtarinë e Komisionit. 

Anëtarët e Komisionit u pajtuan që të vizitohen institucionet e kulturës. 

Kryesuesja konstatoi se Komisioni me shumicë votash nxori ketë: 

PËRFUNDIM 

Të hënën më datë 22.02.2010 në orën 10,00 anëtarët e Komisionit të bëjnë vizitë pune në 

Ministrinë e Kulturës Rinisë dhe Sportit. 

Të njëjtën ditë në orën 11,00 të vizitohet Teatri Kombëtar me qëllim të njohjes së përafërt me 

çështjet aktuale në këtë lëmi. 


Mbledhja e ardhshme e Komisionit u caktua të mbahet të martën më 23. 02.2010 në orën 11,00, 

ku do të debatohet rreth vizitës së Komisionit në Institucionet e kulturës. 

Mbledhja e Komisionit përfundoi nё orën 11: 30. 

Përgatiti: Njësia për Mbështetjen e Komisionit 

Kryesuesja e Komisionit, 

________________ 

Drita Kadriu 

Struktura mësimore: 


Parashikim Ditari dypjesësh Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Shkrimi i lirë Punë individuale 

Përforcimi Diagrami i Venit Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 


Parashikimi. Ditari dypjesësh 

Mësimi nis me detyrën e shtëpisë. Nxënësit lexojnë disa nga procesverbalet që kanë 

gjetur dhe, pasi diskutojnë me njëri-tjetrin, i klasifi kojnë sipas qëllimit që janë mbajtur. 

Klasa ndahet në grupe, sipas llojeve të procesverbaleve, dhe më anë të ditarit 

dypjesësh, bëjnë analizën strukturore të tyre. 

Pas plotësimit të tabelës, mësuesi/ja konsulton me nxënësit përcaktimin e kësaj 

strukture plotëson mendimin e tyre dhe shënon në tabelë duke diskutuar me ta se çfarë 

i mungon e çfarë ka ndryshe ky procesverbal nga modeli i strukturës që kemi parë. 

Procesverbali ka të shënuar: 

- që në fi llim datën, vendin dhe orën e zhvillimit të organit që mblidhet në këtë rast 

është kongresi. 

49


50 

Zhvillimi i mësimit. Shkrimi i lirë 

- Nuk ka të shënuar rend të ditës, paraqet të pranishmit (delegatët), 

përcakton kush drejton (Mithat Beu etj.). 

- Në fund shënon emrat e atyre që mbajnë procesverbalin. 

- Jepet hapja e mbledhjes dhe personi që mban fjalën i pari (shtrimi i 

çështjes nga ana e tij). 

- Diskutimet e të pranishmëve dhe citime nga fjala e tyre. mënyrën si organizohet 

votimi (nga çdo zonë qenë dy delegatë, vendi që pati dërguar një kishte të drejtën e dy 

votave) dhe vendime për çështje të ndryshme (u pranua me votë që z Gj. D. Qiriazi të 

ishte presidenti veprues gjersa të vinte M. beu). 

- Nuk përcaktohen detyra e plane për të ardhmen. 

- Nuk deklarohet mbledhja e mbyllur. 

- Jepet harku kohor i përfundimit të seancës. 

Pasi rikujtohet struktura e procesverbalit dhe sillen shembuj të llojeve të ndryshme të procesverbaleve, 

nxënësit shkruajnë individualisht një lloj procesverbali. 

Model përgjigje: 

Mësuesi/ja e drejton vëmendjen e nxënësve tek ushtrimi 11. Nxënësve u kërkohet të 

hartojnë një procesverbal me këtë problematikë: 

- Të blihet apo jo një televizor tjetër? 

- Të lyhet apo jo shtëpia? 

- Të lejohen apo jo fëmijët të mbahen çelësat e shtëpisë 


i mbledhjes së këshillit familjar. 

Mbajtur në Tiranë, më 11.03. 2010 në orën 11:00 

Shtëpia e familjes Doko 

Është një teknikë ku nxënësit i jepet rreth 5-10 minuta 

kohë të shkruajnë sa më shumë të munden për një 

temë. Nxënësit nuk duhet të shqetësohen për anën 

drejtshkrimore, por vetëm për idetë. Nxënësve duhet 

t’u jepet mundësia të për t’i ndarë idetë e tyre me të 

tjerët. 

Në mbledhje morën pjesë: Drita Doko (nëna), Fatos Doko (babai), Blerta dhe Enis Doko 

(fëmijët),Marie Doko (gjyshja) 

Munguan: Hasim Doko (gjyshi) 

Mbledhjen e udhëhoqi: F Doko, kryefamiljari 

Për këtë mbledhje është paraparë ky rend dite 

- Të blihet apo jo një televizor tjetër? 

- Të lyhet apo jo shtëpia? 

- Të lejohen apo jo fëmijët të mbahen çelësat e shtëpisë 

Diskutim rreth çështjeve që na shqetësojnë 

Kryefamiljari konstatoi se janë plotësuar kushtet për fi llimin e mbledhjes. 

1. Miratimi i rendit të ditës

1. Rendi i ditës u miratua nga pjesëmarrësit. 

2. Diskutim rreth çështjeve të rendit të ditës. 

� 


Kryefamiljari tha se të dy prindërit kanë vendosur të blejnë një televizor të ri për dhomë e 

fëmijëve. po kështu kanë vendosur të lyejnë shtëpinë, pasi të kthehen nga pushimet, ndërsa 

për t’u lejuar fëmijëve të mbajnë çelësat e tyre nuk u ra dakort pasi,nëna kishte merak se mos i 

humbnin, njëkohësisht për aq kohë sa është gjyshja në shtëpi kjo gjë nuk ishte e nevojshme. 

Në diskutim Blerta u shpreh se nuk ishte dakord që fëmijët të mos mbanin çelësin e shtëpisë, 

pasi shpesh herë u duhej të prisnin te dera e shtëpisë, sepse gjyshja nuk ndodhej në shtëpi. 

PËRFUNDIM 

U vendos që të hënën e ardhshme do të blihej televizori i ri. Në fund të muajit do të lyhej shtëpia, 

ndërsa për problemin e fundit anëtarët e familjes miratuan njëzëri kërkesën e Blertës. 

Kryefamiljari e deklaroi mbledhjen të mbyllur, pasi përfundoi rendi i ditës 

Mbledhja përfundoi në orën 11: 30 

Sekretari 

Enis Doko 

Lexohen disa nga punimet e nxënësve dhe njëkohësisht bëhet vlerësimi i punës së njëri-tjetrit. 

Në fund të orës mësuesi/ja bën konkluzionet e orës dhe vlerëson me notë. 

Përforcimi. Diagrami i Venit 

Lexohen disa nga procesverbalet dhe bëhet vlerësimi i punës së nxënësve. 

Relacioni 

-punim kërkimor, 

shkencor, historik, letrar 

-ka strukturë të veçantë 

tekste informative- paraqitëse 

elemente të vëzhguara dhe të jetuara 

të dhëna të sakta 

Detyrë shtëpie: parapërgatitje letra zyrtare. 

-hartohet për të dëshmuar 

-regjistron e dëshmon përsa ndodh 

-ka strukturë të veçantë 

Procesverbali 

51


52 

Tema 

12. Letra 

zyrtare 

(Ora I) 

Model i letrës zyrtare 


• Të identifi kojë letrën zyrtare si lloj i tekstit informues dhe ta përdorë atë. 

a. Të bëjë dallimin ndërmjet llojeve të ndryshme të letrave zyrtare; 

b. të vëzhgojë paraqitjen grafi ke të letrës zyrtare për të dalluar strukturën e saj; 

c. të analizojë karakteristikat gjuhësore të letrave zyrtare të shkruara në kohë 

të ndryshme. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme letrash zyrtare, shkumësa me 


Letër e Krist Malokit drejtuar Ministrisë së Arsimit të Shqipërisë 

Prof. Dr. Krist Maloki 

Universiteti Grac, Austri 

Grac, më 14. tetor ’45 

Zotnisë së Tij 

Ministrit t’Arsimit në Tiranë 

Shkëlqesë! 

Gjendja e mjerueshme e do studentëve shqiptarë që kan mbetë rrugësh dhe në mëshirë të fatit po më 

shtynë t’ju drejtohem me kët letër. 

Siç do t’a dini Ju vetë, në kohën e pushtimit të vendit t’onë nga trupat gjermane u dërguen nja 100 

studenta shqiptarë n’Austrië për studime të ndryshme; si kujdestar dhe inspektor. Pranë këtyne studentave 

fi guronte asokohe prof. Filip Llupi. Ndo nga moskujdesja e qeveritarëve shqiptarë t’atëhershëm, ndo 

nga dallaveret e autoriteteve të ndryshme gjermane, studentat t’onë u vuen njaty shpejt e shpejt pas 

arritjes së tyne në Vjenë nën mbikëqyrjen dhe reglementin e organizatës naciste studentore dhe qenë të 

ngushtuem të pranojn bursa gjermane, me gjithë që e shumëta e studentave kish pasë depozitue shuma 

të mjaftueshme pranë Bankës Kombëtare apo pranë autoriteteve gjermane në Tiranë, të cilat shuma nuk 

u transferuene kurr në vendin e destinuem. Kësodore erdh puna që studentat shqiptarë n’Austrië i qenë 

shtrue deshtas a mosdeshtas mëshirës dhe kapriçave të do prijsave nacista gjermanë dhe shqiptarë në 

Vjenë. Duhet t’e dini zoti Ministër, se disa nga kompatriotët t’onë, gjoja përfaqsuesa dhe kujdestarë të 

Kombit, gjindeshin asokohe në një bashkëpunim të ngusht me autoritetet gjermane dhe nuk kishin aspak 

gajle për sa e sa inkonvenjente dhe dame të ndryshme që i impozoheshin studentave t’onë. Dhe mungesa 

e çdo ndërgjegjeje dhe ndijsije socjale-atdhetare u çfaqë lakuriq nër njata zotnij prijsa dhe kujdestarë 

t’ashtuquejtunë shqiptarë, kur me shkatrrimin e Gjermanisë u prenë edhe mjetet fi nancjare nga kasa 

naciste-studentore e Vjenës dhe kur studentat t’onë mbetën rrugash e pa bukë, mbasi “ /prijsat” shqiptarë 

ishin shdukë nëpër terr të natës si ujku nëpër mjegullë. Qysh nga ajo ditë kanë kalue njata 100 studenta 

shqiptarë një jetë mizerabile derdymenash dhe avanturjerash; disa kanë mujtë me sosë n’Atdhe, disa kanë 

mbetë në Vjenë, prap disa të tjerë gjinden o në Grac, o në Salzburg, o n’Innsbruck e njeti, por e shumëta 

e tyne janë pa bukë, pa mbathje e pa veshje të mjaftueshme. 

Tuj e pasë sysh të mirën e Atdheut t’im po U drejtohem Ju. Zoti Ministër, dhe me shpresë se keni për t’iu 

përgjigjë me ndojë mënyrë kësaj thirrjes, a ma mirë kësaj klithmës s’ime. Mbetem me nderime të plota 

Dr. Maloki (nënshkrimi me dorë, vër. e A.R.) 

Marrë nga Ramaj. Albert “/Krist Maloki, Refl eksione”, “Faik Konica”,2005, Prishtinë

Instituti Amerikan, Kavajë, Shqipni 

21 mars 1939 

Zonjushës Tefta Tashko et alter, Tiranë 


E Ndershmja Zonjushë: 

E ndjej veten të lumtur që m’epet rasa t’ju falënderoj për guximin që patët të përballoni shi e 

tufan dhe të na falni një orë gëzim e lumni neve të Katundit Përparimi. Djemt, në zëmrat e të 

cilëvet keni ndez dashunin për art dhe në buzë të të cilëvet keni vuem kangët t’ueja përdëllyese, 

duen të shpresojnë t’ju shohin dhe t’ju ndëgjojnë edhe ma herë të tjera ndër’ ta, dhe na të rritunt 

e të rriturat po ashtu edhe ma fort se ata. 

Në kët rasë më lejoni Zonjushë t’ju citoj nga shënimet e mbledhjes së fundit të trupit mësimuer 

kto rreshta që fl asin për ju: 

...u propozue dhe u pëlqye unanimisht një votë falënderimi për Z-tin Tonin Gurazi që dhan një 

koncert në sallën e Institutit natën e enjte më 9 mars 1939. 

Tue ju urue sukses në misionin t’uej me përhap gëzim e lumni ndër zemrat e bashk-atdhetarvet 

dhe bash-atdhetarkavet t’ueja, 

Mbetem me nderime të posatshme 

Tiranë 20/III/‘39 

Ali Cungu 

I nderuari Zoti Kongoli, (drejtuar Baki Kongolit) 

Turnenë muzikale e kaluam për bukuri. Kudo populli na priti me entuziazmë, kështu që 

mbetëm fort të kënaqur, pa fjalë nga pikëpamja morale... 

Letra e juaj m’u dorëzua pas kthimit të turnesë. Më erdhi ndërmënt ritournela dhe ja 

shkrojta Toninit, kështu që “Dola në penxheret” shkoj fare mirë. Po ajo pjesë nga shqipet që pati 

më tepës sukses ka qenë “Ishin dy kunata”. 

Këtu po pregatiten në radio një konsert me rastin e lindjes të Princit. Unë ju propozova 

të merni pjesë në program dhe nuk e refuzuan. A bëra mirë? Po për këtë rast a nuk do t’ish mirë 

sikur të më dërgonit nja dy këngë të reja prej atyre që më foltë ca javë më parë? Sikundër edhe 

një hyrje të bukur për refrainin “Dallëndyshe vaj, vaj, vaj”? Do të isha fort mirënjohëse ashtu si jam 

edhe sot. 

Si shkoni n’Elbasan? Dëshiroj t’ju shikoj së shpejti në Tiranë. 

Dyke pritur një përgjigje tuajën, ju dërgoj të falat e përzëmërta. 

Kini të fala nga gjith familja dhe veçanërisht nga Koçua. 

Tefta Tashko. 

(Marrë nga libri “Tefta Tashko Koço dhe koha e saj”) 

53


54 

Model letre jozyrtare 

E dashur Ana, 

Sapo u ktheva nga pushimet. Të them të drejtën më erdhi shumë keq që ti nuk erdhe. Kalova me të 

vërtetë pushime të këndshme, vizitova vende të bukura e takova njerëz të mrekullueshëm. Kam vendosur 

që herën tjetër të shkojmë patjetër si grup me shoqet e klasës, pasi jam e bindur që do të kalojmë 

momente të paharrueshme. 

Mezi pres që të takohemi! Kam bërë shumë fotografi dhe dua të t’i tregoj! 

Të përqafoj. 

PS. Mos harro të sjellësh me vete fotot e mbrëmjes së maturës. 

Të përqafoj dhe një herë me mall Ina 

Konceptet kryesore: letër zyrtare, struktura e letrës zyrtare, formulat, gjuha e letrës zyrtare, qartësia e 

letrës zyrtare. 


Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë Organizimi i nxënësve 

Parashikimi Stuhi mendimesh Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Të nxënët me këmbime Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Shkrim i lirë/ Diskutim i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë në grup 


Parashikimi. Stuhi mendimesh 

Mësimi nis me pyetjen: 

- Cilat janë mjetet me të cilat komunikojnë njerëzit mes tyre? 

- Nxënësit renditin disa prej tyre. 

telegrami 

faksi 

Mjetet e 

telefoni 

letra komunikimit 

e-posta 

çati (chat) skajpi 

Pas përgjigjeve të nxënësve, mësuesi/ja prezanton temën: Letra zyrtare si mjet 

komunikimi mes njerëzve. 

Mësuesi/ja e ndan klasën në katër grupe dhe u shpërndan dy lloje letrash: dy zyrtare 

(njëra i drejtohet një personaliteti të një institucioni të lartë zyrtar dhe tjetra i drejtohet 

një personaliteti të kulturës nga një institucion, siç është shkolla) dhe dy letra jozyrtare 

(njëra përmban probleme pune, tjetra veprimtari të jetës së përditshme). U kërkohen 

nxënësve në dyshe t‘i lexojnë dhe të përcaktojnë llojin e tyre. 

Me të dhënat që japin nxënësit, plotësohet organizuesi grafi k (për letrën zyrtare).

përdoret në komunikimin zyrtar 


u drejtohet institucioneve publike/private u drejtohet personave që nuk i njohim nga afër 

përdoret në të gjitha marrëdhëniet: 

publike e private 

Letra zyrtare 

përdoret për qëllime të ndryshme 

ka një mënyrë standarde organizimi struktura: hyrje, zhvillim, mbyllje 

Nxënësit konstatojnë se elementet, të cilat e klasifi kojnë letrën si zyrtare, janë: 

- i drejtohet një institucioni (Ministrisë së Arsimit),ose një personi (këngëtares) që 

nuk ke marrëdhënie afërsi 

- është letër, kërkesë, 

- qëllimi i letrave është i ndryshëm, si sensibilizimi i institucionit arsimor, përgëzimi e 

falenderimi, ankesë, falenderim, urim etj. 

- struktura: koka hyrëse, formula e hapjes, pjesa qendrore, formula e mbylljes, nënshkrimi, 

- përdorimi i përemrave vetorë. 

Ndërtimi i njohurive. Të nxënit me këmbime. 

Nxënësit grupohen në pesë grupe ekspertësh sipas numrave që kanë (p.sh. njëshat, 

dyshat etj.) dhe lexojnë modelin e letrës zyrtare të dhënë në libër sipas kërkesave që 

ka çdo grup. 

Grupi I – Organizimi standard i letrës. 

Model përgjigjeje: 

Në krye të letrës, në të majtë është shkruar: 

Emri i dërguesit: Besa Sh.p.a-... 

Adresa: Rruga “Mine Peza” nr. 45, Tiranë 

Numri i telefonit: Tel. ___,telefaks _____ 

Disa rreshta më poshtë është shkruar: 

Emri dhe mbiemri i marrësit me titullin: Z. Petrit Kasi 

Në të djathtë është vendosur: 

Vendi dhe data: Tiranë, më 10.04.2010 

Adresa (emri i rrugës, nr. i ndërtesës, vendmbërritja, mund të shkruhet edhe nr. i 

telefonit, adresa e postës): Rruga “Myslym Shyri” nr.63, Tiranë. 

Më poshtë është shënuar formula hyrëse: 

I nderuar z. Kasi 

Grupi II – Identifi kon motivin e shkrimit të letrës, shprehjen logjike të mendimeve, mënyrën e 

të shprehurit. 

55


56 


Letra e ka të shprehur qartë motivin e shkrimit të saj. Mendimet lidhen logjikisht me njëri-tjetrin 

dhe mënyra e të shprehurit është e përmbledhur dhe e drejtpërdrejtë. 

Në përgjigje të letrës suaj për një preventiv për ndërrimin e të gjitha pajisjeve hidrosanitare të 

apartamentit tuaj, ju njoftojmë se, përpara se të hartojmë preventivin, do të donim të bënim një 

verifi kim të gjendjes së pajisjeve sanitare, për të vlerësuar llojin e nevojshëm të ndërhyrjes… 

Grupi III – Identifi kon strukturën e letrës. 


Struktura e letrës përbëhet nga këto pjesë: hyrja, pjesa qendrore, përfundimi, formula mbyllëse, 

emri dhe fi rma e dërguesit. 

Hyrja 

Në përgjigje të letrës suaj për një preventiv për ndërrimin e të gjitha pajisjeve hidrosanitare të 

apartamentit tuaj, ju njoftojmë se, përpara se të hartojmë preventivin, do të donim të bënim 

një verifi kim të gjendjes së pajisjeve sanitare, për të vlerësuar llojin e nevojshëm të 

ndërhyrjes… 

Fjalia e theksuar me shkronja të errëta tregon qartë qëllimin e letrës, objektivi është i qartë. 

Pjesa qendrore 

Përfshin informacione që qartësojnë qëllimin e letrës. Është e përmbledhur, pa informacione të 

panevojshme. 

Do të donim të bënim një verifi kim... 

Ju mund të kontaktoni me ne në numrat tanë të telefonit, çdo ditë nga ora 8.00-17.00. Teknikët 

tanë janë në dispozicionin tuaj çdo ditë, nga e hëna në të premte, nga ora 8 deri në orën 12. 

Përfi tojmë nga rasti për t’ju njoftuar se ndërmarrja jonë nuk i kryen vetë punimet e mirëmbajtjes 

së mureve, por bashkëpunon me fi rmën “Arjan”. 

Formula e mbylljes 

Karakterizohet nga një paragraf mbyllës, që lidhet me përgjigjen që pritet nga shkruesi: 

Në pritje të përgjigjes suaj, mbetemi me respekt … 

Firma - shkruhet emri i dërguesit dhe fi rma në të gjitha rastet është me shkrim dore. 

Grupi IV – Identifi kon karakteristikat e letrave zyrtare. 

Gjuha e letrës zyrtare është formale dhe e kontrolluar, karakterizohet nga një stil zyrtar, 

ton i ftohtë, mendimet shprehen qartë, trajton vetëm një çështje, e cila e bën letrën 

zyrtare më efi kase, nuk ka formula arkaike të ekzagjeruara. Nuk përmban të dhëna të 

veçanta teknike, si tabela, grafi kë etj. 

Grupi V – Përdorimin e përemrave vetorë. 

Përdoren përemra të vetës së parë dhe të dytë shumës, pasi fl itet në emër të një 

kolektivi. Edhe kur i drejtohet një personi, përdoret veta II shumës në shenjë respekti.

Përforcimi. Shkrimi i lirë, diskutim 


� 

koka 

marrësi, 

vendi dhe data 

formula 

e hapjes 

hyrja 

pjesa 

qendrore 

formula 

e mbylljes 

fi rma 



Pasi nxënësit evidentojnë në grupe këto veçori, ata kthehen te grupet fi llestare, u 

shpjegojnë njohuritë e marra njëri-tjetrit më pas, së bashku me mësuesin, specifi kojnë 

veçoritë e letrës zyrtare në tabelë. 

Nxënësve u kërkohet të shkruajnë shkurt një letër zyrtare. Klasa mund të ndahet në dy grupe: 

Grupi I- shkruan një letër drejtuar një institucioni, si: 

Kryetarit të Bashkisë/ komunës për të kërkuar rregullimin e mjedisit a rrugës së 

shkollës. 

Grupi II- Shkruan një letër ku një personalitet falenderon a uron një individ. 

Mësuesi/ja paraqit në dërrasë strukturën e letrës zyrtare. 

Lexohen nga përfaqësuesit e grupit letrat dhe bëhet vlerësimi për elementet e 

përdorura. 

Nxirren konkluzionet e orës dhe vlerësohen nxënësit me notë. 

a) Ushtrimi 1, faqe 42. 

b) Sillni në klasë letra zyrtare të ndryshme dhe evidentoni dallimet (Parapërgatitje për orën e ardhshme). 

57


58 

Tema 

13. Tema: 

Shkrimi i letrës 

zyrtare 

(Ora II) 


• Të përdorë teknikat e shkrimit të një letre zyrtare. 

a. Të plotësojë elemente të veçanta në një letër zyrtare; 

b. të shkruajë letra zyrtare të llojeve të ndryshme sipas modeleve të dhëna. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme letrash zyrtare, shkumësa me 



Konceptet kryesore: letra zyrtare, struktura e letrës zyrtare, formulat, gjuha e letrës 

zyrtare, qartësia e letrës zyrtare. 



Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Rishikim në dyshe Ndërtim i shprehive studimore Pune në dyshe 

Parashikimi. Diskutim i njohurive paraprake 

Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit kanë plotësuar letrën zyrtare 

të ushtrimit 1 në faqen 42. Pasi ta kenë plotësuar letrën, ata analizojnë strukturën e saj 

duke iu referuar pjesëve kryesore. 


koka 

marrësi, 


formula 

e hapjes 

hyrja 

pjesa 

qendrore 

formula 

e mbylljes 

fi rma 

Lënda: KËRKESË Tiranë, më 6.09.2010 

Drejtuar: Zyrës së Gjendjes Civile 

Njësisë Bashkiake Nr. 7, Tiranë 

Unë i nënshkruari Arbër Ademi, lindur në Elbasan, Rrethi Elbasan, më 27. 08. 

1982, i biri i Agronit dhe i Dritës deklaroj në prani të punonjësit të gjendjes civile 

të Njësisë Bashkiake nr. 7 Tiranë, z/znj A. Nika, se jam banor me vendbanim pranë 

kësaj njësie vendore që nga viti 2008. 

Meqenëse Regjistri Elektronik i Shtetasve më paraqet si shtetas të dubluar në dy 

zyra të gjendjes civile, edhe në ZGJC–së të Njësisë (B/K) nr.6 dhe në ZGJC të 

Njësisë (B/K) nr.7 paraqes kërkesën time si më poshtë vijon: 

Duke qenë se unë dhe familja ime që prej dy vjetësh banojmë dhe ushtrojmë të 

gjitha të drejtat tona pranë Njësisë së Qeverisjes Vendore (B/K) nr. 7, kërkojmë të 

regjistrohemi si banorë të ZGJC-së të kësaj njësie vendore dhe të hiqemi nga regjistri 

themeltar i ZGJC-së të njësisë vendore nr.6. 

Për sa deklaruam më sipër mbajmë përgjegjësi të plotë në zbatim të akteve ligjore e 

nënligjore në fuqi. 

DEKLARUESI PËRGJEGJËSI 

ARBËR AGRON ADEMI ERMIRA PETRIT AGOLLI

Struktura e letrës 


Shënim. Secili nxënës duhet të ketë plotësuar fjalët me shkronja të errëta të 

letrës. Ndërkohë duhet të ketë vënë re sa përputhet kjo letër zyrtare me përmbajtjen 

standarde të strukturës së letrës zyrtare. 

Nxënësit duhet të vënë re se në këtë letër zyrtare ka një element të ri në hyrje: 

lënda, ku shumë shkurt (këtu vetëm me një fjalë), përcaktohet qëllimi i letrës. 

Fillimisht është shënuar data 

Lloji i letrës 

Institucionit të cilit i drejtohet 

Adresa 

Hyrja 

Zhvillimi dhe mbyllja 

Në fund jepet deklaruesi dhe përgjegjësi si dhe nënshkrimi 

Klasa ndahet në dy grupe. 

Grupi I - punon ushtrimin 2. 

Zgjidhja e ushtrimit 2 - Shprehjet që tregojnë se kemi të bëjmë një letër zyrtare: 

Lënda: kërkesë, Drejtuar: Zyrës së gjendjes civile, Unë i nënshkruari _____, lindur në 

_____, rrethi _______, më _______, i biri ______ dhe i____ 

deklaroj në prani të ______________ 

Meqenëse _____________ më paraqet si________ paraqes kërkesën time si më 

poshtë vijon: 

kërkojmë të __________________...... 

Për sa deklaruam më sipër mbajmë përgjegjësi, deklaruesi, përgjegjësi i gjendjes civile 

Grupi II - punon ushtrimin 3. 

Grupi evidenton leksikun që ka të bëjë me fushën e administratës civile. Gjeni te “Fjalori 

i gjuhës së sotme shqipe” përkufi zimin e tyre dhe tregoni si janë përdorur në tekst. 

Zgjidhja e ushtrimit 3 

Leksiku i përdorur nga fusha e administratës civile: 

i nënshkruari, rrethi, Regjistri Elektronik i Shtetasve, shtetas, gjendje civile, njësi vendore, 

ushtrojmë të drejtat, regjistri themeltar, akte ligjore e nënligjore, në fuqi, deklaruesi 

Unë i nënshkruar- jam unë që vë emrin e mbiemrin ose shkurtimin e tyre në fund 

të një letre, shkrimi, dokumenti etj. për të vërtetuar se jam vetë autori i tij ose për të 

miratuar përmbajtjen, fi rmoj. 

Rreth-i – njësi e madhe administrative e tokësore e shtetit shqiptar, me një qytet kryesor 

si qendër. 

Shtetas - pjesëtar i popullsisë së përhershme të një shteti, i cili gëzon të gjitha të 

drejtat civile e politike dhe përmbush detyrimet sipas ligjeve të atij shteti. 

Regjistri Kombëtar Elektronik i Gjendjes Civile - është baza elektronike e të dhënave 

të shtetasve, i hartuar sipas dispozitave të ligjit për gjendjen civile. 

Gjendja civile - gjendja juridike vetjake e familjare e një njeriu. 

Zyra e gjendjes civile - zyrë ku regjistrohen lindjet, martesat dhe vdekjet. 

59


60 

Regjistri themeltar – regjistri i përgjithshëm e kryesor 

Akt - vendim nënligjor; këtu: ligjeve dhe vendimeve të qeverisë për zbatimin e ligjeve. 

në fuqi - të qenët i vlefshëm, të qenët në veprim (për një ligj, për një urdhëresë etj.). 

Fuqi ligjore. Mbetet (është) në fuqi. Hyn në fuqi. Bie nga fuqia shfuqizohet. 

Ndërtimi i njohurive. Të nxënit me këmbim. 

Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe bazë e më pas në grupe ekspertësh. U kërkon 

atyre të evidentojnë llojin e informacionit që marrin nga letra të ndryshme përkatësisht 

ushtrimet 6,7,8. 

Model përgjigjeje 

Ushtrimi 6 

Ushtrimi 7 

Informacionet që marrim nga kjo letër janë: 

Të dhëna për dërguesin dhe marrësin: 

• dërguesi: Delegacioni Shqiptar në Paris, 

• marrësi: Zoti Eric Drummond (emri e mbiemri), Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes së 

Kombeve Gjenevë 

(adresa: institucioni, vendi) 

Të dhëna për ngjarjen: 

Shqiptarët... në kufi rin serbo-turk..., janë plaçkitur, janë dëbuar ..., janë zëvendësuar 

nga kolonistë rusë. 

Nëpunësit serbë... po bëjnë akte të plaçkitjes, të dhunimit, të djegies e të vrasjes në 

mbarë krahinën e Kosovës. 

... më shumë se dy mijë shqiptarë janë vrarë ...shtëpitë që kanë rrënuar e të mirat që 

janë plaçkitur. 

Shumë shqiptarë ... arritën ... të strehohen në territorin e Shqipërisë së pavarur. 

Serbia... deklaroi se familjet e këtyre ... do të internohen dhe pasuria ...do të 

konfi skohet. 

Të dhëna për qëllimin e letrës: ... t’jua tërhiqni vërejtjen e Fuqive të Mëdha... që (ato) të 

marrin masa... e të sigurojnë mbrojtjen e pakicave... 

Të dhëna mbi kontributin e dërguesit (Mid’hat Frashërit): kryetar i delegacionit shqiptar 

Shprehjet që shërbejnë për të vendosur një marrëdhënie të drejtpërdrejtë me 

marrësin: 

Lidhur me shkresën time nr.1107, datë 3 mars 1921, 

Kam nderin t’ju informoj se.. 

Në emër të paqes e humanitetit 

Ju lutem t’jua tërhiqnin vërejtjen 

Me nderime 

Nënvizoni formulat hyrëse dhe mbyllëse të letrave: 

Në këtë letërkëmbim formulat hyrëse e mbyllëse janë: 

Dërguesi 

Zoti Hekur 

Zgjebua, prefekt, d.v 

Marrësi 

Zoti Prefekt 

Hekuri, d.v 

Dërguesi 

Zoti Hekur 

Zgjebua, prefekt, d.v 

Marrësi 

Zoti Prefekt 

Hekuri, d.v

Ushtrimi 8 

Fjalët e huaja që mund të zëvendësohen janë: 

Rekllamasioni -ankimi 

Konsideracion- gjykim, konsideratë 

Oblizhe - i detyruar 

Reveloj- tregoj 


Mënyra e përdorimit të gjuhës shqipe tregon nivelin kulturor të shkruesve. Njëri e njeh 

mirë atë dhe e përdor me kujdes, ndërsa shkruesi tjetër përdor shumë fjalë të huaja, të 

cilat duke u ballafaquar me leksikun që përdor tjetri, tregojnë se janë të panevojshme 

dhe kanë gjegjësen e tyre në shqip. Duke dashur të tregojë se ka kulturë perëndimore, 

prefekti tregon se nuk respekton elementet e komunikimit zyrtar. 

Informacionet që marrim nga letra: 

• vlerësimi që ka letërshkruesi për N. Joklin, si gjuhëtari më i mirë i gjuhës shqipe, 

• të dhëna biografi ke për gjuhëtarin, 

• motivi që e detyron Gj. Fishtën për të shkruar letrën. 

• kërkesa dhe argumentet që përdor për ta mbrojtur atë: 

- Ma i miri gjuhëtar i gjuhës shqipe në Evropë … 

- Do të ishte një fatkeqësi e madhe për gjuhën kombëtare shqipe në qoftë se 

ky shkencëtar, me famë evropiane, që unë e njoh e që, me autoritetin e tij të 

padiskutueshëm, ka mbajtë gjallë interesin e fi lologëve ma të përmendun për 

gjuhën shqipe …. 

- Kombi shqiptar do t’ju dijë për nder shumë …nëse shkëlqesia ta bajë me 

ardhë në Shqipëri ... 

Letra ka këto elemente të strukturës së një letre zyrtare: 

Enterne- e brendshme 

Desiduan- detyruan 

Refuzoj – kundërshtoj 

Administrasionin - drejtim, menaxhim 

Fjalor 

Anshlus (gjerm. Ansclus). Synimi i Gjermanisë për të përfshirë Austrinë brenda shtetit të vet. Ky term 

lindi më 1918, pas shpërbërjes së Perandorisë së Austro-Hungarisë. Më 1938, Hitleri, sipas kërkesës 

“Anshlus”, u fut me trupa në Austri dhe shpalli bashkimin e saj me Gjermaninë. 

Në anën e majtë të saj është shënuar data dhe vendi: Shkodër, 23 shtator 1939 

Mungon emri i dërguesit dhe adresa e tij, po ashtu emri i marrësit dhe adresa e tij. 

Është përdorur formula hyrëse: ”Shkëlqesi”, që tregon autoritetin e lartë të atij që i 

adresohet letra. 

Hyrja nuk paraqet drejtpërdrejt me motivin, i cili jepet në fund të pjesës qendrore të 

letrës, por tërheq vëmendjen rreth një fi gure: mendoj se ma i miri gjuhëtar i gjuhës 

shqipe në Evropë asht Norbert Jokli.... 

Pjesa qendrore vazhdon duke sjellë të dhëna biografi ke me vlerësime të larta për 

gjuhëtarin, që të fi nalizohet në kërkesën që ai të vijë në Shqipëri, që është dhe motivi 

i letrës. Kombi shqiptar do t’ju dijë për nder shumë, nëse Shkëlqesia e juej të mund të 

gjejë mundësinë ta bajë me ardhë në Shqipni, tue caktue aty një vend, edhe pse jo aq 

fi timprurës, megjithatë të përshtatshëm për famën e tij si shkencëtar e gjuhëtar i shquem. 

61


62 

Pjesa qendrore vazhdon me një paragraf mbyllës, që është përfundimi i letrës dhe 

lidhet drejtpërdrejt jo vetëm me kërkesën, por edhe me sugjerime për zgjidhjen e saj. 

Në këtë rast shkruesi, pasi shpreh besimin në gjykimin dhe vendimmarrjen e marrësit 

(Jam i sigurt se do ta merrni në konsideratë dashamirëse këtë propozim timin), përmend 

edhe të gjithë intelektualët shqiptarë, për të vënë më shumë në detyrim marrësin: (që 

unë e paraqes në emën të të gjithë intelektualëve shqiptarë). 

Falënderimet dhe përshëndetjet janë shprehur me një gjuhë të zgjedhur, me një stil të 

lartë, gjë që tregon sa kulturën e lartë të shkruesit, aq edhe pozitën dhe rolin e madh në 

vendimmarrje që ka marrësi: Përfi toj nga rasti për t’ju lutë të pranoni ndjenjat e respektit 

ma të madh dhe me mirënjohje të thellë. 

Në fund të saj është veç emrit të dërguesit, ka edhe një përshëndetje që vazhdon me 

gjuhë dhe stil të ngritur: 

Shkëlqesisë suej 

I devoçëm e mirënjohës 

P. Gjergj Fishta OFM 

Njëkohësisht janë përdorur shprehje që vendosin marrëdhënie të drejtpërdrejtë me 

marrësin si: 

Mendoj, tashti më shkruejnë, kombi shqiptar do t’ju dijë për nder, jam i sigurtë 

se do ta merrni në konsideratë, përfi toj nga rasti, për t’ju lutë me ndjenjat ma të 

sinqerta... 

Punohen ushtrimet 9 dhe 10 në dy grupe. 

Grupi I – analiza morfologjike e foljeve të nënvizuara. 

Mendoj –folje, veta I, numri njëjës, koha e tashme, mënyra dëftore, kalimtare, veprore, 

zgjedhimi I 

Ishte – folje, në vetën III, numri njëjës, koha e pakryer, mënyra dëftore, jokalimtare, 

joveprore, zgjedhimi III 

Kanë thanë (kanë thënë) –folje, në vetën III, shumës, koha e kryer, mënyra dëftore, 

kalimtare, veprore, zgjedhimi III 

Të rropatet – folje, veta III, njëjës, koha e tashme, mënyra lidhore, jokalimtare, joveprore, zgj.III 

Do të ishte – folje,veta III, njëjës, koha e tashme, mënyra kushtore, jokalimtare, joveprore 

Të jetë - folje,veta III, njëjës, koha e tashme, mënyra lidhore, jokalimtare, joveprore 

Grupi II – analizë fjalëformuese e mbiemrave të nënvizuara 

e madhe – mbiemër, në gjininë femërore, njëjës, fjalë e parme 

kombëtare –mbiemër, në gjininë femërore, njëjës, fjalë e prejardhur nga: tema komb + 

prapashtesën tar + e –prapashtesë femërorizuese 

fi timprurës –mbiemër, në gjininë mashkullore, njëjës, fjalë e përbërë nga tema emërore 

fi tim + tema mbiemërore prurës 

të përshtatshëm –mbiemër, në gjininë mashkullore, fjalë e prejardhur nga tema përshtat 

+ prapashtesën shëm 

dashamirëse –mbiemër, gjinia femërore, i përbërë nga tema foljore dash(ur)+ temën 

ndajfoljore miras + e prapashtesë femërorizuese 

Shënim. Fjalë gjuhësie nuk është mbiemër, por emër në rasën rrjedhore, i cili është 

nënvizuar gabimisht.


Përforcimi. Rishikim në dyshe /shkrim i shpejtë 

Në këtë fazë të mësimit nxënësit plotësojnë modelin e letrës të ushtrimit 5. 


� 

Shoqata e Personave me Aftësi të Kufi zuara Fizike 

Nr. 5 Prot. Tiranë, më 27.08 2009 

Lënda: Kërkesë për informacion 

Drejtuar: Ministrisë së Shëndetësisë, Tiranë 

Drejtorisë së Marrëdhënieve me Publikun, Tiranë 

E nderuara znj. Hasani 

Mbështetur në ligjin mbi të Drejtën e Informimit të Publikut për Dokumentet Zyrtare, 

dëshiroj të informohem në lidhje me: zhvillimin e trajnimeve për personat me aftësi të 

kufi zuar në fushën e fi zioterapisë. 

Dëshiroj të marr informacionin sipas formës së mëposhtme: 

1. Të shqyrtoj informacion në kopje ose në origjinal 

2. Konsultim gojor 

3. Kopje të shkruara 

4. Kopje elektronike. 

Duke ju falënderuar për mirëkuptimin dhe bashkëpunimin 

Me respekt 

Kryetarja e shoqatës 

Fatbardha Selami. 

Më pas punohet ushtrimi 4. Nxënësit shkruajnë hyrjen e një letre 

Bashkia Qyteti i Ri 

Lënda: Përgjigje kërkesës 

Nr. 23 Prot. 

Z. Admir Koçi 

Drejtor i shkollës 9-vjeçare “Urtësia”, 

I nderuar zoti Koçi, 

Në përgjigje të kërkesë suaj për të pajisur laboratorin e shkollës me mjete të ndryshme shkollore, 

ju njoftojmë se tenderi për blerjen e mjeteve do të zhvillohet .... 

Nëse koha për kryerjen e këtij ushtrimi nuk është e mjaftueshme, mësuesi/ja mund t’u 

kërkojë nxënësve ta kryejnë si detyrë shtëpie, po në këtë rast duke shkruar një model 

letre zyrtare të plotë. 

Bëhen konkluzionet e orës dhe vlerëson nxënësit dhe grupet për punën e tyre. 

Detyrë shtëpie. Shkruani një letër zyrtare. 

63


64 

Tema 

14.Teksti 

informuesparaqitës, 

Kurrikulum 

Vita 

(Curriculum 

Vitae) 

Konceptet kryesore: CV, struktura e CV-së. 


• Të përdorë CV për shkrime vetjake; 

a. të vëzhgojë anën grafi ke të CV për të dalluar elementet e strukturës; 

b. të plotësojë CV për qëllime vetjake; 

c. të plotësojë skeda për CV të personave të njohur. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme CV, shkumësa me ngjyra, 

tabela. 

Biografi 

Martin Camaj lindi në Temal të Dukagjinit më 21 korrik 1925. Ai mori edukatë klasike 

në Kolegjin Saverian të Shkodrës, të drejtuar nga etërit jezuitë. Mbas pak kohësh, 

për shkak të vendosjes së regjimit komunist në Shqipëri, Camaj do të arratiset 

nga vendi për në Jugosllavi, ku ia del të regjistrohet si student në Universitetin 

e Beogradit. Atje mësoi italianistikë, romanistikë, teori letërsie, gjuhë klasike 

dhe sllavistikë, një botë e re kjo për një intelektual si ai, të edukuar në Shkodër. 

Largohet nga Jugosllavia në verën e vitit 1956. Shkon në Romë, ku studion 

sërish dhe doktorohet. Në Romë ndjek rrethet letrare të këtij qyteti, ku 

njihet edhe me autorët emigrantë nga vende të ndryshme lindore, rusë, 

rumunë dhe sidomos me poetë baltikë. Ishin të gjithë anëtarë të një PENklubi 

me qendër në Londër. Atje nën kujdesin e Koliqit bëhet kryeredaktor 

i revistës “Shejzat” (1957-1975) dhe studion së afërmi botën arbëreshe. 

Më 1961 transferohet në Munih (Gjermani), ku specializohet përfundimisht në 

gjuhësinë shqipe, duke mos u shkëputur nga letërsia. Camaj u bë profesor i gjuhës 

dhe i letërsisë shqiptare në Universitetin e Munihut dhe mbeti atje gjithë jetën, deri 

sa vdiq, më 1992. 




Ndërtimi i njohurive Lexim përmbledhje në dyshe Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 




Mësuesi/ja e nis mësimin duke u prezantuar nxënësve një format tjetër të tekstit 

informues paraqitës, CV-në. Fillimisht u jep nxënësve të lexojnë në dyshe dy lloje 

tekstesh: një biografi dhe një CV-i. U kërkon të përcaktojnë ç’lloje tekstesh janë dhe më 

pas të përqendrojnë vëmendjen te CV-ja. Shënon në tabelë disa nga veçoritë e CV-së.

tekst paraqitës me sfond përshkrues 


Paraqitje sintetike e të dhënave jetësore e dobishme në rast punësimi /studimi 

CV 

ka lloje të ndryshme jep imazh pozitiv të shkruesit 

paraqet fakte në mënyrë objektive /të paanshme jep të dhëna të plota/të sakta 

Ndërtimi i njohurive. Lexim / përmbledhje në dyshe 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi e drejton vëmendjen te struktura e CV-së. U kërkon nxënësve 

që me anë të teknikës lexim/ përmbledhje në dyshe të diskutojnë mbi veçoritë e CV-së. 

Evidenton së bashku me ta elementet e strukturës së CV-së duke drejtuar pyetje të tilla: 

1. - Ç’lloj informacioni përmban CV? 

• Të dhënat kryesore që përmban një CV-i janë: 

• Arsimimi 

(Të dhëna për shkollat, trajnimet e kualifi kimet duke fi lluar nga koha më e afërt te më e 

largëta) 

• Përvoja profesionale 

(Shkruhen punët e ndryshme që ka bërë shkruesi, pavarësisht nga kohëzgjatja) 

• Aftësi të ndryshme 

(Shkruhen të dhëna për gjuhët që zotëron, për aftësi menaxheriale etj.) 

• Njohuri kompjuterike 

• Interesa personalë. 

2. - Cila është struktura e saj? 

3. - Si renditen të dhënat? 

4. - Çfarë duhet të kemi parasysh në ndërtimin e një CV-je? 

5. - Si ndërtohet secila prej rubrikave të CV-së? 

Më pas nxënësit, lexojnë me kujdes të dhënat e modelit të dhënë dhe plotësojnë CV-në 

e tyre. Për të kursyer kohë modeli u jepet nxënësve i fotokopjuar. 

Të dhënat personale 

Mbiemri, emri: Eralda Boka 

Vendlindja: Korçë 

Ditëlindja: 23.10.1979 

Adresa: Rr. “Violeta Manushi”, ndërtesa 22, hyrja 3, ap.10 

Numrat e telefonit i shtëpisë 04237124, cel. 0652345678 

Fax 

E –mail: eraldaboka@yahoo.com 

Kombësia: shqiptare 

Gjendja civile: e martuar 

65


66 

Edukimi /arsimimi 

Arsimimi: 1994-1998 Universiteti i Tiranës, Fakulteti Ekonomik 

1994 – 1998- shkolla e mesme “Eqrem Çabej”, Tiranë, 

1986-1994- Shkolla 9-vjeçare “Mihal Grameno”, Tiranë 

Specializime: 1998 – 2002 master për Menaxhim Turizmi Universiteti i Bolonjës 

Përvojë pune: Prill 2003 – Mars 2010 - menaxhere e Përgjithshëm 

në Hotel Valbona, Tiranë 

Aftësi të ndryshme 

Gjuhë të huaja: 1. Anglisht – (Aftësi të mira në të folur, të lexuar dhe të shkruar). 

• Mësuar gjatë shkollimit 

• me kurse 

2. Italisht (Aftësi shumë të mira në të kuptuar, lexuar dhe folur) 

• Mësuar gjatë shkollimit brenda dhe jashtë shtetit 

• 

Aftësi të tjera: 1. Njohëse dhe përdoruese e kompjuterit, certifi kuar nga 

Qendra ...në: 

• MS Word 

• MS Excel 

• Internet 

• Aftësi sekretarie 

2. Patentë për drejtim automjeti. 

Interesat personalë: anëtare e bordit të Fondacionit “Fëmijët në nevojë” 

Përforcimi. Punë në grupe 

Klasa ndahet në dy grupe dhe secili grup, i kthen të dhënat e ushtrimit 1 në CV, sipas 

strukturës së mësuar. 

Në fund diskutojnë rreth pyetjes: A ishin të mjaftueshme të dhënat? Çfarë u mungonte? etj. 

Model përgjigje 

CV e Musine KOKALARIT 


Mbiemri, emri: Kokalari Musine 

Vendlindja: Andale, Turqi 


Adresa - ____________ 

Numrat e telefonit - ____________ 

Fax ____________ 

E -mail ____________ 

Kombësia: Shqiptare 

Gjendja civile: Beqare 

(Statusi civil)

Arsimimi 


1937-1941 - Universiteti i Romës, Itali, 

1937 përfundon shkollën e mesme “Nëna mbretëreshë”, Tiranë, 

Shkollën fi llore e kryen në Gjirokastër 

Përvoja profesionale shkrimtare 

1939 boton librin “Seç më thotë nënua plakë” 

1944 – ndihmon në botimin e gazetës “Zëri i lirisë” 

1944 boton librin “Rreth vatrës” 

1945 boton librin “Sa u tunt jeta” 

Ngjarje të tjera 1943 së bashku me shokë të tjerë formojnë Partinë Socialdemokrate 

23 janar 1945 arrestohet dhe dënohet me 20 vjet burg 

1961 internohet në Rrëshen 

1983 vdes nga kanceri 

1993 dekorohet me medaljen “Martiri i demokracisë” 

CV e JUP KASTRATIT 


Mbiemri, emri: Kastrati Jup 

Vendlindja: Shkodër 


Adresa - ____________ 

Numrat e telefonit - ____________ 

Fax ____________ 

E -mail ____________ 

Kombësia: Shqiptare 

Gjendja civile - 

Statusi civil - 

Arsimimi: Universiteti i Tiranës, Dega Gjuhë –Letërsi 

shkollën fi llore dhe të mesme i kreu në Shkodër 

Përvoja profesionale: studiues i gjuhës shqipe, profesor, 

Një nga themeluesit e Institutit të Lartë Pedagogjik (sot Universiteti i 

Shkodrës “Luigj Gurakuqi” ) 

1973-1990 – drejtuesi i Katedrës së Gjuhës Shqipe 

Aftësi të ndryshme: veprimtari të gjerë kërkimore, shkencore, botuese dhe kumtuese 

Veprimtari shkencore: - bashkëpunëtor i jashtëm i Institutit të Gjuhësisë dhe letërsisë 

Anëtar i Komisionit organizues të Kongresit të Drejtshkrimit 

- bashkëpunëtor i jashtëm i Akademisë së Shkencave 

- Ka kumtuar në konferenca brenda dhe jashtë Shqipërisë, si tek 

arbëreshët e Italisë, në Prishtinë, Shkup, Nju-Jork etj. 

- ka bashkëpunuar me 90 organe dhe shtëpi botuese 

- ka botuar 915 artikuj dhe studime 

- ka 35 vepra të plota 

- ... 

Tituj shkencorë: docent, doktor, profesor 

67


68 

Merita pune dhe qytetarie Medalje pune (1969); titulli “Mësuesi i Popullit (1987). 

Mjeshtër i Madh i Punës (1999). Qytetar nderi i Shkodrës (2002) 

Tituj ndërkombëtarë Intelektual ndërkombëtar i Kembrixhit (2001) 

Gjuhë të huaja 

Interesat personale/koha e lirë 

Përforcimi. Shkrim i shpejtë. Diskutim i lirë. 

� 

Pasi plotësojnë CV e fi gurave të shquara, diskutohet në lidhje me informacionin që 

nxënësit kanë pasur në dispozicion për të ndërtuar CV-në sipas strukturës së dhënë. 

Evidentojnë se cilat prej të dhënave mungojnë. 

Sipas të dhënave dhe modelit të librit mësuesi u kërkon nxënësve të shkruajnë një CV 

personale. Më pas mësuesi u kërkon nxënësve të shqyrtojnë në grupe CV-të e shkruara 

dhe të krahasojnë përmbajtjet e formën e tyre. 

Mësuesi/ja bën konkluzionet e orës dhe vlerëson me notë. 


a) Shkruani një CV të prindërve ose miqve, shokëve tuaj dhe silleni atë në klasë. 

b) Parapërgatitje për temën Artikujt e gazetave. Sillni në klasë artikuj të ndryshëm gazetash dhe 

ndajini sipas fushës për të cilën shkruhet. 

Tema 

15. Teksti 


Artikujt e 

gazetave 


• Të identifi kojë rubrikat e një gazete. 

a. Të bëjë lidhjen ndërmjet faqeve të gazetave dhe rubrikave përkatëse; 

b. të vëzhgojë një faqe gazete për të dalluar strukturën e një shkrimi dhe anën grafi ke; 

c. të dallojë faktet nga opinionet në një artikull; 

d. të bëjë analizën morfologjike dhe sintaksore të një artikulli; 

e. të renditë në tabelë formën e gabuar dhe formën e drejtë sipas normës 

drejtshkrimore. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme gazetash, artikujsh, shkumësa 


Konceptet kryesore: artikull gazete, struktura e gazetës, fakt, opinion. 



Parashikimi Diskutim i njohurive paraprake Të mësuarit ndërveprues Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Role të specializuara në diskutime Diskutim i ideve 

Punë në grup 



- Ç’është gazeta? 


Role të specializuara në diskutime. 


Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit janë udhëzuar të 

parapërgatitin tekstin “Artikujt e gazetave” si dhe të sjellin në klasë artikuj të ndryshëm gazetash. 

Me anë të pyetjeve rikujtohen njohuritë që nxënësit kanë marrë në klasat pararendëse. 

- Është një nga mjetet më të përdorura të komunikimit masiv. Ajo informon duke i dhënë 

lexuesit lajme mbi faktet më të rëndësishme. 

- Ç’dini për strukturën e gazetës? 

- Ka strukturë të veçantë. Në faqen e saj të parë paraqiten shkurtimisht lajmet më të 

rëndësishme, të cilat trajtohen gjerësisht në faqet e brendshme të gazetës. 

- Cilat janë karakteristikat e gjuhës së përdorur në gazeta? 

- Gjuha e përdorur në gazetë është zakonisht gjuha standarde, por ajo mund të jetë e 

ndryshme edhe në varësi të publikut, të cilit i drejtohet. 

- Cili është formati dhe struktura grafi ke e gazetave? 

Formati tradicional (56/58 gjatësi × 35/41 gjerësi) dhe Tabloid ( format i vogël) foto, 

fi gura në varësi të rëndësisë së lajmit. 

- Ç’është titulli i një artikulli? 

Titulli përmban mesazhin kryesor, përmbledh të gjithë lajmin. Duhet të jetë i shkurtër. 

Është një teknikë e të nxënit në bashkëpunim për 

menaxhimin e diskutimeve në grupe të vogla, në lëndë të 

caktuara. Përdoret pas leximit të një teksti apo paraqitjes 

së një teme. Teknika bën që të gjithë të diskutojnë për 

të njëjtën temë duke luajtur role të ndryshme, nga 

këndvështrime të ndryshme. Duke qenë se këto role 

zgjidhen për të theksuar anë të ndryshme të të kuptuarit, 

metoda bën të mundur që nxënësit t’i mësojnë këto 

aspekte në mënyrë të qëllimshme përmes praktikës aktive. 

Pasi nxënësit janë të njohur paraprakisht me materialin teorik, mësuesi/ja e ndan klasën në 

grupe më 4-5 nxënës dhe u kërkon të hartojnë skemën e gazetës së shkollës. Secili grup 

do të prezantohet me variantin e tij. Më pas ata do të shkruajnë një artikulli për rubrikën që u 

pëlqen dhe të lidhin me njëri-tjetrin të gjitha idetë që u lindin për të ndërtuar gazetën. 

Nxënësit do të luajnë brenda grupit role të ndryshme, si: 

- prezantuesi i strukturës së gazetës, 

- mbledhësi i informacionit, 

- përgatitësi i strukturës së shkrimit/ shkruesi i shkrimit, 

- paraqitësi i fakteve, 

- paraqitësi i opinioneve. 

69


70 


Pas këtij hapi nxënësit formojnë grupet e ekspertëve. 

1- Në grupin e prezantuesve të strukturës së gazetës nxënësit, pasi janë njohur 

me rubrikat e një gazete të përditshme, përcaktojnë strukturën dhe rubrikat 

më të rëndësishme që do të përmbajë gazeta e shkollës. Në mënyrë analoge 

me rubrikat e një gazete të vërtetë (për këtë vëzhgojnë me kujdes gazeta të 

sjella në klasë prej tyre dhe informacionin e dhënë në libër), mësuesi/ja jep një 

variant se cilat janë rubrikat që mund të përmbajë gazeta e shkollës. 

Rubrikat e gazetës së shkollës dhe përmbajtje e tyre. 

- Kush jemi ne (Nxënësit tregojnë për veten dhe për ato që bëjnë ata.) 

- Historia ecën bashkë me ne (Tregojnë historikun e shkollës.) 

- A mund të kemi…një kompjuter…një (nënkupton rubrikën ekonomike, ku 

nxënësit trajtojnë probleme që lidhen me nevojat e tyre dhe rrugët si mund t’i zgjidhin) 

- Aktualitet / Ja çfarë na shqetëson (kronika të ndryshme) 

- Opinion ynë vlen (Mendime dhe opinione për aspekte të ndryshme të 

procesit mësimor.) 

- Ndajmë bashkë dëshirat tona (prirje, talente, poezi, muzikë, kuriozitete, sport) 

- Publicitet dhe reklama 

2- Në grupin e mbledhësve të informacionit nxënësit diskutojnë për lloje të ndryshme 

informacionesh që mund të mbledhin, ç’lloj artikujsh mund të shkruajnë dhe nga mund 

t’i vjelin informacionet. 

Rubrika “Kush jemi ne?“ do të përmbajë informacion veprimtaritë e nxënësve. Ata tregojnë 

për veten, mësimin, shkollën, punën që bëjnë në të, klasat, mësuesit etj. 

3- Në grupin e përgatitësve të strukturës së shkrimit, shkruesit të shkrimit, diskutojnë 

rreth temës që do trajtojnë në artikullin e tyre. Ky hap do të hidhet pasi nxënësit kanë 

vëzhguar me vëmendje strukturën e artikullit të trajtuar në libër të ndarë në tri etapa 

hyrje – zhvillim – mbyllje. 

Duke iu referuar artikullit të paraqitur në tekst: 

-në hyrje vëmendja e lexuesit është përqendruar në faktin “në mjediset e Muzeut Historik 

Kombëtar është çelur një muze i vogël, ku prezantohen 26 fotografi të P.Marubit”. 

- Në zhvillim jepen informacione më të zgjeruara për këtë fakt duke theksuar; 

• Emrin e ekspozitës 

• Seksionet që ajo përmban (“Grupe dhe familje”, “Gratë”,”Burrat”) 

• Harkun kohor që do të rrijë e hapur (deri në 9 maj) 

• Ku janë përqendruar peizazhet e kësaj ekspozite (peizazhe të Shkodrës e 

Zadrimës…) 

• Vendin nga janë marrë kuadrot etj. (janë marrë nga Instituti i Kulturës Popullore…) 

- Në mbyllje jepen zhvillime të mundshme të ngjarjes, opinione personale etj. 

Është çelur në kuadër të stinës së aktiviteteve ….


4- Në grupin e paraqitësve të fakteve nxënësit do të ushtrohen të dinë të dallojnë dhe 

të paraqesin faktet brenda një artikulli gazete dhe të ushtrohen në përcaktimin e tyre. 

Pasi të kenë vëzhguar me vëmendje mënyrën e paraqitjes së fakteve në tekstin e librit, 

ata duhet të ushtrohen në mënyrë praktike për përcaktimin e tyre brenda artikullit. 

• Kush (një grup arkeologësh kinezë) 

• Çfarë (kanë gjetur arkën e Noes…) 

• Ku (në majën 4 mijë metra të malit…) 

• Kur (ditën e mërkurë, më datë 23, ora 20.00) 

• Pse (pas testimit me karbon është vërtetuar se...) 

Njëkohësisht duhet të kenë parasysh që për realizimin më të saktë të përcaktimit të 

fakteve ata veprojnë në këtë mënyrë: 

• vënë në dukje fjalët dhe fjalitë kyç të materialit të dokumentuar; 

• ndërtojnë një listë me fjalët kyç; 

• bëjnë një sintezë të shkurtër të materialit etj. 

5- Në grupin e paraqitjes së opinioneve nxënësit do të përpiqen të ndajnë opinionin 

nga fakti. 

Duke u mbështetur në artikullin e mësipërm mund të vëmë në dukje këtë paragraf të 

tekstit: 

“Nuk mund të themi se kjo është 100% Barka e Noes, por 99% jemi të sigurt.(Këtu 

opinioni është gërshetuar me dhënien e fakteve) Struktura antike kishte disa nënndarje 

me shtylla druri, në të cilat me siguri gjendeshin kafshët…- tha Yeung Wing –Cheung, 

regjisor nga Hong Kongu…” 

Pas 10 minutash, gjatë së cilës nxënësit janë konsultuar në grupet e ekspertëve për 

të organizuar punën e tyre, ata rikthehen në grupet bazë, ku për rreth 5 min diskutojnë 

për vendimin që do të marrin për artikullin që do të shkruajë grupi i tyre. 

Pasi kanë shkruar artikullin, nxënësit duhet ta rishikojnë atë si nga ana e përmbajtjes, 

ashtu edhe për të bërë korrigjime të gabimeve drejtshkrimore, të kontrollojnë 

përdorimin e kohëve të foljeve, lidhjen logjike të pjesëve të ndryshme të fjalive 

(kohore, shkakore, kundërshtore etj.), përdorimin e shenjave të pikësimit, veçanërisht 

përdorimin e presjes etj. 

Në fund çdo grup bën prezantimin e llojit të artikullit që do të shkruajë duke detajuar 

tregues të secilit hap. 

Shënim: nëse koha për realizimin e plotë të etapës nuk është e mjaftueshme 

mësuesi/ja mund t’ua japë këtë si detyrë shtëpie ku nxënësit i kërkohet të shkruajë 

plotësisht artikullin e gazetës së shkollës. 

71


72 



Ushtrimi 1 

Ushtrimi 2 

Zgjidhja e ushtrimit 2 

Në këtë etapë të mësimit nxënësit mund të punojnë në dyshe. Mësuesi u kërkon të 

përqendrojnë vëmendjen tek ushtrimet 1, 2, 3 ,4 në faqen 54. Nxënësit përcaktojnë 

renditjen e informacionit në tekst, bëjnë analizën morfologjike të fjalëve të nënvizuara, 

analizojnë nga ana sintaksore fjalitë dhe identifi kojnë gabimet drejtshkrimore. 

Si janë organizuar informacionet në këtë artikull? 

Në këtë artikull informacioni është i ndërtuar sipas kësaj renditjeje: 

P.sh: 

Kush? Miq, dashamirës dhe artistë do të bashkohen 

Kur? në një mbrëmje të veçantë 

Ku? Vendi ku do të mbahet koncerti nuk është dhënë 

Pse? në kujtim të kompozitorit të njohur shkodran, Gjon Simoni. 

Çfarë? Në këtë koncert sopranoja Mimoza Kosturi, e shoqëruar nga Orkestra Simfonike 

e RTSH-së, do të interpretojë pjesë të njohura të përpunuara nga vetë krijuesi. Në 

program janë pjesët:” Ave Maria”… 

Pse? Krijimtaria e këtij kompozitori është shumë e pasur. Gjon Simoni ka dhënë një 

kontribut të rëndësishëm në konferenca, seminare … 

Ai është krijues i shkollës moderne të orkestracionit shqiptar dhe një nga shtyllat e 

krijimit të muzikës së lehtë. Ai është i pari që e ngjiti këngën në art duke futur elemente 

shkencore të harmonisë, kontrapunktit dhe orkestracionit. 

Në veprat e tij për orkestër përfshihen balete, koncerte simfoni, korale, koncert për 

piano dhe orkestër, në ato për muzikë dhome përfshihen duete, kuartete, suita, në ato 

të muzikës instrumentale variacione, romanca, valle koncerte. 

Është autor i tekstit “Orkestracioni” 

Bëni analizën morfologjiket foljeve të nënvizuara. Cilat forma kohore janë përdorur më 

shumë në këtë tekst? 

do të bashkohen – folje, veta III, shumës, mënyra dëftore, koha e ardhme, trajta 

joveprore, zgjedhimi I 

do të interpretojë – folje, veta III, njëjës, mënyra dëftore, koha e ardhme, zgjedhimi I, 

trajta veprore, kalimitare 

ngjiti –veta III, njëjës, mënyra dëftore, koha e kryer e thjeshtë, zgj. II, trajta veprore, 

kalimtare 

ka dhënë – veta III, njëjës, mënyra dëftore, koha e kryer, zgjedhimi II, trajta veprore, 

kalimtare 

përfshihen – veta III, njëjës, mënyra dëftore, koha e tashme, zgj. I, trajta joveprore, 

është – veta III, njëjës, mënyra dëftore, koha e tashme, zgj. II, trajta joveprore,

Ushtrimi 3 

� 


ka dhënë – veta III, njëjës, mënyra dëftore, koha e kryer, zgjedhimi II, trajta veprore, kalimtare 

Format kohore më të përdorura janë ato të së shkuarës: e kryera dhe e kryera e 

thjeshtë, por edhe e tashmja me të ardhmen. 

Analizohet nga ana sintaksore teksti i mësipërm. Cilat janë fjalitë që përdoren më 

shumë: me bashkërenditje apo me nënrenditje? 

Në këtë artikull mbizotërojnë fjalitë e thjeshta të zgjeruara, po ka edhe fjali të përbëra 

kryesisht me marrëdhënie nënrenditëse përcaktore. 

Zgjidhja e Ushtrimit 3. Nënvizoni fjalët e shkruara gabim dhe korrigjojini. 

Zjarrfi këse, Belsh, kanë, vënë, pemëtore, hekurudhore, menjëhershme, vënë, punë, 

policisë, qenë, banorëve, mundësia, mundësinë, pakujdesisë, Belsh, ullinj, pjesërisht, 

regjistruar, 

Në këtë shkrim ka pasur gabime në përdorimin e ë-së fundore ose në trup të fjalës. 

Në fund të orës mësuesi bën konkluzionet e orës së mësimit, vlerëson nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie. Shënim: nëse koha për realizimin e plotë të etapës nuk është e mjaftueshme 

mësuesi mund t’ua japë këtë si detyrë shtëpie ku nxënësit i kërkohet të shkruajë një artikull për 

gazetën e shkollës. 

Parapërgatitje: Gjeni ose lexoni informacione të ndryshme për jetën dhe krijimtarinë e Gjergj Fishtës. 

Tema 

16. Teksti 


Artikujt e 

gazetave 

Materiale shtesë 


• Të analizojë titujt e artikujve të ndryshëm të gazetave. 

a. Të dallojë llojet e ndryshme të titujve nga ana grafi ke; 

b. të analizojë llojet e ndryshme të titujve nga ana gjuhësore; 

c. të vëzhgojë faqe gazetash për të bërë lidhjen ndërmjet imazheve 

fotografi ke dhe artikujve; 

d. të shkruajë një artikull për gazetën e shkollës. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme gazetash, artikujsh, shkumësa 


Për gjysmë shekulli Gj. Fishta (1870-1940) ishte fi gura zotëruese e letërsisë shqiptare.shte i 

njohur si poet, gjuhëtar, publicist, prift, politikan dhe mendimtar. 

Lindi në fshatin Fishtë të Zadrimës, në 23 tetor 1871. Kreu studimet e para në Seminarin 

Françeskan të Shkodrës si dhe në Seminarin e Troshanit. Është quajtur Epiku i shekullit. 

Ndërtoi epin shqiptar të shek. XX. 

Në fushën e letërsisë punoi për 40 vjet dhe krijoi një vepër të madhe në të gjitha gjinitë etj. Veprat 

e tij letrare janë: Lahuta e malcis, Anzat e Parnasit, Gomari i Babatasit, Mrizi i Zanavet, Vallja e 

Parrizit, Juda Makabe, Jerina ose Mbretnesha e Luleve. 

73


74 

U bë protagonist i kulturës e i shoqërisë së kohës së tij. Bashkëthemelues i shoqërisë 

“Bashkimi” në Shkodër më 1889, punoi për shqipen e përbashkët, është bashkëmiratuesi i 

alfabetit të shqipes në Kongresein e Manastirit (1908). Themeloi revistën Hylli i Dritës. 

Përfaqësuesi i Shqipërisë në Konferencën e Paqes (1919); 

Nënkryetar i parlamentit Shqiptar (1922) 

U përndoq nga qeveria e Zogut. 

U përçmua, u denigrua dhe u la në harresë nga regjimi totalitar. 

Çfarë thonë të tjerët për Gjergj Fishtën: 

FAIK KONICA 

Para të gjithave do të përmendja Gjergj Fishtën, një frat françeskan i lindur në Zadrimë, i 

cili është shumë më shumë se poet. Për një çerek shekulli ai ka qënë një prijetar impresiv 

intelektual. Atë Fishta ka provuar të gjitha degët e letërsisë dhe gjithnjë me sukses poezinë, 

dramën, komedinë. Por jashtë Shqipërisë, ai është i njohur vetëm si autor i “Lahutës së 

Malcis”, një epi pastoral dhe heroik. 

AUREL PLASARI 

Si mund të lexohet një lirikë e Fishtës - Njeriut i pëlqejnë përjashtimet, pikërisht ngase ato 

përforcojnë rregullat. Në lirikën e Fishtës, poezia Nji lule vjeshtet të del përpara si një oazë 

befasuese. Edhe në pyllin madhështor, pa fund e anë të epikës së tij, ajo të përkujton një 

lirishtë….. 

KRISTAQ JORGO 

Letërsia është për Fishtën vokacion kryesor krahas priftërisë. Shkruan rregullisht dhe shumë. 

Boton dhe riboton në mënyrë ritmike, pothuaj pa ndërprerje dhe pa pengesë. Themelon 

drejton organe kulturore-letrare. Veprat e tij përcillen në mënyrë të vazhdueshme nga kritika, 

ka publikun e vet dhe njeh një receptim të gjerë. hyn në programet shkollore. Përkthehet në 

gjuhë të huaja dhe njihet në qarqe letrare e shkencore të Evropës. Koncepton që në gjallje 

një botim të plotë të veprës së vet. Modelohet kështu me Fishtën më plotësisht se me cilindo 

krijues tjetër, shkrimtari shqiptar përfaqësues… 

Konceptet kryesore: titull gazete, struktura e gazetës, fotografi a, stili i gazetës. 




Ndërtimi i njohurive Pyet sërish Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Shkrim i shpejtë Ndërtim i shprehive studimore Punë individuale




Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Disa nxënës lexojnë artikullin e shkruar 

për gazetën e shkollës. Nxënësit diskutojnë për punimet e njëri-tjetrit duke vënë në 

dukje elementet e strukturës së një artikulli, si: renditja e informacionit, strukturimi i tij, 

dallimi i fakteve nga opinionet, korrektimin në tekst të gabimeve drejtshkrimore, kohëve 

të foljeve dhe llojit të fjalive të përdorura. 

Ndërtimi i njohurive. Diskutim Di/ Dua të di/Mësova 

Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve në ndërtimin e faqeve të gazetave të sjella në 

klasë prej nxënësve. Diskuton së bashku me nxënësit organizimin e gazetës nga ana 

grafi ke. Thekson se gazeta të ndryshme kanë politika botimi të ndryshme si rrjedhim janë 

të ndryshme në paraqitjen e tyre. Ana grafi ke është një tjetër element i rëndësishëm. 

Nxënësit diskutojnë rreth fotove dhe imazheve të përdorura, duke vënë në dukje sa 

ndihmojnë ato në zbërthimin e materialit të paraqitur në artikujt e dhënë. 

Pasi lexojnë individualisht informacionin për titullin e gazetës, ata vërejnë titujt e artikujve 

që janë paraqitur në libër. 

Sociale – titulli i faqes 

Mbititulli: NDRYSHIMET/Specialistët kërkojnë ndryshime të thella të ligjit parauniversitar 

Titulli: Propozimi, gjoba për gjimnazistët 

Nëntitulli: Sugjerohet edhe ulja e limiti të mungesave pa arsye, si dhe kthimi i kopshtit, 

i detyrueshëm 

• Cili prej tyre është titulli? 

• Ç’funksion kanë dy titujt e tjerë me shkronja të zeza? 

Përqendrohet tek vëmendja e nxënësve tituj e artikujve. Ndërtohen tabela DDM. 

Shënon bashkë me nxënësit çfarë dinë ata për titujt dhe veçoritë e tyre, çfarë duan të 

dinë dhe çfarë mësuan, 

Di Dua të di Mësova 

Përmban mesazhin kryesor. Kur vendoset titulli? Titulli vendoset pasi është shkruar artikulli. 

Përmbledh gjithë lajmin. Përse përdoren titujt? 

Tërheq gjithë vëmendjen e 

lexuesit. 

Cilat janë elementet që e 

përbëjnë titullin? 

Është i shkurtër. Përse shërbejnë? 

Përdoren fjali një kryegjymtyrëshe 

pa folje: emërore ose 

Artikujt shoqërohen me fi gura. 

Titujt janë të ndryshëm. 

Cilat janë mjetet gjuhësore 

që përdoren në titull? 

Cili është roli i fotografi së 

në një artikull? 

A ka lidhje titulli me 

qëllimin e artikullit? 

Për të tërhequr vëmendjen / për të ngacmuar 

emocionalisht lexuesin. 

Mbititulli, titulli kryesor, nëntitulli. 

Mbititulli vendoset mbi titullin kryesor, 

shërben si hyrje dhe përmbledhje e artikullit. 

Titulli kryesor mund të vendoset në një ose 

disa rreshta. Shkruhet me shkronja të mëdha. 

Nëntitulli me germa të vogla, poshtë titulli kryesor 

është përmbledhje e çështjeve kryesore. 

Titulli mund të jetë një fjali emërore një fjali 

foljore, një fjali e thjeshtë. 

Është i rëndësishëm. Llojet e fotove janë të 

ndryshme në varësi të qëllimit të shkrimit. 

Janë treguese, me karakter pershkrues etj. 

Qëllimi i shkrimit përcakton dhe llojin e titullit: 

tregues, shpjegues, fantazie (fi gurativ). 

75


76 

� 

Çfarë veçori stilit kanë 

artikujt e gazetave? 

Përdorim i kufi zuar i mbiemrave, Përdorim i 

fjalive të shkurtra, Përdorimi më i shpeshtë i 

pikës, sesa i presjes. 

Gjuha e përdorur afër gjuhës së folur. 

Nxënësit diskutojnë mbi mësimin në dyshe, gjejnë përgjigje për pyetjet dhe plotësojnë 

përgjigjet së bashku me mësuesin/en. 

Punohet ushtrimi 5, në faqen 55. Nxënësit vënë në zbatim njohuritë e marra. 

Zgjidhje e ushtrimit 5. 

Titulli i këtij artikulli 

• Është emëror “Koncert simfonik në kujtim të Gjon Simonit” (fjali pa folje). 

• Është i shkurtër. 

• Përmban mesazhin kryesor. 

• Tërheq vëmendjen e lexuesit. 

Stili i këtij artikulli karakterizohet nga: 

• përdorim i kufi zuar i mbiemrave (mbrëmje të veçantë, kompozitorit të njohur, 

pjesë të njohura, shkollës moderne, muzikës së lehtë.) 

• përdorimi kryesisht i fjalive të thjeshta të zgjeruara dhe fjalive të përbëra me 

dy pjesë. 

• Gjuha e përdorur është afër gjuhës së folur. 

U lihet kohë nxënësve të rishikojnë titujt që u kanë vënë artikujve që kanë përgatitur 

në shtëpi dhe të bëjnë plotësimet e nevojshme në përputhje me njohuritë e reja të 

mësuara. Ky rishikim mund të bëhet edhe në grup. 

- Të plotësojnë artikullin me foto të ndryshme. 

Përforcimi. Shkrimi i shpejtë. 

Punohet ushtrimi 7. Nxënësit shkruajnë individualisht një artikull me titull “Pse duhet 

të studiohet në shkollë vepra e Gjergj Fishtës”. Për t’iu ardhur në ndihmë mësuesi vë 

në dispozicion të nxënësve një material me të dhëna nga veprimtaria e tij. Mirë është 

që ai t’i parapërgatitë nxënësit e tij që ata të kenë lexuar ose marrë informacion të 

mjaftueshëm për këtë çështje. 

Model përgjigje: 

Artikulli mund të përmbajë këto çështje: 

- Kush është Gjergj Fishta? 

- Çfarë ka shkruar ai dhe cili është roli i tij në letërsinë shqiptare? 

- Pse ky autor dhe vepra e tij duhet studiuar (kur?- tani) (ku? - në shkollë)? 

Në diskutime të gjata për letërsinë shqipe dhe zhvillimin e saj shpesh herë është lënë 

pa përmendur emri më i rëndësishëm i asaj kohe: Gjergj Fishta. Shumë natyrshëm lind 

pyetja: A do të kishte kuptim letërsia shqipe pa një kolos të përmasave të tilla?! 

Në fund të orës mësuesi bën konkluzionet e orës së mësimit vlerëson me notë. 

Detyrë shtëpie. Parapërgatit kronikën. Sillni në klasë lloje të ndryshme kronikash.

Tema 

17. Teksti 

rrëfyes 

joletrar. 

Kronika 

Model kronike objektive 


- Të identifi kojë kronikën si lloj i tekstit rrëfyes joletrar; 

- Të njohë veçoritë e kronikës; 

- Të dallojë lloje të ndryshme të kronikave në gazetari; 

- Të krahasojë kronikën objektive me atë subjektive. 



Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme gazetash, kronikash, 


Katër zona në fl akë janë lokalizuar brenda pak orësh në disa zona të vendit 

Katër vatra zjarri janë lokalizuar brenda pak orësh në disa zona të vendit. Për pasojë, dhjetëra hektarë pyje, 

ullishta dhe vreshta janë përfshirë nga fl akët, ndërkohë që zjarret kanë kërcënuar seriozisht edhe banesa. 

Fier 

Një zjarr ka rënë dje në mesditë në fshatin Portëz. Si pasojë e fl akëve janë djegur sipërfaqe me ullinj dhe 

shkurre. Forcat zjarrfi këse dhe banorët kanë mbajtur fl akët larg zonës së banuar. Zjarri ka rënë në kodrat 

e fshatit Plyk, fshat i Komunës Portëz dhe më pas është përhapur në fshatin Qendër të komunës. Brenda 

pak minutash, i favorizuar edhe nga era që frynte, fl akët janë përhapur duke shkuar shumë pranë zonës 

së banuar. Fillimisht banorët kanë tentuar t’i shuajnë vetë fl akët, ndërsa më pas kanë njoftuar repartin 

e mbrojtjes nga zjarri dhe shpëtimit. Drejt vatrës së zjarrit kanë shkuar shumë forca zjarrfi këse dhe një 

automjet. Ky i fundit nuk ka mundur t’i afrohet vatrës së zjarrit, si pasojë e rrugës tejet të dëmtuar. Banorët 

e zonës dhe forcat zjarrfi këse kanë mundur ta vënë situatën nën kontroll dhe kanë mbajtur fl akët larg 

banesave të zonës. Operacioni i shuarjes së fl akëve ka zgjatur për më tepër se dy orë, por bilanci i zjarrit 

ka qenë më shumë se 60 hektarë sipërfaqe me ullishta, shkurre dhe vreshtari të djegura. Dëmet janë të 

konsiderueshme tek të mbjellat e banorëve të zonës. Policia po punon për gjetjen e shkakut, por dyshimet 

e para fl asin për një zjarr të shkaktuar nga çobanët. 

Kronikë subjektive 

Zona të shumta të përfshira nga fl akët 

Marrë nga shtypi i ditës 

Një tragjedi e madhe po ndodh në shumë zona të vendit, ku vatrat e zjarrit po kthejnë në hi gjithçka brenda 

pak orësh. Për pasojë, qindra hektarë pyje, ullishta dhe vreshta janë përfshirë nga fl akët e stërmëdha, 

ndërkohë që zjarret kanë kërcënuar seriozisht edhe banesat. 

Fier 

Një zjarr me përmasa të mëdha ka rënë dje në mesditë në fshatin Portëz. Si pasojë e fl akëve janë djegur 

dhjetëra rrënjë ullinj si dhe sipërfaqe të mëdha me shkurre. Forcat zjarrfi këse dhe banorët po bëjnë të 

pamundurën duke u rrezikuar seriozisht për të mbajtur fl akët larg zonës së banuar... Drejt vatrës së zjarrit 

kanë shkuar forca të panumërta zjarrfi këse dhe shumë automjete... Dëmet duket se janë të pariparueshme 

tek të mbjellat e banorëve të zonës. Sipas policisë shkaktarë të zjarrit janë çobanët. 


77


78 

Kronikë kulturore. 

Teatër poetik me krijime të Nënë Terezës 

Shkodër / Kalaja e Rozafës në Shkodër ka qenë skena e aktivitetit të zhvilluar mbrëmjen esë mërkurës 

në qytetin e Shkodrës në përkujtim të 100-vjetorit të lindjes së Nënë Terezës. Në ambientet e kalasë 

së lashtë Teatri Kombëtar “me mbështetjen dhe nën kujdesin e kryeministrit Sali Berisha” prezantoi 

një teatër poetik me krijime të Nënë Terezës. Të pranishëm për të ndjekur këtë aktivitet kanë qenë 

dhe Kryetarja e Parlamentit Jozefi na Topalli dhe ministri i Kulturës Ferdinand Xhaferaj. Krijime 

poetike të interpretuara nga aktorë të njohur të skenës shqiptare si Tinka Kurti, Margarita Xhepa, 

Ahmet Pasha etj, janë mirëpritur nga publiku i shumtë i pranishëm dje në mbrëmje. Kuarteti muzikor 

“Akustika” ekzekutoi këngët “Dua më shumë Shqipërinë”, këngë kishtare dhe dy këngë shkodrane. 

Personalitetet e pranishme në këtë aktivitet kanë vlerësuar fi gurën e Nënë Terezës dhe veprën që ka 

lartësuar emrin e saj. Përpara këtij aktiviteti, zonja e parë Teuta Topi ka vizituar shtëpinë muze ku ka jetuar 

familja e Nënë Terezës në Shkodër. 


Kronika rozë 

Xhenifer Lopez: “Dua të kem fëmijë të tjerë” 

Maks dhe Emë janë dy binjakët e Xhenifer dhe janë gjithçka për ta bërë atë të lumtur. Diva e muzikës dhe 

fi lmit mendon sërish për të pasur fëmijë të tjerë edhe pse nuk kanë kaluar ende dy vjet nga lindja e dy 

binjakëve. Ajo për të cilën mendon vazhdimisht është të zgjeruarit e familjes. “Dëshiroj të kem fëmijë të tjerë 

– ka thënë Lopez. Në jetë nuk mund të planifi kosh gjithçka, asnjëherë nuk i dihet”. Xheniferi, 40 vjeçe, është 

munduar për të pasur shtatzëninë e parë. Zëra thonë se këngëtarja ka marrë kura për të bërë fekondim. Por 

ajo ka mohuar çdo gjë duke pohuar se mbi çdo gjë tjetër do të donte fëmijë të tjerë. Sa më shpejt madje. 

Kronika gjyqësore 

Shtyhet për të enjten seanca gjyqësore ndaj Albin Kurtit 


Tërhequr më 13 Prill 2010. Është shtyrë për të enjten në orën 11:00, seanca gjyqësore ndaj liderit të 

Lëvizjes “Vetëvendosje”, Albin Kurti. Një vendim i tillë ka ardhur pas kërkesës së avokatit mbrojtës Avni 

Gjakova, për së paku dy ditë kohë për ta lexuar lëndën në tërësi. 

Gjakova, është caktuar sot në këtë detyrë. Avokati Gjakova në fi llim të seancës ka propozuar që të 

ndërrohet përbërja e trupit gjykues. Sipas tij përbërja e trupit gjykues nga gjyqtarë vendës, mbase do të 

mund të sillte Albin Kurtin në seancë. 

Marrë nga shtypi kosovar 

KRONIKA E ZEZË 

Bulqizë 

Kapet me 20 tonë mineral kromi pa dokumente, ndalohet një 46-vjeçar. Dyshohet se sasia e bllokuar e 

mineralit është vjedhur nga subjektet private të palicencuara për shfrytëzim kromi në minierën e Bulqizës. 

Burimet e policisë së Bulqizës bëjnë të ditur se ka nisur procedimi penal për X. Y., 46 vjeç, nga qyteti i 

Bulqizës, për veprën penale “të vjedhjes” parashikuar nga neni 134/1 i Kodit Penal. Burime nga policia 

saktësojnë se gjatë një kontrolli të ushtruar në banesën e 46-vjeçarit iu gjetën dhe sekuestruan në cilësinë 

e provës material 20 tonë krom, për të cilin nuk kishte asnjë dokument justifi kues. Dyshohet se ai e ka 

vjedhur sasinë e mineralit te subjektet private të licencuara për shfrytëzim kromi në Minierën e Bulqizës. 

Marrë nga shtypi i ditës


Konceptet kryesore: kronika, kronika subjektive, kronika objektive, stili i kronikës, struktura e kronikës. 



Parashikimi Pyetje përgjigje Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Lexim dhe pyetje Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 


Parashikimi. Pyetje përgjigje, diskutim i lirë 

Mësuesi/ja e nis mësimin duke u shpërndarë nxënësve dy lloje tekstesh: një kronikë 

subjektive dhe një objektive. (Mësuesi/ja mund të shfrytëzojë tekstin e kronikës në librin 

e nxënësit dhe kronikat e dhëna në rubrikën materiale dhe mjete mësimore). 

Për të identifi kuar llojin e kronikës drejtohen pyetje të tilla: 

- Ç’lloj tekstesh janë? 

- Ç’bëjnë këto lloj tekstesh? 

- Çfarë rrëfejnë? 

- Si i rrëfejnë? 

Me përgjigjet e nxënësve ndërtohet grafi ku harta e mendjes, ku përmblidhen disa nga 

veçoritë e kronikës. 

tekst rrëfyes joletrar jep fakte nga realiteti 

fakte janë me interes për lexuesin objektive/subjektive 

renditen kronologjikisht 

fakte të hollësishme 

Ndërtimi i njohurive. Lexim dhe pyetje. 

Kronika 

u jep përgjigje pyetjeve: 

Kush, çfarë, ku, kur, pse 

Mësuesi/ja përqendron vëmendjen tek pohimi: 

“ Paraqet fakte që mund të jenë më interes për lexuesin.” 

- A mund të identifi koni lloje të ndryshme faktesh (ngjarjesh) që i interesojnë lexuesit? 

- Ngjarje me karakter të përgjithshëm: kronika e bardhë. 

- Ngjarje që trajtojnë aspekte kriminale të shoqërisë: kronika e zezë. 

- Ngjarje nga jeta personale e personave të rëndësishëm: kronika rozë. 

- Ngjarje nga proceset gjyqësore: kronika gjyqësore. 

- A mund të identifi koni në kronikat që ju keni sjellë elemente të tillë? 

Është një veprimtari ku nxënësit punojnë në dyshe. 

Nxënësit lexojnë me radhë pjesë të caktuara të 

mësimit dhe shkruajnë anash tekstit çështjet (faktet, 

konceptet) kryesore. Pasi mbaron së lexuari nxënësi i 

parë, i dyti i bën pyetje rreth tekstit. Pyetjet i shënojnë 

në skeda letre dhe ,nëse nxënësi i dytë bie dakord me 

përgjigjen, e shkruajnë atë në skedën e pyetjes. Pas 

kësaj shkëmbehen rolet. 

79


80 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të punojnë në dyshe me materialin e librit duke 

përdorur strategjinë lexim dhe pyetje. 

Mësuesi/ja shënon në tabelë faktet a të dhënat kryesore. 

Informacioni në kronikën me titull ”Dy të rinj në mes të detit” është i ndërtuar mbi 

pesë pyetjet, mbi të cilat ndërtohet çdo artikull: 

Kush (dy të rinj) 

Çfarë (dy të rinj kanë bërë shëtitje në det me motor uji) 

Ku (në Vlorë.) 

Kur (një pasdite) 

Pse (donin të eksploronin gadishullin e Karaburunit…) 

- Çfarë strukture ka kronika? 

Struktura e kësaj kronike është ndërtuar në mënyrë kronologjike. Faktet jepen sipas 

rrjedhës në të cilën kanë ndodhur në të vërtetë. 

- Çfarë lloj kronike është? 

Është një kronikë objektive ku theksohen vetëm faktet pa dhënë opinione individuale. 

Kanë zgjedhur të bëjnë xhiro me motor uji. 

Kanë mbetur në mes të detit. 

Motori nuk kishte karburant. 

Janë munduar ta afrojnë motorin afër bregut. 

Rrymat i kanë tërhequr në thellësi. 

Dy orë më pas kanë mundur të zbarkojnë në “Gjirin e Dafi nës” 

Kanë parë një gomone… 

- Ç’veçori gramatikore e karakterizojnë? 

Kronika është e ndërtuar kryesisht me fjali të përbëra me marrëdhënie nënrenditëse, 

ku mbizotërojnë fjalitë me pjesë të nënrenditura kohore, shkakore e ftilluese. 

• Kanë zgjedhur/ që të bëjnë xhiro me motor uji,/ teksa kanë menduar/ që gjatë 

këtij udhëtimi në det të shohin edhe gadishullin e Karaburunit.( fjali e përbëra me katër 

pjesë, me marrëdhënie nënrenditëse ftilluese (kundrinore) dhe shkakore) 

• Fjali e përzier, me marrëdhënie nënrenditëse dhe bashkërenditëse: Rreth orës 18:oo 

ata kanë parë një gomone me turistë (pj. e pavarur) dhe u kanë bërë shenjë (pj. 

kryesore) që të afrohen dhe t’i marrin me vete (dy pjesë të nënrenditura qëllimore që 

janë të bashkërenditura me njëra-tjetrën). 

Pj. e pavarur Pj. kryesore 

Pj.n. qëllimore 

Pj.n. qëllimore 

Foljet janë kryesisht në kohën e kryer të thjeshtë: kanë zgjedhur, kanë menduar, kanë 

mbetur, ka qenë, kanë qëndruar, ka kaluar, kanë parë, ka nisur, janë mundur etj. 

Përdorimi i mbiemrave në këtë tekst nuk është i rrallë: e rrezikshme, e vogël, 

gjyqësore

Përforcimi. Diagram i Venit. 

objektive 

� 

Titulli ndërtohet me fjali emërore: Dy të rinj në mes të detit 


Leksiku i përdorur është ai i ligjërimit bisedor me fjalë të zgjedhura nga ai libror, të cilat 

vihen në thonjëza: “eksplorojnë”,”zbarkojnë”. 

Pasi nxënësit punojnë në dyshe, identifi kojnë së bashku me mësuesin këto veçori. 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve ta përqendrojnë vëmendjen 

edhe një herë te e njëjta kronikë, e cila një herë është dhënë si kronikë objektive dhe 

një herë si subjektive. 

U kërkon të evidentojnë në dyshe dallimet mes këtyre dy kronikave 

Faktet tregohen 

në mënyrë: 

- të saktë 

- të përmbledhur 

- objektive 

Në fund të orës së mësimit mësuesi bën konkluzionet e orës dhe vlerëson me notë. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 6, faqe 60 

Tema 

18. Teksti 

rrëfyes joletrar 

Kronika 

(ora II) 

Mbizotëron fakti 

faktet tregohen: 

-të shoqëruara me opinionin 

e atij që shkruan; 

-ka qëndrim subjektiv 

-faktet janë zmadhuar 

subjektive 


• Të vëzhgojë kronikën nga ana grafi ke (të dallojë llojin e shkrimeve të titujve, 

vendosjen e materialit në shtylla dhe llojin e shkrimit, fotot dhe mjetet ilustrative) 

- të dallojë informacionet që u përgjigjen pesë pyetjet bazë të shkrimit; 

- të analizojë veçoritë e gjuhës së një kronike; 

- të shkruajë një kronikë. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme artikujsh gazetash, kronikash, 


Konceptet kryesore: kronikë, kronikë subjektive, kronikë objektive, stili i kronikës, 

struktura e kronikës. 



Parashikimi Përvijim i të menduarit Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 


81


82 


Parashikimi. Përvijimi i të menduarit 

Është një teknikë në të cilën nxënësit punojnë në dyshe për të 

rikujtuar njohuritë duke u mbështetur në pyetje të ndryshme. 

Nxënësit punojnë duke bërë skica, shigjeta, kuti,rrathë 

etj. Me anë të kësaj teknike ata dallojnë dhe organizojnë 

konceptet kryesore dhe lidhjet që ekzistojnë midis tyre. 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit kanë sjellë 

në klasë lloje të ndryshme kronikash. Diskutojnë së bashku rreth llojeve të tyre. 

Më pas mësuesi/ja ripërsërit disa nga njohuritë e marra prej nxënësve për kronikën. 

Në tabelë ndërtohet skema nga një dyshe nxënësish dhe ky proces ndiqet nga 

nxënësit e tjerë, të cilët mund të bëjnë plotësimet e nevojshme. 


Grupi I - Ushtrimi 1 

Grupi II - Ushtrimi 2 

Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe bazë prej pesë vetash. Më pas nxënësit ndahen 

në grupe ekspertësh dhe punojnë përkatësisht: 

a) 

Kush – një avion i linjës Spain air me 172 persona në bord. 

Çfarë – është përplasur me fundin e pistës së aeroportit të Madridit. Nga ky 

incident kanë mbetur të vdekur në vend të paktën 153 veta. 

Ku – në aeroportin e Madridit. 

Kur- rreth dy orë më parë. 

Pse – sepse ka pësuar një defekt, sapo kishte arritur shpejtësinë për t’u ngritur në ajër. 

b) 

Kush -një tërmet i fuqishëm 

Çfarë – tronditi, shkaktoi dëme të vogla materiale, 

Ku – në Gjoricë të Dibrës, në verilindje të Shqipërisë 

Kur – pak para mesnatës, në orën 23 e 49 minuta 

Pse - 

Në tekstin e parë janë përdorur rregullat për ndërtimin e kronikës. 

1. Faktet renditen sipas rendit kronologjik: 

- Rreth dy orë më parë një avion i linjës Spain... 

- Menjëherë në vendngjarje kanë mbërritur ekipet mjekësore...nxjerra e viktimave 

dhe shpëtimi i të mbijetuarve... 

- Burimet policore japin të dhënat e para... 

- Burimet zyrtare japin versionin për ngjarjen 

- Kryqi i Kuq jep të dhëna për dëmtimin e mjedisit dhe sugjeron masat 

- Gazetarët kanë raportuar për gatishmërinë e ambulancëve 

2. Tregohen me saktësi vendi, koha dhe çfarë ka ndodhur (informacioni u përgjigjet 

të gjitha pyetjeve bazë të kronikës). 

3. Faktet jepen me saktësi pa u ngatërruar me opinionet: (dy paragrafët e parë) 

4. Opinionet jepen në ligjëratë të drejtë, ku përsëriten fjalët që kanë thënë burimet zyrtare. 

5. Stili bisedor 

6. Mjetet gjuhësore


a. morfologjike: 

- përdorimi i foljeve kryesisht në kohën e kryer: kanë mbetur, kanë mbërritur, 

kanë fi lluar, kanë qenë, është shpërndarë, kanë bërë, ka nxjerrë etj.; 

- përdorimi i kufi zuar i mbiemrave kryesisht mbiemra marrëdhëniorë: 

e deklaruar, zyrtare, mjekësore, policore, përfundimtare, i kuq, e ndotur, të bardha etj. 

b. sintaksore: 

a. përdorimi i fjali të thjeshta të zgjeruara: 

Nga ky incident kanë mbetur të vdekur në vend 153 veta. 

Të paktën kjo është shifra e deklaruar në mënyrë zyrtare nga autoritete spanjolle. 

b. Fjali të përbëra me pak pjesë, me marrëdhënie nënrenditëse dhe bashkërenditëse: 

- Menjëherë pas aksidentit në vendin e ngjarjes kanë mbërritur ekipet mjekësore,/ të 

cilat kanë fi lluar nga puna për nxjerrjen e viktimave dhe për shpëtimin e të plagosurve të 

mbetur nën rrënojat e avionit (Fjali e përbërë me dy pjesë me nënrenditje përcaktore) 

Pj. kryesore 

Pj.n. përcaktore 

- Burimet policore spanjolle kanë bërë me dije për mediet/ se numri i të vdekurve 

është 153, /por mendohet/ se nuk do të jetë shifra përfundimtare.(Fjali e përbërë me 

katër pjesë e përzier – pjesa I –kryesore, pjesa II e nënrenditur ftilluese, pjesa III e 

bashkërenditur kundërshtore, pjesa IV e nënrenditur ftilluese.) 

Pj. kryesore Pj. kryesore 

Pj.n. ftilluese Pj.n. ftilluese 

Përdorimi i ligjëratës së drejtë 

“ Aksidenti në fjalë ndodhi me aeroplanin 5022, i cili sapo kishte arritur shpejtësinë 

për t’u ngritur në ajër ka pësuar një defekt, që më pas e ka nxjerrë menjëherë jashtë 

piste” - thanë burime zyrtare. 

Edhe në tekstin e dytë janë përdorur rregullat për ndërtimin e kronikës. 

1. Faktet renditen sipas rendit kronologjik: 

- Një tërmet i fuqishëm tronditi mbrëmë pak para mesnatës Shqipërinë,. 

- Sipas shërbimit sizmologjik shqiptar, tërmeti është regjistruar në orën 23 e 49 dhe 

goditja ka qenë 5.4 gradë të shkallës Rihter..... 

- Lëkundjet janë ndier dhe në kryeqytet 

- Tërmeti ka shkaktuar dëme të vogla 

- Autoritetet kanë njoftuar shembjen e vetëm dy shtëpive etj. 

2. Tregohen me saktësi vendi, koha dhe çfarë ka ndodhur (informacioni u përgjigjet 

të gjitha pyetjeve bazë të kronikës, me përjashtim të pyetjes pse). 

3. Faktet jepen me saktësi dhe për këtë referohet burimi (shërbimi sizmologjik): 

4. Nuk ka të dhëna për opinione, por citohen burime zyrtare, si autoritetet vendore. 

5. Përdoret ligjërimi bisedor. 

6. Mjetet gjuhësore 

a. morfologjike: 

- përdorimi i foljeve kryesisht në kohën e kryer: kanë qenë, kanë njoftuar, kanë 

konfi rmuar, ka zgjatur, janë përfshirë etj.; 

- përdorimi i kufi zuar i mbiemrave: sizmiologjik, i fuqishëm, të para, të vogla, të gjatë etj. 

83


84 

b. sintaksore: 

1. përdorimi i fjali të thjeshta të zgjeruara: 

- Lëkundjet janë ndier të fuqishme dhe në kryeqytet. 

Sipas të dhënave të para, tërmeti ka shkaktuar disa dëme të vogla materiale. 

2. Fjali të përbëra me pak pjesë, me marrëdhënie nënrenditëse dhe 

bashkërenditëse: 

- Sipas shërbimit sizmologjik shqiptar, tërmeti është regjistruar në orën 23 e 49 

minuta/ dhe goditja ka qenë 5.4 gradë të shkallës Rihter me intensitet 7 ballë në 

epiqendrën e tij,/ që ka qenë në fshatin Gjoricë...(Fjali e përbërë me tri pjesë, përzier, 

me bashkërenditje dhe nënrenditje përcaktore) 

Pj. e pavarur 

Pj. kryesore 

Pj.n. përcaktore 

- Autoritetet vendore kanë konfi rmuar,megjithatë,/ se banorët e fshatrave pranë 

epiqendrës janë përfshirë nga paniku/ dhe për një kohë të gjatë pas tij kanë qëndruar 

jashtë banesave të tyre, për shkak të frikës së përsëritjes së tërmetit /duke qenë se 

në disa prej shtëpive ka pasur krisje të mureve.(Fjali e përbërë me katër pjesë e 

përzier – pjesa I –kryesore, pjesa II e nënrenditur ftilluese, pjesa III e bashkërenditur 

kundërshtore, pjesa IV e nënrenditur ftilluese.) 

Pj. kryesore Pj. kryesore 

Pj.n. ftilluese Pj.n. shkakore 

Grupi III- Ushtrimi 3 

Lexuesi ka interes sepse ka të bëjë me çështje që përfshijnë jetën e shumë njerëzve etj. 

Grupi IV – Ushtrimi 4 

Nënvizoni foljet në të dy tekstet dhe përcaktoni kohën dhe mënyrën. Argumentoni 

përdorimin e tyre. 

Foljet përdoren kryesisht në mënyrën dëftore dhe në kohën e kryer. Mënyra dëftore e 

tregon veprimin të sigurt, që ndodh vërtet, kurse koha e kryer tregon se veprimet 

kanë ndodhur (janë realizuar plotësisht). Të dy ngjarjet e kronikave tregojnë një veprim 

të përfunduar. 

Nxënësit mund të zgjedhin nga katër fjalë për çdo klasë dhe të bëjnë analizën e tyre. 

P.sh.: 

Emra: 

aksident- emër i përgjithshëm, n. njëjës, gj. mashkullore, konkret, trajta e pashquar, r. 

emërore, lakimi I, 

të Madridit - emër i përveçëm, n. njëjës, gj. mashkullore, konkret, trajta e shquar, r. 

gjinore, lakimi I, 

puna - emër i përgjithshëm, n. njëjës, gj. femërore, abstrakt, trajta e shquar, r. emërore, 

me parafjalë, lakimi III,

� 


e viktimave - emër i përgjithshëm, n. shumës, gj. femërore, konkret, trajta e shquar, r. 

gjinore,, lakimi III. 

Mbiemra: 

(shifra) e deklaruar – mbiemër i nyjshëm, n. njëjës, gj. femërore, r. emërore 

(nga autoritetet) spanjolle – mbiemër i panyjshëm, n. shumës, gj. femërore, r. 

emërore 

(shifra) përfundimtare– mbiemër i panyjshëm, n. njëjës, gj. femërore, r. emërore 

(re) të bardha – mbiemër i nyjshëm, n. shumës, gj. femërore, r. emërore, shkalla 

pohore 

Grupi V- Ushtrimi 5 

Fjalët kyç të tekstit I 

Avion, aksident, ajror, Madrid, 153 viktima, të plagosur, ekipe mjekësore, burime 

policore, burime zyrtare, defekt, re tymi, sirenat e autoambulancave 

Fjalët kyç të tekstit II 

Shqipëri, tërmet, mesnatë, 5.4 shkallë Rihter, 7 ballë, epiqendër, Gjoricë e Dibrës, 

dëme materiale, s’ka viktima, 


Mësuesi/ja e ndan klasën në tri grupe. Secili prej tyre duhet të shkruajë një kronikë në 

bazë të temave 

a) Kronikë e bardhë. Një ngjarje me karakter të përgjithshëm, si p.sh., një 

veprimtari shkollore (Kampionati i atletikës të shkollave të mesme, Fituesi i olimpiadës 

së matematikës Koncert bamirësie i organizuar nga këngëtarët shqiptarë në Ditën 

ndërkombëtare të fëmijëve etj.) 

b) Kronikë e zezë. Një aksident automobilistik 

c) Kronikë gjyqësore. 

d) Kronikë rozë. Paparaci në gjurmë të vipave. 

Nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur për të shkruar nja kronikë duke u mbështetur 

në të dhënat e ushtrimit 8. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi bën konkluzionet e orës dhe vlerëson me notë. 

Detyrë shtëpie: 

a) ushtrimi 7 faqe 60 

b) parapërgatitje: sillni në klasë kronika të ndryshme historike ( për këtë detyrë mësuesi mund ta 

ndajë klasën në 6 grupe me nga pesë nxënës, dhe çdo grup duhet të sjellë një kronikë historike 

Nxënësit në grup duhet të evidentojnë veçoritë e kronikës historike. 

85


86 

Tema 

19. Teksti 

rrëfyes 

joletrar. 

Kronika 

historike 

Model kronike historike 

Herbert Tan 

Për nji Konkordat në Shqipni 


• Të identifi kojë llojin e kronikës historike. 

a. Të dallojë elementet përbërëse të kronikës historike; 

b. të analizojë elementet rrëfyese në një kronikë historike; 

c. ta analizojë kronikën nga ana gjuhësore; 

d. të shkruajë një kronikë historike. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme gazetash, kronikash historike, 


(Me qëllimin e rregullimit të marrëdhënieve në mes Kishës Katolike dhe mbretërisë shqiptare, 

në fi llim të viteve 30-të, Arqipeshkëvi i Shkodrës Monsinjor Mjeda fi lloi bisedimet me Vatikanin, 

për arritjen e një Konkordati (marrëveshjeje), i ngarkuar nga qeveria shqiptare. Materiali që 

po paraqesim më poshtë kërkon të ndriçojë marrëdhëniet e së drejtës kishtare në Shqipëri 

deri në këtë periudhë. Ardhja e komunizmit u shoqërua me dhunimin e të gjitha të drejtave të 

mëparshme që mbronin Kishën Katolike në Shqipëri. Për arsyen e mësipërme ekziston një 

vakuum i madh ligjor edhe në aspektin e mësipërm. Nëpërmjet këtij artikulli kërkojmë të vëmë 

në dukje se çdo raport i komuniteteve fetare me shtetin duhet të mbështetet në institucione të 

përcaktuara qartë ligjërisht. Hapi i parë ku duhet të mbështetet një marrëveshje e tillë duhet 

të jetë kushtetuta stabile e shtetit, e cila përbën garantin e parë për fi llimin e bisedimeve 

për një konkordat. Një prej pyetjeve që anëtarët e një komuniteti do të duhet t’i bëjnë vetes 

në një rast referendar konstitucional është se, sa një projekt-kushtetutë mbron të drejtat e 

aspiratat e komunitetit, të drejtat e barabarta demokratike brenda bashkësisë shtetërore? Në 

këtë drejtim, a përbën Kushtetuta garantin e parë për mbrojtjen e drejtave të popullit tim në 

përgjithësi? (Phoenix) 

….Shumë herët ka arritur Krishterimi të zërë vend në Shqipëri. Ka të dhëna se që në kohën e 

Apostujve është predikuar në Lezhë. Megjithatë, kryesisht prej Jugut, prej Epirit dhe Maqedonisë, mori 

rrugë Krishterimi në Shqipëri. Ipeshkvia e Prizrenit ishte që në vitin 518 një konkurruese e Selanikut, 

ndërsa Shkodra shënohet që në vitin 387 si Arqipeshkvi. Gjatë emigrimit të popujve (avarëve), 

krishterimi në Shqipëri pati humbje të rënda. Leo Isauri ia kaloi në vitin 740 Shqipërinë e krishterë 

Patriarkut të Kostandinopojës. Kështu u përfshi edhe Shqipëria në ndarjen e madhe. Në shekullin XII 

dhe XIV u kërkua me forcë shkëputja e katolikëve të ritit Bizantin nga Roma. Nën drejtimin e Heroit 

Kombëtar Shqiptar, Gjergj Kastriotit, të quajtur Skanderbeg (1404-1468), Kisha Katolike Shqiptare 

arriti fuqizimin dhe lulëzimin e saj më të madh që ishte njohur ndonjëherë. Nën drejtimin e tij u arrit të 

ngriheshin më shumë se 20 Ipeshkvi. Mbas vdekjes së Skanderbegut, e sidomos mbas pushtimit të 

Tivarit (Antivari 1521), vendi ra nën pushtimin turk. 

Që me këtë pushtim katolicizmi shqiptar fi lloi të pësonte humbje të mëdha. Besnikët e Kishës 

u detyruan të fshihen në malet e Veriut, si Shkodër, Pejë, Gjakovë, Prizren etj. Nën mbrojtjen e 

fuqive europerëndimore, sidomos Francës, katolikët fi lluan të popullonin qytetet. Por, për sa i përket


veprimtarisë fetare, çdo aktivitet i kishës ishte i ndaluar. Për shekuj me radhë nuk u dëgjua më kumbimi 

i kambanave. Që atëherë u shfaq një fenomen shumë interesant në jetën e Kishës Katolike: meshtarët 

shqiptarë thuajse deri në shekullin XIX, mbajtën të veshur kostum popullor. 

Në këtë situatë ndrydhëse jetoi Kisha Katolike Shqiptare thuajse tre shekuj me radhë. Fillimi i revoltave 

për liri në shekullin XVIII, të frymëzuara prej Kishës dha frytet e saj vetëm në shekullin XIX. Franca, 

Italia dhe sidomos Austria u bënë mbështetëset kryesore të katolicizmit shqiptar. Që nga viti 1848 

Austria fi nancoi rregullisht Kishën Katolike thuajse në të gjitha drejtimet. 

Nën mbrojtjen e shteteve të lartpërmendura, Kisha Katolike arriti të merrte formë dhe i shkëputi shumë 

privilegje qeverisë turke, të cilat i ruajti deri me lirimin e vendit në vitin 1912. Kështu mund të përmendet 

një fuqi Juridike (pro foro externo) mbi besimtarët katolikë. Kleri katolik gëzoi një mbrojtje të sferës 

private ku hapësira brenda mureve të kishës gëzoi një lloj paprekshmërie. Besimtarët katolikë arritën, 

falë kishës, të përjashtoheshin prej ushtrisë e sidomos të arrinin mospagimin e taksave, lirinë tregtare 

etj. Në sferën e kulturës u arrit që katolikët shqiptarë të gëzonin të drejtën e shkollave, mbledhjeve 

publike dhe publikimin e librave, revistave etj…. 

Konceptet kryesore: kronika historike, tekst narrativ, struktura e kronikës. 

Përktheu nga gjermanishtja 

Gjergj Kola 

http://www.dardania.com/phoenix 



Parashikimi Shkëmbe një problem Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Lexim dhe pyetje Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 


Parashikimi. Shkëmbe një problem 

Është një veprimtari bashkëpunuese që kërkon nga nxënësit 

të gjejnë çështje të rëndësishme në një temë studimi 

dhe pastaj të formulojnë për të një problem që duhet ta 

zgjidhë një grup tjetër. Kjo metodë i mëson nxënësit të 

identifikojnë a njëjtësojnë një çështje të rëndësishme në 

lëndën mësimore, të formulojnë probleme për ato çështje 

dhe të ndërveprojnë me të tjerët. 

Mësimi nis me detyrën e shtëpisë. Nxënësve u është kërkuar të sjellin në klasë kronika 

të ndryshme historike. Ata janë ndarë në 6 grupe me nga pesë nxënës. Mësuesi/ja vë 

përballë njëri-tjetrit grupet dy e nga dy. Grupet e nxënësve shkëmbejnë me njëri-tjetrin 

nga një tekst, të cilin ata mendojnë se është kronikë. Grupit kundërshtar i duhet të 

evidentojë ato elemente, të cilat e klasifi kojnë si të tillë. Me qëllim që në këtë etapë të 

mësimit të përfshihen të gjithë nxënësit (edhe ata që nuk lexojnë shumë) mësuesi/ja 

mund të përgatisë në një tabelë letre elemente që i drejtojnë nxënësit në veçoritë që i 

identifi kojnë tekstet e dhëna, si kronika historike: 

Kronika historike tekst narrativ (pse? sepse rrëfen) 

Ose: Çdo të thotë tekst narrativ? 

(Përgjigjja që mund t’i lind në mendje nxënësit është që rrëfen) 

87


88 

Veçoritë e kronikës Themelimi i Katedrales së Shkodrës 

Qëllimi i kronikës 

Koha 

Vendet 

Fakt subjektiv 

Fakte objektive 

Personazhet 

Fakte objektive 

Rreth themelimit të Kishës së Madhe goja e popullit ka ruejtë disa ngjarje e 

thanie, të cilat disa po i rreshtoi këtu: 

Ditën e shtimjes së themeleve, populli i pafarë kishte ardhë 

nga të gjitha anët e krahinat e Shqipnisë dhe qyteti mbanë kishte marrë 

pamjen e një kremtimi të jashtëzakonshëm: burra, gra, pleq e plaka, djem e 

vajza të vogla, fshatarë e malësorë, pasanikë e të vorfën kishin zanë vend në 

oborrin e Palok Krandes te ara e Marin Gjonej, i cili e dhuroi tokën ku do të 

ndërtohej kisha. 

Difton historiani françeskan Atë Marin Sirdani, që kishte ndie prej të vjetrish, 

se fi rmani i lejes nga Sulltani për ndërtimin e kishës, kishte ardhë qysh në vitin 

1851, por duket se për arsye të mbledhjes së të hollavet u shtye deri ditën e 7 

prillit 1858. Si u vu kryqi aty ku sot asht lteri i madh, dhe u ngulën piketat, lexoi 

fi rmanin e Sulltanit (dekretin), u bekue guri i parë i themelit nga Imzot Topich dhe 

u çelën themelet. 

Ndodheshin pranë në ceremoni: Dom Ejëll Radoja, famullitar i qytetit me 

ndihmësat Dom Ejëll Tanushi, Dom Mëhill Maraçi, Dom Zef Paci (Shestani), 

Dom Simon Berisha, Hafi z Daut Efendi Boriçi, trupi konsullor i akredituem 

ipeshkvijt e dioqezave sufragane, kleri shekullar e rregulltar, xhakojt e seminarit 

dioqezan, parsia e popull. 

Sendekomini (arkëtari i fi nancës së qarkut) vilajetit, shprazi 700 lira turke fl orini 

prej një çinije shkrue në savat e mbulue me shami mëndafshi me topa ari 

dhuratë e Sulltanit për ndërtimin e katedrales. Papa i Lumi Piu IX me anën e 

Imzot Topich, dërgoi 1000 skuda, ndihmë për godinë e kishës dhe në vitin 1861 

e naltoi Kishën e Madhe Metropoli. 

Guri i themelit u shti së pari në skaj të kishës, aty ku sot shifet i murosun një 

gurë trekandësh me një sy (syni i Zotit) me fjalët të gdhenduna italisht “Dio vede 

tutto” (Zoti shef gjithçka). 

Gratë hoqën sendet e arit nga fyti dhe i lëshuene në themele. 

Kisha e Madhe asht e gjatë m.73,50 (deri te balaustra 50m) e gjanë 40 metra 

dhe e naltë 23,50m. Tregohet se Dom Ejëll Radoja kishte llogaritë madhësinë 

për 4.000 vetë sa mund të rrijshin ndejë kambëkryq, por në kambë mund të 

rrijnë edhe 6.000 vetë, dhe tue mbushë çdo skutë arrijnë 7.000 besimtarë. 

Puna nisi me vrull të madh dhe për çdo të dielle, mblidheshin burra, të rij e fëmijë 

me bartë gur, tulla, me ba gëlqere, me njitë material nder skela në mënyrë që 

për një javë të mos mungojnë ustallarët. U pat vendosë që secila shtëpi të 

dërgonte nga një djalë falas me punue për 6 muej rresht, ndër të cilët qe Gjokë 

Muzhani që asokohe ishte 15-16-vjeçar. 

Gjatë punimeve dy herë rresht u pat shembë gunga e kishës derisa erdhi nga 

jashtë (me sa duket një konstruktor) një inxhinier i cili e kreu sikurse sot asht. 

Pasi punojnë për 10 minuta të pavarur grupet japin përgjigjet e tyre. Mësuesi dëgjon 

përgjigjet, i vlerëson ato dhe shënon ato elemente që kanë nevojë për t’u saktësuar në 

përgjigjet e nxënësve. 


Vendet- Shkodër 

Koha- vitet 1858-1861 Ditën e shtimjes së themeleve, 

personazhet, -, Avdi Pasha, Valiu i Shkodres, Imzot Topich, Dom Ejëll Radoja, famullitar i 

qytetit me ndihmësat Dom Ejëll Tanushi, Dom Mëhill Maraçi, Dom Zef Paci (Shestani), Dom 

Simon Berisha, Hafi z Daut Efendi Boriçi, trupi konsullor i akredituem ipeshkvijt e dioqezave 

sufragane, kleri shekullar e rregulltar, xhakojt e seminarit dioqezan, parsia e popull.

Ndërtimi i njohurive. Lexim dhe pyetje. 


faktet, - populli i pafarë kishte ardhë nga të gjitha anët e krahinat e Shqipnisë, fi rmani i 

lejes nga Sulltani për ndertimin e kishës, kishte ardhë qysh në vitin 1851, u vu kryqi aty 

ku sot asht lteri i madh, dhe u ngulën piketat, lexoi fi rmanin e Sulltanit (dekretin), u bekue 

guri i parë i themelit nga Imzot Topich dhe u çelën themelet. Sendekomini (arkëtari i 

fi nancës së qarkut) vilajetit, shprazi 700 lira turke fl orini prej një çinije shkrue në savat e 

mbulue me shami mëndafshi me topa ari dhuratë e Sulltanit për ndërtimin e katedrales. 

Papa i Lumi Piu IX me anën e Imzot Topich, dërgoi 1000 skuda, ndihmë për godinë e 

kishës dhe në vitin 1861 e naltoi Kishën e Madhe Metropoli……… Kisha e Madhe asht e 

gjatë m.73,50 (deri te balaustra 50m) e gjanë 40 metra dhe e naltë 23,50m.etj 

pjesët subjektive- qyteti mbanë kishte marrë pamjen e një kremtimi të jashtëzakonshëm: 

qëllimi i tregimit- të informojë lexuesin 

Shënim: Nëse jo të gjithë nxënësit kanë sjellë tekste të kronikave historike mësuesi 

mund t’u japë nga një model. 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja e ndan klasën në dyshe dhe u kërkon të punojnë 

me tekstin e ushtrimit 1. Nxënësit, pasi ta kenë lexuar tekstin në dyshe, duhet t’i 

përgjigjen pyetjes: 

- Pse është tekst narrativ? 

Është tekst narrativ, sepse rrëfen për ngjarje, njerëz, data, vende. 

- Pse është kronikë historike? Nxënësit analizojnë elementet e kronikës historike, si: 

vendi, koha, personazhet, faktet, pjesët objektive/subjektive, qëllimi i tregimit. 


- Vendi- Shqipëria 

- Koha –mesi i shek XVI 

- Personazhet -......shqiptarët??? 

- Fakte objektive- vendi ka 100 vjet që ndodhet nën sundimin otoman. Pas luftërash të 

përgjakshme muret e qyteteve janë shembur, shumë katunde janë djegur 

Qytetet kanë marrë pamjen e kasabave të Orientit,... ngrihen minaret e xhamive, shumë 

familje janë shkulur... katolicizmi ishte në tërheqje, sepse.....akoma edhe në vitin 1660 

himarjotët në një shkresë...... 

Humanizmi përveçse përtëriti gjithë jetën mendore të Italisë, u bë edhe një kthesë për 

Evropën. Një epokë të re në fushën mendore kish hapur më anë tjetër shtypi me shkronja 

të lëvizshme që shpiku më 1440 Gutenbergu..... 

- Fakte subjektive- pas luftërash të përgjakshme, muret e qytetit janë shembur, shumë 

katunde janë djegur, shumë... 

familje janë shkulur e kanë marrë arratinë..... dhe kjo herezi mori dhenë në shekujt e 

mëpastajmë me krahina të tëra kjo rrymë që u ndie në gjithë Evropën nuk mund të mos jetë 

ndier edhe në anët tona....... 

- Qëllimi i rrëfi mit – është jo vetëm të informojë, por edhe të bindë lexuesin për atë që rrëfen. 

- Model zgjidhjeje e Ushtrimit 3: Analizojeni tekstin nga ana gjuhësore 

- Leksiku –fjalët që përdor autori lidhen me fusha të caktuara të veprimtarisë shoqërore: 

- a. Kur rrëfen për pushtimin turk, përdor fjalë turke: osman, kasaba, xhami, minare, Orient’ 

- b. Kur rrëfen për fatin e fesë katolike, përdoren fjalë nga fusha teologjike: katolicizëm, 

fe kristiane, islam, herezi, misionar, kleri, kurja romake, libra të liturgjisë, kardinalë, 

priftërinj, breviarë, ofi cet...; reformë, kundërreformë; 

89


90 

- c. Kur rrëfen për humanizmin dhe kthesën që pësoi Evropa, përdoren fjalë nga fusha e 

kulturës: humanizmi, jeta qytetare, kultura laike, ngjallje e letërsisë, formim kulturor, shkrimtarë, 

shtypi, shtypshkronja, libri, lëvizje letrare, shkrime, shtypshkrime, dorëshkrime etj. 

Struktura sintaksore: 

a. fjali të thjeshta të zgjeruara: 

Jemi në mesin e shek. XVI. Folja është në kohën e tashme, që quhet edhe e tashmja 

historike. Autori për t’i afruar ngjarjet dhe për ta bërë rrëfi min sa më interesant, përdor 

në vend të kohës së kryer, kohën e tashme. 

b. Fjali të përbëra me marrëdhënie nënrenditëse, bashkërenditëse e të përziera: 

Vendi ka gati 100 vjet/ që gjendet nën sundimin e osmanëve. Foljet janë në kohën e 

tashme. (Fjali e përbërë me dy pjesë me marrëdhënie nënrenditëse përcaktore.) 

Misionarët e vizitorët/ që dërgon Vatikani në këtë anë në shekujt XVII e XVIII, 

përshkruajnë me ngjyra të gjalla më një anë të shkuarit tatëpjetë të fesë kristiane, 

më anë tjetër padijen e klerit, po edhe të lënët e këtyre provincave pas dore nga ana e 

kurjes romake, ndër të tjera edhe mungesën e librave të liturgjisë./ (Fjali e përbërë me 

dy pjesë me marrëdhënie nënrenditëse përcaktore.) 

Përforcimi. Shkrim i shpejtë 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve të shkruajnë një kronikë 

historike duke u mbështetur në informacionet që kanë gjetur ata vetë. U kërkohet 

nxënësve të vënë theksin në elementet e përmbajtjes së kronikës historike. 

Për të realizuar objektivin e të shkruarit të një kronike historike mësuesi/ja mund të 

ndjekë disa rrugë: 

a. t’u sugjerojë nxënësve 2-3 orë më parë të mbledhin informacion rreth një teme të caktuar, 

b. t’u ofrojë vetë të dhëna që t’iu shërbejnë për të shkruar kronikën; 

c. mund të përdoret edhe vetë kronika e dhënë në libër, mbi bazën e së cilës 

nxënësit të marrin të dhënat dhe të rishkruajnë një kronikë origjinale; 

d. t’u sugjerojë të lexojnë vepra që përmbajnë informacion me karakter historik, mbi 

bazën e të cilave nxënësit të ndërtojnë kronikë historike. 

Shënim. Për realizimin e kësaj detyre mësuesi duhet të llogaritë kohën që nxënësit 

ta përfundojnë detyrën në klasë, dhe më pas u jepet si detyrë ta redaktojnë, plotësojnë 

dhe ta përfundojnë në shtëpi. 

Model kronike historike 

Duke u mbështetur në veprën Kujtimet e M. Frashërit, mbledhur nga nipi i tij (material 

i sugjeruar) nxënësit mund të marrin të dhënat që t’i përdorin për shkrimin e kronikës. 

Në vitin 1930, meqenëse kabineti Koço Kota kishte dhënë dorëheqjen, Zoti Pandeli 

Evangjeli u ngarkua të formonte kabinetin dhe Naltmadhnia e Tij Mbreti më propozoi 

dikasterin eMinistrisë së Ekonomisë Kombëatre, të cilën e pranova. Me të hyrë në këtë 

dikaster dëshirova që sistemin e punimit bujqësor ta zbatonin në të gjitha katundet e 

një qarku, i cili ishte qarku i Kavajës, sepse ky qark ka një fushë pjellore dhe kodrina 

të buta, ndodhej afër detit dhe mbi rrugën kryesore kombëtare që përshkon mesin e 

Shqipërisë. U zgjodhën agronomët më të mirë, shumë a pak të specializuar në degët e 

ndryshme të bujqësisë, në Kavajë u formua një zyrë teknike, me depo veglash, me uzinë 

meremetimi të këtyre veglave, me farëra të seleksionuara, me kafshë të mëdha racash, 

dhe çdo agronomi iu caktua një zonë e përbërë prej 4-5 katundesh, ku agronomi, pasi 

të studionte e të hetonte gjendjen bujqësore, blegtorale dhe klimatike të zonës, do të 

shtrëngonte popullsinë e katundeve për të zbatuar punimin intensiv, duke iu dhanë 

bujqve çka u mungonte, si vegël, farë, fi danë e të tjera. 

Meqenëse katundarët bujq kudo dhe kurdoherë janë konservatorë, një sistem i ri i 

detyrueshëm punimi u dukej i rëndë dhe, sipas mendësisë së tyre, nuk e përfytyronin

� 


Detyrë shtëpie. Parapërgatitje tema Autobigrafi a. Sillni në klasë autobiografi të ndryshme. 

(mund të lexojnë Autobigrafi a e Nolit). 

Tema 

20. Teksti 

rrëfyes 

joletrar. 

Autobiografi a 

dot që një njeri i kënduar, që s’kishte ngarë parmendën si katundari, ta dinte bujqësinë 

më mirë se ai. Por më vonë shpejt e kuptuan dobinë e këtij sistemi dhe kështu zyra 

teknike e Kavajës për gjithë ditën ishte plot me katundarë, të cilët kush kërkonte vegla 

të reja, kush farëra të seleksionuara, kush kafshë të racës për damazllëk, kush pyeste 

për sëmundjen e bimëve, kush për meremetimin e një vegle të prishur. 

Përveç kësaj, nën drejtimin e agronomëve u fi llua edhe formimi i kooperativave midis 

katundarëve. Ky sistem kaq po dilte i përshtatshëm për Shqipërinë, saqë edhe banka 

kombëtare fi lloi t’u çelte kredi kolektive kooperative të katundarëve. 


• Të identifi kojë autobiografi në si lloj i tekstit rrëfyes joletrar. 

a. Të dallojë elementet përbërëse të një teksti autobiografi k; 

b. Të shpjegojë rastet e përdorimit të tij tekstit autobiografi k; 

c. të dallojë veçoritë gjuhësore të një teksti autobiografi k; 

d. të shkruajë një tekst autobiografi k. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh autobiografi ke, 


Material plotësues 

Autobiografi a e Naim Frashërit (aktor) janë autobiografi a ndodhitë, kujtimet dhe dëshirat 

e jetës sime Naim Frashëri, i biri i Servetit, jam lindur në Leskovik më 15 gusht 1923. Origjinë 

bejlerësh. Në vitin 1912, kur pasuria na u dogj prej grekëve, babai hyri në punë me detyrën e 

tagrambledhësit. Prej kësaj kohe fi lloi jeta e vështirë për familjen time, por, megjithatë, gjendja 

shoqërore e tyre ka qenë prej qytetari të mesëm. Kjo gjendje vazhdoi edhe pas lindjes sime. 

Pas vdekjes së babait më 1937, konditat e jetës u vështirësuan, kështu që u detyrua motra të 

hynte në punë. Vëllai në këtë kohë punonte në Post-telegraf, me një rrogë shumë të vogël. Me 

këto kondita kam vazhduar deri pas çlirimit. Në janar të 1945, mbas një prove hyra në shkollën 

dramatike, që ishte krijuar nga Drejtoria e Kulturës Popullore. Prej asaj kohe u bëra aktor teatri, 

ku vazhdoj të jem edhe tani. Gjatë regjimit të Zogut dhe regjimit fashist kam qenë student. 

Edukata ime në atë kohë ka qenë ajo që merrej në shkollë, d.m.th. borgjeze. Kam kryer shtatë 

klasë të mesme. Në lëvizjen N.Ç.L mora pjesë. Hyra në radhët e RK (Rinia komuniste) në prill të 

1941-shit. Në shkurt 1949, u propozova si kandidat i partisë dhe u pranova. Pjesëtarët e familjes 

kanë qenë të gjithë me luftën. Dy motrat kanë marrë pjesë në lëvizje, njëra partizane dhe tjetra 

e re komuniste. Të dyja sot janë kandidate të partisë. Nuk jam prekur nga reforma e pushtetit, 

sepse që prej vitit 1912 nuk kemi pasur asnjë pëllëmbë tokë dhe pasuri. Nuk kemi pasë tjetër 

veç rrogës së vogël të babait, më vonë atë të motrës dhe vëllait. Për punën time në teatër jam 

graduar në fund të 1947-ës, duke u bërë aktor i parë. Jam shpërblyer dy herë, kam marrë katër 

fl etë-lavdërimi dhe me rastin e pesë-vjetorit të teatrit m’u dha nga Presidiumi i Kuvendit Popullor 

medalja e punës. Punën e aktorit e kam dashuruar që në kohën kur isha në shkollë. Nuk kisha 

guxim të shfaqja dëshirën time me shokët, se më tallnin, mora kurajo në vitin 1943, kur m’u dha 

një nga rolet kryesore në dramën “Vilhelm Tel”. Prej asaj kohe fi llova të interesohem për teatrin 

dhe të pregatis shfaqje në lagje. Më 1944, u thirra në Priskë në grupin artistik. Aty pregatitëm një 

dramë, të cilën e ç´faqëm më 29 nëntor 1944. Këtu u forcua lidhja me teatrin dhe tani kjo lidhje 

është bërë jetë për mua. 

Marrë nga interneti.www. lisanet.jhost.co.uk 

91


92 

Konceptet kryesore: autobografi , tekst rrëfyes etj. 


Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë e nxënësve 

Organizimi i 

nxënësve 

Parashikimi Stuhi mendimesh në dyshe Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Lexim me kodim të imët të tekstit Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 



Parashikimi. 

Stuhi mendimesh në dyshe. 

Kjo teknikë i ndihmon nxënësit të zhvillojnë idenë e të 

menduarit sa më gjerë, më thellë dhe më përfytyrues – çka 

njihet edhe si të menduarit lateral (dytësor). Nxënësit 

hedhin idetë e tyre në letër e më pas i shkëmbejnë ato me 

shokët, shtojnë mendime të reja në listat e tyre e në fund 

dyshet paraqesin idetë e tyre para klasës. 

Nxënësit, pasi kanë parapërgatitur në shtëpi temën Autobiografi a. realizojnë një stuhi 

mendimesh në dyshe. Mësuesi/ja shënon në tabelë idetë e nxënësve, pasi ata janë 

konsultuar në dyshe. 

shkrim për jetën vetjake autori dhe protagonisti janë një 

ngjarjet kanë ndodhur realisht ngjarjet tregohen sipas rendit kronologjik 

Autobiografi a 

është tekst subjektiv dëshmi të rëndësishme të jetës 

paraqiten fakte tregon për fëmijërinë/adoleshencën 

gjendja emocionale/ ndjenjat për shkollimi, karrierën 

përshkruan vendet ku ka qenë 

Ndërtimi i njohurive . Lexim me kodim të imët të tekstit 

përdoret gjuha standarde shkruhet për t’u lexuar nga të tjerë 

Në këtë fazë të mësimit, pasi nxënësit dinë të identifi kojnë autobiografi në dhe 

elementet e saj, mësuesi e udhëzon klasën të punojë në dyshe me teknikën lexim me 

kodim të imët të tekstit. 

Ata do të identifi kojnë në tekstin e dhënë në libër veçori të autobiografi së. 

Mësuesi/ja u sugjeron shenjat e mëposhtme për: 

AP – ato pjesë ku autori dhe protagonisti janë një dhe shënojnë ngjarje të ndodhura 

realisht: 

Linda më 29 nëntor 1814........... 

.................edhe për arsyes se isha i fundit i klasës. 

FE- ato pjesë të tekstit ku shoqërohen jo vetëm faktet, por edhe gjendja emocionale 

e autorit/ ndjenjat e tij.



Krejt i shkujdesur për të ardhmen, iu kushtova i tëri përsosjes së vetës... i mposhtur nga ethet... 

Si një makth i vërtetë... mua më dukej se, mbas kësaj, jeta ime nuk kishte më asnjë kuptim... 

D – ato pjesë të tekstit, të cilat japin dëshmi të rëndësishme edhe për një mjedis apo 

një epokë historike të caktuar. 

Në vetvete ngjarjet e jetës sime nuk kanë absolutisht asnje vlerë për njeri... 

... Por në atë mënyrë që unë i dhashë veprimin dhe kamjen lartësimit të gjuhës 

amtare, ruajtjes së Atdheut shqiptar, po ashtu po parashtroj ndodhitë e jetës sime për 

vlerën e pashoqe që përmbajnë... 

F – nënvizohen foljet dhe përcaktohet koha dhe mënyra në të cilën janë përdorur: 

koha e pakryer, koha e kryer, e tashme, më se e kryer, mënyra dëftore, lidhore, kushtore, 

habitore, dëshirore, urdhërore. 

Linda- koha e kryer e thjeshtë 

Kishte lindur – e kryer 

rridhnin, jepte, ngacmonin, ishin,. rrija, isha - e pakryer 

Ndodhet, është – e tashme 

Pasi identifi kojnë pjesët mësuesi i diskuton ato së bashku me nxënësit. 

Nxënësit punojnë të pavarur ushtrimet 1, 2, 3, f. 66. 

Elementet e autobiografi së 

- Ato pjesë ku autori dhe protagonisti janë një dhe shënojnë ngjarje të ndodhura realisht. 

Fan Stilian Noli lindi më 6 janar 1882 në Adrianopojë të Turqisë. Ishte i biri i Stilian Nolit dhe i 

Marie (Golaqi) Nolit. Ndoqi gjimnazin grek në Adrianopojë dhe mori diplomën Cum laude më 1912 

në Harvard. Më 1939 diplomën e Bakolarit në muzikën e Konservatorin e Njunglandit dhe gradën 

e doktorit të shkencave fi lologjike në Universitetin e Bostonit. Është Mitropoliti kryepeshkop i 

Kishës Ortodokse Shqiptare. Botimet e tij përfshijnë dyzet e tre libra 

- Pjesë të tekstit ku jepen jo vetëm fakte, por edhe gjendja emocionale e autorit/ ndjenjat e tij. 

Është punë e vështirë të shkruante autobiografi në një njeri si unë, që ka provuar të gjitha 

punërat..... 

- Ato pjesë të tekstit të cilat japin dëshmi të rëndësishme edhe për një mjedis apo një epokë 

historike të caktuar 

Përkthimi mjeshtëror i Dhjatës së Re shqip nga Konstandin Kristoforidhi ka qenë një nga librat 

e mëdhenj që kam lexuar qysh në moshën 18 vjeç. Ky libër është shkaku që unë u bëra misionar i 

popullit. Pas shtatë vjetësh, më 1908 u dorëzova prift nga kryepeshkopi rus në Nju Jork. Më 1922, 

kur Kisha e Shqipërisë doli e vetëqeverisur, unë u shugurova peshkop dhe u caktova Mitropolit 

kryepeshkop i dioqezës së Durrësit në Shqipëri që përfshinte dhe Tiranën, kryeqytetin. Tani jam 

kryetar i Kishës Ortodokse Shqiptare në Amerikë, me qendër në Boston. 

Si njeri me prejardhje shqiptare, unë kam dhënë kontributin tim në krijimin e shtetit të pavarur 

të Shqipërisë, e cila më parë ishte provincë turke. 

- Ato pjesë të tekstit ku është përdorur koha e pakryer ose koha e kryer / kohën e tashme / 

kohën më se të kryer. 

- Ato pjesë të tekstit që tregojnë se kemi renditje kronologjike. 

....... pasi mbarova gjimnazin grek të Adrianopojës, vajta në Athinë, ku kam punuar si karrocier 

i një tramvaji rrugësh me kuaj. Puna tjetër ishte fi gurant dhe zëvendësues, kur autori ra i sëmurë 

më dhanë rolin e Hamletit. Kur kompania mbeti keq në Aleksandri të Egjiptit, unë hoqa dorë nga 

teatri dhe u bëra mësues gjuhe për tre vjet. kur erdha në Shtetet e Bashkuara më 1906 punova si 

punëtor i thjeshtë në fabrika të ndryshme në Bufalo, në Nju Jork e në Boston për dy vjet. 

93


94 

� 

- Gjuha e përdorur: Gjuha standarde 

Autori ka zgjedhur vetën e tretë për përshkrimin e ngjarjeve, foljet janë përdorur në 

mënyrën dëftore, në: 

kohën e kryer të thjeshtë- lindi, ndoqi, mori, ra, u bëra, hoqa, punova, u shugurova, doli, 

u caktova, 

kohën e pakryer- ishte, përfshinte 

kohën e tashme – është, përfshijnë,... 

e kryer- kam punuar, ka provuar, kam lexuar, kam dhënë 

Diskutim i lirë. 


Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të shkruajnë autobiografi në e jetës së tyre duke u 

mbështetur në shembujt e trajtuar në klasë. 

Nxënësit do të përqendrohen në elementet e strukturës së autobiografi së. 

Në fund bën konkluzionet e orës së mësimit dhe vlerëson me notë 


a) ushtrimi 12, faqe 69; 

b) parapërgatitje; Ditari dhe Letra personale. 

Tema 

21. Teksti 

rrëfyes 

joletrar. 

Ditari 

dhe letra 

personale 

Materiale plotësuese 


• Të identifi kojë ditarin dhe letrën personale si lloje të tekstit rrëfyes joletrar; 

- Të dallojë elementet shprehëse –emocionale të ditarit dhe të letrës; 

- Të vëzhgojë anën grafi ke të këtyre teksteve për të dalluar elemente të strukturës; 

- Të analizojë tekstet nga ana gjuhësore; 

- Të shkruajë një faqe ditari dhe një letër personale. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh ditare, shkumësa 


Pjesë nga ditari i Naim Frashërit (aktor) “Për herë të parë ndjeva dashuri për një italiane” 

3 janar 1941, e premte: 

Ditë e mërzitshme dhe e ngrohtë. Për drekë nuk kishim gjë të mjaftueshme. Për darkë u bëra unë makarona. 

4 janar, e shtunë 

Ditë e mërzitshme, kohë e mirë. E para herë që po ha bukë thatë për drekë. Në ora 5 vajta në kinema, 

pashë fi lmin italian “Riformatorio”. 

6 janar, e hënë 

Ditë e keqe, kohë shiu, prandaj qe shumë e mërzitshme. Mamaja mungonte. 

8 janar, e mërkurë 

Ditë e parë e Bajramit. Koha e mirë, dita qe e qetë mora këpucë, por s´më pëlqyen, prandaj i ktheva. 

Mamaja mungonte. 

10 janar, e premte 

Ditë shiu dhe ftohtë, mamanë e pritëm dhe nuk erdhi. Por muarëm telegram dhe thoshte se ishte mirë 

dhe vjen pas Bajramit.



Ditë e mërzitshme. Kohë e mirë, por shumë ftohtë. Mamaja erdhi e bleva unazën, bleva edhe 

këpucët. 

21 janar, e martë 

Ditë e mirë aspak e mërzitshme, koha e mirë dhe e ngrohtë. Mora mish…. 

23 janar, e enjte 

Ditë e qetë. Nata qe me grindje. Kohë shiu. 


Ditë e mërzitshme dhe melankolike, sidomos në mëngjes. Koha shumë e bukur dhe e ngrohtë. 

Marrë nga interneti.www. lisanet.jhost.co.uk 

Letër e Migjenit (shkëputur nga vepra e Migjenit, faqe 310) 

Torino, më 11.IV.1938 

I dashtuni Teufi k 

Dje e mora kartolinën tande. S’mbaj mend premtimin. Megjithatë, kam dashtë me të shkrue para disa 

ditëve, por, thash: mos e trazo në qetsin e tij dhe lene të fryhet. 

Unë me shëndet nuk jam kenë aq keq, por erdha këtu në senatorium për mjekue hallin e vjetër. Tash 

një ditë më vizitoi “primariumi” dhe më tha që në ditt e para të qershorit mund të shkoj në bjeshkë. 

Domethenë, punët i kam mirë. 

Në ket senatoriunm është pak mërzi dhe s’ka ambient divertues për mue. Dhe në gjuhë nuk jam tue 

përfi tue shumë, mbasi fl asin në dialektin piemontez. Për mue i vetmi kalim kohe është leximi. Jam tue 

këndue veprat e Emil Ludwig ----- asht biografi st me famë. Kam këndue “Napoleonin” e tij, tashti jam 

tue këndue” Goethe”, janë vllime të mëdha. 

Nse don me ditë gja për Torinon....Torino asht Torino. Ti ke gabue që, tue ditë pakë a shumë italishten, 

nuk ke ardhë këndej pari. Mësohet diçka nga një botë krejt tjetër e bukur. ( Me mësue thash e jo me 

simpatizue- të mos më kuptosh keq). Nsa shkruhej kështu unë të kam parasysh ty e jo Elez (in )... 

Pothuaj tash dy muej asht tue na mbajtë një kohë shumë e bukur. Mos t’isha ndrye në këtë senatorium” 

kara gegë),- do t’i shijojshe bukurinat e Torinos pranveruer pranë lumit Po. Megjithatë, me leje mund 

të dal por sa para bën për një ose dy ditë. 

Nuk jam konden me katrolinën e jote, pres letër nga ti si tjera herë. Se ti mund t’i dish mirë të rejat e 

të vjetrat Shkodrës-loce. 

“ Vllaznia” a po tregohet dinamike? 

Të fala ty dhe shokëve – Milloshi 

Letërkëmbimi i panjohur me familjen i Nënë Terezës 

Letër dërguar vëllait Lazër: 

12 maj 1963: 

E mora letrën tënde. Ju falënderoj për lutjet tuaja, të cilat më ndihmojnë të bëj më të mirën e Zotit (...). 

Ne tani jemi 180 motra. Tashmë kemi nisur të kemi edhe Vëllezër. 

Unë e kam harruar shqipen dhe për këtë nuk arrij t’ju shkruaj më shumë. 

Lutuni për mua. Dhe unë do të lutem për ju. 

Dashuria e Zotit qoftë me ju. 

Marrë nga interneti www.fryma. Blogspot.com 

95


96 

Konceptet kryesore: ditari, letra personale etj. 




Ndërtimi i njohurive Mësimdhënia e ndërsjellë Të mësuarit ndërveprues Punë në grup 



Parashikimi. Diskutim i njohurive paraprake. 

Mësimi nis me diskutimin e detyrës së shtëpisë: punimin e ushtrimit 12, faqe 69, të 

shkruanin një autobiografi personale. 


Mësimdhënia e ndërsjellë 

Pas diskutimit të detyrës së shtëpisë mësuesi e ndan klasën në dy grupe të mëdha dhe 

u kërkon nxënësve që brenda grupi të diskutojnë për veçoritë e ditarit dhe letrës dhe në 

dy tabela të shkruajnë organizues grafi kë. 

tekst narrativ zhvillohet në mënyrë kronologjike 

nuk i mbahen të fshehta 

kronikë e jetës 

ditari 

miku imagjinar 

shprehin përshtypjet 

e shkruesit 

mbizotëron funksioni shprehës 

tekst rrëfyes përmbajnë element subjektive 

Letra personale 

ka lidhje mes dhënësit dhe marrësit të tekstit 

-çështjet që trajtohen kanë të bëjnë me jetën personale 

tekst shprehës emocional 

Është teknikë që u shërben nxënësve që të lexojnë me kujdes 

për të kuptuar. Me këtë teknikë jo vetëm u japin mësim 

shokëve të tyre ,por edhe praktikojnë shprehi të rëndësishme 

të të kuptuarit. Mësimdhënia e ndërsjellë u mëson nxënësve 

të lexojnë për të kuptuar, të gjejnë idetë kryesore, hollësitë, 

lidhjet midis ideve dhe tekstit.. 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi u sugjeron nxënësve të ndahen në grupe me nga 4- 

5 nxënës. Çdo njëri prej tyre do të luajë rolin ë mësuesit duke u shpjeguar të tjerëve 

një paragraf të caktuar nga mësimi. Pas kësaj etape ai mund të bëjë pyetje për idetë 

kryesore, pjesët e vështira etj. Nxënësit e ndarë në dy grupe shpjegojnë – dy ditarin 

dhe dy letrën personale. 

Mirë është që nxënësit të ndajnë pjesën që do të shpjegojnë në pjesë duke u mbështetur 

edhe në shembujt e librit. Përqendrojnë vëmendjen në strukturën e ditarit dhe të letrës 

personale.

Modele përgjigje 

Ditari 

• Renditja kronologjike e ngjarjeve: 

Në mëngjes më 9 ktheva inglisht konditat e kuvendit.... 

Më 11 vajtëm në Bangat e Shawnut... 

Më 1 pas dreke mbledhja e.... 

Më 4 gjer më 8 godita....... 

Më pas nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimet 4.5. 6. 7 

Vendosja e datës dhe shpesh e vendit në krye të faqes 

E shtunë, korrik 14, 1917.. 

Të dielën 15 korrik 

Përdorimi i foljeve në vetën e parë: 

ktheva, godita, çova, 

Mbizotërimi i kohës së tashme dhe kohës së kryer të thjeshtë: 

e përment, shkruan, falenderon, dërgova, çfaq …. 

Gjuha e përdorur e afërt me gjuhën e folur: 

Të dielën 15 korrik 

Më 3 P.M, Konferencë inglisht për Kryqin e Kuq në Worcester 

Ndërtimi sintaksor i thjeshtë: 

I çova një telegram Kastoldit dhe M. Konzitës 


Letra personale 

Letra personale ka strukturë të ngjashme me letrën zyrtare, në elementet themelore. Ajo që e bën të 

ndryshme është informacioni që përcjell dhe mënyra shumë personale e komunikimit të tij. 

• Vendi nga shkruhet letra dhe data: Torino, më 11.IV. 1938 

• Formula hyrëse: I dashtun Teufi k 

• Hyrja: Dje e mora kartolinën tande. S’mbaj mend premtimin. Megjithatë, kam dashtë me të shkrue 

para disa ditëve, por, thash: mos e trazo në qetsin e tij dhe lene të fryhet. 

• Pjesa qëndrore: 

Unë me shëndet nuk jam kenë aq keq, por erdha këtu në senatorium për mjekue hallin e vjetër. Tash 

një ditë më vizitoi “primariumi” dhe më tha që në ditt e para të qershorit mund të shkoj në bjeshkë. 

Domethenë, punët i kam mirë. 

Në ket senatoriunm është pak mërzi dhe s’ka ambient divertues për mue. Dhe në gjuhë nuk jam tue 

përfi tue shumë, mbasi fl asin në dialektin piemontez. Për mue i vetmi kalim kohe është leximi. Jam 

tue këndue veprat e Emil Ludëig ----- asht biografi st me famë. Kam këndue “Napoleonin” e tij, tashti 

jam tue këndue” Goethe”, janë vllime të mëdha. 

Nse don me ditë gja për Torinon....Torino asht Torino. Ti ke gabue që, tue ditë pakë a shumë italishten, 

nuk ke ardhë këndejpari. Mësohet diçka nga një botë krejt tjetër e bukur. ( Me mësue thash e jo me 

simpatizue- të mos më kuptosh keq). Nsa shkruhej kështu unë të kam parasysh ty e jo Elez ( in )..... 

• Formula përmbyllëse 

Të fala ty dhe shokëve 

• Firma Milloshi 

97


98 

� 

Punohet Ushtrimi 4 

Elementet e ditarit 

Shkrimi i datës në krye të faqes 

E martë, më 13.02 1979 

Renditja kronologjike ngjarjeve 

Dje ishim me mamin te babi dhe daja. Na lajmëruan që të shtunën. Të dielën unë shkova 

në Elbasan për të blerë ushqime, u nisa me autobusin e mëngjesit dhe u ktheva me të orës 

11.30. Nga daja nuk shkova fare. Pjesën e kohës që më mbeti e lirë e kalova në bibliotekë... 

Mbizotërimi i vetës së parë 

Ne ishim, unë shkova ... 

Mbizotërimi i kohës së tashme në përshkrimin e situatave dhe në refl ektimet e 

brendshme dhe koha e kryer e thjeshtë për rrëfi min 

Koha e kryer e thjeshtë – u nisëm, shkova, kalova, u shpërndanë, ... 

Koha e tashme – luajnë, kalojnë, vjen,..... 

Gjuha joformale, e afërt me gjuhën e folur, me përsëritje, me fjali njëkryegjymtyrëshe 

dhe shkurtime. 

Tani çdo gjë më duket e huaj, pa kuptim, gati qesharake... 

Gazeta, fjalë... dhe babai im atje... për 18 vjet rresht ...babai im... 

Ndërtime sintaksore të thjeshta 

Dje ishim me mamin te babi dhe daja. 

Na lajmëruan që të shtunën. 

Nga daja nuk shkova fare. 

Na shoqëronin dy çuna. 

Këtë na e komunikuan në çastin e fundit.... 

Për 18 vjet rresht. 

Babai im. 

Ushtrimi 6 ishim – folje në mënyrën dëftore, koha e pakryer, veta I, shumës 

lajmëruan - folje në mënyrën dëftore, koha e kryer e thjeshtë, veta III, shumës 

shkova - folje në mënyrën dëftore, koha e kryer e thjeshtë, veta I, njëjës 

Shoqëronin - folje në mënyrën dëftore, koha e pakryer, veta III, shumës 

komunikuan - folje në mënyrën dëftore, koha e kryer e thjeshtë, veta III, shumës 

të kujtoja - folje në mënyrën lidhore, koha e pakryer, veta I, njëjës 

të takohemi - - folje në mënyrën lidhore, koha e tashme, veta I, shumës 

kishim folur - folje në mënyrën dëftore, koha e kryer, veta I, shumës 

do të kalojnë -- folje në mënyrën dëftore, koha e ardhme, veta III, shumës 


Në këtë fazë të mësimit mësuesi u kërkon nxënësve të shkruajnë një fl etë ditari dhe 

një letër personale. Përpara se nxënësit të punojnë të pavarur, mësuesi/ja diskuton mbi 

mënyrën e prezantimit të tyre. Dëgjon përgjigje të ndryshme të nxënësve. 

Më pas klasa punon në dy grupe të mëdha: 

Grupi që ka shpjeguar ditarin shkruan një letër personale. 

Grupi që ka shpjeguar letrën personale shkruan një faqe ditari.(përkatësisht ushtrimet 9, 13) 

Në fund të orës së mësimit mësuesi bën konkluzionet e orë dhe vlerëson me notë. 

Detyrë shtëpie. Parapërgatitje për përsëritjen e lëndës (testim)

Tema 

Përsëritje 

(Testim) 


� 


Objektiva: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: 

• të identifi kojë llojet e tekstit informues, paraqitës, të tekstit rrëfyes joletrar dhe të 

atij shprehës emocional; 

• të analizojë anën gjuhësore të këtyre teksteve; 

• të përdorë teknikat e shkrimit të këtyre teksteve. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teste për tekstin informues- paraqitës. 

Parashikimi: Stuhi mendimi 

Mësuesi/ja bën një përsëritje të shpejtë me anë të një stuhie mendimi për tekstin 

informues-paraqitës, duke u ndalur te: 

- llojet e tekstit informues-paraqitës; 

- karakteristikat e përgjithshme të llojeve teksteve; 

- veçoritë gjuhësore të teksteve; 

- llojet e shkrimeve që janë informues-paraqitës (shpjegues). 

Ndërtimi i njohurive: Punë e pavarur 

• Mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe dhe i udhëzon nxënësit për kryerjen e 

detyrës së kontrollit. Qëllimi i testimit është të kontrollohet përvetësimi i njohurive bazë 

për tekstin informues-paraqitës. 

• Pas udhëzimit të mësuesit nxënësit punojnë të pavarur. 

Përforcimi: Nxjerrja e përfundimeve 

• Lexohet nga një test për çdo grup dhe bëhen diskutime rreth zgjidhjes së 

ushtrimeve. 

Në fund mësuesi/ja vlerëson arritjet në orën e mësimit. Nxënësit do të vlerësohen 

me notë për përgjigjet e dhëna në test. 


a) Parapërgatitni një tekst përshkrues. 

b) Sillni në klasë lloje të ndryshme tekstesh përshkruese. 

99


100 

Grupi A 

Model testi 

Emri/mbiemri__________________________ klasa __________________ 

1. Përcaktoni cili nga pohimet e mëposhtme është i vërtetë për tekstin informues paraqitës. 1 pikë 

a. Teksti informues-paraqitës ka si funksion kryesor të përshkruajë. 

b. Teksti informues-paraqitës ka si funksion të informojë. 

c. Teksti informues-paraqitës ka si funksion të udhëzojë. 

2. Rrethoni alternativën e saktë. 

Procesverbali është tekst informues që: 

1 pikë 

a. jep fakte e të dhëna për ngjarje të së shkuarës; 

b. regjistron a dëshmon një veprimtari a një çështje në kohën kur ndodh; 

c. paraqet të dhëna nga një veprimtari kërkimore-shkencore. 

3. Renditni llojet e teksteve informues-paraqitës që japin të dhëna të shumta 

vetjake dhe ku mbizotëron elementi subjektiv. 

5 pikë 

a. ........................................ 

b. ........................................ 

c. ........................................ 

ç. ........................................ 

d. ........................................ 

4. Shkruani formula që përdoren për hyrjen e një letre zyrtare. 

a. ........................................ 

b. ........................................ 

1 pikë 

5. Përcaktoni çfarë e dallon CV-në dhe autobiografi në nga biografi a. 1 pikë 

........................................................................................................................ 

6. Përcaktoni funksionin kryesor të tekstit joletrar. 1 pikë 

................................................................................ 

7. Identifi koni llojin e tekstit të mëposhtëm. Përcaktoni funksionin dhe qëllimin e tij kryesor. 

3 pikë


Arkitektura në shekujt VII-XV 

Arkitektura bizantine në Shqipëri u ngrit mbi bazën e një arkitekture ilire paraardhëse, e ndikuar 

edhe nga faktorë të rinj dhe të ndryshëm të kohës. 

Duke zënë pozitë të veçantë në trevat e Perandorisë Bizantine, në korridorin natyral mes Lindjes 

dhe Perëndimit, territori i vendit tonë shërbeu në periudha të caktuara si transmetues apo rrezatues 

i vlerave arkitektonike drejt Perëndimit dhe anasjelltas. Gjatë mesjetës së hershme dhe të mesme 

kemi gjini të ndryshme arkitektonike, duke fi lluar nga banesat, ndërtimet mbrojtëse, ato të kultit, si 

dhe ndërtimet inxhinierike. 

Shumëllojshmëria e tipave, si dhe niveli i lartë ndërtues tregon se arkitektura mesjetare në vendin 

tonë nuk qëndron prapa asaj të vendeve fqinje më të zhvilluara dhe fl et për kontakte të vazhdueshme 

me këto vende, për ndikime reciproke dhe zgjidhje arkitektonike origjinale si në elemente të veçanta, 

ashtu dhe në formulimin e tipave. 

Një zhvillim të madh pati arkitektura gjatë periudhës së konsolidimit të principatave feudale shqiptare. 

Një fenomen urbanistik me rëndësi, që merr zhvillim të plotë në këtë periudhë dhe që kishte të 

bënte me zhvillimin e qyteteve, sidomos gjatë shek. XIII-XIV, është lindja e varosheve ose lagjeve 

jashtë mureve rrethuese të qyteteve. Kjo dukuri shënoi lindjen dhe zhvillimin e qytetit të hapur. 

Lloji ............................................ 

Funksioni ............................................ 

Qëllimi ............................................ 

8. Bëni skemën e komunikimit të tekstit të mësipërm. 7 pikë 

Përcaktoni elementet e skemës së komunikimit. 

Referenti 

Dërguesi 

kanali letra 

mesazhi 

kanali letra Marrësi 

9. Në tekstin e mëposhtëm përcaktoni elementet gjuhësore që e bëjnë 6 pikë 

këtë tekst të jetë informues-paraqitës. 

kodi 

Konteksti 

Gjurmët më të hershme të arteve të bukura në Shqipëri 

Fillimet e artit fi gurativ në truallin e Shqipërisë janë të hershme. Gjurmët e para i përkasin periudhës 

së neolitit. Nëpërmjet zbulimeve të shumta arkeologjike, në zona të ndryshme të vendit janë gjetur 

qindra e mijëra qeramika, terakota, zbukurime në metal etj., që u përkisnin fi seve ilire, paraardhësve 

të drejtpërdrejtë të shqiptarëve të sotëm. 

Prodhimet më të hershme janë të thjeshta, për përdorim praktik, por në to shfaqen edhe vlera artistike 

si në format zoomorfe të enëve, ashtu edhe në dekoracione, gdhendje dhe elemente të tjera. Nga 

101


102 

shekulli i gjashtë deri në shekullin e tretë p. e. s., në qeramika vizatohen linja dhe fi gura gjeometrike; 

forma ndërtohet me siluetë më elegante dhe pasurohet me elemente plastike. Shumë enë të kësaj 

periudhe, që ruhen sot në muzetë e Shqipërisë, kanë vlera të mirëfi llta artistike dalluese vendase, që 

nuk i ndeshim në artin e fqinjëve të tjerë po aq të lashtë, si helenët, maqedonasit apo romakët. 

_____________________________ _____________________________ 

_____________________________ _____________________________ 

_____________________________ _____________________________ 

_____________________________ _____________________________ 

10. Bëni analizën morfologjike të fjalëve të nënvizuara në tekstin e mësipërm. 6 pikë 

_____________________________ _____________________________ 

_____________________________ _____________________________ 

_____________________________ _____________________________ 

_____________________________ _____________________________. 

11. Shkruani një procesverbal që mbahet nga polici rrugor për 11 pikë 

një aksident automobilistik. Përmbajuni skemës së procesverbalit. 

Hyrja 

Zhvillimi 

Përfundimi 

Data 

Vendi i ngjarjes 

Personi që mban 

procesverbalin 

Kush është i pranishëm 

Ngjarja për të cilën 

mbahet procesverbali 

Procesverbal 

Nota 5 6 7 8 9 10 

Pikët 8 -13 13-19 20-25 26-31 32-37 38-43

Model zgjidhjeje 


Grupi A 

1. Përcaktoni cili nga pohimet e mëposhtme është i vërtetë për tekstin informues-paraqitës. 

b. Teksti informues-paraqitës ka si funksion të informojë. 


Procesverbali është tekst informues që: 

b. regjistron a dëshmon një veprimtari a një çështje në kohën kur ndodh. 

3. Renditni llojet e teksteve informues-paraqitës që japin të dhëna të shumta vetjake dhe ku 

mbizotëron elementi subjektiv. 

a. CV-ja 

b. autobiografi a 

c. letra personale 

ç. ditari 

d. letra zyrtare 

4. Shkruani formula që përdoren për hyrjen e një letre zyrtare. 

a. Shkëlqesisë së tij, z. President, 

b. E nderuar znj. Kryetare e Bashkisë etj. 

5. Përcaktoni çfarë e dallon CV-në dhe autobiografi në nga biografi a. 

CV dhe autobiografi a janë jetëshkrime që shkruhet nga vetë personi, biografi a është jetëshkrimi i një 

personi që shkruhet nga dikush tjetër. 

6. Përcaktoni funksionin kryesor të tekstit joletrar. 

Funksioni praktik 

7. Identifi koni llojin e tekstit të mëposhtëm. Përcaktoni funksionin dhe qëllimin e tij kryesor. 

Lloji teksti informues-paraqitës 

Funksioni informues 

Qëllimi të informojë 

8. Bëni skemën e komunikimit të tekstit të mësipërm. Përcaktoni elementet e skemës së komunikimit. 

Dërguesi 

Studiues i 

arkitekturës 

kanali letra 

(libri studimor) 

Referenti 

Arkitektura në shekujt VII-XV 

mesazhi 

Arkitektura e këtyre 

shek. është e 

zhvilluar 

dhe qëndron krahas 

asaj të vendeve 

fqinje. 

kodi 

Gjuha e shkruar (shqipja) 

Konteksti 

Lexuesi i interesuar për historinë e arkitekturës 

kanali letra 

(libri studimor) 

Marrësi 

Lexues të 

interesuar për 

historinë e 

arkitekturës 

103


104 

9. Në tekstin e mëposhtëm përcaktoni elementet gjuhësore që e bëjnë këtë tekst të jetë informuesparaqitës. 

leksiku formal - 

përkufi zime - 

përshkrimet - 

shembujt - 

strukturë e thjeshtë sintaksore - 

folje në të tashmen e dëftores - 

10. Bëni analizën morfologjike të fjalëve të nënvizuara në tekstin e mësipërm. 

janë – folje, veta III, n. shumës, mënyra dëftore, koha e tashme. 

gjurmët – emër, numri shumës, gj. femërore, trajta e shquar, lakimi i tretër. emërore. 

janë gjetur - folje, veta III, n. shumës, mënyra dëftore, koha e kryer. 

shfaqen - folje, veta III, n. shumës, mënyra dëftore, koha e tashme. 

artistike – mbiemër, n. shumës, gj. femërore, r. kallëzore. 

ndërtohet - folje, veta III,njëjës, mënyra dëftore, koha e tashme. 

11. Shkruani një procesverbal që mbahet nga polici rrugor për një aksident automobilistik. 

Përmbajuni skemës së procesverbalit. 

Hyrja 

Zhvillimi 

Përfundimi 

Data 

Vendi i ngjarjes 

Personi që mban 

procesverbalin 

Kush është i 

pranishëm 

Ngjarja për të cilën 

mbahet 

procesverbali 

Mbajtësi i 

procesverbalit 

Të pranishmit në 

aksident 

Nënshkrimet 

Procesverbal 

I mbajtur sot, më datë 22 shtator 2010, në autostradën 

Durrës-Tiranë, nga unë i nënshkruari Petrit Kodra, polic 

i shërbimit të qarkullimit rrugor, në prani të shoferit të 

automjetit me targë Tr.1234, pasagjerit z. Avni Rr. dhe 

dëshmitarit okular Dritan F. për ngjarjen e mëposhtme: 

Në orën 10 të mëngjesit, makina me targë..... u përplas me 

shtyllën anësore të rrugës. Nga përplasja makina pësoi 

................................................................................................ 

................................................................................................ 

................................................................................................ 

................................................................................................

Grupi B 

Model testi 

Emri/mbiemri__________________________ Klasa _________ 


1. Përcaktoni cili nga pohimet është i vërtetë. 1 pikë 

a. Tekstet informuese-paraqitëse janë të pasura me gjykime personale. 

b. Tekstet informuese-paraqitëse janë të shkruara dhe të folura. 

c) Tekstet informuese-paraqitëse janë tekste me përdorim të kufi zuar. 

2. Rrethoni alternativën e saktë. 1 pikë 

Relacioni është tekst informues që: 

a. informon për lajme të ndryshme; 

b. përdoret në komunikimin shoqëror për qëllime të ndryshme; 

c. paraqet një punë kërkimore ose një trajton një çështje të caktuar. 

3. Renditni llojet e teksteve informuese-paraqitëse që japin informacion të pasur 5 pikë 

dhe ku mbizotëron elementi objektiv. 

a. ........................................ 

b. ........................................ 

c. ........................................ 

ç. ........................................ 

4. Shkruani formula që përdoren për mbylljen e një letre zyrtare. 1 pikë 

a. ........................................ 

b. ........................................ 

5. Përcaktoni veçorinë e përbashkët të CV-së, autobiografi së dhe biografi së. 1 pikë 

................................................................................ 

6. Përcaktoni funksionin kryesor të tekstit letrar. 1 pikë 

................................................................................ 

7. Identifi koni llojin, funksionin dhe qëllimin e tekstit të mëposhtëm. 3 pikë 

Mite dhe besime popullore 

Një aspekt me interes i kulturës popullore shqiptare kanë qenë padyshim mitet, supersticionet e 

besimet fetare. Dihet historikisht, se feja e krishterë fi lloi të përhapej ilegalisht në Iliri që në shekullin 

e parë të erës sonë. Ungjillëzimin e saj e fi lloi Shën Pali dhe e përfunduan misionarët latinë. Kjo 

shpjegon faktin se, përse në gjuhën shqipe, terminologjia fetare e krishterë është e burimit latin, si në 

Veri e në Jug. Me përhapjen e myslimanizmit, e sidomos nga shek. XVII e këtej, lindën disa fenomene 

të veçanta, si kriptokristianizmi në disa fshatra në Rrethin e Elbasanit (në krahinën e Shpatit), që 

vazhdoi deri në Shpalljen e Pavarësisë më 1912. Por në shek. XIX, edhe në disa zona të Shqipërisë 

Veriore (p.sh., në Lurë), kishte familje të përziera në pikëpamje fetare: disa pjesërisht katolikë e disa 

të tjerë myslimanë. Nga Lufta e Parë Botërore ka ardhur duke u rritur edhe numri i atyre që nuk i 

ndjekin rregullisht praktikat fetare. Në këtë kuadër historik nuk është e vështirë të kuptohet se si u bë 

e mundur që të ruhej deri në shekullin tonë një përzierje e traditave të lashta pagane, me elemente 

105


106 

të krishterimit e të myslimanizmit. 

Ndër mitet më të lashta të ruajtura aty-këtu deri në fi llim të shek. XX ishte sigurisht kulti i diellit, 

i cili ka lidhje me kultin e zjarrit e të vatrës (sepse vetë dielli është burim drite e ngrohtësie), si 

edhe me kultet bujqësore e blegtorale (sepse jeta e çdo gjallese në tokë varet nga dielli). Ruhej 

gjithashtu nderimi për disa maja malesh, që adhuroheshin si “maja të diellit”. Kështu, në data të 

caktuara bëheshin pelegrinazhe në disa maja malesh, si Maja e Rumies, Gjalica e Lumës, Çuka 

e Tomorit, Këndravica etj. Në këto festa ndizeshin zjarre të mëdha në pritje të lindjes së diellit dhe 

besohej se ata ia shtonin fuqinë diellit. Le të kujtojmë këtu, se mallkimi më i fortë që ndeshim në 

epikën legjendare për kundërshtarin e heroit është: “T’u shkimt hisja e diellit”. 

Lloji i tekstit ....................................... 

Funksionet e tekstit ....................................... 

Qëllimi i tekstit ....................................... 

8. Plotësoni me të dhëna elementet e skemës së komunikimit duke iu referuar tekstit të mësipërm. 

7 pikë 

Referenti 

Dërguesi 

kanali letra 

mesazhi 

kanali letra Marrësi 

kodi 

Konteksti 

9. Përcaktoni në tekstin e mëposhtëm elementet e gjuhës që e bëjnë këtë tekst informues-paraqitës. 

6 pikë 

Fotografi a shqiptare 

Trashëgimia e lënë nga dinastia “Marubi” është ndër më të njohurat në fushën e fotografi së 

evropiane në gjysmën e dytë të shek. XIX dhe gjysmën e parë të shek. XX. 

Dinastia “Marubi” fi llon me Pjetër Marubin, i lindur në Piacencia (Itali, 1834) dhe i detyruar të mbërrijë 

në Shkodër më 1856 pas ndjekjeve të pushtuesve austro-hungarezë. Në Shkodër Marubi nis aktivitetin 

e tij artistik në disa fusha njëherazi, si fotograf, arkitekt, piktor e skulptor. 

Me “Kutinë magjike” fotografi ke (1858) ai nisi të fotografojë jetën jashtë studios, ndër të cilat edhe 

ngjarje politike të kohës, si “Kryengritja e Mirditës” (1876-77), Lidhja Shqiptare e Prizrenit (1878- 

81), që mbetën dëshmi edhe në faqet e revistave të njohura evropiane “La guera d’Oriente”, “The 

Illustrade London News”, “L’lustration” etj. 

Studio “Marubi” shkëlqen me përmasat evropiane, me hapësirë ndriçimi dhe pajisjet më të fundit 

(1885-1900). Në atë kohë Pjetër Marubi zgjodhi për vijimësinë e punëve në studio djemtë e Rrok 

Kodhelit nga Kodheli i Kodrinës: së pari Mati, më jetëshkurtër (1862-1881), pastaj Mikelin, e mbiquajtur 

Kel (Marubi), me mbiemrin e ri, në nder të mjeshtërit të madh.


........................................................... ........................................................... 

........................................................... ........................................................... 

........................................................... ........................................................... 

........................................................... ........................................................... 

10. Bëni analizën morfologjike të fjalëve të nënvizuara në tekstin e mësipërm. 6 pikë 

........................................................... ........................................................... 

........................................................... ........................................................... 

........................................................... ........................................................... 

........................................................... ........................................................... 

11. Shkruani një letër zyrtare (kërkesë, ankesë, falënderim etj.) që mund t’ia dërgoni drejtorit a drejtoreshës 

së shkollës, kryetarit/es së njësisë vendore (komunë, bashki) a dikujt tjetër. 11 pikë 

Mbështetuni te skema e dhënë. 

koka 

marrësi, 


formula 

e hapjes 

hyrja 

pjesa 

qendrore 

formula 

e mbylljes 

fi rma 


Drejtuar: 

Nota 5 6 7 8 9 10 

Pikët 8 - 13 13- 19 20-25 26-31 32-37 38-43 

107


108 


Grupi B 

1. Përcaktoni cili nga pohimet është i vërtetë. 

b. Tekstet informuese-paraqitëse janë të shkruara dhe të folura. 


Relacioni është tekst informues që: 

c. paraqet një punë kërkimore ose një trajton një çështje të caktuar. 

3. Renditni llojet e teksteve informuese-paraqitëse që japin informacion të pasur. 

a. relacioni b. procesverbali c. artikujt e gazetave, revistave 

ç. biografi a d. kronikat e llojeve të ndryshme 

4. Shkruani formula që përdoren për mbylljen e një letre zyrtare. 

a. Duke shpresuar që kërkesa ime do të merret parasysh, 

me nderime 

Mimoza 

b. Duke ju falënderuar për mirëkuptimin 

me respekt 

Andi 

5. Përcaktoni veçorinë e përbashkët të CV-së, autobiografi së dhe biografi së. 

Të tria llojet e shkrimit informojnë për jetën dhe veprimtarinë e një personi. 

6. Përcaktoni funksionin kryesor të tekstit letrar. 

Funksion estetik 

7. Identifi koni llojin, funksionin dhe qëllimin e tekstit të mëposhtëm. 3 pikë 

Lloji i tekstit informues-paraqitës 

Funksionet e tekstit informues 

Qëllimi i tekstit të informojë dhe të bindë 

8. Plotësoni me të dhëna elementet e skemës së komunikimit duke iu referuar tekstit të mësipërm. 

7 pikë 

Referenti 

Mitet dhe besimet fetare 

Dërguesi 

Autori i 

shkrimit 

kanali 

letra (libri) 

mesazhi 

Në Shqipëri ka përzierje 

të traditave të lashta 

pagane me elemente 

të krishterimit dhe të 

myslimanizmit 

kodi 

Gjuha e shkruar (shqipja) 

kanali 

letra (libri) 

Konteksti 

Studimi u drejtohet lexuesve të specializuar 

Marrësi 

lexuesi


9. Përcaktoni në tekstin e mëposhtëm elementet gjuhësore që e bëjnë këtë tekst të jetë 

informues- paraqitës. 

Leksiku formal 

Përkufi zime 

Përshkrime 

Shembuj 

Strukturë e thjeshtë sintaksore 

Foljet në kohën e tashme të dëftores 

10. Bëni analizën morfologjike të fjalëve të nënvizuara. 

fi llon – folje, veta III, n. njëjës, mënyra dëftore, koha e tashme. 

njëherazi –ndajfolje mënyre. 

magjike – mbiemër, gjinia femërore, n. njëjës, r. kallëzore. 

dëshmi – emër, n. shumës, gj. femërore, trajta e pashquar, lakimi i tretë, r. kallëzore. 

ndriçimi – emër, n. njëjës, gj. mashkullore, trajta e shquar, lakimi i parë, r. rrjedhore. 

zgjodhi – folje, veta III, n. njëjës, mënyra dëftore, koha e kryer e thjeshtë. 

11. Shkruani një letër zyrtare, (kërkesë, ankesë, falënderim etj.), që mund t’ia dërgoni 11 pikë 

drejtorit a drejtoreshës së shkollës, kryetarit/es së njësisë vendore (komunë, bashki) a dikujt tjetër. 

Mbështetuni te skema e dhënë. 

koka 

marrësi, 


formula 

e hapjes 

hyrja 

pjesa 

qendrore 

formula 

e mbylljes 

fi rma 


Drejtuar: Drejtorisë së Ujësjellës-Kanalizimeve 

Tiranë 

Unë e nënshkruara S. A., lindur në Tiranë më 3. 03. 1993, e bija e Agronit dhe e 

Pranverës, me anë të kësaj letre dua të paraqes pranë institucionit tuaj shqetësimin 

tim dhe të familjes sime. 

Unë dhe familja ime banojmë në rrugën “Hoxha Tahsin” dhe prej më shumë se një 

jave uji që na vjen në shtëpi ka një erë shumë të rëndë, i cili nuk mund të përdoret 

për asnjë lloj shërbimi. 

Nëna ime ka provuar ta ziejë ujin për gatim, por sërish ai mban një erë mjaft të rëndë 

edhe pas zierjes, duke u detyruar kështu që të përdorim ujë të blerë edhe për nevoja 

të tjera. Por ky problem bëhet ende më i rëndë kur vjen puna për të bërë banjë, pasi uji 

është mjaft i ndotur dhe i rrezikshëm për shëndetin tonë. Madje motrës sime të vogël iu 

infektua lëkura dhe pati kruajtje të mëdha, kur nëna e lau me ujin e çezmës. 

Duke shpresuar shumë që kërkesa ime të merret parasysh dhe problemi ynë të 

marrë zgjidhje sa më shpejt. 

Me respekt 

S. A. 

109


110 

Tema 

1. Tema: 

Skema dhe 

tipologjitë 


• të identifi kojë tekstin përshkrues dhe llojin e tij; 

• të shpjegojë konceptin “tekst përshkrues” dhe mënyrën e realizimit të tij; 

• të ndërtojë skemën e tekstit përshkrues në situata të ndryshme komunikuese; 

• të dallojë funksionin rrëfyes, informues dhe bindës të teksteve. 

Materialet dhe mjetet mësimore: Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të 

ndryshme tekstesh përshkruese, shkumësa me ngjyra, tabela. 


Përshkrimi si pjesë integrale e një teksti 

Teksti përshkrues 

Si duhet lexuar Faik Konica 

... Nocioni ‘intertekstualitet” është relativisht i ri. Atë e përdori e para studiuesja frënge me 

origjinë bullgare, Julia Kristeva, në fund të viteve ‘60. Postulati i parë teorik i postmodernizmit 

është: S‘ka tekst pa intertekst. Intertekstualiteti paraqet komunikimin aktiv të së paku dy teksteve, 

letrare e joletrare, kurse në plan më të gjerë ai paraqet komunikimin e një vepre letrare jo vetëm me 

një tekst tjetër, por edhe me një kontekst tjetër - me konvenca, kode, mite, norma, rite etj. Ndërkaq, 

te ne studimet letrare që përdorin metodën intertekstuale dhe instrumentet e saj janë pothuajse 

në fi llimet e veta. Afërsisht në këtë kohë botohet në Prishtinë edhe libri “Kujtesa e tekstit” i Kujtim 

Shalës, në prologun e të cilit shkruhet: Identifi kimi i tekstit/teksteve në tekst, si kujtesë; si dhe 

leximi i tekstit nëpërmjet tjetrit konstituojnë “interpretimin e tekstit”. Disa vite më pas, studiuesja 

Floresha Dado e përdor me sukses këtë metodë në disa interpretime letrare. I bindur se teksti i 

Faik Konicës, i vetmi i kryer përfundimisht, duhet identifi kuar si kujtesë, do të synojë vlerësimin që 

ka në themel përjetimin e kësaj proze antologjike, si intertekst të sistemit letrar, drejt të cilit synon 

të shkojë vepra e këtij autori të madh. 

Një ambasadë e Zulluve në Paris 

Shkrimi “Një ambasadë e Zulluve në Paris”, i Faik Konicës, është botuar në vitin 1922. Nuk dimë 

të jetë plotësuar së paku me ndonjë tekst tjetër të dytë, kur kryetitulli (Katër përralla nga Zullulandi) 

paralajmëron për më tepër, konkretisht për katër tekste të zhanrit të përrallës, siç i quan vetë 

krijuesi, kur tek teksti i përfunduar nuk ka asnjë tipar të këtij zhanri. Titulli i lidhur ngushtë me temën, 

në funksionin klasik, jep të sintetizuar tekstin. Themelin e thurjes së subjektit të përrallës e përbën 

prishja e harmonisë së raporteve dhe e rendit ekzistues. Përralla ngjan me botën, ku mrekullitë 

janë të natyrshme, ndërsa magjitë rregull. Personazhet e përrallës janë fi gura të patrupëzuara që 

veprojnë jashtë hapësirës dhe kohës. Zbërthimi hapësinor, kohor e psikologjik për përrallën është 

i huaj… (elemente përshkruese). 

Marrë nga Prof. as. dr. Rahim Ombashi http://botimetshqiptare.soup.io/since/40655009 

(Këto fragmente janë zgjedhur për të argumentuar faktin që tek teksti informues-paraqitës 

përshkrimi gjendet i integruar brenda tekstit, si pjesë e qëllimit të tij.)

Përshkrimi shprehës 

Përshkrimi i ndjenjave, gjendjeve shpirtërore, situatave emocionale 

Krokatja e korbit 

(përshkrim i gjendjes shpirtërore) 


Në stuhi 

Në atë çast ndjeu një plogështi të jashtëzakonshme. Ajo ia përshkoi tërë trupin. Dhe çdo gjë iu duk 

e çuditshme, madje edhe vetvetja. 

Kurrë s’e kishte lënë fuqia si kësaj here. Një lodhje e madhe e kishte kapluar, duke fi lluar prej 

qepallave deri te gishtat e dorës që i dridheshin. 

Desh të çohej për të ikur prej këtij vendi, por mendimi se, kur të çohej, do të dukej qesharak, e 

ndali. 

Edhe trari mbi derë rënkoi. Rrëkëllima e tij e frikësoi. I frikësuar hyri e u struk brenda, në lëkurën e 

vet. Rrinte duke dëgjuar vërshëllimën e stuhisë. Dhe kratjen e trarit... 

Marrë nga Anton Pashku, “Letërsia bashkëkohore”, faqe 201 

Kujtime nga muaji i mjaltit 

(situata emocionale) 

Megjithatë, Ema ndonjëherë mendonte se ato ishin ditët më të bukura të jetës së saj, muaji i mjaltit, 

siç thuhet ndryshe. Që ta shijonte nektarin e tyre, e mira ishte të shkonte nëpër ato vende me 

emra kumbues, ku ditët e para pas martesës kalohen në një plogështi aq të këndshme! Hipur në 

ndonjë karrocë poste, me perde mëndafshi të kaltra nga brenda, ngjitesh ngadalë nëpër rrugët e 

rrëpirëta, duke dëgjuar gurgullimën e shurdhët të ujëvarës. Kur perëndon dielli, ngopesh me erën e 

këndshme të limonëve në breg të gjireve të detit; pastaj në mbrëmje, duke ndenjur mbi tarracën e 

vilave, vetëm për vetëm dhe kapur dorë për dore, vështron yjet dhe bën planet për të ardhmen. Ajo 

mendonte se në këtë rruzull tokësor disa vende duhej të krijonin lumturi, si ndonjë bimë e veçantë 

që çel mbarë në një vend dhe s’bëhet dot askund tjetër. Përse të mos prehej edhe ajo, mbështetur 

mbi bërryla në ballkonin e ndonjë vile zvicerane, a të mbyllej bashkë me trishtimin e saj në ndonjë 

shtëpizë fusharake skoceze, si bashkëshorte e një burri të veshur me frak kadifeje të zezë me kinda 

të gjata dhe me çizme prej lëkure të butë, me kapelë me majë dhe me mansheta! 

Tregtar fl amujsh 

Marrë nga G. Flober, romani Zonja Bovari, pjesa e parë, kreu VII 

(përshkrim ndjenjash dhe situatash emocionale) 

...Humbi në një fl uturim të vrikshëm mendimesh lirike. I ndodhte shpesh me harrue shqimit vendin 

ku gjindej e rrethin në të cilin rrinte, i joshun si nga nji muzikë e hollë e zgjue vrik në fund të 

shpirtit kah do të largësina ajore, ku rasa ma parandsi, e përshkrueme nëpër shëndrita të dëshirit 

poetik, merrte fytyrën e nji arratie të mrekullueshme. I pau ata fl amuj të shtjelluem në nji dritë të 

gjallë fi toresh kumbore, në krye të nji kombi të lir mbi udha plot brohorina t’ardhmenis ku era e 

larit ymnonte e pastër drejt qiellit. I pau ato shqipe të zeza tue lirue nga burrgu i errët i nji kohe 

të zezueme e tue rrahë fl atrat nëpër ajri të kuqe si engjuj drejtësie kah skajet ma të mshefuna të 

maleve e të fushave t’atdheut... 

Marrë nga Ernest Koliqi, Tregtar fl amujsh, f. 11 

111


112 

Përshkrimi objektiv 

Krokodili 

Krokodili është zvarraniku më i madh në Afrikë. I gjatë deri në 6 metra nga maja deri në bisht, ai 

peshon mbi 900 kg. Me nofullat e tij të fuqishme, krokodili është një rrezik vdekjeprurës për kafshët 

që jetojnë në të njëjtin ambient me të. I fshehur nën ujë, pret vetë momentin e duhur për të sulmuar. 

Është në gjendje të rrijë i zhytur për më shumë se një orë në pritje të gjahut. Me fuqinë e madhe që ka, 

është në gjendje të tërheqë në ujë një zebër të rritur në pak sekonda. Dhëmbët e fortë e të mëdhenj i 

japin mundësinë të shkëpusë copa të mëdha mishi nga gjahu. Dhëmbët i rriten vazhdimisht dhe ata 

më të konsumuar hiqen vetë kur dalin dhëmbët e rinj. Sytë janë të vendosur në lartësi të kokës, në 

mënyrë që krokodili të vëzhgojë arritjen e gjahut kur ai ndodhet i zhytur nën ujë. Flegrat e hundës, 

të ndodhura në lartësi të nofkave, i bëjnë të mundur krokodilit të marrë frymë kur trupi është i zhytur. 

Një shtresë e hollë lëkure i mbyll fl egrat për të mos lejuar futjen e ujit. Me ndihmën e këmbëve të 

fuqishme e të kthetrave, krokodili zvarritet në brigjet e lumit me një shpejtësi të mahnitshme. Femra 

përdor thonjtë e fortë edhe për të hapur një vrimë në tokë, ku do të depozitojë vezët. Bishti muskulor 

ka një rol shtytës, por edhe drejtues në ujë. Është dhe një armë e fuqishme, një fshikullim i bërë me 

të mund të hedhë poshtë edhe një kafshë me përmasa të mëdha. 

Marrë nga Wikipedia 

Forma e fortesës 

... Fortesa e Beratit është ndërtuar mbi një shkëmb të egër, me përzgjatje jug-veri, me një mur 

madhështor, që sot është i shembur aty-këtu. Perimetri i përgjithshëm i fortesës është 2600 hapa 

të mëdhenj; ka katër porta shumë të forta e të qëndrueshme. Porta e madhe që gjendet në veri, 

nëpërmjet së cilës zbritet në treg pas afro 1000 hapash, ka tri dyer që janë 100 hapa larg njëratjetrës. 

Dy nga këto dyer shohin nga veriu, kurse njëra, e brendshmja, është bërë prej gurësh të 

mëdhenj, sa trupi i një elefanti. Këtyre gurëve u gjendet shembulli vetëm në Khalil al Rrahman afër 

Kudsi Sherifi t në Jerusalem ose në fortesën e Benderit, që gjendet në breg të lumit Tuta-Turla. 

... Njëra portë, në rrëzë të Manastirit të moçëm, sheh në perëndim dhe del në rrugën e xhamisë së 

re që ka ndërtuar Hysen Pasha, në lagjen “Murat Çelebi”. Një portë tjetër është në lindje dhe del në 

lagje, por jo në rrugë kryesore. Nëpër të nuk ka shumë lëvizje … 

Sipas përshkrimeve më 1670, të udhëtarit dhe gjeografi t turk Muhamed Ibni Dervishi 

(Evlija Çelebi) 

Marrë nga “Berati dhe beratasit mbi tre shekuj më parë”, përgatitur nga Petrit Belliu (Xhindolli) 

Përshkrimi subjektiv 

Qyteti i gurtë 

Ky ishte një qytet i çuditshëm, që dukej sikur kish dalë papritur në një natë dimri si një qenie 

prehistorike dhe ish kacavjerrë me mundime të mëdha mbi faqen e malit. Gjithçka në këtë qytet ishte 

e vjetër, e gurtë dhe e fortë. 

Ky ishte ndoshta qyteti më i pjerrët në botë. Nga shkaku i pjerrësisë së madhe ndodhte që në nivelin 

e çatisë së njërës shtëpi, fi llonin themelet e tjetrës. Me siguri, ky ishte i vetmi vend në botë, ku njeriu, 

po të rrëzohej në anë të udhës, në vend që të binte në hendek, mund të binte mbi çatinë e një shtëpie 

të lartë. Këtë gjë, më mirë se kushdo, e dinin të dehurit. 

Ishte me të vërtetë një qytet shumë i çuditshëm. Ti mund të ecje në rrugë dhe, po të doje, mund të 

zgjatje pak krahun dhe ta vije kapelën tënde mbi majën e një minareje. 

Shumë gjëra këtu ishin të pabesueshme dhe shumë gjëra ishin si në ëndrra... 

Marrë nga Ismail Kadare, “Kronikë në gur”

Përshkrimi bindës (argumentues) 


Reklamë 

Përshëndetje, 

Ndërmarrja jonë ka fi lluar ndërtimin e kompleksit të ri banesor-afarist në lagjen “Jeta e re”, në 

Prishtinë, ku do të ketë 96 banesa me madhësi të ndryshme, si dhe lokale në katin përdhes (të 

gjitha lokalet, si dhe 24 banesa janë shitur deri më sot). Kjo lagje është e qetë dhe e pastër dhe, 

po ashtu, nuk është larg qendrës aktuale (të pjesës së vjetër të Prishtinës)... Vendi ku po ndërtohet 

ky kompleks banesor-afarist ka afër shkollën fi llore, si dhe çerdhen e fëmijëve, por nuk i ka larg as 

spitalet, arkivin, si dhe Fakultetin Teknik. Banesat po ndërtohen me leje ndërtimore nga komuna e 

Prishtinës, si dhe me standard të klasit të parë sa i përket ndërtimit, qëndrueshmërisë ndaj tërmeteve, 

materialeve që përdoren (të gjitha me atest), si dhe pajisjeve në objekte dhe në banesa veç e veç. 

Kompleksi përbëhet prej tri objekteve, si dhe pjesës së përbashkët ku përfshihet parku, kopshti për 

fëmijë, parkingu për mysafi rët etj. Çdo banesë do të ketë garazhin përkatës nëntokësor...Dera e 

hyrjes do të hapet me videofon nga secila banesë. 

Nëse ju vendosni që tani të merrni banesë nga ne dhe, nëse ne nuk e përfundojmë banesën tuaj 

ashtu siç e keni kërkuar dhe në datën e përcaktuar në kontratë, atëherë prej datës së caktuar juve 

do t’ ju paguhet qiraja për çdo muaj, qoftë edhe për çdo ditë vonesë ... 

Përshkrimi i personave 

Marrë nga reklama e një fi rme ndërtimi në Prishtinë 

Fan S. Noli, si mjeshtër muzike 

Fan Noli jo vetëm është i ditur në muzikë, po ka zotësinë e rrallë të stërvitë të tjerë në atë mjeshtëri 

të bukur, dhe t’i stërvitë në pak kohë. Ç’humbje për Shqipërinë, që njeriu të atillë nuk i jepet rasti 

të organizojë stërvitjen muzikale të popullit në shkolla të vendit! Ç’humbje që nuk i jepet rast të 

organizojë një universitet popullor në Shqipëri, në Shqipëri ku njerëz të pjekur të venë një a dy orë të 

stërviten ! Fan Noli është hequr nga politika edhe më tepër sesa jam hequr unë, kuptohet se një njeri 

i mendjes ka nevojë për siguri dhe dinjitet. Po t’i japësh këto, do të ishte një fi tim për Shqipërinë. 

...Atë Noli do të mbetet në histori të Shqipërisë si burri që arriti i pari, me hir të vullnetit dhe të 

hollësisë së tij, të këllasi zyrtarisht gjuhën shqip në meshë. Dita që mëshoi për të parën herë është një 

ogur i bardhë në udhë të përparimit tonë. Dhe as e harrojmë, as mund të lëmë të tjerët të harrojnë. 

Leshzi, me sy të mprehtë, një fi zionomi të qeshur, gati të presë një shaka dhe ta kthejë me uzurë, 

mendje hapur, njohës i gjuhëve romane dhe skandinave, atë Noli nga kultura , nga mendësia dhe 

karakteri i tij më kujton shpesh kishtarët e Përlindjes italiane. 

Marrë nga Faik Konica, Vepra, faqe 85 

Shënim. Titujt e fragmenteve janë vënë nga redaksia. 

Konceptet kryesore: tekst përshkrues, përshkrim objektiv, përshkrimi subjektiv, 

përshkrim shprehës, bindës, informues. 

Struktura e mësimit 


Parashikimi Diskutim i njohurive paraprake Diskutim i ideve Punë në grupe 

Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e shënimeve Të mësuarit ndërveprues Punë në grupe 


113


114 


Mësuesi/ja e nis mësimin duke e ndarë klasën në gjashtë grupe. Secilit prej grupeve i 

kërkohet të përshkruajë një objekt, njeri, kafshë, vend, ndjesi emocionale, gjendje, ndjenjë..., 

p.sh.: të përshkruajë qytetin, objektin më të shtrenjtë të fëmijërisë, gjyshen a gjyshin, kafshën 

shtëpiake të parapëlqyer, gjendje emocionale, ndjenja etj., duke u ndalur te: 

a. qëllimi i përshkrimit, 

b. veçoritë e objektit që përshkruhet, 

c. lloji i përshkrimit (objektiv a subjektiv) 

Pasi nxënësit përfundojnë detyrën në grup, përfaqësuesi i çdo grupi lexon përshkrimin 

e realizuar dhe vë në dukje qëllimi, veçoritë dhe llojin e përshkrimit. 


- Çfarë keni përshkruar? 

Vend (objekt, person...) 

- Cili është qëllimi për të cilin e përshkruat? 

Për të informuar (bindur, shprehur ndjenjat, emocionet...) 

- Në cilat veçori të objektit të përshkruar u përqëndruat? 

Në veçori të: 

a. pamjes fi zike (botës së brendshme shpirtërore), 

b. në anë të veçanta të objektit, për të dhënë imazhin e përgjithshëm, 

c./në të dhëna të detajuara për objektin për të dhënë imazhin e plotë... 

- Sipas jush, ç’lloj përshkrimi është? 

Objektiv/subjektiv/shprehës/bindës/informues 

U kërkohet nxënësve të argumentojnë përgjigjen duke u mbështetur në elementet 

përbërëse. 


Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve fi sha me tekste të parapërgatitura, ku ka përshkrime, 

dhe u kërkon të identifi kojnë në to elemente të përshkrimit. Diskuton me ta rreth qëllimit 

të përshkrimit, llojit dhe karakteristikave të tij. 

Ndërtimi i njohurive. Mbajtja e strukturuar e shënimeve, punë në grupe 

Mësuesi/ja i ndan nxënësit në tri grupe dhe u shpërndan fi sha me tekste ku ka 

përshkrime, dhe u kërkon të identifi kojnë në to elemente të përshkrimit, të evidentojnë 

qëllimin dhe karakteristikat e përshkrimit. 

Për ta realizuar këtë detyrë ata duhet të lexojnë tekstin e nxënësit dhe të mbajnë 

shënime për veçoritë e llojit të tekstit dhe të kërkojnë t’i zbulojnë në tekstin e dhënë. 

Grupi I - punon me një tekst narrativ (fragment nga romani Zonja Bovari ose Krokatja 

e korbit). 

Grupi II – punon me një tekst informues-paraqitës (Krokodili ose Fortesa e Beratit). 

Grupi III – punon me një tekst argumentues (Reklamë, Greqia – vend turistik e 

kulturor). 

Çdo grup plotëson skemën përkatëse me të shënimet e mbajtura dhe ilustron me 

shembuj. Në fund me të dhënat e grupeve plotësohet në tabelë grafi ku organizues, si 

më poshtë, të cilin mësuesi/ja mund të ketë parapërgatitur në një tabak të madh letre 

dhe e vendos në tabelë. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të përqendrojnë vëmendjen në 

skemën përmbledhëse të veçorive të tekstit përshkrues.

Përshkrimi informues 

- Përshkrimi i objektit në tërësi 

ose i pjesëve të tij; 

- është i saktë, i hollësishëm, i 

pasur me detaje; 

- leksiku i zgjedhur nga një 

fushë e caktuar 

Teksti narrativ/poetik 

- funksioni: 

a. shprehës 

b. përfshin lexuesin emocionalisht 

- realizohet për objekt real ose 

imagjinar 

- përshkruesi mund të jetë: 

a. vëzhgues i jashtëm 

b. autori 

c. një personazh 

- veçoritë gjuhësore: 

a. përzgjedhja e fjalëve 

b. përdorimi i fi gurave retorike 

c. përdorimi i kohës së shkuar 



Përshkrimi informues 

Përshkrimi bindës 

- përshkrimi i objektit në 

mënyrë subjektive 

- përzgjedh të dhënat në 

përputhje me qëllimin; 

- është më pak i saktë se 

përshkrimi informues 

- gjuha synon të ngjallë 

qëndrim pozitiv ose negativ 

Përdoret për qëllime të caktuara 



- shpreh emocione dhe 

gjendje shpirtërore të 

dërguesit; 

- paraqet objektin në funksion 

të temës; 

- gjuha e përpunuar artistikisht 

Teksti përshkrues zakonisht nuk është i mëvetësishëm 

Përdoret në lloje të ndryshme tekstesh 

Teksti informues-paraqitës 

- funksioni: 

informues 

- realizohet për objekt real 

- përshkrimi është 

a. objektiv, i qartë dhe shterues 

b. të njeh me objektin në tërësi ose pjesë 

të tij 

c. përdoret në tekste shkencore 


a. gjuhë teknike, e drejtpërdrejtë, e saktë; 

b. emrat janë kryesisht në të shquarën, 

c. përdoren ndajfoljet e kohës 

c. përdorimi i kohës së pakryer 

Teksti argumentues 

- funksioni: 

a. bindës 

b. për ta prekur lexuesin emocionalisht 

c. për të manipuluar lexuesin 

- realizohet në 

a. funksion të qëllimit të tekstit, 

b. zakonisht ka karakter subjektiv, 

c. përzgjedh të dhënat për të realizuar qëllimin; 


a. leksiku synon të ngjallë përshtypje pozitive 

ose negative 

b. përzgjedhja e fjalëve me ngjyrime të forta, 

c. përdorimi i fi gurave retorike. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve në dyshe të realizojnë mbajtjen e strukturuar të 

shënimeve, duke e përqendruar vëmendjen në veçoritë e tekstit përshkrues në një 

skemë të tillë: 

Në këtë fazë të mësimit nxënësit punojnë në dyshe tekstet e dhëna në faqet 72 dhe 

73, duke evidentuar veçoritë e llojeve të përshkrimeve. 

- Përshkrimi i objektit në tërësi; 

- është i saktë, i hollësishëm, i pasur me 

detaje; 

- leksiku i zgjedhur nga një fushë e caktuar. 

- përshkruhen kolibrat 

- kolibrat janë shpendët më të vegjël, 5 cm..., aftësia e tyre 

të qëndrojnë në ajër... 

zogj, krahë, fl uturojnë, qëndrojnë në ajër etj. 

115


116 

Përshkrimi bindës (argumentues) 

Përshkrimi bindës 

- përshkrimi i objektit në 

mënyrë subjektive: 

- 

- përzgjedh të dhënat në 

përputhje me qëllimin: 

- është më pak i saktë se 

përshkrimi informues 

- gjuha synon të ngjallë 

qëndrim pozitiv ose negativ 


- shpreh emocione dhe 

gjendje shpirtërore të 

dërguesit; 

- paraqet objektin në 

funksion të temës; 

- 

- gjuha e përpunuar 

Pasi vë në dukje elementet përbërëse të çdo teksti nëpërmjet shembujve të librit, nxënësit dalin në përfundime 

me tabela mbi veçoritë për secilin rast. 

Diskutim i lirë 

Në fund mësuesi/ja bën konkluzionet e orës së mësimit dhe vlerëson nxënësit me notë. 

� 

- Greqia, ju fton të vizitoni mrekullitë e saj jo vetëm natyrore, por edhe 

kulturore. Një mundësi brilante për turizëm turistik dhe kulturor. 

- Athinaja, e bija e Zeusit... mbrojtëse e shtetit dhe e veprave publike, 

është emri që mban kryeqyteti grek, vendi i parë i formës qeverisëse 

demokratike në botë. Athina ... një nga epiqendrat e kulturës antike,.... 

Një nga mrekullitë e botës është Akropoli: pjesa më e lartë dhe më antike 

e qytetit, që në antikitet përbënte pjesën mbrojtëse të qytetit.... 

- gërsheton mitin me të vërtetat 

- gjuha e përdorur është me ngarkesa pozitive e joshëse në 

përputhje me qëllimin e reklamës. 

- Shumica e banorëve mbanin armë shumë të bukura…. shamitë e kokës 

të bardha si bora që shkëlqenin në diell… U bënin fi gurat thatanike e të 

buta të dukeshin madhështore... 

Përshkrimi i shamisë në funksion të përshkrimit të veshjeve të zonës së 

Shkrelit. 

Përdor fjalë të përzgjedhura dhe fi gura retorike: të bardha si bora, që 

lëshoheshin të lirë e të zbukuruar... i bënin fi gurat thatanike e të buta të 

dukeshin madhështore. 

Përdoret koha e pakryer mënyrës dëftore: si pjesë e tregimit në të 

shkuarën: mbanin, kishin, lëshoheshin, i bënin etj. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 1, 3, faqe 84 

-Shkruani teknikat dhe karakteristikat e tekstit përshkrues 

-Parapërgatitje: Sillni në klasë tekste të ndryshme përshkruese.

Teksti përshkrues 

Tema 

2. Karakteristikat 

dhe teknikat 

Struktura mësimore 



• të identifi kojë karakteristikat dhe teknikat e tekstit përshkrues; 

• të klasifi kojë tekstet përshkruese në objektive dhe subjektive ; 

• të analizojë veçoritë gjuhësore të teksteve përshkruese; 

• të evidentojë teknikat e përshkrimit në tekstin përshkrues. 


Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme tekstesh përshkruese, 


Konceptet kryesore: tekst përshkrues, përshkrim objektiv, përshkrim subjektiv, teknikat 

e përshkrimit, renditja hapësinore/hierarkike e përshkrimit. 


Parashikimi Disktutim i njohurive paraprake Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Ditari dypjesësh Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 




Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësve u është 

kërkuar të punojnë me ushtrimin nr. 3, faqe 84 dhe të sjellin në klasë tekste të ndryshme 

përshkruese. 

Model përgjigjeje, ushtrimi 3. 

Ushtrimi 1 

Teksti i parë është tekst përshkrues subjektiv. Përshkrimi jepet duke u mbështetur 

në elemente të imagjinatës së autorit. Elementet mbi të cilat mbështetet ky argument 

janë: rridhnin vistër, një herë tue marrë trajtën e një rreshti breshkash të drojtuna në 

ecje për të mos lënë barrën e vezëve në bark... të një gjarpni të shkëlqyeshëm, nëpër 

një fushë të hapët në borë.... 

Teksti i dytë është tekst përshkrues objektiv. Elementet mbi të cilat mbështetet 

ky klasifi kim janë të dhënat objektive e të sakta: është një nga liqenet më të mëdha..... 

më të vjetra në botë. Gjendet në lartësi mbidetare 695.... ka sipërfaqe 349 m 2 .... është 

i thellë 289 m... dhe pjesa më e madhe i përket Maqedonisë. 

Teksti i tretë dhe i katërt janë tekste përshkruese subjektive. 

Të dyja tekstet përshkruajnë realitetin në bazë të një gjendjeje të caktuar shpirtërore, 

të tilla si: 

1. Qielli mbi botë atë natë fundtetori ishte më i shkretë se ç’mund të mendohej. 

Disa qindra aeroplanë uleshin e ngriheshin, ca miliarda zogj, tre meteoritë që ranë 

të vetmuar..., ca satelitë spiunë vërtiteshin në vetmi... po të gjitha këto ishin pak në 

krahasim me qiellin e botës. Ai ishte bosh... 

2. Fletët, të thata e të verdha, kanë rënë nga lisat rreth e rrotullma mbi liqen edhe 

duken si njolla ari në një pasqyrë të vjetër... një pushim i trimshtishëm... Vetëm larg së 

largu, ushtimi i çapeve të ndonjë ëndërrimtari.... 

117


118 

Ndërtimi i njohurive: Ditari dypjesësh 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të dallojnë ato tipare, të cilat i klasifi kojnë tekstet e 

ushtrimit 3 në tekste subjektive dhe objektive 

Veçoritë e tekstit subjektiv Fragmente të shkëputura nga tekstet 

Përshkrimi shoqërohet me ndjenja dhe 

emocione të autorit. 

Përshkruhet nga këndvështrimi i autorit. 

Qëllimi të ngjallë ndjenja dhe emocione te 

marrësi i tekstit 

rridhnin vistër, një herë tue marrë trajtën e një rreshti 

breshkash të drojtunana, ecje për të mos lënë barrën 

e vezëve në bark.... të një gjarpni të shkëlqyeshëm, 

nëpër një fushë të hapët në borë... 

Veçoritë e tekstit objektiv Fragmente të shkëputura nga tekstet 

Përshkruhet në mënyrë të paanshme 

Qëllimi kryesor është informimi 

është një nga liqenet më të mëdha..., më të 

vjetra në botë. Gjendet në lartësi mbidetare 

695..., ka sipërfaqe 349 m 2 ...., është i thellë 289 

m..., pjesa më e madhe i përket Maqedonisë... 

Nxënësit vazhdojnë të punojnë të pavarur në dyshe me teknikën Ditar dypjesësh 

ushtrimit 1, faqe 84. Ata përqendrohen në përcaktimin e karakteristikave të teksteve 

përshkruese. Secili prej tyre shënon në tabelën përkatëse veçoritë e tekstit përshkrues 

të. Pasi mbarojnë, ata shkëmbejnë informacionin e plotësuar me njëri-tjetrin, duke 

argumentuar zgjidhjet e bëra. 

Më pas shënojnë përgjigjet në tabelë bashkë me mësuesin/en. 


Fragmenti i parë është përshkrim/shprehës. Objekti i përshkrimit është vend, mënyra 

e përshkrimit është subjektive, renditja hapësinore është nga lart-poshtë (largohej rrezja 

e diellit prej majave) hierarkike (mbramja e Thethit, prej majeve..., ndonji maje.... qerrit” 

Arusha e Madhe..., mbi Qafën e Pejës..., lumi natën..., prej shpateve... fl ladi këndon...), 

Teksti është shkruar leksik i zgjedhur, me fi gura retorike terminologji të përgjithshme 

dhe i drejtohet një lexuesi të gjerë. 

Karakteristikat e tekstit përshkrues Ilustrime nga framentet 

Përdorimi i treguesve hapësinorë Largohej rrezja e diellit prej majeve, ndonji maje nga lindja 

Përdorimi i mbiemrave me funksion hyjnore, mbrëmja, i gjallë, e fundme, guri, aroma, 

fi gurativ, si epitete 

të shëndosha etj. 

Përdorimi i foljeve në kohën e tashme dhe ndien, përpiqet, shkëlqen, fi ken, fl ejnë, çon, derdhen,kalon, 

në të pakryer 

ishte, largohej, mshehshin. 

Përdorimi i fjalive të thjeshta gërshetuar me fjali Mbramja e Thethit ishte hyjnore... Ndonji maje nga lindja, 

të përbëra, për ta bërë më të qartë përshkrimin shkëlqen deri vonë.... 

Pasuri dhe shumëllojshmëri të leksikut të Kaq me mall largohej rrezja e diellit... 

domosdoshëm për t’i dhënë një imazh të qartë malet fl ejnë të kunorueme me arin e hyjeve


Te fragmenti i dytë përshkrimi është informues 

Objekti i përshkrimit është i njëjti vend (Thethi), mënyra e përshkrimit është objektive, 

renditja hapësinore është nga e majta në të djathtë (në afërsi të Shkodrës..., vetëm 

70 km larg nga kryeqendra e Veriut..., ka përreth tij tri maja të larta...., është rreth 

900 m mbi nivelin e detit) hierarkike (Thethi... parqet natyrore..., vetëm 70 km larg 

nga kryeqendra e Veriut... ka përreth tri maja..., lugina e lartë...). Teksti ka leksik që 

mbulon fushën e gjeografi së dhe, i drejtohet një lexuesi të gjerë. 


Përdorimi i treguesve hapësinorë 

Përdorimi i mbiemrave që tregojnë cilësi (cilësorë) 

dhe marrëdhëniorë 

Përdorimi i foljeve në kohën e tashme Është, ka, është... 

Në afërsi të Shkodrës..., vetëm 70 km larg nga 

kryeqendra e Veriut... ka përreth tij tri maja të 

larta..., është rreth 900 m mbi nivelin e detit. 

Maja të larta, zonat më të veçanta, nga më të 

përmendurit, lugina e lartë, parqet natyrore etj. 

Përdorimi i fjalive të thjeshta të zgjeruara, për ta Thethi është vetëm 70 km larg... kjo luginë 

bërë më të qartë përshkrimin. 

është rreth 900 m mbi nivelin e detit etj. 

Pasuri dhe shumëllojshmëri leksikore nga një fushë 

Në afërsi të Shkodrës, me një sipërfaqe, ka 

e caktuar për t’i dhënë lexuesit një imazh të qartë 

përrreth tri maja malesh, lugina etj. 

për parkun. 

Fragmenti i tretë është përshkrim bindës. 

Objekti i përshkrimit është vend, mënyra e përshkrimit është subjektive, renditja 

hapësinore është nga e majta në të djathtë (jo vetëm shqiptare, por edhe në Evropë)... 


Përdorimi i treguesve hapësinorë Park kombëtar që nga viti 1966 

Përdorimi i mbiemrave që tregojnë cilësi dhe janë me 

ngarkesa fi gurative 

Mbizotërojnë foljet në kohën e tashme të m. dëftore, 

por edhe e kryera apo m. lidhore 

Mbizotërojnë fjalitë e thjeshta të zgjeruara, për ta bërë 

më të qartë përshkrimin 

Vend i mrekullueshëm, mushkëri e gjelbër, 

Është (një nga perlat), është (një vend i mrekullueshëm), 

mos humbsni, është ringjallur, 

të vizitoni..... 

Pasuri leksikore e domosdoshme për të dhënë një perlat, vend i mrekullueshëm, mushkëri e 

imazh joshës të vendit. 

gjelbër, këtë mrekulli të natyrës 


Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve tri tekste dhe u kërkon të identifi kojnë karakteristikat 

e tekstit përshkrues të praktikuara në ushtrimin e mësipërm. 

Forma e Akropolit 

Është një kështjellë guri, bashkëngjitur me murin perëndimor të fortesës së madhe. 

Ka 800 hapa perimetër dhe dy porta, njëra prej të cilave në lindje dhe komunikon me 

brendinë e fortesës së madhe dhe tjetra në perëndim (nëpërmjet murit të jashtëm 

kryesor (PB) dhe që të nxjerr në lagjen “Murat Çelebi”). 

Të shtatë portat e fortesës së Beratit janë prej dru lisi e jo prej hekuri, sepse të gjitha janë të 

fshehura pas kullash e nuk bien në sy të armikut. Bile dy prej këtyre dyerve të drunjta janë 

119


120 

� 

rrëzuar e shtrirë përtokë dhe janë lënë ashtu, sepse kurrkush nuk ka fort frikë nga armiku. 

Në Akropol gjenden 40-50 shtëpi të mbuluara me tjegulla dhe një xhami (e Sulltan 

Bajazitit). Ka pak municione dhe 6 topa. Ka disa hambarë të hershëm, një cisternë uji 

dhe një shtëpi për komandantin e kalasë. 

Përshkrimi i kështjellës së madhe të Beratit 

Ka gjithsej 200 shtëpi të vjetra të mbuluara me tjegulla. Shumica e banorëve janë të 

krishterë. Shtëpitë kanë oborre dhe bahçe të lëna pas dore. Ka një xhami, ajo e Sulltan 

Bajazitit. Është ndërtuar sipas stilit të hershëm, është një ndërtesë e vjetër, mbuluar me 

tjegulla, me një minare të lartë prej guri dhe që vizitohet nga pak besimtarë. 

Këtu gjenden 8 kisha, ndër të cilat njëra është më e madhe dhe e stolisur më bukur. 

Rrugët janë prej kalldrëmi natyror. Gjithandej nëpër kala ka shtëpi, shumë prej të cilave 

bashkëngjitur mureve rrethuese të kalasë. Hendeqe apo ledhe penguese ose mbrojtëse 

nuk ka, sepse vetë terreni është i tillë, që me formën e tij të thepisur përbën rreth e 

rrotull, e sidomos në pjesën jugore, një mbrojtje natyrore që quhet “Rrasa Çekbeni” 

(Çekbeni - fjale turke që do të thotë “tërhiqmë mua”). Kjo anë është një humnerë e 

thepisur dhe e rreptë, prej nga nuk guxon kush të shohë teposhtë. 

Në këtë rrasë të ashpër që lartësohet thikë në kupë të qiellit kanë ndërtuar foletë e 

tyre shumë zogj grabitqarë, të tillë si petriti, skifteri, korbi etj. 

Okazioni i projektit T 23 

Objekti banesor-afarist “T 23” është duke u ndërtuar në lagjen “Top Hane”, në 

qendër të Prishtinës, njëra nga zonat më të përshtatshme për banim, e urbanizuar nga 

komuna e Prishtinës. Së shpejti do të bëhet zona më atraktive për banim, pasi ekziston 

infrastruktura, si: uji, kanalizimi, rryma etj. 

Afërsia e lokacionit me shkollat, si shkolla fi llore, e mesme, universitet, institucionet 

shëndetësore, afariste, si bankat lokale afariste dhe shumë institucione që na nevojiten 

në përditshmërinë tonë. 

Përshkrimi i produktit 

Objekti banesor-afarist do të ndërtohet me materiale të kualitetit të lartë, të cilat kryesisht 

prodhohen në vend dhe rajon, si dhe nga vendet e Evropës Perëndimore. Për ndërtimin e 

objektit ne tashmë kemi kontraktuar kompaninë “Terraplan”, e cila është një kompani vendore 

me një përvojë të madhe në ndërtimin e objekteve kolektive, por edhe industriale. 

Për plotësimin e nevojave të konsumatorëve ne planifi kojmë që të ndërtojmë objektin 

afarist-banesor, i cili përmban: 

Modeli -I- banesa me 2 dhoma 

Modeli -II- banesa me 3 dhoma 

Modeli -III- banesa me 4 dhoma, me sipërfaqe të ndryshme. 

Garazhet do të jenë standarde 

Krijimi i një ambienti të përshtatshëm për një bashkëjetesë në objektin banesorafarist 

me sipërfaqe gjelbëruese, vende për lojëra të fëmijëve dhe vende për pushim 

me një sipërfaqe prej 500 m 2 . 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës dhe vlerëson 

nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie: 1. Parapërgatitni një përshkrim mbi një person. 

2. Sillni në klasë përshkrime të ndryshme të njerëzve.

Tema 

3. Përshkrimi 

i njerëzve 

(ora I) 

Model përshkrimi 


• të njohë teknikat e shkrimit në përshkrimin e personave; 

• të dallojë elementet kryesore në përshkrimin e personave; 

• të përdorë tabelën për t’i përmbledhur këto të dhëna; 

• të përshkruajë një person. 





Skoti 

Skoti është kapiten i fl otës angleze, një si shumë të tjerë. Biografi a e tij përputhet me 

karakteristikën: ka kryer me ndërgjegje detyrat, duke fi tuar kështu miratimin e eprorëve, ka marrë 

pjesë në ekspeditën e Shelltonit. Nuk i është vënë re ndonjë shpirt i veçantë heroik. Fytyra e tij 

duke gjykuar nga fotografi të, nuk dallon nga mijëra e dhjetëra mijëra fytyra angleze: e ftohtë, që 

tregon vullnet, e qetë, si e skalitur nga një energji e fshehur. Sy të përhimët, buzë të shtrënguara 

fort. Asnjë vijë romantike, asnjë shkëndijë humori nuk ka në këtë fytyrë, vetëm vullnet i hekurt dhe 

mendje praktike. Shkrimi i tij është një shkrim i zakonshëm anglez, pa nuanca dhe përdredhje, i 

shpejtë, plot besim në vetvete. Mënyra e tij e të shprehurit është e qartë dhe e përpiktë, elokuente 

në përshkrimin e fakteve, por megjithatë e thatë dhe praktike, si gjuha e një raporti. Në çdo gjë të 

bie në sy se është njeri pa fantazi, fanatik i prakticitetit, pra, rrjedhimisht, një anglez i vërtetë, të 

cilit si dhe shumicës së bashkatdhetarëve të tij, edhe gjenialiteti u fut brenda caqeve të ngurta të 

kryerjes së detyrës. Historia e Anglisë njeh qindra Skota të tillë: ai nënshtroi Indinë dhe ishujt pa 

emër të arkipelagut, kolonizoi Afrikën dhe luftoi në gjithë botën me po atë energji të hekurt, me po 

atë bindje se po kryen detyrën krahas të tjerëve, me po atë fytyrë të ftohtë e të mbyllur. Por vullneti 

i tij është i fortë çelik. Kjo vihet re përpara kryerjes së aktit heroik. 

Marrë nga Stefan Cvajg, “Njeriut të cilit iu mërzit Evropa”, faqe 109 

Konceptet kryesore: përshkrimi i një personi, teknikat e për shkrimit të një personi, përshkrimi fi zik, përshkrimi i karakterit. 



Parashikimi 

Disktutim i njohurive paraprake Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Të mësuarit ndërveprues Punë në grup 

Përforcimi Shkrim i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 




kërkuar të sjellin në klasë përshkrime njerëzish. Bëhet leximi i tyre (mësuesi/ja mund t’u 

paraqesë nxënësve modele përshkrimi të personave, nëse ata nuk kanë sjellë materiale 

të kësaj natyre). Mbështetur në përshkrimet e lexuara mësuesi/ja shtron pyetjen: 

121


122 

- Cilat aspekte të njeriut janë përshkruar në këto fragmente? 

Ai/ajo shënon në tabelë përgjigjet e nxënësve: 

• Pamja fi zike 

• Të dhënat anagrafi ke (personale, të gjendjes civile) 

• Karakteri 

• Ndjenjat 

• Veshja 

• Të dhënat jetësore etj. 

- Si përshkruhen ato? 

Me detaje/në mënyrë të përgjithshme/në mënyrë të hollësishme etj. 

Ilustrojini me shembuj nga fragmentet. 

Skoti 

Skoti është kapiten i fl otës angleze, një si shumë të tjerë. Biografi a e tij përputhet me karakteristikën: 

ka kryer me ndërgjegje detyrat, duke fi tuar kështu miratimin e eprorëve, ka marrë pjesë në 

ekspeditën e Shelltonit. Nuk i është vënë re ndonjë shpirt i veçantë heroik. Fytyra e tij duke gjykuar 

nga fotografi të, nuk dallon nga mijëra e dhjetëra mijëra fytyra angleze: e ftohtë, që tregon vullnet, 

e qetë, si e skalitur nga një energji e fshehur. Sy të përhimët, buzë të shtrënguara fort. Asnjë vijë 

romantike, asnjë shkëndijë humori nuk ka në këtë fytyrë, vetëm vullnet i hekurt dhe mendje praktike. 

Shkrimi i tij është një shkrim i zakonshëm anglez, pa nuanca dhe përdredhje, i shpejtë, plot besim 

në vetvete. Mënyra e tij e të shprehurit është e qartë dhe e përpiktë, elokuente në përshkrimin e 

fakteve, por megjithatë e thatë dhe praktike, si gjuha e një raporti. Në çdo gjë të bie në sy se është 

njeri pa fantazi, fanatik i prakticitetit, pra, rrjedhimisht, një anglez i vërtetë, të cilit si dhe shumicës 

së bashkatdhetarëve të tij, edhe gjenialiteti u fut brenda caqeve të ngurta të kryerjes së detyrës. 

Historia e Anglisë njeh qindra Skota të tillë: ai nënshtroi Indinë dhe ishujt pa emër të arkipelagut, 

kolonizoi Afrikën dhe luftoi në gjithë botën me po atë energji të hekurt, me po atë bindje se po kryen 

detyrën krahas të tjerëve, me po atë fytyrë të ftohtë e të mbyllur. Por vullneti i tij është i fortë çelik. 

Kjo vihet re përpara kryerjes së aktit heroik. Skoti ka ndërmend të përfundojë atë që fi lloi Shelltoni. 

Ai organizoi një ekspeditë, por nuk i mjaftojnë mjetet fi nanciare. Megjithëkëtë kjo nuk e ndal. I bindur 

për suksesin në të ardhmen ai sakrifi kon me pasurinë e vet... 


Mësuesi/ja drejton vëmendjen e nxënësve në aspektet e përshkrimit të personit. 

E ndan klasën në grupe bazë me nga 5 nxënës secili. Nxënësit ndahen në grupe 

ekspertësh. 

- Grupi i parë i ekspertëve diskuton rreth të dhënave anagrafi ke të personit. 

- Grupi i dytë diskuton rreth pamjes fi zike. 

- Grupi i tretë rreth veshjes. 

- Grupi i katërt rreth karakterit. 

- Grupi i pestë rreth historisë së tij 

Nxënësit diskutojnë në grupe ekspertësh dhe më pas kthehen në grupet bazë, duke 

u shpjeguar dhe ilustruar me shembuj shokëve secilën prej çështjeve. Secili grup 

plotëson të dhënat e përshkrimit të personit në tabelat përkatëse, duke e ilustruar me 

shembuj nga fragmenti i dhënë në libër, “Zhitoni”.

Të dhëna 

personale 

(anagrafi ke) 

Pamja fi zike 

Veshja 

Të dhëna 

personale 

(anagrafi ke) 

Pamja fi zike 

Elemente të 

karakterit, të 

gërshetuara 

me aspekte 

të sjelljes 

Historia 

Të dhëna për moshën, seksin, profesionin, 

origjinën, gjendjen civile (beqar, i martuar, i 

ve, i ndarë). Shoqërohen me informacione 

për marrëdhënien e atij që përshkruhet me 

personin që bën përshkrimin 

Karakteristikat më të rëndësishme të 

pamjes fi zike 

Vihen në dukje ato elemente që plotësojnë 

aspekte të karakterit dhe personalitetit të 

personit 

Karakteri Përshkruhen aspektet e sjelljes së tij 

Historia 

Evidenton ato veçori që të japin mundësi 

ta kuptosh më mirë personin. 

Për moshën, seksin, profesionin, origjinën, 

gjendjen civile (beqar, i martuar, i ve, i 

ndarë). Shoqërohen me informacione për 

marrëdhënien e atij që përshkruhet me 

personin që bën përshkrimin 

Karakteristikat më të rëndësishme të 

pamjes fi zike 

Përshkruhen aspektet e sjelljes së tij 


I pasur 

Zhitoni ka çehre të freskët, fytyrë të nbushur 

dhe faqe të varura, syrin pishë të ngulët, 

shpatulla të gjera, barkun të kërcyer. 

Nxjerr një shami të madhe... 

Ecje të vendosur, fl et tërë siguri, e bën tjetrin 

të përsërisë fjalët e tij, me zor e honeps çfarë 

i thuhet atij vetë, nxjerr një shami të madhe 

dhe shfryn hundët gjithë gjurmë; hedh tutje 

pështymën dhe bën tërë atë të teshtitur, fl e ditën, 

fl e natën, ...i ndërpret, i korrigjon ata që fl asin, 

.... është i qeshur, hokatar, i gjallë, kryeneç, 

zemërak, shthuranak, ambicioz, misterioz...... 

Gjyshi nga nëna i shkruesit 

I martuar, me shumë fëmijë: Kishte marrë për 

grua një vajzë të rritur mirë dhe, ... bënë shumë 

fëmijë...; 

Nuk kishte shumë vite shkollimin, nuk ishte i 

pasur 

ishte një burrë i gjatë dhe më rrënjë të ngulura 

mirë në tokë, me një shëndet të mirë 

e shfaqte hapur kënaqësinë e të jetuarit;... 

kjo nuk e pengoi të qëndronte deri në fund i 

sjellshëm,... zemërohej nëse i thoshin që Toka 

rrotullohej,... I pëlqente të ishte i pasur, 

Pasioni i tij ishin zogjtë, Kur i binte rruga nga 

varrezat, shpejtonte hapat pa e kthyer kokën 

andej. Mbeti gjithmonë një person shumë 

energjik deri ditën e fundit. 

Gjatë gjithë jetës nuk kishte kaluar asnjë 

sëmundje, nuk kishte pirë asnjë ilaç. Një 

mbrëmje, duke ngjitur me vështirësi shkallët 

që e çonin në dhomën e tij, lajmëroi që s’do të 

hante darkë. Ra të fl inte me fytyrë nga muri dhe 

duke ia kthyer shpinën botës. U shua i mërzitur 

me jetën që ia mori forcën dhe energjinë. 

Pasi evidentojnë këto elemente, mësuesi/ja u kërkon të lexojnë në heshtje përshkrimin 

”Gjyshi im” dhe të përpiqen të identifi kojnë këto elemente. 

123


124 

Përforcimi. Shkrim i lirë 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve të shkruajnë një përshkrim 

të shkurtër për njeriun e tyre më të dashur të familjes. Nxënësit do të mbështeten në 

aspekte të ndryshme të diskutuara më lart. 

Nxënësit lexojnë punimet dhe vlerësojnë punën e njëri-tjetrit. 

� 

Në fund të orës mësuesi/ja nxjerr konkluzionet e orës dhe vlerëson nxënësit me notë. 


a) Ushtrimi 5, faqe 86 

b) Sillni në klasë përshkrime të personave të ndryshëm. 

Tema 


i njerëzve 

(ora II) 



• të përdorë teknikat e shkrimit në përshkrimin e personave; 

• të bëjë një përshkrim krahasues mes dy personave; 

• të vëzhgojë portretet në pikturë dhe t’i përshkruajë ato. 




Konceptet kryesore: tekst përshkrues, përshkrim objektiv, përshkrim subjektiv, 

teknikat e përshkrimit, renditja hapësinore/hierarkike e përshkrimit. 


Parashikimi 


Gjyshi im nga nëna ishte një burrë i gjatë dhe më rrënjë të ngulura mirë në tokë, me një shëndet 

të mirë, që e shfaqte hapur kënaqësinë e të jetuarit. Kishte marrë për grua një vajzë të rritur mirë 

dhe, ndonëse bënë shumë fëmijë, kjo nuk e pengoi të qëndronte deri në fund i sjellshëm. Nuk 

kishte shumë vite shkollimin dhe zemërohej nëse i thoshin që Toka rrotullohej. I pëlqente të ishte i 

pasur, por nuk u bë kurrë i tillë. Ndonëse jetën dhe sjelljen e kishte si zotni. 

Pasioni i tij ishin zogjtë. Mbaj mend një zog me sqep të gjatë e të verdhë, të cilin e mbante në 

kafaz: i zi, shumë krenar, me sy zjarri nga tërbimi i mungesës së lirisë. 

Kur i binte rruga nga varrezat, shpejtonte hapat pa e kthyer kokën andej. Mbeti gjithmonë një 

person shumë energjik deri ditën e fundit. Gjatë gjithë jetës nuk kishte kaluar asnjë sëmundje, nuk 

kishte pirë asnjë ilaç. Një mbrëmje, duke ngjitur me vështirësi shkallët që e çonin në dhomën e tij, 

lajmëroi që s’do të hante darkë. Ra të fl inte me fytyrë nga muri dhe duke ia kthyer shpinën botës. 

U shua i mërzitur me jetën që ia mori forcën dhe energjinë. 

Imagjinata e drejtuar Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e shënimeve Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 



Parashikimi. Imagjinata e drejtuar 

Mësuesi/ja e nis mësimin duke diskutuar detyrën e shtëpisë: 

Ushtrimi 5, faqe 86.



• Në tekstin e parë vëmendja e lexuesit drejtohet te pamja fi zike e personit që 

përshkruhet, si: 

burrë i thatë, pak i kërrusur, ndonja pesëdhjetë vjeç. Sytë e skuqur, mjekra e thinjur 

dhe e parruar, rrudhat në ballë e kishin shpërfytyruar, në kokën e tij të vogël s’dallohej 

gjë tjetër, veç një hundë e gjatë. 

• Në tekstin e dytë vëmendja është përqendruar në përshkrimin fi zik dhe të 

karakterit: 

xhuxhmaxhuxhe, dy grushte një mbi një, pastaj një e tharë, e vdekur e pakallur, na 

shkon, duket si do thihet në mes. Lëre, se të parit më keq akoma, e shëmtuar. Me si të 

kërcyer, që kur të vështron, sikur do të hajë, hundën sa një xhore, golin sa një kamare, 

pale kur qesh, i dalin ata dhëmbë si të kaut. Një arape që s’e ka shoqen... 

• Në tekstin e tretë përshkrim fi zik është i gërshetuar me anë të ndryshme të karakterit, 

të tilla si: 

trup jo i naltë sa i lidhun. I hajshëm i drejtë si shtizat druforta të lundrave që i 

xevendsuen djepin e fëminis. I lëvizshëm si njalat që e argtuen si të vogël. I zhbridhët 

si qerfull qi fshatit të tij i gëzon brigjet. Ma fort i rremtë se sa i bardhë. Lëkurën si të 

pjekur nga dielli që rrahë agim e muzg Shirokën. Kryet e bashëm, por jo jashta mase. 

Ballin e gjannë dhe të thyeshëm, ma fort katruar. Tamthat si të shtypun me xigonm të 

theksuem. Syt gazë, si në gropë, nën hijen e vetullavet të trasha. Hundën paksa të 

thyeme në kodër, me majë e fl etëza të ndjeshme mollëzat e faqeve të zhdukuna dhe të 

preme nga rrudhat e njeriut të pamish. 

Të tri tekstet kanë stile të ndryshme përshkrimi 

• Teksti i parë përshkruan thjesht e shkurt pamja e personazhit, një fshatar nga Gjinari. 

Autori përqendrohet në detaje të pakta të pamjes së jashtme fi zike, duke na dhuruar një 

përshkrim të shpejtë e të përgjithshëm. 

• Teksti i dytë, përveçse përshkruan, është i gjallë në imazhet që përcjell, të mbushura 

me ndjesi të vetë autorit që përshkruan. Mbështetet në detaje që vënë dukje si pamjen 

e jashtme, me një ngarkesë të theksuar negative. 

• Teksti i tretë të sjell përpara syve një portret të plotë e të gjallë të personazhit, shpeshherë 

të krahasuar me objekte e dukuri. Përshkrimi është i hollësishëm dhe i mbushur me shumë 

detaje. Në të nuk kemi një përshkrim të drejtpërdrejtë të karakterit të personazhit, por mënyra 

e përshkrimit të pamjes fi zike e konturon mjaftueshëm personazhin edhe si karakter. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve në dyshe të përshkruajnë veten pas disa vitesh, duke 

u përqendruar në aspekte të ndryshme të përshkrimit të personave. 

Leximi dhe diskutimi i detyrës. 


E shoh veten student të arkitekturës, tek mbaj një tufë me letra e vizatime në duar. 

Flokët e shpupuritur nga pagjumësia më bien në sy. I veshur me një palë pantallona 

të lehta linoje, kam pamjen e një njeriu, i cili jeton në një botë imagjinare dhe lehtas 

në fytyrë më përvijohet imazhi i një realiteti të abstrakt (ti ngjitesh për në qiell me 

shkallë të një modeli modern të kohës, të sapondërtuar nga një arkitekt i zoti, i cili është 

fjalëpakë... 

Diskutimi i detyrave të nxënësve. Mësuesi/ja vë në dukje aspekte të ndryshme të 

përshkrimit dhe detajet të përdorura prej tyre. 

125


126 

Ndërtimi i njohurive. Ditari tri pjesësh 

Në këtë fazë të mësimit, mësuesi/ja e drejton vëmendjen e nxënësve te përshkrimi 

krahasues. U kërkon nxënësve në dyshe të evidentojnë karakteristikat e këtij lloji 

përshkrimi dhe të shënojnë në tabelën përkatëse veçoritë e personazheve të tekstit Ai 

dhe unë, në f.77 të librit të nxënësit. 

Karakteristikat e përshkrimit 

të personit 

Ai Unë 

Të dhëna personale Flet disa gjuhë S’fl as asnjë 

Pamja fi zike bullafi q 

Karakteri 

Veshja 

Parapëlqimet 

Ka vapë, inatoset me 

mua që vesh golfi n, 

orientohet shpejt 

Muzetë, perimet e 

freskëta 

Kam ftohtë, unë nuk 

orientohem shpejt 

golfe 

Poezia, ushqimet e skuqura 

Teksti përqendrohet në një krahasim mes dy shokëve në aspekte që lidhen ngushtë 

me karakterin. Të dy shokët ndryshojnë në: 

- konceptin e të veshurit dhe të ndjesitë e përcjella lidhur me dukuritë atmosferike 

-Kanë aftësi të ndryshme të përshtatjes dhe shije të ndryshme muzikore 

- Kanë preferenca dhe shije të ndryshme të mënyrës së të ushqyerit. 

Autori vë në dukje elemente gjuhësore dhe krahasuese të tekstit, të tilla si: 

-përdorimi i lidhëzave: Unë dhe miku im... 

-përdorimi i të kundërtave: ai ka vapë, unë kam gjithnjë ftohtë. 


Unë dhe shoqja ime e bankës jemi njohur që në klasë të parë. Kemi një miqësi 

shumë të mirë, edhe pse jemi të ndryshme në tipa e karaktere. Mua më pëlqen të bëj 

potere e shaka me të gjithë shokët e klasës. Ajo rri e heshtur e qesh me qyfyret e mia. 

Shpesh më tërheq vëmendjen se po bëj shumë zhurmë e po u prish qetësinë të tjerëve. 

Unë lexoj shumë libra dhe në sajë të tyre kam një imagjinatë pakufi . Ajo punon pa fund 

në matematikë, i pëlqen saktësia dhe të qenit me këmbë në tokë. Sa herë grindemi me 

njëra-tjetrën për këto gjëra. Unë jam e çmendur në ngjyra e tualet. Ajo është serioze 

dhe shumë e rregullt dhe asnjëherë nuk e gjen me fl okë të pakrehur e me rroba të 

zhubrosura... 

Përforcimi: Rishikim në dyshe 

Pas diskutimit të përshkrimit krahasues, mësuesi/ja u kërkon nxënësve në dyshe 

të vëzhgojnë fi llimisht e më pas të përshkruajnë imazhet e dy vajzave në ushtrimin 6, 

faqe 87. 

Me anë të pyetjeve të tilla mësuesi/ja ndihmon nxënësit në përshkrimin krahasues të 

dy tablove. 

-Cili është objekti që përshkruhet? 

-Cili është pozicioni i objektit? 

-Cilat detaje të portretit të vajzës ka vënë në dukje autori? 

-Cilat janë aspektet të karakterit që theksohen? 

-Me ç’ngjyra ka luajtur piktori? Pse e ka bërë këtë? 

-Çfarë na bie në sy nga sfondi? 

-Çfarë ndjesish na përcjell secila prej tablove?

Diskutim i punëve të nxënësve 

� 



Në të dyja tablotë kemi portretin e një vajze. 

Në tablonë e parë vajza qëndron te dera. Të krijohet përshtypja se ajo është në pritje. 

E veshur me veshje tradicionale shqiptare me ngjyrë të bardhë, ato janë dëshmi e 

dëlirësisë dhe çiltërsisë vajzërore. Gjithashtu veshja e saj është pasqyrë e ndjenjave 

të saj të pastra. Qëndrimi i vajzës te pragu i derës përvijon edhe më shumë aspekte të 

karakterit të saj, gjë që përforcohet edhe nga pozicioni i duarve. Shamia e kuqe është 

një tjetër element, i cili ndoshta justifi kon pritjen, e ndoshta i referohet asaj që vajza pret 

në prag. Dritarja pak e hapur vë në dukje shpresën e vajzës dhe shpreh optimizëm për 

atë që do të vijë. E gjithë tabloja jepet në një mjedis tradicional shqiptar me ngjyra të 

ngrohta e shumë intimitet. 

Në tablonë e dytë kemi të bëjmë përsëri me një portret vajze. Vajza qëndron e ulur 

pranë një tavoline. Përpara saj i hapur qëndron një libër dhe mbi të një lule. Pozicioni 

i duarve thekson gjendjen e vajzës në meditim. Flokët e gjatë e delikatë janë pjesë e 

portretit dhe e karakterit të saj delikat, por ndoshta edhe e ndjenjave të dukshme që 

theksohen pikërisht nga këto detaje. Sfondi me ngjyra të ëmbla, si dhe libri e lulja janë 

shprehje e dashurisë, që ndoshta vajza është në pritje a në meditim… 

Në fund të orës së mësimit mësuesi bën konkluzionet e orës dhe vlerëson nxënësit 

me notë. 


a) Ushtrimi 7, faqe 87. 

b) Parapërgatitni një përshkrim të një vendi. Sillni në klasë përshkrime të ndryshme vendesh. 

Tema 

4. Përshkrimi i 

objekteve 


• të përdorë teknikat e shkrimit në përshkrimin e objekteve; 

• të dallojë elementet kryesore në përshkrimin e objekteve; 

• të bëjë një përshkrim krahasues mes dy objekteve; 

• të vëzhgojë pikturën dhe të përshkruajë objektet e saj. 




Përshkrimi i objekteve 

Pianoja është instrument muzikor që luhet me ndihmën e tastierës dhe që prodhon 

tinguj duke prekur telat e çelikut me çekiçë me mbështjellje prej shajaku. Çekiçët 

kthehen menjëherë dhe lejojnë telat që të vazhdojnë dridhjen e tyre në një rezonancë 

frekuence. Këto dridhje janë transmetuar nëpërmjet materialit të saj prej një dërrase që 

e zmadhon atë. 

Fjala piano është shkurtuar nga fjala “pianoforte”, e cila vjen nga emri italian 

origjinal i instrumentit “clavicembalo col piano e forte”. Kjo i referohet përgjegjësisë së 

instrumentit, i cili i lejon pianistit të prodhojë nota me dinamikë të ndryshme në varësi 

nga fortësia e shtypjes së tastit. 

127


128 

Pianoja është përdorur gjerësisht në muzikën perëndimore për performancë solo, 

kor, muzikë dhome dhe për shoqërime. Është shumë popullore dhe ndihmon për 

kompozim dhe prova. Edhe pse nuk është portative dhe shpesh është e shtrenjtë, 

shkathtësia dhe kudogjendja e pianos e kanë bërë atë një nga instrumentet muzikore 

më familjare. Ajo është klasifi kuar si një instrument muzikor me perkusion dhe me tela. 

Duke u mbështetur në metodën “Hombostel-Sachs” të klasifi kimit të muzikës, ajo është 

grupuar në instrumentet me foni. 

Pianot me stil vjenez ishin ndërtuar me skelet druri, dy tela për notë dhe kishin 

çekiçë të mbuluar me lëkurë. Disa nga këto piano vjeneze kishin ngjyrë të kundërt 

me pianot e sotme moderne; tastet natyrale ishin të zeza dhe tastet jonatyrale ishin 

të bardha. Në këto instrumente Moxarti kompozoi koncertet e tij dhe sonatat. Pianot e 

kohës së Mozartit kanë pasur një tingull më të butë, më të qartë sesa pianot e sotme. 

Prejardhja e pianos është nga klasveni. Instrumentet e para me tela që goditen nga 

çekiçë ishin me origjinë nga instrumenti tradicional persian santur. Gjatë periudhës 

së mesme kishte përpjekje të përgjithshme për të krijuar instrumente me tastiera 

dhe me goditje telash. I pari ka qenë hurdi-gurdi, me origjinë të panjohur. Në shek. 

XVII mekanizmat e instrumenteve me tastiera, siç janë klavikorda dhe klaviçembali, 

ishin të njohura. Në një klavikordë telat goditeshin nga tangentet, ndërkohë që në një 

klavicembal ato janë tërhequr nga penda. Shekuj pune në mekanizmin e një klaviçembali 

kanë dhënë ndihmesë në konstruktimin e mbështjelljes, të pjesës që lëshon zërin dhe 

të tastierës. 

Sintetizatori (anglisht Synthesizer) është instrument muzikor elektronik, i cili prodhon 

një shumëllojshmëri zërash, duke përpunuar dhe kombinuar sinjalet e frekuencave të 

ndryshme. Sintetizatori digjital modern përdor mikroprocesorin sintetizues të 

frekuencave për të llogaritur funksionet matematikore, të cilat përpunojnë sinjalet 

e frekuencave të ndryshme. Ekzistojnë tri lloje kryesore të sintetizatorëve, të cilët 

dallojnë për nga operimi: analog, digjital dhe sintetizatori i bazuar në softuer. 

Sintetizatorët krijojnë sinjale elektrike në vend të sinjaleve akustike, të cilat në fazën e 

fundit përforcohen përmes amplifi katorëve apo dëgjueseve. 

Sintetizatori i parë është shpikur në vitin 1876 nga Elisha Grei, i cili njihet për 

shpikjen e prototipit të telefonit. Robert Mug krijoi sintetizatorin revolucionar, i cili u 

përdor nga Uendi Karlos në albumin “Switched-On Bach” (1968), incizim i famshëm, 

i cili njoftoi shumë muzikantë me zërin e sintetizatorëve. Në vitet 1970, sintetizatorët 

u bënë instrumente portale dhe kështu përdorimi i tyre u bë shumë më i lehtë në 

performancat e tyre. Në fi llimin e viteve 1980, kompanitë si “Yamaha” fi lluan të shitnin 

sintetizatorë me çmime modeste, si “Yamaha DX7” etj. Në të njëjtën kohë u zhvillua 

sistemi MIDI, i cili e bëri më të lehtë integrimin dhe sinkronizimin e sintetizatorëve 

me instrumentet e tjera elektronike. Në vitet 1990, sintetizatorëve kompleksë nuk iu 

nevojitej më hardveri special dhe fi lluan të paraqiten si programe për PC. 

Konceptet kryesore: përshkrimi i një objekti, teknikat e përshkrimit të tij.




Organizimi i nxënësve 

Parashikimi Imagjinata e drejtuar Diskutim i ideve 

Punë me klasën 


Përforcimi Shkrimi i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 



Mësuesi e nis mësimin duke diskutuar detyrën e shtëpisë, ushtrimin 7, faqe 87. 

Nxënësve u është kërkuar të punojnë në grup për përshkrimin e njerëzve, duke u 

mbështetur në aspekte të ndryshme. 


Mësuesi paraqet para nxënësve dy objekte dhe u kërkon të përshkruajnë, të ndarë në 

dy grupe, (një orë të vjetër, një objekt antik prej balte të punuar me dorë). 


Ishte një orë e thjeshtë dhe e ruajtur më së miri 

E nxora me kujdes nga kutia e vogël prej druri. Më bëri përshtypje që, edhe pse kishte kohë që 

kishte qëndruar aty, ishte akoma e bukur. Më tërhoqën vëmendjen detaje të vogla: pjesa e sipërme 

ishte punuar me shumë delikatesë me material argjendi. Forma e saj ovale ishte karakteristikë e 

kohëve të vjetra dhe dallonte dukshëm kohën në të cilën ishte punuar. Fusha kishe ngjyrë të lehtë 

të kaltër, zbukurohej nga shifrat e holla romake, të cilat shërbenin për të treguar orën. Midis tyre 

ekzistonte një largësi simetrike, të cilat u shtonin elementeve të saj përsosmërinë. 

Anash saj gjendeshin dy butona të vegjël, të cilët shpesh të krijonin përshtypjen e çelësave të artë 

që kishin në dorë fatin tënd. Pjesa e poshtme karakterizohej nga një lëmueshmëri e rrallë, sikur ishte 

bërë enkas për një dorë delikate gruaje të veçantë, ashtu siç ishte nëna ime. 

Rripat ngjyrë blu, të përbërë prej lëkure, dukeshin sikur kishin sfi duar kohën me butësinë dhe 

njëkohësisht rezistencën që kishin treguar ndaj saj. E veçanta e saj qëndronte në mënyrën e përdorimit. 

Kur ti e vendosje në dorë, akrepat e saj lëviznin bashkë me pulsin e dorës dhe dukej sikur merrte jetë 

pikërisht nga ty. E prodhuar nga artizanët shqiptarë, ishte reliktja më e rëndësishme e familjes, pasi ajo 

kishte shënuar momente më të vërtetë të vyera në jetën njerëzve të mi më të dashur... 

Mësuesi/ja pasi dëgjon përgjigjet e tyre, mban shënim në tabelë elementet bazë në të 

cilat konsiston ky lloj përshkrimi. 

-Çfarë kanë përshkruar? 

Objekt - orë e vjetër. 

-Cilat aspekte të objektit kanë vënë në dukje? 

Formën, ngjyrën, përbërjen, punimin, historikun e saj... 

Diskutim me njëri-tjetrin. 

Rikujtojnë me anë të organizuesit grafi k veçori të përshkrimit të objekteve të njohura në 

klasat pararendëse. 

Pjesët kryesore 

Elemente të historikut të objektit Përshkrimi i objektit Origjina 

Përdorimi dhe roli në mjedis 

129


130 


Emri Funksioni 

Lahuta është 

instrument muzikor 

kordofon.... 

Jepet një përkufi zim 

shkencor 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të përqendrojnë vëmendjen në udhëzimet e tekstit për 

përshkrimin e një objekti. Në dyshe strukturojnë veçoritë e përshkrimit të një objekti. 


Shpjegohet 

funksionimi 

Intrumentet 

muzikore me 

hark që shërben 

për të përcjellë 

këngët 

Përshkrimi i objektit 

Karakteristika që perceptohen 

me anë të shqisave 

Forma, përmasat, materiali, 

ngjyrat, tingujt që prodhon, 

aroma ose shija 

...trupi i lahutës punohet 

kryesisht prej drurit të 

panjës... pjesa e lugët e 

lahutës mbulohet me lëkurë 

..ndërsa harku i saj punohet 

nga degët e thanës me qime 

të bishtit të kalit... 

Cilësi 

pozitive/negative 

Kanë të bëjnë me 

anën estetike ose 

funksionimin 

Lahutari luan në 

lahutë ulur me 

këmbëkryq në tokë... 

Strukturojnë shënimet në grupe dhe evidentojnë veçoritë. 

Mësuesi/ja përqendron vëmendjen e nxënësve te përshkrimi i objekteve që u bë në 

fi llim të orës së mësimit (ora e murit dhe objekt antik i punuar prej balte apo te modeli 

i dhënë në prej tij (pianoja). Nxënësve në dyshe mësuesi/ja u kërkon të analizojnë 

tekstin në bazë të veçorive të lartpërmendura. 

Emri/Jepet një përkufi zim shkencor 

Pianoja është instrument muzikor që luhet me ndihmën e tastierës. Ajo është 

klasifi kuar si një instrument muzikor me perkusion dhe si një instrument me tela. Duke u 

mbështetur në metodën “Hombostel-Sachs” të klasifi kimit të muzikës ajo është grupuar 

në instrumentet me foni. 

Funksioni/Shpjegohet funksionimi 

Pianoja luhet me ndihmën e tastierës dhe që prodhon tinguj duke prekur telat e çelikut 

me çekiçë me mbështjellje prej shajaku. Çekiçët kthehen menjëherë dhe lejojnë telat që 

të vazhdojnë dridhjen e tyre në një rezonancë frekuence. Këto dridhje janë transmetuar 

nëpërmjet materialit të saj prej një dërrase që e zmadhon atë. 

Karakteristika që perceptohen me anë të shqisave/Forma, përmasat, materiali, 

ngjyrat, tingujt që prodhon, aroma ose shija 

Pianot me stil vjenez ishin ndërtuar me skelet druri, dy tela për notë dhe kishin çekiçë 

të mbuluar me lëkurë. Disa nga këto piano vjeneze kishin ngjyrë të kundërt me pianot e 

sotme moderne; tastet natyrale ishin të zeza dhe tastet jonatyrale ishin të bardha. Nga 

këto instrumente Moxarti kompozoi koncertet e tij dhe sonatat, dhe kopje të tyre janë 

ndërtuar sot në performancën e instrumentit autentik të muzikës së tij. Pianot e kohës 

së Mozartit kanë pasur një tingull më të butë, më të qartë se sa pianot e sotme, pianot 

angleze, me më pak fuqi mbështetëse.


Cilësi pozitive a negative/Kanë të bëjnë me anën estetike ose funksionimin 

Pianoja është përdorur gjerësisht në muzikën perëndimore për performancë solo, kor, 

muzikë dhome dhe për shoqërime. Është shumë popullore për ndihmë për kompozim 

dhe prova. Edhe pse nuk është portative dhe shpesh është e shtrenjtë, shkathtësia dhe 

kudogjendja e pianos e kanë bërë atë një nga instrumentet muzikore më familjare. 

Historia 

Fjala piano është shkurtuar nga fjala “pianoforte”, e cila vjen nga emri Italian origjinal i instrumentit 

“clavicembalo col piano e forte”. Kjo i referohet përgjegjësisë së instrumentit, i cili i lejon pianistit 

të prodhojë nota me dinamikë të ndryshme në varësi nga fortësia e shtypjes së tastit. 

Sintetizatori (anglisht Synthesizer) është instrument muzikor elektronik, i cili prodhon 

një shumëllojshmëri zërash, duke përpunuar dhe kombinuar sinjalet e frekuencave të 

ndryshme. Sintetizatori digjital modern përdor mikroprocesorin sintetizues të 

frekuencave për të llogaritur funksionet matematikore, të cilat përpunojnë sinjalet 

e frekuencave të ndryshme. Ekzistojnë tri lloje kryesore të sintetizatorëve, të cilët 

dallojnë për nga operimi: analog, digjital dhe sintetizatori i bazuar në softuer. 

Sintetizatorët krijojnë sinjale elektrike në vend të sinjaleve akustike, të cilët në fazën e 

fundit përforcohen përmes amplifi katorëve apo dëgjueseve. 

Në mënyrë tipike janë të kontrolluar nga tastiera e stilit të pianos, ku sustat funksionojnë 

si kyçës të qarqeve elektrike. Megjithëse tastierat janë kontrolluesit e zakonshëm të 

sintetizatorëve, veglat e tjera, si kontrollori frymor i stilit të saksofonit, kitarat elektrike të 

pajisura me MIDI, apo kompjuterët gjithashtu përdoren për të kontrolluar sintetizatorët. 

Sintetizatorët mund të prodhojnë një shumëllojshmëri të zërave, duke i imituar zërat e 

instrumenteve të tjera apo duke prodhuar zëra të rinj, të padëgjuar më parë. 

Sintetizatori i parë është shpikur në vitin 1876 nga Elisha Grei, i cili njihet për shpikjen 

e prototipit të telefonit. Robert Mug krijoi sintetizatorin revolucionar, i cili u përdor 

nga Uendi Karlos në albumin “Switched-On Bach” (1968), incizim i famshëm, i cili 

njoftoi shumë muzikantë me zërin e sintetizatorëve. Në vitet 1970, sintetizatorët 

u bënë instrumente portale dhe kështu përdorimi i tyre u bë shumë më i lehtë në 

performancat e tyre. Në fi llimin e viteve 1980, kompanitë si “Yamaha” fi lluan të shitnin 

sintetizatorë me çmime modeste, si “Yamaha DX7” etj. Në të njëjtën kohë u zhvillua 

sistemi MIDI, i cili e bëri më të lehtë integrimin dhe sinkronizimin e sintetizatorëve me 

instrumentet e tjera elektronike. Në vitet 1990, sintetizatorëve kompleksë më nuk iu 

nevojitej hardveri special dhe fi lluan të paraqiten si programe për PC. 

Mësuesi/ja u kërkon nëxnësve që, pasi të kenë dhënë veçoritë e të dy objekteve, t’i 

krahasojnë ata më njëri-tjetrin. 


Pianoja është instrument muzikor që luhet me ndihmën e tastierës dhe që prodhon tinguj duke 

prekur telat e çelikut me çekiçë me mbështjellje prej shajaku. 

Sintetizatori është instrument muzikor elektronik, i cili prodhon një shumëllojshmëri të zërave duke 

përpunuar dhe kombinuar sinjalet e frekuencave të ndryshme. Ndërsa të dy objektet kanë si bazë 

të prodhimin e tingujve me anë të tastierës, ndryshojnë me njëri-tjetrin në disa elemente. Melodia 

që prodhon sintetizatori është elektronike… Forma gjithashtu është një tjetër element në të cilën ata 

ndryshojnë. Piano është e përbërë nga një tastierë, ndërsa sintetizatori ka disa të tilla, të cilat mund të 

prodhojnë disa melodi në të njëjtën kohë . ...Edhe koha në të cilën janë shpikur është e ndryshme… 

131


132 

Përforcimi: Shkrim i lirë 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve të vëzhgojnë me kujdes pamjen 

e paraqitur në ushtrimin 12 faqe 89 dhe të përshkruajnë objektet që ndodhen në të. 


Mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit me notë. 

� 

Detyrë shtëpie. Përshkruaj objektin tënd më të dashur të fëmijërisë. 

Tema 


i vendit/ 

mjedisit 


• të njohë teknikat e shkrimit në përshkrimin e vendit dhe të mjedisit; ‘ 

• të dallojë elementet kryesore në përshkrimin e tyre; 

• të analizojë elementet e përshkrimeve të vendeve dhe të mjediseve të 

ndryshme; 

• të përshkruajë një vend/mjedis; 

• të bëjë një përshkrim krahasues ndërmjet pikturës dhe tekstit përshkrues. 




Konceptet kryesore: Përshkrimi i një vendi/mjedisi, teknikat e përshkrimit të tij. 



Organizimi i 

nxënësve 

Parashikimi Imagjinata e drejtuar Diskutim i ideve Punë me klasën 


Mbajtja e strukturuar e shënimeve Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 




Mësuesi/ja e nis mësimin duke diskutuar detyrën e shtëpisë. 


Mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe dhe u kërkon nxënësve të përshkruajnë: 

Grupi I - vendin ku ndodhet shkolla e tyre; 

Grupi II - qendrën e qytetit/fshatit 

Pasi dëgjon përgjigjet e nxënësve, u kërkon të tregojnë përvojat e tyre në këtë lloj 

përshkrimi. 

- Çfarë kanë përshkruar? 

- Cilat karakteristika të vendit kanë vënë në dukje?


Diskutim me njëri-tjetrin 

Me anë të organizuesit grafi k nxënësit rikujtojnë veçoritë e përshkrimit të vendeve, të 

mësuara në klasat pararendëse. 


Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të përqendrojnë vëmendjen në udhëzimet e tekstit për 

përshkrimin e një objekti. Në dyshe nxënësit strukturojnë veçoritë e përshkrimit të një vendi. 


të dhëna pamore 

Elemente të natyrës 

Elementet dallues 

Elemente artifi ciale 

të dhëna të përgjithshme 

Përshkrimi 

i vendeve 

Historia e tij 

Përshkrimi i vendit 

Ndryshimi sipas stinëve 

Të dhëna të përgjithshme Të dhëna vizive Aspekte pozitive/negative Historia e vendit 

Informacioni mbi 

tipologjinë e vendit 

...se katundi vetë i 

shpërndarë tutje-tëhu 

një shtëpi këtu, një shtëpi 

nja dy milje më tej, as që 

dukej. 


Vë dukje elemente 

që perceptohen 

me anë të 

shqisave 

Përpjekjet e egra 

të lumit gjatë natës 

i tregonte më mirë 

se kushdo shpina 

e tij përgjakur... 

Përshkrimi i vendit 

Lidhet me mënyrën e 

perceptimit/ gjendjen 

shpirtërore/ situatat e jetuara të 

atij që përshkruan 

Shqipëria rrethohet nga të tria 

anët prej vargmalesh pothuaj 

të pakapërcyeshme, që kanë 

ngritur një lloj muri të ndërtuar 

nga natyra për ta mbajtur 

vendin në gjendje izolimi... 

Mund të jetë e 

rëndësishme 

Transformimet e këtij 

qyteti në 20 vjet janë 

të shumta, po ende 

shihet ndryshimi 

mes Lindjes dhe 

Perëndimit... 

Nxënësit strukturojnë shënimet në grupe dhe evidentojnë veçoritë. 

Mësuesi/ja e përqendron vëmendjen e nxënësve te ushtrimi 8, faqe 88. Nxënësve në 

dyshe u kërkon të analizojnë tekstin në bazë të veçorive të lartpërmendura. 

Të dhëna të përgjithshme/Informacioni mbi tipologjinë e vendit: 

Ishte një qytezë me tulla të kuqe ose që do të ishin të kuqe nëse tymi dhe hiri do t’i linte, po ja që 

ashtu janë sjellë punët që ajo u bë një qytezë e më të kuqe e të zezë të panatyrshme... 

Të dhëna vizive/Vë dukje elemente që perceptohen me anë të shqisave: 

Ishte një qytezë e makinave dhe e oxhaqeve të larta prej nga dilte një tymnajë e pafund 

gjarpërore, gjurmët e së cilës nuk shprisheshin kurrë. Kishte aty një kanal të zi e një lumë 

që përlante mbeturinat kutërbuese nga ndërtesat plot me dritare, ku dëgjoheshin zhurma dhe 

dridhje gjatë tërë ditës... 

133


134 

Aspekte pozitive dhe negative/Lidhet me mënyrën e perceptimit, gjendjen shpirtërore, 

situatat e jetuara të atij që përshkruan: 

Kishte aty ca rrugë të gjera, të gjitha të ngjashme me njëra-tjetrën, të pabanuara nga njerëzit. 

Të gjitha njësoj, ku të gjithë dilnin dhe ktheheshin në të njëjtën kohë, me të njëjtën pamje, mbi të 

njëjtin kalldrëm që të bëjnë punën e njëjtë. 

Historia e tij/Mund të jetë e rëndësishme 

...Dhe për të cilët çdo ditë ishte e njëjtë me atë të djeshmen dhe të nesërmen dhe çdo vit i 

ngjashëm me të përparshmin dhe të ardhshmin... 

Diskutim i lirë mbi këto çështje. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të mbështetin opinionet e tyre në 

argumente. 

Në bazë të veçorive të përcaktuara më lart, mësuesi u kërkon nxënësve të evidentojnë veçoritë e 

përshkrimit të mjedisi mbi tekstin e dhënë libër (Një dhomë e gjitha e imja). 

Emri i objektit 

Vendndodhja - Është ajo në fund të korridorit. 

Të dhëna që perceptohen nëpërmjet shqisave - Përshtypja e parë sapo hyn në të është një 

rrëmujë e madhe... Ky është mjedisi ku unë ndiehem shumë mirë, edhe pse mami më bërtet 

gjithmonë. 

Cilësitë e dhomës - Dhoma nuk është shumë e madhe, por ka shumë dritë, pasi babi i ndërroi 

kornizat e dritares... 

Pjesët përbërëse - Dhoma nuk është shumë e madhe, por ka shumë dritë. Dyshemeja është e 

mbuluar nga një tapet më një ngjyrë ndërmjet bojëqiellit dhe blusë. Muret janë veshur me letër... 

Krevati është poshtë dritares, ngjitur me këtë të fundit është dhe një tavolinë e bardhë studimi. 

Përgjithësisht ajo është e mbushur nga shumë objekte..., ndërsa kompjuteri është vendosur mbi 

tavolinë. Në anën e majtë është dollapi i futur në mur..., ngjitur me të është biblioteka. 



Piktura dhe teksti kanë të përbashkëta këta elementet: përshkruajnë pamjen fi zike të qytetit 

si: pjerrësinë, vendndodhjen e shtëpive, të veçantën mbi urbanistikën e tij. Përveçse imazheve 

pamore, teksti përcjell më shumë ndjesi nxitin imagjinatën e lexuesit dhe piktura përcjell imazhin 

e pamjes së qytetit. Përshkrimi i tekstit të lë dorë më shumë për të zhvilluar imagjinatën, të 

shtuara edhe me shumë nga përshkrimi i dukurive të tilla, si: me siguri ky ishte i vetmi vend në 

botë ku kalimtari po të rrëzohej ... ishte një qytet shumë befasues... shumë gjëra këtu ishin të 

pabesueshme dhe shumëçka ishin si në ëndrra. 

� 

Në këtë fazë të mësimit nxënësit përqendrojnë vëmendjen te ushtrimi 9, faqe 88. 

Në dyshe ata krahasojnë elementet e përbashkëta mes teksti dhe pikturës. Pasi krahasojnë 

punimet përmbledhin opinionet e tyre së bashku me mësuesin/en në tabelë. 

Diskutim i perceptimeve të veçanta të nxënësve. Mësuesi/ja ngulmon në elemente të tilla, si: 

detaje të ngjyrave, dritës etj. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit 

me notë. 

Detyrë: Përshkruani vendin më të dashur të fëmijërisë suaj.

Tema 


i imazheve 



• të përdorë teknikat në përshkrimin e imazheve; 

• të dallojë elementet kryesore në përshkrimin e imazheve; 

• të analizojë elementet e përshkrimeve të imazheve të ndryshme 

fotografi ke; 

• të krahasojë imazhin e fotografi së me atë të një pikture në një përshkrim 

krahasues; 

• të përshkruajë pamje fotografi ke me përmbajtje të ndryshme. 




Konceptet kryesore: përshkrimi i një imazhi,teknikat e përshkrimit të tij. 



Parashikimi Imagjinata e drejtuar Diskutim i ideve Punë me klasën 





Mësuesi/ja e nis mësimin duke diskutuar detyrën e shtëpisë. 

Diskutim i lirë mbi çështje të tilla si: 

-Në ç’të dhëna mbështeteni për përshkrimin e vendlindjes suaj? 

-Cilat aspekte ju drejtuan më shumë në përshkrim: pamja fi zike e vendit apo ndjesitë tuaja? 

-A ju referuat ndonjë imazhi fotografi k për ta pasur më të gjallë perceptimin e vendit? 

- A ndryshojnë këto imazhe nga perceptimi që keni ju për vendlindjen tuaj? 

Mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe dhe u kërkon nxënësve të përshkruajnë: grupi 

I një imazh pikture dhe grupi II një imazh fotoje. 

Pasi dëgjon përgjigjet e nxënësve, u kërkon atyre të tregojnë përvojat e tyre në këtë 

lloj përshkrimi. 

-Çfarë kanë përshkruar? 

-Cilat aspekte të imazhit kanë vënë në dukje? 

-Cili prej imazheve ishte më i thjeshtë për t’u përshkruar dhe pse? 

-A u mbështetët në detaje? 

-Cilat detaje ju lanë më shumë mbresa? 


Nxënësit në studiojnë materialin teorik në libër dhe e përqendrojnë vëmendjen 

tek elementet e përshkrimit të imazheve. Të ndarë në grupe evidentojnë në tabelat 

përkatëse tipare të imazhit fotografi k dhe atij në pikturë/ikonografi etj. 

135


136 

� 

Përshkrimi i imazheve 

Aspekti fi gurativ Aspekti teknik Aspekti interpretues-vlerësues 

Përshkruhet ajo çka paraqet 

imazhi. 

Pjesa kryesore e ikonës përbëhet 

nga Shën-Maria me fëmijën e 

futur në ujin e një burimi, që 

simbolizon Burimin Jetëdhënës. 

Kupa e madhe në qendër të së 

cilës është ulur Shën-Maria si 

një mbretëreshë, është vendosur 

në mes të një vaske plot me ujë 

mrekullibërës. Përreth janë ata i 

drejtohen ujit mrekullibërës për t’u 

shëruar. 

Trajtohet teknika e përdorur. 

Ikona është realizuar mbi një 

copë dërrase të vetme, të prerë 

në një trashësi prej 2.8 - 3 cm, e 

cila paraqitet e rrafshuar mirë dhe 

me një shtresë të errët pluhuri 

e papastërtie, si dhe mbeturina 

dylli. Në pjesë të ndryshme, në të 

gjithë sipërfaqen, shihen vrimat që 

tregojnë për praninë e insekteve 

dëmtues. Mbi pjesën e mesit ka një 

shirit të ngjitur horizontalisht. 

Jepet një gjykim i vëzhguesit 

për imazhin. 

Nuk mund të gjenden shembuj 

kaq të thjeshtë si ata të ofruar nga 

imazhi bizantin me simbologjinë 

e tij, për të shprehur burimin 

jetëdhënës dhe Shën-Marinë 

që drejtohet me duart e hapura 

dhe sytë e ngulura mbi ne dhe 

Krishtin-fëmijë. Ikonografi lidh 

fi gurën e tyre me atë të burimit si 

të ishte e vetme. 

Veçori të imazhit fotografi k: 

Vizioni: Në foton e parë ajo çka transmeton imazhi fotografi k është pamja e një dite 

dimri. 

Detajet: Mbizotërimi i ngjyrës së bardhë e gri, gurët të mbuluar pjesërisht nga dëbora, 

imazhi i diellit i shfaqur në horizontin e mjegullt dhe të vagullt, ngjyra e qiellit, prania e 

shkurres bëjnë më të dukshme pamjen e dimrit. 

Linjat: Kemi praninë e linjave të ndryshme si të thyera e të lakuara, të cilat tregojnë 

se imazhi nuk përcjell një pamje unike, por përthyerja e tyre të krijon idenë e një 

larmishmërie në perceptim dhe përjetim. 

Dritëhijet shërbejnë për të theksuar më tej kontrastet midis ngjyrës së bardhë të dëborës, 

grisë së qiellit, të kuqërremtës së shkurreve dhe të zezës që ndodhet poshtë gurëve. Të 

krijohet ideja e një realiteti, ku perceptimi dhe përjetimi është relativ, në bazë të gjendjes 

së brendshme shpirtërore. Një realitet që të ofron pastërtinë, sinqeritetin, të fshehtën 

dhe intrigën, jetën dhe vdekjen, largësinë në kohë dhe hapësirë… 

Ngjyrat janë ato që theksojnë emocionet, duke e transmetuar imazhin nën efektin 

bardhezi, ku janë të pranishme ngjyrat e këtij koloriti, të cilat plotësojnë sfondin, siç 

është grija e qiellit… 

Pas interpretimit të imazheve dhe dallimeve që vihen në dukje, nxënësit praktikojnë 

përshkrimin në pamjet dhe imazhet e tjera. 


Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve të bëjnë një përshkrim krahasues 

të një imazhi fotoje dhe një imazhi pikture, duke evidentuar elementet përkatëse. 


a) Përshkruani një imazh që ju pëlqen. Evidentoni elementet thelbësore të tij. 

b) Sillni në klasë tekste të ndryshme udhëzuese.

Teksti udhëzues 

Tema 

10. Teksti 

udhëzues 


Receta gatimi 



• të identifi kojë tekstin udhëzues dhe llojet e tij; 

• të shpjegojë konceptin e tekstit udhëzues dhe mënyrat e realizimit të tij; 

• të krahasojë dy tekste udhëzuese të shkruara në kohë të ndryshme; 

• të përshtatë në gjuhën standarde tekste të vjetra udhëzuese të shkruara 

në dialekt. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të 

ndryshme tekstesh udhëzuese, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: tekst udhëzues, karakteristika të teksteve udhëzuese. 

Për 1 kg peshk duhen: 2 fi lxhanë kafeje vaj 

3 kokrra hudhra 

1 fi lxhan uthull 

3 lugë gjelle salcë ose 3-4 kokrra domate 

2 fi lxhanë çaji me ujë 

2 gjethe dafi ne 

kripë dhe piper 

Përgatitja: 

Peshku i pastruar dhe i larë pritet në copa, i hidhet kripë, piper, lyhet me miell dhe skuqet në tigan me 

yndyrë të nxehtë. Në yndyrën që tepron nga skuqja hidhen hudhra të grira, shtohet miell, i cili kaurdiset 

pak, pastaj shtohet salcë domatesh ose domate të freskëta të grira hollë. Të gjitha këto përzihen, shuhen 

me uthull dhe pastaj shtohet pak ujë, kripë, piper e dafi në. Piqet në furrë për 15-20 minuta dhe pasi hiqet 

nga furra, i hidhet majdanoz i grirë hollë. Shoqërohet me sallatë jeshile. 

Ju bëftë mirë! 

Udhëzim për përdorimin e medikamenteve mjekësore 

Tableta “Nevrine Codeine” 

Përdoret në sëmundjet që shoqërohen me dhimbje ose me temperaturë dhe konkretisht për: 

dhimbjet pas operacioneve etj. 

Doza dhe mënyra e përdorimit: 

1-2 tableta në ditë pas ushqimit. Mos i tejkaloni 8 tableta në 24 orë. 

Fëmijët mbi 12 vjeç mund të përdorin 1/2 tableta tri herë në ditë pas ushqimit. 

Trajtimi duhet të jetë sa më i shkurtër që të jetë i mundur. Të mos tejkalohen 4 tableta në ditë. Nëse pas 

disa ditësh trajtimi i dhimbjes nuk zhduket, duhet të konsultoheni me mjekun. 

Udhëzues për përdorimin e shërbimeve telefonike 

Për të bërë një thirrje duke shfrytëzuar shërbimin “USSD Roaming” duhet të veproni sipas udhëzimeve 

të mëposhtme: 

1. Formoni numrin e personit që dëshironi t’i telefononi sipas modelit *123* numri i telefonit # 

(numri i telefonit duhet të jetë në formatin internacional) p.sh.: 

• për thirrje të një numri mobil të AMC, 0035541xxxxxx apo 0037745xxxxxx ose 

• për thirrje të një numri fi ks në 0038138xxxxxx në Shqipëri (Tiranë) 003554xxxxoxx 

2. Shtypni tastin “Call” 

3. Prisni disa momente derisa t’ju tingëllojë telefoni (të pranojë thirrjen) dhe më pas merrni informacionin e duhur. 

4. Do të dëgjoni “tonin e thirrjes” së numrit që ju keni përzgjedhur për t’i telefonuar. 

5. Pasi personi i kërkuar nga ju lajmërohet, fi lloni bisedën. 

137


Biseda tarifohet sipas modelit 60/60, d.m.th për minutë. 

Për të gjitha tarifat për thirrjet e bëra në Roaming, duke shfrytëzuar shërbimin “USSD Roaming”, klikoni këtu: 

Informacion i rëndësishëm - Kujdesuni që të mos të bëni Roaming brenda territorit të Kosovës. 

Shënim: Fatkeqësisht ka rrjete të operatorëve të tjerë, që operojnë ilegalisht në territorin e Kosovës. 

Pse është e rëndësishme kjo për mua: 

Duke e pasur shërbimin Roaming të aktivizuar, ju pa e kuptuar mund të bëni/pranoni thirrje në statusin 

Roaming edhe kur jeni në Kosovë. Kjo për shkak të operimit ilegal të operatorëve të tjerë. Si rezultat i 

kësaj, ju do të paguani më tepër. 

Rregullore e bibliotekës së universitetit 

Rregullore e bibliotekës së universitetit “Luigj Gurakuqi” - Shkodër 

• 1 - Lejueshmëria 

1.1. Biblioteka e universitetit është e hapur për këdo në përgjithësi. 

1.2. Frekuentimi i saj bëhet duke iu përmbajtur Statutit të USH-së, si dhe të EDV-ve (programeve 

elektronike për përpunim të dhënash) përkatëse. 

1.3. Orari i hapjes dhe mbylljes së saj përcaktohet në mënyrë të veçantë dhe bëhet publik. 

• 2 - Frekuentimi i bibliotekës së universitetit garantohet: 

2.1. Në sallën kryesore për të paktën 2100 orë në vit, nga të cilat në periudhën e pushimeve të paktën 

30 orë në javë; 

2.2. Në ambientet e tjera të leximit dhe përdorimit të bibliotekës qendrore, si dhe në bibliotekat e 

fakulteteve dhe të departamenteve për të paktën 800 orë në vit, nga të cilat gjatë kohës së pushimeve 

të paktën 15 orë në javë. 

2.3. Në departamentet e universitetit të paktën 700 orë në vit, me një kohë minimale hapjeje prej 20 

orësh, gjatë periudhës së pushimeve, me të paktën 5 orë në javë. 

• 3 - E drejta e frekuentimit 

Kanë të drejtë frekuentimi 

3.1. pjesëtarë të USH-së; 

3.2. pjesëtarë të universiteteve dhe shkollave të larta shqiptare (shkollave të larta profesionale); 

3.3. persona të tjerë mbi 14 vjeç; 

3.4. persona nën 14 vjeç, të cilët sjellin një garanci me shkrim të prindit apo të përfaqësuesit zyrtar për të. 

3.5. biblioteka e universitetit ka të drejtë të kërkojë nga frekuentuesit një dokument të vlefshëm... 



Organizimi i nxënësve 


Ndërtimi i njohurive Di /Dua të di/ Mësova Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Rishikim në dyshe Ndërtim i shprehive studimore 


Punë në dyshe 


Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin për tekstet e udhëzuese të dhëna si model. 

Ajo e ndan klasën në grupe dhe u jep nga një tekst dhe u kërkon nxënësve të identifi kojnë 

llojin e tij dhe elementet që e përcaktojnë tekstet në llojet përkatëse (receta e gatimit, 

udhëzuesi për përdorimin i Roamingut, rregulloja e bibliotekës). 

138



Tekstet e mësipërme janë tekste udhëzuese. Specifi ka e tyre qëndron në faktin se kanë 

si funksion që të japin udhëzime. Ekzistojnë lloje të ndryshme të teksteve udhëzuese. 

- Ç’lloj tekstesh udhëzuese janë tekstet e lartpërmendura? 

- Në njërin prej tyre listohen rregullat që duhet të ndjekin anëtarët e bibliotekës. 

Në tekstet e tjera jepen udhëzime të ndryshme, përdorime të një produkti ose si të 

gatuajmë një recetë të re. 

Recetë gatimi/manual përdorimi/rregullore. 

udhëzuese 


në dy grupe: rregullore 

Ndërtimi i njohurive: Di /Dua të di/Mësova 

Mësuesi/ja rikujton me nxënësit me anë të tabelës DDM njohuritë e marra në klasat 

pararendëse. 

Mësuesi/ja ndërton tabelën DDM dhe plotëson së bashku me nxënësit pjesën e parë të saj. 

Teksti udhëzues informon 

për rregullat. 

Jep norma ose udhëzime 

dhe kërkon që marrësi t’i 

njohë ato. 


Ndërtohet nga pjesë të 

kufi zuara hierarkike, të 

renditura numerikisht, që të 

jenë lehtësisht të dukshme. 

Synon qartësi maksimale. 

Si bëhet renditja e 

informacionit? 

A përdoren ilustrime 

dhe pse? 

Cila është natyra 

e gjuhës që 

përdoret në tekstet 

udhëzuese? 

Ç’lloj terminologjie 

përdoret? 

Renditja e informacionit bëhet sipas radhës 

së veprimeve që duhen kryer për të realizuar 

një qëllim të caktuar. 

Që të jetë më i kuptueshëm, nevojitet të 

shoqërohet me imazhe konkrete, të cilat 

bëjnë të mundur të kuptojnë sa më mirë 

udhëzimet e dhëna. 

Gjuha që përdoret është standarde, e qartë 

dhe e thjeshtë. 

Terminologjia është administrative, teknike 

dhe përdoret leksiku i gjuhës së përditshme. 

U kërkohet nxënësve të hetojnë se çfarë duan të dinë rreth teksteve udhëzuese dhe në 

bashkëpunim me shokun e bankës të ndërtojnë pyetjet (shih pyetjet në tabelë) dhe të 

evidentojnë këto veçori në tekstet që kanë përpara. 

a. sipas rradhës së veprimeve 

b. veprimet renditen sipas numrave apo shkronjave të alfabetit. 

- Si bëhet renditja e informacionit në tekstin udhëzues? 

- Te receta e gatimit veprimet renditen njëri pas tjetrit: Peshku, i pastruar dhe i 

larë, pritet në copa, i hidhet kripë, piper, miell dhe skuqet në tigan... Në yndyrë hidhen 

hudhra të grira, shtohet miell, i cili kaurdiset pak, pastaj i hidhet salcë… Të gjitha këto 

përzihen, shuhen me uthull dhe pastaj shtohet pak… Pasi të piqet në furrë,... i hidhet… 

Shoqërohet me sallatë jeshile. 

- Tek udhëzuesi i bibliotekës dhe manuali i përdorimit veprimet renditen në mënyrë 

numerike. 


1.2. Frekuentimi bëhet duke iu përmbajtur statutit të USH-së, si dhe të EDV-ve 

(programeve elektronike për përpunim të dhënash) përkatëse. 

139


140 

- A përdoren ilustrime dhe pse? 

Përdorimi i ilustrimeve është i rëndësishëm, pasi lehtëson të kuptuarin e udhëzimeve 

të tekstit (mësuesi/ja mund të shfrytëzojë edhe tekstet që mund të kenë sjellë nxënësit 

në klasë). 

Më pas mësuesi/ja shtron pyetjet: 

- Cila është natyra e gjuhës që përdoret në tekstet udhëzuese? 

Në rregulloren e bibliotekës dhe manualin e përdorimit është përdorur gjuha standarde, 

e qartë dhe e thjeshtë (Për të bërë një telefonatë, duke shfrytëzuar shërbimin “USSD 

Roaming”, duhet të veproni sipas udhëzimeve të mëposhtme... 

Rregullore e bibliotekës së universitetit “Luigj Gurakuqi” - Shkodër 

§ 1 - Lejueshmëria 


1.2. Frekuentimi bëhet duke iu përmbajtur statutit të USH-së, si dhe të EDV-ve 

(programeve elektronike për përpunim të dhënash) përkatëse. 

1.3. Orari i hapjes dhe mbylljes së saj përcaktohet në mënyrë të veçantë dhe bëhet 

publik. 

- Ç’lloj terminologjie përdoret? 

Mbizotëron terminologjia administrative (Lejueshmëria…. Frekuentimi 

bëhet duke iu përmbajtur statutit të USH-së, si dhe të EDV-ve… etj.). 

Pasi kanë plotësuar edhe pjesën e tretë të tabelës, mësuesi/ja e përqendron vëmendjen 

e tyre tek tekstet e dhëna në libër. U kërkon nxënësve të përcaktojnë elementet që 

i klasifi kojnë këto tekste si udhëzuese. Në bashkëpunim me njëri-tjetrin u kërkon të 

evidentojnë elementet në të cilat ndryshojnë dy tekstet. 


Dy tekstet ndryshojnë nga njëri-tjetri në këto elemente të strukturës: 

Strukturë 

- Teksti i parë ndahet në pjesë, ndërsa i dyti në libra. 

- Teksti i parë emërton drejtpërdrejt çështjen që trajton, ndërsa i dyti është i ndarë 

nga pikëpamja grafi ke në dy pjesë. Pas emërtimit të çështjes ndahet në krerë (kreu i 

dytë) e më pas në Nyje. Çdo pikë e nënçështjes shoqërohet me numër rendor. 

Përmbajtje: 

- Të dyja tekstet janë udhëzuese. Ato listojnë ligje dhe rregulla, të cilat duhet të 

ndiqen nga një grup i caktuar shoqëror. Në tekstin e parë përdoret gjuha standarte, 

leksiku është i qartë dhe i saktë, foljet përdoren në mënyrën lidhore, me të cilat 

shprehet domosdoshmëria dhe detyrimi. Ndërsa në tekstin e dytë është përdorur 

dialekti gegërisht; foljet përdoren në mënyrën lidhore, por edhe në kohën e tashme 

të dëftores, si dhe përdoren folje me vetë të përgjithësuar në trajtën veprore dhe 

joveprore: (ti, e) çon, kënaqesh, (i) lëshohet etj. 


Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të analizojnë strukturën e tekstit të ushtrimit 5, faqe 

93 dhe të kthejnë tekstet në gjuhën standarde.



� 


Teksti i ushtrimit është udhëzues. 

- Ai është i ndarë në nyje (nene) dhe çdo nyje është e organizuar me fjali të 

renditura sipas numrit rendor: 

603. “Shpija e Shqyptarit asht e Zotit e mikut”. 

- Mungojnë ilustrimet, shkronjat e pjerrëta, tabelat e ndryshme, përdorimi i 

shenjave të ndryshme grafi ke etj. 

- Gjuha është e qartë dhe e thjeshtë. Është përdorur dialekti gegërisht. 

“Miku nuk mund të hijë në shpi, pa ba za n’oborr” 

- Fjalitë janë të shkurtra, të thjeshta ose të përbëra, me disa pjesë: 

615. E mbajtmja e armës asht: 

a) shej burrnije e nderje, edhe knaqesh se t’erdh miku; 

b) asht shej roje, sepse tuj thanë: “ Mirë se erdhe”, aj do të rrijë pa droje, e se 

gjindesh gadi me i dalë zot për çdo rrezik;… 

- Përdoret leksiku i gjuhës së përditshme: 

- shej burrnije e nderje, edhe knaqesh se t’erdh miku; 

- Përdoren foljet modale: 

Për çdo mik duhet buka si han vetë; 

Për mik të mirë duhet kafja, 

Për mik zemre duhet duhani… 

- Përdorimi i vetës së dytë dhe të tretë të foljes në m. lidhore dhe në m. dëftore. 

“Miku nuk mund të hijë në shpi, pa ba za n’oborr” 

“Tuja hi n’shpi, mikut do (duhet) t’i mbajsh armën”. 

Mësuesi nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie. 1. Ushtrimi 6, faqe 93. 

Parapërgatitje. 2. Sillni në klasë tekste të ndryshme udhëzuese. 

Tema 

Teksti 

udhëzues 

(ora II) 


• të identifi kojë elementet gjuhësore specifi ke në një tekst udhëzues; 

• të analizojë tekstet udhëzuese nga ana gjuhësore; 

• të vëzhgojë imazhin e një teksti udhëzues, për të verifi kuar përshtatjen 

me tekstin e shkruar; 

• të shkruajë tekste të ndryshme udhëzuese. 


ndryshme tekstesh udhëzuese, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: tekst udhëzues, karakteristika gjuhësore të teksteve udhëzuese, 

shkrimi i një teksti udhëzues. 



Parashikimi Mendo/krijo dyshe/diskuto Diskutim i ideve Punë në dyshe 

Ndërtimi i njohurive Mësim i përqendruar mbi 

argumentin 

Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Shkrim i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë idividuale 

141


142 


Parashikimi. Mendo/krijo dyshe/diskuto 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësve u është kërkuar 

të bëjnë analizën morfologjike të foljeve të nënvizuara në tekstin e ushtrimit 5, faqe 93. 


asht (është) - folje, veta III, n.njëjës, mënyra dëftore, koha e tashme mund të hijë 

(hyjë)- folje, veta III, n. njëjës, mënyra lidhore, koha e tashme; 

përgjigjet- folje, veta III, n. njëjës, mënyra dëftore, koha e tashme, trajta joveprore 

(do) të gjindet (duhet) të gjendet- folje, veta III, n. njëjës, mënyra lidhore, koha e 

tashme, trajta joveprore. 

lahen- folje, n.shumës, veta III, mënyra dëftore, koha e tashme, trajta joveprore; 

duhet-folje pavetore, veta III, numri njëjës, mënyra dëftore, k. e tashme; 

lishohet (lëshohet) - folje, veta III, n. njëjës, mënyra dëftore, k. e tashme, trajta jo veprore. 

Nxënësit rifreskojnë njohuritë mbi veçoritë e tekstit udhëzues, si elementet e 

përmbajtjes dhe të formës, tiparet strukturore etj. I evidentojnë ato (shih model përgjigjeje 

në mësimin pararendës). 

Mësuesi/ja shtron pyetjen: 

-Ç’veçori gjuhësore ka ky tekst? 

Nxënësit diskutojnë në dyshe. 


Veçoritë gjuhësore që evidentojnë në tekst shënohen në organizuesin grafi k 

Tipare gjuhësore Ilustrime nga teksti 

Gjuha është e qartë dhe e thjeshtë. Është 

përdorur dialekti gegërisht. 

a. Përdoren fjali të shkurtra: 

b. të thjeshta e të zgjeruara 

c. të përbëra 

- Përdoret leksiku i gjuhës së përditshme. 

- Përdorim i gjerë i foljeve modale. 

-Përdorimi i vetës së dytë dhe të tretë. 


Mësim i përqendruar mbi argumente 

Miku nuk mund të hijë në shpi, pa ba za n’oborr. 

- 615. E mbajtmja e armës asht: 

a) Për çdo mik duhet buka si han vetë; 

Për mik të mirë duhet kafja. 

Për mik zemre duhet duhani…. 

b) shej burrnije e nderje, edhe knaqesh/se t’erdh miku; 

c) asht shej roje, /sepse tuj thanë :” Mirë se erdhe”, aj 

do të rrijë pa droje, /e se gjindesh gadi me i dalë zot 

për çdo rrezik;… 

-“Miku nuk mund të hijë në shpi, pa ba za n’oborr”. 

“Tuja hi n’shpi, mikut do t’i mbajsh armën”. 

Kjo teknikë shoqërohet me një listë pyetjesh ,në të cilat 

nxënësit mësohen të argumentojnë përgjigjet e dhëna. 

Këto nuk janë pyetje të mirëfillta, por elemente të një 

argumenti të organizuara në formën e pyetjeve. Në 

këtë mënyrë nxënësit mësohen të përqendrohen në 

një çështje me një dyshim të motivuar sistematik , të 

identifikojnë argumentet dhe t’i shqyrtojnë nga afër. 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u kërkon nxënësve të shikojnë në dyshe ushtrimin 

1, i cili kërkon të analizojnë gjuhën e përdorur në një tekst udhëzues (rregullore). 

Mësuesi/ja sugjeron që vëzhgimi i nxënësve të përqendrohet në këto drejtime: 

- Cila është gjuha e përdorur në këtë tekst? 

- Evidentoni elementet e gjuhës standarde. Ku e mbështetni përgjigjen tuaj? 

- Cili është lloji i terminologjisë së përdorur në këtë tekst? 

- Cili është lloji i leksikut të përdorur në këtë tekst? Argumentoni përgjigjen tuaj. 

- Cilat lloje foljesh mbizotërojnë? Ilustrojeni përgjigjen tuaj me shembuj.



Në këtë tekst është përdorur gjuha standarde. 

Lloji i terminologjisë së përdorur është ajo administrative: 

si: - normat e përgjithshme të sjelljes 

- biblioteka është vend i përbashkët... 

- është absolutisht e ndaluar... 

- para se të hyjnë në sallën e leximit të gjithë përdoruesit... 

- Përdoruesit janë personalisht përgjegjës të librave që marrin në përdorim... 

- Leksiku është i qartë dhe i saktë. Bën të mundur të kuptosh rregullat dhe kërkesat 

e parashtruara. 

Foljet që mbizotërojnë: 

- foljet në mënyrën lidhore, si dhe të shoqëruara me foljet modale, por ka edhe folje 

në mënyrën dëftore. 

- duhet të ruajë, të pihet, të hyjnë, duhet të dorëzojnë, nuk lejohen, të tërheqë, duhet 

të dorëzojë, janë, të mos i mbyllin, të mos u përthyejnë... 

Sjellje të detyruara 

Nxënësit të ndarë në dy grupe specifi kojnë llojin e informacionit: 

Sjellje të ndaluara 

Gjithsecili duhet të ruajë rreptësisht qetësinë Është e ndaluar të pihet duhan 

Përdorimi i aparatit fotografi k duhet të jetë i autorizuar Nuk lejohen në bibliotekë çantat e objektet personale 

Para se të hyjnë në sallën e leximit duhet të 

dorëzojnë teserën... 

Para se të tërheqë teserën duhet të dorëzojë librat 

që ka marrë... 

Përdoruesit janë përgjegjës të librave që marrin në 

dorëzim. 

Nuk duhet të shfl etojnë faqet e librave duke njomur 

gishtat 

Të mos i vënë librat hapur njëri mbi tjetrin 

Të mos mbajnë shënim mbi fl etë të vendosura 

drejtpërdrejt në libër 

Të mos i mbyllin librat keq, të mos u përthyejnë faqet etj. 

Një hap tjetër i mësimit lidhet më vëzhgimin e një teksti udhëzues nga ana pamore. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve në dyshe të vëzhgojnë se si përputhet paraqitja 

e tij me tekstin. Nxënësit ilustrojnë me shembuj faktin në të cilin tekstet udhëzuese 

shpeshherë shoqërohen me ilustrime përkatëse, për të bërë sa më të kuptueshme 

udhëzimet që japin. 

Skicat shoqërohen me informacione të dhëna të shkurtra, të demonstruara me anë 

të numrave, shigjetave dhe shenjave të ndryshme. Përveç skicave jepen udhëzimet 

përkatëse me anë të një gjuhe teknike dhe me fjali të renditura në rend numerik. 

Përforcimi: Shkrimi i lirë 

Mësuesi/ja u sugjeron nxënësve tema të ndryshme për të ndërtuar një tekst udhëzues. 

Nxënësit përqendrojnë vëmendjen në kërkesën e ushtrimit 8, faqe 94. 

- Shkruani nga një tekst udhëzues për mirëmbajtjen e palestrës. 

- Udhëzime për ekskursionet shkollore, për të vizitat në institucione të ndryshme. 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të përcaktojnë në tekstet e tyre elementet që janë të 

detyrueshme, të ndaluara, të këshillueshme për t’u bërë. 

Diskutim mbi mënyrën si i kanë ndërtuar tekstet. 

143


144 


� 

- Palestra e shkollës është mjedisi i cili përdoret nga nxënësit për të zhvilluar orën 

e mësimit të edukimit fi zik. 

- Nxënësit janë të detyruar të respektojnë rregullat e mirëmbajtjes së palestrës. 

- Të gjithë nxënësit duhet të hyjnë në palestër me uniformën e kërkuar. 

- Nuk lejohet të përdoren këpucët në palestër. 

- Nuk lejohet të dëmtohen pajisjet e saj. 

- Duhet të tregohet kujdes sidomos për ato pajisje që janë të përbëra me materiale 

të buta. 

- Është e ndaluar të ngrënët e ushqimeve të ndryshme në palestër. 

- Të gjithë nxënësit duhet të çojnë mjetet e përdorura në orën e mësimit në vendet 

e caktuara. 

- Të gjithë nxënësit duhet të përdorin dhomat e zhveshjes për të ndërruar uniformën 

dhe ruajtjen e sendeve personale. 

- Është i ndaluar rreptësisht duhani në palestër. 

Mësuesi/ja bën vlerësimin e orës mësimore dhe vlerëson me notë nxënësit. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 9, faqe 94: Analizoni elementet e tekstit të dhënë.

Strategjitë e të shkruarit 

Tema 

12. 

Përmbledhja 



• të identifi kojë teknikat e përmbledhjes së tekstit; 

• të shpjegojë konceptin e përmbledhjes dhe mënyrën e realizimit të saj; 

• të analizojë teknikat e përmbledhjes së një teksti; 

• të evidentojë ndryshimin e përmbledhjes së tekstit nga ana grafi ke; 

• të përmbledhë në disa hapa tekste të llojeve të ndryshme. 


ndryshme përmbledhjesh, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: përmbledhje, karakteristika të përmbledhjes, teknika të 

përmbledhjes. 




Ndërtimi i njohurive Lexim/Përmbledhje në dyshe Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 



Parashikimi: Përvijimi i të menduarit 

Kjo është një teknikë, e cila ndihmon nxënësit 

të rikujtojnë njohuritë e marra në klasat 

pararendëse me anë të pyetjeve të ndryshme, të 

cilat drejtohen nga mësuesi. 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin rreth një teksti, të cilin ua shpërndan nxënësve 

pasi e ndan klasë në tri grupe dhe u kërkon ta përmbledhin me pak fjalë. 

Orfeu ishte një poet mitik grek, i biri i Eagrit dhe i muzës Kaliopi. Ai ishte martuar 

me nimfën Euridika. Kënga e tij e shoqëruar me lirë ishte kaq e mrekullueshme, saqë 

mallëngjente edhe gurët dhe magjepste bishat e egra. Kur Euridika vdes nga pickimi i një 

gjarpri helmues, Orfeu zbret në mbretërinë e të vdekurve dhe me këngën e tij mallëngjeu 

Hadin, hyjniun e botës së të vdekurve. Ai lejon ta risjellë Euridikën në botën e të gjallëve, 

me kusht që Orfeu të mos e kthente asnjëherë kokën pas për ta parë gruan e tij. Por Orfeu 

nuk mundi t’i bënte ballë joshjes për ta parë Euridikën dhe ajo u zhduk menjëherë. 

Pas përmbledhjeve të lexuara nga të tria grupet, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të 

ndajnë përvojat e tyre. Ai/ajo u drejton nxënësve pyetje të tilla si: 

- Si vepruat për të realizuar këtë përmbledhje? 

- Cilat elemente i hoqët tekstit? 

- A ndoqët rregulla të caktuara për të realizuar këtë qëllim? 

Ndërtimi i njohurive. Lexim/Përmbledhje në dyshe 

Mësuesi/ja përkufi zon bashkë me nxënësit konceptin e përmbledhjes: 

Përmbledhja - paraqitje e shkurtuar vetëm me të dhënat thelbësore. 

145


146 




� 

Shpjegon konceptin ”të përmbledhësh“ – “t’i heqësh diçka” tekstit origjinal. 

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të punojnë me anë të teknikës lexim/përmbledhje në 

dyshe mbi mënyrat e realizmit të një përmbledhjeje. 

Nxënësit organizojnë punën në këtë mënyrë: 

Njëri prej tyre lexon tekstin dhe e përmbledh dhe tjetri, pasi shoku i tij ka mbaruar, i drejton 

pyetje mbi atë pjesë që shoku ka përmbledhur (pyetjet mund të jenë të kësaj natyre): 

- Si duhet lexuar teksti? 

- Çfarë duhet të përcaktoni në fi llim të punës suaj? 

- Çfarë duhet të dalloni në brendësi të tekstit? 

- Ku duhet të bazoheni për të realizuar shkrimin e përmbledhjes? 

- Përse shërben rileximi i përmbledhjes? 

- Pas çdo hapi nxënësit duhet të konsultohen nga ana praktike me tekstin në libër, 

për të konkretizuar rregullat e mësipërme, duke u mbështetur në pesë pyetjet bazë të 

dhënies së informacionit (Ku?, Kur?, Kush?, Pse?, Çfarë?). 

- Kur tanket dhe autoblindat hynë në qytet, komandanti i divizionit gjerman, 

koloneli Fritz von Schwabe, shqiptoi fjalët: “Gjirokastër... kam një mik këtu, një shok 

universiteti.“ Ai tha emrin e mikut dhe adresën e tij. 

- Kur - Kur tanket dhe autoblindat hynë në qytet. 

- Ku - Në qytet. 

- Kush - Komandanti i divizionit gjerman, koloneli Fritz von Schwabe. 

- Pse – 

- Çfarë – (shqiptoi fjalët): “Gjirokastër ... kam një mik këtu, një shok universiteti”. Ai 

tha emrin e mikut dhe adresën e tij. 

Në këtë fazë të mësimit mësuesi/ja u shpërndan një tekst (ushtrimi 1) dhe u kërkon 

nxënësve në dyshe të realizojnë shkrimin e një përmbledhjeje të një teksti rrëfyes (me 

rreth 40 fjalë) 

Një dre nga etja u afrua pranë një burimi. Ndërsa pinte ujë, imazhi i tij u shfaq në sipërfaqe 

të burimit. Ai u ngazëllye duke parë brirët. I erdhi keq për këmbët. Ishte duke refl ektuar, 

kur ia behu luani. Dreri vrapoi, por i ngecën brirët në degët e pemëve. E hëngri luani. 


Në dyshet që kanë krijuar nxënësit dhe në punën që kanë bërë, mësuesi/ja u kërkon 

të ripërmbledhin sërish tekstin, tashmë prej 20 fjalësh, e më pas në përmbledhjen më të 

shkurtër të tekstit, që është titulli. 


a) Dreri po pinte ujë në burim. Brirët i pëlqyen mbi ujë, këmbët jo. E ndoqi luani. 

Vrapoi, por i ngecën brirët në degë. E hëngri luani. 

b) Dreri mendjelehtë. 

Mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie: a) Ushtrimi 5, 6, 7, faqe 103 

b) Sillni në klasë lloje të ndryshme informacionesh, si nga fusha e muzikës/teatrit/ 

kinematografi . Ndërtoni skeda të ndryshme të teksteve.

Tema 

13. Skeda 


• të njohë fazat e punës së hartimit të skedave; 

• të përdorë teknikat e shkrimit të tyre; 

• të plotësojë skedën e një libri/fi lmi. 



ndryshme skedash, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: skeda, karakteristika e tyre, fazat e punës së hartimit të një skede. 



Parashikimi Përvijimi i të menduarit Diskutim i ideve Punë me klasën 


Përforcimi Shkrim i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 



kërkuar të bënin përmbledhjen e një teksti. 


Drita, buja, vakësira e qiellit nuk mënuan të derdheshin mbi tokë. Në lindje, mbi kreshtën 

e Tomorit dhe mbi malet e Sulovës fi lloi të vijëzohet një dritë e zbehtë në kufi rin midis 

tokës dhe qiellit, përzier deri atëherë nga muzgu. Kurrizet e maleve dukeshin në këtë dritë 

të re sikur të kishin mprehur dhëmbët e dhëmballët për të sharruar perden e natës. Ylli i 

mëngjesit po përpiqej të qëndronte në qiell. Në veri fi lluan të vijëzohen harqet e urës së 

Semanit. Në perëndim brezi i pyjeve po fl inte akoma. Në jug kodrat dukeshin sikur ishin 

bërë male... 

Pas diskutimit të varianteve të përmbledhjeve mësuesi/ja u kërkon nxënësve nëse e 

dinë nga është shkëputur ky fragment. (romani “Lumi i vdekur”) 

U drejton nxënësve pyetje të tilla si: 

-Ç’është skeda e një libri? 

-A keni ndërtuar ndonjëherë skedën e një libri që ju ka pëlqyer më shumë? 

-Përse ju ka shërbyer? 

Ndërtimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeve 

Mësuesi/ja thekson së bashku me nxënësit rëndësinë dhe qëllimin e mbajtjes së skedës. 

Skedat japin informacion të shkurtër dhe të nevojshëm për të kuptuar karakteristikat 

themelore të një libri, si: autori, epoka, lloji, fabula etj. 

Më pas e ndan klasën në dy grupe të mëdha dhe u kërkon që, pasi të kenë strukturuar 

shënimet për fazat e hartimit të një skede, të specifi kojnë veçoritë e modeleve të një 

skede libri dhe fi lmi të dhëna në libër. 

147


148 


Titulli: 

Autorë: 

Kryeredaktor: 

Botuesi 

Viti i botimit: 

Nr. i faqeve: 

Përmbajtja: 

Titulli: 

Shteti: 

Viti i prodhimit: 

Lloji: 

Kohëzgjatja: 

Regjisori: 

Interpretuesit: 

Përshkrimi dhe fabula: 

� 

Shikoni shembullin e mëposhtëm të një skede të një libri. 

Skeda e një fi lmi ka të njëjtën strukturë me atë të një libri dhe kështu ndiqet e njëjta 

procedurë. Ndryshimi thelbësor është se shikimi i fi lmit zëvendëson leximin. 


Nxënësit punojnë të pavarur mbi informacionet e sjella prej tyre në klasë. 

Mësuesi/ja u kërkon të ndërtojnë: 

- Skedën e librit 

- Skedën e një skedari për këngë e pjesë muzikore 

- Skedën e një personazhi historik 

- Skedën e një skuadre futbolli 


Diskutim i lirë për këto çështje. 

Mësuesi/ja bën konkluzionet e orës dhe vlerëson me notë. Mësuesi/ja mund të 

vlerësojë edhe anën krijuese dhe veçanërisht përzgjedhjen e informacionit nga nxënësi 

për hartimin e një skede. 

Detyrë shtëpie: Parapërgatitni skedën e një libri, personazhet që parapëlqeni dhe sillni në klasë 

skeda të ndryshme.

Tema 

14. Parafraza 




• të shpjegojë termin parafrazimin; 

• të përdorë teknikat e parafrazimit të një teksti; 

• të analizojë teknikat e parafrazimit; 

• të përshkruajë parafrazimin e një teksti nga ana grafi ke; 

• të parafrazojë një poezi. 


ndryshme parafrazimesh, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: parafrazim, karakteristikat e tij, fazat e punës së hartimit të një 

parafrazimi. 


Parashikimi Shkrim i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Përvijimi i të menduarit Diskutim i ideve Punë në dyshe 

Përforcimi Mbajtja e strukturuar e shënimeve Të mësuarit ndërveprues Punë individuale 



Mbeçë more shokë 

Mbeçë, more shokë, mbeçë 

Përtej Urës së Qabesë 

Falëm me shëndet nënesë, 

Kàun e zi le ta shesë. 

Në pyestë nëna për mua, 

I thoni që u martua. 

Në pyestë se ç’grua mori 

Tre plumba te kraharori, 

Në pyestë se ç’kalë hypi 

Atje tek hypën meiti. 

Në pyestë se ç’krushq i vanë 

Sorrat e korbat që e hanë. 

Popullore 

Mbeta, more shokë mbeta, përtej urës së Qabesë, në mërgim. I dërgoj të fala nënës: 

le ta shesë kaun e zi. Po të pyesë nëna për mua, i thoni që u martua. Po pyeti se ç’grua 

mori, i thoni tre plumba në kraharor. Po pyeti në cilin kalë hipi, i thoni hipi kalin e meitit. 

Po pyeti se cilët krushq i shkuan, sorrat dhe korbat që e hanë. 

Marrë nga “Darka e gabuar” e I. Kadaresë 


Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve fi sha, ku është teksti poetik i njohur “Mbeçë, more 

shokë, mbeçë” dhe një fragment të shkurtër nga “Darka e gabuar” e I. Kadaresë dhe, 

pasi nxënësit t’i kenë lexuar, kërkon prej tyre t’u përgjigjen pyetjeve: 

-Ç’lloj janë këto tekste? 

- Nga ndryshojnë prej njëri-tjetrit? 

- Çfarë rikujtoni për parafrazën? 

149


150 

Mësuesi/ja përmbledh disa nga idetë e nxënësve në pemën e mendimit. 

Riformulim i një teksti 

gojor 

me shkrim 

ndihmon për të kuptuarit e një teksti Parafrazimi 

përdor fjalë të thjeshta 

Ndihmon për ta mbajtur mend një tekst është variant në prozë i një teksti poetik 

ka strukturë të thjeshtë 

fjalët renditen sipas rendit të drejtë sintaksor 

thjeshtohen fjalitë e ndërlikuara 


Mësuesi/ja në këtë fazë u kërkon nxënësve të punojnë në dyshe për të realizuar 

mbajtjen e strukturuar të shënimeve mbi teknikat e parafrazimit. Nxënësit e përqendrojnë 

vëmendjen tek teksti “Ç’i ra mjegulla Buenës” dhe analizojnë hapat e bërë për realizimin 

e parafrazimit të këtij teksti: 

Rregullat 

- Ndarja në fjali në bazë të shenjave 

të pikësimit. 

- Renditja e fjalëve sipas rendit të 

drejtë sintaksor. 

- Thjeshtëzimi i ndërtimeve 

sintaksore tepër të ndërlikuara. 

-Zëvendësimi i fjalëve dhe 

shprehjeve të vështira. 

- Shpjegimi i shprehjeve fi gurative 

Origjinali 

-Ç’i ka ra mjegulla Bujen’s-ë 

edhe fushës Shkodras-ë. 

Fryni erë frashni e hollë, e nalcoj 

mjegullën… 

Gjith dit e po punojnë, gjith 

natën po jau rrënojnë 

Parafrazimi 

-I ra mjegulla Buenës dhe e 

mbuloi të tërën. 

Kjo mjegull mbeti aty tri ditë e tri 

net… 

Muri që bënin ditën u prishej 

natën. 

Mësuesi/ja diskuton me nxënësit elementet e përmbajtjes, të cilat janë shtjelluar me hollësi. 


Në këtë fazë të orës mësimore nxënësit do të parafrazojnë në dyshe poezinë e 

Dritëro Agollit “Këtu s’do jem”. 


Nuk do të jem më këtu, do të largohem. Nën tokë do të tretem edhe unë të si të 

gjithë njerëzit. Kamerierët nuk do të më shohin në kafenenë e preferuar. Kolla ime e 

thatë s’do të ndihet më në rrugët ku kam ecur. Por një qiparis do të rrijë i heshtur, si 

një murg i shkretë, mbi varrin tim. Kurse ti do të trishtohesh nga mungesa e pranisë 

sime. Era që do të fryjë mbi xham, do të të sjellë kujtimet. Dhe ti do të qash bashkë 

me to nga malli. Por, kur të jesh shumë e mërzitur, më kërko në librat që kam shkruar. 

Aty, pas tyre, qëndroj i fshehur me fjalët, shprehjet, ndjenjat. Mjafton që librin ta 

lëvizësh pak nga rafti, dhe unë do të jem shpirtërisht pranë teje. Prania ime do të të 

bëjë të qeshësh sërish e gëzuar, ashtu si bleron natyra, pasi ka rënë shiu.

� 


Pas këtij parafrazimi nxënësit diskutojnë me njëri-tjetrin për variantet e ndryshme të 

krijuara prej tyre. E rëndësishme është që ata të respektojnë teknikat e parafrazimit. 

Mund të marrin fjali të ndryshme nga punimet e tyre dhe t’i krahasojnë me njëritjetrin, 

duke argumentuar se çfarë ndryshimesh kanë bërë dhe pse, dhe cila me gjithë 

ndryshimet i afrohet më shumë origjinalit. 

Në fund mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit me 

notë. 

Shënim. Në këtë orë e rëndësishme është t’i lihet kohë e mjaftueshme punës individuale 

të nxënësit, për të hartuar me shkrim dhe me gojë parafraza. 

Detyrë shtëpie. Bëni parafrazën e poezisë që ju pëlqen më shumë. 

Parapërgatitni një tekst argumentues. 

Tema 

1. Tema: 

Struktura dhe 

skema e tekstit 

argumentues 

Material shtesë 


• të identifi kojë tekstin argumentues dhe llojet e tij; 

• të shpjegojë konceptin e tekstit argumentues dhe përdorimin e tij; 

• të ndërtojë skemën e tekstit argumentues në situata të ndryshme komunikimi; 

• të dallojë strukturën e tekstit argumentues duke e ndarë në paragrafë. 


ndryshme të teksteve argumentues, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: tekst argumentues, struktura, skema e tekstit argumentues. 

Fjalimi i Mehdi Frashërit në Lidhjen e Kombeve 


Zoti kryetar, zotërinj, 

Prej ditës që Shqipëria u pranua në Lidhjen e Kombeve, gjithë delegatët e Qeverisë Shqiptare 

u çfaqën gjithnjë, sa herë që u paraqit rasti, në favor të mbrojtjes së pakicave, pse pakicat prej 

racës dhe gjuhës në Shqipni janë shumë të pakta, kurse pakicat shqiptare në Shtetet fqinjë janë 

me qindra mijra; pse Shqipëria para se të pranohej në Lidhjen e Kombeve, që me çpalljen e 

indipendencës së saj më 28 Nandor 1912, vetvetiu njohu të drejtat e pakicave që ndodheshin 

në tokat e saj kombëtare; pse qeveria do që të nderojë pengimet e marra drejt Lidhjes së 

Kombevet; më në funt Qeveria Shqiptare është plotësisht e bindur se nderimi i të drejtave të 

pakicave i përgjigjet një parimi drejtësie. Pra, ankimet që i janë drejtuar Lidhjes së Kombevet 

nga ana e pakicave grekofone në Shqipëri, ka për pretekst ndryshimin e artikujve 206 e 207 të 

statutit që merren me arsimin në mbretëri. Qeveria shqiptare i pëlqen të besojë se ka plotësisht 

të drejtë duke ushtruar të drejtën e sovranitetit në formën e duhur në këtë çështje. Po të sqarohet 

çështja, do të shihet se ndryshimet për të cilat bëhet fjalë nuk i cenojnë të drejtat e pakicave 

që janë njohur në Shqipëri. Le të jepet leje zoti kryetar, t‘ju shpjegoj origjinën e çështjes dhe 

shkaqet që e shtynë popullin dhe Qeverinë Shqiptare të votojë këto dispozita konstitucionale... 

... Ndryshimi që iu bë artikujve 206 dhe 207 të ligjës kushtetuese, suprimon të gjitha shkollat 

private, kaq vendase dhe të huaja, dhe i vë nën kontrollin e drejtë të Qeverisë pa asnjë përjashtim. 

151


152 

Si pasojë e zbatimit të parimit kushtetor të ri u ndryshua gjithë sistemi i arsimit. Siç del na sa 

thamë më lart, qëllimi kryesor i dispozitave të reja nuk ishin shkollat e pakicavet. Këto hynin nën 

qarkun e veprimit të ligjës së re nga parimi i njësis dhe gjeneralizmit. Në një periudhë tranzicjoni, 

ndryshimi i sistemit provokoi doemos një tronditje edhe për këtë shkak pakica grekofone kujtoi se 

do t‘i pritej arsimi në gjuhën e saj kombëtare. Qeverija e kuptoi menjëherë këtë gjendje edhe për 

të kënaqur dëshirin e popullsisë grekofone shtoi numrin e shkollave gjer në 50; zgjodhi dhe emëroi 

një personel mësues që kish bërë studimet në shkollat greke dhe dha instruksionet e duhura që 

arsimi në këto shkolla të bëhej kryesisht në gjuhën greke, gjuha shqipe megjith se do të mbetej e 

detyruarshme do të mësohet si gjuhë zyrtare; dhe për të siguruar për kohën dhe të ardhmen një 

personel arsimor në shkallën e misionit të tij, Qeverija do të dërgojë çdo vit, si bursista të Shtetit 

në Greqi, një sasi të rinjsh të rekrutuar midis popullsisë grekofone. 

... Ligja kushtetuese që ka një karakter të përgjithshëm për gjithë popullin, kur prish një të drejtë 

që kish shumica, kjo e drejtë nuk mund të mbesë për pakicën; pra ndryshimi i ligjës kushtetuese, 

nuk cenon të drejtën e pakicës.... Po t‘i jepen privilegjet pakicës së një shteti, do të krijohet një 

ilegalitet midis kësaj pakice dhe shumicës; kjo do të shtypej prej pakicës dhe atëhere do të vinte 

çështja e shumicës që do të shtrohej përpara Shoqërisë së Kombeve. Më pëlqen të besoj zoti 

kryetar, se Këshilli i ndershëm që kryesoni do të marrë parasysh arsyet që e shtynë Qeverinë 

shqiptare të vërë drejt nën kontrollin e saj shkollat laike”. 



Parashikimi Mendo/Krijo dyshe /Diskuto. Organizuesi grafi k Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Kodimi i argumenteve në tekst Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 



Parashikimi. Mendo/Krijo në dyshe/Diskuto 

Mësuesi/ja e nis mësimin duke udhëzuar nxënësit të lexojnë tekstin në hyrje të 

mësimit dhe më pas u kërkon të përcaktojnë llojin e tij. 

U kërkon gjithashtu të evidentojnë në tekst ato elemente, të cilat e klasifi kojnë atë në 

llojin e teksteve argumentuese. Nxënësit plotësojnë kllasterin duke përsëritur njohuritë 

e marra mbi tekstin argumentues. 

Trajton ide/teza për çështje të ndryshme 

Bind marrësin Teksti argumentues 

-fjalime të politikanëve, 

Janë disa llojesh: -artikuj gazetash, 

-mbrojta e avokatit, 

-ese, 

-tekste reklamash 

-ndërhyrjet në një debat, 

debatet televizive etj.) 

-diskutimet


Ndërtimi i njohurive: Kodimi i argumenteve në tekst 

Mësuesi/ja së bashku me nxënësit formulojnë përkufi zimin e termit tekst argumentues 

dhe theksojnë veçoritë e tij. U kërkohet nxënësve të kodojnë këto veçori në tekstin e 

dhënë në libër “Origjian e gjuhës shqipe” a në tekste të sjella prej nxënësve dhe me 

veçoritë e koduara plotësohet grafi ku organizues, pema e mendjes. 

-Të shkruash një tekst argumentues do të thotë të paraqesësh mendimet e tua duke 

i mbështetur me fakte bindëse. 

Karakteristika të tekstit 

argumentues 

Tema: 

Opinioni/teza 

Argumente 

Mësuesi/ja u sugjeron nxënësve të mbështeten në pyetjet e mëposhtme dhe të 

kodojnë tekstin e librit sipas këtyre elementeve: 

- Cila është pyetja që drejtohet në këtë tekst? 

Nuk kemi pyetje të drejtpërdrejtë, por ajo nënkuptohet nga tema që trajton teksti dhe 

që është: Cila është origjina e gjuhës shqipe? 

- Cila është përgjigja që jepet? 

Përgjigjja: Në literaturën gjuhësore qarkullojnë dy teza themelore për origjinën e 

shqipes: teza e origjinës ilire dhe teza e origjinës trake. 

- Çfarë arsyesh jepen? 

Arsyet: Teza ilire ka gjetur mbështetje më të gjerë historike dhe gjuhësore, e formuar 

që në shek. XVIII në rrethet e historianëve. 

- Çfarë provash janë dhënë? 

Provat: Përpjekjen e parë shkencore për të shpjeguar origjinën e shqiptarëve dhe të 

gjuhës së tyre e bëri historiani suedez Hans Erik Tunman... 

- Çfarë faktesh pritet që t’i pranojnë këto teza? 

Faktet: 

-Shqiptarët banojnë sot në një pjesë të trojeve, ku në periudhën antike kanë banuar 

fi se ilire... 

-Një pjesë e elementeve gjuhësore: emra sendesh, fi sesh, emra njerëzish, që janë 

njohur si ilirë, gjejnë shpjegim me anë të gjuhës shqipe. 

-Toponimet e lashta të trojeve ilire shqiptare... 

-Marrëdhëniet e shqipes me greqishten e vjetër dhe latinishten tregojnë... 

-Të dhënat arkeologjike... 

Pasi kanë koduar tekstin përkatësisht me shenja të ndryshme, si p.sh.,: 

- O - për pyetjen 

- ∅- për përgjigjen 

- ⊕ - për arsyen 

- ⊗- për provat 

- Θ - për faktet, 

mësuesi/ja u kërkon nxënësve të paraqitin në tabelën e mëposhtme elementet e 

strukturës që ata njohin: 

Ilustrime nga teksti “Origjina e gjuhës shqipe” 

Origjina e gjuhës shqipe. Problem i gjuhës shqipe është një nga problemet më 

të debatuara të shkencës gjuhësore. 

Qarkullojnë dy teza për origjinën e gjuhës shqipe: teza e origjinës ilire dhe e 

origjinës trakase. Hans Erik Tunman duke u mbështetur në burime historike dhe 

të dhëna gjuhësore, arriti në përfundimin se shqiptarët janë vazhduesit e ilirëve. 

Shqiptarët banojnë sot në një pjesë të trojeve... 

Një pjesë e elementeve gjuhësore… 

Format e toponimeve të lashta të trojeve ilire shqiptare… 

Përfundime Me të gjithë këto argumente rezulton se teza e origjinës ilire të gjuhës shqipe… 

153


154 

Dërguesi: studiues i 

problemeve të gjuhës shqipe 

Mësuesi/ja përqendron vëmendjen në tekst te skema e komunikimit dhe përcakton bashkë 

me nxënësit elementet pjesëmarrëse, duke i ilustruar me shembuj nga fragmenti. 

Konteksti: (Botim shkencor për lexues të interesuar 

për çështjen e origjinës së gjuhës shqipe.) 

Qëllimi: Të bindë marrësin për origjinën ilire të gjuhës shqipe 

Mesazhi: Gjuha shqipe 

ka origjinë ilire 

Kodi: Gjuha e shkruar (shqipe) 

Marrësi: Lexuesi 

Mësuesi/ja thekson faktin që qëllimi është i rëndësishëm në një tekst argumentues 

dhe ilustron me shembuj qëllimin në tekste të ndryshme argumentuese. Nxënësit 

vëzhgojnë strukturën e tekstit argumentues dhe diskutojnë mbi ndërtimin e paragrafi t si 

pjesë përbërëse e tij. Ata diskutojnë për llojet e tekstit argumentues, të hasura në jetën 

e përditshme, si: kryeartikulli i një gazete, mbrojtja që bën avokati në një gjyq, ndërhyrjet 

në një debat, esetë ose një punim shkencor. 


Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve artikullin e Mehdi Frashërit dhe u kërkon të përcaktojnë 

elemente të strukturës, si: 

Tema: Ankimet që i janë drejtuar Lidhjes së Kombevet nga ana e pakicave grekofone 

në Shqipëri, ka për pretekst ndryshimin e artikujve 206 e 207 të statutit që merren me 

arsimin në mbretëri. 

Opinione ose teza: Të drejtat arsimore të pakicave mbrohen. Delegatët e Qeverisë 

Shqiptare u çfaqën gjithnjë, sa herë që u paraqit rasti, në favor të mbrojtjes së 

pakicave 

Argumentimi i tezës: 

- Shqipëria para se të pranohej në Lidhjen e Kombeve, që me çpalljen e indipendencës 

së saj më 28 Nandor 1912, vet vetiu njohu të drejtat e pakicave që ndodheshin në tokat 

e saj kombëtare; 

- Qeveria shqiptare i pëlqen të besojë se ka plotësisht të drejtë duke ushtruar të 

drejtën e sovranitetit në formën e duhur në këtë çështje (Ndryshimi që iu bë artikujve 

206 dhe 207 të ligjës kushtetuese). 

- ndryshimet nuk i cenojnë të drejtat e pakicave që janë njohur në Shqipëri. 

a.Ndryshimi që iu bë artikujve 206 dhe 207 të ligjës kushtetuese, suprimon të gjitha 

shkollat private, kaq vendase dhe të huaja, dhe i vë nën kontrollin e drejtë të Qeverisë 

pa asnjë përjashtim. Si pasojë e zbatimit të parimit kushtetor të ri u ndryshua gjithë 

sistemi i arsimit. 

b. Qëllimi kryesor i dispozitave të reja nuk ishin shkollat e pakicavet. Këto hynin nën 

qarkun e veprimit të ligjës së re nga parimi i njësis dhe gjeneralizmit. Në një periudhë 

tranzicjoni, ndryshimi i sistemit provokoi doemos një tronditje edhe për këtë shkak 

pakica grekofone kujtoi se do t‘i pritej arsimi në gjuhën e saj kombëtare. 

c. Qeverija e kuptoi menjëherë këtë gjendje edhe për të kënaqur dëshirin e popullsisë 

grekofone shtoi numrin e shkollave gjer në 50;


� 


ç.Zgjodhi dhe emëroi një personel mësues që kish bërë studimet në shkollat greke 

d.dha instruksionet e duhura që arsimi në këto shkolla të bëhej kryesisht në gjuhën 

greke, gjuha shqipe megjithëse do të mbetej e detyruarshme, do të mësohet si gjuhë 

zyrtare; dhe për të siguruar për kohën dhe të ardhmen një personel arsimor në shkallën 

e misionit të tij, 

dh. Qeverija do të dërgojë çdo vit, si bursista të Shtetit në Greqi, një sasi të rinjsh të 

rekrutuar midis popullsisë grekofone. 

Përfundimi: Po t‘i jepen privilegjet pakicës së një shteti, do të krijohet një ilegalitet 

midis kësaj pakice dhe shumicës; kjo do të shtypej prej pakicës dhe atëhere do të vinte 

çështja e shumicës që do të shtrohej përpara Shoqërisë së Kombeve. Më pëlqen të 

besoj zoti kryetar, se Këshilli i ndershëm që kryesoni do të marrë parasysh arsyet që e 

shtynë Qeverinë shqiptare të vërë drejt nën kontrollin e saj shkollat laike”. 

Në fund mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie. 1. Ushtrimi 1, 2, 3 dhe 4 faqe 119. 

2. Parapërgatitni elementet e teksti argumentues. 

Tema 

2. Elementet 

e strukturës 

së tekstit 

argumentues 

dhe llojet e 

argumenteve 


Tekst me argumente objektive 


• të dallojë elementet e strukturës së një teksti argumentues; 

• të evidentojë tek teza dhe antiteza argumentet dhe kundërargumentet; 

• të dallojë argumentet objektive nga ato subjektive; argumentet e thjeshta nga 

ato të ndërlikuara; 

• të përshkruajë problemin duke u nisur nga titulli i tekstit argumentues. 


ndryshme të teksteve argumentuese, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: tekst argumentues, struktura e tij, elementet e tekstit 

argumentues, tezë/antitezë, argument/kundërargument, argumente objektive/ 

subjektive, të thjeshta/të ndërlikuara. 

Ngrohja globale 

Ngrohja globale konsiderohet sot si një krizë globale e pashembullt dhe e padëgjuar ndonjëherë. 

... 

Në ngrohjen globale kanë ndikuar dhe vazhdojnë të ndikojnë emetimet e dyoksidit të karbonit CO², 

të metanit CH 4 , oksidet e azotit, komponimet e halogjenuara të karbonit. 

Duhet ta njohim efektin e gazrave serrë dhe të mos qëndrojmë indiferentë për asnjë moment, sepse 

emetimet e dyoksidit të karbonit dhe metanit përbëjnë të keqen më të madhe ndaj njerëzimit, sepse 

lidhen me ngrohjen globale, ndryshimet klimatike, si dhe ruajtjen e mjedisit e të natyrës dhe, kryesorja, 

me shtresën e ozonit. “Atëherë, po të jetë kështu, pse duhet ta lejojmë këtë krim kundër njerëzimit?” 

– shprehet Kristofor Horner. Pjesa më e madhe e opinionit mendon se ndotja e mjedisit dhe e natyrës 

155


156 

është përkeqësuar. Para nja 150 vjetësh në atmosferën e tokës ka ekzistuar një ekuilibër kimik tepër 

i rëndësishëm, ndërsa sot çdo gjë ka ndryshuar në përbërjen dhe përqindjen e elementeve kimike në 

atmosferë. Shkenca, jo vetëm sot, por edhe më parë është marrë me llogaritjet e ndryshme të sasive 

dhe të efekteve që sjellin këta përbërës në proceset e ngrohjes globale, te ndryshimet klimatike e 

të temperaturave, reshjeve, thatësirës, te ndryshimet në nivelet e ujërave që sjellin pasoja negative 

dhe të pallogaritshme në tokën tonë. Gazrat e efektit serrë në atë kohë kanë qenë pjesë e dobishme 

dhe e domosdoshme e jetës në tokë dhe kjo lidhej me ekuilibrin kimik në atmosferë, me përmbajtjen 

e një sasie të tillë optimale të dyoksidit të karbonit dhe të metanit, që siguronte një temperaturë 

mesatare +15º C dhe18-19 º C, një temperaturë e përshtatshme për të jetuar. Gazrat e efektit serrë 

u bënë problem i madh serioz kohët e fundit, kur sasia e tyre kaloi në përmasa alarmante. Përveç 

gazit karbonik dhe metanit që hynë në grupin e gazrave natyrore, janë edhe disa gazra të tjera të 

fuqishme, si komponimet e halogjenuara të karbonit, që nuk ndodhen në natyrë, por janë prodhohen 

për ftohje etj. Të tillë janë hidrofl uorkarboni (HFCx), perfl uorkarboni (PFCx), klorfl uorkarboni (CFCx) 

dhe që konsiderohen gazra me efekte të fuqishme në prishjen e shtresës së ozonit, e cila mbron 

jetën në tokë nga një depërtim i fuqishëm i rrezatimit ultraviolet (UV). Për klorfl uorkarbonin janë bërë 

shumë studime. Ky komponim u përdor gjerësisht në sistemet e ftohjes, në kondicionimin e ajrit, 

në shkumat dhe solventet. Ky gaz i efektit serrë rri edhe në stratosferë, ku nën rrezatimin e diellit 

shpërbëhet në klorinë, atomet e së cilës veprojnë me ozonin duke ia shkatërruar molekulat. 

Marrë nga interneti 

Tekst me opinione subjektive 

Këshillat e urta të baroneshës britanike 

Baronesha Helene Hayman, kryetare e Dhomës së Lordëve apo e Dhomës së Lartë të Parlamentit 

britanik, iu drejtua ligjvënësve shqiptarë me një fjalim të urtë, tipik për një përfaqësuese të lartë 

të aristokracisë politike të vendit të saj; tipik për një kryetare të “dhomës së konvergjencës”, 

sikurse njihet botërisht Dhoma e Lordëve. Me elegancë, pa fyer aspak inteligjencën e dyshimtë 

të mikpritësve të saj, pa pretenduar për të dhënë porosi, por thjesht duke iu referuar përvojës 

britanike, baronesha Hayman foli shumë qartë për çka shqiptarët s’dinë ta bëjnë mirë ose, më 

saktë, nuk duan. Mësimi i parë i baroneshës Hayman ishte përcaktimi i opozitës britanike si “opozitë 

e Madhërisë së Saj”. “Ne në Britani nuk fl asim për opozitë të shumicës që qeveris, por për opozitë 

të Mbretëreshës. Sigurisht, jo për një opozitë që do të kuptohej si kundërshtare e Madhërisë së Saj, 

por për një pasuri britanike të Madhërisë së Saj. Sepse, në konceptin britanik, si shumica, edhe 

pakica, pavarësisht se çfarë mospajtimesh mund të kenë midis tyre, gjë kjo krejt e natyrshme në 

shoqëritë parlamentare, janë pasuri dhe vlera të pacenueshme të shtetit britanik, janë me të njëjtin 

status përgjegjësie dhe mbrojtjeje para kurorës. Me të drejtë mund të thuhet se në Britani kjo mund 

të ndodhë, sepse Britania është një shtet me kurorë të trashëgueshme, ka një shenjë ku bashkohen 

të gjithë, por si mund të ndodhë kjo në Shqipëri? Domethënë pasuri të kujt mund të jenë shumica 

dhe opozita njëherësh, pavarësisht se kundërshtare mes tyre? 



Parashikimi Mendo/ Krijo dyshe /Diskuto. 


Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Lexim me kodim teksti Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 




Parashikimi. Mendo/Krijo në dyshe/Diskuto) 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit kanë punuar 

me ushtrimet 1, 2, 3 dhe 4 në faqen 119. 


Ushtrimi 1 

Ideja e atij që shkruan - para kohës teknologjike, gjumi dhe zgjimi rregulloheshin 

nga drita e diellit. 

Përfundimi - Për atë që duhet të punojë ose të udhëtojë natën, është e këshillueshme 

të fl ejë të paktën dy orë para... 

Argumente në favor të tezës: Sa më të shumta të jenë orët e qëndrimit zgjuar, aq 

më shumë zgjatet sasia e gjumit të natës... 

Problemi: Sot disa rrinë zgjuar, për shkak të punës, ndaj janë në rritje e sipër çrregullimet 

e gjumit, edhe pse njerëzit orvaten t’i plotësojnë duke fjetur më shumë ditën... 

Opinione të autoriteteve: Sipas ekspertëve të Qendrës së Gjumit në Gjenovë, 

një natë pa gjumë mund të kompensohet normalisht me një gjumë të thellë natën e 

mëpasshme, por, nëse mungesa bëhet e vazhdueshme, nuk do të ndreqet kollaj. 

Ushtrimi 2 

Llojet më të zakonshme të tekstit argumentues janë: eseja argumentuese, debatet, 

diskutimet. 

Ushtrimi 3 

- A jemi të përgatitur sa duhet për jetën? 

- Shkollë publike a shkollë private? 

- Rruga e gjatë e formimit të gjuhës standarde. 

- Skuadër e fortë, por jo e para në klasifi kim. 

Ushtrimi 4 . Është një anketë që ka të bëjë me përvojat personale të nxënësve. 

Nxënësit e kanë plotësuar në shtëpi. Mësuesi/ja ka parapërgatitur në një tabak letre të 

dhënat e anketës dhe duke shtruar çdo pyetje, numërohen përgjigjet, të cilat orientojnë 

mësuesin/en për punën e tij të mëtejshme. Kërkesa e parafundit nuk shtrohet për 

diskutim, sepse i takon punës me shkrim që do të bëjnë nxënësit në orët e ardhshme. 

Mësuesi/ja e lë jo më kot këtë ushtrim për në fund, pasi nga ky ushtrim do të marrë 

shkas për të organizuar mësimin dhe drejton pyetje të tilla si: 

- Sa e rëndësishme është të njihet struktura e tekstit argumentues? 

- A na ndihmon ajo ta kemi më të lehtë të ndërtojmë një tekst argumentues? 

Ndërtimi i njohurive. Lexim me kodim teksti 

Kjo fazë fi llon duke shtruar pyetjen: 

- Cilat janë elementet më të rëndësishme të strukturës së një teksti argumentues? 

Argumentet 

Teza Elementet e tekstit argumentues 

Antiteza 

Kundërshtimet 

(kundërshtimi i antitezës) 

157


158 

� 

Më pas mësuesi/ja u sugjeron nxënësve të lexojnë me vëmendje tekstin e dhënë në krye 

të faqes 108 dhe ta kodojnë atë, duke vënë në dukje elementet e tekstit argumentues. 

- O - teza (e shoqëruar me veprime të atij që jep opinionin /pohon) 

Autori ynë është bir i Shqipërisë së Veriut... 

- ⊕ - argumentet (faktet me të cilat autori mbron tezën, argumenton) 

Shihet pastaj se në gjuhën e tij autori është ngritur në njëfarë koineje... 

- ∅ - antiteza/kundërshtimet (faktet me të cilat autori kundërshton këndvështrimet e 

tjera, që mendon se mund të jetë kundër tezës së tij/ kundërshton) 

Nuk është e pamundur që vendi i tij i lindjes të ngrihet në një krahinë që 

ka mbetur jashtë kufi jve të Shqipërisë së sotme... 

- ⊗ - kundërshtimi i antitezës 

Një gjë që na duket me rëndësi metodike në këtë mes është kjo: që 

përkatësia dialektore e gjuhës së veprës... 

Mësuesi/ja saktëson në fund se, kur shkruajmë një tekst argumentues, kryejmë 

katër veprime: 

a. pohojmë 

b. argumentojmë 

c. kundërshtojmë 

ç. pranojmë 

Nxënësve u kërkohet të lexojnë tekstin e ushtrimit 1, f.119 dhe të dallojnë katër 

veprimet që e bëjnë atë tekst argumentues. 

Mësuesi/ja u jep nxënësve të lexojnë në dyshe dy tekste (tekste model) dhe të 

përcaktojnë llojet e argumenteve në tabelën e mëposhtme: 

Argumente që mbështeten në fakte Argumente që mbështeten në opinione 

Diskutim i lirë mbi këto çështje 


Nxënësit punojnë në dyshe ushtrimin 5. 


Ushtrimi 5 

Problemet që kërkon të përcaktohen mund të jenë: 

a) A është i domosdoshëm mësimi i gjuhëve të huaja, për të ushtruar profesione 

prestigjioze?(po –pse?, jo –pse?) 

b) A e ka zënë gruaja vendin që duhet në shoqërinë bashkëkohore? 

c) A e gëzojnë lirinë e plotë të fjalës qytetarët, përfshirë edhe pakicat, në një shoqëri 

demokratike? 

Në përcaktimin e problemit do mbajtur parasysh që pyetja e ngritur të marrë si përgjigje 

PO ose JO. Po-ja supozon tezën, e cila që të mbrohet do argumente, kurse Jo-ja 

supozon antitezën, e cila që të kundërshtohet, përsëri kërkon kundërargumente. 


Detyrë shtëpie. 1. Ushtrimi 6, faqe 120. 

2. Analizoni procesin e të shkruarit të një teksti argumentues.

Tema 

3. Hapat 

për shkrimin 

e tekstit 

argumentues 



• të dallojë hapat nëpër të cilët hartohet shkrimi argumentues; 

• të bëjë skemën e ndërtimit të tekstit argumentues; 

• të shkruajë një tekst duke përdorur teknikat e shkrimit argumentues; 

a. të shkruajë tezën me të cilën do të mbështetë problemin; 

b. të japë argumente për ta mbështetur tezën; 

c. të parashikojë kundërshtimet në favor të antitezës dhe t’i shkruajë ato; 

ç. të nxjerrë përfundimin me një mesazh në favor të tezës. 



Konceptet kryesore: procesi i të shkruarit të një teksti argumentues, teknikat e 

shkrimit të tekstit argumentues. 





Përforcimi Shkrim i drejtuar/konkurs Ndërtim i shprehive studimore Punë në grupe 



Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë, ushtrimi 6. 

Modele përgjigjeje 

Teksti 1 - Teza – Njohja sot e sa më shumë gjuhëve të huaja diktohet nga nevojat e tregut të punës. 

Duke qenë njohës i tyre, ke hapësira më të mëdha punësimi, si brenda dhe jashtë vendit, si dhe mundësi 

të punosh në profesione të vlerësuara. 

Teksti 2 - Teza - Roli i gruas në shoqërinë bashkëkohore është një çështje e rrahur gjerësisht si në 

vendin tonë, edhe në shoqëritë e zhvilluara. Lidhur me rolin e saj në shoqërinë shqiptare ka mendime 

se gruaja sot ka një pozitë të mirë shoqërore, të tjerë mendojnë se ajo ka një vend të veçantë vetëm 

brenda shtëpisë, pa qenë e integruar si duhet në jetën shoqërore... 

Teksti 3 - Teza - Në shoqërinë demokratike që po ndërtojmë, çdo qytetar duhet të ketë të drejtën 

e plotë të fjalës, e drejtë që i sigurohet me kushtetutë. Po a e gëzon me të vërtetë këtë të drejtë?! 

Opinionet për këtë argument janë të ndryshme, të para nga këndvështrime të ndryshme sipas grupeve 

të interesit. Punonjësit e medies shpesh ndiejnë të ushtrohet presion ndaj tyre... 

Pas diskutimit të detyrës së shtëpisë, mësuesi/ja shtron para nxënësve disa pyetje, për të rikujtuar 

njohuritë për tekstin argumentues: 

- Çfarë strukture ka një tekst argumentues? 

- Ç’vend zë teza në tekstin argumentues? 

- Ç’është argumenti dhe ç’lidhje ka me tezën? 

- Po kundërargumenti me ç’element të tekstit argumentues lidhet? 

- Cilët janë hapat që bëjmë për të shkruar një tekst argumentues? 

159


160 


Nxënësit punojnë në dyshe për të identifi kuar hapat e shkrimit të një teksti 

argumentues. Njëri nga dyshja lexon tekstin dhe tjetri nënvizon çështjen kryesore të 

paragrafi t. Më pas, me të dhënat e nënvizuara plotësojnë organizuesin grafi k për hapat 

që duhet të bëjnë për të përgatitur një tekst argumentues. 

Përcaktoni 

problematikën 

Teza që do 

të mbroni 

Skema e hapave për 

përgatitjen e një teksti 

argumentues 

Zgjidhni 

argumentet 

Antiteza që do të 

kundërshtoni 

Parashikoni 

kundërshtitë 

Teknikat e hartimit të tekstit argumentues 

-formuloni qartë problemin, 

-theksoni argumentet duke përdorur konektorët: 

ndajfoljet, shprehjet ndajfoljore, 

përemrat lidhorë, lidhëzat, si: 

-lidhëzat bashkërenditëse kundërshtuese (por, megjithatë, megjithëkëtë, 

mirëpo, ndërsa, teksa, porse, veç, veçqë, veçse, vetëm, vetëm se etj. 

- lidhëzat nënrenditëse shkakore (se, sepse, si, pasi (mbasi), derisa, gjersa, 

përderisa, kur, që, meqenëse, meqë, ngaqë, ngase, duke qenë se, nga frika 

se, nga shkaku që, për arsye se, për shkak se, posa që, sapo që etj. 

Shkrimi i tekstit Rishikimi i materialit të shkruar 

Përforcimi. Shkrim i drejtuar. Konkurs 

Pas diskutimit të këtyre elementeve mësuesi/ja e ndan klasën në tri grupe të mëdha 

(punohen ushtrimet 7, 8, 9 dhe 10). 

Pasi përcaktohen hapat për shkrimin e një teksti argumentues, mësuesi/ja e ndan 

klasën në tri grupe të mëdha, të cilat duke plotësuar kërkesat e ushtrimeve 7, 8, 9 dhe 

10 duhet të arrijnë të shkruajnë një ese argumentuese për një temë të dhënë. 

Grupi I – punon për temën 1 të ushtrimit 5 (përcakton tezën, përzgjedh argumentet, 

përcakton antitezën dhe kundërargumentet, shkruan tekstin mbi bazën e skemës së 

dhënë, rishikojnë produktin dhe bëjnë korrigjimet e nevojshme). 

Grupi II punon për temën 2 të ushtrimit 5, si më sipër. 

Grupi III punon për temën 3 të ushtrimit 5, si më sipër . 

Brenda grupit nxënësit ndahen në grupe të vogla: 

Grupi A paraqet tezën dhe argumentet që mbështesin atë. 

Grupi B paraqet antitezën dhe argumentet që e mbështesin atë. 

Pasi nxënësit prezantojnë punimet e tyre, vlerësojnë me anë të tabelës së vlerësimit 

elemente të ndryshme të punës së shokëve: 

-Mënyra e ndërtimit të argumentit 

-Saktësia/qartësia 

-Struktura e skemës

� 

� 


Nxënësit zgjedhin një juri që të vlerësojë punimin më të mirë. Mund të japin edhe 

opinionin individual mbi vlerat e secilit punim. Ata mund edhe të sugjerojnë e saktësojnë 

elemente që mungojnë në krijimin e tyre. 

Detyrë shtëpie. a) Ushtrimi 12, faqe 123. Nxënësit plotësojnë kërkesat e anketës, duke pasur 

parasysh si për tekstin argumentues që përgatiti grupi i tyre, ashtu edhe vlerësimet që patën ata nga 

diskutimi për punën e çdo grupi. 

Tema 

4. Ushtrime 

për shkrimin 

e teksteve 

argumentuese 

(vazhdim) 


• të njohë dhe të përdorë procedurat e shkrimit argumentues; 

• të shkruajë një tekst duke përdorur teknikat e shkrimit argumentues; 

a. të shkruajë tezën me të cilën do të mbështetë problemin; 

b. të japë argumente për ta mbështetur tezën; 

c. të parashikojë kundërshtimet në favor të antitezës dhe t’i shkruajë ato; 

ç. të nxjerrë përfundimin me një mesazh në favor të tezës. 



Konceptet kryesore: procesi i të shkruarit të një teksti argumentues, teknikat e 

shkrimit të tekstit argumentues. 



Parashikimi Diskutim Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Shkrim i drejtuar Të mësuarit ndërveprues Punë në grupe 

Përforcimi Konkurs Ndërtim i shprehive studimore Punë në grupe 

Parashikimi. Diskutim 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë, ushtrimi 12. 

Nxirren përfundime nga anketa e ushtrimit 12. Rezultatet e anketimit paraqiten në tabelë. 

Pas nxjerrjes së rezultateve, ushtrohen nxënësit në ato drejtime që ata kanë hasur vështirësi. 

Ndërtimi i njohurive. Shkrim i drejtuar 

Punohet në grupet ushtrimet 16, 17, 18, 19, f. 124. 

Në përfundim të punës, grupet prezantojnë punimet e tyre, vlerësojnë me anë të 

tabelës së vlerësimit elemente të ndryshme të punës së shokëve: 

-Mënyra e ndërtimit të argumentit 

-Saktësia/qartësia 

-Struktura e skemës 

Përforcimi. Shkrimi i lirë 

Punohet ushtrimi 20. Çdo nxënës shpreh idetë e veta për leximin. 

Në fund lexohen disa punime dhe diskutohet rreth forcës bindëse dhe argumentuese 

të shkrimeve. 

Bëhet vlerësimi për punën e bërë dhe vlerësohen me notë punimet e disa nxënësve. 

Detyrë shtëpie. a) ndahet klasa në dy grupe dhe u jepet të punojnë ushtrimet 13 dhe 14 në faqen 123. 

b) Parapërgatitni një fjalim politik, si tekst argumentues. 

161


162 


Tema 

5-6. Fjalimi 

politik (2 orë) 


• të përdorë teknikat e shkrimit në një fjalim politik; 

• të analizojë elementet gjuhësore në një fjalim politik; 

• të shkruajë një fjalim me temë të zgjedhur prej tij. 



Konceptet kryesore: fjalimi politik, teknika të shkrimit të një fjalimi politik, elemente 

gjuhësore të një fjalimi politik. 



Parashikimi Përmbledhje e strukturuar Diskutim i ideve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Të mësuarit ndërveprues Punë në grupe 

Përforcimi Shkrimi i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë individuale 


Fjalimi mbi gjendjen e vendit 

Nga Presidenti Obama 

Ndërtesa e Kongresit të Shteteve të Bashkuara 

Uashington D.C. 

21:12 EST 

Ju faleminderit të gjithëve! 

Kryetar i Kongresit, zëvendëspresidenti Çeni, anëtarë të Kongresit, anëtarë të Gjykatës së Lartë 

dhe të trupave diplomatikë, miq të nderuar dhe bashkëqytetarë, 

... Sa herë që jam përpara këtij podiumi, unë jam i prekur nga privilegji dhe i vetëdijshëm për 

historinë që kemi përjetuar së bashku. Ne jemi mbledhur në ndërtesën e Kongresit në momente të 

zisë kombëtare dhe të arritjeve kombëtare. Ne i kemi shërbyer Amerikës në një nga periudha e saj 

më të rëndësishme... dhe ka qenë nderi im që ju kam shërbyer juve. 

Për t’u përballur me problemet e mëdha përpara nesh, ne duhet të veprojmë në një frymë të vullnetit 

të mirë dhe me respekt për njëri-tjetrin... dhe unë do të bëj pjesën që më takon. Sot, gjendja e vendit 

(Bashkimit) paraqitet e fortë... dhe së bashku do ta forcojmë më shumë. (Duartrokitje.) 

Në këtë vit vendimtar, ju dhe unë do të marrim zgjedhje, të cilat përcaktojnë si të ardhmen, ashtu 

edhe karakterin e vendit tonë. Ne do të zgjedhim për të vepruar me besim në përndjekjen e armiqve 

të lirisë... ose të tërhiqemi nga detyrat tona me shpresën e një jete më të lehtë. Ne do të zgjedhim 

të ndërtojmë begatinë tonë duke drejtuar ekonominë botërore... ose të largohemi nga tregtia dhe 

mundësitë. Në një kohë të ndërlikuar dhe sfi duese, rruga drejt izolimit dhe proteksionizmit mund të 

jetë e gjerë dhe joshëse..., por ajo përfundon me rrezik dhe në rënie. E vetmja rrugë për të mbrojtur 

njerëzit tanë, e vetmja rrugë për të siguruar paqen, e vetmja rrugë për të kontrolluar fatin tonë, është 

përmes udhëheqjes sonë..., në mënyrë që Shtetet e Bashkuara të Amerikës të vazhdojnë të jenë 

në krye. (Duartrokitje.) 

Jashtë vendit, kombi ynë është përkushtuar drejt një qëllimi historik, afatgjatë dhe ne kërkojmë 

përfundimin e tiranisë në botën e sotme. Disa e përjashtojnë atë qëllim si idealizëm i keqdrejtuar. 

Në të vërtetë, siguria e ardhshme e Amerikës varet nga ajo. Më 11 shtator, 2001, ne zbuluam 

se problemet që e kishin zanafi llën në një shtet të dështuar dhe shtypës, 7000 milje larg, mund 

të sillnin vrasje dhe shkatërrim për vendin tonë. Diktaturat strehojnë terroristë dhe ushqejnë inat 

e radikalizëm dhe kërkojnë armë të shkatërrimit në masë. Demokracitë zëvendësojnë inatin me


shpresën, respektojnë të drejtat e qytetarëve të tyre dhe të fqinjëve të tyre dhe bashkohen në 

luftën kundër terrorit. Çdo hap drejt lirisë në botë e bën vendin tonë më të sigurt, kështu që ne do 

të veprojmë me guxim për hir të çështjes së lirisë. 

Larg të qenit një ëndërr e pashpresë, përparimi i lirisë është historia e madhe e kohës sonë. Në 

1945, kishte vetëm 24 vende të vetmuara demokratike në botë. Sot numërohen 122 syresh. Dhe 

ne po shkruajmë një kapitull të ri në historinë e vetëqeverisjes, gratë të cilat gëzojnë të drejtën e 

votës në Afganistan dhe miliona irakianë, të cilët festojnë lirinë e tyre me bojë të purpurt, burra e 

gra nga Libani deri në Egjipt, të cilët debatojnë të drejtat e individëve dhe nevojën e lirisë. Në fi llim 

të vitit 2006, më shumë se gjysma e popujve të botës jetojnë në kombe demokratike. Dhe ne nuk 

harrojmë as gjysmën tjetër: vende si Siria dhe Burma, Zimbabve, Koreja e Veriut dhe Irani, pasi 

kërkesat e drejtësisë dhe paqja e kësaj bote kërkojnë lirinë e tyre gjithashtu… 


Parashikimi. Përmbledhje e strukturuar 

Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë (ushtrimi 21, faqe 125), 

duke përqendruar vëmendjen në njohuritë që kanë nxënësit për tekstin argumentues dhe 

fjalimet politike, si një lloj i tekstit argumentues. Idetë e tyre shkruahen në tabelë. 


Problemi 

Argumente në 

favor të tezës 

Antiteza 

Rrëzimi i argumenteve 

në favor të antitezës 

Teza dhe 

përfundimi 

Problemi - Inteligjent lind apo bëhesh? 

Teza - Në fakt inteligjent lind dhe bëhesh. 

Argument në favor të tezës - Kjo përzierje mes kulturës dhe kromozomeve mund të 

ndryshojë në bazë të përvojave personale (si mjedisore, ashtu dhe gjenetike), 

Antiteza - Dihet që ka persona që kanë një talent të lindur më të theksuar se të tjerët… 

Argument në favor të antitezës - E gjithë historia është e mbushur me njerëz 

gjenialë në çdo fushë, të cilët shquhen për aftësitë e tyre të lindura dhe nga një edukim 

jo veçanërisht i shkëlqyer. Kjo është e vërtetë jo vetëm për inteligjencën, por për të 

gjithë larminë e talenteve të tjera “brendashkruar” qarkut cerebral: muzikë, matematikë, 

gjuhë, pikturë. 

Rrëzimi i argumenteve në favor të antitezës - Po aq e dallueshme është se askush 

nuk mund të bëjë matematikë apo muzikë, të pikturojë ose edhe të fl asë, nëse nuk i ka 

mësuar këto gjëra në mjedisin ku jeton. 

Përfundimi - Mjedisi ka një rol shumë të rëndësishëm, sepse është në gjendje të 

zhvillojë prirjet individuale nga zeroja deri në pafundësi. 

Tekste argumentuese Japin informacion për 

marrëdhëniet mes objektit 

të fjalimit dhe publikut 

Përdoren fi gura të ndryshme letrare Fjalimet politike 

Përdorin leksik Përpiqen ta bindin dhe 

të thjeshtë në varësi të publikut të ndikojë te publiku 

163


164 

Ndërtimi i njohurive. Të nxënit në këmbime 

Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe me nga 6 nxënës. Duke u bashkuar sipas 

numrave përkatës, nxënësit ndahen në grupe ekspertësh: 


Grupi I - identifi kon marrëdhëniet që kanë fjalitë e ndryshme me njëra-tjetrën në 

fjalimet politike. 

Grupi II - identifi kon veçoritë e leksikut të përdorur në të. 

Grupi III- identifi kon veçoritë e terminologjisë së përdorur. 

Grupi IV - analizon stilin e ndërtimit të fjalimeve politike. 

Grupi V - referon disa njohuri që kanë të bëjnë me fushë e retorikës. 

Grupi VI - evidenton rëndësinë dhe përdorimin e fi gurave letrare. 

Secili grup, pasi përpunon materialin teorik dhe e pasqyron atë të përmbledhur në 

skica e tabakë letre, ku identifi kon veçoritë specifi ke të tekstit të dhënë, rikthehet në 

grupet bazë për të realizuar detyrën e tij brenda grupit. 

Grupi I: Rëndësi të veçantë ka marrëdhënia që kanë me njëra-tjetrën fjalitë e llojeve 

të ndryshme. 

Fjalimi i Ismail Qemalit ditën e Shpalljes së Pavarësisë 

Shpall Shqipërinë të pamvarur! 

Fjali thirrmore, e dëshirore, i bëjnë thirrje dëgjuesit për pjesëmarrje 

Oh! Sa të lumtur që e ndiej vehten sot, që shoh, këtu në Vlorë, kaqë burra Shqipëtarë 

të mbledhur tok, tuke pritur me kureshti e padurim përfundimin e kësaj mbledhjeje 

historike, për fatin e Atdheut tonë të dashur. (Fjalitë dëftore shërbejnë për të dëftyer 

(treguar) për një objekt a problem në mënyrë të thjeshtë dhe objektive. Përdorimi i 

fjalive të shkurtra, me informacion të qartë e të thjeshtë është tregues i kujdesit që ka 

autori për ta bërë tekstin sa më të kuptueshëm.) 

Plot me gaz e me lot ndër sy, nga mallëngjimi, pra, po dal këtu para jush që t’ju 

gëzoj me sihariqin e madh, se sot, edhe këtë minutë, Kongresi çpalli mëvehtësinë e 

Shqipërisë, tuke lajmëruar gjithë botën mbarë për këtë punë e duke më ngarkuar mua 

kryesin’ e qeveris së përkohshme të Shqipërisë së lirë. 

Porsi ëndërr më duket ky ndryshim i madh i vendit t’onë, që hoqi e voi të zezat e të 

lirit pesëqind vjet me radhë ndënë sundimin turk, por që tani në kohët e fundit, ishte gati 

të jepte shpirtin përgjithënjë, të shuhej e të çfarrosej krejtësisht nga faqia e dheut, këjo 

Shqipëri, që, dikur, shkëlqente nga trimërija e pashoqe e bijve të saj; kjo Shqipëri, që 

kur i kërcënohej rreziku Europës nga pushtimet e Turqisë, ndënë kryetrimin e pavdekur 

të saj, Skënderbejnë, u bë porta e hekurtë kundra sulmeve më të tërbuara të sulltanëve 

më t’egër që ka pas Turqija. Mirëpo, desh Zoti, që me punën, me trimërinë dhe guximin 

e pashoq të Shqipëtarëvet, sot e tutje të marrin fund mjerimet dhe vuajtjet e Atdheut 

t’onë, sepse, këtu e kështu, jemi të LIRË të PAVARUR dhe MËVEHTE, 

- (Fjalitë nxitëse synojnë të të bindin me anë të kërkesës, këshillës e propozimeve 

të bëra): 

Prandaj qeshni e gëzoni!


(Fjali dëftore) 

Për t’ia arrijtur kësaj dite të bardhë e të madhe, na ka ndihmuar gjaku i dëshmorëvet 

dhe puna e vlefshme e patriotëve t’anë dhe e të gjithë shokëve që muarrnë pjesë në 

këtë mbledhje dhe e të gjithë juve, që tani po ju gufon zemëra nga gazi i madh që ndieni; 

mirëpo mbledhja si më plak që jam, m’a ngarkoi mua ngritjen e shënjtë të shënjës 

t’onë Kombëtare, të fl amurit t’onë të ëndërruar e të dashur (nxjerr Flamurin, të cilin e 

ka të vendosur në një shtizë hekuri, natyrisht të vogël, dhe të pshehur nën pallto dhe 

pasi e mba një sekondë në dorë e ngul në shtyllat e ballkonit. Amatorët, posa e shohin 

Flamurin, thërrasin me gëzim e me zë të lartë: 

(Fjali dëshirore) 

Rroftë Flamuri, Rroftë Shqipërija e Lirë). 

(Fjali dëftore) 

Ja, pra, ky është Flamuri Ynë i kuq e me shqiponjën dykrenare të zezë në mes. 

Fjali nxitëse 

Dhe tani, të gjithë bashkë, si një trup i tërë dhe i pandarë, le të punojmë për t’a 

mburuar, për t’a përparuar e për t’a qytetëruar si i ka hije Atdhenë t’onë të Lirë. 

Tuke përfunduar, s’më mbetet gjë, veçse t’i drejtoj një lutje Zotit të Madh, që, bashkë 

me bekimet e Tij që i lipij të na japë për të qenë të denjë të kësaj dite, të pranojë që këtej 

e tutje të jem unë dëshmori më i parë i Atdheut, ashtu siç pata nderin dhe fatin që të jem 

i pari ta puth e ta bëj të valvitet i Lirë, Flamuri i ynë, n’atdhenë t’onë të lirë. 

Rroftë Flamuri! 

Grupi i dytë: Leksiku, përdorimi i emrave dhe mbiemrave, epitetet etj. (nga fjalimi i A. 

Zogut, ditën e shpalljes mbret) (Shërbyesin e palodhur të Atdheut, detyrën e rëndë dhe 

të naltë të shtetit, bashkëpunëtor të ideali të përbashkët, përgjegjësi morale, popullin 

trim shqiptar, detyrën e shenjtë, populli Sovran, fjalët e nalta të krenave…) 

Përemrat japin informacion për pozicionin e folësit me publikun: 

(Ju drejtohem, unë, bijtë e Shqipërisë, tregojmë, paguajmë, shpresojmë, shtyjmë, 

mbaroni, keni vënë, të ktheheni në vendet tueja, keni për ta gjetur.) 

Mbiemrat dhe epitetet shërbejnë për të treguar gjendjen emocionale: shëmbëlltyrën 

besnike, sheshin e qytetëruar, fjalët e nalta të krenave të ndershëm të stolisur me 

kunorë... 

Grupi i tretë: Identifi kon veçori e terminologjisë së përdorur në fjalim: 

fusha semantike: - (kryesinë e shtetit shqiptar, një faktor paqësor, relacionet që 

ekzistojnë sot me shtetet fqinje, të drejtat kombëtare, për t’ia arritur qëllimit të lartë, atë 

ideal që na ka falur natyra e na ka shënuar historia…) 

Grupi i katërt: Analizon stilin e ndërtimit të fjalimeve politike: gjuha e folur jep 

informacion mbi origjinën e folësit (Mbretit Zog), po ashtu dhe stili zyrtar: “fjalët e nalta 

të krenave të ndershëm të stolisur me kunorë... Në regjimin e ri Shqipëria ka për të qenë 

një faktor paqësor në Ballkan etj). 

Grupi i pestë: Referon disa njohuri që kanë të bëjnë me fushë e retorikës. 

Hyrja: Zotni kryetar dhe asamblista, 

Në mesazhin që ju drejtova para disa ditëve, duke ju uruar sukses ju etërve të kombit.. 

Teza e parë: Nëse në fjalimin tim nuk do të gjeni fjalët... Do të veproj duke marrë 

parasysh përgjegjësinë morale, të cilën herët a vonë do ta çmojë populli shqiptar për 

lartësimin e vendit. 

Teza e dytë (folësi paraqet vizionin e tij): Bota e ka marrë vesh se po të lihen të qetë 

bijtë e shqipes, mund të krijojnë shtet… është pasuria e gjithë dhe ideali i botës mbarë. 

165


166 

Zgjidhja e problematikës: Vetëm në këtë mënyrë, duke i siguruar vendit tonë një të 

ardhme të lirë, mund të paguajmë një detyrë historike… 

Efektet e dëgjuesit dhe bindja e tyre: Si të mbarojnë detyrën e shenjtë… gati për t’i 

sakrifi kuar të gjitha, nëse është nevoja edhe jetën, mbas dëshirës së tij dhe për të mirën 

e vendit… 

Grupi i gjashtë: Evidenton rëndësinë dhe përdorimin e fi gurave letrare: metafora, 

epitete etj. (fjalët e Nalta të krenave të ndershëm të stolisur me kunorë; shërbyesin e 

palodhur të Atdheut, Prijësi …) 

Diskutim i këtyre elementeve 

Përforcimi: Shkrimi i lirë 

Nxënësit punojnë në grupe bazë për ushtrimin 14. 

Model përgjigje: Edhe gratë mund të shërbejnë në ushtri 

Vëllezër dhe motra, 

Është kënaqësi t’ju jem pranë dhe të ndaj me ju shqetësimet dhe problemet tuaja. E di që është e re për 

të gjithë ne, por do të desha t’ju parashtroja idenë time për pjesëmarrjen e grave në shërbimin ushtarak. 

A duhet me të vërtetë gruaja të kryejë një detyrë kaq burrërore, kur shumë mirë mund të kryejë detyra 

në fusha të tjera ose të përkujdeset për familjen dhe fëmijët e saj?! 

Kjo pyetje qëndron. Me të vërtetë shërbimi ushtarak është i vështirë. Kërkon forcë, energji dhe përgatitje 

të mirë fi zike dhe profesionale. Por unë mendoj se gruaja shqiptare i ka këto mundësi. 

Mjafton të rikujtojmë kontributin e vlefshëm të grave e vajzave në luftën për çlirim dhe përkushtimin që i 

dhuruan ato kësaj kauze. Edhe në të shkuarën e afërt ajo inkuadrohej në formacionet ushtarake efektive 

e vullnetare dhe dallohej për përkushtim. Por ndryshimi ndërmjet dy kohëve është esencial: nëse në 

atë kohë kjo pjesëmarrje i kërkohej me detyrim, tani jeni ju vajza të reja që e kërkoni si një të drejtën 

tuaj të kryeni shërbim ushtarak. A është kërkesë e të gjitha vajzave e grave? Padyshim që jo. Ka edhe 

djem që i shmangen këtij shërbimi. Por unë kam bindjen që ato vajza që e shtrojnë këtë kërkesë, do t’i 

përgjigjen detyrës me përgjegjësi të lartë. Ato janë të afta të kryejnë si detyra që kërkojnë përgatitje fi zike 

e profesionale, dhe ato që kërkojnë përgatitje shkencore, e që i përgjigjen stadit të sotëm të një ushtrie 

moderne. Brenda shpirtit të tyre ka shumë dashuri, forcë dhe iniciativë. Gruaja ka arritur të ndërtojë një 

imazh të sajin tashmë, duke treguar që është e barabartë në të gjitha aspektet me burrin dhe mund të 

përballojë çdo sfi dë… 

Unë, si kandidatja juaj për deputete, nëse do të më jepni votën tuaj, në parlamentin e ardhshëm do të bëj 

të gjitha përpjekjet që në ligjin për shërbimin ushtarak, të zërë vend edhe mundësia që gratë dhe vajzat 

të kryejnë shërbim ushtarak. Përveçse është detyra e lartë ndaj atdheut, këtë pjesëmarrje të gruas, 

ligjvënësit duhet ta shohin si një mundësi të barazisë së gruas me burrin në të gjitha aspektet, duke u 

bërë kështu një faktor i rëndësishëm jo vetëm në familje, por edhe në zgjidhjen e detyrave të vështira, 

siç është çështja e Atdheut. 

Ju falënderoj nga zemra për pjesëmarrjen tuaj në këtë takim! 


� 

Shënim: Nëse koha për zhvillimin e kësaj detyre është e pamjaftueshme, nxënësit 

mund të vazhdojnë detyrën në shtëpi. Në klasë nxënësit mund të ndërtojnë vetëm 

skemën me argumente, duke shkëmbyer opinionet dhe duke sugjeruar mënyrën se si 

do të ndërtojnë tekstin me njëri-tjetrin. Më pas mund ta zhvillojnë atë në shtëpi. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 14, faqe 123

Tema 

7-8. 

Kryeartikulli 



• të përdorë teknikat e shkrimit në një kryeartikull; 

• të dallojë elementet e tekstit argumentues në një kryeartikull; 

• të analizojë elementet gjuhësore të kryeartikullit; 

• të shkruajë një kryeartikull për gazetën e shkollës. 


ndryshme të teksteve argumentues, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: kryeartikull, struktura e kryeartikullit, elementet gjuhësore të 

kryeartikullit. 





Përforcimi Shkrimi i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë industriale 



Mësuesi/ja e nis mësimin duke u treguar nxënësve faqen e parë të një gazete të 

përditshme dhe u kërkon të identifi kojnë kryeartikullin dhe artikujt e tjerë. Ndërkohë ngre 

pyetjet dhe me përgjigjet e nxënësve ndërton hartën e mendimit. 

-Ç’është kryeartikulli i një gazete? 

-Cili është kryeartikulli në këtë gazetë? 

-Nga dallon ai nga artikujt e tjerë? 

-Cili është roli i titullit ku përqendrohet ai? 

Artikulli më i rëndësishëm i gazetës elementet përbërëse 

problemi 

Kryeartikulli 

teza (I) 

argumentet 

mbititulli antiteza (tezaII) 

titulli tekst argumentues 

nëntitulli argumenti 

përfundimi 


Kryeartikulli është artikulli më i rëndësishëm i një gazete a reviste, titulli i të cilit shënohet në faqen e parë të 

gazetës me shkronja të dallueshme. Vihet në një vend të dukshëm për të tërhequr vëmendjen në lidhje me 

problemin që trajton. Dallohet nga artikujt e tjerët të gazetës për shkak të rëndësisë së problemit që trajton… 

167


168 


Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që në dyshe të lexojnë artikullin e dhënë në tekst dhe të 

evidentojnë veçoritë e tij me anë të organizuesit grafi k. 

Struktura e artikullit 

Titulli nëntitulli 

Problemi 

Teza 1 

Argumenti 

Kundërshtimi i antitezës 

Teza 2 

Argumenti 

Kundërshtimi i antitezës 

Përfundime 

Leksiku – dallohet nga 

përdorimi i fjalëve nga 

fusha e sportit 


Nxënësit punojnë në dyshe në një ditar trepjesësh: 

Ilustrime nga teksti 

Dhuna në futboll dhe 

niveli i përfaqësimit. 

Në tërësinë e ngjarjeve 

...sikurse dhuna në fushat sportive apo 

stadiumet e ndryshme 

Në aspektin sportiv, dhuna ndaj 

gjyqtarit është krejt e papranueshme 

Pa dashur të fajësoj 

gjyqtarët, nuk duhet të harrojmë që 

gjyqtari... 

Nervozoi lojtarët dhe luajti 

me ndjenjat e tifozëve në stadium... 

Aspekti i dytë është ai i 

protagonistëve... 

Jo rrallëherë 

ka ndodhur si në rastin.... 

Kur një deputet dhunon 

një person që ka njëfarë statusi.... 

Nivelin e ulët të disa përfaqësuesve.... 

Tani kur ka ngelur diçka 

më shumë nga ... 

Lojtar, gjyqtar, fushë sporti, stadium, 

Federata Shqiptare, futbollit, top, portë, 

Veçoritë e artikullit 

Materiali që trajton duhet 

të jetë në funksion të 

argumenteve të tezës. 

Titulli përmban tezën 

kryesore. 

Struktura 

Përdorimi i regjistrit të 

duhur gjuhësor. 


Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve mbi aspekte gjuhësore të organizimit të 

artikullit. 

Në shkrimin e artikujve përdoret kryesisht gjuha standarde. 

Ndërtimi sintaksor i fjalisë bëhet në përputhje me çështjen që trajtohet. Përdoren fjali të thjeshta, 

kryesisht të zgjeruara e të përbëra, me marrëdhënie bashkërenditëse e veçanërisht nënrenditëse, 

ku mbizotërojnë fjalitë ftilluese, (sqarojnë e saktësojnë), kohore (për të dhënë informacion për kohën 

kur ndodh ngjarja a me të cilën lidhet çështja që trajtohet. Duke qenë se artikulli është një tekst 

argumentues, përdoren shumë fjalitë shkakore e rrjedhimore. 

Tregues për këtë është përdorimi i konektorëve: lidhëzave bashkërenditëse kundërshtore, shkakore, 

rrjedhimore, ftilluese, qëllimore etj; përemrave lidhorë, që, i cili dhe fjalëve lidhëse. 

Përgjithësisht mungojnë fi gurat retorike, po në artikujt ku qëndrimi subjektiv është i dukshëm, si 

opinionet, analizat etj., këto fi gura zënë vend të rëndësishëm, sepse kërkohet të ndikohet më shumë 

te lexuesi a dëgjuesi.

� 



Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që në bazë të modelit të punuar në klasë, të punojnë 

ushtrimin 13, faqe 123. 


Çarmatosja botërore është e vetmja shpresë për paqe në botë 

A duhet të ketë luftëra në shek. XXI? 

Është një çështje që gjithmonë e më shumë hap debate rreth e qark globit. 

Luftërat e shumta të zhvilluara përgjatë historisë së njerëzimit kanë sjellë gjithmonë e më shumë 

dëme materiale dhe shpirtërore. Pavarësisht kësaj, akoma nuk është kuptuar ose më saktë nuk 

ekziston vullneti i mirë për t’i shmangur ato. 

Por luftërat kanë pasur gjithmonë një njëjtin qëllim: mbisundim, pasurim, zotërim, lakmim etj. Kjo 

ka qenë motoja e çdokujt, i cili ka hapur luftë ndaj më të dobëtit, më inferiorit, më të pazhvilluarit. 

Gjithsesi, pavarësisht nëse lufta ka pasur një kauzë të drejtë ose jo, pavarësisht se ajo ka vënë 

shpeshherë në vend të drejtat e mohuara, ajo asnjëherë nuk i ka realizuar këto pa sakrifi ca, pa të 

dëmtuar, pa humbur jetë. Sot, kur zhvillimi njerëzor ka arritur kulmin, falë kapaciteteve mendore 

mund të gjenden me mijëra mënyra për të zgjidhur konfl iktet pa dëmtuar jetën. 

Shtrohet me të drejtë pyetja: A duhet të ketë luftë?! 

Përgjigjja është e thjeshtë: Jo 

Arsyeja është më se e kuptueshme: Në emër të asaj që është më e shtrenjta për këdo dhe kurdoherë, 

në emër të jetës njerëzore. 


Detyrë shtëpie. 1. Shkruani një kryeartikull për gazetën e shkollës, ku të respektoni udhëzimet e mësipërme. 

2. Parapërgatitni një reklamë dhe sillni në klasë reklama të llojeve të ndryshme. 

Tema 

9. Reklama 


• të identifi kojë reklamën si lloj i tekstit bindës; 

• të dallojë funksionin bindës të reklamës; 

• të analizojë elementet, teknikat dhe gjuhën e reklamës; 

• të vëzhgojë një reklamë për të dalluar elementet e saj; 

• të analizojë elementet e publicitetit shoqëror; 

• të shkruajë një slogan publicitar. 


ndryshme të teksteve argumentuese, reklama, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: reklama, teknikat e reklamës, slogan publicitar, elemente të 

reklamës, gjuha e reklamës. 






169


170 


Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës, së shtëpisë, për reklamat që kanë sjellë 

nxënësit në klasë. Lexohen 2-3 prej tyre dhe përsëriten njohuritë që kanë marrë nxënësit 

për reklamën në klasat pararendëse me anë të organizuesit grafi k; harta e mendjes. 

tekst argumentues ngjall interes me anë 

të elementeve të ndryshme 

tërheq vëmendjen 

e konsumatorit 

Reklama përdor fi gura retorike 

ka funksion bindës vë në dukje aspektet 

pozitive të objektit 


Mësuesi/ja e përqendron vëmendjen e nxënësve te reklamat e librit dhe u kërkon të 

analizojnë në grupe veçoritë e reklamës. Nxënësit ndahen në 2 grupe. 

Grupi I analizon teknikat e bindjes në një reklamë. 

Grupi II analizon gjuhën e përdorur në reklama. 

Më pas ata strukturojnë shënimet e tyre në ditarin dypjesësh: 

Tipar përbërës/teknikat e bindjes Shembuj nga teksti 

Përdorimi i ligjërimit kinematografi k 

(batuta të shpejta) dhe sloganeve. 

Përdorimi i përemrit ti ose i ligjërimit të 

drejtpërdrejtë, konfi dencial: 

Mesazhi publicitar 

Imazhi. Manipulimi i përdoruesve përmes 

fi gurës (gruas, burrit, fëmijës) për përdorimin e 

produkteve të ndryshme. 

Analiza gjuhësore e reklamës 

Përdorimi i gjerë i fi gurave retorike, 

si: metafora, hiperbola, metonimia, similituda etj. 

Përdorimi i fjalëve të reja për të goditur fantazinë 

e konsumatorëve dhe për të dalluar produktin e ri 

nga produkte të ngjashme: aliteracioni, paralelizmi. 

Përdorimi i stereotipave gjuhësorë 

Në reklamën e dhënë vihet re përdorimi i batutave 

të shpejta si: ekstrakte të pastëra nga lulet më të 

mira... 

Rezultat efi kas dhe i dukshëm. 

Slogan: Lule nga zemra e luleve 

- I drejtohet publikut femëror: 

Imazhi i një vajze të buzëqeshur, me një fytyrë të 

përsosur, të lëmuar dhe të freskët... dhe lules së 

freskët që prek lehtas cepin e syrit të vajzës. 

Metafora: lulja tregon freski. 

Krahasimi: pastërtia dhe delikatesa e lules së 

bardhë me rozë, krahasohen me vajzën e re me 

lëkurë të shndritshme. 

Paralelizmi: Lulja dhe lëkura e fytyrës së vajzës 

Ekstrakte të pastra nga lulet më të mira… 

Rezultat efi kas dhe i dukshëm. 

Mesazhi publicitar 

Premtimi 

Slogan: Lule nga zemra e luleve. 

Diskutim mbi këto aspekte 

Nxënësit e përqendrojnë vëmendjen te reklamat me karakter shoqëror. Mësuesi/ja e 

ndan klasën në dy grupe dhe nxënësit analizojnë elementet e reklamës.


� 


Teksti 1 

Kjo është një reklamë shoqërore, ku reklamohet një linjë kombëtare e këshillimit për fëmijë për mbrojtjen e 

të drejtave të fëmijëve. I drejtohet të gjithë shoqërisë dhe në mënyrë të veçantë u përgjigjet fëmijëve dhe të 

rinjve sipas nevojave që ata kanë. 

Mesazhi që ajo realizon është me anë të shenjës së telefonit dhe numrit të shkruar në të, që evidenton 

pikërisht qëllimin për të cilin realizohet kjo reklamë. Ngjyra e përdorur, jeshilja, është ngjyra e ndihmës (e 

fi lizave që rriten dhe janë të njomë e të brishtë) dhe unitetit të fi gurës së fëmijëve, që të realizuara në reklamë 

përforcojnë qëllimin e organizatës, që është në fakt dhe dërguesi i reklamës. 

Karakterizohet nga slogani: Kur një fëmijë telefonon, ne përgjigjemi gjithmonë. 

Një numër telefoni për të gjithë fëmijët. 

Reklama shfrytëzon shenjën e telefonit në funksion të realizimit të rrugëve të komunikimit, që pretendohet të 

vendoset në rast nevoje dhe kjo theksohet edhe nëpërmjet sloganeve të shënuara në reklamë. 

Ka një sërë fi gurash retorike të pranishme: si metafora, e cila realizohet nëpërmjet shenjës së telefonit dhe 

numrit, dhe fi gurave të fëmijëve të kapur dorë për dore. Pikërisht shenja e telefonit, numri dhe fëmijët e kapur 

dorë për dore, tërheqin vëmendjen e lexuesit, shikuesit në atë që ata promovojnë: ndihmën kundrejt fëmijëve. 

Në pjesën e pasme të këtij promovimi jepen informacione mbi organizatën që ofron këtë shërbim, grupet 

shoqërore që ajo u drejtohet dhe logot e simbolet që ata përdorin. 

Teksti 2 

Promovimi i vlerave dhe pasurive turistike të vendit tonë 

Qëllimi i reklamës është një fushatë promovimi për vlerat turistike të Shqipërisë, e cila realizohet nëpërmjet 

disa komponentëve. 

-Fotoja e parë pasqyron harmoninë e një familjeje që pushon në bregdetin shqiptar. Larmia e ngjyrave dhe të 

objekteve që kanë në dorë pushuesit, simbolizon larminë e argëtimeve, një sërë vlerash kulturore dhe paqes 

e qetësisë që të ofron riviera shqiptare. Sfondi i saj plotësohet me një lulëkuqe, me ngjyrat tradicionale të 

simboleve të fl amurit. Kuptohet që mes tyre ekziston ndjenja e dashurisë. 

E njëjta harmoni dhe paqe ekziston edhe mes çiftit të dashuruar, të cilët gjejnë në brigjet e Shqipërisë veten 

apo i riu, të cilit ky mjedis i larmishëm i ofron një sërë mundësish për zbavitje. 

Në sfond paraqitet deti me pafundësinë e hapësirës, e cila mund të nënkuptohet si një pafundësi mundësish 

për argëtim. 

Ekzistojnë një sërë fi gurash retorike, si: metafora e familjes dhe e harmonisë që ekziston në brigjet e detit 

shqiptar; lulëkuqja me ngjyrat e simboleve shqiptare; por njëkohësisht e krahasuar me dashurinë apo edhe 

pamja e maleve dhe lumit mes tyre, që ofron misterin dhe kuriozitetit e rrugës për ta zbuluar. 

E gjithë kjo plotësohet nga slogani: Albania a new mediterranian love! 


Në dyshe nxënësit punojnë për spotin publicitar të gazetës së shkollës. 

Ata hedhin ide të ndryshme se si duhet ta ndërtojnë atë dhe cili do të jetë qëllimi i tij. 

Skicojnë dhe përzgjedhin idenë më interesante. 

Mësuesi/ja bashkëpunon dhe përzgjedh idetë më interesante. 

Nëse koha nuk është e mjaftueshme, mësuesi/ja u kërkon nxënësve ta përfundojnë 

në shtëpi. 

Në fund të orës mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit 

me notë. 

Detyrë shtëpie. a) Përfundoni mesazhin publicitar të gazetës së shkollës. 

b) Parapërgatitni një ese letrare. 

171


172 

Tema 

10. Eseja 

letrare 


• të identifi kojë esenë letrare; 

• të dallojë llojet e ndryshme të esesë; 

• të evidentojë karakteristikat e ndryshme të një eseje letrare; 

• të analizojë strukturën e esesë letrare. 


ndryshme të eseve letrare, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: ese, ese letrare, lloje të esesë, struktura e esesë letrare. 




Ndërtimi i njohurive Di /Dua të di/Mësova Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Përforcimi Rishikim në dyshe Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe/industriale 


Ese: Argumentoni pozicionin e Plugut te vepra e Konicës “Katër përralla nga Zullulandi” 

Gjatë gjithë tregimit Plugun e shohim në tri pozicione. Fillimisht si të veçuar nga turma, së dyti 

në pozicionin e udhëheqësit dhe, së fundmi, si një hero të dështuar. 

Konica na e prezanton Plugun nëpërmjet fjalisë: “Vetëm njëri rrinte mënjanë”, e cila e vendosur 

në mjedisin festiv të Zulluve, demonstron se ai ishte ndryshe nga bashkatdhetarët e vet e nuk pajtohej 

me sjelljen e tyre. Kur të gjithë gëzojnë, Plugu qe i vetmi të cilit i dhembte në shpirt, duke ditur mendimin 

e botës së qytetëruar për ta. Dëgjonte i heshtur këngët qesharake të turmës, ndërkohë që do të kish 

dashur të dëgjonte në vend të tyre diçka më madhështore e më të denjë për kombin e vet. Këtu lind 

dhe kundërvënia e parë e Zulluve, të cilët e barazojnë këtë mungesë entuziazmi me tradhtinë. 

Pikërisht në këtë moment Plugu merr përsipër t’i japë vetes një pozicion më të lartë, atë të udhëheqësit. 

Duke qenë atdhetar e besnik i vendit të tij, ai e ndien për detyrë t’i drejtojë Zullutë drejt rrugës së 

zhvillimit. I nxitur nga ideale të larta, ai pretendon të krijojë lëvizjen e vërtetë kombëtare, ëndërron 

një Zulluland të lirë e të qytetëruar. Plugu udhëzon, ndërgjegjëson, kritikon, por këtë herë reagimi i 

turmës është edhe më i egër. Së fundmi Plugu e kupton se kish dashur të bënte të pamundurën “më 

hyjnë dyshime, kur mendoj se ne do të qytetërohemi ndonjë ditë”. Ai pranon me keqardhje dështimin e 

misionit të tij dhe heq dorë nga ato ideale që deri në atë kohë ish përpjekur t’i realizonte. Tashmë është 

Plugu ai që i braktis Zullutë, i tall, duke folur të njëjtën gjuhe me ta, por vetëm në këtë moment bëhet i 

dëshiruar prej tyre. 

Ese: Liria kombëtare, morale e individuale” (bazuar në poezinë e Mjedës, “Liria”) 

Mjeda e koncepton lirinë në tri këndvështrime: liri kombëtare, morale e individuale, prandaj për të edhe 

lufta çlirimtare e popullit shqiptar duhet të ishte e trefi shtë. Vetëm në këtë mënyrë liria e fi tuar do të mund 

të quhej e plotë. 

Liria kombëtare për poetin është një interes madhor, një nevojë e unifi kuar e të gjithë kombit, e të gjithë 

vendit. Kjo është arsyeja që thirrjen kryesore ai ua drejton shqiptarëve për t’u çliruar nga pushtuesit, nga 

pesha e rëndë e robërisë që po shuante zërin e kombit. Këtë e realizon duke vënë në dukje me tone 

revoltuese gjendjen aktuale: “Na hekra kemi, na terr e mjegull, na pa emen kërkund, pa atdhe, na jemi 

shërbëtorët e të huajve në vendet tona”. 

Kur fl et për liri individuale, Mjeda nuk përdor më unifi kimin e natyrës, popullit, gjithë hapësirës shqiptare, 

por i drejtohet çdo individi në veçanti, për t’iu përkushtuar luftës çlirimtare, për të lënë mënjanë interesat


vetjake për diçka më madhore, si liria, pasi në kushtet e mjerimit të përgjithshëm askush nuk mund të 

sigurojë një të ardhme të ndryshme, më të mirë për veten. Në këtë moment Mjeda bën paralelizëm me 

luftën e popullit amerikan, që arriti fi toren në saje të bashkimit e organizimit. Në mënyrë të ngjashme 

ai fton çdo shqiptar të lërë parmendën e të rrokë pushkët. 

Liria morale shihet e lidhur me përjetimet emocionale, me botën e brendshme të individit. Në kushtet 

e mungesës së saj, në jetën e shqiptarit kishte veç vaj e gjëma ankimi, që nuk i lejonin t’u gëzoheshin 

kënaqësive të jetës. Përsëri Mjeda e shfrytëzon këtë për t’i nxitur shqiptarët të luftojnë, sepse vetëm 

liria do të mundësonte që edhe në këto troje të ndiheshin këngë të patravaja. Me këtë zbërthim e 

trajtim të detajuar që i bën lirisë si term e si nevojë e përgjithshme, Mjeda ndihmon në ndërgjegjësimin 

e shqiptarëve për rëndësinë e saj. Ai shpreh ëndrrat e tij për një liri të plotë të kombit, duke e konfi rmuar 

kështu veten si patriot e mbrojtës i demokracisë. 


Parashikimi: Diskutim i njohurve paraprake 

Mësuesi/ja e nis mësimin duke u shpërndarë nxënësve dy tekste për të lexuar (dy 

modele esesh: mund të përdoren esetë e sugjeruara te materiale mësimore ose të tjera 

që mund të ketë vetë mësuesi). 


Më pas mësuesi/ja drejton pyetje të tilla si: 

-Ç’lloj tekstesh janë? 

-Ç’lloj eseje? 

-Pse janë ese? 

-Si janë të organizuara? 

-Cila është tema që trajtojnë? 

-Si e trajtojnë temën? 

-Cili është mesazhi i esesë? 

-Cila është struktura e saj? 

Me të dhënat nga përgjigjet e nxënësve dhe të ilustruara me një nga esetë e dhëna, 

nxënësit ne fl etoret e tyre dhe mësuesi/ja në dërrasë të zezë plotësojnë pjesën Di të tabelës. 

Tekstet janë ese argumentuese. Janë ese, sepse shprehin një opinion individual për një temë 

të caktuar të mbështetur në fakte (që është vepra letrare). Janë të organizuara në paragrafë. 

Temat që trajtojnë lidhen me një koment të një vepre të veçantë (vepra e Konicës “Katër përralla 

nga Zullulandi” dhe me poezinë e Mjedës “Liria”). Eseja e trajton temën duke sjellë argumente 

të caktuara në lidhje me të. Mesazhi lidhet me opinionin individual të shkruesit në lidhje me 

qëndrimin e personazhit (Plugut) në vepër (fragment). Në esenë e dytë mesazhi është opinioni 

individual rreth mënyrës si e koncepton “Lirinë” autori i poezisë. Eseja ka një strukturë organike: 

hyrje, zhvillim, mbyllje. 

Ndërtimi i njohurive: Di/Dua të di/Mësova 

Nxënësit lexojnë në dyshe esenë e dhënë në tekst dhe evidentojnë disa nga tiparet e 

sipërpërmendura. Por njëkohësisht do të zbulojnë edhe elemente të reja të saj. 

173


174 

Ndërtohet tabela DDM. 


Eseja shpreh opinionin 

individual mbi një 

çështje të caktuar. 

Jep argumente të 

mbështetura në një fakt. 

Struktura 

Cilat janë llojet e 

esesë? 

A kemi vetëm 

argumentim në ese apo 

mund të kemi 

të përziera një sërë 

elementesh në tjera? 

Çfarë trajton eseja 

letrare? 

Llojet e esesë: letrare, fi lozofi ke, historike, 

sociale etj. 

Në ese shtjellohen argumente, vlerësime, opinione. 

Nga vendi që zënë në tekst, esetë klasifi kohen në: 

a. përshkruese, 

b. shpjeguese, 

c. argumentuese 

d. vlerësuese. 

Shpesh brenda një eseje gjenden të gërshetuara 

argumenti, vlerësimi, me përshkrimin e shpjegimin. 

Eseja letrare trajton tema që lidhen kryesisht me 

letërsinë: 

- një periudhë letrare/shkrimtarë të kësaj periudhe, 

- një shkrimtar ose veprën e tij në tërësi; 

- një koment për një pjesë vepre; 

- një problem i caktuar estetik; 

- një model krahasimi mes veprash, shkrimtarësh 

apo periudhash; 

-një trajtim stilesh apo fi gurash stilistike. 

U kërkohet nxënësve të lexojnë tekstin “Homeri i Shqipërisë” dhe në ditarin dypjesësh 

të dallojnë veçoritë strukturore dhe të përmbajtjes. 

Veçoritë Komenti 

Lloji i esesë Ese vlerësuese dhe argumentuese 

Fusha që trajton eseja Një shkrimtar dhe veprën e tij 

Tema e esesë Tema – vlerësimi i Gjergj Fishtës dhe i veprës së tij 

hyrje- 

zhvillimmbyllje- 

Eseja organizohet në 

paragrafë 

Fishta është poet kombëtar 

Paragrafi i parë është pjesa argumentuese, ku trajtohet vlera e poetit. 

Dy paragrafët e fundit janë mbyllja e fragmentit 

Çdo paragraf trajton një çështje të caktuar: 

I- argumenton pse Fishta është poet kombëtar. 

II-III trajton rëndësinë që ka fi gura dhe vlera e veprës së Fishtës. 

Mesazhi i esesë Fishta është Homeri i Shqipërisë, prandaj duhet të jetë thesar i popullit. 

Argumentet 

Faktet 

Opinionet e autorit 

Përfundimi i autorit 

-“Fishta është poet kombëtar, sepse ka kënduar Atdheun… Por Fishta është poet 

kombëtar edhe pse ka kënduar vlerat dhe virtytet më të larta kombëtare…”. 

- Personazhet në veprat e tij, posaçërisht në “Lahutën e Malcis” janë përfaqësues 

të veçantë të këtyre virtyteve”... 

Autori e shpreh opinionin e tij që në titull. E quan Fishtën Homer të Shqipërisë. 

Heq paralele mes rëndësisë së tij në kulturën shqiptare dhe rëndësisë që pati 

Homeri në kulturën antike greke. Edhe veprat e të dy autorëve janë epose 

kombëtare me një shprehësi të pasur gjuhësore. 

Në fund të esesë jepet gjithmonë përfundimi. 

Autori vë theksin në rëndësinë e rikthimit të veprës së Fishtës pas një 

mungese të gjatë në letërsinë shqipe.

� 

Diskutim i lirë mbi këto çështje. 


Përforcimi i njohurive. Rishikim në dyshe, diskutim i lirë 

Nxënësit në dyshe përcaktojnë cilat lloje vlerësimesh mbizotërojnë në esenë e 

mësipërme: argumentuese, përshkruese, shpjeguese apo vlerësuese. 


Detyrë shtëpie: a) Ushtrimi 7, faqe 128 

b) Sillni në klasë lloje të ndryshme esesh letrare. 

Tema 

11. Eseja 

letrare 


• të analizojë elementet e strukturës së esesë letrare; 

• të bëjë dallimin midis esesë letrare dhe kritikës letrare; 

• të analizojnë veçoritë gjuhësore të esesë letrare. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme 

të teksteve argumentues, ese letrare, kritike letrare, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: eseja letrare, struktura e esesë letrare, karakteristika gjuhësore 

të esesë letrare. 




Ndërtimi i njohurive Harta e konceptit/Analiza e tipareve 

semantike 

Të mësuarit ndërveprues Punë në grupe 





kërkuar të studiojnë esenë në tekst dhe të përcaktojnë elementet e strukturës së saj. 


Lloji i esesë Ese përshkruese dhe vlerësuese 

Fusha që trajton eseja një periudhë letrare/shkrimtarë të kësaj periudhe 

Struktura 

Tema e esesë Tema bën fjalë për letërsinë e vërtetë të shek.XX dhe autorët e saj më në zë. 

hyrje- 

zhvillimmbyllje- 

Eseja organizohet 

në paragrafë 

Në shek.XX kemi disa vepra ... që mund të cilësohen letërsi e vërtetë... 

Në katër paragrafë shtjellohet përmbajtja e esesë 

Paragrafi i fundit është mbyllja 

Çdo paragraf trajton një nga fi gurat dhe veprat kryesore që, sipas autorit, përbëjnë 

letërsinë e vërtetë: 

- Gjergj Fishta –Lahuta e Malcis 

- A.Z.Çajupi- Baba Tomori 

- Filip Shiroka dhe brezi më i ri: Ernest Koliqi, Vinçens Prenushi, Spiro Dine 

-Shkrimtari më modern-F.S. Noli 

Paragrafi i fundit lë të hapur kontributin e vetë autorit. 

Faktet Zhvillimi i letërsisë shqipe në shek. XX. Autorët dhe veprat që përmenden 

175


176 

Mendimet e tij 

subjektive 

Interpretimet dhe 

vlerësimet 

Elementet 

përshkruese dhe 

argumentuese 

Synimin që i ka vënë 

vetes 

Gjuha që përdor 

Ka të bëjë me konceptin që ka ai për letërsinë dhe autorët, të cilët, sipas tij, kanë 

sjellë një kontribut të jashtëzakonshëm në letërsinë shqipe. 

Fishta –shumë më shumë se poet, prijetar 

Vargu i Çajupit ka një ritëm të butë magjiplotë, përkthimet e tij janë një dëshmi 

impresive... Atë V. Prenushi ka një libër poezish të një magjepsjeje magjiplotë... - 

…Sikur shkruan për bariun, duke i rënë fyellit pas stuhisë, sikur kridhet në mendime 

mbi kalueshmërinë e jetës dhe afrimin e vdekjes, vargu i tij ka gjithmonë një ritëm 

magjipushtues. 

-… Noli, i cili ka botuar përkthimet shqip të disa dramave të Shekspirit, një shqipërim 

të mrekullueshëm të Edgar Alen Posë, pa humbur ritmin dhe origjinalitetin…. 

Në shek. XX kemi disa vepra të dalluara që mund të cilësohen si letërsi e vërtetë, 

nëse me letërsi kuptojmë një zgjedhje artistike të fjalëve për të shprehur mendime 

dhe ndjenja... 

Përshkrimet: Në jug Anton Zako, në një libër të quajtur “Baba Tomori”, ka 

përmbledhur një varg të vjershave të tij lirike. Sikur kur shkruan për bariun duke 

i rënë fyellit pas stuhisë, sikur kridhet në mendime…. Mes veprave të tjera ka 

botuar një përkthim të vargjeve të fabulave të La Fontenit të mrekullueshëm… 

Me vdekjen e tij në 1930 ai la disa dorëshkrime, në mesin e të cilave mbase edhe 

një dramë. Ai më kishte dërguar dorëshkrimin e kësaj drame disa vjet para Luftës 

Botërore… Në Egjipt gjithashtu jeton një shqiptar… Nga brezi më i ri… 

të bëjë një panoramë të zhvillimit të letërsisë shqiptare në shek. XX, duke e 

përcaktuar brenda konceptit që ai ka për atë që quhet letërsi. 

Gjuha letrare, rendit konceptet, të cilat i parashtron në fjali të gjata me pjesë të 

nënrenditura dhe të bashkërenditura, përdorimi i shpeshtë i konektorëve. Vihet re 

edhe përdorimi i fjalive të ndërkallura etj ., përdorimi shpeshtë i presjes…. Duke 

iu përmbajtur rregullave të esesë, siç është renditja në paragrafë etj… Renditja 

logjike e mendimeve etj… 

Diskutim i lirë për këto elemente. 

Mësuesi/ja përmbledh në skemë veçoritë e esesë dhe të strukturës së saj 

Ndërtimi i njohurive: Harta e konceptit/Analiza e tipareve semantike 

Mësuesi/ja e përqendron vëmendjen e nxënësve në pyetjet të tilla si: 

-Çfarë quan Konica letërsi të vërtetë? 

(Zgjedhje artistike të fjalëve për të shprehur mendime dhe ndjenja). 

-Cilët janë shkrimtarët që përmend Konica? 

(Fishta, Andon Zako, Konica, Filip Shiroka, Ernest Koliqi, Vinçenc Prenushi, 

Spiro Dine, Fan Noli). 

-Çfarë karakteristikash kryesore dallon Konica te secili shkrimtar? 

(Te Fishta evidenton që ka shkruar në të gjitha llojet letrare duke pasur sukses, 

që njihet në lëvrimin e një epi pastoral, vlerëson muzikalitetin dhe tingullin e poezisë 

së tij. Tek Andon Zako vlerëson krijimtarinë e tij lirike, ritmin e poezisë, përkthimet e 

mrekullueshme të fabulave të La Fontenit, gjuhën e përdorur prej tij. Te Fillip Shiroka 

vlerëson lëvrimin e sonetit. Te Koliqi vlerëson origjinalitetin dhe ritmin e poezive të 

tij. Te Noli vlerëson në tërësi fi gurën dhe kontributin e kësaj fi gure komplekse, duke 

theksuar sidomos shqipërimet e sjella prej tij në shqip me mjeshtëri dhe sidomos veprën 

shkencore “Historia e Skënderbeut”…). 

-A e përmend ai qëllimisht origjinën e shkrimtarëve? 

(Po, sepse ka të bëjë me gjithëpërfshirjen dhe shtrirjen e asaj që ai e quan letërsia 

e shek. XX). 

- Ç’tregon mbyllja e esesë? (Konica është i vetëdijshëm për vlerën e krijimtarisë 

së tij, duke qenë se e ka të qartë konceptin e një letërsie të vërtetë, e cila transmeton

Shkrim kritik 


te lexuesi vlera të vërteta estetike, por ai është modest dhe ua lë në dorë të tjerëve të 

vlerësojnë kontributin e veprës së tij në letërsinë shqipe). 

Në bazë të veçorive të evidentuara, mësuesi/ja diskuton këndvështrimin kritik të 

mbajtur nga Konica mbi çështjet që ai trajton në ese, duke sjellë dhe argumentet e 

veçanta për secilën prej tyre. Ai shtron për diskutim nëse kjo ese ka si qëllim të evidentojë 

qëndrimin kritik të Konicës ndaj dukurive të ndryshme të shfaqura në letërsinë e shek. 

XX, apo kërkon thjesht të informojë. 

-Cilat janë disa nga veçoritë e një shkrimi kritik? 

-Ku ndryshon ai nga eseja letrare? 

Nxënësit me anë të Diagramit të Venit vënë në dukje të veçantat dhe të përbashkëtat 

e këtyre shkrimeve. 

Periudha e krijimeve të para të Camajt përfshin një hark kohor që nis nga mesi i viteve ’50 e shkon 

gjer në mesin e viteve ’60. Është koha e botimit të dy librave të parë në Kosovë, “Një fyell ndër male” 

dhe “Kanga e vërrinit”, përmbledhje poetike, ku spikat dukshëm ndikimin në folklor. Si në konceptim, 

ashtu edhe në teknikat ligjërimit të bie në sy se, në përgjithësi, këto krijime janë tradicionale, retorike, 

të drejtpërdrejta në mesazhet dhe në imazhet poetike. Disa nga motivet kryesore të kësaj periudhe 

janë: jeta e bariut, bujkut, hapësira gjeografi ke brenda malësisë (mali, kroi, katundi). Ndërsa Fyelli 

kthehet në simbol të jetës në malësi... 

Duke pranuar ecurinë e krijimtarisë së Camajt në një periudhë trefazëshe, rezulton se në fazën e 

dytë kemi një konsolidim të prirjeve poetike të këtij krijuesi. Edhe fjala është për prirjen ndaj teksteve, 

ku gërshetohet shkalla e lartë e abstraksionit me detajet dhe skenat jetësore, realiste. Mund të thuhet 

se kemi një kombinim të poetikës realiste me atë hermetiko-moderniste (hermetizmi nis e shpallet 

dukshëm si model i preferuar nga poeti). Kufi jtë mes tyre janë të paqëndrueshëm dhe krijojnë befasi 

të bukura, ashtu si pamjet në një kaleidoskop. Lexuesi gjendet në një pozitë dyfi she, herë shikon 

pamje të drejtpërdrejta para vetes e herë vendoset prapa lenteve shumëformëshe e shumëngjyrëshe 

për t’i kundruar në një pamje të re ato tablo. 

Në periudhën e tretë, 10 vitet e fundit, Camaj botoi mjaft vepra në prozë, dramë e poezi...ku të bie në 

sy/një pasuri e madhe shtresimesh kuptimore dhe një imagjinatë jashtëzakonisht e pasur poetike... 

Te poezia “Fjala” i thuret himn fjalës, kësaj mrekullie njerëzore, pa të cilën gjithçka do të ishte kaos 

dhe akullnajë. Te fjala poeti sheh të mishëruara gjithë vlerat dhe qytetërimet shekullore, që nga 

buzëqeshja e dashuria e njeriut e deri te shpikjet më të guximshme. Duke qenë se në fjalë është 

mbartur gjithë eksperiencë njerëzore, ndaj saj kërkohet përkujdesje e nderim, ashtu si ndaj diçkaje 

të shenjtë. Në këtë kuptim, fjala, kjo krijesë sublime, nuk mund të shpërdorohet e ca më tepër të 

keqpërdoret për motive të mbrapshta. 

Vetë Camaj, veçanërisht gjatë kësaj periudhe, e përdori fjalën me mjeshtëri të rrallë, gjeti atë ku të 

ishte më e përkorë dhe e latoi me frymë poezie, duke i dhënë një harmoni e kumbim gati prej muzike. 

Muzikaliteti i kësaj poezie nuk është i zhurmshëm, por i brendshëm, për pasojë, mjaft i thellë. Atë e 

krijon ritmi i vargut, gati si harmoni rituali, e krijon gjetja dhe vendosja e fjalëve nëpër pozicione tepër 

precioze. 

Në fjalë sqarohet qiell e dhè bashkë... 

Kjo është deviza e peshës së fjalës, e cila shtegton në librat e shenjtë, në cicërimat e fëmijëve, në 

veprat e dijetarëve, nëpër luftëra e auditorë e deri te pena e Poetit. 

Marrë nga Ymer Çiraku, Bota poetike e Martin Camajt. 

177


178 

� 

Mësuesi/ja ndan nxënësit në dy grupe dhe u kërkon grupeve të punojnë në dyshe që 

të evidentojnë me anë të ditarit dypjesësh veçoritë e shkrimit eseistik të Aurel Plasarit 

dhe shkrimit kritik të Ymer Çirakut. 

Veçori të shkrimit eseistik kritik Fragmente 

Lloji i shkrimit Komenti i një poezie (Nji lule vjeshtet) 

Tematika Dilema e jetës dhe vdekjes në një poezi lirike. 

Fakti 

Interpretimi 

Në lirikën e Fishtës poezia Një lule vjeshtet të del para 

Subjektiviteti 

si një oazë befasuese, ...ajo të kujton një lirishtë 

Përfundimi 

Përforcimi: Diagrami i Venit 

Pasi janë evidentuar veçoritë e dy llojeve të shkrimeve, esesë letrare dhe shkrimit 

kritik, mësuesi/ja u kërkon nxënësve në dyshe të evidentojnë të përbashkëtat dhe 

dallimet e dy shkrimeve, atij eseistik dhe atij kritik. 

-Qëndron ndërmjet letërsisë -Disiplinë e shkencës letrare 

Eseja letrare dhe shkencës letrare 

- subjektivizmi i nënshtrohet Kritika letrare 

- ka shumë subjektivizëm metodës objektive shkencore 


Shkrime vlerësuese 

për fushën e letërsisë 

Të dyja tekstet kanë në qendër tyre një temë nga fusha e letërsisë. 

Teksti i A. Plasarit komento një poezi të Gj. Fishtës dhe synon të orientojë lexuesin se si mund të lexojë 

një lirikë të poetit të madh epik: njeriut i pëlqejnë përjashtimet, pikërisht ngase ato përforcojnë rregullat, 

pra, nënkupton shkruesin. Fishta është po aq i madh edhe në poezinë lirike sa në poezinë epike (poezia 

del para si një oazë befasuese), pra ngre një tezë për një çështje të caktuar dhe argumenton si mund të 

interpretohet e kuptohet ajo (në rastin tonë vepra e Fishtës). 

Në tekstin e dytë, kritiku Y. Çiraku evidenton fazat e zhvillimit të krijimtarisë së M. Camajt, ku analizon 

karakteristikat e çdo faze. Ai përpiqet që të jetë sa më objektiv në vlerësimet e tij, duke u mbështetur në 

objektivitetin shkencor. 

Elementi subjektiv është i pranishëm në të dyja tekstet, sepse janë autorët që 

shprehin mendimet, vlerësimet dhe përzgjedhin argumentet që mendojnë se janë më 

domethënëse për të mbrojtur tezat e tyre. 

Të dy tekstet kanë strukturën e një shkrimi argumentues (hyrje, zhvillim e mbyllje), 

Materiali është i organizuar në paragrafë, ku secili prej tyre trajton një çështje. 

Ato dallohen për përdorimin e gjuhës letrare, fjalorin e përzgjedhur, sintaksën, ku 

mbizotërojnë fjali të gjata, të thjeshta, të zgjeruara dhe veçanërisht të përbëra me 

pjesë të nënrenditura apo të bashkërenditura etj. 



Detyrë shtëpie: 1) Gjeni dhe sillni në klasë tekste të shkrimeve kritike. Evidentoni karakteristikat e tyre. 

2) Parapërgatitni dhe lexoni esenë në ushtrimin 9, faqe 129.

Tema 

12. Eseja 

letrare 



• të analizojë veçoritë e esesë letrare nga ana gjuhësore; 

• të shkruajë një ese letrare. 



Konceptet kryesore: ese letrare, karakteristika gjuhësore të esesë letrare, shkrimi i 

një eseje letrare. 




Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e shënimeve Të mësuarit ndërveprues Punë në klasën 

Përforcimi Shkrimi i lirë Ndërtim i shprehive studimore Punë individuale 



Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Më pas në dyshe 

u kërkon nxënësve të punojnë ushtrimin 9, esenë me titull “Dredhi, dëshirë për të 

njohur, dëshirë për t’u kthyer”, ku të evidentojnë tiparet e saj, llojin dhe elementet që e 

klasifi kojnë atë si të tillë. 


Eseja letrare analizon një temë të caktuar e mbështetur në tri argumente bazë në veprat “Iliada” dhe 

“Odiseja” e Homerit. Paragrafi i parë jep thelbin e veprës së Homerit, duke vënë theksin te heroi që do 

të marrë në shqyrtim “Odiseja”, duke evidentuar tipare bazë të tij. 

Paragrafi i dytë vë përballë njëri-tjetrit personazhe të dy veprave të Homerit. 

Paragrafi i tretë argumenton çfarë e dallon dhe e bën njerëzor këtë personazh të rëndësishëm të veprave të tij. 

Struktura 

Hyrja: nis me një tezë dhe shtron çështje për t’u argumentuar: Ç’u bë me luftëtarët lakenj... 

Zhvillimi: përshkruan argumenton mbi temën: Menelaut iu desh të endej tetë vjet... 

por nga të gjithë heronjtë... ai që përjetoi aventurat emocionale është Uliksi. 

Mbyllja: për këto dy karakteristika, aventura e Uliksit është kthyer në një simbol 

universal të jetës së njeriut.... 

Elementet e strukturës janë lidhur organikisht dhe logjikisht me njëri-tjetrin. Arrihet në 

një përfundim logjik të argumenteve, të sjella në bazë të fakteve të huazuara nga vepra 

letrare. 

Ka elemente të subjektivitetit. 

Synimi që ka autori: të argumentojë mbi shfaqjen dhe karakteristikat e një personazhi 

të një vepre letrare. 


Mësuesi/ja drejton vëmendjen e nxënësve mbi aspektet gjuhësore dhe u kërkon 

nxënësve t’i përcaktojnë ato me anë të organizuesit grafi k: ditarit dypjesësh. 

179


180 

Veçori gjuhësore Shembuj nga teksti 

Ç’u bë me luftëtarët lakenj të kthyer nga një luftë e gjatë/ 

- Përdorimi i fjalive të gjata, të thjeshta dhe të 

që zgjati dhjetë vjet? (Fjali me nënrenditje përcaktore, 

përbëra, me marrëdhënie bashkërenditëse, 

me dy pjesë, që lidhen me përemër lidhore) 

nënrenditëse dhe të përziera, me lidhëza, 

Por nga të gjithë heronjtë grekë/ që u kthyen,/ ai që 

fjalë lidhëse dhe pa lidhëza e fjalë lidhëse. 

përjetoi aventurat më emocionale/ është Uliksi (Odiseja), 

mbreti i Itakës: bëhet fjalë për më dinakun mes akejve/ 

që udhëhoqën luftën kundër Trojës,/ por nga të fundit 

që pa vendin e tij, pas dhjetë vjet lufte e dhjetë të tjera në 

endjen përmes Mesdheut. / (fjali e përzier) 

Tek Iliada takohen mjaft fi gura heronjsh që, edhe pse na 

joshin me guximin e tyre, janë mjaft të ngjashëm mes 

- përdorimi i gjerë i pjesëve të ndërkalluara që 

tyre, ndonjëherë edhe pa një individualitet të vetin. 

sqarojnë koncepte, dukuri etj. 

Përdoret gjuha standarde (letrare) 

Fjalori i zgjedhur 


Në bazë të elementeve të studiuara në këto orë mësimi, mësuesi/ja u kërkon nxënësve 

të shkruajnë një ese letrare, duke u mbështetur në një nga temat e mëposhtme: 

� 

• Mitet, si kanë evoluar nga antikiteti në ditët e sotme. 

• Romantizmi shqiptar dhe heronjtë e tij. 

Diskutimi i lirë mbi këto çështje vlerësimi të eseve të ndryshme. 

Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimet e orës mësimore dhe vlerëson 

nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie: a) Përfundoni esenë. 

b) Parapërgatitni një ese historike. 

Tema 

13. Eseja 

historike 


• të identifi kojë esenë historike; 

• të evidentojë tematikat e një eseje historike; 

• të analizojë elementet e strukturës së një eseje historike. 


ndryshme të eseve historike, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Model esesh historike për: 

a. dukuri historike 

b. simbol historik 

c. ngjarje të ndodhura në kohë të ndryshme.



Dukuri historike 

Shqiptarët, banorët më të hershëm të Adriatikut Prof.Dr.Dh.Pilika 

Sipas autorëve të lashtë, Adriatiku në fi llim quhej “Deti i Kronosit dhe i Reas”, me pas “Gjiri Jonian”, me 

një emërtim të trefi shtë, të lidhur me traditat parahelenike, pellazgjike. Jo fort larg nga brigjet e Adriatikut, 

më 1875 u zbulua Dodona, kryeqendra shpirtërore, politike dhe kulturore e pellazgëve, orakulli paragrek i 

së cilës ka qenë më i lashti dhe më i njohuri në Ballkan e në Evropë. Disa qindra dijetarë, klasikë e modernë, 

shpesh me emër ndërkombëtar, janë marrë me këtë popull. ...Rrjedhimisht, ata kanë nxjerrë argumente 

autentike të pashtershme sidomos pas sjelljes në Luvër të gjetjeve arkeologjike të Dodonës dhe daljes 

më 1878 në Paris të dy vëllimeve të Konstandin Karapanos, “Dodona dhe rrënojat e saj”. ... Si rrjedhim, 

me vërtetimin mbi baza rreptësisht shkencore të autoktonisë së pellazgëve kundrejt ardhësve të rinj, 

helenëve, cili ka qenë zhvillimi i tyre i mëtejshëm në brigjet e Adriatikut? Kjo kumtesë bën një përpjekje për 

t’iu përgjigjur shkurt kësaj pyetjeje, të parë nga këndvështrimi i popullit shqiptar, pjesëtar i familjes adriatike. 

Sipas humanistëve ... e po ashtu më vonë dhe shumë të tjerëve, vazhdimësia e shqiptarëve shkon 

në vijë të drejtë tek Aleksandri dhe Pirroja, mbretër të Epirit, trashëgimtarë të Dodonës “ab antiquo”. 

Ky pohim mbështetet gjerësisht nga humanistët tanë Marin Barleti, Frank Bardhi, Pjetër Bogdani, si 

dhe nga mijëra dëshmi “in loco”, të shkruara dhe gojore. Më 1882 u gjet në Arkivin e Napolit dhe u 

botua një letër e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut (1405-1468), ... që më 31 tetor 1406 ia dërgonte princit 

të Tarenit Xhovani-Antonio Orsinit, duke thënë se, po t’u besojmë kronikave tona kombëtare, ato na 

tregojnë se sovranët epirotë e molosë, Aleksandri dhe Pirroja, kanë qenë stërgjyshët e shqiptarëve; 

këta dy dinastë u shquan me ekspeditat e njohura që ndërmorën përtej Adriatikut... vula zyrtare dhe e 

fshehtë e Skënderbeut, që u bë e njohur më 1962, ka emblema tërësisht dodonase; përkrenarja e tij, 

që ruhet në Vjenë, është e njëjtë me helmetën e Pirros, të përshkruar prej Plutarkut; për më tepër, në 

drurin gjenealogjik të pasardhësve të tij, jo rastësisht janë shquar Pirroja I, Kastrioti-Skënderbe, si dhe 

Pirroja II Kastrioti-Skënderbe. Si përfundim, duhet të saktësojmë se vija: Aleksandri dhe Pirroja i Epirit 

– shqiptarët e sotëm, deri më sot, nuk është kundërshtuar nga asnjë dokument historik i vlefshëm. Një 

repertor mjaft i pasur greko-romak, që asnjëherë nuk është hedhur poshtë, vërteton se Aleksandri dhe 

Pirroja, si molosë, ishin acidë, pasardhës të drejtpërdrejtë të Eakut, gjyshit të Akilit, i cili që nga Homeri 

është vlerësuar si mishërimi i vetë prototipit të pellazgut. ... Përfundimisht, origjina pellazgjike e kombit 

shqiptar, të pandarë prej Adriatikut, është provuar në mënyrë të padyshimtë... nëpërmjet ... mijëra të 

dhënave ndërdisiplinore, zakonisht të pabotuara, vendore, që u përkasin fushave të mëposhtme... Afër 

rivierës sonë, në jug të Buthrotit të lashtë, ... gjendet shpella paleolike e Kreshmoit, në të cilën janë 

gjetur më 1933 “ankorat e argjirit”, një “specialitet” gjithëmesdhetar ekskluziv i pellazgëve, të quajtur 

prej kohësh zotër të deteve. Një legjende provinciale, e transmetuar brez pas brezi dhe e shtypur 

më 1875, e sjell lindjen e Zeusit pellazgjik të Dodonës, që është himnizuar nga “Iliada”, pikërisht te 

stanet e atit të tij, Kronosit, në rrethinat e qytetit të Anhiazmit ose të Onhezmit, që është emri i babait 

të Eneut, Ankizit, i cili me sa duket është varrosur këtu (sot Saranda, kryeqendra detare e jona në jug). 

... Tërësia e këtyre atributeve të posaçme, domethënë shqiponja, dushku, rrufeja, demi, shumë më tepër 

se kudo gjetkë, gjenden me bollëk në bregdetin tonë Adriatik, si dhe në brendatokë, deri përtej kufi jve të 

Dalmacisë, të Peonisë dhe Dardanisë, (Kosova e sotme). Në krahinën e fundit kohët e fundit janë vënë 

re pesëdhjetë mbishkrime “zeusiane”, tashmë të botuara, shfaqje të tjera të panumërta të trashëgimisë 

kulturore dhe të teogonisë pellazgjike. Duke mbajtur parasysh lashtësinë dhe vazhdimësinë kaq të qartë 

e të pandërprerë, studiuesi i shquar i mesjetës, Alen Dyseljë, ka thënë më 1981: “Historia na mëson se 

lidhur me Kosovën, serbët janë pushtues të ardhur mjaft vonë”... 

(Kumtesë e paraqitur në Kolokiumin ndërkombëtar “E kaluara dhe e ardhmja e Hapësirës Adriatike”, 

organizuar në Paris më 29 e 30 nëntor 1994). Përkthyer nga frëngjishtja nga prof.dr. Xhevat Lloshi. 

181


182 

Momente kyç nga jeta e personaliteteve historike 

Volteri për Skënderbeun 

Shkrimtari, fi lozofi , dijetari, humoristi dhe enciklopedisti i famshëm francez Fransua Volter (1694- 

1778) shkroi një përmbledhje të historisë së përgjithshme me titull “Ese mbi zakonet dhe shpirtin e 

kombeve dhe për faktet kryesore të historisë që nga Sharlemanjë deri te Luigji XIII”. Kapitulli XC – “Për 

Skënderbeun” (faqe 814-815) 

“Një luftëtar tjetër i famshëm, të cilin nuk di si ta quaj, osmanli apo të krishterë, pengoi përparimin e 

Muratit dhe prej kohësh u bë ledhi i të krishterëve kundër fi toreve të Muhametit II: fl as për Skënderbeun, 

lindur në Shqipëri, pjesë e Epirit, vend i shquar që nga kohët e quajtura heroike, dhe nga kohët vërtet 

historike romake. Emri i tij ishte Jean (Gjergj) Kastriot. Ishte djali i një despoti... Gjergj Kastrioti ishte ende 

fëmijë kur Murati, shumë kohë përpara betejës së Varnës për të cilën do të fl as, u mor prej Shqipërisë 

pas vdekjes së atit të tij, Kastriot. Ai e rriti këtë fëmijë, i vetmi që mbeti nga katër vëllezërit. Burimet turke 

nuk thonë asgjë që këta katër princër u terrorizuan prej Muratit për hakmarrje. Nuk është për t’u habitur 

që mizori të tilla ishin në karakterin e një sulltani që abdikoi dy herë kurorën dhe nuk ka të ngjarë që 

Murati t’i kushtonte dhembshuri dhe besimin e tij atij për të cilin ushqente një mëri të paqetësueshme. 

Ai e mbante pranë tij gjatë betejave. Gjergj Kastrioti u dallua aq tepër, sa sulltani dhe jeniçerët i dhanë 

emrin Skanderbeg, që do të thotë Aleksandri i Madh, Së fundi miqësia fi toi mbi politikën. Murati i besoi 

komandën e një ushtrie kundër despotit të Serbisë, që ishte radhitur me të krishterët duke i shpallur luftë 

sulltanit, dhëndrit të tij; kjo përpara abdikimit të tij. Skënderbeu që në atë kohë s’ishte veçse njëzetvjeçar, 

sheshoi planin të mos kishte më zot mbi kokë dhe të mbretëronte. Qëlloi të kalonte pranë fushimit të tij 

sekretari që mbante vulën e sulltanit. Ai e ndaloi, i vuri hekurat dhe e shtrëngoi të shkruante e të vuloste një 

urdhër për sundimtarin e Krujës, kryeqytet i Epirit, që t’ia dorëzonte qytetin dhe kështjellën Skënderbeut. 

Pasi siguroi urdhrin, e vrau sekretarin dhe suitën e tij. Më 1443 marshoi mbi Krujë; sundimtari ia lëshoi 

postin pa vështirësi. ... Me luftëtarët e vet ai e fi toi gjithë Shqipërinë. Shqiptarët mbahen si luftëtarët më të 

mirë të këtij vendi. Skënderbeu i udhëhoqi me zotësi dhe diti të krijonte avantazhe nga terreni i thyer dhe 

malor, aq sa me pak trupa ia doli të ndalonte çdo herë ushtritë e shumta turke. Myslimanët e shihnin si 

besëthyes; të krishterët e adhuronin si hero, i cili duke mashtruar armiqtë dhe zotërit e tij, rimori kurorën 

e babait të vet, çka e meritoi me guximin e tij”. 

Marrë nga interneti 

Ngjarje historike 

Kongresi i Manastirit dhe alfabeti i shqipes 

Prof. dr.Tomor OSMANI 

Kongresi i Manastirit zgjidhi përfundimisht problemin e alfabetit të përbashkët të shqipes. Qe një 

rrugë jo e lehtë për të ardhur në ditën fatlume, në nëntorin 1908, 100 vjet më parë, kur u mblodh në 

Manastir ky kuvend me vlera të veçanta kombëtare, historike dhe kulturore. Ishte vullneti, dëshira, 

pasioni dhe, mbi të gjitha, patriotizmi i shqiptarëve që për afro 3 shekuj e gjysmë luftuan ...me dallgë 

të fuqishme që donin të pengonin zgjidhjen e problemit të alfabetit të njësuar të gjuhës shqipe. 

... Do të prijnë në këtë rrugë të vështirë lajmëtarët e parë: Buzuku e Budi, Bardhi e Bogdani që, 

pa asnjë mëdyshje, secili ka meritën e vet në këtë fushë... Kaluan vite e vite. Patriotët shqiptarë nuk


ndenjën duarlidhur, ata përkthenin ndonjë vepër, kryesisht fetare, duke zbatuar për shqipen, në më 

të shumtën alfabetin latin. Por, ... në vazhdim të viteve, në shkrimin e shqipes do të përdoreshin 

edhe alfabete të tjera. ... Në muajt e parë të vitit 1879, një komision i kryesuar nga 29-vjeçari Sami 

Frashëri, ... fi lloi punën për zgjidhjen përfundimtare të alfabetit të përbashkët të shqipes. ... Komisioni 

e kishte përgatitjen e domosdoshme për t’u marrë me zgjidhjen e problemit të alfabetit të përbashkët 

të shqipes. Të gjithë anëtarët kanë qenë hartues alfabetesh, nëse pranojmë se alfabeti i Stambollit 

është i Samiut. ...Ky alfabet nuk arriti të bëhej alfabeti kombëtar i shqipes, ndonëse për rreth dy 

dekada mbizotëroi në botimet shqipe, por pas pak kohe fi lloi tatëpjetën e tij. Megjithatë, ai pati disa 

vlera, të cilat u pasqyruan në zgjidhjen që bëri Kongresi i Manastirit, më 1908. Fundi i shek. XIX kishte 

elektrizuar të gjitha forcat intelektuale për ta zgjidhur këtë problem, megjithatë patriotë e shoqëri ende 

nuk po gjenin mirëkuptimin e duhur për të sheshuar mosmarrëveshjet. Organet që dolën në atë kohë, si 

“Shqipëtari” i Bukureshtit (1888-1903), “Albania” e F. Konicës (1897-1909), “Shqipëria” e Bukureshtit 

(1897-1899) “Besa” e Kajros (1904-1905), ndonëse bënin thirrje për zgjidhje e këtij problemi, secili 

organ kishte alfabetin e vet. Dy shoqëri të krijuara në Shkodër, shoqëria “Bashkimi” (1899) dhe 

shoqëria “Agimi” (1901), secila prej tyre kishte shpallur alfabetin e vet, mbështetur në alfabetin latin, 

e para duke pasur si kriter plotësimin e mungesave të alfabetit latin me anë të dyshkronjëshave, 

ndërsa e dyta me anë të shenjave diakritike. Kështu numri i alfabeteve vinte gjithnjë duke u rritur. 

Ishte me të vërtetë një lumë alfabetesh dhe variantesh, të cilat vështirësonin zgjidhjen përfundimtare 

të këtij problemi. 

Më 14 nëntor 1908, 100 vjet më parë, në një ditë të ftohtë dhe të acartë, kur gjatë ditëve të 

Kongresit edhe dëbora do të mbulonte qytetin e Manastirit, u mblodh Kongresi i Manastirit, që do 

të fi nalizonte përpjekjet më se treshekullore, për të miratuar sistemin shkrimor të gjuhës shqipe, 

alfabetin që kemi sot. Ai vazhdoi punimet deri më datë 22 nëntor të atij viti. ... Numri i delegatëve qe i 

vogël, vetëm 32 kishin të drejtë vote, ndërsa 18 jo, që përfaqësonin 26 qytete, shoqëri dhe klube. Ata 

u shoqëruan me dhjetëra e dhjetëra të tjerë patriotë, shqiptarë që secili prej tyre priste përfundimin 

e kësaj odiseje me një lumë alfabetesh. ... Kongresi zgjodhi si kryetar të Kongresit të Manastirit 

Mithat Frashërin, nënkryetarë: Luigj Gurakuqin dhe Gjergj Qiriazin, sekretarë: Hilë Mosin, Thoma 

Avramin, Nyzhet Vronin. Në dy ditët e para u diskutua se në cilin duhet të mbështetet alfabeti ynë, kur 

përhapjen më të madhe e kishin alfabeti i Stambollit, i shoqërisë “Bashkimi” dhe shoqërisë “Agimi” të 

Shkodrës. Por pas diskutimesh, duke u nisur nga dëshira e mirë, u miratua që të hartohej një alfabet 

i ri dhe të mbështetej në alfabetin latin. Në ditën e tretë u zgjodh një komision prej 11 vetash, që 

do të merrej me këtë problem. Kryetar i komisionit u zgjodh Gjergj Fishta, një personalitet i kulturës 

shqiptare, poet i talentuar, erudit, që shquhej për forcën e fjalës, mendjen e mprehtë dhe logjikën e 

fortë. ...Komisioni pranoi njëzëri se alfabeti i shqipes duhet të kishte si bazë alfabetin latin, mungesat 

e të cilit do të plotësoheshin me anë të dyshkronjëshave, por që vinin në këndvështrim me kriteret 

e alfabetit të Stambollit dhe të shoqërisë “Agimi”. Në mbledhjet e komisionit u kalua në diskutimin e 

çdo tingulli, duke i vënë shkronjën përkatëse. Kështu, në ditën e shtatë u shpall vendimi i komisionit 

që miratonte dy alfabete. U vendos që të merret alfabeti i Stambollit, të cilit iu bënë pesë ndryshime 

dhe bashkë me të edhe një abece thjesht latine, që të mësohen e të përdoren bashkërisht në mes 

shqiptarëvet. Ndonëse Kongresi miratoi dy alfabete; ai i mbështetur në atë latin që një tingull-fonemë 

mund të paraqitej edhe me anë të dyshkronjëshave, fi toi si më i përshtatshmi për natyrën e gjuhës 

sonë, i lehtë dhe i thjeshtë në të shkruar dhe praktik, pasi me të mund të shtypëshin libra në çdo vend 

të Evropës që përdornin këtë sistem shkrimor.


184 

Konceptet kryesore: ese historike, karakteristika të një eseje historike, struktura e një 

eseje historike. 




Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e shënimeve Të mësuarit ndërveprues Punë me klasën 





kërkuar të sjellin në klasë lloje të ndryshme esesh historike. Lexohen disa prej tyre 

(mund të lexohen dhe shembuj të sugjeruar nga mësuesi). Mësuesi/ja ndërkohë pyet 

nxënësit se çfarë dinë ata për esenë historike dhe me përgjigjet e tyre plotëson grafi kun 

organizues harta e konceptit. 

fakte 

simbole 

opinionin individual 

dukuri 

personazhe 

Temë historike Ese historike 

përfundimet 

data ` argumentin 

vende historike Gërsheton faktin me opinionin 

ngjarje reale vlerësimin subjektiv 


Mësuesi/ja thekson se tematika e një eseje historike i përket fushës së historisë, 

duke u përqendruar në fakte historike, simbole, ngjarje e personazhe historike. Më pas 

u shpërndan nxënësve nga një model dhe u kërkon të evidentojnë tematikën që trajton 

secila prej tyre, duke u bazuar në pyetje të tilla, si: 

- Çfarë ka në qendër të esesë? 

- Cili është fakti historik që trajton? 

- Si gërshetohet fakti historik me argumentin, opinionin, vlerësimet subjektive të 

autorit? 

- Cila është struktura e esesë? 

- Cili është këndvështrimi që e trajton argumentin? 


(Bazuar në modelet e tekstit) 

Në fragmentin e esesë në tekst (faqe 131) në qendër të saj qëndron një fi gurë e 

shquar historike, Volteri. Mbështetet në fakte historike të tilla, si: 

- Kur Luigji XV ishte gjallë, Volteri nuk mund të vinte në Paris 

- Luigji XVI ndërroi ministrat me njerëz të ditur, u bë e mundur ardhja e Volterit 

- Përmenden emra njerëzish realë: Maleserbi, Tyrgoti

� 


- Përmenden emra që lidhen me jetën vetjake të Volterit: zonja Denis, zonja Vijetë 

- Jepet një konkluzion në fund të esesë, i cili gërsheton një fakt real, (ardhja e tij në 

Parsis) me një përshtypje subjektive (trazoi Parsin më shumë se ardhja e një sovrani). 

Në fragmentin pasues kemi renditjen e të dhënave, fakteve objekteve, të shoqëruara 

me data historike dhe vende: kisha dhe manastire ortodokse të kushtuara Virgjëreshës 

së bekuar, datuar në vitin 1797 në Peshtan- BR, Elbasan 1833, Ardenicë- LU... etj. 

Më pas mësuesi/ja u kërkon nxënësve të dallojnë veçoritë e esesë historike kushtuar 

një simboli historik, fl amurit të Shqipërisë, teksti në f. 130, me anë të ditarit dypjesësh. 

Mësuesi/ja u sugjeron nxënësve të lexojnë në dyshe tekstin dhe të strukturojnë 

shënimet e tyre për veçoritë e esesë historike: 

Veçoritë Ilustrime nga teksti 

Tema Historiku i fl amurit të Shqipërisë 

Trajton historikun e një simboli historik Flamuri shqiptar me shqiponjën me dy krerë… 

Imperatori ilirian, Dioclitianus, e ndau 

Fakti 

mbretërinë romane në dy guberja...pasonjësit... 

nisin të përdorin shqiponjat me dy krerë e 

Opinioni Si shenjë që kishin të drejtë mbi të dy pjesët... 

Emra personalitetesh Jul Cezari, Dioclitianus, Skënderbeu … 

Vende historike Egjipti, Athina, Bizanti 

Lloji i shkrimit Krahasues, vlerësues… 

Shkrimi subjektiv 

Struktura e esesë Hyrje/zhvillim/mbyllje 

Nuk është çudi që Skënderbeu, ca nga kujtimi i 

Bizantit, ndofta edhe se shqiponja me dy krerë 

ka qenë shenjë e shtëpisë së tij,... 

Thekson se fakti historik shoqërohet dhe gërshetohet me elemente të subjektivitetit 

të autorit të esesë ( nuk është çudi që Skënderbeu...). 


Nxënësit punojnë në dyshe ushtrimin 2, faqe 133. 


Eseja historike është lloji i tekstit , i cili në qendër të tij ka një temë historike, trajton 

një fakt, dukuri, ngjarje, personazhe historike. 

Tematika është e ndryshme: 

Lloji i shkrimit që e karakterizon: krahasues, vlerësues, argumentues. 

Struktura:hyrje/zhvillim/mbyllje. Paragrafët lidhen me njëri-tjetrin logjikisht dhe 

organikisht. 

Gjuha është koncize dhe e saktë. 

Në fund mësuesi/ja nxjerr përfundimet e orës mësimore dhe vlerëson nxënësit me 

notë. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 1, faqe 133 

185


186 

Tema 

14-15. 

Eseja historike 



• të bëjë dallimin mes shkrimit historik dhe esesë historike; 

• të analizojë esenë historike nga ana gjuhësore. 


ndryshme të eseve historike, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Fitorja e demokracisë 

Bien regjimet komuniste në Evropë 

Reformat në BRSS për të shpëtuar komunizmin në krizë 

Dështimi i “socializmit të vërtetë” 

U quajt “socializëm i vërtetë” tipi i shtetit socialist i realizuar në Evropën Lindore. Kjo shprehje 

nënkuptonte ekzistencën e një “socializmi që mund të arrihej”, ku më e mira e saj kishte akoma 

shumë për t’u ndërtuar. Objektivi nuk u realizua asnjëherë, sepse socializmi u shemb, në mënyrë të 

menjëhershme dhe të papritur, ndërmjet viteve 1989 1991. 

Shkaqet e rënies ishin të shumta. Në vendet e Lindjes socializmi kishte treguar që ishte i pazoti të 

realizonte idealet e tij: drejtësia shoqërore, barazia, liria, progresi, duke zhgënjyer shpresat e një numri 

të madh njerëzish. Një pjesë e mirë e udhëheqësve ishin të korruptuar dhe gëzonin shumë privilegje. 

Por arsyeja kryesore në rënien e socializmit ishte paaftësia për të hartuar plane që do të çonin drejt 

zhvillimin ekonomik. Edhe pse u bënë shumë sakrifi ca nga popullsia, sistemi ekonomik socialist tregoi 

dështimin e saj dhe në Evropën Lindore nuk u arrit asnjëherë një nivel jetese i krahasueshëm me 

Perëndimin. 

Në BRSS reformat e para demokratike u ndërmorën nga Mihail Gorbaçovi, sekretar i Partisë Komuniste 

Sovjetike nga viti 1985. Ai e dinte që kushtet ekonomike të BRSS-së ishin katastrofi ke. Vendi nuk mund të 

mbështeste koston ushtarake të luftës në Afganistan, e cila kishte fi lluar që më 1979. Aq më pak mund të 

lejonte të rinovonte armatimet, për të qenë në të njëjtin hap me armatimet amerikane (pikërisht në ato vite 

presidenti i SHBA-së, Ronald Regan, kishte miratuar një program të kushtueshëm mbrojtjeje, e quajtur 

“Lufta yjore”, e bazuar në përdorimin e satelitëve me lazër.) Gorbaçovi tërhoqi menjëherë trupat sovjetikë 

nga Afganistani dhe kërkoi të përmirësonte raportet me SHBA-në, duke u përpjekur të ulte tensionet në 

marrëdhëniet ndërkombëtare. Me presidentin Regan (1980-1988) dhe më pas me Xhorxh W. Bushin 

(1988-1992) nënshkroi marrëveshje për çarmatimin atomik. Përgjysmimi i arsenalit dhe shkatërrimi i disa 

bazave bërthamore shënuan fundin e Luftës së Ftohtë. 

• Rinovimi i ekonomisë dhe ndërtimi i institucioneve. Në politikën e brendshme Gorbaçovi propozoi 

dy objektiva: ”Perestrojka”, hapjen e sistemit ekonomik në format e tregut të lirë dhe “Gllasnost”, për 

rinovimin e institucioneve politike mbi bazën e parimeve më liberale dhe demokratike. Lindën kështu 

ndërmarrje dhe dyqane të vogla private (joshtetërore), këto veprimtari u nxitën të prodhonin produkte 

sipas kërkesave të tregut (jo sipas kritereve të vendosura nga shteti), fshatarët mund të shisnin një 

pjesë të prodhimeve të tyre. 

Në planin politik u hoq censura, u hapën ndërtesat e kultit, u liruan të burgosurit politikë, disidentët 

(kundërshtuesit) mund të shprehnin kritikat e tyre. Në zgjedhjet e vitit 1989 qytetarët mundën të zgjedhin 

edhe kandidatë të opozitës. Reformat përshpejtojnë shpërbërjen e BRSS-së. Ndërsa Gorbaçovi 

kishte fi tuar një popullaritet dhe prestigj në Perëndim (në 1990 merr çmimin “Nobel” për paqen), në 

BRSS popullariteti i tij fi llon dhe bie. Në fakt, reformat ekonomike, të ndërmarra me qëllimin e mirë të 

përmirësimit të kushteve të jetës, nuk dhanë rezultatin e pritur. Madje, kur kontrolli shtetëror u zbut 

ndaj fabrikave, prodhimi ra dhe në dyqane mungonin produktet më jetësore. Në të njëjtën kohë liria e 

informacionit dhe e fjalës u dha zë protestave kundër vështirësive ekonomike dhe kundër qeveritarëve 

të korruptuar, duke dobësuar kështu pushtetin qendror. Republika e re e nxitur nga Gorbaçovi ishte 

shumë e dobët dhe popullsia nuk e njihte autoritetin e saj. Ky rinovim që duhej të kishte përforcuar 

Bashkimin Sovjetik, përshpejtoi rënien e tij.

Fitorja e demokracisë. Bien regjimet komuniste në Evropë 


Shkaqet e rënies së komunizmit 

Historianët akoma nuk kanë dhënë një përcaktim unanim mbi shkaqet që përcaktuan rënien e 

Bashkimit Sovjetik, sepse dhe dokumentacioni i arkivuar është akoma i pastudiuar mirë dhe shumë 

aspekte të historisë së brendshme të BRSS-së kanë mbetur ende të panjohura. 

Megjithatë, mund të argumentojmë që disa shkaqe të rënies, jo vetëm të rënies së BRSS-së, por 

të të gjithë sistemit që ajo kishte ndërtuar përreth saj, duhen kërkuar në origjinën e saj. Bashkimi 

Sovjetik lindi nga një revolucioni i dhunshëm, i pranuar nga minoranca; sistemi komunist i vendeve 

të Lindjes u vendos si rrjedhojë e fi tores së Bashkimit Sovjetik në Luftën e Dytë Botërore. Bashkimi 

i njërës dhe tjetrës u bë më shumë me forcë, sesa me bashkëpunim; për këtë arsye kishin baza 

shumë delikate, siç u duk qartë në vitet 1989-1991. Sigurisht ekzistojnë shumë shkaqe të tjera. 

Në vend të parë janë kushtet ekonomike. Rindërtimi në dhjetëvjeçarin e fundit të shek. XX tregon 

me një qartësi absolute që konkurrenca në planin ekonomik u fi tua nga kapitalizmi dhe u humb 

nga komunizmi. Mund të arrihej në këtë konkluzion që në 1991, por kjo do të ishte e sforcuar nga 

fakti që Republika Popullore Kineze, shteti i madh komunist që i shpëtoi Bashkimit Sovjetik, kishte 

adaptuar edhe ajo ekonominë kapitaliste, mbështetur në tregun e lirë, dhe kjo çoi në mbijetesën e 

regjimit politik komunist. 

“Shqipëria, kopshti shkëmbor i Evropës Juglindore” 

Kreu X 

Lamtumirë Shqipërisë së Zogut 

Të premten e zezë, më 7 prill 1939, ndërsa mbretëresha Geraldina e Shqipërisë ishte e sëmurë 

në shtrat, pasi dy ditë më parë kishte lindur një djalë, fashistët pushtuan Shqipërinë, një vend të 

paarmatosur, pothuaj pesëdhjetë herë më të vogël sesa agresori. 

Kjo bëmë e lavdishme ngjalli xhelozinë e mbretit Zog të Shqipërisë, i cili nga dëshira për të hyrë në 

garë me një heroizëm kaq të madh, ia mbathi me të shtënën e parë dhe i la atdhetarët shqiptarë të 

luftonin të vetëm kundër forcave me epërsi dërrmuese. Përbuzja e botës së qytetëruar qe madje 

më e madhe se tmerri për agresorët fashistë, ndërsa sa për të kapërcyer ato momente në mënyrë 

të mëshirshme, ajo e përmbajti opinionin e saj për dezertorin shqiptar. Ndodhi që në atë kohë unë 

isha përfaqësues diplomatik i Shqipërisë në Uashington, ku isha vendosur që më 1929 si i dërguar 

i vendit tim, për rilindjen e të cilit kisha punuar që në rini. Qeveria amerikane duke iu përmbajtur 

politikës së vet për të mos njohur ndryshime tokësore të bëra me “metoda gangsterësh”, vijoi të 

më quante si përfaqësues ligjor të Shqipërisë. Për më tepër ky vendim lidhur me gjendjen time u 

bë më i lehtë nga fakti se fashistët, në fi llim duke e paraqitur veten në mënyrë mjaft të çuditshme 

si “çlirimtarë” të Shqipërisë dhe jo si dhunues të lirisë së saj, u kujdesën që të ngrinin një qeveri 

shqiptare të rreme, që e mbajti shërbimin diplomatik. Por italianët, të cilët në kundërshtim me 

vendin e tyre madhërisht të shquar në historinë e kulturës, disa herë na shfaqen më të zgjuar sesa 

inteligjentë, dhe që gjithmonë kanë qenë të përmendur për padurimin e tyre, nuk mund të mbanin 

më në këmbë një mashtrim që ishte i leverdishëm për prestigjin e tyre duke i hedhur një vello, 

sado të hollë, dhunës së tyre, kështu që nga mesi i korrikut qeveria-kukull e Tiranës mori urdhër 

të mbyllte legatat dhe konsullatat shqiptare jashtë shtetit. Njëkohësisht të dërguarit e vendeve 

të ndryshme, duke përfshirë edhe të dërguarit e Shteteve të Bashkuara të vendosur në Tiranë u 

187


188 

informuan në mënyrë mjaft të papritur, se statusi i tyre diplomatik nuk do të njihej këtej e tutje. Shumë 

shpejt pas kësaj, që të jemi të përpiktë, më 24 korrik 1939, Sekretari i Shtetit më thirri në Departamentin 

e Shtetit dhe më njoftoi se, mbi bazat e reciprocitetit, ai ishte i detyruar ta quante se misioni im kishte 

marrë fund. Zoti Kordel Hall, i cili u bë edhe më i mirësjellshëm sesa ishte zakonisht, mesa duket e 

kuptoi habinë time të pashprehur për diskriminimin e dukshëm kundër Shqipërisë në krahasim me 

trajtimin që i ishte bërë Çekosllovakisë, i dërguari i së cilës vazhdonte të njihej si përfaqësues ligjor i 

kombit të vet. Zoti Hall më shpjegoi se ndryshimi në trajtim vinte për shkak se 

“ ndryshimi i Çekosllovakisë ndodhi brenda një nate”, ndërsa në Shqipëri ndryshimi ishte bërë shkallëshkallë. 

Unë nuk kam dyshim se ky shpjegim ka baza mjaft të shëndosha, por më duhet të pranoj se 

unë nuk arrita ta kuptoja. 

Megjithatë, nuk e ndieja se kisha të drejtë të kërkoja shpjegime. Pasi dëgjova që në fi llim pa e hapur 

gojën e falënderova Sekretarin e Shtetit për shumë qëndrime të mirësjellshme gjatë misionit tim dhe u 

largova. Është e tepërt ta them se isha i hidhëruar, por gjithçka nënkuptonte ky epilog i trishtuar lidhur 

me të ardhmen e vendit tim; por njëkohësisht më duhet ta pranoj se pata njëfarë ndjenje të lehtësimit 

vetjak. Është e qartë se pozita e një njeriu që pranohet si i dërguar i ligjshëm i një kombi dhe megjithatë 

nuk përfaqëson dot një qeveri reale, është e hapur për më shumë gjëra të pakëndshme. Kjo më kujton 

një aktor të Shopenhaurit, i cili vijon të luajë pasi ka mbaruar shfaqja dhe është ulur perdja. E ndieja 

veten edhe më të lehtësuar dhe me Zogun ishte shkëputur përfundimisht... Faik Konica 

Shkrimi historik 

Pushtimi italian i Shqipërisë 

Lajmi se trupa ushtarakë po grumbulloheshin në portet italiane ishte përhapur nga emigrantët 

shqiptarë në Itali. Njerëzit të shqetësuar u ngritën në demonstrata për të protestuar kundër pushtimit 

të mundshëm. Ata gjithashtu kërkonin armë për të mbrojtur atdheun. Mbreti Zog dhe qeveria 

shqiptare i shihte me shqetësim këto grumbullime, pasi mendonte se këto mund t’i jepnin shkas 

Italisë për të justifi kuar para Fuqive të Mëdha zbarkimin ushtarak. Gjendja ndryshoi pas lindjes së 

Princ Lekës më 5 prill 1939. Njerëzit u derdhën nëpër rrugë, jo vetëm për të festuar lindjen e princit, 

por dhe për t’i dhënë mbështetje mbretit dhe qeverisë dhe për t’i detyruar ata t’i rezistonin rrezikut 

të pushtimit. 

Mbreti Zog vetëm në mbrëmjen e datës 6 prill i komunikoi popullit kërkesat italiane, të cilat 

rrezikonin pavarësinë e Shqipërisë, për këtë arsye qeveria shqiptare nuk i kishte pranuar. Kjo do 

të thoshte se Shqipëria mund të pushtohej, por jo me pëlqimin e qeverisë shqiptare. Megjithatë, 

qeveria nuk u përgatit t’i rezistonte zbarkimit. Populli nuk u armatos dhe ushtria e përgatitur nga 

italianët nuk dihej nëse do t’i bënte ballë pushtimit. Ditën e premte, më 7 prill 1939, rreth orës 5 të 

mëngjesit, anijet ushtarake italiane, të nisura nga Bari dhe Brindisi, mbërritën në portet e Durrësit, 

Shëngjinit, Vlorës dhe Sarandës dhe fi lluan zbarkimin e ushtarëve. Reparte të veçanta të ushtrisë 

shqiptare u përpoqën t’u rezistonin, por pa sukses. Luftimet më të ashpra u zhvilluan pranë portit 

të Durrësit. Atje repartet e xhandarmërisë të udhëhequra në Abaz Kupi arritën t’i mbrapsnin ushtritë 

italiane disa herë. Në luftime mbeti i vrarë dhe një kapter i marinës, Mujo Ulqinaku, i cili luftoi 

trimërisht. Por të gjitha këto përpjekje nuk e ndaluan pushtimin e vendit. 

Mbreti Zog, së bashku me qeverinë, u largua për në Greqi. 

Marrë nga Historia 9


Konceptet kryesore: ese historike, karakteristika të një eseje historike, struktura e një 

eseje historike. 




Ndërtimi i njohurive Diagrami i Venit Të mësuarit ndërveprues Punë në grupe 


Parashikimi: Diskutim i njohurive paraprake 


kërkuar të evidentojnë veçoritë e strukturës në një eseje historike. Më pas shënon në 

tabelë në organizuesin grafi k këto veçori. 

Dukuri/simbol; 

ngjarje të ndodhura; 

fakte historike 

Ese historike 

Faktet gërshetohen me 

argumente 

opinione 

vlerësime subjektive të autorit 

Tema historike 

Ndërtimi i njohurive. Diagrami i Venit 

Mësuesi/ja e ndan klasën në dy grupe dhe u kërkon nxënësve të evidentojnë veçoritë 

e të dyja teksteve. Mësuesi/ja mund t’u sugjerojë nxënësve tekste të parapërgatitura 

(eseja e Konicës, tekst historik). Pasi lexojnë në dyshe tekstet, evidentojnë të 

përbashkëtat dhe dallimet e llojeve të teksteve: ese historike dhe shkrim historik dhe 

ilustrojnë me pjesë nga tekstet. 

Ese 

historike 

Faktet historike i trajton me ngjyrime 

emocionale, me subjektivitet, 

-gërsheton faktet me përjetime e opinione, 

-këndvështrimin e përcakton shkruesi, 

-shkruesi nuk është historian, 

-gjuha e saktë, koncize, me fjali të gjata, 

përdoren fi gurat retorike. 

Faktet historike i trajton 

me rigorozitet shkencor, vërtetësi, 

me objektivitet, me saktësi, 

-bazohet në dokumente, 

-vlerësimet e autorit shoqërohen me citime, 

referenca, bibliografi etj., 

-shkruhet nga historian, 

-gjuha e saktë, koncize, me fjali të 

shkurtra e të gjata, nuk përdoren 

fi gura retorike. 

-Trajtojnë tema historike, 

- kanë në qendër simbole, ngjarje, dukuri, fi gura 

- historike etj. 

-sjellin fakte, ngjarje, vende, personazhe, 

-kanë argumente, opinione, përfundime. 

Tekst 

historie 

Pas evidentimit të këtyre veçorive, bëhet krahasimi edhe me një tekst letrar me temë 

historike dhe vihet në dukje se gjuha e esesë historike është më pranë shkrimit historik. 

Diskutim mbi këto çështje, ku nxënësit evidentojnë të përbashkëtat mes teksteve. 

189


190 


Nxënësit punojnë ushtrimin 3, ku evidentojnë të përbashkëtat dhe të veçantat e teksteve. 

� 


Tema historike të trajtuara me objektivitet. 

Trajton tema historike të sakta, shkencore, shkruhet prej historianeve. 

Të mbështetura në fakte historike. Gjuhë e saktë shkencore historike, shkrimi i 

gërshetuar me opinion dhe vlerësime subjektive të autorit. 

Në fund mësuesi/ja bën konkluzionet e orës dhe vlerëson me notë. 

Detyrë shtëpie: Mësuesi e ndan klasën në grupe dhe u kërkon nxënësve të sjellin në klasë informacion mbi: 

Grupi I - një ngjarje e kaluar historike (Shpallja e Pavarësisë) 

Grupi II - një ngjarje historike e përjetuar (Shpallja e Pavarësisë së Kosovës) 

Grupi III - një fi gurë historike (Ismail Qemali) 

Grupi IV - një objekt historik (kalaja e Krujës) 

Grupi V - një simbol historik (shqiponja e përdorur nga Skënderbeu /Ismail Qemali në fl amurin që u ngrit 

në Vlorë në ditën e pavarësisë) 

Nxënësve do t’u kërkohet që me informacionet e sjella të ndërtojnë një ese historike. 

Tema 

16. Eseja 

fi lozofi ke 


• të identifi kojë esenë fi lozofi ke; 

• të evidentojë tematikat e një eseje fi lozofi ke; 

• të analizojë elementet e strukturës së një eseje fi lozofi ke. 


ndryshme të eseve fi lozofi ke, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: ese fi lozofi ke, karakteristika të një eseje fi lozofi ke, struktura e 

një eseje fi lozofi ke. 

Struktura mësimore PNP 



Ndërtimi i njohurive Kodim i imët i tekstit Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 



Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë esenë “Miti i Sizifi t” dhe më pas t’u përgjigjen 

pyetjeve të tilla si: 

- Cila është tema për të cilën fl et eseja? 

- Çfarë ka në qendër të saj kjo ese? 

- Në ç’aspekt e trajton autori mitin? 

- A përfshihet brenda esesë opinion individual? 

- A ka strukturë të veçantë eseja?


� 


Tema e esesë “Miti i Sizifi t” është ajo e fatit të njeriut përballë stërmundimit fi zik që i vjen nga 

natyra, por edhe nga shoqëria njerëzore. Kjo ese trajton një temë fi lozofi ke. 

Në qendër të saj është fi gura mitologjike e Sizifi t. Autori e trajton mitin në aspektin e ekzistencës 

së njeriut dhe të dilemave të tij. Brenda esesë përfshihen opinione individuale të trajtuara në bazë 

të fi lozofi së së kohës që bazohet te koncepti i absurdit. Ka strukturë si çdo ese: hyrje/zhvillim/ 

mbyllje. 

Ndërtimi i njohurive: Kodim i imët i tekstit 

Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë me vëmendje esenë, duke koduar ato pjesë 

të tekstit që kanë të bëjnë me elementet përbërëse të përmbajtjes së esesë fi lozofi ke: 

Vendosen kode: 

për strukturën: H-hyrje, Z-zhvillim, M-mbyllje 

për elemente të përmbajtjes:-tema: 

Θ – rrëfi mi i mitit: § I, § II 

∅ - opinione të autorit: 

¤ shpjegime të veprimeve të heroit 

⊕-interpretime të mitit 

⊗- argumente: këtu qëndron i gjithë gëzimi i heshtur i Sizifi t…. 

P- përfundimi … 

Nxënësit lexojnë tekstin dhe e kodojnë. Në fund formulojnë temën dhe idenë e esesë 

fi lozofi ke. 

Tema – Dënimi i Sizifi t për mosbindjen e tij ndaj perëndive. 

Ideja – Stërmundimi është shpërblimi për pasionet kësaj bote. (Përçmimi për 

perënditë, urrejtja e vdekjes dhe pasioni për jetën, bënë që të vuajë një dënim të madh, 

ku gjithë qenia përpiqet të mos përfundojë në asgjë.) 


Nxënësit lexojnë esenë “Ëndërrimet” dhe diskutojnë rreth ndërtimit të saj. 

Diskutim mbi këto çështje 

Në fund të orës mësimore mësuesi/ja nxjerr përfundimet dhe vlerëson nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 1, faqe 137, evidentoni elementet e përmbajtjes. 

Tema 

17-18. Eseja 

fi lozofi ke 

(ora II-III) 


• të analizojë esenë fi lozofi ke nga ana gjuhësore; 

• të klasifi kojë tema për llojet e ndryshme të eseve fi lozofi ke, letrare, historike; 

• të gjejë tema për ese fi lozofi ke; 

• të shkruajë ese fi lozofi ke. 


ndryshme të eseve fi lozofi ke, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: ese fi lozofi ke, karakteristika një eseje fi lozofi ke, struktura e një 

eseje fi lozofi ke. 

191


192 







Mësuesi/ja e nis mësimin me diskutimin me detyrës së shtëpisë. 


Tema – Ëndërrimi dhe roli i tij në jetën e njeriut (ndjesi të njeriut). 

Hyrja – Teza: A është ëndërrimi shkas i gjërave që ne krijojmë… 

Zhvillimi – Përshkrimi i dukurisë: në qendër të ëndërrimit është përjetimi paraprak 

i një realiteti të mundshëm ose përjetimi i një ngjarjeje të pritshme të trilluar prej vetë 

individit… 

Shpjegon disa nga rastet kur kemi të shfaqur ëndërrimin: disa prej ëndërrimeve 

ndihmojnë që çdo individ të përgatitet për projektet e së ardhmes… 

Argumentimi – sipas bindjeve të vetë autorit: vetë ëndërrimi mund të kthehet në një 

stimul të vërtetë për veprimtaritë praktike… 

Përfundimi – si përfundim, me ëndërrimin janë të lidhura jo vetëm dëshirat, por edhe 

lindja e interesave… për të përcaktuar qartë synimet dhe ambiciet në jetë. 


Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të vëzhgojnë me vëmendje veçoritë gjuhësore të esesë “Miti 

i Sizifi t”. Më pas u kërkon në dyshe që të strukturojnë informacionin mbi veçoritë e gjuhës: 


Veçoritë gjuhësore 

Përdorimi i konektorëve: lidhëzave e fjalëve lidhëse, të cilat shprehin marrëdhënie 

të ndryshme, si: 

- Lidhëzat ftilluese (që, se) përdoren në fjalitë kryefjalore dhe kundrinore dhe 

qartësojnë apo saktësojnë, kuptimin e pjesës kryesore 

- Fjali të përbëra me nënrenditje kundrinore e kryefjalore: ato kishin gjykuar me të 

drejtë/ se (cilën?) nuk ka ndëshkim më të tmerrshëm/ se (cila?)puna e padobishme dhe 

e pashpresë./ 

Fjali të përbëra me nënrenditje kohore, pjesët kohore të së cilës janë të bashkërenditura 

me njëra-tjetrën: Por, kur erdhi në tokë,/ kur shijoi ujin e diellit, gurët e nxehtë e detin/ 

nuk deshi të kthehej prapë në errësirën e skëterrës. 

Pj. kryesore 

Nuk deshi të kthehej 

Pj. n. k Pj. n. k 

Fjali të përbëra me nënrenditje përcaktore, kundrinore, kushtore: 

Ky i fundit,/ që (konektori (K.) përemër lidhore) kishte dijeni për rrëmbimin,/ 

i premtoi Azopit / t’i tregonte,/ (lidhet me foljen në mënyrën lidhore) me kusht që 

(shprehje lidhëzore) ky t’i jepte ujë kështjellës së Korintit./( Pj.n kushtore)

Pj.n përcaktore 

që kishte dijeni për rrëmbimin 

Pj. kryesore 

Ky i fundit,/ i premtoi Azopit 

Pj.n kundrinore 

t’i tregonte 


Pj.n kushtore 

me kusht që ky t’i jepte ujë kështjellës së Korintit 

Fjali të përbëra me nënrenditje qëllimore: Ai (Plutoni) dërgoi perëndinë e luftës/ që 

ta çlironte vdekjen nga duart e ngadhënjimtarit./ 

Fjali me pjesë të bashkërenditura: 

Fjali me pjesë të përziera: Mërkuri erdhi/ dhe e kapi të pabindurin dhe, duke e 

shkëputur nga gëzimet,/ e çoi me forcë në ferr, /ku e priste shkëmbi./ 

Pj. me bashk. Pj. me bashk. Pj. kryesore. 

Pj. me n.vendore 

Fjali të thjeshta të zgjeruara: Megjithatë, sipas një tradite, atë e tërhiqte zanati i 

cubit. Nuk më duket kontradiktore. 

Përdorimi i fjalive të thjeshta i jep ritëm rrëfi mit. 

Përdorimi i gjymtyrëve homogjene ose edhe i fjalive homogjene, të cilat pasurojnë 

gjuhën dhe qartësojnë a saktësojnë mendimet e shprehura: 

Thirrjet, zemërimet e paralajmërimet ranë...; pranë detit të shkëlqyer dhe 

buzëqeshjeve të tokës; 

Përdorimi i mbiemrave e bën më të qartë përshkrimin e situatave të ndryshme: këtë 

pamje të shkretë e të heshtur, gurët e nxehtë... 

Nxënësit punojnë në dyshe për të përcaktuar elementet e gjuhës së përdorur në 

ushtrimin 1, faqe 137 


Mësuesi/ja u kërkon nxënësve në dyshe të diskutojnë mbi mënyrën e përcaktimit të 

temave të një eseje në bazë të fushës së cilës ato i përkasin. 

Tema të eseve letrare: 

-Përshkruani personazhin tuaj të parapëlqyer të një vepre letrare. 

-Gjeni pikëtakimet e romantizmit evropian me atë shqiptar mes veprës “Çajld Harold” 

të Bajronit dhe “Këngëve të Milosaos” të De Radës. 

-Argumentoni konceptin e Bodlerit për bukurinë nën elementet e rrymës së simbolizmit. 

Tema të eseve historike: 

-Përkrenarja e Skënderbeut dhe simbolet e përdorura prej tij. 

-Ngjarjet e ’97 dhe pasojat e saj në shoqërinë shqiptare. 

-Figura dhe roli i Mit’hat Frashërit në historinë e Shqipërisë. 

- Lufta e Vlorës, shprehje e aspiratave të popullit për liri. 

193


194 

� 

Tema të eseve fi lozofi ke: 

-“E mira“ dhe “e keqja” në poezitë e Martin Camaj, “Korbi” dhe “Një ditë e ka dhe korbi”. 

-Ç’ndodh pas vdekjes? 


Në fund mësuesi/ja bën konkluzionet e orës dhe vlerëson nxënësit me notë. 

Detyrë shtëpie. Ushtrimi 3, faqe 137. 

Tema 

19. Ushtrime 

përmbledhëse 

Shënim. Orën e tretë mësuesi/ja pasi i ka vënë nxënësit të përzgjedhin një temë 

fi lozofi ke, kërkon prej tyre të shkruajnë një ese me temën që kanë zgjedhur. 

Kjo ese mund të vlerësohet me notë për të gjithë nxënësit. 


• Të përdorë njohuritë për llojet e ndryshme të teksteve. 

a. Të testojë veten për prirjen që ka për trajtimin e temave të caktuara; 

b. të gjejë llojin e temës duke u nisur nga titujt e teksteve; 

c. të shkruajë tema duke u nisur nga llojet e ndryshme të teksteve. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”. 

Konceptet kryesore: tema, pyetësor, lloje të temave. 




Ndërtimi i njohurive Shkrim i drejtuar Të mësuarit ndërveprues Punë individuale 



Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetje rreth konceptit temë. 

- Ç’është tema? 

- Cilat janë llojet e temës dhe çfarë e përcakton atë? 

- Nga ana gjuhësore nga se dallohet një temë? 

Pasi diskutohet rreth pyetjeve të mësipërme, nxënësit testojnë veten me anë të 

pyetësorit të dhënë. Në fund bëhet përmbledhja e rezultateve të pyetësorit, nga rezultatet 

e të cilit debatohet për disa minuta. 

Ndërtimi i njohurive. Shkrim i drejtuar 

Nxënësit punojnë individualisht në libër për t’u dhënë zgjidhje kërkesave të 

ushtrimeve 4, 5. 


Dëgjohen disa nxënës për zgjidhjet që kanë dhënë. Bëhen vlerësimet për punimet 

më të mira. 

� 

Detyrë shtëpie. U kërkohet nxënësve të përgatitin gazetën e shkollës. 

Parapërgatitje për punën me projekt.

Tema 

Projekt - 

Gazeta e 

shkollës 

(3 orë) 



Objektiva të projektit: 

• të përdorë teknika për shkrimin e llojeve të teksteve të ndryshme; 

• të grumbullojë materiale për të ndërtuar rubrika të ndryshme të gazetës; 

• të përzgjedhë informacionet më interesante për përmbajtjen e gazetës; 

• të ideojë strukturën e gazetës në bazë të materialeve që disponon; 

• të zgjedhë imazhe interesante për të pasuruar përmbajtjen e gazetës. 

• të shkruajë tekste të llojeve të ndryshme. 


ndryshme të teksteve të krijuara dhe të mbledhura nga nxënësit gjatë orëve mësimore 

të këtij kapitulli, shkumësa me ngjyra, tabela. 

Konceptet kryesore: tekst përshkrues, tekst informues-paraqitës, tekst udhëzues, 

tekst rrëfyes, tekst argumentues, ese letrare, ese historike, ese fi lozofi ke. 




Përforcimi 

Grupi i ekspertëve Të mësuarit ndërveprues Punë në dyshe 

Rishikim në dyshe Ndërtim i shprehive studimore Punë në dyshe 


Mësuesi/ja u sugjeron nxënësve që me materialet e mbledhura gjatë këtij kapitulli 

mësimor të organizojnë gazetën e shkollës. 

Fillimisht ndan klasën në grupe të vogla, ku nxënësit të ndarë në grupe ekspertësh 

do të mbulojnë rubrikat e ndryshme të gazetës së shkollës. 

-Përcaktojnë profi lin e gazetës; 

-Evidentojnë problematikën që do të trajtojnë në të; 

-Ndajnë detyrat dhe përgjegjësitë brenda grupit. 

Realizimi i punës do të kalojë në tri etapa bazë: 

-Përzgjedhja e materialeve; 

-Përpunimi i tyre dhe ndërtimi i gazetës; 

-Prezantimi i gazetës para klasës. 

Ndërtimi i njohurive. Grupet e ekspertëve 

-Përzgjedhja e bordit të gazetës, mbledhja dhe marrja e vendimeve për profi lin dhe 

imazhin e saj. 

-Ndarja e rubrikave të tilla si: Ne nxënësit e së ardhmes; aktualitet- Problemet që na 

shqetësojnë, Historiku i shkollës, Ngjarje të shënuara/Çfarë ndodh mes nesh, Letërsia/ 

pasioni im, Shtëpia e talentit, Dua të di - enciklopedia ime, Rezultatet më të mira javore etj. 

Pas realizimit të këtij hapi, nxënësit vendosin për kryeartikullin që do të shënohet në 

faqen e parë të gazetës. Përzgjedhin me kujdes materialet e përpunuara prej tyre, duke 

u përpjekur të pasqyrojnë brenda në të çështje të rëndësishme si: 

-Si e nisëm vitin e ri shkollor? 

-Synimet e vendosura në një vit të ri shkollor/ambicie apo realitet? 

-Ç’do të presim nga vetja këtë vit shkollor?! 

-A duhet të rrisim pritshmërinë ndaj vetes etj?! 

195


196 

Në rubrikën Aktualitet mund të trajtohen kronika të ndryshme si: përshkrime të 

mjediseve të ndryshuara të shkollës udhëzues të rinj të dalë në qarkullim, probleme të 

hasura në fi llimin e vitit shkollor etj 

Në rubrikën Çfarë ndodh mes nesh jepen lajme të llojeve të ndryshme, relacione 

mbledhjesh, informacione mbi aktivitete të mundshme, takime etj. 

Në rubrikën Shtëpia e talentit, nxënësit fl asin për talente në gjirin e tyre: piktura, 

poezi, përshkrime…. 

Në rubrikën Dua të di jepen informacione me karakter shkencor etj. 


Pas ndarjes së detyrave nxënësit brenda grupeve punojnë mbi materialet e 

mbledhura dhe përcaktojnë se cilat prej tyre shërbejnë për të realizuar dhe plotësuar 

qëllimin e gazetës. 

Mësuesi/ja ndihmon dhe sugjeron në kristalizimin e ideve. Puna pas përzgjedhjes 

së materialit do të kalojë në disa faza, si: redaktimi, faqosja etj. Në orën pasardhëse 

nxënësit përfundojnë përpunimin e materialeve dhe përcaktojnë faqosjen e tyre 

Ora e tretë do të përfshijë prezantimin e punës në grup.


Model testi 

Emri e mbiemri____________________ Klasa____________ 

Grupi A 

Rrethoni alternativën e saktë. 

1. Qëllimi i tekstit përshkrues është të: 

a. të informojë 

b. të paraqesë një objekt real a imagjinar duke vënë në dukje karakteristika të tij 

c. të përshkruajë 

ç. të përshkruajë për të informuar. 

2. Funksioni i përshkrimit është: 

a. shprehës 

b. informues 

c. bindës 

ç. varet nga lloji i tekstit ku përdoret. 

3. Karakteristika e mëposhtme që nuk i përket tekstit udhëzues është: 

a. Renditja e informacioneve është sipas radhës së veprimeve. 

b. Në disa nga llojet e teksteve udhëzuese nuk është i rëndësishëm përdorimi i fotove, ilustrimeve 

dhe skicave. 

c. Në tekstet udhëzuese përdoret terminologji administrative. 

ç. Mbizotëron përdorimi i foljeve në mënyrën urdhërore. 

4. Shënoni dallimet që ekzistojnë mes përshkrimit objektiv dhe atij subjektiv. 

1. _______________________________________________________ 

2. _______________________________________________________ 

3. _______________________________________________________ 

4. _______________________________________________________ 

5. Shënoni tri arsye përse shërben përmbledhja e një teksti rrëfyes. 

a. ______________________________________________ 

b. ______________________________________________ 

c. ______________________________________________ 

6. Përcaktoni llojin e tekstit të mëposhtëm, funksionin dhe qëllimin e tij kryesor. 

Gjatë gjithë tregimit Plugun e shohim në tri pozicione. Fillimisht si të veçuar nga turma, së dyti në pozicionin 

e udhëheqësit dhe, së fundmi, si një hero të dështuar. 

Konica na e prezanton Plugun nëpërmjet fjalisë “Vetëm njëri rrinte mënjanë”, e cila, e vendosur në mjedisin 

festiv të Zulluve, demonstron se ai ishte ndryshe nga bashkatdhetarët e vet e nuk pajtohej me sjelljen e tyre. 

Kur të gjithë gëzojnë, Plugu qe i vetmi të cilit i dhembte në shpirt duke ditur mendimin e botës së qytetëruar për 

ta. Dëgjonte i heshtur këngët qesharake të turmës, ndërkohë që do të kish dashur të dëgjonte në vend të tyre 

diçka më madhështore e më të denjë për kombin e vet. Këtu lind dhe kundërvënia e parë e Zulluve, të cilët e 

barazojnë këtë mungesë entuziazmi me tradhtinë. 

Pikërisht në këtë moment Plugu merr përsipër t’i japë vetes një pozicion më të lartë, atë të udhëheqësit. 

Duke qenë atdhetar e besnik i vendit të tij, ai e ndien për detyrë t’i drejtojë Zullutë drejt rrugës së zhvillimit. I 

nxitur nga ideale të larta, pretendon të krijojë lëvizjen e vërtetë kombëtare, ëndërron një Zulluland të lirë e të 

qytetëruar. Plugu udhëzon, ndërgjegjëson, kritikon, por këtë herë reagimi i turmës është edhe më i egër... 

197


198 

7. Në skemën e dhënë, përcaktoni elementet e komunikimit për tekstin e mësipërm. 

KONTEKSTI 

REFERENTI 


KODI 

8. Përcaktoni elementet gjuhësore që e bëjnë tekstin e mëposhtëm të jetë një ese historike. 

Lamtumirë Shqipërisë së Zogut 

Të premten e zezë, më 7 prill 1939, ndërsa mbretëresha Geraldina e Shqipërisë ishte e sëmurë në shtrat, 

pasi dy ditë më parë kishte lindur një djalë, fashistët pushtuan Shqipërinë, një vend të paarmatosur, pothuaj 

pesëdhjetë herë më të vogël sesa agresori. 

Kjo bëmë e lavdishme ngjalli xhelozinë e mbretit Zog të Shqipërisë, i cili nga dëshira për të hyrë në garë me 

një heroizëm kaq të madh, ua mbathi me të shtënën e parë dhe i la atdhetarët shqiptarë të luftonin të vetëm 

kundër forcave me epërsi dërrmuese. 

Përbuzja e botës së qytetëruar qe madje më e madhe se tmerri për agresorët fashistë, ndërsa sa për të 

kapërcyer ato momente në mënyrë të mëshirshme, ajo e përmbajti opinionin e saj për dezertorin shqiptar. 

Ndodhi që në atë kohë unë isha përfaqësues diplomatik i Shqipërisë në Uashington, ku isha vendosur që 

më 1929, si i dërguar i vendit tim, për rilindjen e të cilit kisha punuar që në rini. Qeveria amerikane duke iu 

përmbajtur politikës së vet për të mos njohur ndryshime tokësore të bëra me “metoda gangsterësh”, vijoi të më 

quante si përfaqësues ligjor të Shqipërisë. 

Nga Faik Konica 


10. Shkruani dallimet që ekzistojnë mes esesë letrare dhe kritikës letrare. 

Nota 5 6 7 8 9 10 

Pikët


Model testi 

Emri e mbiemri____________________ Klasa____________ 

Grupi B 

Rrethoni alternativën e saktë. 

1. Qëllimi i tekstit argumentues është të: 

a.informojë b .argumentojë c.bindë ç. të tria së bashku. 

2. Në fjalimet politike jepen informacione për marrëdhëniet mes: 

a. politikanit dhe publikut b. politikanit dhe objektit të fjalimit 

c. objektit të fjalimit dhe publikut ç. asnjëra nga alternativat e mësipërme. 

3. Identifi koni cila nga karakteristikat e mëposhtme nuk i përket esesë fi lozofi ke: 

a. Ka në qendër të saj temë fi lozofi ke. 

b. Bazohet në subjekte të gatshme apo personazhe simbolike. 

c. Ka strukturë: hyrje, zhvillim, mbyllje. 

ç. Gjuha e saj karakterizohet nga stili i ulët. 

4. Shënoni katër veprimet bazë të cilat dallohen në një tekst argumentues. 

1. _______________________________________________________ 

2. _______________________________________________________ 

3. ______________________________________________________ 

4. _______________________________________________________ 

5. Shënoni tri arsye përse përdoret parafraza. 

a. ______________________________________________ 

b. ______________________________________________ 

c. ______________________________________________ 

6. Bëni dallimin midis argumenteve subjektive dhe argumenteve objektive. 

____________________________________________________________ 

____________________________________________________________ 

____________________________________________________________ 

7. Përcaktoni për tekstin e mëposhtëm: 

llojin ____________________ 

funksionin ____________________ 

qëllimin e tij kryesor ____________________ 

Skoti është kapiten i fl otës angleze, një si shumë të tjerë. Biografi a e tij përputhet me karakteristikën: ka kryer 

me ndërgjegje detyrat, duke fi tuar kështu miratimin e eprorëve; ka marrë pjesë në ekspeditën e Sheklltonit. 

Nuk i është vënë re ndonjë shpirt i veçantë heroik. Fytyra e tij, duke gjykuar nga fotografi të, nuk dallon nga 

mijëra e dhjetëra mijëra fytyra angleze; e ftohtë, që tregon vullnet, e qetë, si e skalitur nga një energji e fshehur. 

Sy të përhimët, buzë të shtrënguara fort. Asnjë vijë romantike, asnjë shkëndijë humori nuk ka në këtë fytyrë, 

vetëm vullnet i hekurt dhe mendje praktike. Shkrimi i tij është një shkrim i zakonshëm anglez, pa nuanca dhe 

përdredhje, i shpejtë, plot besim në vetvete. Mënyra e tij e të shprehurit është e qartë dhe e përpiktë, elokuente 

në përshkrimin e fakteve, por, megjithatë, e thatë dhe praktike si gjuha e një raporti. Në çdo gjë të bie në sy 

se është njeri pa fantazi, fanatik i prakticitetit, pra rrjedhimisht, një anglez i vërtetë, të cilit si dhe shumicës së 

bashkatdhetarëve të tij, edhe gjenialiteti u fut brenda caqeve të ngurta të kryerjes së detyrës. 

199


200 

8. Në skemën e dhënë, përcaktoni elementet e komunikimit për tekstin e mësipërm. 

KONTEKSTI 

REFERENTI 


KODI 

9. Përcaktoni elementet gjuhësore që e bëjnë tekstin e mëposhtëm të jetë një ese letrare. 

Mjeda e koncepton lirinë në tri këndvështrime: liri nacionale, morale e individuale, prandaj për të edhe lufta çlirimtare 

e popullit shqiptar duhet të ishte e trefi shtë. Vetëm në këtë mënyrë liria e fi tuar do të mund të quhej e plotë. 

Liria nacionale për poetin është një interes madhor, një nevojë e unifi kuar e të gjithë kombit, e të gjithë 

vendit. Kjo është arsyeja që thirrjen kryesore ai ua drejton shqiptarëve për t’u çliruar nga pushtuesit, nga pesha 

e rëndë e robërisë që po shuante zërin e kombit. Këtë e realizon duke vënë në dukje me tone revoltuese 

gjendjen aktuale: “Na hekra kemi, na terr e mjegull, na pa emën kërkund, pa atdhe, na jemi shërbëtorët e të 

huajve në vendet tona”. 

Kur fl et për liri individuale Mjeda nuk përdor më unifi kimin e natyrës, popullit, gjithë hapësirës shqiptare, por 

i drejtohet çdo individi në veçanti për t’iu përkushtuar luftës çlirimtare, për të lënë mënjanë interesat vetjakë 

për diçka më madhore si liria, pasi në kushtet e mjerimit të përgjithshëm askush nuk mund të sigurojë një 

të ardhme të ndryshme, më të mirë për veten. Në këtë moment Mjeda bën paralelizëm me luftën e popullit 

amerikan që arriti fi toren në saje të bashkimit e organizimit. Në mënyrë të ngjashme ai fton çdo shqiptar të lërë 

parmendat e të rrokë pushkët... 


11. Shkruani katër hapa që duhet të mbahen parasysh për të shkruar një artikull gazete: 

1.____________________________________________________ 

2.____________________________________________________ 

3.____________________________________________________ 

4.____________________________________________________ 

12. Shkruani të përbashkëtat dhe dallimet e esesë historike dhe shkrimit historik. 

Nota 5 6 7 8 9 10 

Pikët

Teksti tregimtar dhe lloje të tjera 

Tema 

1. Skeda e 

analizës dhe 

e komentit 

letrar 



• të identifi kojë veçoritë e tekstit tregimtar: 

a. të vërtetojë rëndësinë e të lexuarit aktiv; 

b. të evidentojë veçoritë e tekstit tregimtar; 

c. të bëjë skemën përmbledhëse të elementeve përbërëse të analizës së 

tekstit tregimtar. 

Materialet dhe mjetet mësimore: libri, citat nga Floberi i shkruar në tabak letre, 

poezia “Pelegrini i vonuar”, ndonjë poezi a material tjetër i fotokopjuar. 

Konceptet kryesore: tekst tregimtar, i lexuar aktiv, i lexuar pasiv. 



Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Nxitja e diskutimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Studim teksti/Punë në grupe Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 

Përforcimi Nxjerrja e përfundimeve Ndërtim i shprehive studimore Punë individuale 

Parashikimi. Një pyetje, shumë përgjigje 

Mësuesi/ja e fi llon mësimin duke shtruar para nxënësve pyetjen: 

- Ku qëndron dallimi mes të lexuarit aktiv dhe atij pasiv të një teksti? 

Mendimi referues: “Mos lexoni si fëmijët, për t’u argëtuar, as si lexojnë ambiciozët 

për të fi tuar dije. Jo, lexoni për të jetuar”. 

Floberi drejtuar Luizë Kolesë. 

Citati është shkruar paraprakisht në një tabak letre dhe është vendosur në një vend 

të dukshëm të klasës. Nxiten nxënësit ta komentojnë citatin dhe pastaj ta ballafaqojnë 

me përfundimet që do të arrihen në fazën e dytë të mësimit. 

Ndërtimi i njohurive. Studim teksti/Punë në grupe. Ndahen nxënësit në 3 grupe. 

Grupi I - përcakton të lexuarit aktiv si rruga që e afron lexuesin më pranë mesazhit 

të veprës letrare dhe përmbush estetikisht lexuesin (shembuj nga libra të lexuar gjatë 

pushimeve verore). 

Grupi II - përcakton orientimin drejt analizës dhe komentit letrar, që e ndihmon 

lexuesin të rrokë arkitektonikën artistike të veprës (shembuj nga letërsia shqiptare ose 

botërore e studiuar në klasën X). 

Grupi III - ndërton skedën e analizës dhe të komentit letrar të poezisë “Pelegrini i 

vonuar” të D. Agollit (teksti poetik u jepet nxënësve i fotokopjuar). 

Ndërsa grupet punojnë, në dërrasën e zezë mësuesi/ja paraqet skemën e elementeve 

që përbëjnë skedën e analizës dhe të komentit letrar. 

Pjesa hyrëse 

tema 

mesazhi Pjesa mbyllëse 

përgjigjet e lexuesit 

interpretimi - vlerësimi 

Teksti tregimtar 

Elementet e 

strukturës 

ngjarja 

Pjesa analitike personazhet 

Zgjedhjet stilistike 

vendi 

koha 

201


202 

Përforcimi. Nxjerrja e përfundimeve 

U jepet nxënësve një fragment dhe u kërkohet të bëjnë skedën. 

Mësuesi/ja ngre çështjen për diskutim: 

-Ç’mendoni kur lexoni këto fjalë të V. Hygoit: “Asnjërit prej nesh nuk i takon të ketë 

një jetë tërësisht të vetën. Jeta ime është juaja, jeta juaj është imja. Ju jetoni atë çfarë 

unë jetoj, fati i njeriut është një. Merreni këtë pasqyrë dhe vështroni vetveten: kur ju fl as 

për veten, unë kam folur për ju”. 

� 


1. Rrugëtimi i Unit të shkrimtarit (me anë të veprës) dhe i Unit të lexuesit drejt njëri-tjetrit. (Ese meditative 

me karakter argumentues rreth një vepre konkrete ose si një përgjithësim rreth krijimit letrar.) 

2. Përgatitni në shtëpi skedën e analizës së një vepre letrare që keni pasur mundësi ta lexoni gjatë 

pushimeve verore. 

Tema 

2.1. Veçoritë 

e romanit 

natyralist te 

romani “Zonja 

Bovari” 


• të identifi kojë veçoritë e romanit natyralist; 

a. të dallojë veçori të stilit të Floberit për t’i vendosur në kontekstin e romanit; 

b. të gjykojë mbi dukurinë e bovarizmit në letërsi dhe në jetë; 

c. të komentojë fragmentin e romanit duke u ndalur te: 

- kuptimi i gjendjes shoqërore e martesore të personazhit, 

- meditimi i personazhit kryesor, 

- struktura dhe llojet e paragrafëve, 

- kundërvënia midis personazheve, 

- gjykimi personal mbi personazhin; 

ç. të vëzhgojë pikturat, për t’i ballafaquar mbresat që ka përftuar nga romani. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate të shkruara, 

artikuj letrarë të Floberit. 

Konceptet kryesore: metodë natyraliste, natyralizëm, objektivizëm, impersonalizëm, 

nivele leximi, analogji, ironi fl oberiane. 




Ndërtimi i njohurive Studim teksti Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 

Përforcimi Nxjerrja e përfundimeve Ndërtim i shprehive studimore Punë individuale 


Mësuesi/ja e nis mësimin me pyetjen: 

- Ç’ka dashur të kumtojë Floberi me anë të këtyre fjalëve: “Artisti duhet të krijojë 

veprën e vet ashtu si Perëndia universin: Të jetë i padukshëm e i plotfuqishëm, të ndihet 

gjithkund e askund të mos duket.”? 

Pasi hidhet pyetja për diskutim, mësuesi/ja shpalos shtyllat kryesore të stilit fl oberian: 

- objektivizmi, impersonalizmi, natyralizmi. 

Shpjegim termash 

Termat, të shkruar në tabakë letre, vendosen përballë nxënësve.

� 


a. Objektivizmi është trajtimi i shpirtit njerëzor me paanshmërinë e shkencave fi zike. 

E vërteta – thelbi i veprës letrare. 

- Impersonalizmi është kthimi në objektivitet me anë të papërcaktueshmërisë 

vetjake. 

- Natyralizmi është ngjashmëria e veprës së artit me realitetin. 

b. Estetika fl oberiane. E bukura – E vërteta. Përmes së bukurës e vërteta del më 

në pah, ashtu si nëpërmjet së vërtetës e bukura shfaqet më e plotë. Morali më i vyer i 

një vepre letrare shfaqet në të bukurën dhe në të vërtetën. 

c. Bovarizmi, rast i veçuar apo dukuri e përjetshme njerëzore? 

- Bovarizmi është prirja për të ëndërruar e për t’u zhgënjyer pafundësisht ose 

ndryshe, humnera mes ëndrrës dhe realitetit. Ema nga personazh shndërrohet në një 

Un-njerëzor të të gjitha kohërave. 

- Jeta dhe letërsia në përballjen me Ema Bovarinë janë. Universaliteti i saj spikat 

në ballafaqimin që poetikja brenda njerëzores ndeshet pareshtur me zbrazëtinë dhe 

mungesën e pakapërcyeshme të prozaikes. Simotrat e Ema Bovarisë janë: Ana 

Karenina e Tolstoit dhe Zhana e Mopasanit (“Një jetë”). 

Ndërtimi i njohurive. Studim teksti (koment), skeda e tekstit tregimtar 

(Lexohet fragmenti “Ëndërrimet e Emës” nga nxënës të ndryshëm – lexim stafetë). 

- Bëhet skeda e analizës dhe e komentit letrar sipas modelit të temës të kaluar. 

Ndërtohet analiza në këtë shkallare: 

- Gjendja shoqërore dhe martesore e personazhit. 

- Rrugëtimi psikologjik i Emës. Nga prirjet e romantikëve që e kundrojnë jetën si 

përrallë, drejt shpërfaqjes së dyluftimit mes aristokratizmit virtual të Emës dhe realitetit 

si gruaja e një mjeku fshati. 

- Fragmenti është i ndërtuar me nëntë paragrafë, të cilët përcjellin ide që e bëjnë 

artistikisht më të plotë tablonë. Rrëfi mi karakterizohet nga një kontrast që një herë trazon 

mendimin e lexuesit, duke ia zgjuar meditimin, dhe një herë tjetër zbulon ironinë e fshehur 

të Floberit. Detajet e zgjedhura përfshijnë në kurbën e tyre bukurinë e natyrës, fuqinë e 

ëndrrës, pritjet e mëdha, mediokritetin, zbrazëtinë, mungesën e poezisë, rrafshësinë e 

monotonisë etj. Horizontaliteti fl oberian përgatit vertikalitetin që do të vijë. 

- Përballja e ëndrrës që Ema ka për jetën, nën ndikimin e romaneve romantike 

me vrazhdësinë e realitetit ku jeton pas martesës, shkakton kundërvënie shpirtërore, 

emocionale, psikologjike mes dy personazheve. Ka diçka donkishoteske në fi gurën e 

Emës, që buron nga mënyra e arsyetimit kontradiktor se ku shfaqen kufi jtë mes letërsisë 

romantike dhe realitetit jetësor. 

- Ç’mendim ka për Emën cilido që e lexon fragmentin? E gjykon për ta dënuar apo kërkon 

ta kuptojë atë? Guxon të jesh i sinqertë me vetveten sa të thuash: “Ema jam unë...”? 


Në përfundim nxënësit vëzhgojnë pikturat dhe japin mbresat e tyre për fragmentin. 

Detajet që sjellin ata dhe si e pasurojnë më tej përfytyrimin për Emën. 

Detyrë shtëpie. Shkruani një ese argumentuese me temë: Ema, një histori e largët apo një 

histori që vazhdon? 

203


204 

Tema 

3.2. Komente 

nga 

fragmentet 

e veprës 

“Zonja 

Bovari” 


• të komentojë fragmente të veprës që: 

a. të zbulojë veçori të gjuhës dhe stilit të shkrimtarit, si: 

- mjeshtëria në sjelljen e detajeve, 

- stilizimi i sjelljes së personazheve nëpërmjet fjalëve kyç, 

- përdorimi i ironisë; 

b. të zbulojë veçori të metodës natyraliste në fragment; 

c. të analizojë dukurinë e bovarizmit nëpërmjet fragmentit; 

ç. të përshkruajë portretin e prindërve në ballafaqim me personazhet 

e romanit. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, citate të 

shkruara, trashëgimia e artikujve letrarë të Floberit. 

Konceptet kryesore: metodë natyraliste, nivele leximi, analogji, ironi fl oberiane. 





Përforcimi Nxjerrja e përfundimeve Ndërtimi i shprehive studimore Punë individuale 


Duke e lexuar në mënyrë aktive tekstin (për çdo paragraf një nxënës), jemi në 

gjendje që, me anë të veçorive të gjuhës dhe të stilit, sipas shkallares: detajet, fjalët kyç 

të sjelljes së personazheve, përdorimi i ironisë, t’ia dalim mbanë të përcaktojmë: 

1. Sa nivele leximi ka ky fragment? 

“Një tekst mund të japë deri katër nivele të ndryshme leximi: letrar, moral, 

alegorik, anagogjik”. Umberto Eko 

Anagogji - metaforë 

2. Ironia fl oberiane është qëndrim i autorit apo nënkuptim i kundërshtisë që shfaqin 

sjelljet e personazheve ndaj të njëjtit realitet përmes marrëdhënies së tyre me njëri-tjetrin? 

Mbështetur në këndvështrimin e Floberit, që e fut ngjarjen dhe personazhet në 

skanerin e fi lozofi së natyraliste, mund të kemi lexuesin model, që, i nxitur nga semantika, 

do të dijë si përfundon historia dhe i lë hapësirën e nevojshme lexuesit estetik që të 

arrijë të kapë arkitekturën artistike të autorit. 

Ndërtimi i njohurive. Studim teksti 

Ndahet klasa në dy grupe. 

Grupi I - argumenton pse e tërheq përfundimi i ngjarjes. 

Grupi II - argumenton pse e tërheq arkitektura e fjalës. 

Dialog - Zgjidhet për çdo grup një nxënës që të japë dy ose tri argumente.



Mësuesi/ja ngre çështjet për diskutim, duke u përqendruar te: 

-Ema, natyrë iluzioniste apo lodër në duart e pasionit iluziv? 

-Pasioni është robëri dhe vuajtje. Kur? Pse? 

- Nëse do të vendosnim personazhin e Emës përkundruall thënies së Spinozës: 

“Njeriu i çliruar nga iluzioni bëhet shembulli i natyrës njerëzore”, cilat do të ishin disa nga 

idetë që do të na ngacmonin? 

- Ç’karakter kanë ëndërrimet e Emës: janë ëndrra prozaike apo poetike? 

- Po t’i referohemi arsyetimit të Erik Fromit: “Ëndrra është poetike, ajo fl et me gjuhën 

universale të simboleve”, a duhet gjykuar Ema për ëndrrën e saj për jetën? 

- I përshtatet Emës shprehja: “Ajo sheh ëndrra me sy hapur”? Pse? 

� 

Hapësira e fjalës 

- Midis dy ideve lidhur me ëndrrat e Emës për jetën, cila do të ishte përligjja më e 

drejtë: 

“Ëndrra që s’e ka marrë shpjegimin e saj, i ngjan një zarfi të pahapur”.Talmudi. 

“Ëndrra është rruga mbretërore për të kuptuar të pavetëdijshmen”. Z. Frojd. 

Detyrë shtëpie 

Refl eksione: Ema-Sharli te prindërit e mi?! 

Ema-Sharli, “të zgjuar” apo “të fjetur” në familjen time? 

Tema 

4.3. 

Letërkëmbimi 

si lloj i tekstit 

informues 

(Zonja Bovari) 

Nga këndshikimi i mësipërm zbulohet se cila është shfaqja e bovarizmit në fragment: 

përballja e një realiteti vulgar në kahun ku ecën personazhi i Sharlit me realitetin 

aristokratik, ku Ema kërkon të gjejë identitetin e saj njerëzor, femëror, bashkëshortor. 


- të lexojë një tekst informues të llojit të letërkëmbimit: 

a. të analizojë letrën për të evidentuar përmbajtjen dhe strukturën e saj; 

b. të zbulojë anën njerëzore të shkrimtarit; 

c. të vëzhgojë ilustrimet dhe t’i përshkruajë ato për emocionet që i përcjellin. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, citate të 

shkruara, fragmente nga fi lmi me videoprojektor. 

Konceptet kryesore: letër këmbim, struktura e letrës, përmbajtja e letrës. 





Përforcimi Diskutim Ndërtimi i shprehive studimore Punë me klasën 

205


206 


Pasi mësuesi/ja ose një nxënës/e e talentuar lexon letrën që Floberi i dërgon mikes 

së tij, Luizë Kolesë, shtrohet pyetja: 

-Cilat janë arsyet që Floberi, njeriu i mbyllur në vetvete, i quajturi eremiti i Kruasesë, 

e tejkalon vetveten, duke sfi duar realitetin e rëndomtë, në emër të dashurisë së pamasë 

për letërsinë? 

Diskutime të lira rreth pyetjes së shtruar. 


Klasa ndahet në dy grupe, të cilat punojnë sipas platformës së mëposhtme: 

Përforcimi. Diskutim 

Grupi I: Ana njerëzore e shkrimtarit 

- gjendja shpirtërore, psikologjike e shëndetësore; 

- vështirësitë e procesit krijues; 

- shqetësimi i përhershëm për të arritur majën e fjalës; 

- pakënaqësia e zakonshme e artistit nga puna e tij; 

- kërkimi i pareshtur i thellësive të reja të fjalës; 

- kundrimi i artit të fjalës si dashuri fl ijuese; 

- nxitja intelektuale vetjake që trazon botën shpirtërore të mikeshës të tij, 

Luizë Kolesë; 

- trishtimet që shkakton krijimtaria artistike dhe marrëdhëniet vetjake të 

dashurisë, dy anë të së njëjtës medalje. 

Grupi II: Përmbajtja dhe struktura e letrës: 

- koha kur është shkruar letra; 

- komunikimi me të dashurën - shpalosja e natyrës së tij; 

- udhëkryqi ku gjendet dashuria e Floberit me Luizë Kolenë; 

- ndarja e paragrafëve dhe “dialogu” që Floberi bën për jetën, dashurinë, 

krijimtarinë; 

- dëshira e Floberit për të shkruar letra të gjata, si nevojë e natyrshme që 

njeriu ka për të biseduar me pjesën tjetër të vetvetes së tij, të dashurën; 

- përkushtimi tërësor i Floberit në trajtën: Yti. 

Mësuesi/ja shtron çështjen për diskutim: 

-Letërkëmbimi: një relikte e së shkuarës apo një realitet njerëzor i gjithëkohshëm? 

Një letër për ty... (tekst i karakterit) 

Një letër e padërguar... (liriko-meditative) 

Në këtë vazhdë ata mund të lexojnë “Letra e një të panjohure” nga S. Cvajg. 

Hapësira e Fjalës 

-Ç’mendoni për citimin nga nobelisti i vitit 2010, Mario Vargas Llosa, te “Letra 

një shkrimtari të ri”, kur pohon: “Natyrisht, kur dikush, Don Kishoti apo Zonja Bovari, 

këmbëngul të përziejë letërsinë me jetën dhe rreket ta bëjë jetën të ngjashme me 

letërsinë, pasojat mund të jenë shkatërrimtare”? 

- Si projektohen në vetëdijen tuaj fjalët e Oriana Fallacit te “Letër foshnjës së 

palindur”: “ ... shpesh, gati gjithmonë do të humbësh. Por nuk guxon ta humbësh 

kurajën. Të luftosh është shumë më bukur sesa të fi tosh, të udhëtosh është shumë më

� 

Tema 

5.1: Identifi kimi 

i veçorive të 

romanit realist 

(“Manteli”) 


argëtuese sesa të arrish. Kur të arrish ose të fi tosh, do të ndjesh një zbrazëti të madhe. 

Dhe, që ta tejkalosh atë zbrazëti, duhet përsëri të nisesh në rrugë”. 

-Ç’mendime zgjojnë te ju këto fjalë të nobelistit Otavio Paz: 

“Artisti është intelektual, edhe pse intelektuali mund të mos jetë artist”. 

Detyrë shtëpie. Pasi të lexoni letërkëmbimin e E. M. Remarkut me Marlene Dietrih, shkruani një ese 

meditative me temë: “Njeriu edhe kur e ka pushtuar lavdinë, ka nevojë për një zemër njerëzore që e 

çmon dhe e do”. 


- të identifi kojë veçoritë e romanit realist: 

a. të dallojë veçoritë e stilit të Gogolit, për t’i vendosur në kontekstin e romanit; 

b. të evidentojë veçoritë kyç të subjektit të romanit; 

c. të komentojë fragmentin e romanit duke u ndalur te: 

- paraqitja realiste e atmosferës së kohës, 

- karakterizimi i personazheve, 

- koha dhe identifi kimi i personazheve që janë lënë të papërcaktuara; 

ç. të komentojë me shkrim një fjali kyç për të evidentuar ironinë e shkrimtarit. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate të 

shkruara, portreti i Gogolit, titujt e veprave të përkthyera në shqip. 

Konceptet kryesore: roman realist, hierarki e vlerave, burokraci, realizëm. 



Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Nxitje e diskutimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Studim teksti Të nxënit me bashkëpunim Punë në grupe 



Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet: 

- Ç’është burokracia shtetërore? 

- Ç’dini për burokracinë shtetërore? 

- Keni lexuar ndonjë vepër që e trajton këtë dukuri? Nëse e keni lexuar veprën e 

Dritëro Agollit “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”, ç’mendim keni për burokracinë? 

- Ç’ju sjell ndër mend termi realizëm? Kujtoni një vepër të letërsisë së huaj që e keni 

studiuar vitin e shkuar. 

- Ç’ju ka mbetur në kujtesë nga tregimi “I trashi dhe i holli” i Çehovit? Ky tregim i përket 

“muzeut” të Fjalës apo vazhdon të fl asë edhe sot aktualisht? Ku duket aktualiteti i tij? 

207


208 


a. Në rrjedhën letrare të realizmit, që daton në harkun kohor 1800-1890, veç Çehovit 

në letërsinë ruse, shfaq personalitetin e vet edhe N. Gogoli. Veçantitë e stilit të Gogolit 

do të shihen në kontekstin e novelës “Manteli”. 

Klasa ndahet në dy grupe dhe në dyshe lexojnë materialin në tekst dhe nxjerrin të dhënat. 

Grupi I - Veçoritë e artit gogolian (në përgjithësi) 

Grupi II- Veçoritë e novelës “Manteli” 

Grupi I 

vepër realiste 

paraqit në thellësi 

situata dhe personazhe 

Veçoritë e artit 

ironi dhe sarkazëm 

nota humori të trishtuar 

ndërthurr simbolikën 

me fantastiken 

Situata ka për dekor një institucion shtetëror. Protagonisti Akaki Akakieviç është një 

nëpunës i rëndomtë i administratës cariste. Personaliteti i tij zbulohet në një drejtim: 

ai është një kopist i thjeshtë në një zyrë anonime. Anonimati i Akakieviçit shfaqet: në 

emrin, në pamjen, në jetën e izoluar, në varfërinë, në mungesën e reputacionit, në 

zhvleftësimin e tërë jetës së tij, që duket si një tallje planetare. 

Veçoritë kyç që hedhin dritë mbi ngjarjen 

- Njeriu i Madh, si antipodi i të padukshmit, kopistit Akaki Akakieviç. 

“Mbretëria” e Njeriut të Madh: arbitrariteti, fodullëku, krenaria, brutaliteti, shpërfi llja, 

verbëria shpirtërore, mungesa e njerëzores, karakteri i zvetënuar, kapadaillëku, 

mendësia burokratike, sipas së cilës një nëpunës anonim është thjesht një numër në 

administratë. 

- “Mbretëria” e Akaki Akakieviçit: një emër i rëndomtë, një veshje mjerane, një post 

poshtërues, një objekt talljeje, një qenie dështake që meriton vetëm talljen. 

Pasuria e tij e vetme: manteli i dalë boje, i konsumuar, i mjerë si tërë jeta e tij. 

- Dueli i dy “mbretërive” nis me ankimin e kopistit Akakieviç, që policia të gjejë hajdutët 

e palltos së tij të re nën shtytjen e Njeriut të Madh. Situatë paradoksale, ku njerëzorja 

konsiderohet e padenjë për të regëtirë diku, përkundër arrogancës së shtetit. I munduri 

i këtij “dueli” mbetet Akakieviçi; “fi timtari”, Njeriu i Madh arbitrar. 

- Drama e njeriut të vogël, pa përkrahje, anonim, përballë realitetit të frikshëm që 

fyen e poshtëron këdo që s’i përket “sërës” së të paskrupujve. A është një rast i veçuar 

Akakieviçi apo një dukuri shoqërore, qytetare-historike? 

Mungesa e informacionit për Njeriun e Madh. Anonimati i tij është më i mjerë se i 

kopistit, ngaqë buron prej karakterit të tij.


Grupi II 

mjedise dhe karaktere reale 

rrëfi m realist 

elemente fantastike 

dhe simbolike 


përshkrimi i imët i situatave 

dhe personazheve 

Manteli 

personazhi tip 

trillimi fantastik 

ironi e hollë - sarkazëm 

subjekti i thjeshtë 

b. Studim teksti 

Koment i fragmentit 

Paraqitja realiste e kohës: administrata cariste, hierarkia burokratike e anashkalon 

dhe e përçmon hierarkinë e vlerave. 

Mendimi, qëndrimi dhe trajtimi despotik i “Njeriut të Madh” për të përligjur paaftësinë 

për të bërë diçka, duke zgjedhur prepotencën si mjetin e tij të luftës dhe të autoritetit. 

Ndahet klasa në dy grupe, 

Grupi I – bën komentin rreth fi gurës së Njeriut të Madh, 

Grupi II – bën komentin rreth Akaki Akakieviç dhe lexohen në tekst pjesët ku autori 

bën përshkrimin e këtyre dy fi gurave. 

a. Trajektorja e personazheve 

Njeriu i Madh - posti që mban - arbitrariteti që shfaq. 

Akaki Akakieviç - detyra që kryen - përulësia. 

Doktori - përcaktimi i diagnozës - sugjerimi për arkivolin. 

Autoritetet - shpërfi llja ndaj jetës dhe ndaj vdekjes të protagonistit. Akakieviçi ishte 

një numër, jo një jetë, që u fshi sikur të mos kishte qenë kurrë. 

Shkrimtari - rrëfyesi i ngjarjes - keqardhje e fshehur - avokatia e heshtur për një 

qenie anonime që iku pa lënë gjurmë. 

b. Papërcaktueshmëria e kohës dhe e personazheve 

Element i qëllimshëm për ta nxjerrë nga shoqëria cariste në nivele universale. Epoka 

të ndryshme kanë gjithmonë Njeriun e tyre të Madh dhe kopistin mjeran si dukuri të 

përhershme shoqërore, historike dhe njerëzore, që përcjellin mesazhin e arbitraritetit 

të pushtetit. 

Mësuesi/ja hap diskutimin në klasë duke vënë përballë veprën “I trashi dhe i holli” 

dhe “Manteli”, duke i udhëzuar nxënësit të gjejnë pikat e përbashkëta dhe të ndryshme 

që kanë këto dy vepra. 

-Ku shfaqen pikëtakimet e tyre? 

-Piramida e pushtetit dhe njeriu i vogël, i papërfi llshëm, viktimë e mjerimit të tij 

209


210 

Detyrë shtëpie. Komentoni me shkrim se ç’ka dashur të kumtojë autori me fjalinë: “Duhet të them 

se, për tërë këtë çështje, nuk u interesua as ai që po tregon këtë ngjarje”. 

� 

Tema 

5.2. Koment 

nga fragmenti 

“Manteli” 

njerëzor mbeten thjesht realitete letrare apo janë realitete gjithëkohore në shoqërinë 

njerëzore? 

Pyeten nxënësit nëse e kanë lexuar “Procesin” e Kafkës. Ata nxiten të renditin disa 

nga dukuritë e ngjashme që lihen re edhe në novelën “Manteli”. 

Ngjashmëria 

Pushteti është i verbër për ta parë njeriun, sado “i vogël” dhe “i padenjë” të duket, për 

shkak të funksionit të tij zyrtar dhe gjendjes “së ulët” shoqërore. 

-Cilat janë arsyet kryesore që huazojnë natyrën e njeriut “të vogël”, kur bëhet “Njeri 

i Madh”? 

-Portretizoni një njeri “të vogël” që është bërë “Njeri i Madh”, të cilin keni pasur rastin 

ta njihni përmes përvojave tuaja ose të prindërve tuaj. 

-Është e mundur që një individ, edhe pse vjen nga një formim i lakmueshëm 

intelektual, të harrojë që ka qenë “i vogël” kur bëhet “Njeri i Madh” dhe cilat janë disa 

nga rrethanat? 


Oskar Uajld pohon në njërën nga aforizmat e tij, se “mediokriteti është krim”. Shihni 

një shteg që të çon te kjo e vërtetë, në kuptimin e raporteve ndërnjerëzore në novelën 

“Manteli”. 


a. të komentojë fragmentin e veprës duke u ndalur te: 

- struktura e fragmentit, 

- rrëfyesi si dëshmitar i pranishëm, 

- ndërhyrja e autorit në tekst, 

- gërshetimi i paraqitjes realiste me elementin simbolik, 

- gjuha dhe stili i veprës, 

- përdorimi i ironisë, 

- karakterizimi i gjuhës së personazheve në paragrafët dialogues; 

b. të përmbledhë tiparet e personazheve në tabelën me veçoritë e përshkrimit; 

c. të lexojë një tekst informues, për të gjykuar mbi dukurinë e nënshtrimit të 

nëpunësit para titullarit; 

ç. të vëzhgojë pikturën dhe të përshkruajë me gojë portretin e shkrimtarit.




fragment nga drama “Revizori” e Gogolit. 

Konceptet kryesore: element simbolik, kërcim stilistik, ironi, stil gogolian. 






Struktura e fragmentit 

Pasi lexohen disa pasazhe të fragmentit në f. 154, mësuesi/ja shtron pyetjet: 

-Ç’karakter ka teksti që sapo u lexua? 

Në këtë tekst spikat “metanarrativiteti si përsiatje që bën teksti mbi veten dhe natyrën 

e vet ose si ndërhyrje e zërit të autorit që përsiat rreth asaj që rrëfen dhe madje thërret 

lexuesin që t’i ndajnë bashkë përsiatjet e tij”. (Umberto Eko) 

Arkitektura e fragmentit, e ndërtuar mbi gërshetimin e paraqitjes realiste me elementin 

simbolik, na çon drejt thënies së Çarls Xhenksit: “... vepra e artit i drejtohet njëkohësisht 

një publiku elitar, duke përdorur kode “të larta” dhe një publiku masiv, duke përdorur 

kode popullore”. 

-Ku shfaqen dy kahet në shkrirjen me njëri-tjetrin? 

Kjo shumësi “zërash”, që futen në shtratin e rrëfi mit dhe në tablonë e strukturës më 

të plotë me kërcimet stilistike, me ndërthurjet e rrëfi mit në vetën e tretë e në vetën e 

parë, pa lënë pas dore ligjëratën e drejtë dhe të zhdrejtë, e çon rrjedhën e ngjarjes e të 

jetës në kufi jtë e ironisë. 


Punohet rubrika Refl ektoni për gjuhën dhe stilin. 

-Ç’është ironia? 

Ironia është tallje (për dikë a për diçka), që bëhet në mënyrë të hollë e të mbuluar, 

duke folur gjoja me gjithë mend; qesëndi. Ndërsa këtu, shkrimtari, duke u dhënë fjalëve 

dhe shprehjeve një kuptim të kundërt nga ai që kanë në të vërtetë ose duke bërë sikur 

pranon të kundërtën e asaj që mendon, përqesh e vë në lojë personazhet. 

Ironia shfaqet si pohim kundërthënës. Intuita e lexuesit zgjohet për të deshifruar 

mesazhin nga konteksti dhe nga intonacioni i veçantë i thënies. Nënkuptimi ose parakuptimi 

i marrësit të mesazhit arrin të kapë thelbin e vërtetë të thënies. 

- Ironia në fragmentin “Takimi me Njeriun e Madh” i ka rrënjët te njohja e mirë e personazheve 

nga Gogoli dhe nga vëzhgimi i kujdesshëm i ngjarjeve, që i jep dorë stilit gogolian të shpërfaqë 

nënvizimet ironike, dykuptimësitë e fshehura brenda morisë së fjalëve. 

- Ironia në këtë tregim përtej përdorimit fi llestar, zbulon këndvështrimin ironik të 

Gogolit ndaj realitetit ku arbitrariteti i pushtetit nuk e fsheh dot as mediokritetin, as 

anonimitetin, as dehumanizimin e njeriut pa asnjë meritë, që ulet në një fron të lartë 

shtetëror. Përdorimi i ironisë në novelën gogoliane nuk e përkufi zon atë si vepër të 

211


212 


� 

letërsisë humoristike. Përkundrazi, ironia si këndvështrim dhe si interpretim trazon te 

lexuesi dhimbjen për njeriun “e vogël”, që, ku i dihet, një ditë mund të jetë ai vetë. 

- Ironia e përdorur shfaq karakter ndërtekstual, ngaqë edhe pse të fut në lojën e 

leximit të dyfi shtë, ravijëzon një përzgjedhje lexuesish, që dinë t’i vihen në ndjekje 

ecurisë së saj. 

-Gjuha e personazheve si vizatim i karaktereve 

Relievi i personalitetit të Njeriut të Madh, nga mungesa e informacionit se cili ishte, 

deri te shqiptimi rëndë-rëndë i fjalëve, që janë themeli i sistemit: “Rreptësi, rreptësi dhe 

vetëm rreptësi”. 

Trajektorja që përcakton personalitetin e Akaki Akakieviçit shfaqet nëpërmjet fjalëve 

që zgjedh autori të vendosë në gojën e tij. Pritja dhe heshtja gjithashtu fl asin. Belbëzimet 

e tij vijnë si rezultat i presionit nga autoriteti vulgar i Njeriut të Madh. Alivanosja që i bie 

kopistit vjen nga tërsëllëma e gjeneralit. 

Personazhet episodike dhe reagimet e tyre në konfi gurimin e situatës paradoksale. 

Hapet diskutimi për tekstin informues të Gogolit. 

“Manteli” si simbol i fi lozofi së burokratike mediokre, që ka shtegtuar në letërsinë 

ruse nga Turgenievi, Dostojevski deri te Sollzhenicini, evidenton raportin e njeriut të 

zakonshëm me arbitraritetin e pushtetit. 

Detyrë shtëpie: Duke njohur personalitetin e Dhimitër Paskos (Mitrush Kuteli), ç’mendoni për 

pasurinë leksikore të shqipërimit prej tij të veprës “Manteli”? 

Tema 

7.1: Veçoritë 

e novelës 

realiste 

(Studenti në 

shtëpi) 



• të identifi kojë veçoritë e novelës realiste: 

a. të analizojë veçoritë e stilit të Migjenit; vendosja në kontekstin e novelës; 

b. të lexojë fragmentin dhe të mbajë shënime për të plotësuar skedën e analizës; 

c. të komentojë fragmentin e novelës duke u ndalur te: 

- subjekti, 

- mjedisi dhe koha, 

- elementet parapërgatitore, 

- detajet antonimike, 

ç. të shkruajë përmbledhjen e dy pjesëve. 


portreti i Migjenit, trashëgimia e veprave të tij. 

Konceptet kryesore: prozë migjeniane, gjetje migjeniane, ankth moral. 


Parashikimi Pyetje-përgjigje Nxitje e diskutimit Punë me klasën 


Përforcimi Diskutim Ndërtimi i shprehive studimore Punë me klasën

Parashikimi: Pyetje-përgjigje 

� 


Klasa ndahet në tri grupe që nxjerrin nga një përfaqësues, të cilët lexojnë fragmentin 

e parë të novelës, duke iu dhënë mundësi të tjerëve të listojnë disa nga veçoritë e 

prozës migjeniane, sipas kësaj trajektoreje: 

-Ç’lloj ngjyrash dhe shtresash refl eksive kuptimore vihen re në të? 

-Ç’impulse mendimi zgjon kjo prozë? 

-Në ç’përmasa frika konceptohet si patologji në këndvështrimin e Migjenit? 

-Njeriu i neurotizuar nga frika është një gjetje e bukur artistike migjeniane apo një 

realitet shoqëror ekzistencial? 

-Pasi përfundohet leximi, a mund të ballafaqohemi me konceptin e maskës dhe të 

hipokrizisë si zanafi lla e shqetësimit njerëzor për kohën, që modelon Migjeni në këtë 

novelë? 

Duke lexuar përmes rreshtave, në përpjekje të kapjes së frymës që ka proza 

migjeniane, dallohet, qoftë edhe turbull, shndërrimi i ankthit moral në ankth shoqëror, i 

njeriut dhe i familjes në udhëkryq? 

Nëse novela “Studenti në shtëpi” rreh të trajtojë temën e ballafaqimit të dy moraleve, 

njërit të rrejshëm që haset në përditshmërinë njerëzore, dhe tjetrit si konvencion, si 

normë që çdo ditë e më shumë shkërmoqet, a e ruan aktualitetin kjo pjesë e trashëgimisë 

migjeniane në realitetin e kohës sonë? 


Pasi diskutojnë çështjen e shtruar më sipër, nxënësit bëjnë skedën e analizës sipas 

grupeve në të cilat kanë punuar. 

Përforcimi. Diskutim. 

Studiuesi Mark Gurakuqi ka thënë: “Artistikisht Migjeni është një fenomen në letërsinë 

tonë. Por jo një fenomen i rastit dhe i pashpjegueshëm. Atë e lindi koha. Ai është pjellë 

e kërkesave të kohës.” 

-Nisur nga ky arsyetim i M. Gurakuqit, a mbetet vërtet Migjeni një fenomen në 

letërsinë shqiptare dhe pse? 

Më pas vazhdon komenti i fragmentit sipas shkallares: 

detajet antonimike 

-përgjegjësia e Nushit dhe 

pengesa patriarkale 

-kodi moral dhe turpi elementet parapërgatitore 

-atmosfera mbytëse mjedisi dhe koha 

-përshkrimi fi zik i mjedisit 

-mjedisi i vogël 

subjekti; dy pjesë 

-kthimi I i Nushit 

-kthimi II i Nushit 

Detyrë: Nxënësit të shkruajnë në shtëpi përmbledhjen e dy pjesëve, jo më tepër se një faqe fl etoreje, 

duke i vendosur secilës një titull të ri. Nxënësit të komentojnë shprehjet: 

-Paradokset e kohës në novelën “Studenti në shtëpi”. 

- A ka diçka nga Ema brenda personazhit të Ages. 

213


214 

Tema 

8. 2. Koment 

nga fragmenti 

“Studenti në 

shtëpi” 


• të komentojë fragmentin duke u ndalur te: 

a. portretizimi i personazheve; 

b. fjalët kyç që realizojnë ironinë; 

c. kundërvënia ndërmjet botës mashkullore ndaj asaj femërore 

kodi moral; 

ç. shkaqet dhe pasojat e veprimit të personazheve 

d. të përshkruajë një nga marrëdhëniet e personazheve (baba-bir, burrë- 

grua, motër-vëlla). 


shkruara (M. Raifi ). 

Konceptet kryesore: pseudomoral, botë mashkullore, konservatorizëm. 







Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet: 

-Në ç’raporte qëndrojnë njeriu dhe morali shoqëror në këtë vepër? 

- Nisur nga përballja e njeriut (personazheve në novelë) me pseudomoralin, si falsitet 

që i ngjan maskës, a mund t’i portretizojmë personazhet të ngacmuara nga ideja e 

studiuesit Mensur Raifi që pohon: “Ai (Migjeni) apelon në revoltën e njeriut: pse e lejon 

ai që të shkelet dinjiteti i tij?” 


U kërkohet nxënësve të lexojnë fragmentin në libër dhe të nxjerrin fjalët kyç që 

zbulojnë ironinë. 

Koment 

Në novelë theksohet primitivizmi dhe arkaizmi i marrëdhënieve familjare si burgim 

i çdo lirie të komunikimit njerëzor. Një baba autoritar, që fjalën e ka “ligj”. Trajtohet 

konservatorizmi familjar dhe iluzionet e Nushit, se “qytetërimi” që ai solli do të përballen 

për të arritur ndryshimin, që s’duket askund dhe nuk ndodh kurrë. Idealizmi i Nushit 

shfaqet si një fl akë kashte, që nxjerr në pah lustrën, fasadën e marrëdhënieve të 

dështuara njerëzore. Despotizmi në marrëdhëniet familjare nuk e lejon kurrë ngrehinën 

e shtëpisë të jetë “Familje”. 

-Kundërvëniet mes botës mashkullore dhe asaj femërore. 

Psikologjia shoqërore patriarkale e kundron gruan, femrën, vajzën si një qenie të 

dorës së dytë në familje dhe në shoqëri. Ajo ka vetëm një udhë: t’i nënshtrohet verbazi 

pushtetit mashkullor. Nëse brenda familjes mungon liria e mendimit dhe e komunikimit 

njerëzor, a nuk kthehet çdo raport në një maskaradë të përditshme, që i largon çdo ditë 

e më shumë njerëzit nga njëri-tjetri?


� 


-Superioriteti mashkullor dhe inferioriteti femëror. 

Nëna e Nushit të kujton një person pa emër, pa individualitet, pa personalitet, thjesht 

një hije e të shoqit që ka për detyrë vetëm të bindet. Agen e kërcënon i njëjti fat, por ajo 

e sfi don, duke zgjedhur tradhtinë bashkëshortore. 

-Kodi moral 

-Ku qëndron vlera e moralit njerëzor? 

Morali si nevojë e qenies njerëzore duhet të njohë dhe të komunikojë më mirë me 

vetveten dhe të tjerët. Morali si projeksion i dy koordinatave: i historisë dhe i shoqërisë 

njerëzore që shpalosin natyrën e njeriut. Një nga personazhet më të spikatura të mendimit 

fi lozofi k të shekullit XX, Izajah Berlin, pohon: “Fakti që njerëzit komunikojnë mes tyre, 

nënkupton ekzistencën e një minimumi kategorish dhe konceptesh morale të përbashkëta. 

Kategoritë morale - dhe përgjithësisht ato të vlerësimit - nuk janë aq të pandryshueshme 

sa ato të perceptimit të botës fi zike, por nuk janë aq relative apo të mjegullta siç i bëjnë, 

pa e vrarë mendjen shumë, ku disa autorë duan t’i kundërvihen dogmatizmit objektivist 

klasik”. Duke marrë shkas nga citimi i mësipërm, ç’kod moral ndeshim në realitetin e 

novelës “Studenti në shtëpi”? Ku shfaqet kalcifi kimi i kodit moral njerëzor? 

- Si shfaqen vizionet dhe përfytyrimet që personazhet kanë për jetën? 

Mendimi artistik migjenian rreket të krijojë portretin e personazheve, duke dalluar 

motivet, qëllimet dhe zgjedhjet që bëjnë ata në varësi të situatave ku jetojnë. 


Zhan-Zhak Ruso në veprën e tij “Kontrata sociale” thotë: “Njeriu ka lindur i lirë, por 

gjithkund ai është në pranga”. Në këndvështrimin migjenian të jetës, të pasqyruar te 

“Studenti në shtëpi”, si mund të përcaktojmë “prangat” që e burgosin lirinë e njeriut? 

“Në qoftë se ligjësitë që përcaktojnë fenomenet e botës që na rrethon do të 

përcaktonin gjithçka, atëherë moraliteti nuk do të ekzistonte dhe lirisë do t’i mungonte 

përgjegjësia morale”. 

Emanuel Kant 

Detyrë shtëpie. Bëni përshkrimin e një marrëdhënieje mes personazheve (baba-bir, burrë-grua, 

vëlla-motër). 

- Ç’do të ndodhte në shoqërinë njerëzore nëse lirisë do t’i mungonte morali? 

Tema 

9.3. Koment 

nga fragmenti 

“Studenti në 

shtëpi” 

Shënim: Sugjerohet leximi i librit “Letër babait” i Franc Kafkës. 


• të komentojë fragmentin me këto synime: 

a. të nxjerrë mesazhin dhe ta interpretojë atë, - domosdoshmëria e ndërrimit 

të shoqërisë me një moral të gënjeshtërt; 

b. të evidentojë veçoritë e stilit, - çmitizimi i heroit, 

c. të analizojë gjuhën stilistike dhe fi guracionin: epiteti, metafora, krahasimi, 

ironia e sarkazma, 

ç. të plotësojë në skedë tri çështje kryesore të dala nga novela, 

d. të bëjë një diskutim me temë sociale. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate të shkruara 

nga Zhan-Pol Sartri dhe Ali Aliu. 

215


216 

Konceptet kryesore: çmitizim i heroit, nuanca fejtonistike, dramaticitet i kohës. 





Përforcimi Nxjerrja e përfundimeve Ndërtimi i shprehive studimore Punë në grupe 



Mësuesi/ja shtron pyetjen para nxënësve: 

-A i përshtatet fi lozofi së krijuese migjeniane mendimi i Zhan-Pol Sartrit: “Vuajtja 

aktive hap rrugën e revoltës dhe të lirisë”? 

Punë në grupe. 

Grupi I - përcakton mesazhin, duke u përqendruar në klithmën e Migjenit që i kërkon 

shoqërisë ndryshimin, jo atë formal, por atë thelbësor, që të mos vdesë çdo ditë nga 

mashtrimi i vetvetes. 

Grupi II - synon të interpretojë në rrafshin njerëzor, shoqëror, historik, mesazhin 

e artikuluar nga grupi i parë. Nisur nga ballafaqimi i dy kaheve që bartin dy grupet, a 

mund të arrijmë në përfundimin se Migjeni ia doli mbanë të sillte artistikisht dhimbjen 

e vuajtjen e tij njerëzore, duke na kujtuar shprehjen proverbiale të Rusoit: “Më mirë t’i 

shohësh prangat e tua ashtu siç janë, sesa t’i zbukurosh me lule.”? 

Punohen rubrikat Stili dhe Gjuha. 

Mësuesi/ja pasi i ndan në dy grupe nxënësit, i lë për disa minuta të studiojnë tekstin 

dhe të përqendrohen në çështje të tilla si: 

Grupi I - Çmitizimi i heroit dhe i kulteve 

Në veprën e Migjenit kërkimi i së vërtetës dhe i dinjitetit njerëzor gjenden përballë 

bastardimit dhe degjenerimit, për shkak të një realiteti që e vret njeriun me anë të mjerimit 

ekonomik dhe shpirtëror, që jo rrallë fshihet pas hipokrizisë. Sipas studiuesit Mensur 

Raifi : “Migjeni denoncoi tri ligësitë më të mëdha të shoqërisë: mjerimin, injorancën dhe 

korrupsionin e famshëm moral”. Realiteti shoqëror i ul nga piedestali “monumentet” apo 

mitet, sepse “madhështia” e njeriut nuk është gjë tjetër, veçse tragjikomedi. 

Grupi II - Gjuha stilistike, fi gurat mbizotëruese 

“Fondi leksikor i Migjenit është diçka më modest nga ca bashkëkohanikë të tij, e, 

megjithatë, ai arriti të thotë më shumë dhe më fuqishëm se secili në kohën e tij”. Ali Aliu 

“Mendimi i Migjenit ekspozohet në fund si fjalë e atij që jep gjykimin defi nitiv, për 

arsye se artisti nuk ia del ta bindë lexuesin me objektivitetin e vet”. Rexhep Qosja. 

-Ironia, satira dhe sarkazma. Dukuri interesante mbetet rruga nëpër të cilën ironia, 

satira dhe sarkazma bashkëveprojnë si reagim ndaj personazheve dhe jetës së tyre. 

Ato evidentojnë se burimi i tyre qëndron në dramaticitetin e kohës. Ironia ndonjëherë 

merr nuanca fejtonistike, në vend që të ishte pjesë e karakterizimit të personazheve. 

Qëndrimi kritik ndaj realitetit shoqëror e çon Migjenin tek ironia, që edhe pse nuk është 

orvatje për zgjimin e ndërgjegjes së atyre që i fshikullon fjala e tij, shpreh ndjeshmërinë 

ndaj plagëve nën të cilat lëngon shoqëria shqiptare.



Në këtë fazë të orës mësimore bëhet plotësimi i skedës për tri çështje kryesore. 

Klasa ndahet në tri grupe. Çdo grup zgjedh një nga çështjet e mëposhtme për 

diskutim: 

-Shtëpia si streha që pret kurdoherë kthimin tënd. 

-Falsiteti moral e zhvesh simbolin e shtëpisë nga bukuria e tij. 

-Kodi moral, një asfi ksi shpirtërore apo standard i dinjitetit njerëzor. 

-Kodi moral dhe njeriu, dy paralele që nuk takohen askund. 

-Morali si një udhë që e gjen Un-in e humbur. 

-Kodi moral, një arkaizëm shoqëror, një vlerë muzeore apo një realitet ku njeriu 

shndërrohet në individ. 

� 

Për të nxitur debatin 

Nxënësve u kërkohet të lexojnë citatet e mëposhtme dhe të komentojnë, diskutojnë, 

dhe të debatojnë rreth tyre, duke i parë të lidhura me temat që përzgjodhën: 

“... më pëlqejnë idealet e humbura, sepse ato kërkojnë një shpirt të tërë, të 

barasvlershëm me dështimet dhe me fi toret e veta kalimtare”. Alber Kamy 

“Kur një njeri bëhet plotësisht individ, kjo është njësoj si me një lumë që, pasi është 

zvarritur më kot nëpër rrjedhat anësore apo moçalet, papritur gjen sërish shtratin e vet”. 

Karl Gustav Jung 

-Kodi moral është në shërbim të njeriut apo njeriu në shërbim të kodit moral? 

Detyrë shtëpie. Shkruani një ese me temë “Unë, studenti në shtëpi...” 

Tema 


e romanit 

në letërsinë 

bashkëkohore 

(Gjenerali i 

ushtrisë së 

vdekur) 



• të identifi kojë veçoritë e romanit në letërsinë bashkëkohore: 

- të analizojë karakteristikat e romanit bashkëkohor; 

- të analizojë rolin e groteskut dhe të paradoksit në roman; 

- të evidentojë rolin e Kadaresë në letërsinë shqiptare. 


shkruara, videoprojektor me sekuenca nga fi lmi me të njëjtin titull, fragmente televizive 

nga intervistat e Kadaresë, dhënia e çmimeve ndërkombëtare etj. 

Konceptet kryesore: roman bashkëkohor, univers letrar, fantazmagori, shtresëzime 

kuptimore, asociacione fi lozofi ko-historike, jetëvdekje mitike. 




Përforcimi Nxjerrja e përfundimeve Ndërtimi i shprehive studimore Punë me klasën 

217


218 


Mësuesi/ja pasi ka dëgjuar nga 2-3 nxënës leximin e detyrës së shtëpisë dhe pasi 

janë dhënë vlerësimet për punën e tyre, shtron para klasës pyetjet: 

-Cila është vepra e Kadaresë që ka lënë gjurmë te ju? 

-Ç’vend zë Kadareja në letërsinë mbarëkombëtare shqiptare? 

-Cili është vlerësimi botëror i Kadaresë? 

- Në vazhdën e përfaqësimit emblematik të kombit shqiptar përmes Gjergj Kastriotit 

dhe Nënë Terezës, a mund ta përmbyllë këtë triptik Kadareja? 

-Cilat vepra të tij janë ekranizuar në kinematografi dhe cilat janë dramatizuar në 

teatër? 

-Ç’tematika përfshin universi letrar i Kadaresë? 

-Pse Kadareja ka zgjedhur një shtëpi botuese të quajtur “Onufri” për t’u prezantuar 

në gjuhën shqipe? 

- Një nga personalitetet më të njohura të fjalës poetike, Alen Boske (Alain Bosquet), 

i ka shkruar jurisë së çmimit “Nobel” këto fjalë: “Sado e ndryshme që të jetë Shqipëria 

nga Suedia apo Franca, ajo ka nxjerrë në dritë një gjeni. Kadareja njihet në të gjithë 

planetin; të kurorëzosh Kadarenë nuk do të thotë ta emanciposh atë: do të thotë të 

emancipoheni vetë ju”. 

- Ç’mendoni për vlerësimin e Boskesë? 

- Cilët janë trofetë letrarë kombëtarë dhe botërorë që ka marrë Kadareja? 

(Të ndërtohet “gjeografi a” e tyre në mënyrë grafi ke, duke përfshirë gjuhët e huaja në 

të cilat është përkthyer.) 

Ndërtimi i njohurive: Studim teksti 

Për të analizuar veçoritë e romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, mësuesi/ja e 

ndan klasën në tri grupe dhe secili grup trajton një çështje të caktuar, p.sh: 

Veçoritë e romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” 

Grupi I: Paradoksi i titullit - natyra e tij groteske. 

Koment 

Ushtria është simbol i forcës, i fuqisë, i autoritetit, prezantimi dinjitoz i shtetit, sipas 

fi lozofi së fashiste që besonte në vizionin e saj madhor, me destinacion për të pushtuar 

hapësira të reja. Plotësimi i mesazhit të fshehur që vetë titulli bart: ushtri e vdekur. 

Në këtë moment nxënësit duhet të bëjnë një përqasje të veprës së Kadaresë me 

veprën e Gogolit “Frymë të vdekura”. Një ushtri mund të jetë fi timtare ose humbëse, 

por kurrsesi e vdekur. Kjo e kapërcen çdo kuptim dhe i hap udhë absurdit. Shtresimet 

kuptimore shtrihen horizontalisht dhe ngrihen vertikalisht, sidomos kur në krye të një 

ushtrie të vdekur vendoset Gjenerali. Loja e Kadaresë me fjalën dhe thellësinë e saj 

krijon një fantazmagori me përmasa planetare, ngaqë përball Jetën me Vdekjen jo 

më thjesht si realitete historike kombëtare, por si realitete universale, që sa më thellë 

shtyhen në kohë, aq më larg shkojnë në hapësirë, duke e kapërcyer shqiptaren, për 

ta kthyer atë në gjithëkohësi mbarënjerëzore. Ai, duke i bërë autopsinë dyluftimit të 

përjetshëm mes Robërisë dhe Lirisë, shpalos fatalitetin kozmik nga individi te kombet.

Palimpseskompozita, 

vjen 

nga greqishtja 

palim - përsëri - e 

psestos - “i fshirë, 

i gërvishtur”. 

Kështu quheshin 

pergamenat 

me shtresa 

dorëshkrimi 

njëri mbi tjetrin. 

Pergamena, 

lëkura, në lashtësi 

ishte lëndë e 

kushtueshme 

dhe murgjit e 

kuvendeve të 

varfra fshinin 

shkrimet e vjetra 

që nuk u hynin më 

në punë, me larje 

të thata bimësh 

dhe shkruanin mbi 

të. 


� 


Grupi II: Fabula e romanit 

Koment 

Fabula e romanin ka një sens tronditës historik dhe i jep gjithashtu mundësi lexuesit 

të depërtojë në hapësirën e pafundme të mendimit fi lozofi k, që nga zanafi lla e një 

misioni ushtarak që duhet të mbledhë të vrarët gjatë Luftës së Dytë Botërore, kthehet 

në një kumt mitik mbi fatin që e pret pushtuesin e çdo lirie. Konkretja dhe abstraktja si 

rrallëherë bashkëveprojnë për të përftuar nivele interpretimi të natyrës palimpsestike, 

gjë që i jep veprës një frymëmarrje mirëfi lli sa homerike, aq edhe shekspiriane. 

Grupi III: Raporti jetë-vdekje 

Koment 

Raporti më thelbësor në roman mbetet ai mes Jetës dhe Vdekjes. Fuqia e pazakontë 

e fjalës së Kadaresë që sondon thellësi të papërfytyrueshme dhe arrin lartësi mahnitëse, 

sjell më tepër se thjesht atmosferën apo dekorin e baladave shqiptare, thelbin e 

Jetëvdekjes si universalitet, që vjen nga përjetësia dhe shkon në përjetësi. Dramaciteti 

i fshehur brenda “qetësisë” së fjalës e bën më të qartë karakterin meditativ dhe zgjon 

pareshtur imazhe, mendime, interpretime, asociacione fi lozofi ko-historike, duke bërë që 

rrathët koncentrikë të kontekstit të projektojnë simbolika njerëzore të pafundme. Beteja 

mes së shkuarës dhe të sotmes nuk ka mbetur një muzeologji letrare e mbyllur në një 

panair artistik fjale. Tragjizmi i kësaj beteje përcillet në mënyrë unikale si një interpretim, 

ku çdo kohë dhe çdo individ gjen kodin për ta mistifi kuar historinë, sa më tepër e njeh 

atë. Jetëvdekja mitike merr gjithmonë e më shumë karakter labirintik, gjë që e bën 

romanin të shpërfaqë natyrën e tij kozmike. 

Mësuesi/ja hap diskutimet në klasë duke parashtruar temat: 

- Natyra mitike e romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”. 

-Historia si mit apo miti si histori? 


“Xhojsi ka luajtur me fjalët, Borgesi me mendimet”. Umberto Eko. 

Po Kadareja me çfarë luan për ta përcjellë mesazhin e tij? 

Detyrë shtëpie. Shkruani një ese fi lozofi ke me titull: “Kadareja si interpret fi lozofi k i historisë.” 

219


Tema 


e romanit 

“Gjenerali i 

ushtrisë së 

vdekur”, 

si letërsi 

bashkëkohore 

220 


- të analizojë veçoritë e romanit duke u ndalur te: 

a. subjekti dhe personazhet, 

b. fi gura qendrore e groteskut, 

c. koha e luftës dhe koha e tashme e sinkronizuar, 

ç. rrëfi mi shumëzërësh, 

d. momentet kyç të zhvillimit të rrëfi mit, 

dh. roli i përshkrimit, 

e. mesazhet dhe interpretimet e hapura. 


portreti i Ismail Kadaresë, trashëgimia e tij në prozë. 

Konceptet kryesore: kohë e sinkronizuar, natyrë profetike e fjalës, reliev shpirtëror, 

simetri historike, rrëfi m shumëzërësh, metanarrativitet. 



Parashikimi Përvijimi i të menduarit Nxitje e diskutimit Punë me klasën 




Mësuesi/ja pasi kontrollon dhe vlerëson detyrën e shtëpisë, ngre pyetjet mbi temën 

mësimore, duke u ndaluar në çështje të tilla, si: subjekti dhe personazhet e veprës, 

grotesku, koha e luftës dhe koha e tashme e sinkronizuar, rrëfi mi shumëzërësh, 

momentet kyç të zhvillimit të rrëfi mit, roli i përshkrimit, mesazhet dhe interpretimet e 

hapura. 

- Nga e ka marrë subjektin e veprës shkrimtari? 

- Cilat janë personazhet e veprës dhe cili personazh ju tërheq më shumë? Pse? 

- Cila është pika kulmore e ngjarjeve në roman? 

- Ç’rol luan përshkrimi i natyrës, peizazhet e ndryshme, shqiptari dhe zakonet e tij 

në roman? 

- Cili është mesazhi që përcjell vepra? 

Ndërtohet harta e mendimit në vija të përgjithshme, e cila plotësohet, pasi përfundon 

studimi i tekstit. 


Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe dhe secilit grup i jep të trajtojë një çështje. 

Grupi I: Subjekti dhe personazhet e veprës 

Koment 

-Subjekti e ka zanafi llën në një ngjarje të vërtetë. Një gjeneral italian vjen të mbledhë 

eshtrat e ushtrisë, të vrarë gjatë Luftës II Botërore. Bashkë me të shfaqet prifti, që njeh 

psikologjinë dhe historinë e shqiptarëve. Subjekti duket i thjeshtë, por shpalos një reliev 

shpirtëror, fi lozofi k, historik epokal, ngaqë “dritarja” ose “ekrani” prej nga ndiqet rrjedha 

e tij përfshin historinë si jetë dhe si vdekje, si triumf dhe si humbje, si robëri dhe si liri, 

si dashuri dhe si urrejtje.


Grupi II: Figura qendrore e groteskut, natyra profetike e fjalës 

Koment 

Autori kalon nga pompoziteti i pushtuesit, në dramaticitetin e mbledhjes së eshtrave 

për shkak të humbjes. Ushtria e dikurshme është kthyer në një ushtri thasësh të najlontë. 

Grotesku buron nga kombinimet e pazakonta të formave të copëtuara të realitetit, që 

janë deformuar e shtrembëruar në mënyrë të pandreqshme dhe “guxojnë” ta shfaqin 

asimetrinë e tyre thelbësore, kinse “simetri historike”. 

- Koha e luftës dhe e pasluftës janë fragmente të së njëjtës hapësirë, që plotësojnë 

dhe zbulojnë njëra-tjetrën. Lufta e ka hedhur kohën në erë, koha e ka kryqëzuar luftën 

në shtyllën e turpit. 

Grupi III: Rrëfi mi shumëzërësh 

Koment 

Mënyra e rrëfi mit në vepër është shumëzërëshe: rrëfi mi i autorit, zëri anonim (kujtimet 

e gjeneralit në parapërgatitje), zëri i veteranit (ish-gjenerali), zëri i kafeterit, zëri i Ushtarit 

të Batalionit Blu (ditari), rrëfi mi meditues (gjenerali ironizon vetveten), rrëfi mi i Betit. Kemi 

një paraqitje grafi ke të shumësisë së zërave sipas karakterit hipsometrik. Shumësia e 

zërave përcaktohet nga dendësia e mendimit dhe natyra e tij fi lozofi ke. Kështu krijohet 

relievi i thyer, i mistertë, gati mitik, ku realja dhe jorealja s’dihet ku ndahen nga njëratjetra. 

Shfaqet dukuria e “metanarrativitetit” si dukuri thelbësore e krijimit të Kadaresë. 

Grupi IV: Momentet kyç të zhvillimit të veprimit 

Studim teksti për strukturën 

Trajektorja nis me: 

- hyrja: udhëtimi i Gjeneralit të mbushur me entuziazëm për “misionin” e tij historik; pika 

e lidhjes: vazhdon me shenjat që paralajmërojnë vështirësitë (një orakull i padukshëm, 

por i pranishëm), 

- zhvillimi: për të kaluar te personazhet që shtohen, pa harruar monotoninë e misionit, 

i cili pëson një frakturë nga ditari i gjetur, për të mbërritur te dasma (dasma-mort në 

ballafaqim me kodin zakonor shqiptar), 

- pika kulmore (klimaksi): hedhja e eshtrave në lumë, 

- mbyllja: për të përfunduar me fundin e misionit (mision?!), që përgatitet me dehjen, 

paradën, për të përfunduar te largimi (në borë dhe në shi). 

Grupi V: Përshkrimi 

Natyra: zymti, peizazh i trishtë (peizazh i pikëlluar, që lidhet me gjendjen shpirtërore). 

Shqipëria: fi lozofi a interpretuese e të huajve, e mishëruar në fi gurën e priftit, Shqipëria 

në bllokadë. Nga konteksti i largët historik në realitetin konkret të viteve ‘60-të. 

Grupi VI: Mesazhet dhe interpretimet e hapura 

Kalimi paradoksal nga misioni madhor në emër të kombit, në një farsë groteske që 

ka vlerë substanciale në çdo betejë të robërisë me lirinë. 

Ushtrimet e rubrikave mund të punohen në grupe me anë të ditarit dypjesësh. 

221


222 


Mësuesi/ja në këtë fazë shtron çështjet për diskutim. 

� 

Thelbi vizionar i artit të Kadaresë. 

Natyra homerike e veprës së Kadaresë. 

Profetika e veprës si frymëmarrje fi lozofi ko-artistike. 

Karakteri shekspirian i romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”. 


Jepni mendimin tuaj për atë që poeti dhe mendimtari Azem Shkreli ka thënë për 

Kadarenë: “Letërsia e Kadaresë, mendimi i tij, ideja dhe mesazhi i tij i madh krijues 

kanë atdhe. Atdheu i tyre është e tërë shqiptaria. Vepra e tij është pjesë e gjallë dhe 

e pashkëputur e saj. Kadareja e lëvizi atë trup (kulturën shqiptare), e afroi kah Evropa 

dhe civilizimi bashkëkohor, kah bashkësia e madhe e vlerave të kulturave e të popujve. 

Fjalës dhe mendimit krijues shqiptar ai ia thelloi dhe ia zgjeroi hapësirat me një vizion të 

rrallë e të guximshëm prej gjeniu krijues”. 

Detyrë shtëpie. Përshkruani atmosferën e kohës në fotot e fi lmit dhe në pikturën që sjell realitetin 

shqiptar (Koncert në sheshin “Skënderbe” nga Kujtim Buza) 

Tema 

12.3. Koment 

nga fragmenti 


ushtrisë së 

vdekur” 


• të komentojë veprën duke u ndalur te: 

a. kuptimi, domethënia e detajeve, 

b. interpretimi, nënteksti i misionit të shenjtë, 

c. struktura, llojet e ndryshme të paragrafëve, 

ç. gjuha stilistikore, kuptimi i fi gurave letrare. 


shkruara. 

Konceptet kryesore: mendim metaforik, mendim simbolik, këndvështrim grotesk, 

hapësirë medituese. 



Parashikimi Lexim me kodim teksti Përqendrimi i vëmendjes Punë në grupe 

Ndërtimi i njohurive Ditari dypjesësh Të nxënit me bashkëpunim Punë në grupe 


Parashikimi. Lexim me kodim teksti 

Pasi lexohet dhe diskutohet rreth detyrës së shtëpisë, mësuesi/ja e ndan klasën në 

katër grupe, për të mbuluar secili prej tyre shkallaren e komentit. 

Lihen nxënësit disa minuta të studiojnë tekstin dhe më pas plotësojnë ditarin 

dypjesësh dhe diskutojnë për secilën çështje të caktuar më parë. 

Ndërtimi i njohurive. Ditari dypjesësh 

Të hetohen në tekst detajet e katër niveleve 

Detajet që sjellin tërësinë. 

Nxënësit, pasi kanë lexuar tekstin dhe kanë nënvizuar detajet që lidhen me çështje 

të ndryshme, plotësojnë ditarin dypjesësh. Mësuesi/ja mund t’i ndihmojë paraprakisht.

Grupi I. (Ushtrimi 3) 

Detajet Komenti 

Detaje natyrore 

Detaje psikologjike 

Detaje jetësore 

Detaje që evokojnë të 

kaluarën e largët dhe të 

afërt historike 

Detaje simbolike 

Domethënia e detajeve 


malet, luginat, fushat, drurët pa gjethe, pisha e lagur (nga shiu), era e lagur, 

vijat e ujit, mjegulla, drurët e parqeve etj. 

fytyrë e nemitur pa asnjë shprehje (përsëritet), nuk kishte gjë për të thënë, nuk kishte 

asgjë për të menduar, më mirë të mos bluante asgjë... heshtja e kishte mërzitur. 

nga jeta në Tiranë: pallatet, dritat, parqet, pallatet e pambaruara, kisha, 

xhamia, hotel “Dajti”. 

(Lufta II Botërore): grekët dhe trojanët - varrosnin njerëzit me madhështi në 

pushimet mes luftërave; nënat italiane që prisnin eshtrat e bijve të tyre. 

misioni i tij i shenjtë, Krishti, lufta e tij me baltën... 

përmbushja e tablosë, që do të mbetej një skicim i zbehtë, pa hollësi të tilla që 

i japin fragmentit një kumbim fi lozofi k njerëzor të gjithëkohshëm, ngaqë vihen 

përkundrejt njëra-tjetrës: robëria dhe liria, që i sfi dojnë epokat me gjëmën ose 

me ngadhënjimin që sjellin. 

Grupi II. Interpretimi i misionit të Gjeneralit (Ushtrimi 6) 

Mision i shenjtë 

Misioni si kuptim polivalent 

që bart ky nocion: 

- pseudomadhështia 

- shkëlqimi i rremë 

A mund ta pranojë historia falsifi kimin e vet, i cili kërkon ta paraqesë 

pushtimin si “emancipim”, që është atribut i kombeve “të zgjedhura” për të 

sunduar kombe të tjera, më të vogla se ato? 

Këndvështrimi grotesk i Kadaresë e tjetërson pseudomadhështinë në një 

ballafaqim historik, i cili të detyron të mendosh gjatë rreth lojës hileqare që 

rrethanat apo shoqëria bëjnë me misionin, duke e zhveshur atë nga sublimja 

si substancë. 

Shkëlqimi i rremë i misionit të Gjeneralit e ka burimin në ndëshkimin që vetë 

historia i kishte dhënë ushtrisë pushtuese, duke e damkosur me mundjen si 

kapitullim. 

Grupi III. Struktura - llojet e paragrafëve 

Paragrafi Roli Lloji 

Paragrafi I 

Paragrafi II 

Paragrafi III 

Paragrafi IV 

Paragrafi V 

Paragrafi VI 

Paragrafi VII 

Paragrafi VIII 

numërim 

renditje 

shtrirje të një koncepti 

shtrirje të një koncepti 

krahasim-kontrast numërim 

numërim 

numërim me nuanca të shkakësisë 

renditje me nuanca të shkakësisë 

renditje-me nuanca kontrasti 

- rrëfyes 

- përshkrues 

- rrëfyes 

- rrëfyes 

- përshkrues 

- rrëfyes 

- rrëfyes 

- rrëfyes-përshkrues 

Paragrafi IX 

renditje-me nuanca kontrasti 

shtrirje koncepti, numërim 

– rrëfyes 

Paragrafi X 

zgjidhje e një problemi 

- rrëfyes 

Paragraf XI 

Paragrafi XII 

Paragrafi XIII 

Paragrafi XIV 

- përshkrues 

- dialogues - meditues 

- meditues 

- rrëfyes - meditues 

223


224 

Grupi IV. Gjuha stilistike 

-Grotesku 

Simbolika dhe të shprehurit 

metaforik 

Dykuptimësia 


� 

I gjithë ky fragment noton në një hapësirë medituese, edhe kur duket sikur fjala përshkruan 

veprimin, ngaqë metodologjia krijuese e Kadaresë rrënjën e çdo fjale e ka në një shumësi 

idesh. Rrëfi mi krijon një reliev të përthyer me anë të ndërthurjes së rrëfi mit me meditimin. 

Grotesku shfaqet si projektor që hedh dritë mbi errësirën, e cila kërkon të 

mbulojë të vërtetën historike. 

Mendimi metaforik dhe mendimi simbolik për të shpalosur morinë e ideve 

të tij. Kadareja vë në lëvizje një strategji tekstuale të veçantë, që mund ta 

quajmë mënyrë simbolike. 

Qartësia dhe paqartësia e qëllimshme e çdo sekuence e bëjnë këtë 

mënyrë të jetë dykuptimëshe. Nisur nga kjo, kemi të drejtë ta etiketojmë 

këtë mënyrë perceptimi dhe ngjizjeje letrare “univers simbolik” kadarean? 

Nëse po, ç’janë malet, shiu, balta? 


“Simbolika e shndërron dukurinë në ide dhe idenë në fi gurë, në atë mënyrë që ideja 

në fi gurë të mbetet gjithnjë pafundësisht efi kase dhe e paarritshme dhe sido që të 

shqiptohet në të gjitha gjuhët, të mbetet prapë e pashprehshme... Poeti kërkon që të 

shohë tek e veçanta universalen”. 

Gëte 

Mësuesi/ja ngre pyetjen: 

-Duke marrë shkas nga ky arsyetim, mund të përpiqemi ta njohim universin simbolik 

të Kadaresë? 

-Gjuha stilistikore e Kadaresë ofron jo thjesht pamje vizuale përmes fjalës së tij, por edhe 

zgjon shumëkuptimësi të panumërta, ngaqë zbulon e rizbulon thellësi të reja të strukura 

brenda ideve, që të çojnë më pranë absolutes fi lozofi ke nëpërmjet shkallares poetike. Brenda 

kësaj morie dritëhijesh tipike kadareane shfaqet, edhe pse i mbuluar, një zë orakulli, një zë 

profetik që parathotë fundin, kur sapo ka nisur kumti i tij. Kjo e bën robëruese stilistikën e 

Kadaresë. Mendimi simbolik, mendimi metaforik, mendimi poetik, mendimi historik, mendimi 

kombëtar, mendimi njerëzor, mendimi fi lozofi k shkrihen, për t’u bërë një dhe për t’u derdhur 

më pas në një pafundësi rrjedhash që e shndërrojnë Fjalën e tij në Univers. 

Detyrë shtëpie. Shkruani një ese me temë: Kujtesa historike është realitet i kapërcyer nga koha apo 

realitet ardhmërie që vjen çdo ditë? 

Tema 

13.4. Analiza 

gjuhësore e 

fragmentit 

nga romani 


ushtrisë së 

vdekur” 


• të analizojë fragmentin nga ana gjuhësore: 

a. të dallojë llojet e paragrafëve, 

b. të evidentojë dhe shpjegojë përdorimin e vetës së rrëfi mit, 

c. të bëjë një ese krahasuese për dy gjendjet e ndryshme të personazheve 

në fi llim dhe në fund të misionit. 


shkruara, videoprojektor me sekuenca rreth vlerësimeve të veprës së Kadaresë. 

Konceptet kryesore: pema e stilit të Kadaresë, hapësirë e fjalës, narratologji kadareane.




Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Të nxitë arsyetimin e pavarur Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Përdorimi i vëzhgimit tekstor Të nxënit me bashkëpunim Punë në dyshe 

Përforcimi Shkrim i lirë Ndërtimi i mendimit vetjak Punë individuale 


Pasi fragmenti nga kapitulli XXI është lexuar zinxhir nga nxënësit, mësuesi/ja ngre 

pyetjet: 

- Për ç’arsye paragrafët lëvizin në rrjedha të ndryshme nga rrëfi mi deri te meditimi? 

- Nisur nga mënyra se si Kadareja e organizon dhe i jep jetë Fjalës, cilat janë veçoritë 

e stilit të tij? 

Duke iu referuar dy prej ideve që përpiqen të karakterizojnë stilin, mund të ndërtojmë 

“pemën e stilit” të Kadaresë. 

Klasa ndahet në dy grupe dhe secilit grup i jepet një nga karakterizimet e stilit artistik. 

“Vepra ka stil kur arrin një harmoni origjinale, përmbyllëse, të papërsëritshme të vetën”. 

Gëte 

“Stili është ajo lloj maniere ose force që quhet origjinalitet”. 

Xh. Leopardi 

Ndërtimi i njohurive. Përdorimi i vëzhgimit tekstor 

E papërsëritshme 

Harmoni Origjinalitet 

Nënteksti fi lozofi k Interpretimi historik 

Studiohet teksti sipas çështjeve që i jepen secilit grup: 

Grupi I. Paragrafët rrëfyes, meditues 

Paragrafë dialogues (përdorimi i vetës II) 

Paragrafë ku rrëfi mi ndërpritet nga meditimi ose dialogu. 

Paragrafë ku ecejaket psikologjike dhe veprimi si ecuri e ngjarjes dhe e mendimit 

plotësojnë njëri-tjetrin. 

Paragrafë ku nënteksti fi lozofi k dhe drama njerëzore treten me njëri-tjetrin. 

Të gjithë paragrafët vrapojnë drejt një pike: fl akjes së thesit që ishte kërkuar aq shumë. 

Grupi II. Ndryshueshmëria e vetës së rrëfi mit 

Kjo karakteristikë i jep më tepër hapësirë Fjalës së Kadaresë dhe e bën më të 

dallueshëm relievin fi lozofi k, që mbetet tipar i mendimit të tij. Kalimet nga veta e tretë 

në të dytën ose në të parën realizojnë një lëvizshmëri projektimesh sa ideore, aq 

psikologjike dhe emocionale. 

-Pasi është përcaktuar “kurba” e ndryshimit të vetës së rrëfi mit, mund ta etiketojmë 

narratologji kadareane këtë mënyrë të ndërthurjes së rrëfi mit? 

Narratologjia shërben për të kuptuar se si funksionojnë tekstet rrëfi mtare dhe nëpër 

cilat nivele hyn dhe del rrëfi mi. Thelbi i narratologjisë duhet kundruar në përtëritjen e 

vizionit që kemi për realitetin, i cili shfaqet para nesh me anë të fjalës. 

225


226 


� 

Nxënësve u kërkohet të shkruajnë një ese krahasuese për dy gjendjet e Gjeneralit, 

në fi llim dhe në fund të misionit. 

Dritëhije... 

Tragjikomikja si ekzistencë. 

“Misioni” i Gjeneralit si sublimim dhe si ironi. 

Duke marrë shkas nga 

“Madhështia e marrëzisë”... (Erazmi i Roterdamit) 

“Lavdërimi i çmendurisë”... ( Erazmi i Roterdamit), 

Gjenerali - i zoti dhe skllavi i të kaluarës. 


Bëni një ese krahasuese për dy gjendjet e Gjeneralit në fi llim dhe në fund të misionit të tij. 

Lexohen disa krijime dhe bëhet vlerësimi për to. 

Nxënësit duhet të rishikojnë shkrimin e bërë, të bëjnë redaktimin dhe korrektimin e tij. 

Tema 

13.5. Komenti 

i fi gurës së 

groteskut në 

librin dhe 

në fi lmin 


ushtrisë së 

vdekur” 



a. të përcaktojë dhe të argumentojë rolin e groteskut në vepër: 

- grotesku si rrezatim i fragmentit të dhënë; 

b. të vëzhgojë fotografi të dhe të shohë një sekuencë fi lmike për të diskutuar 

mbi fi lmin; 

c. të shkruajë një recension për fi lmin. 


shkruara, sekuenca fi lmike dhe televizive. 

Konceptet kryesore: realitet historik, përfytyrim i shfrenuar. 


Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Të nxitë arsyetimin e pavarur Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Vëzhgimi i sekuencave të fi lmit Të nxënit me anë të bashkëpunimit Punë me klasën 

Përforcimi Diskutim Ndërtimi i mendimit vetjak Punë individuale 


Lexohen 2-3 ese nga detyra e shtëpisë dhe jepet vlerësimi për esenë e përgatitur 

më mirë. Më pas mësuesi/ja shtron pyetjet për diskutim: 

-Ç’karakter ka fi lmi “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”? 

-Po fi lmi francez që trajton të njëjtën temë, nga ç’këndvështrim e sjell realitetin 

historik? 

-Po të krahasojmë interpretimin e Sandër Prosit me atë të Mishel Pikolisë, ç’dallojmë 

në origjinalitetin e tyre?


Ndërtimi i njohurive dhe Përforcimi: Shikim i sekuencave të fi lmit dhe diskutim 

Mësuesi/ja shfaq në videoprojektor disa sekuenca nga fi lmi “Gjenerali i ushtrisë së 

vdekur”, pjesë të dialogut të Gjeneralit dhe priftit, të monologut të Gjeneralit, skenën e 

hedhjes së thesit tek ura etj. 

Tema 

15.6. Vlerësime 

kritike për 

romanin 


ushtrisë së 

vdekur” 

a. Diskutim 

Në klasë hapet diskutimi me temë: 

Ç’dini për groteskun si nocion? 

Në ç’vepra e keni hasur gjatë vitit të kaluar? 

Ku shfaqet e veçanta e Kadaresë në përdorimin e groteskut? 

E ka lexuar dikush veprën “Grotesku kadarean” të prof. Alfred Uçit? 

Nëse askush nuk e ka lexuar, iu rekomandohet ta lexojnë. 

Nxënësit ndahen në tri grupe, duke sjellë argumentin e përshkallëzimit të groteskut 

në çdo përcaktim: 

-Grotesku si përballje mes komikes dhe tragjikes. 

-Grotesku si ndërthurje e fantastikes dhe e përfytyrimit të shfrenuar, ku realiteti 

stërzmadhohet në mënyrë të papritur. 

-Grotesku si diçka e pazakontë, ku qesharakja mbështillet me marrëzi. 

b. Vëzhgimi i fotove dhe i sekuencave fi lmike 

-A është loja e aktorëve interpretim psikologjik apo thjesht realist? 

-Në ç’raport qëndron tragjizmi me komizmin? 

-Nëse do t’i zgjidhnit ju aktorët, cilët do të kishin qenë ata? 

-Ka doza teatraliteti fi lmi shqiptar? 

-A ia ka dalë mbanë fi lmi t’i shpëtojë skematizmit? 

c. Të shkruhet një recension mbi fi lmin 

Fokusimi mund të jetë rreth temës dhe mishërimit të saj në lojën e aktorëve. Mund 

të hidhen në letër mbresat nga një fi lm sa historik, aq edhe psikologjik. Sugjerohet t’i 

mëshohet mënyrës se si e vërteta historike është kthyer në të vërtetë artistike. 

Diskutim: 

“Madhështia njerëzore buron nga përballja tragjike me të përjetshmen, - na kumton 

Kadareja, - dhe na nxit të dialogojmë me Un-in se si e gjemë vetveten në një aktualitet 

historik që nuk vjetrohet kurrë”. 


- të arsyetojë në mënyrë kritike për romanin; 

- të lexojë tekste interpretuese vlerësuese dhe të japë gjykim për to; 

- të shkruajë një tekst interpretues vlerësues sipas modeleve. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate dhe 

vlerësime të dhëna për romanin “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”. 

Konceptet kryesore: shkrimtar universal, frymë shekspiriane. 

227


228 



Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Nxitje e arsyetimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Interpretim konkluzionesh Të nxënit me anë të bashkëpunimit Punë në dyshe 

Përforcimi Diskutim Ndërtimi i shprehive të debatit Punë individuale 



Mësuesi/ja ka përzgjedhur disa vlerësime për romanin e Kadaresë dhe vetë fi gurën 

e Kadaresë si shkrimtar dhe nxit nxënësit për të dhënë komentet e tyre rreth këtyre 

vlerësimeve: 

-Ç’mendoni ju për vlerësimet e mëposhtme? 

1. “Në vështrim të parë vlerësimi ndërkombëtar i autorit mund të të çuditë, sepse 

Kadareja shkruan kryekëput vetëm për Shqipërinë. Por, ato ngjarje që s’ia vlen t’u 

hedhësh sytë në atë anë të botës, ai i shndërron në letërsi botërore”. 

Anjez Hyfner 

2. “Asgjë nuk mund të përballet me penën e hidhur të Kadaresë, që vërvit mbi 

historinë njerëzore shpërthimin e një të qeshure shekspiriane. Dhe kaq e stërmadhe 

është, saqë grotesku fi ton përmasa kozmike”. 

Andre Klavel 

“Ismail Kadare është një shkrimtar universal, me një traditë narracioni që e ka 

origjinën që nga Homeri”. 

Xhon Keri (John Carey) 

“Është kjo anë vizionare, që përbën forcën madhore të Kadaresë, romancier që rrok 

historinë me një frymë të fuqishme shekspiriane”. 

Historia e Letërsisë Evropiane 

“Vepra dhe mendimi i Kadaresë kanë atdhe”. A. Shkreli 

Ndërtimi i njohurive dhe Përforcimi. Interpretim konkluzionesh/ Diskutim 

Pas komenteve rreth vlerësimeve për romanin dhe fi gurën e Kadaresë, çdo nxënës 

përpiqet të bëjë një interpretim vlerësues për Kadarenë, duke mbajtur parasysh se 

romani “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, në morinë e pafundme të interpretimeve, mbase 

duhet vendosur përballë një citimi të mrekullueshëm të studiuesit Shaban Sinani, që i 

referohet Papa Leonit XIII: “Parimi i parë i historisë është të mos thuash të pavërteta 

dhe pastaj, të mos guxosh të heshtësh kur t’i kesh mësuar këto të vërteta”. 

� 

Diskutim 

Nxënësit një e nga një, vetëm me një ose me dy fjalë, japin vlerësimin e tyre personal 

për shkrimtarin Ismail Kadare, të cilat mendojnë se e karakterizojnë më mirë atë. Në 

fund diskutohet për epitetin ose fjalën më domethënëse me të cilën ata karakterizuan 

shkrimtarin. P.sh.: Gjenial, i paarritshëm etj. 

Detyrë shtëpie. Një kartolinë për Ismail Kadarenë. Nëse do t’ju jepej rasti t’i shkruanit një kartolinë 

urimi Ismail Kadaresë për një vepër të sapobotuar, çfarë do t’i shprehnit?

Teksti poetik dhe llojet e tij 

Tema 

1. Skeda e 

analizës dhe 

e komentit 

letrar të një 

teksti poetik 

Struktura mësimore: Hap pas hapi 


- të përcaktojë veçoritë e tekstit poetik; 

- të vlerësojë rëndësinë e të lexuarit aktiv të tekstit poetik; 

- të evidentojë veçoritë e tekstit poetik; 

- të bëjë skemën përmbledhëse të tekstit poetik. 


Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, materiale 

publicistike. 

Material televiziv: “Fjala poetike në ekran” 

Material televiziv: “Poeteka-Durrës”. 

Konceptet kryesore: tekst poetik, material publicistik, deklamim poetik, sajim 

metaforik, inversion. 

Hapi I. 

a. Në klasë ftohet një student i Akademisë së Arteve që të recitojë disa poezi. I ftuari 

mund të jetë një aktor ose aktore e njohur, sipas mundësive. 

b. Prezantohen materiale publicistike nga marrëdhënia që artisti vendos me poezinë. 

Material televiziv: Bekim Fehmiu, Margarita Xhepa, Çun Lajçi, Mirush Kabashi, Tinka 

Kurti, Roza Anagnosti etj., në deklamime poetike. 

c. Po ashtu sillet një CD dhe dëgjohen poezi të recituara në shqip, në anglisht, në 

italisht dhe në frëngjisht (me muzikë në sfond). 

Hapi II. Lexim i poezive/Diskutim 

Pasi njëri nga nxënësit lexon bukur poezinë e Geri Shnajderit “Sa për poetët”, 

mësuesi/ja hedh pyetjen për diskutim: 

-Ku qëndron risia e poezisë së shkrimtarit amerikan Geri Shnajder “Sa për poetët”? 

Sa për poetët 

Poetët e tokës 

që shkruajnë poezi të vogla, 

nuk kanë nevojë për ndihmën e askujt. 

Poetët e ajrit 

luajnë me tufanet më të furishme, 

e nganjëherë kthehen në vorbull, 

poezi pas poezie, 

bëhen spirale e së njëjtës etje. 

Poetët e zjarrit 

digjen në zeron absolute, 

dashuria e fosileve e ndritur lart. 

Poeti i parë i ujit 

qëndroi poshtë gjashtë vjet. 

Jeta në poezinë e tij 

la miliona 

gjurmë të ndryshme 

të mbytura në baltë. 

Me diellin dhe hënën 

e barkut të tij, 

poeti kozmik fl e. 

Qielli nuk ka fund, 

por poezitë e tij 

si pata të egra 

fl uturojnë nga tehu. 

Nxënësit diskutojnë për paraqitjen grafi ke konceptuale që përbën arkitekturën e poezisë 

dhe paralelizmin me fi lozofi në që u referohet nocioneve themelore: Ajri, Zjarri, Uji, Toka. 

Ajri Poezia Uji 

Qielli 

Toka 

Zjarri 

229


230 

c. Skema e tekstit poetik 

Përfundim: Poezia është e rëndësishme, sepse njeriu zbulon pafundësinë e tij me 

anë të Fjalës si dhembje, si gëzim, si dashuri, si robëri, si harrim, si liri, si pritje. 

Hapi III. 

a. Veçoritë e tekstit poetik 

Teksti poetik ka strukturë dhe domethënie. Struktura i ngjan një konstruksioni, që 

kurrsesi nuk duhet të jetë “mekanik” apo shabllon që t’ia zërë frymën çastit poetik. Ajo 

mund të konceptohet “si e ngjizur brenda shpirtit poetik”. (Luixhi Paraison). 

b. Domethënia 

Për të pasur kuptim më të qartë, edhe pse ai nuk do të jetë kurrë shterues, le t’i 

referohemi një ideje tepër interesante që sjell Umberto Eko, duke u përsiatur mbi 

“Poetikën” dhe “Retorikën” e Aristotelit: “... gjuha tashmë e formuar, mund të jetë 

e kuptuar vetëm duke pranuar, në fjalorin që e shpjegon, praninë e paqartësisë, të 

mjegullisë, të sajimit metaforik”. Përballë këtij koncepti, a mund t’u japim përgjigje 

pyetjeve: 

- Kujt i drejtohet poezia? 

- Ç’infrastrukturë stilistike është përdorur? 

- Cila është rrjedha e nuancave kuptimore? 

- jep informacion për ngjarje e personazhe ka strukturë të ndërlikuar 

-ka distancë ndërmjet lexuesit dhe poetit tema të pakufi zuara 

elemente rrëfi mi shprehje e unit poetik 

epike lirike 

llojet 

harmonizim i ritmit, tingullit, kuptimit të fjalës 

Teksti poetik 

periudha historike vepra poetike 

ngjarjet në sfond konteksti historik krijimtaria e autorit 

drejtimi letrar një tekst poetik 

struktura poetike domethënia 

i lirë lexuesit 

lloji i vargut i drejtohet 

i rregullt dikujt 

distik, tercinë, 

8-vargëshe strofa pasuria kuptimore 

tingëllimë 4-vargëshe etj. 

cezura fi guracioni stilistik 

lloji i rimave ndërtimi gjuhësor i fi gurës 

rimat e brendshme kuptimi stilistik 

sintaksa poetike 

tema mesazhi

� 


Skema mund të plotësohet edhe me të dhëna të tjera si për strukturën, ashtu edhe 

për domethënien. 

Përforcimi: Nxjerrja e përfundimeve 

Nxënësve mund t’u jepen të lexojnë poezi të ndryshme dhe ata, të ndarë në grupe, 

të bëjnë skedën. P.sh., të lexojnë një nga poezitë e H. L. Borges të përkthyera nga 

Anton Papleka ose poezi nga përmbledhja “Poetë të mëdhenj amerikanë” dhe të bëjnë 

skedën e tekstit poetik. 

Mund të bëjnë edhe skeda të tekstit poetik të poezisë që iu ka lënë mbresa të 

pakthyeshme në kujdesë. 

Detyrë shtëpie: Lexoni një nga poezitë e Eqrem Çabejit në vëllimin “Sonete” dhe bëni skedën e tekstit 

poetik. Gjeni vëllimin poetik “Vargje të pluhurosura” të Robert Shvarcit dhe bëni skedën e një poezie. 

Mund të zgjidhni edhe vëllimin e Visar Zhitit “Si shkohet në Kosovë” për të ushtruar skedën poetike. 

Tema 


e poemës 

alegorike 

në mesjetë. 

“Komedia 

Hyjnore” 


• të identifi kojë veçoritë e poemës alegorike në mesjetë – te Komedia Hyjnore; 

- të dallojë: 

a. subjektin - udhëtimi imagjinar 

b. personazhet - heroi kryesor autor/aktor, shoqëruesit, poeti dhe vajza, 

frymëzim nga jeta reale, 

c. struktura - treshi mistik, 

ç. ritmi - gërshetim i fantazisë me realitetin, gjykimi personal mbi personazhin, 

- të parafrazojë fragmentin e dhënë; 

- të vëzhgojë ilustrimet për t’i vendosur në kontekstin e veprës. 


portreti i Dante Aligierit, trashëgimia e veprave të tij, videoprojeksione nga trashëgimia 

fi gurative mesjetare. 

Konceptet kryesore: poemë alegorike, naivizëm fi lozofi k mesjetar, bosht intelektual i 

poemës, bosht shpirtëror i poemës. 




Ndërtimi i njohurive Studim teksti Të nxënit në bashkëpunim Punë me klasën 



Mësuesi/ja shtron pyetjen për diskutim: 

-Ç’mendoni për thënien e Kadaresë: 

“Planeti ynë është tepër i vogël për ta bërë të shmangshëm Dante Aligierin. Dantes 

nuk mund t’i iket, ashtu siç nuk i iket dot ndërgjegjes. Asnjë vepër tjetër letrare nuk e ka 

ndërgjegjen njerëzore, më saktë, krusmën e saj, në qendër të vet.” 

Nxënësit ndahen në grupe dhe iu lihet pak kohë të mendojnë e t’u përgjigjen pyetjeve 

të shkruara në dërrasë: 

231


232 

Skolastikë - 

fi lozofi idealiste 

e mesjetës, 

që merrej me 

shpjegimin dhe 

argumentimin 

e parimeve të 

kishës me anë 

të arsyetimeve 

abstrakte të 

logjikës formale. 

-Ç’është mesjeta? 

-Ç’është alegoria në letërsi? 

-Si ndërveprojnë këto dy koncepte? 

1. Mesjeta - Ndër veçoritë që spikatën në këtë periudhë ishin dy institucionet më 

të fuqishme: Perandoria e Shenjtë Romake dhe Kisha Katolike Romane. Në mesjetë 

nis hapja e universiteteve. Më 1215 hapet Universiteti i Parisit nga Shkolla Katolike e 

Notrë Damës. Kultura që transmetohej përmblidhej në shtatë arte: gramatikë, logjikë, 

retorikë, aritmetikë, gjeometri, muzikë, astronomi. Filozofi a e kësaj periudhe u quajt 

Skolastikë. Filozofi i epokës qe Thoma Akuini (1225-1274), që solli drejtimin fi lozofi k të 

quajtur “tomizëm”. Ai e zhvendosi vëmendjen nga Platoni, si fi lozof i antikitetit, dhe u 

përqendrua tek Aristoteli. Thelbi i fi lozofi së së tij është përpjekja për të pajtuar fi lozofi në 

racionale të Aristotelit me besimin kristian: ai vendos harmoni midis asaj që “dihet” dhe 

asaj që “besohet”. 

2. Alegoria si fi gurë është e afërt me metaforën, aq sa mund të kundrohet si trajtë e 

zgjeruar e saj. Ajo bart një kuptim të fshehur e të thellë, ndaj me anë të saj ke rastin të 

shprehësh një mori idesh dhe gjendjesh. Ka mendime se teknika kryesore e alegorisë 

buron nga personifi kimi. 

3. Po të nisemi nga thënia e Gëtes: “Alegoria e shndërron dukurinë në koncept dhe 

konceptin në fi gurë”, çfarë do të projektonte kjo ide në raport me veprën e Dantes, 

“Komedia Hyjnore”? 


Pasi nxënësit lexojnë fragmentin e shkëputur nga vepra Komedia Hyjnore, nisin 

studimin e tij për subjektin, personazhet, strukturën e veprës etj. 

Subjekti: Udhëtimi imagjinar në përtejbotë. 

7 ditë udhëtimi i poetit - 7 ditët e krijimit të Perëndisë. 

Ferri - gremina e shpirtrave të pandriçuara nga arsyeja, virtyti dhe dashuria. 

Purgatori - vendi ku shpirtrat pastrohen nga mëkati përmes pendesës dhe vuajtjes. 

Parajsa - përjetësia ku shpirtrat engjëllore kremtojnë bukurinë dhe dashurinë e 

Perëndisë. 

Personazhet: Dantja shfaqet si autor dhe si aktor i udhëtimit të përfytyruar. 

Shoqëruesit: Virgjili dhe Beatriçja. 

Virgjili: Poeti romak vizionar, që pa në mënyrë profetike “Foshnjën-mbret”. Ky është 

dhe boshti intelektual i poemës. 

Beatriçja - mishërimi i bukurisë hyjnore, që e detyroi Danten të thoshte se nga 

dashuria për të do të këndonte “siç nuk është kënduar kurrë më parë për një grua”. 

Beatriçja - boshti shpirtëror i poemës. 

Personazhe të tjera: 

-reale - bashkëkohës të Dantes: Beatriçja, Paola Malatesta, Françeska da Polenta, 

kont Ugolini, kryepeshkop Ruxheri deli Umbaldini etj. 

-historike dhe heronj mitologjikë – Virgjili, Helena, Kleopatra, Paridi, Zeusi, Odiseja, 

Penelopa, (Uliksi), Akili etj. 

-biblikë - Krishti, Moisiu, Juda, Luçiferi (djalli).

Ferri 

Purgatori 

Parajsa 

� 


Struktura: Treshi mistik përcakton simetrinë e Komedisë. Treshi - trinia: Ati, Biri, 

Fryma e Shenjtë (Shpirti i Shenjtë). 

Ndarja në tri pjesë ose kantika me 33 këngë secila: Ferri, Purgatori, Parajsa. 

Elementi themelor poetik: tercina. 

Numri i vargjeve është i plotpjesëtueshëm me 3. 

Numri 33: numri i moshës së Krishtit, 33 vjeç kur vdiq. 

Numri 10 “i bukur”: simbolika fi lozofi ke e plotësisë (1 + 2 + 3 + 4 = 10) 

Numri 100: 33+33+33+1 - plotësia e simetrisë. 

Vizioni: Përmes rrugëtimit të vetmuar në botën e të vdekurve, Dante dëshmoi se 

gjendja e natyrshme e shkrimtarit të madh është: të udhëtojë i gjallë midis vdekjes. 

Komedia Hyjnore rrezaton si të jetë një botë, errësirën dhe dritën njerëzore. Fantastikja 

dhe realja përbëjnë indin e saj. 

Beatriçja Dantja Virgjili 

Personazhet kryesore 

Subjekti Komedia Hyjnore 

Mesazhi 

struktura 

Personazhet e tjera 

100 këngë të ndara në tri pjesë 

33+33+33+1 

tercina 

reale historike e heronj mitologjikë biblike 


Gjykimi personal: Një nga poetët e njohur italianë, Eugenio Montale, shtron pyetjen: 

“Ç’kuptim ka për poetët e sotëm vepra e Dantes?”. Po ta zëvendësojmë fjalën poetët 

me lexuesit, për ta sjellë më brenda kontekstit shkollor, cilat janë përftesat intelektuale, 

shpirtërore dhe poetike që do të shërbenin si bazament i arsyetimeve të ndryshme? 

- Parafrazimi i fragmentit Porta e Ferrit. 

Nxënësit parafrazojnë me shkrim fragmentin, duke iu dhënë mundësinë që, pasi ta 

skeletojnë idenë në klasë, ta përfundojnë në shtëpi, për ta kryer detyrën në mënyrë më 

të detajuar, duke u përqendruar te: 

-Alegoria danteske si emblemë universale. 

-Simboli i Portës së Ferrit, një rrugë që të çon te hyjnorja. 

- Ilustrimet dhe konteksti i veprës. Si e plotësojnë ato njëra-tjetrën? 

-Ilustrimet si “naivizëm” fi lozofi k mesjetar apo projeksion i çdo epoke, jo vetëm i 

mesjetës, i ankthit dhe i kërkimit të vazhdueshëm që qenia njerëzore i bën vetes? 


Shkrimtari i madh Ismail Kadare ka thënë: 

“Hapësira dhe koha janë si askund të pafundme në poemën e tij. Adhuruesit e tij, 

duke folur për gjeografi në danteske, do të theksonin se këto peizazhe të çuditshme “nuk 

janë vende, por gjendje shpirtërore”. Në të vërtetë, zanafi lla e këtij komenti është një 

letër e famshme e vetë Dantes. Ai përmend pikërisht fjalën “gjendje” dhe ne mund të 

shtojmë se të tria pjesët e poemës së tij, Ferri, Purgatori e Parajsa, janë “të tri gjendjet 

tona”, që ne i përjetojmë njëherazi, gjithmonë e gjithkund”. 

-Ç’mendime ju trazojnë kur lexoni këtë pasazh? 

Detyrë shtëpie. Të ndahet klasa në tri grupe, për të komentuar udhëtimin e Dantes me anë të 

tryezës së improvizuar “Imazhe danteske”. 

233


234 

Tema 

3.2. Koment 

nga fragmenti 

“Komedia 

Hyjnore” 


- të komentojë fragmentin duke u ndalur te: 

a. kuptimi - arsyetimi i Trinisë së Shenjtë, toni paralajmërues në hyrje të poemës, 

b. grafi ka - të vëzhgojë anën grafi ke të poemës dhe të shpjegojë përdorimin e 

germës së madhe të shtypit, 

c. interpretimi - të zbulojë dhe interpretojë nëntekstin alegorik, 

ç. struktura - ndërtimi i metrikës (tercina). 


shkruara, fragmente nga emisione televizive mbi universin dantesk. 

Konceptet kryesore: Trini e Shenjtë, njeri adamik, tercinë, natyrë zeusiane, alegori danteske. 



Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Nxitja e diskutimeve Punë me klasën 




Mësuesi/ja shtron pyetjen për nxënësit: 

-Ç’përgjigje mund të kemi për pyetjen nëse sot, në shekullin XXI, vazhdon të jetë 

aktuale thënia e Dante Aligerit, se atdheu i njëmendtë i njeriut është Shpirti ose Fryma? 

*Hir - mëshira e 

pamerituar e Perëndisë 

për njeriun mëkatar. 

A: Kuptimi – Trinia e Shenjtë 

Trinia përbëhet nga Perëndia Atë, Perëndia Bir, Perëndia Fryma ose Shpirti i Shenjtë 

apo ndryshe, Ati, Biri dhe Shpirti i Shenjtë. 

Ati 

Ati - simbolizon fuqinë, pushtetin hyjnor, autoritetin, sovranitetin mbi të gjithë 

krijimin universal. 

Biri - simbolizon Fjalën e Gjallë (... e para ishte Fjala - Ungjilli sipas Gjonit), diturinë 

që shpall ekzistencën e gjithçkaje, para se ajo të shfaqet. Fjala u bë mish, u mishërua 

në personin e Jezu Krishtit, Mesisë, duke marrë vetë hyjnorja trajtë njerëzore. 

Shpirti ose Fryma - simbolizon virtytin, shenjtërinë, dashurinë e shenjtë që erdhi nga 

qiejt e qiejve, kur Krishti u ngjit në të djathtë të Atit, për ta zbritur në Tokë Ngushëllimtarin 

(Parakletos) në ditën e Pentakostit në Jerusalem. 

Ati si pushtet hyjnor, Biri si dija më e lartë, Shpirti i Shenjtë si dashuria hyjnore 

plotësojnë njëri-tjetrin, duke u shfaqur të tre në një të vërtetë të përjetshme, që është 

Perëndia, Krijuesi i Gjithësisë, pa fi llim e pa mbarim. 

Nisur nga konceptimi i mësipërm, sipas studiuesit Xhovani Xheto: “Dantja shprehu 

realitetin e jetës së shpirtit, për të shprehur përvojën misterioze të shpirtit në katarsisin e 

vet, jetën e hirit* si gëzim i mahnitshëm, prelud i një stine ngazëlluese dhe të shenjtë”. 


Klasa ndahet në 4 grupe. Secili grup diskuton për çështjen e caktuar nga mësuesi/ja. 

Grupi I fl et për tonin paralajmërues të “Komedisë”. 

Mësuesi/ja i lë nxënësit për disa minuta të lexojnë fragmentin e dhënë në libër. Më 

pas në klasë diskutohet rreth tonit paralajmërues, i cili dëshmon përballjen e betejës së 

përjetshme mes njeriut të rënë nga lavdia e Perëndisë, njeriut adamik (Adami), me mëkatin, 

që ka për shlyerje vdekjen. Në këtë betejë hidhet dritë mbi faktin se njeriu me vullnetin e


lirë që Perëndia i ka lënë për të zgjedhur rrugën e jetës, mban përgjegjësi për të ardhmen 

e tij. Një jetë në mëkat përfundon në Ferr, një jetë në shenjtëri ka për vendmbërritje 

Parajsën. Fragmenti shpërfaq idenë madhore, se Perëndia-Atë nuk është tirani i natyrës 

zeusiane, që kënaqet kur sheh krijesat e tij të përpëliten në Ferr. Përkundrazi, Ai e dërgoi 

Birin e tij, Jezusin, ta shpëtojë njeriun. Kësisoj, paralajmërimi duket si një kambanë që 

kumbon për të ndërgjegjësuar njeriun se si duhet jetuar e përditshmja në përputhje me 

vlerat e përjetësisë, për të mos e humbur Qiellin ose Parajsën. 

Grupi II - Grafi ka 

Si gjithçka tjetër, në një vepër artistike çdo detaj kumton një ide, jo rrallë të shoqëruar 

nga ide të tjera të ndërkallura brenda saj. Përdorimi i germave të mëdha është një mjet 

stilistik që kërkon të tërheqë vëmendjen e lexuesit për të zgjuar vetëdijen e qiellores 

brenda tij, duke ia rrëfyer se në të kundërt atë e pret Ferri si ndëshkim i përjetshëm. Të 

nëntë vargjet e shkruara me germa të mëdha të ndërmendin të vërtetën e amshimit, që 

nga njëra anë dëshmon sovranitetin e Perëndisë, nga ana tjetër zgjedhjen që çdo qenie 

njerëzore bën përmes mënyrës se si e ka jetuar jetën e tij, në përputhje me shenjtërinë 

apo nën vargonjtë e mëkatit. Shenjtëria e Perëndisë dhe errësira e mëkatit nuk mund 

të jetojnë bashkë. Ndaj paralajmërimi është i qartë, pa asnjë ekuivok, sepse shenjtëria 

e Zotit nuk mund të komprometohet nga mëkati njerëzor. Është zgjedhur kjo paraqitje 

grafi ke, mbase për t’i bërë të mundur lexuesit gdhendjen e dhjetë porosive që Perëndia 

i dha Moisiut në malin Sinai. 

Grupi III - Nënteksti alegorik 

Udhëtimi i poetit në përtejbotë është alegorik. Dantja beson në çdo gjë që rrëfen. 

Bota e mistertë që ai sjell me anë të fjalës poetike nuk është vetëm një gjetje artistike. 

Ai është i zgjedhur nga Perëndia që të rrëfejë të vërtetën e përjetshme të ndëshkimit 

hyjnor në suazën e Ferrit. Ky udhëtim dantesk synon ta kthejë shpirtin e humbur të 

njeriut te Perëndia, që e kundron Ferrin si parim të drejtësisë së Tij. 

Poeti kërkon ta rimëkëmbë shpirtërisht njerëzimin, që lëngon për shkak se u ka 

kthyer shpinën standardeve hyjnore, duke parathënë një fund të tmerrshëm, siç është 

Ferri. Njerëzorja dhe hyjnorja nuk duhet ta përjashtojnë, por duhet ta plotësojnë njëratjetrën. 

Grupi IV - Tercina 

Funksioni estetik dhe kuptimor mbështetet në rimën e veçantë sipas skemës aba/ 

bcb... xyx/yvy/z. Vargu i parë rimon me të tretin. Strofa e mbyll kuptimin e saj, duke 

u kthyer në element të mëvetësishëm. Zakonisht krahasohet me tullat që e lartojnë 

një ngrehinë ose ndërtesë. Vargu i brendshëm i ngjan “llaçit” në lidhje me tercinën 

pasuese, ndaj e gjithë kënga shfaqet si një mur i qëndrueshëm. Tercina është themeli 

ku mbështetet arkitektura poetike danteske. Tercina ka karakter fi lozofi k dhe mistik. 



Po t’i referohemi mënyrës danteske të të kundruarit dhe të të interpretuarit të 

realiteteve të përjetshme, bindemi se edhe Simone (Wiel), një personalitet i njohur i 

shekullit XX, kishte të drejtë kur tha: “Zoti nuk mund të krijonte veçse duke u fshehur, 

përndryshe nuk do të kishte mundur të ishte veçse vetëm Zot. Ndoshta Ai ka lënë të 

depërtojë nga vetja vetëm sa është e mjaftueshme që, nga besimi tek Ai, njeriu të 

shtyhej për t’u marrë me njeriun. Që të mos jetë verbuar nga shkëlqimi qiellor deri në 

atë pikë, sa të mos interesohet më për Tokën”. 

Mësuesi/ja ngre pyetjen: 

-Cili është mendimi juaj duke e analizuar thënien e znj. Ueil? 

� 

Detyrë shtëpie. Bëni një ese me temë: Alegoria danteske dhe unë. 

Perëndia, një subjekt për t’u takuar apo një objekt për t’u mbrujtur? 

235


236 

Tema 

4.3. Veçoritë e 

gjuhës dhe të 

stilit - Koment 

nga fragmenti 

Komedia 

Hyjnore 


- të komentojë fragmentin duke u ndalur te gjuha dhe stili; 

- të vlerësojë përkthimin që ka ruajtur formën arkaike të gjuhës; 

- të shkruajë një prozë poetike ose një ese letrare nisur nga fragmenti; 

- të vëzhgojë një pikturë për ta krahasuar me tekstin poetik. 


shkruara, paraqitja grafi ke e përkthimeve në gjuhën shqipe nga trashëgimia e Dante 

Aligerit, portrete të përkthyesve shqiptarë, fragmente në italisht, anglisht dhe shqip 

nga “Paolo dhe Françeska”. 

Konceptet kryesore: formë arkaike e gjuhës, koncept estetik, mistikë. 



Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Nxitje e mendimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Studim teksti Të nxënit me bashkëpunim Punë e pavarur 



Një nga mendimtarët më të njohur të të gjitha epokave, Hegeli, kur i referohet 

analitikës së stilit, pohon se stili shfaqet si ankthi i përsëritur i autorit, që ribën gjithnjë 

dhe vazhdimisht vetveten, dhe si aftësi për ta kapërcyer vazhdimisht vetveten. 

Mësuesi/ja ngre pyetjen për diskutim: 

- Mbështetur në fragmentin “Paolo dhe Françeska” (që është lexuar më parë në 

mënyrë ekspresive), a vihet re që stili i Dantes shpaloset, i vendosur përballë konceptit 

hegelian? 

Në fokus të mbetet dashuria, që shpërfaqet në realitetin konkret të Paolos dhe 

Françeskës, si dhe në realitetin e nënkuptuar Dante-Beatriçe. 

- Përdorimi stilistik i anaforës, si fi gurë e mirëfi lltë retorike dhe si koncept estetik, gjendet 

në fi llim të vargut ose në vazhdimin e tyre, por gjendet edhe si rimarrje e shprehur me 

përemra. 

Dashnija, n’shpirt fi snik... 

Dashnija, që nji dashnori i fal dashninë... 

Dashnia na fl ijoi mbi një altar... 

-Thirrori përdoret për ta theksuar natyrën dramatike të ngjarjes përmes adresimit 

konkret që e përfshin lexuesin në përftesë vetjake. 

“...Oh, mjerim 

Françeskë, këto rënkime...” 

- Pikëçuditja “fsheh” qëndrimin emocional të autorit, të shkaktuar nga rrethanat e 

dashurisë së Paolos dhe Françeskës, duke e bërë më “të thepisur” stilin e tij, gjë që 

formon një reliev shumëplanësh edhe përmes detajeve kaq mikroskopike në dukje.

� 



Nxënësit lihen për disa minuta të lexojnë fragmentin dhe pastaj orientohen nga 

mësuesi/ja të studiojnë vlerën simbolike të numrit 3 në vepër. 

- Vlera simbolike e numrit 3. 

Mistika e këtij numri buron nga hyjnorja. Edhe pse fl itet për njerëz konkretë, realiteti 

i tyre human, qoftë edhe në mëkat, zbulon etjen e natyrshme të qenies njerëzore për ta 

njohur e për ta takuar të perëndishmen. 

- Dantologu dhe shkrimtari Ernest Koliqi pohon se përkthimet e para të Dantes në 

gjuhën shqipe datojnë në shek. XIX nga arbëreshi Luigj Lorekio (Luigi Lorechio). Më 

pas, një fragment nga “Komedia Hyjnore” vjen në shqip nga Sokol Baçi në vitin 1900. 

Më tej, pas shpalljes së Pavarësisë, patër Vinçens Prenushi merret me Këngën XI të 

Parajsës. Në vitet ‘30 të shekullit XX ka përpjekje të tjera për ta sjellë në gjuhën tonë 

kryeveprën danteske, ndër të cilat dallohet përpjekja e E. Koliqit. Brenda kësaj rrjedhe 

kemi përkthimet e mëvonshme nga Pashko Gjeçi dhe Mark Ndoja. 

Dantologu E. Koliqi në shënimet që lidhen me leksionet e tij universitare, i bazuar 

edhe në idenë e Gjergj Fishtës, arrin në përfundimin se Dantja është gjuhësisht afër me 

shqiptarët, ngaqë gjuha shqipe është e përshtatshme për të mbajtur e për të përcjellë 

shprehjet danteske. 

Forma arkaike e gjuhës së përdorur nga Pashko Gjeçi e vesh gjuhën poetike 

danteske me magjinë e së shkuarës, duke derdhur në të atë lloj vjetërsie, që e ruajnë 

si vlerë vetëm krijimet madhore universale. Veç muzikalitetit të shqipes, që është në 

gjendje ta sjellë Danten në shqip plot dinjitet, shfaqet vlerësimi se pasuria e shqipes rrok 

kohën dhe hapësirën danteske, sikurse gjuhët e lashta që krijuan qytetërimin botëror. 

Nën ndikimin e fragmentit, mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të shkruajnë një prozë 

poetike ose një ese letrare të titulluar: “Paolo dhe Françeska - emblema të ngrira 

muzeale apo mister i përjetshëm njerëzor?” 


Mësuesi/ja ngre pyetjet: 

- Duke vëzhguar pikturën “Paolo dhe Françeska”, ç’do të donit ju t’i shtonit ose t’i 

hiqnit asaj? 

- A përshtatet piktura me realitetin vizual që keni ju kur e lexoni fragmentin në mënyrë 

individuale? 


Komentoni: Dukuria “Paolo dhe Françeska”, arkaizëm historik?! 

-Të ndërtohet kurba e përkthimit të Dantes në shqip sipas trajektores historike të përmendur më 

sipër. 

-Nëse dini mirë anglisht, krahasoni përkthimet e “Komedisë Hyjnore” nga Henri Longfelou me 

përkthimin shqip të P. Gjeçit. Ç’vini re? 

237


238 

Tema 

5.1. Teksti 

poetik në 

shtratin e 

romantizmit 

evropian - 

veçoritë 

e poemës 

romantike 

“Eugjen 

Onjegini” 



- të identifi kojë veçoritë e tekstit poetik në shtratin e romantizmit evropian; 

- të analizojë veçoritë kryesore të romantizmit; 

- të rendisë disa nga përfaqësuesit kryesorë dhe disa nga veprat kryesore të 

romantizmit. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, 

citate të shkruara, portrete të romantikëve të huaj dhe shqiptarë, tituj të veprave të 

përfaqësuesve. 

Konceptet kryesore: romantizëm, romantizëm evropian, raport njeri-natyrë. 


Parashikimi 

Pema e mendimit/ 


Nxitje e mendimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Ditar dypjesësh Të nxënit me bashkëpunim Punë në dyshe 


Parashikimi. Pema e mendimit. Organizuesi grafi k 

Mësuesi/ja e nis mësimin duke nxitur nxënësit të fl asin se çfarë dinë nga njohuritë e marra 

për romantizmin dhe ndërkohë ndërton organizuesin grafi k mbi tiparet e romantizmit. 

Revolucioni Francez 

Shpallja e Republikës 

Zhgënjimi 

Pakënaqësia 

Kërkimi i një arti të ri 

poezia lirike (kënga, soneti, 

odeja, himni, elegjia) 

poema epiko-lirike 

balada liriko-fi lozofi ke 

drama lirike dhe lirikofi 

lozofi ke në vargje; 

romani në prozë dhe 

në vargje 

drama historike në vargje 

poema satirike. 

Konteksti 

historik 

koha 

nga shek. XVIII deri 

në fi llim të shek. XIX. 

Romantizmi 

Veçoritë artistike 

gjini dhe 

lloje letrare 

Konteksti 

letrar 

- Thyerja e tabuve 

- Fantazia dhe ndjenja 

- E jashtëzakonshmja 

- Kulti i natyrës 

- Rendja pas ekzotikes 

Tematika: ngriti në kult ndjenjën 

largimi nga imitimi i 

modeleve të vjetra 

në qendër të veprës 

vendoset qenia njerëzore 

jeta shoqërore jeta intime 

U ndikuan nga: 

sentimentalizmi: duke marrë kultin e ndjenjës, të 

cilit i dha një kuptim të ri; 

-iluminizmi; duke marrë kultin e “primitivit fi snik”, 

si ndjeshmëri ndaj raportit njeri-natyrë. 

Ndërtimi i njohurive. Ditar dypjesësh 

Në këtë fazë të orës mësimore nxënësit diskutojnë për veçoritë, përfaqësuesit dhe 

veprat kryesore të romantizmit. Me anë të mendimeve dhe ideve të nxënësve, mësuesi/ 

ja plotëson tabelën e ditarit dypjesësh të vizatuar në dërrasën e zezë.

� 

Fjalët kyç Komentet 

Romantizmi 

(Veçoritë) 

Përfaqësuesit 

Vepra 

romantike 


- U thyen tabutë e klisheve të ngurta letrare-estetike të klasicizmit 

(neoklasicizmit, duke iu kundërvënë atyre). 

- Vëmendja u përqendrua në botën e brendshme shpirtërore, ku përparësi 

kishin ndjenjat, fantazia dhe jo arsyeja. 

- Interesimi u përqendrua te heronjtë e jashtëzakonshëm, që jetonin dhe 

vepronin në rrethana të jashtëzakonshme, shpesh heroike dhe tronditëse. 

- U parapëlqyen temat nga e kaluara kombëtare ose jeta idilike patriarkale. 

- Kulti i natyrës si frymëzim, i shtyu romantikët të kërkonin ngushëllim në 

gjirin e saj. 

- Vizatimi i dekorit të jashtëm, konkret, natyror, material dhe shoqëror, për t’i 

dhënë një vlerë të re botës së brendshme të heronjve. 

- Gjuha dhe mjetet stilistikore u zhvilluan shumë dhe u bënë plot me ngjyra 

të ndezura dhe kontraste të forta. 

- Figuracioni i përdorur: personifi kimi natyror, mitologjik, biblik; apostrofat, 

hiperbolat, antitezat, emfazat, epitetet, krahasimet, metaforat, aliteracionet. 

Gjeografi a e emrave romantikë: Uërdsuërthi, Bajroni, Shelli, Hygoi, 

Shatobriani, Zhorzh Sandi, Hajne, Shlegeli, Leopardi, Manxoni, Pushkini, 

Lermontovi, Lamartini, Petëfi . 

Romantikë shqiptarë: Jeronim de Rada, Gavril Dara i Ri, Pashko Vasa, Naim 

Frashëri etj. 

Veprat më të njohura: J. V. Gëte, “Faust”; Hygo, “Katedralja e Parisit”; Xh. G. 

Bajron, “Shtegtimet e Çajld Haroldit”; A. Pushkini, “Eugjen Onjegin” etj. 


Mësuesi/ja i jep një nxënësi të lexojë “Odet e gëzimit” të Shilerit dhe më pas dëgjojnë 

himnin e Evropës, që është fragment nga Simfonia e Nëntë e Bethovenit, si vazhdimësi 

evropiane që i ka rrënjët te Romantizmi. Pas kësaj hap diskutimin rreth pyetjeve: 

-Çfarë ju bëri përshtypje? 

-Vazhdon të jetë aktuale thënia e Sh. Petëfi t: “Për dashurinë jap jetën, për lirinë jap 

dashurinë”? 

Mësuesi/ja u jep detyrë nxënësve të paraqesin grafi kisht shumëllojshmërinë e 

formave letrare-romantike. 

Detyrë shtëpie. Nëse ju pëlqen muzika klasike, dëgjoni Simfoninë e Pestë të Bethovenit, që është 

frymëzuar nga mendimi romantik i Gëtes. Cila vepër artistike romantike ka lënë gjurmë brenda 

jush? 

239


240 

Tema 

6.2. Analizë 

e poemës 

“Eugjen 

Onjegini” 


• të analizojë poemën duke u ndaluar te: 

a. tipologjia, 

b. fi gura qendrore e groteskut - roman në vargje, 

c. subjekti i mbështetur në atmosferën e kohës, 

ç. tema dhe idetë, 

d. personazhet romantike, 

• të vëzhgojë pikturat që ilustrojnë poemën. 


shkruara nga Bjelinski, portreti i Pushkinit dhe i Lasgushit si përkthyesi i tij. 

Konceptet kryesore: roman në vargje, strofë onjeginiane, “shtrembërim estetik”, 

dramë e mirëfi lltë identiteti. 



Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Nxitje e mendimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Studim i koduar teksti Të nxënit me bashkëpunim Punë me grupe 



Mësuesi/ja e nis mësimin me leximin e një vlerësimi që ka bërë kritiku i njohur rus 

Bjelinski: “Bajroni ka shkruar për Evropën, për evropianët... Bajroni është orvatur jo për 

të rikrijuar jetën bashkëkohore, sesa t’i bëjë gjyqin historisë së kaluar dhe të sotme.... 

Pushkini si poet nuk është kujdesur që t’i ngjajë Bajronit, ai është përpjekur t’i ngjajë 

vetes të tij dhe t’i jetë besnik të vërtetës jetësore, që deri më atëherë kishte mbetur e 

paprekur nga askush dhe që aq shumë i lutej t’ia paraqiste botës me penën e tij”. 

Pas leximit mësuesi/ja ngre pyetjen për diskutim: 

-Cila është përftesa fi lozofi ke dhe ndjeshmëria artistike që përjetojmë nga përballja 

e dy romantikëve? 

Ndërtimi i njohurive. Studim i koduar i tekstit 

Tipologjia 

Struktura 

Subjekti 

dhe koha 

Nxënësit nxiten të studiojnë tekstin, duke u përqendruar në elemente, si: tipologjia e 

poemës, koncepti i groteskut të veprës, subjekti, koha, tema dhe idetë etj. Duke lexuar, 

nxënësit nënvizojnë çështjet kryesore për çdo element dhe plotësojnë ditarin dypjesësh. 

Vepra “Eugjen Onjegini” lëviz në dy shtretër: në atë të poemës dhe në anë të romanit. 

Romani në vargje është një nga llojet e letërsisë romantike. Vepra shfaq karakter rrëfyes, edhe 

pse mbizotëron ndjenja, subjektivja, pasioni dhe ëndrra. Vargu nuk bëhet pengesë e rrëfi mit. 

Poema është e ndërtuar në 9 krerë, ku çdonjëri prej të cilëve përbëhet nga strofa 

14-vargëshe, që quhen strofa onjeginiane. 

Subjekti është i thjeshtë. Në të veprojnë katër personazhe kryesore: aristokrati Eugjen 

Onjegini nga kryeqyteti; poeti romantik Vladimir Lenski, aristokrat nga provinca; Tatjana dhe 

Olga Larina, motra, por me karaktere të kundërta: ardhja e Onjeginit nga Shën-Petërburgu 

për pushime në provincë, njohja me Lenskin dhe përmes tij takimi me motrat Larina. 

Epoka në të cilën jetojnë personazhet i bën të përjetojnë një dramë të mirëfi lltë identiteti. 

Nga njëra anë fryma perëndimore aristokratike që kërkon të ndryshojë mendësinë 

konservatore ruse dhe, nga ana tjetër, mënyra se si duhet të përballen personazhet 

me “opinionin” shoqëror, përbëjnë koordinatat e kohës në rrafshin horizontal dhe në atë 

vertikal. Koha dhe njeriu në dialogun e tyre të përjetshëm mishëron fatalitetin e situatës, 

që për hir të një nderi fals, është gati të groposë vetveten.

Koncepti i 

groteskut 

Temat dhe 

idetë 

Personazhet 

romantike 

Përforcimi. Nxjerrje e përfundimeve 

� 


Ngjarjet dhe personazhet e romanit në vargje “Eugjen Onjegini” edhe pse duken asimetrike, 

aq të largëta e të parregullta nga realiteti, brenda “deformimit” dhe “shtrembërimit” estetik 

përcjellin universalitetin e dashurisë, që di të jetësohet në mënyrë origjinale në çdo epokë 

të historisë njerëzore. 

Risia: “Kur ende letërsia ruse nuk kishte një roman të saktë në prozë, Pushkini e shkroi 

në vargje”, pohon Bjelinski. 

Përballëvendosja: Kryeqyteti - provinca; mondaniteti - provincialiteti; melankolia - guximi; 

moralizimi - pasioni; aristokratikja- rëndomtësia, i jep veprës frymëmarrjen romantike të 

thyerjes së klisheve të tejkaluara nga koha. 

Realiteti rus dhe njeriu si qenie universale nuk e përjashtojnë njëri-tjetrin, përkundrazi 

reputacioni i individit, pozita shoqërore, bota e trazuar shpirtërore e heronjve, paradokset 

mbi të cilat zhvillohen situatat, fl ijimi i dashurisë së vërtetë për t’i shpëtuar gjykimit 

shoqëror, përbëjnë hapësirën ku njeriu i tepërt, “i huaji” në miniaturë, që do të sillte 

tërmetin shpirtëror me njeriun e shek. XX, jeton çdo çast dilemën e tij ekzistenciale. 

Romantizmi social i Pushkinit është ravijëzuar si shqetësim i natyrshëm i poetit ndaj 

individit në shoqërinë kapitaliste: 

Onjegini, si shëmbëlltyrë e aristokracisë franceze të gjysmës së parë të shek. XIX, ndihet 

i tepërt gjithkund, ngase realiteti dhe un-i i tij janë shumë larg njëri-tjetrit. 

Tatjana, personazhi i paharrueshëm emblematik i letërsisë ruse, që do të pasohej nga 

Natasha Rostova e Tolstoit. Brenda saj ndihet femra ruse. 

Nxënësit vëzhgojnë me vëmendje pikturat që ilustrojnë poemën. Mësuesi/ja pas 

vëzhgimit të pikturave ngre pyetjet: 

- A përputhet përfytyrimi juaj vetjak me ilustrimet? 

- Si komunikon fjala me ngjyrën? 

Çdonjëri prej nxënësve duke u ngacmuar nga vargjet pushkiniane, të sjellë në 

klasë në orën e ardhshme ilustrime të nxjerra nga interneti që i kushtohen dashurisë 

njerëzore. 

Klasa ndahet në dy grupe. Secili prej tyre zgjedh recituesin, që do ta deklamojë para 

një jurie me katër nxënës dhe mësuesin/en, për të qenë sa më objektivë në vlerësimin 

“Deklamuesi më i mirë”. 

Detyrë shtëpie: Fragmenti poetik i deklamuar në mënyrë shprehëse (në f. 199), të kthehet në një 

prozë poetike. 

Tema 

7.3. Koment 

nga fragmenti 

“Eugjen 

Onjegini” 


• të komentojë fragmentin e veprës duke u ndalur te: 

a. kuptimi - fragmenti në kontekstin e romanit, idealizmi i ndjenjës së dashurisë; 

b. interpretimi - zbulimi i universalitetit të dashurisë, gjykimi i raportit ndjenjëarsye; 

c. gjuha - fjalët kyç që shprehin gjendjen emocionale të personazhit; 

ç. pyetjet retorike dhe roli i tyre; 

d. metrika - elementet e metrikës dhe përkthimi. 

241


242 


fotografi nga jeta e Pushkinit dhe trashëgimia letrare e tij. 

Konceptet kryesore: universaliteti i dashurisë, kulmim poetik. 



Parashikimi Lexim teksti/Pema e mendjes Nxitje e mendimit Punë me grupe 

Ndërtimi i njohurive Lexim teksti/Pema e mendjes Të nxënit me bashkëpunim Punë me grupe 

Përforcimi Harta e mendjes Ndërtimi i shprehive studimore Punë me klasën 

Parashikimi dhe ndërtimi i njohurive. Lexim teksti/Pema e mendjes 

Lexohet fragmenti poetik, dhe klasa ndahet në disa grupe, duke i dhënë çdo grupi 

njërën nga pikat e skedës për të punuar në evidentimin e materialit në mënyrë specifi ke. 

Në fund, përfundimet e çdo grupi pasqyrohen në “Pemën e mendjes”. 

Grupi I - Kuptimi 

Kjo letër është një kulmim poetik që portretizon tallazitjet e një shpirti të dëlirë njerëzor, 

që edhe pse është i druajtur së brendshmi, zgjon guximin për të sfi duar normat e ngurta 

shoqërore, që do ta paragjykonin hapin e Tatjanës në shprehjen e dashurisë. 

a. Beteja shpirtërore e heroinës. 

b. Sinqeriteti i saj. 

c. Idealizimi i dashurisë jo vetëm për arsye të perceptimit romantik pushkinian, por 

ngaqë dashuria mbetet poezia e vërtetë e jetës. 

ç. Paradoksi: një vajzë provinciale ndërmerr një akt guximi që e kapërcen kohën dhe 

hapësirën e saj, për t’u bërë thyerëse e barrierave shoqërore. 

Grupi II – Interpretimi 

Dashuria është ndjenjë universale. Heroina i drejtohet Qiellit, duke pohuar se kjo 

zjarrmi shpirtërore e ka zanafi llën në përjetësi, duke i dhënë dashurisë vlerën e saj 

të vërtetë si ekzistencë e përjetshme. Ajo troket në çdo jetë dhe pushton çdo zemër. 

Brenda saj njeriu gjen vetveten. 

- Duke e kundruar me kujdes këtë fragment, thoni, në ç’raport vendoset ndjenja me 

arsyen? Ç’mendim vetjak përftojmë nga ky moment i pakrahasueshëm poetik? 

Grupi III – Fjalët kyç 

E ka vendosur Qielli vetë, fjalët kyç që shprehin fatalitetin 

Jam e jotja në përjetësi! e kësaj dashurie 

Se Zoti jetën ma ka dhënë 

Gjer në varr të t’adhuroj... 

Në zemër veç një mall të mbaj gjendja psikologjike e pritjes pa përgjigje 

Veç gjer sërish të më takoni. 

T’ ju njoh s’do kisha kurrë fat 

S’do kisha turbullim e shkretë 

Gjithë jeta ime më pat qënë gjendja emocionale e Tatjanës si portret 

një peng se ty do të takoj i strukur brenda saj.

Përhera të kam ëndërruar 

Të ndjeva thellë mu në gjit 

Në zemër shpesh ta kam dëgjuar, 

Ty zërin... jo s’ish ëndërrim! 

Më preke fort, u përvëlova 


Thashë: ësht’ ai thesari im! epërsia e Onjeginit e projektuar në zemrën 

A nuk je ti, o ëndrra ime, e Tatjanës. 

Që n’errësirë po ndriçon 

E vjen më prek me nur e hije? 

...Jet’ edhe fat 

Veç ty që sot t’i kam besuar 

Po vdes nga frik’ turpëruar. 

Po nderit tuaj i besoj 

S’je ti që plot prej dashurie dilema që përjeton Tatjana, dyzimi që 

Shpres’ dhe gas më murmuron? e mundon atë. 

Kush je ti? Ëngjëlli me shpresë, 

Apo një lajkatar pa besë? 

Të pres: ti eja siç më k’ënda 

A ma prish ëndrrën që tashi. 

Grupi IV - Pytejet retorike, roli i tyre. 

Pyetjet retorike nënkuptojnë vendimin që duhet të marrë personi të cilit i drejtohen. 

Ndërtimi i tyre si pyetje shpreh mundësinë e përfshirjes ose të mospërfshirjes së tij në 

kontekstin e dhënë. Si gjetje stilistike i jep mendimit poetik dritëhije, për të mos e lënë 

të rrafshët dhe pa asnjë formë. 

Ç’do deshit më veç shpirtit tim? Mëdyshja që e bren ndjenjën në përballje 

Pse arthtë vetë-ashtu në fshat, me realitetin si ftohtësi dhe indiferencë. 

Na gjettë te ky vend i qetë? 

E vjen më prek me nur e hije? 

S’je ti që plot prej dashurie 

Shpesh’ edhe gas më murmuron? 

Kush je ti? Ëngjëlli me shpresë, 

Apo një lajkator pa besë? 

Grupi V - Metrika 

“Eugjen Onjegini” është i ndërtuar në krerë, ku secili prej tyre përbëhet nga strofa 

katërmbëdhjetë-vargëshe, që u quajtën ndryshe “strofa onjeginiane”, me sistemin ritmik 

tetërrokësh. Rima është e kombinuar sipas skemës ABAB; ÇDD; EFFE; GG. 

Mendimi poetik mbyllet brenda strofës. Fjala pushkiniane ka ardhur në shqip përmes 

poetikës lasgushiane. Lasgushi i zgjedh fjalët poetike për t’iu përshtatur melodisë së 

vargut. Ai gjen fjalë dialektikore për hir të rimës. 

Fjalë tipike lasgushiane: Zemërak, murmuro, mprojtje, mbeso- më-ni, shpres’ edhe gas. 

Ngjashmëria e vargut pushkinian me atë lasgushian shfaqet në frymëzimin e tyre dhe në 

modelimin që jo vetëm sjell realitete pamore, por edhe shoqërohet me muzikalitetin e fjalës. 

243


244 

Përforcimi. Harta e mendjes 

Me përfundimet e çdo grupi plotësohet organizuesi grafi k. 

� 

shqetësim njerëzor pritje e magjishme 

dilemë prushitje emocionesh 

Dashuria 

guxim fi snikëri 

vdekje ëndërr jetë 

Detyrë shtëpie. Shkruani një letër dashurie, ku të trajtoni çështjet: 

Dashuria si përjetësi?! 

Dashuria si iluzion?! 

Dashuria, bukuria për të cilën je krijuar... 

Tema 

8.4. Portreti i 

personazhit 

qendror femër 

tek “Eugjen 

Onjegini” 


• të përshkruajë portretin e personazhit qendror femër: 

a. të dallojë veçori të personazhit romantik femër; 

b. të vëzhgojë pikturën dhe ta ballafaqojë atë me imazhin e krijuar nga leximi 

i veprës; 

c. ta krahasojë personazhin romantik femër me personazhin romantik mashkull; 

ç. të parafrazojë letrën e Tatjanës duke e kthyer në prozë. 

Materialet dhe mjetet mësimore: 

Teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate të shkruara. 


Hapi I. Një pyetje, shumë përgjigje 

- Ç’kuptim ka për ju thënia e Bjelinskit: “Tatjana është kurora e bukurisë së rrallë 

shpirtërore”? 

- Cila nga aktoret më të njohura sipas jush, do ta kishte interpretuar më me vërtetësi 

Tatjanën dhe pse? 

- Ç’pika takimi mund të ketë ndërmjet “Këngës së Tatjanës”, që është letra e saj, 

dhe Barbara Streisand me këngën “Women in love”? 

Hapi II. 

Nxënësit lexojnë fragmentin dhe nxjerrin veçoritë e personazhit të Tatjanës. Më pas 

këto veçori i krahasojnë me ato të personazhit romantik femëror. 

a. Veçoritë e personazhit romantik femëror 

Dashuri me shikim të parë. Drithërimat emocionale dhe dyluftimi brenda qenies nëse do 

të kishte apo jo përgjigje dashuria e saj. Hijeshia shpirtërore e Tatjanës dhe tallazimet 

mes të cilave gjendet, e bëjnë më të bukur personalitetin e saj, që është i vërtetë. Guximi 

i saj nuk buron nga mendjelehtësia, por ngaqë zemra i është robëruar nga dashuria që 

ndien për Eugjen Onjeginin. Dashuria jep vetveten, pa pritur ç’do të marrë.

snobizëm-i - prirje e 

sëmurë për të ndjekur 

mënyrën e jetesës, 

sjelljet dhe modën 

e një klase, të një 

shtrese a të një grupi 

që mendohet si më i 

lartë e më i zgjedhur; 

shija e sëmurë për t`i 

pëlqyer gjërat vetëm 

pse janë të huaja, të 

jashtëzakonshme e të 

stërholluara, pa shikuar 

vlerën e vërtetë të tyre. 

konformizëm/i – pajtim 

vetëm me fjalë me 

mendimet, veprimet 

e dikujt, prirje për t’iu 

përshtatur sa për sy 

e faqe qëllimeve e 

interesave të më të 

fortëve a shumicës. 


� 


b. A përputhen pikturat me imazhin e përfytyruar të Tatjanës? 

Femërorja, delikatesa, pasiguria, ëndrra, pritja, frika, përpëlitja, guximi, shpresa, 

zhgënjimi a e bëjnë me të vërtetë Tatjanën apo e veshin atë me mantelin e 

legjendës? 

c. Personazhet në krahasim me njëri-tjetrin 

Tatjana - Eugjeni 

Personazhet vijnë nga dy botë të ndryshme, gjë që dallohet nga koncepti bazë për 

jetën. Tatjana është provinciale, por ka një vizion njerëzor universal për jetën, sipas 

të cilit dashuria është thelbi i jetës. Përulja që vihet re në personalitetin e Tatjanës, 

buron nga ndërthurja e dashurisë si ndjenjë platonike dhe e pasigurisë që ka ajo, 

nëse duke qenë vajzë province, mund t’ia fi tojë zemrën aristokratit kryeqytetas. 

Eugjeni, aristokrati kryeqytetas, i prirë nga snobizmi, shpërfi ll gjithçka rreth tij, 

është i pakënaqur nga vetja dhe nga të tjerët, prandaj humbet dashurinë për të 

cilën do të pendohet më pas. 

Ndryshe nga Tatjana, Eugjeni është konformist. Edhe pse nuk do t’i pranojë 

konvencionet e shoqërisë, detyrohet të luajë rolin që i ka caktuar jeta, pa guxuar 

që të luftojë për të ndryshuar mendësinë e shoqërisë. Ai e ndien veten superior 

në krahasim në provincialet “inferiore” dhe kjo e bën më krenar për të mos ua 

varur mendjelehtave në provincë. Eugjeni ka besim të tepruar te vetja dhe është 

i bindur se çdo vajzë është gati të lërë kokën për të. Pompoziteti i tij shfryhet 

kur takon Tatjanën në Shën-Petërburg dhe është gati t’i rikthehet asaj që e pat 

nënçmuar, sepse kupton se thesari paska qenë zemra e saj. 

Përpjekja e dy personazheve për të ruajtur shkëlqimin e fasadës në jetën e 

tyre, e kthen këtë marrëdhënie në një fatalitet prej të cilit vuajnë si Tatjana, ashtu 

edhe Eugjen Onjegini. 

Diskutim rreth pyetjes: Cili nga të dy personazhet është më pranë un-it tuaj? 


Përshtatja e letrës në prozë. Klasa ndahet në dy grupe: Vajzat kthejnë në prozë letrën e Tatjanës për 

Onjeginin. Djemtë kthejnë në prozë letrën e Onjeginit. 

Tema 

9.5: Skeda 

e komentit 

letrar “Eugjen 

Onjegini” 


• të plotësojë skedat e komentit letrar; 

a. të lexojë fragmentet, me qëllim për të plotësuar skedat: 

- të zbulojë veçori të rrëfi mit; 

- të komentojë tipare të heroit romantik të zhgënjyer; 

- të dallojë notat e trishtimit të poemës; 

- të dallojë veçanti të përshkrimit romantik të natyrës; 

b. të vëzhgojë ilustrimet për t’i krahasuar me fragmentet përkatëse. 


Teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate të shkruara, portreti i Tatjanës dhe i Eugjenit 

në videoprojektor. 

Konceptet kryesore: Tipare të heroit romantik, përshkrim romantik. 

245


246 



Parashikimi Konkurs Nxitja e mendimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Studim teksti Të nxënit me bashkëpunim Punë me grupe 



Parashikimi. Konkurs 

Disa nxënës, vajza dhe djem, lexojnë detyrën e shtëpisë. 

E njëjta juri që ka vlerësuar recitimin orën e shkuar, bën vlerësimin e tyre dhe shpall 

fi tuesin ose fi tuesen e letrës, duke nënkuptuar se Tatjana jeton brenda çdo vajze dhe 

Onjegini frymon brenda çdo djali. 


Klasa ndahet në tri grupe. 

Grupi I - Veçoritë e rrëfi mit - Rrëfi mi dhe lexuesi në këngën I, kreu I; 

Skeda 

a. Lidhja e rrëfyesit me lexuesin – bashkëbisedimi i autorit me lexuesin, autori sikur 

fl et drejtpërdrejt me lexuesin: vargjet 7- 8. 

b. Të dhënat për protagonistin: ka lindur buzë Nevës, në Shën-Petërburg, në një 

familje fi snike, që zotëronte karrocat e “diligjencës”. Është autori i poemës Ruslani dhe 

Ludmilla, dhe është marrë vendimi për ta internuar në jug të Rusisë. 

c. Humori dhe ironia në rrëfi m- ironizon për internimin në dy vargjet e fundit. 

Rrëfi mi si ironi dhe humori i fshehur brenda tij. Duke u mbështetur në thënien e Zhan- 

Pol Sartrit: “... është zgjedhja e autorit për një aspekt të caktuar të botës, që vendos për 

lexuesin dhe njëherazi, duke zgjedhur lexuesin, vendos për subjektin”. 

Grupi II - Tiparet e heroit të zhgënjyer romantik në këngën XLIV, kreu I; 

Bjelinski lidhur me kohën kur ngjizet historia pushkiniane shprehet: “Poeti lirik i kohës 

sonë më tepër vuan e ankohet, sesa entuziazmohet e gëzohet, më tepër pyet e kërkon, 

sesa brohoret i papërmbajtur. Kënga e tij është një ankim”, 

- Ç’arsye do ta kthente në të vërtetë historike konstatimin në fjalë, pasi kemi lexuar 

këngën (XLIV) nga kreu I? 

Nga se është velur heroi? –nga përtacia dhe zbrazëtia, të cilat nuk mund të zhduken 

nëse njeriu nuk motivohet në jetën e vet nga ideale fi snike (v. 1-4). 

Pse braktis edhe dijen? – dijet që merren nga të tjerë dhe që nuk sjellin zgjidhje për 

kohën, janë shterpe (të vjetrit, të vjetruar keq/ të rinjtë të shkarë dhe për dreq). 

Sarkazmi dhe mllefi poetik – i gjithë fragmenti është i ndërtuar mbi sarkazmin dhe 

buçet nga mllefi poetik (i la pra librat, siç la gratë, la raft, pluhur dhe dituri/ edh’ e mbuloi 

me vel të zi).


� 


Një jetë pa ideale madhore është e zbrazët. Zbrazëtia është vdekja shpirtërore që 

çon në zhgënjim. 

Grupi III - Notat e trishtimit në këngën XXXII, kreu VI. 

Nëse do të meditonim për një çast mbi idetë e Bjelinskit: “... jeta nuk është më një 

gosti e gëzueshme, nuk është më një ngazëllim festiv, por shesh lufte, mungesash dhe 

vuajtjesh. Këtu e ka burimin ajo melankoli, ai trishtim dhe ato mendime që e përshkojnë 

lirikën tonë”, 

- si do të pasqyrohej çasti i vdekjes së Lenskit? 

Ndërprerja e dhunshme dhe absurde e jetës. Vrasja e poezisë së saj. 

- Pse mbizotërojnë notat e trishtimit? 

Dhimbja për vdekjen e Lenskit është e madhe. Më shumë se vdekja, poetin e trishton 

motivi absurd i vdekjes së tij në një duel fare pa kuptim. (Ku vate zonja? E di një Zot.) 

- Mbizotëron lirizmi apo epizmi? 

Në pamje të parë të duket se mbizotëron epizmi, në kuptimin e rrëfi mit. Poeti përshkruan 

me hollësi Lenskin e vrarë. Por pas çdo fjale, çdo vargu të përkthyer mjeshtërisht nga 

i madhi Lasgush, ndihet dhimbja therëse për një humbje të pazëvendësueshme, të 

paparashikuar dhe absurde. (Para një çasi, njëzë grime/ kjo zemër thithte frymëzime,/ 

mëri e shpresë e dashuri...). Përdorimi i prapashtesës zvogëluese zë te fjala njëzë në 

grupin emëror njëzë grime, tregon shpirtin e lebetitur të poetit për humbjen e madhe. 

Grupi IV – Përshkrimi romantik i natyrës (Kënga I, kreu VII). 

- Si lidhet gjendja shpirtërore me atë të natyrës? 

Paralelizmi konceptual i dimrit që fsheh çdo gjallim jete, edhe simbolikisht, i jep 

tablosë ku do të hyjnë e do të dalin jetë njerëzore përgjatë zhgënjimesh dhe vuajtjesh, 

lëndoren, atë që është karakteristike për poezinë lirike. 

Natyra jepet në të dyja derdhjet e saj: në botën fi zike dhe në botën shpirtërore. 

- Cili është përdorimi stilistik i emrave dhe i mbiemrave të përdorur në këtë përshkrim? 

Stilistika e emrave, foljeve, mbiemrave të përdorur në këtë përshkrim synon që, me 

penelata të shpejta, të rrokë domethënien e fshehur që bart dramën e personazheve 

si dramë e përjetshme njerëzore. Kurba e fjalëve nuk lë cep të natyrës pa gjetur dhe 

pa e bërë të plotë peizazhin dimëror tipik rus, që në thelb është peizazhi shpirtëror i 

heroinës. 

Foljet: arrin, shkëlqen (bora), gëzojmë bukurinë e bardhësisë dhe ftohtësisë së 

dëborës, që Tanjën e mbush me llahtari. 

Përfaqësuesit e grupeve lexojnë skedat dhe bëhet diskutimi rreth tyre. 

Detyrë shtëpie. Duke u mbështetur në fragmentin nga Kënga I, kreu VII, përshkruani 

natyrën dhe gjendjen shpirtërore të Tatjanës. 

247


248 

Tema 

10.6. Shkrimi 

i një eseje 

krahasuese 

Material shtesë 


a. të shkruajë një ese letrare krahasuese: 

b. të shënojë në skedë veçori të Këngës së Lamtumirës të Bajronit; 

c. të shënojë në skedë veçori të këngës së fundit të Onjeginit; 

ç. të shkruajë një ese krahasuese për veçoritë e përbashkëta dhe dallimet e dy 

këngëve të poemave romantike; 

d. të vëzhgojë pikturën për të zbuluar elementet romantike. 

Materialet dhe mjetet mësimore: Teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate të 

shkruara, fragmenti i shkëputur nga Lamtumira e Ç. Haroldit, portreti i Bajronit dhe i 

Pushkinit, veprat e tyre përfaqësuese. 

Konceptet kryesore: ese krahasuese, elemente romantike. 

SHTEGTIMET E ÇAJLD HAROLDIT 

(Kënga e lamtumirës) 

O lamtumirë! Atdheu im 

po zhduket dalëngadalë, 

gjëmon stuhia me tërbim. 

Çaçri gërhet mbi valë, 

pas diellit që po fl akëron, 

po nisemi të lirë; 

dhe ty, si atij që perëndon, 

Atdhe, natën e mirë! 

2 

Kur nesër rishtaz ai diell 

do lindë, me shkëlqim, 

do përshëndesim det e qiell 

po jo atdhenë tim. 

Në vatrën time nuk ka zjarr, 

nëpër avllit’ e forta 

të kullës sime rritet bar, 

im qen po leh te porta. 

3 

“Ti pazh’ i vogël, pa m’u qas! 

Pse qan e po vajton? 

Mos të tremb deti me tallaz, 

a sqota të tmerron? 

Pa fshiji lotët; anija jonë 

e shpejtë është dhe e fortë: 

nuk ka skifter që fl uturon 

më shpejt e më gazplotë”. 

4 

“Le të kanosen erë e det, 

nuk trembem nga asnjë shqotë, 

po zoti Çajld, mos u çudit 

që po më rrjedhin lotë; 

prej babës e prej nënës ik, 

u ndava prej shtëpisë; 

tani s’ më mbetet asnjë mik, 

veç teje e perëndisë. 

8 

Kush u beson psherëtimave 

të femrës që mbush sytë? 

Ia than lotët qepallave 

ndonjë dashnor i dytë. 

S’qaj për gëzimet që humbas, 

rrezikun që më vjen; 

Po vetëm qaj se nuk lë pas 

asnjë që lot’n e vlen. 

Në botë mbeta fi ll i mjerë, 

në detin pa kufi ; 

përse të qaj pra për të tjerë 

për mua s’qau njeri. 

Do t’angullijë ndoshta sot 

im qen gjersa të gjejë 

Ushqim nga ndonjë tjetër zot; 

n’u kthefsha do më shqejë. 

Pra, merrmë, o lundër, dhe vrapo 

në detin plot buçim; 

dhe shpjermë në çdo vend që do, 

veç jo në vendin tim! 

Të falem det i kaltr’i zi! 

dhe kur të shkel i lirë 

në dhe, të falem, shkretëti! 

Atdhe, natën e mirë.




Parashikimi Një pyetje, shumë përgjigje Nxitje e mendimeve Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Diagrami i Venit Të nxënit në bashkëpunim Punë me grupe 

Përforcimi Shkrim i lirë Ndërtimi i shprehjeve studimore Punë individuale 

Parashikimi. Një pyetje, shumë përgjigje. 

- Ç’mendoni për ilustrimet që shoqërojnë fragmentet e romanit në vargje “Eugjen 

Onjegini”? 

Nxënësit drejtohen të vëzhgojnë elementet romantike në to. 

Ndërtimi i njohurive. Diagrami i Venit 

Mbi çdo tryezë është vendosur “Kënga e lamtumirës” së “Çajld Haroldit” të Bajronit 

dhe kënga XLIX, kreu VIII i Pushkinit, për të krahasuar projektimin individual të së njëjtës 

situatë: Lamtumirës. 

Skeda: 

-Veçoritë e “Këngës së lamtumirës” të Bajronit. 

a. Përshëndetja dhe nisja e Haroldit për shtegtim. Atmosfera romantike vjen përmes 

krahasimeve, epiteteve, metaforave – Përshkrimi i bregdetit dhe i natyrës shërben si 

paralelizëm mes relievit shpirtëror tronditës me të cilin identifi kohet ikja e Haroldit. 

b. Përshkrimi i natyrës - Përshkrimi i gjendjes shpirtërore të heroit romantik. Natyra 

fi zike dhe natyra shpirtërore plotësojnë njëra-tjetrën si shfaqje dhe si kuptim. 

c. Motivet e largimit të Haroldit nga vendlindja. Malli dhe brenga e tij. 

ç. Figura e pazhit – krahasimi me Haroldin. Tiparet e tij. 

d. Momenti kulmor poetik: 

“S’qaj për gëzimet që humbas 

rrezikun që më vjen, 

po vetëm qaj se nuk lë pas 

asnjë që lotn’ e vlen.” 

- Veçoritë e këngës XLIX, kreu VIII nga romani në vargje “Eugjen Onjegini” 

a. Motivi i ndarjes, i largimit, i lamtumirës. Këndvështrimi i tij mbi njeriun si 

bashkudhëtar i përkohshëm, që e ka zhgënjyer heroin romantik. 

- Dëshira që vepra dhe kujtimi i tij të mund t’u shërbejnë të tjerëve, qoftë për mirë, 

qoftë për keq. (që ti për gaz a për shkak të kotë/ për zemër’ a lajm nëpër fl etore...) 

- Shpresa se ka lënë një gjurmë me jetën dhe veprën e vet (E ti shok udhe lamtumirë,/ 

ti i patundur ideal, / edhe ti, vepr e gjallë, e dlirë,/ ndonës’ e vogël – që m’u fal). 

b. Dritëhijet romantike të heroit që s’di ku të shkojë, veç mjafton të arratiset nga një 

mjedis që e ka lodhur me falsitetin e tij. 

c. Realiteti jetësor i shndërruar në realitet poetik. 

ç. Historia njerëzore dhe historia individuale e mishëruar në raportin Tatjanë-Onjegin. 

Zhgënjimi i heroit romantik nga koha, vendi, njerëzit. Largimi si shprehje e 

pakënaqësisë, e pamundësisë për të vënë në jetë idealin e vet. 

- Përdorimi i thirrorëve dhe përdorimi i vetës II vendos lidhje të ngushtë me lexuesin. 

Subjektivja dhe objektivja në fragment. 

Plastika poetike e Pushkinit e bën origjinal rrëfi min e tij. 

Mendimi poetik i fshehur pas çdo lëvizjeje, dëshira e strukur në thellësi emocioneve. 

249


250 

� 

Fryma pushkiniane i jep poezisë vezullime dhe nuanca pafundësie. 

Muzikaliteti i vargut pushkinian e bën më të drejtpërdrejtë mesazhin e tij. 

A i përshtaten fjalët e Bjelinskit: “Ç’është kjo – poezi, pikturë, muzikë? Apo njëra 

dhe tjetra dhe e treta të shkrira në një, ku tabloja fl et me tinguj, tingujt formojnë tablo, 

kurse fjalët shndrisin me ngjyra, mpleksen me fi gura, përftojnë harmoni dhe shprehin 

ligjërimin e arsyeshëm?”, këtij fragmenti poetik? 

E përbashkëta në të dy fragmentet. 


Shkrimi i esesë krahasuese. Krahasimi të bazohet mbi gjetjen poetike, motivin 

shpirtëror, dhimbjen njerëzore, frymëmarrjen romantike të heroit. 

Detyrë shtëpie: Njerëzorja në lirikën romantike ndihet ose përjetohet. 

Mbresa romantike... (pasi janë vëzhguar ilustrimet e f. 206) 

Sugjerim: Nxënësit të lexojnë “Një hero i kohës sonë” të Lermontovit. 

Tema 

11.1. 

Veçoritë 

e lirikës 

fi lozofi ke të 

romantizmit 

shqiptar te 

“Fjalët e 

qiririt” 


• të identifi kojë veçoritë e lirikës fi lozofi ke të romantizmit shqiptar: 

a. kuptimi – të zbulojë arsyet e vetëfl ijimit të poetit, 

b. interpretimi – të interpretojë nëntekstin e vetëfl ijimit, 

c. gjuha dhe stili: 

- të gjejë fjalët kyç që i japin tonin poezisë, 

- të analizojë simbolet: fi gura e qiririt, fi gura e fl uturës, 

- të shpjegojë raportin ndërmjet unit fi lozofi k dhe dukurisë së 

metempsikozës, 

ç. të shkruajë një tekst interpretues-vlerësues. 

Materialet dhe mjetet mësimore: Teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, citate të 

shkruara, portreti i N. Frashërit, titujt e veprave të tij. 

Konceptet kryesore: iluminist, panteist, humanizëm, metafi zikë, vetëfl ijim, mesianizëm. 



Parashikimi Stuhi mendimi Nxitje e mendimeve Punë në klasën 

Ndërtimi i njohurive Studim teksti/ Ditar dypjesësh Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 

Përforcimi Nxjerrja e përfundimit Ndërtimi i shprehjeve studimore Punë me klasën 


Parashikimi. Stuhi mendimi 

Mësuesi/ja u tregon nxënësve një foto të N. Frashërit dhe kërkon që ata të thonë 

ç’dinë për të. 

Ndërkohë vendos në vende të dukshme citatet e mëposhtme. 

atdhetar 

iluminist (dije, 

emancipim) 

humanist (dashuria për njeriun) Naim Frashëri 

romantik veprat 

rilindës 

Panteist (Zoti i shkrirë te 

njeriu dhe natyra)


Ekspoze: Nga romantizmi evropian te romantizmi shqiptar. 

Zhan-Zhak Rusoi, iluminist dhe një prej etërve të romantizmit, pohon se rruga për te 

virtyti kalon nga zemra. 

Prof. E. Çabej te “Shqiptarët mes Perëndimit dhe Lindjes”, “... ka të ngjarë – shkruan 

ai, - që Naimi rrymën e re letrare ta ketë njohur nëpërmes romantizmit frëng.” 

“Gëzimi dhe dhimbja, besimi dhe ankthi përpara tronditjes dhe përmbysjeve dramatike 

që sillte koha e re me të cilën ballafaqohej individi, forcat e dritës dhe e errësirës që fl enë 

në shpirtin njerëzor, të gjitha këto të përthyera në prizmin e meditacioneve metafi zike, i 

dhanë lirizmit të Naimit një përmasë të re fi lozofi ke që jeton përtej kohës së poetit”. 

Jorgo Bulo 

Ndërtimi i njohurive. Studimi teksti/Ditar dypjesësh 

Lexohet poezia “Fjalët e qiririt”. Mësuesi/ja e ndan klasën në 2 grupe dhe shtron pyetjen: 

- Ç’ju bën më tepër përshtypje në paraqitjen grafi ke të këtij motivi romantik naimjan 

që e gjeni në librin tuaj? 

Poezia dhe poeti 

- Ç’është poezia? 

“Poezia është gjuha që këndon”. 

“Një poezi duhet ta shtyjë më tej horizontin”. Pol Elyar 

“Më pyetën një herë se ç’është poezia dhe mua m’u kujtua një miku im e u përgjigja: 

Poezia?... Poezia është një dre i plagosur”. F. G. Lorka 

Ç’është poeti? 

“Një poet është gjithnjë një mister i padepërtueshëm.” Salvador Lopes Beserra 

a. Arsyet e vetëfl ijimit të poetit. Vetëfl ijimi është akti më sublim që dikush bën në 

emër të një ideali madhor, që e kapërcen kohën ose epokën e tij. Një ëndërr e madhe 

kërkon një fl ijim të madh. 

Nxënësit ilustrojnë me vargje, duke përdorur ditarin dypjesësh. 

Arsyet e vetëfl ijimit të poeti: Ilustrimet 

Dashuria për njeriun. 

Qëllimi për drejtësi. 

Dëshira për diturinë. 

Dëshira për trashëgimi. 

Qëllimi për pastrim shpirtëror. 

Në shpirt kam dashurinë 

Pa digjem për njerinë 

Mase krahët t’i përvëlon 

Po edhe shpirtin ta shenjtëron 

Unë duke përvëluar 

Njerëzit i kam ndrituar 

Si tani gjith’ i kam ndër mend 

Mëm’, e atë e fi s e farë... 

Kur më shihni që jam tretur 

mos pandehni që kam vdekur... 

Ndërtohet shkallarja e vetëfl ijimit poetik. 

Pastrimi shpirtëror – përftimi i një mendësie të re 

Trashëgimia – njerëzore, shoqërore, kombëtare 

Qëllimi për drejtësi – shoqëria, fokusi i poetit 

Dëshira për të sjellë dituri – emancipim – iluminim 

Dashuria për njeriun – humanizëm 

Një dashuri e madhe bart brenda saj një fl ijim të denjë për të. 

251


252 

Panteiz/ëm-mi 

– doktrinë, sipas 

së cilës te çdo gjë 

është Zoti, pra 

Zoti identifi kohet 

me botën. Filozofë 

të ndryshëm e 

identifi kojnë Zotin 

me natyrën. Stoikët 

shikonin te Zoti 

forcën jetësore e të 

brendshme të botës, 

romantizmi fi lozofi k 

i fundshekullit XVIII 

dhe fi llimi i shek. 

XIX u frymëzua 

thellësisht nga 

panteizmi. Ndonëse 

panteizmi evokon 

një forcë të 

pranishme kudo 

në botë dhe në 

veten tonë, mbetet 

një konceptim i 

hyjnores. 

Mesianiz/ëm- 

mi – lëvizje 

shpirtërore fetare, 

që priste shpëtimin 

e njerëzimit nga 

mesia (Jezu 

Krishti); besimi, 

shpresa, bindja 

dhe pritja në 

ardhjen e një 

mesie, që haset 

shpesh në besimet 

e Lindjes. 

� 

b. Nënteksti i fl ijimit 

Vizioni poetik i Naimit që ka në themelin e tij shkrirjen e Zotit me njeriun dhe universin, 

veç panteizmit si fi lozofi botëkuptimore, shfaqet si një fenomen ose dukuri poetike që 

synon t’i japë fjalës përmbajtje etike humane. 

Kjo mënyrë e perceptimit të rolit e të vetëdijes njerëzore të poetit i jep këtij krijimi 

përmasa që ia zgjerojnë më tej frymëmarrjen poezisë shqipe. Jo rastësisht studiuesi 

Jorgo Bulo pohon: “Është ky një mesianizëm që premtonte një besim të bazuar në 

humanizëm, një besim të bazuar te njeriu, që e gjen hyjnoren brenda vetvetes”. 

Ndihet ndikimi i mistikës bektashiane në formësimin e këtij manifesti poetik mbi rolin 

që poeti ka në jetë. Jeta dhe pavdekësia, mahnitja dhe druajtja, hapësira dhe koha 

zgjojnë mendimtarin brenda tij. 

Paradoksi naimjan që fsheh misionin profetik të poetit: 

“kurrë s’dua të shuhem... 

Asnjë çikë të mos mbetem!” 

Punohet rubrika: Gjuha dhe stili 

a. Qiriri në vetëshkrirjen e tij 

b. Flutura në vetëdjegien e saj 

Përbëjnë emocionalitetin e mesazhit që 

përcjell poezia 

Bukuria e vuajtjes poetike krijon profi lin e artistit, që e di se talenti ose zjarrmia 

poetike bëhet e pakohë kur derdhet si libacion (derdhje e verës në nderim të perëndive), 

kur ofrohet si fl ijim për të tjerët, në altarin e kohës. 

Uni fi lozofi k dhe metempsikoza 

Metempsikoza – dukuria e përsëritjes, sipas së cilës asgjë nuk humbet, por 

shndërrohet nga një formë në tjetrën. 

Kur uni fi lozofi k i Naimit gjen shtegun e modelimit në rrjedhën e metempsikozës, 

ndodh diçka tejet interesante. Uni lirik kërkon të tretet me fenomene, dukuri, sende, 

duke u shpirtëzuar me to. Ky këndvështrim e pasuron më tej traditën poetike shqiptare 

në hullinë e hapësirës meditative-fi lozofi ke. 


Fjalët kyç 

Shkrirja e unit lirik me atë fi lozofi k, fetar dhe naimjan. 

Poeti – fi lozofi - besimtari – njeriu Naim Frashëri 

Qiriri – simbolizon poetin. 

Dukuria e metempsikozës – simbolizon mendimin fi lozofi k. 

Flutura – besimi fetar 

Njeriu – fl ijimi në emër të dashurisë përfton vlera të larta njerëzore të gjithëkohshme. 

Detyrë shtëpie. Shkruani një tekst interpretues-vlerësues me një nga temat: 

- Naimi, një Promete shqiptar? 

- Naimi, poeti i pakohë. 

- Mesianizmi naimjan. 

- Universi në poezinë e Naimit. 

- Njerëzorja brenda hyjnores.

Tema 

12.2. 

Koment 

i poezisë 

“Fjalët e 

qiririt” 





a. forma e ligjëratës oratorike; 

b. struktura metrike: 

- të analizojë llojin e rimave, 

- të analizojë llojin e vargut, 

c. të lexojë një shkrim kritik për ndikimin e Naimit nga poezia e Lindjes; 

ç. të hetojë për të zbuluar në poezinë e Naimit ngjashmëri me fi gurat 

simbolike të poetit persian Hafi zit. 


shkruara, studimet shqiptare për N. Frashërin. 

Konceptet kryesore: frymë meditative, patos qytetar, noter didaktike, manifest. 


Hapi I. Punohet rubrika Refl ektoni për strukturën 

Klasa ndahet në katër grupe. Secili prej tyre do të evidentojë anë të ndryshme të 

strukturës së poezisë. 

Hapi II: Grupi I punon ushtrimin 8, në f. 210, me ditarin dypjesësh. 

Të ilustrojë me vargje gërshetimin e patosit qytetar, me frymën meditative dhe notat 

didaktike në poezinë që ka formën e ligjëratës oratorike 

Patosi qytetar dhe fryma meditative Vargjet 

patosi qytetar - është ose shfaqet atëherë 

kur je gati të japësh veten për emancipimin 

e të tjerëve: përballë errësirës shpirtërore 

të shqiptarëve, ngrihej nevoja e ndriçimit të 

brendshëm, që e kthen verbërinë e një populli 

në të kundërtën e saj. 

fryma meditative- 

fryma meditative zgjon një kuptim të ri mbi 

misionin e poetit, që di të trazojë vetëdijen 

njerëzore me anë të trokitjes që mendimi sjell 

te njeriu idenë e përjetësisë. 

Që t’u ap pakëzë dritë, 

Natënë t’ua bëjnë ditë 

Që t’u ndrij mirë e të shihni 

njëri – tjetrin të njihni 

po të digjem me dëshirë 

sa të mund t’u ndrinj më mirë 

më është falurë durimi 

andaj po digjem si trim 

unë duke përvëluar 

njerëzit i kam ndrituar 

kam qenë mik me njerinë 

andaj i di e më dinë... 

Në mes tuaj kam qëndruar 

E jam duke e përvëluar 

Do të tretem, të kullohem, 

Të digjem, të përvëlohem, 

Për ju do të rri të tretem 

Asnjë çikë mos të mbetem, 

Të digjem e të qaj me lot 

Se dëshirën s’e duroj dot 

Unë zjarrit nuk i ndruhem 

Dhe kurrë s’dua të shuhem 

Kur më shihni se jam tregur 

Mos pandehni se kam vdekur 

253


254 

notat didaktike 

Ishte momenti historik që kërkonte 

brenda poezisë jo vetëm dashurinë 

për njeriun, jo vetëm përndritjen e tij 

meditative, por edhe ndikimin dituror 

që e çon më tej emancipimin e njeriut. 

poet 

fi lozof 

Naimi: 

Unë dua njerëzinë 

Mirësinë e urtësinë 

Njeri tjatrin në doni 

Të paudhë mos punoni, 

Pa jam bërë shumë herë 

Zjarr e uj’ e balt’ e erë... 

njeri 

besimtar 

Elipsi naimjan 

Grafi ku i oratorisë poetike i ngjan një rrjedhe që vjen duke u bërë më e plotë. 

Patosi qytetar Fryma meditative 

Notat didaktike 

Poezia “Fjalët e qiririt” duke bartur karakterin e një manifesti, rrezaton kundërvënien 

Ditë-Natë si kundërti e realiteteve shpirtërore, shoqërore, kombëtare, universale. Naimi 

përdor jo vetëm larminë e fjalorit poetik romantik, që ta sendërtonte idenë e tij, por 

edhe rimat që u përshtateshin mendimeve të tij. Jo rastësisht ai zgjedh dy konceptet 

simbolike: 

Qiririn - si dritë në errësirë, si zjarr që konsumon vetveten, si tretje e brendshme dhe 

Fluturën -si bukuri kalimtare, si delikatesë ndjeshmërie, si konfi gurim qashtërsie. 

Me këto dy fi gura ai përcjell tallazitjen që e tërmeton heshtazi poetin përmes pyetjes: 

- Ç’mund të derdhë ai nga vetvetja me anë të Fjalës, që ëndërra të bëhet realitet? 

Grupi II punon ushtrimin 9. Llojet e rimave 

Në poezinë “ Fjalët e qiririt” bie në sy përdorimi i rimës së përputhur AABB. Brenda 

kësaj poezie monokolonë shohim rima foljore, mbiemërore, emërore, që e hapësirojnë 

më tej mendimin poetik të artistit, duke ndërthurur veprimin, cilësitë dhe përcaktimet 

konceptuale, që mishëron secili nga përdorimet. 

a. Rimat foljore (qëndruar, përvëluar, kullohem, përvëlohem etj.) e bëjnë më të gjallë 

rrëfi min dhe e rritin intensitetin e veprimit, të përfytyrimit, të abstragimit poetik. 

b. Rimat emërore (dashurinë, njerëzinë; qjelli, djelli etj.) sjellin kuptime të reja të 

nënshtresuara, që e bëjnë motivin poetik më tingëllues, më të shumëngjyrtë. Kjo 

karakteristikë i jep ligjërimit poetik naimjan një kuptimësim të ri, me anë të ndërthurjes së 

përjetimeve vetjake me frymën emocionale të këtyre përjetimeve. Në këtë këndshikim, 

Naimi sjell një fi zionomi të re në mendimin poetik me fuqinë e gjuhës së tij poetike që i 

ka rrënjët në traditën shqiptare dhe botërore. 

c. Rimat mbiemërore (tuaj/të huaj, e shkretë/ e vërtetë; i pirë/ i mpirë. 

Grupi III punon me ushtrimin 10, Lloji i vargut 

Përgjithësisht në këtë krijim mbizotëron tetërrokëshi, si vargu më i përhapur në këngët 

tona popullore dhe më i lëvruar në poezinë e shkruar shqipe. Naimi e ka zgjedhur këtë

� 


varg që të organizojë më mirë ritmin, ku galeria e fjalëve dhe natyra e theksit brenda 

tyre ndërtojnë ritmin, që u jep mundësinë ose u hap rrugë mjeteve tingullore të gjenden 

në largësi të njëjta për ta bërë të kapshme ritmikën. Ndërthurja e theksave ritmikë me 

numrin e rrokjeve evidenton atë që metrika e quan sistem rrokjetheksor (silabotonik). 

Hapi III. 

Lexohet në mënyrë individuale në tekst “Mendimi kritik”, për të përcaktuar nëse 

ndikimi i Lindjes në poezinë e tij përcaktoi fi zionominë e poezisë naimjane apo i shërbeu 

si një tjetër dritare prej nga drita “thyhej” në fjalën e tij poetike “shqip”? 

- Nëse i vendosim përballë njëri-tjetrit simbolet e Naimit me ato të poetit persian 

Hafi z, ç’lloj ngjashmërie do të vihej re? 

- Marrja e klishesë dhe transmetimi mekanik i saj, apo ngacmimi fi lozofi k që kërkon 

shtrat të ri poetik? 

Detyrë shtëpie. Organizimi i një veprimtarie të quajtur “ Pasdite naimjane” si vlerësim për kontributin 

e tij në shpalosjen e Fjalës Shqipe, dëshmi e identitetit kombëtar. 

Teksti poetik dhe llojet e tij 

Tema 


e poemës 

romantike 

te “Vaji i 

bylbylit” 

Duke u mbështetur në mendimin e studiuesit Jorgo Bulo: “Kur meditacioni është 

formë kryesore e motivimit të përsiatjeve të veta për thelbin moral të njeriut, për jetën, 

për vdekjen dhe për pavdekësinë, për kombin dhe për ligjet e natyrës dhe të universit, 

poezia e tij mbetet brenda kufi jve të lirikës së pastër”, a vazhdon të jetë aktuale 

trashëgimia poetike naimjane edhe në shekullin XXI? 


• të identifi kojë veçori të poemës romantike vendase me ndikime nga 

neoklasicizmi; 

• të komentojë fragmente nga poema, me qëllim që: 

a. të zbulojë domethënien simbolike te fi gurat zogu dhe kafazi; 

b. të bëjë parafrazimin e të dyja fragmenteve; 

c. të zbulojë synimin mbizotërues të poetit dhe dilemat e tij; 

ç. të analizojë rolin e pyetjeve retorike dhe të kontrastit; 

d. të bëjë analizën metrike të këngës së parë. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, - portret 

i Mjedës, titujt e gjinisë së tij letrare, një nga fjalimet politike të tij në parlamentin 

shqiptar etj. 

Konceptet kryesore: poemë romantike, neoklasicizëm, simbol, kontrast, pyetje 

retorike. 

Struktura e mësimit: PNP 

Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë Organizimi 

Parashikimi Stuhi mendimi Nxitje e diskutimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Refl ektimi për kuptimin Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 


255


256 


Parashikimi. Stuhi mendimi 

Nxënësve u tregohet fotoja e Mjedës dhe kërkohet prej tyre të japin sa më shumë 

informacion për të. 

Poet 

Prift “Ëndrra e jetës” 

politikan, anëtar i parlamentit shqiptar 

Në një vend të dukshëm vendoset citati nga Mjeda: “... poezia e shfaq (bukurinë) me 

njatë të shprehun që i del prej tugës së zemrës e prej fuqisë së përfytyrimit”. 

- Ç’ka dashur të thotë Ndre Mjeda për natyrën e poezisë në fjalët e mësipërme? 

Ndërtimi i njohurive. Refl ektimi për kuptimin 

Punohet rubrika Refl ektoni për kuptimin. 

a. Lexohet poezia në mënyrë shprehëse, duke vendosur në sfond të saj melodinë e 

Gaspër Jakovës. 

Grupi I. 

Nxënësit punojnë me ditarin dypjesësh për t’u futur sa më thellë në përmbajtjen e 

poemthit dhe për të zbuluar domethënien e fi gurave simbolike të Zogut dhe Kafazit. 

Paraqitja e rrugëtimit të poetit Ilustrimi me vargje 

- Pikëpyetja madhore për Bylbylin e 

burgosur mes Dimrit. 

- Prirja për të gjetur një shteg, hipotetika 

poetike e një kënge për Diellin. 

- Klithma e një shpirti të mbytur në vetmi 

tërësore. 

- Ndërthurja e vetmisë vetjake me atë 

njerëzore. 

Bylbyli si projeksion i lirisë. 

Mjeda 

profesor në kolegjin jezuit të Shkodrës Vaji i bylbylit 

gjuhëtar - Kongresi i Manastirit 

-Bylbyli i vorfën, 

pse po gjimon? 

-...bylbyl i vorfën, 

çou, mos rri shkret. 

-Po vaj! Se dimën tjetrë 

Paske, o bylbyl i shkretë 

-Gjama jote a porsi ankimi 

I nji fëmijës që vetun mbet ... 

-Mbas vajit t’tashëm ka me t’ardh shendi... 

Kur t’shkojsh ndër fusha, kur t’shkojsh ndër male, 

Afër shpisë seme hovin tand ndale... 

- Pse poeti përshkon një itinerar të tillë? 

Poeti ishte vetëm 20 vjeç kur hyri në hapësirën e letrave shqipe me poemën e tij të 

parë “Vaji i bylbylit”. Në rrjedhën e moshës së re të Mjedës 20-vjeçar, shtatë vitet e kaluara 

larg vendlindjes e ngacmuan dhe i zgjuan natyrën poetike, për të modeluar një poemë që 

përshkon një itinerar poetiko-fi lozofi k të veçantë. Poeti gjendet përballë një morie pyetjesh 

që s’kanë vetëm karakter vetanak, por edhe shoqëror. Kushtet historike në ndeshjen e tyre 

me ato personale, përbëjnë sfondin, ku mes ngjyrash që mishërojnë peizazhe natyrore, 

shpirtërore dhe njerëzore, shfaqen dy simbole kryesore: Bylbyli dhe Kafazi. Simbolet kanë 

karakter romantik. Ato nuk karakterizohen nga reciprociteti. Kafazi është ndërtuar për ta 

mbyllur brenda Bylbylin, por Bylbyli nuk është krijuar për t’u burgosur në kafaz. 

Kundërshtia embrionale mes dy realiteteve, që nënkupton çdo simbol në mënyrë 

vetjake, shpalos jo vetëm dhimbjen personale të poetit, por merr përmasa më të thella 

e më të gjera njerëzore. 

Nuk është rastësi që Mjeda, pas dialogut të gjatë me veten për dilemën ekzistenciale, 

liri apo robëri, përdor penelata të shpejta të ngjyrimeve ezopike, për të ardhur në mënyrë 

të natyrshme në konkluzione fi lozofi ke.

Bylbyli 

Kafazi 

Dimri 

Pranvera 

Dalja nga Kafazi 

Bylbyl, ky shekull or e çast ndrrohet 

Bijnë poshte të naltit, i vogli çohet 

Edhe natyra po don me ndrrue. 

Fillo me gëzue. 


Natyra kërkimtare e poezisë së Mjedës shfaqet në thellimin e kontrastit që ndjek në 

mënyrë intuitive, emocionale dhe mendimtare përplasjen mes iluzionit dhe realitetit. 

Mesa duket, që nga ky prezantim i parë poetik, në thellësinë e qenies së Mjedës është 

zhvilluar “dyluftimi” ndërmjet poetit, si tribun shoqëror, dhe fëmijës, në vetvetishmërinë e 

tij. Ndikimi i parë vjen prej romantizmit, i dyti nga Xhovani Paskoli, një prej ndikuesve të 

mendimit poetik mjedjan. Gjithsesi, Mjeda si njohës i kohës kur jetoi dhe i qëndrimit të tij 

ndaj saj, nuk ia lejon vetes luksin të lëshohet në marramendje poetike të pakuptimta. 

Bylbyli si projeksion i lirisë (individuale dhe kombëtare) bëhet burimi i patosit dhe 

i frymëzimit të Mjedës. Kafazi si projeksion robërie ose burgimi mishëron dy nivele 

robërie: robërinë vetjake dhe robërinë kombëtare, në thellësinë e të cilave gjendet 

shkallë të tjera të së njëjtës bërthamë. 

Grupi II. Zbulimi i dilemës së poetit 

- Ç’kërkon të kumtojë poeti me anë të këtij poemthi? 

- Misioni poetik është një mision i dështuar? 

- Vokacioni poetik është një kometë që shuhet sapo shfaqet? 

- Vizioni poetik është një shfaqje e përkohshme apo një dukuri e përjetshme? 

Brenda logjikës që bartin pyetjet e mësipërme, stacionet nëpër të cilat rrugëton 

simbolika e Mjedës janë: 

Simboli Komenti 

- Poeti 

- Burgu, robëria, skllavëria, si kohë, si hapësirë, si ekzistencë vetjake, shoqërore, 

kombëtare 

- Realiteti, koordinata historike, ngecja e kohës në vend, humbja e kohës ose vonesat 

e saj përgjatë historisë. 

-Sfi da e jetës ndaj çdo ngrirjeje vdekjeje që bart dimri alegorik, shpresa e druajtur që 

do ta shkrijë ngricën, guximi për ta fl akur tej mardhjen e çdo dimri simbolik. 

- Besimi që s’mund të ketë dimër, i cili mund ta pengojë ardhjen e pranverës, besimi si 

çelësi që hap çdo kafaz, ku është burgosur e nesërmja e çdo individi, shoqërie, kombi. 

Grupi III. Pyetja retorike dhe kontrasti 

Klasa ndahet në dy grupe. Grupi I i jep përgjigje retorikës së Mjedës, grupi II 

përqendrohet në veçantinë e kontaktit. 

Pyetjet retorike Komenti 

Pse po gjimon? 

A thue po kjan, o i mjeri, 

Se me rune gjallë s’ke mel? 

Vaj për mue? Kush mund t’ngushëllon 

Kontrasti 

Po shkrihet bora,/Dimni po shkon,/ bilbil i 

vorfën, /pse po gjimon? 

Retorika poetike si refl eks i dukshëm i dhimbjes së fshehur 

njerëzore. 

Kontrasi buron nga sfi da që pranvera i bëri dimrit metaforik. 

257


258 

� 

a. Pyetja retorike shfaqet si shprehimësi e ndërhyrjeve emocionuese të autorit për 

të vënë theksin mbi atë që dëshiron. Intonacioni që shoqëron emocionin zbulohet qartazi 

në pyetjen retorike, e cila realizohet në atë mënyrë, që vetë pyetja nuk ka nevojë për 

asnjë përgjigje. Pyetja retorike vjen atëherë kur shfaqet momenti kulmor, duke i dhënë 

intensitet më të thellë tensionit dramatik të pritjes. Përdorimi i tyre nga Mjeda pohon se 

poeti është i vetëdijshëm për çka ndodh brenda dhe jashtë tij. 

b. Kontrasti i ndërtuar si kundërvënie kuptimore e realiteteve emocionale ose 

meditative, i jep fjalës poetike thyerjen e nevojshme që ajo të mos mbetet një shfaqje 

drejtvizore, por të plazmohet si një reliev ku poeti dhe njeriu sa më tepër e “kanë humbur” 

njëri-tjetrin, aq më shumë e “gjejnë”. Kontrasti mbi të cilin ngrihet poetika e Mjedës 

nuk është artifi cial apo i kërkuar për të bërë efekt. Ai buron nga realitete shoqërore, 

vetjake dhe kombëtare, ndaj është pjesë e natyrshme e indit poetik. Natyra fi zike dhe 

ajo shpirtërore gjenden në përballje kontrastuese me njëra-tjetrën. 


Nxënësit parafrazojnë këngën e parë me shkrim. 

Lexohen disa krijime. Nxënësve u kërkohet që ta rishikojnë punimin në shtëpi dhe të 

bëjnë korrigjimet e duhura. 

Detyrë shtëpie. Analizë metrike. Të studiohet modeli i zgjedhur nga studiuesi Zejnullah Rrahmani 

dhe të bëhet analiza metrike në shtëpi e këngës së dytë të poemthit. 

Tema 

14.2. Koment 

fragmentesh 

nga poemthi 

“Vaji i 

bylbylit” 

Të mbahet parasysh se kënga e parë e poemthit shfaq karakteristika të tilla, si: vargu 

pesërrokësh, theksat ritmikë bien në rrokjet 2, 4 dhe 1, 4 dhe, për të thyer monotoninë, 

përdoren të kombinuar. Stofa e Mjedës në poemthin “Vaji i bylbylit” ruan karakterin 

anakreontik, ku zotëron ndjenja e hollë. 


• të komentojë fragmente nga poemthi me qëllim që: 

a. të zbulojë si identifi kohet poeti me Zogun; 

b. të arsyetojë se në ç’rrethana shfaqet vetmia e poetit; 

c. të analizojë rolin e krahasimit; 

ç. të shpjegojë pse ndryshon në këngën e fundit ritmi dhe melodia; 

d. të krahasojë notat e trishtimit gjatë poemës me ato optimiste në 

këngën e fundit; 

dh. të japë mendimin personal për mesazhin e poemthit. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, tituj të 

trashëgimisë letrare të Mjedës, citate etj. 

Konceptet kryesore: nota trishtimi, nota pesimizmi, simbolikë, ritëm, melodi. 




Ndërtimi i njohurive Ditar dy pjesësh/ Diagrami Venit Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 

Përforcimi Diskutim Ndërtimi i shprehjeve studimore Punë me klasën



Mësuesi/ja ngre pyetjen për diskutim: 

- Pse poeti ka zgjedhur paradoksin si titull të poemthit? 

paradoks -i - 

1.Mendim që bie 

në kundërshtim 

me atë që dihet 

a është pranuar 

përgjithësisht si 

e vërtetë; ide pak 

e çuditshme në 

vështrimin e parë, 

që duket se bie 

në kundërshtim 

me arsyen e 

shëndoshë, por 

që mund të jetë e 

vërtetë. 2. Dukuri 

e çuditshme, që 

bie në kundërshtim 

me njohuritë 

shkencore ose 

me përvojën e 

zakonshme, por që 

ka arsyen e vet. 

Ndërtimi i njohurive. Ditar dypjesësh, diagrami i Venit 


Klasa ndahet në grupe, të cilat punojnë për të zbërthyer çështje të ndryshme të 

pjesëve të poemthit, të mbështetur në kërkesat e aparatit pedagogjik. 


Grupi I - Identifi kimi i poetit me zogun. (Duke u përqendruar në Pjesën III) 

Simbolika Komenti 

Bylbyli 

Poeti 

Zogu – këngëtari i lirisë 

Këngëtari që e bën të lirë njeriun me fuqinë e fjalës 

Simbolika e zgjedhur nga Mjeda i ka rrënjët në mesazhin që do të përcjellë. Një 

gjetje e qëlluar çon gjithmonë në rrjedhën e duhur emocionale, gjurmëlënëse. 

Mosha e re e Mjedës dhe vitet e largimit nga vendlindja trazojnë romantikun brenda 

tij. Bylbyli - Zogu me zërin e tij të bukur, nënkupton këngëtarin e lirisë, që nuk mund 

t’i gjendet dot kafaz robërie për ta mbajtur. E njëjta gjë ndodh edhe me poetin. Ai 

është krijuar ta bëjë të lirë njeriun me anë të fuqisë që ka fjala e tij. Kush tjetër 

veç poetit është vetëdije lirie brenda ose jashtë kornizave të një kohe?! Robëria 

shpirtërore e fshehur në robërinë fi zike merr shumëkuptimësi interpretuese, që e 

bën thelbin e poemthit të ruajë karakterin universal, ngaqë fokus ka lirinë. Poeti 

me fjalën e tij dhe Bylbyli me këngën e tij përshkojnë një udhë që i çon në të njëjtin 

vendmbërritje: te liria. 

Grupi II - Arsyeton për rrethanat e shfaqjen së vetmisë (Pjesa III) 

Vargjet Komenti 

Vaj për mue! Kush mund t’ngushëllon? 

... i nji fëmijës që vetun mbet... 

... i një t’zezës që gja s’e pret... 

Nana e shkret që mbet pa djelm 

Trishtimi për arsye të një vetmie që sa vjen e 

shndërrohet në pikëllim. 

Një nga realitetet ekzistenciale poetike është vetmia. Përballja me një realitet që ngre 

mure të larta për ta burgosur unin tënd, e ngacmon poetin të mbetet në mëdyshjet e 

tij poetike: të gjejë strehë tek ëndrrat që i kundërvihen realitetit apo të mbetet pre e 

pasigurisë se ndryshimi ose është tepër larg, ose nuk do të ndodhë kurrë. Deviza e 

kësaj vetmie dramatike, që i tret në njëri-tjetrin Poetin dhe Bylbylin në fi llikatësinë e 

tyre, modelohet në vargjet: 

Kurr s’ mbarojn t’zezat e mija, 

Gjama e jote kurr s’ mbaron. 

Përdorimi i mohimit tërësor kurrë ngjan si një fi gurë që e përmbyll dëshpërimin duke i 

dhënë trajtë eliptike, ngaqë bazamenti i vetmisë nuk mund të pretendojë tjetër, veçse 

ngrehinën e vulosur me fjalën kurrë. Vetmia nuk është një pozë poetike për Mjedën. Ajo 

është boshllëk e zbrazëti shpirtërore që kthehet në qerthull të të gjitha stinëve të jetës së 

tij. Rrethanat që e çimentojnë vetminë janë shoqërore, vetjake, historike, kombëtare. 

259


260 

Gjendje e 

rënduar 

Grupi III - Analizon konceptin dhe fi gurën e krahasimit (Pjesa III) 

Meqë koncepti i krahasimit si ndërtim gjuhësor dhe si kuptim poetik e ka origjinën te 

forma e parë e njohjes, sepse krahason një send ose një dukuri me një send a dukuri 

tjetër mbi bazën e cilësive, të veprimeve e të gjendjeve, është e natyrshme që Mjeda të 

përzgjedhë realitetet më prekëse njerëzore, si fëmija ose si nana, që përballë humbjes 

kanë vetëm fuqinë e dënesës. Teksa krahasimi ka dy pjesë, procesin e të krahasuarit 

me krahasuesin, poeti ka veçuar nga moria e dhimbjes njerëzore ankimin e një fëmije 

dhe dënesën e një nëne të mbetur mjerane, si metodologji krijuese që shkakton jo 

vetëm reagim emocional, por edhe transmeton realitete pamore të paharrueshme. 

Grupi IV - Ndryshimi i ritmit dhe i melodisë së vargut. (Pjesa IV) 

Konceptimi poetik i Mjedës rrugëton nëpër stacione të ndryshme perceptimi, ndijimi, 

emocioni, mendimi. Ai nuk mund t’i shmanget ligjësisë universale se, pas çdo nate, sado 

e gjatë qoftë ajo, do t’ia behë agimi. Në të njëjtën hulli mendimi kalon variacioni poetik i 

Mjedës duke u bërë më njerëzor. Ai e lëshon ritmin dhe melodinë në një tjetër përmasë, 

në atë të shpresës se vajtimi sado i hidhur që të jetë, do t’ia lërë vendin pashmangërisht 

gëzimit. Filozofi a e besimit të tij shfaqet në Dhiatën e Vjetër, në librin e Predikuesit, që 

thotë: “Çdo gjë ka stinën e vet, për çdo situatë ka një kohë nën qiell... një kohë për të 

qarë dhe një kohë për të qeshur, një kohë për të mbajtur zi dhe një kohë për të hedhur 

valle”. Ndaj Mjeda pohon: 

“Ankimi e vaji nuk asht i zoti. 

Përgjithmon’ zemrën me na coptue 

Fillo me gzue.” 

Përfundimi: Pranvera do t’ia zërë vendin Dimrit. 

Grupi V - Notat e trishtimit dhe notat optimiste 

Mjeda nuk është rob i një realiteti njëpërmasor, qoftë ky edhe i trishtimit njerëzor. 

Botëkuptimi i tij fi lozofi k e shoqëror që ka për kryefjalë Lirinë, është si busulla që e 

drejton të mos ecë në qorrsokak apo të mbetet në udhëkryq, por të ngulmojë që të gjejë 

rrugën që e çon në pikën ku do t’i këpusë prangat e pikëllimit në emër të një optimizmi 

real, pa të cilin jeta e njeriut do të kishte qenë vdekje e përditshme. Simboli i zgjedhur 

është pranvera. Mjafton të shihen antonimet, për të dalluar ndryshimet cilësore mes 

trishtimit dhe gëzimit. 

vaji, i shkreti, 

kjan, gjama, lot 

poeti 

blerim, lulëzoi 

gazmoi, rreze dielli 

Gjendje e 

gëzuar 


U kërkohet nxënësve të bëjnë një koment të shkurtër lidhur me mesazhin e poezisë 

dhe mund të diskutojnë rreth çështjeve të mëposhtme: 

- Sipas historiografi së së letërsisë shqiptare, një nga autorët që ndikoi në formimin 

poetik të Ndre Mjedës është poeti i njohur italian Xhovani Paskoli, i cili poezinë e tij “Lisi 

i rrëzuar” e mbyll me këto vargje: 

“ Në ferr’... një vaj bilbili që kërkon folezën që kurrkund nuk e gjet”. 

Tashmë që kemi një ide se ç’kumtoi Mjeda me “Vajin e bylbylit”, mund të bëni një 

koment për afërsinë ose largësinë konceptuale ndërmjet Mjedës dhe Paskolit?

� 


- Po të kujtoni se si e mishëroi misionin e poetit Naimi te “Fjalët e qiririt” dhe t’ia vini 

përballë konceptin e poetit që modeloi Mjeda në “Vajin e bylbylit”, ç’do të dilte nga ky 

krahasim? 

- Studiuesi Mark Gurakuqi në monografi në “Mbi veprën poetike të Mjedës”, ndër të 

tjera vë në dukje se Mjeda i ka qëndruar vargut me limë në dorë. Ai shkon më tutje, duke 

përfunduar, se Mjeda është poet i mendimit dhe se sintetizmi dhe psikologjizmi janë dy 

tipare që e shquajnë poezinë e tij. Jepni dhe ju mendimin tuaj? 

Detyrë shtëpie. Bëni një koment me shkrim lidhur me mesazhin e poezisë ose shfaqni mendimin tuaj 

me shkrim për pyetjet e shtruara për diskutim. 

Tema 

15. Veçoritë 

e lirikës së 

dashurisë 

te poezia 

“Në vend të 

përshëndetjes” 



• të identifi kojë veçoritë e lirikës së dashurisë në poezinë bashkëkohore 

shqipe; 

• të komentojë poezinë duke u ndalur te: 

a. kuptimi – të zbulojë se dhimbja e poetit lidhet me ndarjen nga e dashura; 

b. interpretimi – të arsyetojë pse dashuria për vashën kthehet në revoltë dhe 

dhimbje; 

c. gjuha dhe stili; 

• të gjejë fjalët kyç që i japin tonin poezisë: 

• të analizojë rolin stilistik të foljeve në urdhërore, 

• të interpretojë përdorimin e simbolit të gurit si veçori e stilit të poetit, 

• të zbulojë kuptimet e fshehura të metaforave si fi gurë mbizotëruese, 

• të vëzhgojë pikturën për ta përshkruar atë. 


teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, portreti i poetit, trashëgimia e tij letrare. 

Konceptet kryesore: lirikë dashurie, dashuri, dhimbje, ndarje, ton i poezisë. 



Ndërtimi i njohurive Lexim me kodim teksti/ Studim teksti Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 

Përforcimi Diskutim i lirë Ndërtimi i shprehjeve studimore Punë me klasën 


- Lexohet poezia në mënyrë ekspresive 

Një nga shkrimtarët më të pazakontë të shekullit XX, Ekzyperi (Saint – Exupery) i 

mirënjohur me “Princin e vogël”, në librin e tij “Erë, rërë, yje” pohon: “Dashuria është ndoshta 

rruga në të cilën unë të çoj sërish ëmbëlsisht te vetja jote”. Pasi lexohet poezia “Në vend 

të përshëndetjes” e A. Shkrelit, mësuesi/ja ngre pyetjen: Cila mund të jetë humnera më e 

frikshme që e përpin poetin, po të kemi parasysh se ç’thotë Ekzyperi për dashurinë? 

Ndërtimi i njohurive. Lexim me kodim teksti Studim teksti 

Punohet rubrika Refl ektoni për kuptimin. Nxënësit lexojnë vargjet dhe sipas kërkesave 

të ushtrimeve 1, 2, 3 nënvizojnë dhe vendosin një kod të veçantë për secilën prej tyre. 

1. Vargu ... Shko/ Se tmerrshëm po lodrojnë sonte n’mua rrëketë e gjakut të ndezun, 

tregon sa krenar është poeti në dhimbjen e tij. 

261


262 

Studim teksti 

- Dhimbja që shkakton ndarja. 

2. Shkaku: gurin e ftohtë të ndarjes 

3. Kujtimi për të shkuarën: 

a. Lumturia nga dashuria: kur ne i zinim yjet si fl uturat 

b. thellësia e ndjenjës: hyre në mua, shkrepëtirë e fi kur, kur çmendet mallit vetmia 

Poezia i ngjan një vaji burrëror, që edhe pse përballet me humbjen e vetvetes në 

dashuri, si premtim, si betim, si besë, i jep lexuesit mundësinë ta lejojë mendimin t’i 

hapësirohet për t’u kthyer në një kozmos, ku beteja e përjetshme e dashurisë me 

humbjen e saj, e dashurisë me zhgënjimin e saj, e dashurisë me harrimin e saj, e 

dashurisë me vdekjen e saj, merr përmasa universale, e shtrirë në realitete akohore. 

Nëse dashuria është historia e çdo dite, humbja e saj nënkupton varrmihjen e ëndrrës 

së natyrshme, pse jo, fëmijërore dhe fi lozofi ke njëherazi, që individi e gjen vetveten të 

humbur brenda një tjetër zemre njerëzore. Ndaj, dhimbja e poetit e kapërcen klithmën 

e zemërimit të një çasti, duke u kthyer në ballafaqimin më torturues se si zhgënjimi 

e humneron un-in njerëzor. Vetëm një dashuri pa përmasa mund të shkaktonte me 

humbjen e saj një plagonë që kthehet në muranë ekzistenciale për poetin. 

II. Punohen ushtrimet 4, 5, 6 të rubrikës Refl ektoni për interpretimin 

Interpretimi - Pse dashuria kthehet në revoltë e dhimbje? 

Poetika e Shkrelit, e dalluar për ngjashmërinë që ka me sizmografi n që depërton në 

tejthellësinë e qenies, hedh dritë mbi një mori përjetesash me të cilat përballet qenia 

njerëzore, kur dashuria arratiset prej saj, duke e lënë të burgosur mes pikëllimit të 

pangushëllueshëm. Psikologjikisht, një dashuri e tillë ka diçka të qielltë brenda vetes, 

diçka aq të përjetshme, saqë nuk mund të mos revoltohesh nga humbja e saj. Gjurma e 

dhimbjes që ajo lë kur largohet i ngjan një Hiroshime, të cilën nuk e shëron dot as koha 

dhe as trokitjet e reja në jetën njerëzore, ngaqë zhgënjimi që lë humbja është si honet 

e pakapërcyeshme. Kësisoj, motivimi psikologjik vjen e përshkallëzohet, duke e bërë 

tablonë e shpirtit të poetit të jetë sa e jashtëzakonshme për nga bukuria e pikëllimit, aq 

tronditëse nga drama që ka mbjellë, për ta kthyer, për ironi, jetën e heroit poetik në një 

shkretëtirë të pafund, ku gjithçka gëlltitet për të mos u shfaqur më kurrë. Ky këndvështrim 

e bën poezinë të jetë një “pasqyrë” ku njeriu sheh të padukshmen, ku njeriu takon të 

pathënën, ku njeriu varros ëndrrën e tij, ku fjala bëhet heshtje dhe heshtja bëhet fjalë, ku 

bukuria kthehet në robëri. Edhe pse është e vështirë ta shterrësh arsyetimin fi lozofi k të 

ngacmuar prej A. Shkrelit, është e pamundur që kjo fjalë poetike, për shkak të densitetit 

të mendimit dhe intensitetit të emocionit, të mos jetë gjurmë e pashlyeshme brenda 

lexuesit. 

III. Rubrika Gjuha dhe stili 

Fjalët kyç: shko, mos, merri me vete, mbyllu, hesht 

Foljet në mohore: s’të fal, nuk bëjnë një, mos u kthe, mos i harro, mos thuaj, asgjë 

mos thuaj, të mos kthehesh kurrë, s’të zgjojnë, s’e lan, s’mundet etj. 

Foljet në urdhërore: shko, harro, thuaj, u kthe, merri, hiqe, mbyllu, hesht, shkurto, 

mate etj. 

Përdorimi i fjalive nxitëse me folje në urdhërore, por edhe në lidhore, kur urdhri 

s’është i prerë. 

- Refreni i poezisë: Shko, një folje në urdhërore që kthehet në frymëmarrjen e saj. 

Kurba e tensionit fi llestar nuk bie për asnjë çast, përkundrazi, ka një ritmikë të tillë, që 

shoqërohet me imazhe të dukshme, teksa edhe vetë thelbi pamor i fjalës shndërrohet 

në një muzikë klithëse. Kjo folje përsëritet shtatë herë, ngaqë është boshti mbi të cilin 

tërë ngrehina poetike e dhimbjes të poetit lartohet në mënyrën më të pashlyeshme në

� 


vetëdijen e lexuesit. Përdorimi i urdhërores Shko dhe i pjesëzës mohuese mos e bën 

të lëndët të palëndët, duke të lejuar të shohësh zgavrimin që sa vjen e rritet brenda 

zemrës së poetit. 

IV. - Simboli i gurit 

Në trashëgiminë poetike të Shkrelit guri është identiteti i tij jo vetëm historik e 

kombëtar, por edhe vetjak e njerëzor. Ai e ka rimarrë në kontekste të ndryshme, për të 

zbuluar përmes tij thellësitë e panjohura, por në këtë poezi guri simbolizon vdekjen e tij 

shpirtërore. Ai ngjason me gurin e varrit, që ndan dy botë. Pas kësaj humbjeje, e tërë 

jeta e tij s’është asgjë tjetër, veç një heshtje, ku e vetmja fjalë është guri. Guri është 

dëshmia e një dashurie që ishte vetë jeta e tij, guri mbetet dëshmia e humbjes së saj. 

Guri si qëndresë burrërore kthehet në gurin si qëndresë dhimbjeje. 

Kuptimet e fshehura të metaforave 

Poezia është ngjizur në mënyrë metaforike. E tërë rrjedha e saj përshkruhet nga 

moria e metaforave, që nga vargu i parë dhe deri në vargun e fundit. Ai ka futur në 

optikën e tij poetike një diagramë vullkanike të përshkallëzimit të metaforës, duke 

plazmuar me anë të fjalës poetike fuqinë eksploruese të dhembjes njerëzore, që në fakt 

bart brenda saj monumentalitetin e pazbehur nga asnjë rrjedhë kohe. 

Harrimi-malli gërryes-ndarja-vetmia: ky zinxhir metaforik konceptor i bën autopsinë 

realitetit shpirtëror të heroit lirik. Brenda këtyre gjendjeve zbulojmë jetëvdekjen e heroit. 

Këto stacione jetësore do të mbeten si memorial i gurtë, që asnjë lloj tërmeti nuk do të 

mund t’i fshijë dot, ngaqë fryma e tij gjendet në përjetësimin që Shkreli i bëri dashurisë 

së humbur, si gjëma universale e kthyer në fatalitet. 

- Dilema hamletiane e Shkrelit ngjizet në dy drejtime: njëri që rreket të bëjë të 

pamundurën për të mos e lejuar ndarjen derisa humbet çdo shpresë; tjetri që evidenton 

përballjen me boshllëkun që do të gëlltisë vetë njeriun që ka humbur dashurinë. E 

kundruar në këtë mënyrë, mësuesi/ja ngre pyetjet: 

- Ç’kuptim kanë këto vargje të Shkrelit: 

“E kur të shkojsh larg, më larg se prej zemre në zemër, 

Aq larg sa të harrosh edhe emrin tënde dhe zërin tim 

Fshihu prej vetes.”? 

- Pse ndarja për poetin merr ngjyra aq tragjike sa ai pohon: 

“Mos i harro sytë e përlotur në shtegballin tim... 

Merri me vete gjurmët nëpër të cilat 

Erdhe një natë më e përvuajtur se frika dhe hyre në mua, 

Shko 

Dhe bëhu fjalë e mbrame n’gojën time. Bëhu shkreptirë e fi kur 

N’ ylberin e shikimit tim... 

Merri me vete edhe rrugët të mos kthehesh kurrë... 

Shko.”? 

Përforcimi. Diskutim i lirë 

Nxënësit vëzhgojnë pikturën dhe diskutojnë rreth saj, duke u përpjekur të zbulojnë si 

realizohet përmes lëvizjeve dhe ngjyrave mesazhi i dashurisë. 

Detyrë shtëpie. Bëni një ese argumentuese me temë: “Është tepër e vështirë të falësh kur 

shpirtin ta pushton dhimbja”.- Ç’përftesë emocionale lë te ju mozaiku? 

263


264 

Teksti dramatik 

Tema 

1. Skeda e 

tekstit 

dramatik 


• të identifi kojë veçoritë e tekstit dramatik; 

a. të vlerësojë rëndësinë e të lexuarit aktiv të tekstit dramatik; 

b. të evidentojë veçoritë e tekstit dramatik; 

c. të bëjë skemën përmbledhëse të elementeve përbërëse të analizës së tekstit 

dramatik. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, lloje të teksteve 

dramatike etj. 

Konceptet kryesore: tekst dramatik, portrete të dramaturgëve të njohur botërorë, 

lexim aktiv, kohë e brendshme, poezi dramatike. 

Struktura e mësimit. PNP 



Ndërtimi i njohurive Diagrami i Venit/ Pema e mendimit Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 

Përforcimi Diskutim Ndërtimi i shprehjeve studimore Punë me klasën 



- Cilat janë fi llesat e tekstit dramatik dhe kur datojnë ato? 

- Cila është rruga nëpër të cilën ka ecur poezia dramatike? 

- Në ç’koordinata shtrihet drama përgjatë historisë së saj? 

- Cila është drama që ju ka lënë mbresa dhe pse? 

Grafi kisht mund ta paraqesim tekstin si dukuri dramatike në dallim me tekstin narrativ 

ose tregimtar ose rrëfi mtar sipas këtyre konvencioneve: 

Vepër dramatike 

Teksti narrativ 

miti, 

legjenda, 

përralla, 

fabula, 

fjala e urtë } Zanafi lla 

tregimi, 

novela, Ecuria 

romani. 

Teksti dramatik dhe vepra teatror nuk janë e njëjta gjë. Me anë të diagramit të venit 

vihen në dukje dallimet dhe të përbashkëtat. 

Përdor vetëm fjalën e 

shkruar. 

Shijohet si çdo vepër letrare 

} 

Kanë varësi të ndërsjellë 

Është art i fjalës. 

Shijohet në skenë. 

Ndërthuren disa lloje artesh. 

Ndërtimi i njohurive. Diagrami i Venit. Pema e mendimit 

Skeda e veprës dramatike përmbledh veçoritë e tekstit dramatik. 

Ura e fjalës 

} 

Teksti dramatik 

ditirambi, 

Zanafi lla në festat kushtuar 

Dionisit, 

tragjedia, 

komedia, 

} 

drama 

farsa, 

Ecuria melodrama, 

radiodrama, 

drama televizive. 

Vepër teatrore

- Rikujtohet skeda e analizës së tekstit tregimtar 

Titulli 

Autori 

Lloji letrar 

� 

Tema 

Rrëfyesi Personazhet kryesore 

dhe dytësore 


Rrëfyesi 

Personazhet dytësore 

Komedi 

Tragjedi 

Dramë 


Personazhet dytësore 

Personazhet 

Lloj letrar 

Lloj letrar 

Personazhet 

Titulli 

Struktura 

-didaskalitë 

-monologu 

-dialogu 

-skena dhe 

aktet 

Titulli 


Koha 

-koha historike 

-koha e brendshme 

bërthamat rrëfyese 

Skeda e tekstit 

tregimtar 

Struktura 

Autori 

Bërthamat rrëfyese 

Skeda e tekstit 

dramatik 

Tema 

Autori 

Koha 

Konteksti 

Hapësira 

Gjuha 

Mesazhi 

dhe stili 

Mesazhi 

qendror 

Mesazhet e 

jashtme dhe 

të brendshme 

Mesazhi i 

përcaktuar 

apo i hapur 

Hapësira 

Tema 

Mesazhi 

Hapësira 

Mesazhi 

Regjistri 

stilistik 

Sintaksa 

Leksiku 

Figurat 

retorike 

Përforcimi. Diskutim - Cilat janë të përbashkëtat dhe dallimet mes këtyre dy teksteve? 

Koha historike 

Koha e brendshme 

- Panorama social- 

kulturore 

-Jeta dhe vepra e 

autorit 

-tematika e trajtuar 

-mënyra e të 

shkruarit, 

-koncepti për jetën, 

-konteksti historik, 

artistik shkencor, 

religjioz i kohës, 

-krahasimi me tekste 

të tjera të të njëjtit 

autor ose të autorëve 

të tjerë 

Detyrë shtëpie. Të bëhet skema e tekstit dramatik të një vepre të lexuar më parë nga drama 

botërore ose shqiptare. 

- Cila dramë lë gjurmë më të paharrueshme, drama e ndjekur në teatër apo drama 

televizive? 

265


266 

Tema 


e tragjedisë 

në kohën e 

humanizmit 

– Tragjedia 

“Hamleti” 



• të identifi kojë veçoritë e tragjedisë në kohën e humanizmit; 

- të analizojë tragjedinë duke u ndalur te: 

- subjekti, 

- kryeheroi si fi gurë komplekse. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, portreti i 

Shekspirit, videoprojektor me fi lmime nga trashëgimia shekspiriane. 

Konceptet kryesore: humanizëm, humanist, tragjedi, heroi tragjik, trashëgimi 

shekspiriane. 



Ndërtimi i njohurive Harta e konceptit Të nxënit në bashkëpunim Punë me klasën 



Humaniz/ëm/-mi – 1. Lëvizje 

përparimtare e kohës së Rilindjes, që i 

dha vend nderi letërsisë greko-romake 

dhe mendimit personal. Doktrinë 

morale që i njohu njeriut cilësinë më të 

lartë (bie ndesh si me fanatizmin fetar, 

po ashtu edhe me etatizmin politik, 

që kërkon të sakrifi kojë individin për 

hir të shtetit). Parimi i tij moral është 

toleranca, fi lozofi a e tij mbron idenë e 

përparimit të qytetërimit drejt një forme 

ideale të njerëzimit, që do të ishte i lirë 

ndaj kushteve natyrore, ndaj njerëzve 

të tjerë (në një shoqëri pa luftëra, pa 

klasa dhe megjithatë të organizuar). 

Sot haset në çdo teori fi lozofi ke, 

shoqërore, politike, që ka si qëllim të 

lartë zhvillimin e mundësive të njeriut 

dhe respektimin e vërtetë të dinjitetit 

njerëzor. 

2. Ndjenjë e lartë fi snike dhe dashuria 

e thellë ndaj njerëzve, kujdesi për 

mirëqenien e njerëzve, qëndrim 

njerëzor. 

1 - Ç’nënkuptojmë me konceptin “trashëgimi humaniste e Rilindjes Evropiane?” 

2 - Ç’është një humanist? 

3 - Ç’ përmban ideali i humanizmit? 

1. - Trashëgimia humaniste buron nga botëkuptimi humanist, 

që përpiqet të rrokë dijen, duke e bërë kësisoj Njeriun 

eksplorimin e fi lozofi së, të artit, të historisë, të kulturës, të 

shoqërisë. Ajo synon të hetojë universin e panjohur të qenies 

njerëzore, që ia del mbanë të njohë kozmosin përtej vetes, që 

di të zbulojë botën fi zike që e rrethon ngado, për ta mbyllur 

njohjen me vetveten, si thellësia që kërkon të arrihet, sado e 

vështirë që duket. 

2. - Një humanist është një njeri i ditur dhe artist. Ai ka prirje 

universale, shquhet për dije enciklopedike dhe karakterizohet 

nga një polivalencë kulturore e admirueshme. Shembulli i 

humanisti të mirëfi lltë mbetet Leonardo da Vinçi. 

3. - Ideali i humanizmit mund të konturohet te njeriu i pajisur 

me kulturë të plotë, me shije të përpunuar estetike dhe me 

virtyte të dallueshme morale e shoqërore. Ky ideal shpërfaqet 

me Erazmin e Roterdamit, me Mishel dë Montenjenë, me 

Nikola Makiavelin, për të kaluar te Petrarka, Taso, Spenseri, 

Rabële, duke kulmuar me Servantesin dhe Shekspirin. 

Përballë kësaj rrjedhe historike të humanizmit është e 

natyrshme të shohim se ç’trajektore përshkoi tragjedia, teksa 

modelonte veçoritë e saj.

Ndërtimi i njohurive. Harta e konceptit 


� 

Fati tragjik e ndjek heroin, 

duke i dhënë mundësi lexuesit 

të pësojë katarsisin, procesin e 

pastrimit shpirtëror. 

Veprimi dramatik, heronjtë që 

e zbuluan vetveten nëpërmjet 

sprovave të mëdha. 

Mesazhi. Kalbëzimi i natyrës 

njerëzore kërkonte një tërmet të 

vërtetë për ta risjellë njeriun në 

hierarkinë prej nga kishte rënë. 


- Tragjedia në kohën e humanizimit mishërohet në trashëgiminë shekspiriane, që u 

bë interpretja e dritëhijeve shpirtërore jo vetëm brenda epokës kur ai jetoi, por vazhdon 

të jetë edhe sot e kësaj dite një trokitje në vetëdijen e sklerozuar të shoqërisë për të 

rigjetur atë që ka humbur: njerëzoren. 

- Esteti i njohur italian Benedeto Kroçe thotë: “Shekspiri ka hasur një histori, por nuk 

e ka më, sepse ajo që ka ndodhur më vonë e deri tani përbën historinë e të tjerëve, 

historinë tonë, por jo të atij. Historia e mëvonshme e Shekspirit është historia e njohjes 

së tij, e veprës së tij, pasi kjo përbën historinë tonë, jo më të Shekspirit”. 

Përmes një leximi të kujdesshëm, ç’vëmë re në projeksionin e tij? 

- Një studiues tjetër i njohur si Gizó, shprehet për heronjtë shekspirianë me këto 

fjalë: “Heroi është fi llimi e fundi i tyre; mjeti e qëllimi i përcaktuar nga fati, sipas vullnetit 

të të cilit në këtë botë të krijuar për njeriun fati e detyron vullnetin njerëzor të kryejë diçka 

që s’e parashikonte dhe i lejon të shkojë lirisht drejt një qëllimi që nuk e pat shtruar. 

Por njeriu duke qenë nën pushtetin e ngjarjeve, nuk bëhet rob i tyre; në qoftë se fati i 

tij është i pafuqishëm, natyra e tij është liria... tek ai (heroi tragjik) përfshihet një forcë 

e pavarur që i kundërvihet pushtetit të fatit ngadhënjyes dhe e mohon atë... të tillë e 

përfytyron Shekspiri tragjedinë.” 

- Cila janë disa nga idetë që ju zgjon një konstatim i tillë? 

Detyrë shtëpie. Unë dhe pasqyra shekspiriane... 

Tema 

3.2. “Hamleti 

Tema të rëndësishme si 

për individin, ashtu edhe 

për shoqërinë 

Tragjedia 

Konfl iktet dhe dilemat e 

skajshme kërkojnë vullnet dhe 

forcë shpirtërore prej heronjve 

që nuk iu vidheshin betejave. 

Tragjizmi i heronjve shfaqet në 

dilemën e madhe të përmbushjes 

së një detyre madhore, pavarësisht 

dënimit të pashmangshëm. 

Subjektet e larmishme, 

problematika universale. 


• të analizojë tragjedinë duke u ndalur te: 

- subjekti, 

- kryeheroi si fi gurë komplekse, 

- tragjizmi, 

- arti shekspirian; 

• të vëzhgojë pikturat që ilustrojnë tragjedinë; 

• të diskutojë për dukurinë e hamletizmit; 

• të krahasojë konceptet: bavarizëm, bajronizëm dhe hamletizëm. 

267


268 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, fragmente 

televizive dhe radiofonike nga interpretime të “Hamletit” në kinematografi dhe teatër. 

Konceptet kryesore: hamletizëm, art shekspirian, pikëpyetje hamletiane, tragjizëm 

hamletian, dramë brenda dramës. 



Parashikimi Hapësira e fjalës Nxitje e diskutimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Një pyetje, shumë përgjigje Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 



Parashikimi. Hapësira e fjalës 

A e dini se: 

- Figurës së Hamletit dhe mesazhit që përcjell tragjedia i janë kushtuar më se 25.000 

studime kritiko-letrare? 

- Mbi këtë subjekt kanë shprehur mendime Volteri, Kolrixhi, Gëte, Hygo, Dë Stal, D. 

Didro, Niçe, Rolan, Tolstoi, T. S. Eliot, Xh. Xhojs, J. Delog, Z. Frojd, E. Xhons. 

Personaliteti i shquar shqiptar, Fan Noli, ka pohuar: “Hamleti është piktura më 

e pasur dhe më e thellë që ka dalë nga penda e Shekspirit, i cili në fytyrën e tij ka 

pikturuar vetveten... Hamleti është dushku më i lartë dhe më i bukur i pyllit shekspirian, 

po nuk e shohim veç pasi u copëtua prej rrufesë. Si ka qenë para katastrofës mund 

ta imagjinojmë nga gërmadhat e tij madhështore, misterioze dhe tragjike.” 

Ismail Kadare thotë: “Ka katër shekuj që pyetjet, dyshimet dhe hamendjet nuk 

kanë reshtur kurrë për Hamletin. Shumica e tyre përmblidhen pak a shumë në pyetjen 

nëse ajo ngjarje që shohim në skenë mbulon një tjetër. Një tjetër që Shekspiri nuk 

mundte, nuk e lanë apo nuk donte ta thoshte. Me fjalë të tjera, jemi përpara një 

gjakmarrjeje klasike, nyjë e një kodi të lashtë të pranuar qyshkur prej njerëzimit, apo 

përpara një krimi të maskuar si gjakmarrje.”? 

Ndërtimi i njohurive. Një pyetje, shumë përgjigje. 

-A është Hamleti modeli i përjetshëm, që e dërgon pasqyrimin e vet të zbehtë në 

botën tonë, teksa vetë rri i fshehur? 

Mësuesi/ja ndan klasën në grupe 

Grupi I. Analiza e tragjedisë 

Subjekti buron nga një sagë daneze e marrë nga Saxo Grammaticusi ose nga 

Belleforesti, që rrëfen se si Klaudi vret në gjumë mbretin e Danimarkës, edhe pse e ka 

vëlla, martohet me gruan e të vëllait, Gertrudën, dhe ia rrëmben fronin princit Hamlet. 

Ndërkaq, princi Hamlet pasi merr vesh lajmin betohet t’ia marrë hakun të atit. Ai shtiret 

si marrë, heq dorë nga dashuria për Ofelinë dhe e çon deri në fund hakmarrjen, paçka 

se bashkë me fajtorët, gjejnë vdekjen edhe të pafajshmit. 

Grupi II. Kryeheroi si fi gurë komplekse. 

Stacionet psikologjike nëpër të cilat kalon ngjizja dhe modelimi përfundimtar i 

Hamletit.

Zakoni mesjetar ia kërkon 

marrjen e gjakut të të atit, 

që është vrarë pabesisht. 

Ndërgjegjja qytetare i jep 

të drejtë ta çlirojë vendin 

nga tirania gjakatare, për 

t’ i dhënë shtetit një mbret 

të drejtë e paqësor. 

Hamleti 

Ligji i natyrshëm i 

vetëmbrojtjes e detyron të 

spastrojë bashkëpunëtorët 

që i ngrenë pusi. 


Nderi i familjes e detyron ta shkëpusë 

Gertudën nga krahët e Klaudit, 

kunatit të saj dhe xhaxhait të tij. 

Legjislacioni i shtetit ia 

njeh të drejtën si princ 

trashëgimtar dhe mbret i 

ligjshëm ta godasë krimin e 

të hipë në fron. 

Shekspiri sjell një Hamlet kompleks, ku cilësi bazë si: idealizmi, fi snikëria, revolta 

intelektuale ndaj padrejtësisë dhe guximi për të luftuar në emër të së vërtetës e bëjnë 

fi gurën e tij enigmatike të trazojë vetëdijen njerëzore me bukurinë e saj të panjohur 

tërësisht dhe plotësisht. 

Grupi III. Tragjizmi 

Hamleti mishëron tragjizmin në përputhje me situatën e krijuar brenda rrjedhës 

historike, ku sapo kthehet në vendlindje, në Elsinor, nga Universiteti i Vitenbergut, 

vatër e ideve të Rilindjes Evropiane, ballafaqohet me një dramë pa rrugëdalje. Deri në 

atë kohë Hamleti qe zhytur mes librave, studimit, bukurisë së artit si i biri i një mbreti të 

pashoq për nga trimëria dhe befas, princi trashëgimtar ideal, i pajisur me virtyte morale 

dhe intelektuale, has katastrofën që paralajmëron ngjarje të kobshme. 

Tragjizmi hamletian përshkon udhën e vështirë nga një ndërgjegje e brishtë romantike 

drejt dallgëve të pafundme psikologjike, ku vetëqortimi dhe pavendosmëria burojnë 

nga intelektualizmi i Hamletit, që është e kundërta e gjaknxehtësisë, e përgjigjes fl akë 

për fl akë. “Vonesa” hamletiane e ka pikëfi llesën në dilemën se mos Fantazma është 

shtytje djallëzore, që do t’ia humbasë shpirtin, ndaj ai e shqyrton çdo detaj që veprimi 

i tij të mos jetë një krim, të mos jetë një pabesi. 

Tragjizmi i Hamletit shfaqet edhe në vijën e demarkacionit që ndan Kohën ose 

Historinë, simbol i së cilës po bëhej krimi, madje krimi shtetëror, duke konfi guruar 

betejën e përjetshme mes Lirisë dhe Tiranisë. Tirania moleps çdo marrëdhënie 

njerëzore dhe zbulohet në gracka e kurthe, në prapaskena dhe komplote. Frika dhe 

krimi politik helmojnë krejt shoqërinë. Çdo gjë po kalbet. Ndaj pikëpyetja hamletiane 

shtrohet qartë: “Të rrosh a të mos rrosh – kjo është çështja”, sepse shpëtimi qe një 

shteg që, ose të çonte në çmenduri, ose drejt vetëvrasjes. Ai përmbledh në vetvete 

dramën e humanizmit të Rilindjes, që vazhdon të ruajë përfytyrimin idealist njerëzor, 

teksa agonia e vlerave morale pat mbërthyer çdo gjë. Danimarka e bukur si parajsë qe 

kthyer në burg ku gjithçka vdes. 

269


270 

� 

Grupi IV. Arti shekspirian 

Tragjedia është ndërtuar mbi ndërthurjen e disa raporteve njerëzore, shoqërore, 

fi lozofi ke dhe historike që shfaqin parimin e “dramës brenda dramës”. 

Figura e Hamletit duhet të ndeshet në tri fronte apo të luftojë në tri beteja. Trekëndëshi 

ku gjendet Hamleti, brenda të cilit lidhen gjithë fi jet e tragjedisë, e bëjnë këtë vepër si 

ndër më të realizuarat në këndvështrimin artistik. 

- Hamleti mes dhimbjes dhe vetmisë krimi ndaj mbretit të ligjshëm 

- Hamleti, bir që mbron kurorën Hamleti qytetar 

Hamleti 

- Krimi ndaj babait ose të atit Hamleti, bir që do të rikthejë nderin e shkelur 

- Hamleti në dilemë ekzistenciale çnderimi i nënës 

- Hamleti që fl ijon dashurinë e tij - Ofelinë Hamleti dhe Fantazma 


Hamleti i zhgënjyer nga njeriu 

Ngrehina e tragjedisë ndërthur lirikën, komiken, dramatiken dhe tragjiken. Edhe pse 

ka tonalitete të ndryshme poetike dhe ngjyrime shumëpërmasore fi lozofi ke, harmonizimi 

i të gjitha kaheve shigjeton një thelb: 

“Kjo botë u çthur! O prapësi, o dreq, 

që unë paskam lindur të të ndreq!”. 

Vëzhgimi i pikturave ilustruese. 

Fjala dhe ngjyra: monologë që çojnë në dialog? 

Dukuria e hamletizmit. 

Më parë është ndeshur koncepti bovarizëm dhe bajronizëm. Rikujtohet çdonjëri prej tyre. 

Ngrihet pyetja për diskutim - Po hamletizmi ç’është? 

“Pas Hamletit të jashtëm, epik, le të rikthehemi te Hamleti i brendshëm. Ai i errëti. 

Dëshpërimisht i bukur. Ëndërrimisht i pashpjegueshëm. 

A ka kundërthënie midis të dyve? A duhet patjetër që njëri të mbytë tjetrin, për të 

mbetur i vetëm në skenë? Apo është e kundërta, të dy s’bëjnë dot pa njëri – tjetrin?” 

I. Kadare, “Hamleti, princi i vështirë” 

Detyrë shtëpie. Sipas mendimit të Kadaresë, treshja Orest – Edip – Hamlet është e pandarë. Ku 

qëndron bukuria tragjike e këtyre tre vëllezërve orëligj? Shkruani një ese me temë: Mund të jesh hero 

universal si Hamleti, pa qenë njëherazi i mistershëm?

Tema 

4.3-5.4. 

Komente të 

fragmenteve 

nga 

tragjedia 

“Hamleti” 




a. kuptimi – fragmenti në kontekstin e tragjedisë, marrëdhëniet mes Hamletit 

dhe personazheve të tjera; 

b. interpretimi: - të zbulojë idetë e humanizmit në monologun e personazhit; 

- të gjykojë në mënyrë personale raportin që njeriu krijon me jetën 

dhe me vdekjen; 

c. struktura - të analizojë forcën e monologut shekspirian; 

ç. gjuha - të gjejë dhe të shpjegojë fjalët kyç që shprehin gjendjen e personazhit; 

- të analizojë rolin e pyetjeve retorike, enumeracionit, metaforës; 

- të interpretojë shprehjet e pasura leksikore; 

d. të bëjë lidhjen ndërmjet personazhit të Hamletit dhe interpretimit të këtij roli 

nga aktori shqiptar Moisiu; 

dh. të shkruajë një ese fi lozofi ke duke u bazuar te vargu i famshëm hamletian. 


nga fi lmat në kronologjinë e tyre historike. 

Konceptet kryesore: tragjedi, ide humaniste, monolog shekspirian. 



Parashikimi Lexim ekspresiv Nxitje e diskutimit Punë me klasën 

Ndërtimi i njohurive Ditar trepjesësh Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 



Parashikimi. Lexim ekspresiv 

Lexohet fragmenti nga nxënës të ndryshëm sipas roleve. Të mbahet parasysh që 

rolin e Hamletit ta lexojë një nxënës që është ushtruar të lexojë në mënyrë ekspresive. 

Bëhet vlerësimi për leximin në rol. 

Ndërtimi i njohurive. Ditar trepjesësh. 

Ndahet klasa në grupe dhe secilit grup i jepet të punojë ushtrime të rubrikave të ndryshme. 

Grupi I punon ushtrimet 1, 2 të rubrikës Refl ektoni për kuptimin. 

Me anë të ditarit trepjesësh të nxirren në pah personazhet, që edhe pse kanë të njëjtin 

fokus, Hamletin, rrezatojnë këndvështrime të ndryshme të gjithçkaje që ai përfaqëson. 

Personazhet Vargjet Komenti 

Dhe s’munttë as tërthore t’i 

çkëputni,/pse fshihet me një maskë 

marrësie ... 

Pikëpyetjet e brendshme se cili është shkaku i 

marrëzisë së Hamletit. 

Mbreti 

Dhe të kuptojmë nga mënyr’ e tij 

A është helm’ i dashuris`’ ajo 

Q’e bën të vuajë kështu. 

...dhe shtyjeni nëpër këto dëfrime 

E thotë vetë që është pak i krisur, po 

Rozenkranci 

s’tregon shkakun... 

Arsyetimet e tyre të përcipta, ndonëse 

Gildensterni 

Tamam si zotëri. 

Dhe as na jep rasje ta sondojmë... 

Po me pahir, pa zemër. 

pandehin se janë aq të mençur sa të lexojnë të 

fshehtën e marrëzisë së tij. 

271


272 

Polloni 

Mbretëresha 

Po a ju priti mirë? 

A u përpoqët ta tërhiqni në dëfrime? 

Sa për ty, Ofeli, uronj/ të jetë bukuria 

jote shkaku i marrëzisë... 

Ofelia Uronj me gjithë zemër, zonjë. 

Hamleti 

Koment 

Si oborrtar i thekur që është, ai mbetet 

gjithmonë i gatshëm të luajë me çdo kartë 

e të motivojë çdo intrigë e pabesi me një 

gjakftohtësi që të lë gojëhapur. 

Edhe pse nëna e Hamletit nuk mundet ta 

deshifrojë burimin e vuajtjes së të birit dhe as 

që di si të shpjegojë sfi nksin brenda tij. 

Shfaqet si siluetë vetëm me një shprehje, 

brenda së cilës gjallon fjala zemër, kjo përbën 

relievin ku duket vetëm maja e ajsbergut, 

ngaqë e nënujshmja, e nëndheshmja do t’ia 

behë hap pas hapi më pas. 

- Hamleti i dëgjon hapat, por ndërkaq mozaiku i marrëdhënieve të tij me personazhet 

ka nisur të marrë trajtë. Çdo personazh ka një mënyrë të tijën, me të cilën do të komunikojë 

me princin e fshehur pas maskës së çmendurisë. Mbreti uzurpator, Mbretëresha 

e pabesë, Polloni që është katandisur në “veshin” e mbretit, i aftë të ngrejë kurthe 

për këdo, shokët e fëmijërisë, Rozenkranci dhe Gildensterni që e vëzhgojnë dhe e 

spiunojnë; Ofelia me natyrë engjëllore aq naive, saqë e ngarkojnë të përgjojë Hamletin, 

konturojnë një ansambël të jashtëzakonshëm. Ata janë aq realë në pozicionet e tyre, 

duke pohuar se brenda qenies njerëzore gjendet fatkeqësia më e madhe, bjerrja e çdo 

morali human, në një mbretëri apo në një shoqëri të molepsur nga intriga, prapaskena 

ku gjithçka ngrihet mbi frikën, mosbesimin, dyshimin. Si do t’i përballojë Hamleti këta 

njerëz kaq të afërt e kaq të largët, kaq miqësorë e kaq armiqësorë ndaj tij? Kontrasti 

është më i spikatur, ngase fshihet në lojën e dykuptimësisë. 

(Lexohet monologu i Hamletit) 

Grupi II punon ushtrimet 3, 4, 5 të rubrikës Refl ektoni për interpretimin. 

Pasi të lexojnë me kujdes monologun e Hamletit, t’u japin përgjigje pyetjeve: 

Pyetja 

Çfarë i bën njerëzit, sipas Hamletit, 

të dëshirojnë largimin nga jeta? 

Pse ekziston frika e vdekjes? 

Pse themi se Hamleti është 

zëdhënës i ideve humaniste? 

Përgjigjja Ilustrimi 

Cili është mesazhi? 

Koment 

Idetë humaniste 

Monologu i personazhit hedh dritë mbi idetë e humanizmit, që e kanë modeluar 

tërësinë e tij njerëzore, intelektuale, shoqërore. Duhet kujtuar se ai është ngjizur si 

oborrtar, si shkollar dhe si ushtar, gjë që do të thotë se brenda tij beteja psikologjike 

arrin trysni të papara.


Te Hamleti shpaloset: 

- Njeriu i sjelljes elegante. 

- Njeriu i thelluar në dije, art dhe kulturë. 

- Njeriu që duhet të luftojë për të përmbushur betimin e bërë. 

tri rrafshe që i japin karakterit humanist të Hamletit kontradiktën e përjetshme se 

ç’duhet të zgjedhë: jetën si vdekje apo vdekjen si jetë. 

Me gjithë përpjekjet njerëzore përgjatë shekujve, monologu i Hamletit është 

dëshmi e idealizmit dhe e sentimentalizmit, e egoizmit dhe e racionalitetit, e revoltës 

fi lozofi ke dhe e sizifi adës ekzistencialiste ku dritëhijet njerëzore të të gjitha kohërave 

shpalosin lartësitë e pakapshme dhe humbëtirat e përjetshme. 

- Raporti që krijon njeriu me jetën dhe me vdekjen. 

Hamleti i zhytur në enigmën që e rrethon ngado, luhatet mes dëshirës për të dalë 

nga labirinti bashkëkohës dhe përmbysja e qëllimeve fi snike njerëzore që ziejnë brenda 

tij. Meditimi i Hamletit mbi jetën dhe mbi vdekjen, që s’bën tjetër, veçse e risjell heroin 

humanist të braktisur nga të gjithë, të rrezikuar nga çdo anë, të lënë fi llikat mes lirisë së 

tij absurde, merr ngjyrime sa utopike, aq ëndërrimtare; sa dyshuese, aq të dhimbshme, 

mu në qendër të tronditjes së idealizmit në të cilin ka besuar. Si i vetmi shpëtim për 

të shfaqet vdekja. Përballja me vdekjen përcjell nuanca trishtimi dhe pesimizmi, por 

s’mund të mos vësh re në të ironinë e denjë për njeriun sokratian, që gjallon thellë tij. 

Ai ka ardhur në pikën që të ketë aq kthjelltësi dhe paqartësi njëherësh, saqë jeta dhe 

vdekja të mos i duken më mbretëri që kundërshtojnë njëra-tjetrën, por si vazhdimësi, 

që, pasi je zhgënjyer nga Jeta, prehja e vërtetë gjendet te Vdekja. 

Grupi III punon ushtrimet 6, 7 të rubrikës Refl ektoni për strukturën. 

Kush ndodhet në skenë, kur Hamleti 

deklamon monologun e tij? Pse? 

Forca e monologut shekspirian 

Forca shekspiriane e fjalës buron nga idetë që e kanë frymëzuar, përmes të cilave 

transmetohet e tërë fi lozofi a humaniste që sheh se si tërë ëndrra e saj për një shoqëri 

më njerëzore po thërrmohet nga fryma leviathanite 1 Kjo fjalë ka forcën e bisturisë që di 

t’ia bëjë autopsinë jo vetëm një epoke historike, por gjithëkohshmërisë njerëzore. 

1 Leviathanite – term biblik që përfaqëson errësirrën shpirtërore të konfi guruar si një përbindësh që do të gllabërojë çdo vlerë njerëzore. 

Grupi IV punon ushtrimet e rubrikës Refl ektoni për gjuhën dhe stilin. 

Veçoritë 

gjuhësore 

Ilustrime Komenti 

Fjalët kyç: të rrosh a të mos rrosh 

Pyetjet 

retorike: 

Të vdeç - të fl esh – të 

fl esh? 

Enofta t`ëndërrosh? 

Përbëjnë themelin e monologut dhe kulmimin tragjik 

hamletian, duke i dhënë shkas hamletizmit të evidentohet 

si ndërgjegje dilematike me sfi dën e kohës. Në këtë 

bisedë me veten, Hamleti kalon nëpër realitete vetjake 

e shoqërore, nga hapësirat e paskajta të mendimit, në 

keqardhjet më dëshpëruese të shpirtit, si mishërimi i 

udhëtimit nëpër të gjitha stacionet e jetës njerëzore. 

Gjendjet emocionale ndërthurin epoka dhe fate njerëzore 

duke e kthyer këtë monolog në profi lin e jetës së çdo njeriu. 

Pyetet retorike përdoren për të pohuar të vërteta aksiomatike 

që s’kanë nevojë për përgjigje. Kjo e bën fjalën shekspiriane 

një bukuri që të lë pa frymë për nga modelimi i saj. 

273


274 

Enumeracioni: 

Metafora: 

Shprehjet 

e pasura 

leksikore: 

� 

... përbuzjen dhe kamçikn’ 

e botës, “Zullumn”, e 

shtypësit, përdhunën e 

krenarit... 

të përballsh një det të turbull 

helmesh. 

Sëmundje, verdhet nga hij’ 

e mejtimit 

Hobe shigjeta fati të tërbuar, 

çëndrra shohin n’atë 

gjumë vdekje, pasi shkundet 

kjo pështjellj’e martue, 

gojë-çthurjen e zyrtarit. 

përfshin realitete sa konkrete, aq edhe abstrakte, e bën më 

të gjallë përshkrimin, teksa sjell hollësi të larmishme nga 

realiteti që numërohen njëri pas tjetrit. 

Metafora - si krahasimi i natyrshëm brenda mendimit poetik, 

i ka dhënë dorë Shekspirit të japë një informacion më të 

madh kuptimor, duke rindërtuar gjendje shpirtërore, veprime 

intelektuale, qëndrime shoqërore. 

Falë shqipërimit mjeshtëror të Nolit, çdo gjë frymon shqip, 

aq sa për një çast të del nga mendja se autori i Hamletit 

është anglez. Shprehjet e pasura janë dëshmi e relievit 

të mendimit shekspirian, që di të futet në çdo skutë e 

të nxjerrë në dritë kuptime të harruara, që kanë vlerë 

mbikohore. 


Grupet me anë të përfaqësuesve të tyre, paraqitin në tabelë zgjidhjet e ushtrimeve. 

Diskutohet për to dhe bëhet vlerësimi i punës së çdo grupi. 

Tema 

6.5. Koment 

fragmenti 

nga 

tragjedia 

“Hamleti” 

(Akti III, 

Skena IV) 


- Hamleti si personazh dhe Moisiu si aktor plotësojnë njëri-tjetrin. 

- Ç’arsye vetjake dhe shoqërore e bën aq bindës interpretimin e Moisiut në skenat 

evropiane? 


“Hamleti mediton për enigmat e jetës duke mbajtur një libër në dorë. Hamleti i Moisiut 

bashkëbisedon me vdekjen duke mbajtur në dorë një kafkë të nxjerrë nga varri”. (Alfred Uçi) 

-Pse Moisiu ka zgjedhur detajin e kafkës? 

Detyrë shtëpie. 1. Bëni një ese fi lozofi ke me temë: “Të rrosh a të mos rrosh, kjo është çështja...”. 

2. Gjeni të dhëna për interpretimin e Hamletit nga A. Moisiu. 



a. kuptimi – të zbulojë aludimet në fjalët e personazhit, 

b. interpretimi – të argumentojë rolin e fantazmës në tragjedi, 

c. struktura - të evidentojë rrethanat në sjelljet e personazhit, 

- të shpjegojë rolin e efektit të “ndërrimit të roleve”, 

ç. gjuha - të zbulojë se shfaqja e fantazmës është një zgjidhje artistike, 

- të analizojë gjuhën ironike që përdor personazhi, 

d. të vëzhgojë pikturën për ta ballafaquar atë me personazhin e Ofelisë. 


nga vepra, interpretime teatrore ose fi lmike etj. 

Konceptet kryesore: gjuhë ironike, hapësirë jetike njerëzore, ironi sokratiane, 

zgjidhje artistike, vetëdije artistike. 




Përforcimi Punë e lirë Ndërtimi i shprehjeve studimore Punë individuale



Parashikimi. Një pyetje, shumë përgjigje. 

Mësuesi/ja shtron pyetjen dhe i lë të lirë nxënësit të shprehin mendimet e tyre: 

- Pse njeriu nuk i shpëton dot dilemës hamletiane? 

Lexohen disa nga esetë e detyrës së shtëpisë. 

Lexim i fragmentit të tragjedisë, pas monologut e deri në mbyllje të tij. 


Ndahet klasa në 5 grupe. Vetë grupet përgatitin çështjet e përcaktuara nga mësuesi/ja. 

Grupi I. Kuptimi - aludimet në fjalët e personazheve 

Në këtë pasazh janë njëri kundruall tjetrit Hamleti dhe Ofelia. Goditja fatale që ka 

marrë Hamleti e shtyn të fl asë me Ofelinë duke përdorur nënkuptime që rrokin gjithë 

hapësirën jetike njerëzore. Nga njëra anë shfaqet Hamleti i tjetërsuar, intelektuali 

humanist që ka pasur si profi l oborrtarinë, diturinë dhe mendësinë e rreptë të luftës, që 

sipas studiuesve të ndërmend “Princin” e Makiavelit, një personazh që ia ul siparin heroit 

të Rilindjes Evropiane, për t’ia ngritur heroit të kohës moderne. Nga ana tjetër shfaqet 

Ofelia, që besonte në ëndrrën e dashurisë me Hamletin dhe shihte fronin mbretëror për 

të. Tronditja e saj është tërësore, sepse trimi i zemrës, si ideali i kohës së saj, tashmë 

është marrosur dhe e pret gremina. Ndaj dialogu i tyre ballafaqon koncepte morale, 

ide shoqërore, vlera emocionale, domethënie fi lozofi ke, duke përdorur nënkuptimet, 

aludimet si mjet stilistik që zgjon jo vetëm vetëdijen estetike të lexuesit, por mbi të 

gjitha, vetëdijen njerëzore gjithëkohore. Dialogimi i personazheve të risjell në kujtesë 

konceptin e dramës si një pasqyrë e botës, si një “ars rotunda” (art rrotullor), ku individi 

sheh më mirë vetveten. Aludimet e vendosin Hamletin e dikurshëm dhe Hamletin aktual 

në një përballëvendosje tragjike. Ndaj Ofelia edhe pse njeh të parin dhe tenton të dytin, 

në dilemën e saj nuk mundet të bëjë tjetër gjë, veçse të ndihet mjerane nga tragjedia 

që i ka pllakosur të dy. 

Lexohet akti III, skena IV 

Grupi II. Interpretimi - roli i fantazmës 

Sipas kronikës daneze, fantazma nuk shfaqet askund. 

- A është Fantazma zëdhënëse i përtejbotës për ne? 

- Cilat janë koordinatat që e përgatisin shfaqjen e Fantazmës? 

Ankthi dhe dyshimi. Fantazma ka një mision: ajo sjell një kumt. Dyshimi ndaj saj do 

ta lironte Klaudin nga drama e krimit. Dyshimi i Hamletit ndaj dëshmisë së Fantazmës e 

bën tensionin dramatik të kërkojë kuota të tjera rritjeje. Brenda konfi gurimit të Fantazmës 

duhet dalluar vetë Shekspiri si vetëdije artistike, që e kthen këtë gjetje artistike në një 

interpretim universal për njeriun e çdo kohe. Madje Fantazma plotëson edhe më qartë 

misionin e saj, detyrën që ka Hamleti: gjakmarrjen për vrasjen e të atit. 

- A ka diçka të ngjashme me Orakullin e Delfi t në nxitjen që i bëri Orestit? 

Grupi III. Struktura 

- Cilat janë rrethanat që përcaktojnë sjelljen e personazheve? Ushtrimi 5. 

Nxënësit lexojnë me kodim tekstin dhe veçojnë në tabelë vargjet që tregojnë rrethanat 

në sjelljen e personazheve. 

Rrethanat janë të shumëllojta: reale, psikologjike, emocionale, shoqërore, fi lozofi ke, 

të cilat kanë një burim: jetën, që në mënyrë mizore po kthehet në vdekje. Rrethanat 

specifi ke përligjin sjelljet e personazheve ndaj njëri-tjetrit, duke e plotësuar mozaikun e 

tablosë shekspiriane më tej. 

275


276 

Rrethanat Ilustrimi Komenti 

reale Mos vjen që të qortosh tyt bir të vonë... 

psikologjike 

emocionale 

shoqërore 

fi lozofi ke 

Po shih, jot ëmë e humbi krejt toruan 

Sugjeshta punon fort te të sëmurët 

E mjera unë, ti më thua ç’ke 

E mjera unë! Esht i lojtur mëntsh! se syri yt i dhëmpshtur 

munt t’a zbutë vendimin e egër që të kam caktuar 

Virtyti t’i kërkojë ndjesë vesit 

Oh, hidh tutje pjesën më të keqe Dhe rro me gjysmën 

tjetër më të pastër. 

Që zbrazësirës syrin ia mbërthen 

Dhe bisedon me erën që s’ka formë? 

Hapja zemrën qiellit. 

Grupi IV - Cili është efekti i “ndërrimit të roleve”? Ushtrimi 6. 

Keqardhja për gjendjen e 

Hamletit. 

Motivim psikologjik nga 

rrethanat. 

Mjerimi shpirtëror në 

marrëdhënien nënë-bir. 

Është çasti i ndryshimit 

moral. 

Përpëlitjet shpirtërore e 

hapin qenien njerëzore ndaj 

natyrës mendimtare. 

Efekti që sjell ndërrimi i roleve duhet parë si udhë përmes së cilës e vërteta jetësore 

kthehet në mënyrë të natyrshme në të vërtetë artistike, gjë që nënkupton universalitetin 

e saj. Nëna që do të qortojë birin dhe biri që merr përsipër të qortojë nënën. Tensioni 

prek lartësi të reja emocionale. 

Grupi IV- Gjuha 

Fantazma shfaqet element fantastik që e zjarrmon përfytyrimin njerëzor. Gjuha që 

përdor ajo e mpreh më tepër tensionin, rrit ankthin, forcon më tej misterin në kërkim të 

së vërtetës. 

- Ç’mendoni për idenë e I. Kadaresë që thotë për Fantazmën si realitet i teatrit 

elisabetian, se për gati dy mijëvjeçarë ajo e ka ruajtur trajtën e saj dyshe, një përzierje e 

së rrokshmes me të parrokshmen që vjen nga zanafi lla e saj, guri i varrit? 

Gjuha ironike e personazhit 

Ironia sokratiane si padituri e rreme që e përdorte Sokrati në diskutimet e tij 

fi lozofi ke. 

- A nuk i përshtatet gjykimit që duhet të bëjë Hamleti brenda vetëdijes së tij shprehja 

e Sokratit, se të gjykosh, në mënyrë fi lozofi ke, do të thotë të tallesh?! 

- A nuk është ngërçi i Hamletit një duel i pambaruar mes sensit fi lozofi k dhe 

ndjeshmërisë njerëzore? 

Zgjedhja e ironisë e bën më të mprehtë jo vetëm komunikimin, por e vesh atë me 

mantelin e gjithëkohëshmërisë, si vlerë që asnjë epokë nuk do ta vjetërojë kurrë. Ironia 

është arma e tij, para se gjaku të derdhet. Ironia është tallja me ëndrrën që iu shkërmoq. 

Ironia është sarkazma e hidhur ndaj idealizimit në të cilin besoi dhe e zhgënjeu. 

Përforcimi. Diskutim. 

Nxënësit vëzhgojnë pikturën, për ta ballafaquar me personazhin e Ofelisë. 

Fjala përballë Ngjyrës. Si e zbulojnë vetveten në njëra-tjetrën? Detajet që e bëjnë të 

paharrueshme portretin e Ofelisë. 

� D 

etyrë shtëpie. Hamleti i veshur me mantelin e gjithëkohëshmërisë.

Tema 

6.6. “Hamleti” 



• të diskutojë rreth mendimit kritik për tragjedinë; 

a. të komentojë argumentet që sillen në shkrimin kritik; 

b. të vëzhgojë foto dhe sekuenca nga fi lmi për t’i krahasuar me tragjedinë; 

c. të zbulojë elementet moderne të fi lmit. 




Ndërtimi i njohurive Refl ektimi për kuptimin Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 



Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, shkrime 

kritike, komente, sekuenca fi lmike etj. 

Konceptet: shkrim kritik, argumente noliane, introduktë, vonesë hamletiane, 

vonesë hamletiane. 

Parashikimi. Një pyetje shumë përgjigje 

Mësuesi/ja e nis mësimin duke diskutuar për: 

- Ç’mendoni për idenë e prof. Alfred Uçit: “Drama “Hamleti” është më shumë sesa 

një dramë sociale; ajo është antropologjike, mbikohore, universale, është shprehja e 

shpirtit të humanizmit tragjik të njerëzimit.”? 

Ndërtimi i njohurive. Refl ektimi për kuptimin 

Klasa ndahet në dy grupe: 

Grupi I shpalos një platformë të mendimit kritik, të shqipërimit të Fan Nolit në 

Introduktën e Hamletit. 

Grupi II përzgjedh foto dhe sekuenca fi lmike të varianteve të mëparshme të 

ekranizimit të “Hamletit” ndër vite. 


- Argumentet noliane bazohen në përshkrimin që i bënte ai gjendjes së rëndë 

shpirtërore të Hamletit në situatën tragjike. “Vonesën” hamletiane Noli e përligj me këto 

ide: “Që të veprojë do prova të gjalla dhe të sigurta dhe, kur s’i mbetet asnjë dyshim 

për fajësinë e t’ungjit, pret gjersa të gjejë rastin ideal që ta vrasë dhe shkon kur është 

damkosur në sytë e Perëndisë e të botës si vrasës e helmonjës i pabesë. Gjakmarrja e 

tij është një vepër arti, një kryevepër nga fryma dhe forma”. 

- E dini që më 1938, gazetari amerikan Kyrus Sulzberger i “New York Times” në 

reportazhin e tij të parë për Shqipërinë shkruante se do të kishte qenë më e natyrshme 

që Shekspiri të mos e vendoste në Iliri, domethënë në Shqipërinë e sotme, ngjarjen e 

“Natës së mbretërve”, por një tjetër dramë, “Hamletin”? 

“Kur më 1938, amerikani Kyrus Sulzberger, pjesës së librit të tij për shqiptarët i vuri 

titullin “Hamleti te populli shkabë”, nga leximi i tij dilte se ajo që donte të thoshte ishte 

pak a shumë se Hamleti ishte këtu një mysafi r i njohur. Shkurt, ajo pjesë e ditarit të tij 

mund të quhej edhe “Hamleti tek të vetët” ose “Hamleti te populli hamletoid”. 

... Në bjeshkët shqiptare Hamleti do të ishte si midis të vetëve. Hamletoidët shqiptarë 

... luajnë rolin e tij sipas mënyrës së tyre, por gjithmonë përpikërish. E merrnin një ditë 

277


278 

urdhrin për gjakmarrje nga Kodi i tyre, që ishte më i pamëshirshëm se Fantazma, dhe e 

kryenin atë, për t’u vrarë dhe vetë pastaj, sipas skenarit të tij... Në qoftë se dikush prej 

tyre do të gjendej rastësisht në atë kohë në Shqipëri, për të, princi danez s’do të ishte 

gjë tjetër, veçse një sivëlla. Dhe jo vetëm për të. Për shumicën e shqiptarëve, Hamleti 

nuk ishte veçse një gjaks.” 

I. Kadare, “Hamleti, princi i vështirë” 


- Duke lexuar me kujdes fragmentin e mësipërm, ç’ndjesi ju ngacmojnë idetë 

e Kadaresë dhe ç’qartësi sjellin në arsyetimet tuaja, kur përqendroheni tek thelbi i 

tragjedisë, si hakmarrja e Hamletit, princit të Danimarkës? 

- Nëse e njihni sadopak Kanunin, ju ka rënë ndër mend ta kundroni gjakmarrjen si 

ndërgjegje tragjike e vendosur në një realitet mbikohor dhe mbihapësinor? 

- Për të pasur një këndvështrim më të gjerë e më fi lozofi k ndaj kësaj dukurie historike 

të lashtë, rekomandohen sprovat e Kadaresë, “Eskili, ky humbës i madh” dhe “Hamleti, 

princi i vështirë”, gjë që do të mprehte më tej sensin e arsyetimit fi lozofi k mbi mitin dhe 

jetën, pa harruar përpunimin e shijeve estetike lidhur me magjinë e fjalës. 

Tema 

8.1. Veçori 

të artit të 

komedisë 

“I sëmuri për 

mend” 



• të identifi kojë veçoritë e komedisë në kohën e klasicizmit francez; 

a. të zbulojë veçori të artit të komedisë duke u ndalur te: subjekti dhe 

komedia e karakterit, 

d. të vëzhgojë pikturat që ilustrojnë komedinë, 

c. të komentojë fragmentin duke u ndalur te: 

- kuptimi – frika patologjike e personazhit kryesor, 

- dëshira për të zbuluar të vërtetën, 

- interpretimi – zbulimi i shkakut të vesit të personazhit kryesor, 

- struktura – ndërtimi logjik i veprës si veçori e teatrit klasicist. 


Molierit, trashëgimia e tij letrare. 

Konceptet kryesore: komedi e karakterit, teatër klasik, frikë patologjike, parime 

klasiciste. 



Ndërtimi i njohurive Kodim teksti/Ditar dypjesësh Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 



Mësuesi/ja e nis mësimin duke shtruar për diskutim pyetjet: 

-Ç’ lloj gjinie letrare është komedia, qesharake apo serioze? Argumentoni përgjigjen 

tuaj duke iu referuar një komedie. 

-Cilën komedi keni ndjekur në teatër dhe cilën në një ekran televiziv? Ç’mbresa ju 

kanë lënë?


Ndërtimi i njohurive. Kodim teksti/Ditar dypjesësh 

a. Subjekti 

Parimi mbi të cilin Molieri ngre idenë e tij artistike synon “të mësojë duke argëtuar”, 

gjë që e ndihmoi jo vetëm të krijonte profi lin e tij si dramaturg komik, por edhe ta nxiste 

spektatorin ta shihte jetën me sy kritik, qortues dhe gazmor. Kjo është arsyeja që ai e 

ngjizi subjektin e komedisë “I sëmuri përmend” si një tallje plot sarkazëm që u drejtohet 

mjekëve, të cilët e shohin pacientin si klient për të shitur ilaçe të dyshimta. Sëmundja 

imagjinare e tjetërson karakterin e Arganit dhe e shndërron atë në një njeri monoman, 

që ka vetëm një mani: ta shohë vetveten të sëmurë dhe për këtë “sëmundje” virtuale, ai 

nuk është dot as njeri. Duke vendosur sëmundjen në qendër të egos së tij, ai humbet 

çdo lidhje me realitetin dhe bie pre e frikës që kthehet në patologji për të. Ky subjekt kaq 

i thjeshtë ka zgjedhur komedinë e karaktereve për të përcjellë mirazhin që Molieri e ka 

modeluar që në titull, “I sëmuri për mend”; ndërsa vë në shënjestër maninë e marrjes së 

ilaçeve duke qenë shëndoshë e mirë. 

• Ndahet klasa në dy grupe, të cilat studiojnë tekstin me kodim dhe hedhin të dhënat 

në ditarin dypjesësh, të cilin e plotësojnë gjatë komentit të fragmentit. 

Mjetet dhe efektet komike Ilustrime 

Gjestet 

Fjalët me spica dhe dykuptimësi 

Përsëritja e të njëjtit gjest a e së njëjtës fjalë 

Asimetritë paralele 

Hiperbolizimi i karaktereve 

Format e groteskut 

Karakteret 

Argani 

Tuaneta 

Anxhelika 

Mjekët 

Grupi I - Arti i komedisë 

Nxënësit lexojnë tekstin dhe vënë në dukje veçoritë e artit, për të cilat gjejnë shembuj 

me ilustrime në fragmentin që do të komentojnë. 

Grupi II - Komedia e karaktereve 

b. Vëzhgohen pikturat ilustruese duke u ndarë klasa në tri grupe, që të evidentojnë 

detajet e veçanta që gjejnë kahun e përbashkësive. 

Grupi I - Komentimi i fragmentit – kuptimi. 

Punohen ushtrimet 1- 4 dhe plotësohet ditari dypjesësh. 

Molieri si artist i madh kërkon të plazmojë të vërtetën lakuriqe njerëzore me anë të 

goditjes që i bën si mediokritetit, ashtu edhe shëmtimit moral të tipareve që përfaqëson 

Argani. Tallja që fsheh mospranimin fokusohet në vesin që e ka pranguar personazhin 

qendror. Të godasësh marrëzinë dhe egoizmin e Arganit është njësoj si të përndjekësh 

të keqen, duke i lënë mundësi hapjes së zemrës për ngadhënjimin e së mirës. Frika 

279


280 

� 

patologjike që ai ka nga sëmundja e përfytyruar vihet përballë zbulimit të së vërtetës. Ky 

konfl ikt sjell dritëhijen e karakterit të tij, gjë që e kthen në personazh të pakrahasueshëm 

letrar, ngase e bën më reale mendësinë, sjelljen dhe tiparet e Arganit. Intuita e Molierit 

ka ditur të nuhasë atë që është domethënëse në çdo kohë dhe për çdo individ. 

Grupi II. Interpretimi 

Punohen ushtrimet 5-8. Plotësohet ditari dypjesësh me ilustrime për tiparet e 

personazheve dhe si shërbejnë ato për nxjerrjen në pah të karakterit të Arganit. 

Molieri përdor bisturinë e fjalës për të rrëfyer se si pas asaj situate aq qesharake, 

fshihet një dramë e vërtetë: mendësia se sëmundja është ulur këmbëkryq në jetën e 

tij. Ky ves nuk është torturues vetëm për atë si person, por për të gjitha personazhet e 

tjera, që përbëjnë familjen e tij. I futur në ingranazhin e vesit, ai e ka humbur logjikën 

dhe sëmundja është bërë timonierja e jetës së tij. Çmimi që ai i paguan, “sëmundja”, 

nuk është aq vetjak sa duket. Përkundrazi, çdo raport familjar vuan pasojat e marrëzisë 

së tij duke u përballur me deformimin e karakterit të Arganit. Egoizmi i shfrenuar bën që 

personazhi qendror ta shndërrojë sëmundjen imagjinare në realitetin ku jep shpirt çdo 

ditë e jetës së tij, e kalcifi kuar nga moria e medikamenteve të panevojshme. 

Grupi III. Struktura 

Ndërtimi i veprës klasiciste bëhet sipas parimeve të klasicizmit: njësia e veprimit, e 

kohës dhe e vendit. Ngjarja zhvillohet brenda 24 orëve, në të njëjtin vend dhe ka një 

linjë veprimi. Komedia është e organizuar në tri akte dhe çdo akt ka disa skena (Akti I 

– 11 skena, Akti II -12 skena, Akti III -22 skena). 

Si aktet ashtu dhe skenat luajnë funksion të caktuar në vepër. Ndërsa akti I paraqit 

personazhet kryesore të komedisë dhe marrëdhëniet ndërmjet tyre shërben si hyrje, 

akti II mbart zhvillimin kryesor të konfl iktit dramatik, kurse akti III sjell pikën kulmore të 

konfl iktit dhe zgjidhjen e tij. Skenat ndryshojnë sa herë hyn një personazh i ri, i cili nuk 

mund të qëndrojë në skenë nëse e ka mbaruar misionin e vet. 

Në skenat e dhëna nga akti III personazhet dhe veprimet e tyre përcaktohen nga 

elemente të ndryshme që nxjerrin në pah karaktere me prerje të ndryshme ideore, 

morale, origjinale dhe vetjake. 

Forcat e ndryshme kundërshtuese që luftojnë brenda karakterit, në vend që të 

asnjanësojnë njëra-tjetrën, shkojnë drejt njëra-tjetrës duke tentuar shkrirjen e tyre, derisa 

të kthehen në një gjurmë të thellë, që rrëfen se është daltuar një karakter i fortë. Molieri 

e njihte mirë audiencën ose publikun të cilit i drejtohej. Ai do të përballej me publikun 

aristokratik dhe me publikun e thjeshtë. Komedinë do ta ndiqnin oborrtarët dhe vulgarët, 

shijehollët dhe shijetrashët. E qeshura për një palë do të qe rënie në mendim, për tjetrën 

argëtim. Sipas parimit klasicist, fundi i komedisë duhet t’i kënaqte të dyja palët. 

- A mendoni se komedia ia arrin kësaj? 

- A mendoni se fjalët e Hipolit Adolf Tenit: “Arti e ka këtë veçanti: ai në të njëjtën 

kohë është superior dhe popullor; ai i shfaq gjërat më të lartë dhe na shfaq të gjithëve”, 

përkojnë me komedinë “I sëmuri për mend” të Molierit? 

Detyrë shtëpie. Duke lexuar thënien e estetit francez Hipolit Adolf Ten (Hippolyte – Adolphe Taine) në 

lidhje me trashëgiminë klasiciste: ”... ajo çka na intereson te një qenie reale dhe ajo çka shpresojmë 

që artisti të nxjerrë dhe ta shprehë, është logjika e saj e brendshme dhe e jashtme, me fjalë të tjera, 

struktura, kompozimi dhe ndërtimi i saj”, cilat janë disa nga arsyetimet që lëvizin brenda arsyetimit tuaj.

Tema 

9.2. Koment 

fragmenti nga 

komedia “I 

sëmuri për 

mend” 




a. gjuha dhe stili: 

- efekti që shkakton “komikja e bukur”; 

- roli i antifrazave në komunikim; 

- veçanti e mbylljes së komedisë si komedi – balet; 

b. të diskutojë për një personazh jetësor, duke e krahasuar me personazhin e 

komedisë; 

c. të bëjë një përshkrim krahasues mes dy personazheve; 

ç. të gjykojë mbi dukurinë e “katarsisit komik”. 


nga pjesa, tituj të trashëgimisë së Molierit etj. 

Konceptet kryesore: komike e bukur, katarsis komik, antifrazë, komedi-balet. 








Po t’u referohemi fakteve historike të epokës kur jetoi Molieri, ato dëshmojnë se vetë 

mbreti Luigji XIV hiqte kapelën edhe përpara një kameriereje. Madje, sipas librit të Sen 

Simonit, “Kujtimet”, rrëfehet për një dukë që zakonisht përshëndeste këdo që takonte 

dhe arrinte t’i përshkonte oborret e Versajës gjithmonë vetëm me kapelë në dorë, gjë që 

na habit lidhur me vlerësimin që i bëhej njeriut, qoftë edhe një shërbëtori. Atëherë: 

- Si është e mundur që Molieri vë në shënjestër njeriun, duke pasqyruar anën e tij 

qesharake? 

- Ç’e shtyn Molierin të fshikullojë në këtë mënyrë, urrejtja apo dashuria që ka për 

njeriun? 


Punohet rubrika “Refl ektoni për gjuhën”. 

Grupi I. Ushtrimi 12. Efekti i “komikes surprizë” 

Efekti që shkakton “Komikja e surprizës” është jo vetëm i drejtpërdrejtë si reagim 

momental, ngaqë e papritura, ajo që mendja s’ta rrok, për çudinë tënde ka ndodhur 

ose shfaqet sikur është kryer. Është në natyrën e njeriut t’i bëjë përshtypje surpriza, 

e papritura, dhe po ashtu është brenda natyrës së tij përgjigjja ndaj saj, si habi ose si 

mosbesim. Ndaj Molieri, meqë e ka konceptuar komedinë si komedi karakteresh, sjell 

“shashka” ose “tymnaja” të tilla, që të ngacmojë kureshtjen e spektatorit e t’ia mbajë 

“të ndezur” vëmendjen. Fakti që kjo e papritur vjen në një vepër klasiciste, kur fi lozofi a 

krijuese e këtij drejtimi letrar nënkupton një ecuri aq të rregullt sa nuk ka vend as për 

një incident të papritur, dëshmon jo vetëm talentin e Molierit që di të “thyejë” klishetë e 

të mbetet sërish i admiruar, por edhe pjekurinë e natyrës krijuese të mjeshtrit francez 

të fjalës artistike. 

281


282 

Grupi II. Ushtrimi 13. Roli i antifrazave në komunikim 

Sërish kemi një gjetje artistike origjinale: Molieri di ta konturojë fjalën me “fraktura” të 

tilla si antifraza, për të hedhur dritë tërthorazi mbi atë që duhet të jetë tashmë e qartë. 

Kjo mënyrë e rrit intensitetin e komikes dhe i jep asaj një kuptim më të thellë sesa 

vetëm një batutë që shkakton të qeshura. E qeshura e hidhur, ajo që fsheh dhimbjen 

ose zhgënjimin, besimin ose dyshimin, e bën komedinë të qëndrojë plot denjësi krahas 

dramës dhe tragjedisë, sepse komikja operon brenda natyrës njerëzore si çdo mjet tjetër 

artistik. Përdorimi i antifrazës e bën më të zhdërvjellët komunikimin dhe më interesante 

ecurinë e ngjarjes, duke shmangur njëtrajtshmërinë e ngrehinës artistike molieriane. 

Grupi III. Ushtrimi 15. Mbyllja e komedisë si komedi-balet. 

Nuk është e vështirë të dallosh në këto pjesë të trashëgimisë së Molierit vizionin e 

tij gjithëpërfshirës ose sinkretik të artit. Për autorin kjo nuk ishte thjesht një komedi, por 

një spektakël, një risi që e pasuron më tej me gjetje origjinale traditën klasiciste. Vizioni 

i spektaklit e bën më solide komedinë dhe e zgjeron më tej gamën e ndikimit të saj. 

Ndërkaq, ajo e pasuron shprehimësinë e ideve dhe të fjalës me anë të muzikës e të 

vallëzimit. Një model i tillë është i konkurrueshëm edhe në kohën tonë, edhe pse ka 

rrjedhur një periudhë kohore prej më tepër se tre shekujsh kur komedia u vu në skenë. 

Diskutim për një personazh jetësor, duke e krahasuar me personazhin e komedisë. 

Klasa ndahet në tri grupe. Çdo grup liston karakteristika të ngjashme me Arganin që 

i ka hasur në mjedisin familjar dhe portretizon personazhin jetësor. Tri personazhet e 

skicuara nga tri grupet shërbejnë si një triptik, ku e njëjta dukuri shfaqet në tri pamje. 

G I G II G III 

Karakteristikat Karakteristikat Karakteristikat 

Përfundimi: 

Personazhi jetësor që ka sjellë çdo grup bëhet profi li, i cili simbolizon njeriun që 

bën të pamundurën për të pasur sëmundje imagjinare, duke humbur kuptimin e jetës, 

sepse mania e sëmundjes, e ndërthurur me protagonizmin fals, që bën çmos të tërheqë 

vëmendjen e kujtdo ndaj tij, nuk e lë të jetë as baba, as burrë, as njeri. 


bëjnë portretizim krahasues mes Arganit dhe Beraldit. 

Nxënësit të mbështetur mbi: 

- motivimin psikologjik 

- rrethanat shoqërore 

- mjedisin familjar, 

Dukuria e “katarsisit komik” 

Molieri edhe pse vuri në lojë vesin, huqet, të metat, zakonet e këqija dhe marrëzinë 

njerëzore, e deshi dhe e çmoi njeriun. Ai qe i ndjeshëm ndaj ndikimit që sillnin dukuri 

të tilla mbi jetën familjare dhe shoqërore, ndaj zgjodhi të fshikullonte dukuritë për ta

� 


ndërgjegjësuar njeriun, që vuante nën skllavërinë e tyre. Qëllimi i Molierit ishte të 

ngacmonte përmes refl ektimit që shkakton një vepër arti në vetëdijen njerëzore, dëshirën 

e vetëkorrigjimit, dëshirën për të hequr dorë nga vesi, dëshirën për t’u ndryshuar së 

brendshmi. Vetëqortimi që shkon deri në vetëkorrigjim përmes së qeshurës apo komikes, 

quhet katarsis komik. Ky proces në komedi vjen natyrshëm, ngaqë Molieri nuk zgjon 

urrejtjen, por zemërgjerësinë ndaj gjithçkaje njerëzore, për të mos e përjashtuar atë me 

përçmim, por për ta kuptuar atë. Mendësia e katarsisit komik na shtyn të mos reagojmë 

keq dhe brutalisht ndaj të metave njerëzore, si diçka që është e pandreqshme, por të 

shohim tek të tjerët dhe te vetja mundësinë e ndryshmit. 

Detyrë shtëpie. Ju ka rastisur të përballeni me katarsisin komik në jetën tuaj vetjake? 

Tregojeni nëpërmjet një shkrimi rrëfi mtar, në të cilin të ruani natyrën komike të situatës. 

Tema 

10.1. 

Veçoritë e 

melodramës 

si lloj i 

poemës 

dramatike 

romantike 

(Jerina) 



• të identifi kojë veçoritë e melodramës si lloj i poemës dramatike romantike; 

a. të zbulojë veçori të melodramës në kontekstin letrar shqiptar; 

b. të arsyetojë mbi parathënien e Fishtës për mesazhin që i transmeton lexuesit; 


- kuptimi – të evidentojë fi gurat e marra nga mitologjia greko-latine, poetët 

e mëdhenj, emrat e luleve; 

- interpretimi – të arsyetojë pse poeti e himnizon bukurinë shqiptare. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, foto të Marubit 

që evidentojnë bukurinë shqiptare, portreti i Fishtës, trashëgimia e tij letrare. 

Konceptet kryesore: melodramë, poemë dramatike, himnizim i mitologjisë. 



Ndërtimi i njohurive Lexim me kodim teksti Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 



- Për ç’arsye Gjergj Fishta, një fi gurë historike e spikatur e letërsisë shqipe, nuk hoqi 

dorë kurrë nga himnizimi i asaj që është shqiptare? 

- A mund të quhej Shqipëria - Edeni i Ballkanit, siç e cilësonte Fishta, një realitet 

historik dhe njerëzor pa bukurinë e vashës shqiptare? 


Nxënësit lexojnë tekstin dhe nënvizojnë veçoritë, të cilat mund t’i përmbledhin në 

ditarin dypjesësh. 

Veçoritë Ilustrimi 

Lloji i shkrimit 

Funksioni 

Mesazhi 

Elementet mbizotëruese 

Subjekti i melodramës “Jerina” 

Poemë melodramatike në vargje 

Vlera edukative 

Patriotik, himnizimi i mitologjisë dhe i kulturës sonë kombëtare 

Lirizmi 

Figurat mitologjike 

Figura njerëzore historike ose të trilluara; 

Kur mungojnë fi gurat mitologjike, është kori i thjeshtë 

283


284 

a. Veçoritë e melodramës në kontekstin shqiptar 

Fakti që realiteti shqiptar i kohës së Fishtës përballej me nevojën më të madhe të 

ribërjes kombëtare të shqiptarëve, të cilët prej pesë shekujsh kishin jetuar nën robërinë 

osmane, e bën Fishtën të jetë i ndjeshëm ndaj çdo detaji politik, diplomatik, shoqëror, 

ballkanik, evropian. Jo rastësisht, pikërisht dy vjet pas Shpalljes së Pavarësisë, më 1912, 

ai shkruan melodramën “Jerina ose mbretnesha e lulevet”, që ka një domethënie të 

veçantë. Përkundër akuzave të vjetra antishqiptare, që s’linin rast pa hedhur baltë mbi 

trashëgiminë tonë kulturore, të sendërtuara në shpifjet e serbit Vlladan Gjergjeviç, se 

gjoja shqiptari nuk është në gjendje t’i këndojë femrës pa e përlyer me një lakmi banale” 

(Vehbi Bala), Fishta realizon një nga veprat e tij më të ndjera lirike. Me anë të melodramës 

“Jerina ose mbretnesha e lulevet”, ai pohoi se jo vetëm gjuha shqipe, por edhe mendësia 

shqiptare për të bukurën dinte të hidhte dritë mbi të vërtetën e mrekullisë së saj dhe kishte 

denjësinë ta portretizonte bukurinë femërore shqiptare si vlerë të përjetshme, që e kishte 

detyruar Homerin, Petrarkën dhe Danten të përuleshin para saj. Sjellja e kësaj vepre e 

pasuron më tej letërsinë tonë me konceptin mitologjik dhe hapësiron lirizmin fi shtjan si 

një prurje origjinale në rrjedhat poetike shqiptare. Fishta, duke iu përmbajtur parimeve 

të teatrit klasik, e shkroi melodramën në vargje, ku ndërthuri fi gurat njerëzore me ato 

mitologjike. Kjo melodramë pasuron relievin shqiptar të fjalës, duke dëshmuar se edhe 

kultura shqiptare kishte potencialin e lëvrimit të teatrit mitologjik. 

b. Parathënia e Fishtës 

Mesazhi i Fishtës dallohet për thellësinë dhe kapërcimin në kohë. Konceptimi 

i mesazhit përkon me fi lozofi në e artit, se krijimi i vërtetë artistik e kapërcen kohën 

dhe mban universalen brenda tij. Në këtë këndvështrim Fishta ndërthurur analitikën 

intelektuale me poetikën njerëzore mbi bazamentin e përhershëm të kredos së tij: besim 

e atdhe, për të transmetuar kësisoj një fragment nga botëkuptimi i tij idealist kombëtar. 

Në këtë qëndrim nuk është e vështirë të konstatosh sensin profetik të poetit, që hedh 

shikimin përtej epokës të tij, duke pohuar se bukuria e përjetshme zbulohet në zemrën 

njerëzore. Aq më tepër, me zgjedhjen e Jerinës, këtij simboli autokton bukurie, Fishta 

rrëfen se mes një relievi të tillë si Shqipëria me trojet e saj etnike, nuk mund të mos 

shfaqej bukuria qiellore e vashës shqiptare. Edhe pse shkaku zanafi llor duket bukuria 

femërore shqiptare, thelbi i padukshëm fi shtjan rreh të zgjojë te lexuesi vlerësimin 

himnizues të gjithçkaje shqiptare. 

c. Të komentojë fragmentin: 

Klasa ndahet në dy grupe dhe secili lexon fragmentin duke mbajtur shënime a duke 

nënvizuar pjesët, sipas kërkesave të ushtrimeve të rubrikës përkatëse. 

Grupi I -Kuptimi: 

Fishta kërkon ta zgjerojë më tej konceptin mbi të cilin e ngriti jetën e tij si shërbesë 

ndaj Shqipërisë si Edeni i Ballkanit. Ai sjell tre poetët e mëdhenj bashkë me simbolikën 

femërore që përcjellin veprat e tyre, për t’i ballafaquar me Jerinën mbretëreshë. Dalta 

poetike e Fishtës modelon bukurinë qiellore, ku çdo detaj fi zik dhe shpirtëror është në 

harmoni, edhe pse bukuritë greko-latine që sjell ai, mbeten modele të gjithëkohshme. 

Brenda kësaj hullie, Fishta vendos para Jerinës hyjneshat greke, Afërditën, Herën dhe 

Atenajën, si perëndeshat më të rëndësishme të Olimpit, për të thelluar më tej idenë e 

tij, se trojet iliro-shqiptare vazhdojnë të ruajnë si trashëgimi bukurinë e përjetshme të 

skicuar përmes Jerinës, vashës shqiptare. 

Mozaiku i konceptimit fi shtjan plotësohet më tej me emrat e luleve: Drandofi lle, 

Vjollca etj.

� 

Figurat e marra nga mitologjia 

greko-latine: Hyjneshat e Olimpit: 

Afërdita, Hera, Atenaja 

Lulet: Drandofi lle, Vjollca 

Jerina 

Grupi II - Interpretimi: Pse himnizohet bukuria shqiptare? 


Fishta nuk bën gjë tjetër, veçse shfrytëzon mendësinë krijuese të rapsodive shqiptare 

dhe modelon bukurinë e pakrahasueshme të bjeshkëve në tiparet e vashës shqiptare, 

të cilën e mbështjell kozmikja. Himnizimi i bukurisë shqiptare vjen nga admirimi që 

ai vetë si njeri dhe si poet ka për trojet amtare, ku gjithçka bart jo vetëm larminë e 

ngjyrave e të kundërmimit, por atë që nuk është tokësore, atë që është qiellore. Fishta 

ka kapur thelbin e bukurisë dhe i ka dhënë asaj trajtën shqiptare. Jerina më tepër se 

thjesht Vasha, është vetë Shqipëria, me shkëlqimin e saj të dikurshëm dhe rrezëllitjet 

e saj të ardhshme. Ky himnizim nuk është artifi cial, është aq i natyrshëm, sa të duket 

se tërë lirizmi i rapsodisë shqiptare ka projektuar Jerinën, të cilën vetë lulet, simboli i 

bukurisë, e vunë në fronin e mbretëreshës. 

Përforcimi. Shkrim i lirë. 

Bëni parafrazimin e një fragmenti nga poema. 

Detyrë shtëpie. Bukuri shqiptare... 

Ç’është për Fishtën miti, konvencioni artistik apo interpretimi fi lozofi k? 

Poetët e mëdhenj: Homeri, 

Petrarka, Dantja 

(Mund të jetë një shkrim lirik ose fi lozofi k i frymëzuar nga një krijim ose detaj shqiptar si refl eksion ndaj 

çdo vlere të vyer kombëtare). 

Tema 

11.2. Koment 

i fragmenteve 

të melodramës 

“Jerina” 


• të komentojë poezinë duke u ndalur te: 

a. struktura 

- të zbulojë veçori të melodramës, 

- të analizojë mbështetjen e Fishtës te poezia antike, forma e ditirambit, kori 

- këngët popullore; 

b. gjuha e stili: 

- të analizojë rolin stilistik të fi gurave me të cilat përshkruhet Jerina, 

- të gjej fjalët kyç me të cilat himnizohet bukuria shqiptare, 

- të interpretojë përdorimin e epiteteve, krahasimeve, hiperbolave, 

- të lexojë tekstin informues për të zbuluar lidhjet e Fishtës me teatrin, 

- të vëzhgojë foton që sjell atmosferën kohore. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, pjesë nga 

fragmenti, trashëgimi letrare të Fishtës. 

Konceptet kryesore: poezi antike, ditiramb, rol stilistik, poemth melodramik, 

konvencion artistik. 

285


286 




Ndërtimi i njohurive Lexim me kodim teksti Të nxënit në bashkëpunim Punë në grupe 




- Ç’mendoni për Fishtën si artist i fjalës? Cilat janë elementet që e bëjnë të 

pashlyeshme veprën e tij? 

Elementet që e bëjnë të pashlyeshme veprën e tij janë: fryma kombëtare, mendësia 

evropiane dhe interpretimi mitologjik, që u kthyen në boshtin në të cilin vërtitej shtjella 

e tij krijuese. 

folklori shqiptar 

interpretimi mitologjik 

mendësia evropiane 

trashëgimia e Budit, Bogdanit, 

De Martinos, De Radës, 

Konicës, Asdrenit, Mjedës. 

Bëni pemën e mendimit në formë shtjelle. 

fryma kombëtare 

Pema e trashëgimisë së Fishtës 

ndikimi i fi lozofi së klasike greko-latine. 

shqipërimet që i bëri Homerit, Petrarkës, 

Molierit, Manxonit. 

estetika krijuese e Ariostos, Gëtes, 

Hajnes, Shekspirit. 

- Ç’elemente të tjera mund t’i shtojmë kur kemi parasysh poemën melodramatike 

“Jerina ose mbretnesha e lulevet”? 


a. Struktura 

Melodrama “Jerina” është një vepër ku fryma lirike ngrihet përmbi konfl iktin dramatik, 

duke lejuar që vlerat edukuese të të çojnë në mënyrë të natyrshme te mesazhi kombëtar 

i Fishtës. Nën ndikimin e teatrit e të estetikës klasike, Fishta e shkroi veprën në vargje. 

Vargjet marrin ngjyrim të veçantë, për shkak të karakterit mitologjik, që bëhet më 

interesant me anë të ndërthurjes së tyre me fi gurat njerëzore historike dhe me ato që 

u përkasin hyjnive të antikitetit grek. Veçori e kësaj strukture mbetet prania e korit si në 

teatrin mitologjik, ashtu edhe atëherë kur mungojnë personazhet mitologjike. 

b. Mbështetja në poezinë antike 

Duke qenë njohës i shkëlqyer i traditës poetike antike, Fishta sjell me origjinalitet ditirambin 

dhe korin. Meqë ditirambi nënkupton poezinë glorifi kuese, poezinë me tone patetike që di të 

lavdërojë e të lartësojë një hyjni, një ngjarje apo një hero, ky tipar vihet re në melodramën 

“Jerina” si ndikim prej letërsisë antike, por edhe si gjetje origjinale e Fishtës, që i shkon për 

shtat temës madhore që ka zgjedhur. E rëndësishme është që Fishta nuk e kopjoi verbërisht 

këtë formë poetike, por e zgjodhi me vetëdije, duke ia përshtatur idesë themelore.

� 


Veç ditirambit në këtë vepër gjejmë edhe korin e traditës klasike greke, si zë 

interpretues të autorit, me anë të të cilit pasurohet ideja themelore fi shtjane, si dhe 

bëhet më solid mesazhi që rreket të përcjellë autori. Futja e korit përsëri nuk përbën 

një imitim mediokër, përkundrazi i jep mundësi shqipes ta thotë fjalën e vet nëpërmjet 

këtij formati poetik. Gjithsesi, kori me praninë e vet e bën më polifonike melodramën e 

Fishtës në vazhdën e një krijimi origjinal e të vetvetishëm, siç është “Jerina”. 

Kënga popullore shqiptare ndihet kudo, në ngjizjen e çdo fjale, në indin e çdo mendimi, 

në refl eksin e çdo nuance. Si njohës dhe interpretues i folklorit, i kësaj vetëdijeje fi lozofi kolirike 

shqiptare, Fishta ka marrë prej frymës popullore artin e saj, duke na dëshmuar 

ç’pasuri leksikore, muzikore, emocionale dhe kuptimore ka gjuha jonë amtare. Folklori 

për Fishtën nuk është një dukuri konservatore e kapërcyer nga koha. Përkundrazi, kënga 

popullore, sipas tij, ruan psikologjinë dhe natyrën e anonimatit popullor, që shtrihet në të 

shkuarën e largët dhe do të vazhdojë edhe në të ardhmen më të largët. 

Te vargjet e dhëna në ushtrimin 8 të bie në sy përdorimi i 9-rrokëshit, të gërshetuar 

me refrenin, karakteristik për poezinë popullore, rima ABAB, përsëritjet, urimet, si dhe 

ritmi i një valleje të kënduar. 

c. Gjuha edhe stili 

Klasa ndahet në dy grupe. 

Grupi I - analizon rolin stilistik të fi gurave me të cilat përshkruhet Jerina dhe gjen 

fjalët kyç me të cilat himnizohet bukuria shqiptare. 

Grupi II - interpreton dhe zbulon lidhjet e Fishtës me teatrin. 


Grupi I: Portretizimi i Jerinës me anë të fi guracionit. 

Rikthim në “Eposin e Kreshnikëve” në fi gurën e Tanushës. Simbolika e përdorur 

dëshmon krahasimin me dukuritë qiellore. Bukuria shqiptare himnizohet me anë të 

bashkësisë së fjalëve që kanë natyrë qiellore ose mbinatyrore. Përdoren vlerësime 

sipërore dhe ekzaltuese. 

Grupi II: Fishta jetëson idenë e tij të bukurisë me anë të epiteteve, krahasimeve, 

hiperbolave. 

Figuracioni Ilustrime 

Epitete 

Kohë ma t’bardha, 

Krahasime (similituda) ftyrën si vera,... si drita/ e hyjve shuhet, kur madhnueshëm dielli/ nis m’iu shfaq..., 

Tokë e det e hyll e hanë,/mbi tokë ra s’kanë mend’ ma t’kthjellta... 

Hiperbola 

Metafora 

Synin diell 


Fishta e karakterizon realitetin e krijuar me fuqinë që ka stërzmadhimi i një detaji apo 

i një morie prej tyre. 

Në konfi gurimin e kësaj melodrame si ndërthurje e muzikalitetit me veprimin skenik 

rol të spikatur luan teatri. Koncepti dhe arkitektura e teatrit fi shtjan burojnë nga estetika 

klasike dramaturgjike që shpalos raportin e përcaktuar që çdo komponent ka me të 

tjerët. E veçanta e mendimit dramatik të Fishtës duhet parë te poetika si vetëdije e tij 

krijuese, që i dha dramës fuqinë e rrallë të emocionit lirik dhe forcën e karakterit epik. 

Detyrë shtëpie. Duke parë foton e aktorëve të dramës “Dredhitë e Patukut”, përshkruani mbresat 

që lë te ju atmosfera e kohës. 

287


288 

Tema 


e dramës 

bashkëkohore 

shqiptare 

“Tiranozauri” 



• të identifi kojë veçoritë e dramës në letërsinë bashkëkohore shqiptare; 

a. të zbulojë veçori të dramës me prirje surrealiste e fantastike; 

b. të shpjegojë temën qendrore të dramës, duke e vendosur në kontekstin historik 

të kohës; 


- kuptimi – të zbulojë tragjizmin e temës: dhuna nga pushteti i diktatorit, 

- sjellja e personazheve, 

- interpretimi – të arsyetojë për dukurinë e tiranisë në të gjitha kohërat. 


Kasëm Trebeshinës, trashëgimia e tij letrare. 

Konceptet kryesore: dramë me prirje surrealiste, me prirje fantastike, përftesë 

kuptimore. 






-Nisur nga titulli i dramës tragjike “Tiranozauri”, ç’përftesa kuptimore merrni prej saj? 

Tiranozauri tirania tiran 

- Cilët tiranë njihni nga historia e njerëzimit dhe ç’dini për ta? 


-Për ç’arsye Trebeshina i quan personazhet me emra të tillë, si Gideon, Kaleb, 

Manaseh, Nahum? 

Emrat Gideon, Kaleb, Manaseh, Nahum janë emra biblikë dhe manifestojnë tipare 

dhe karakteristika që përputhin thelbin e tyre me emrin. 

Gideon (hebraisht) – druvar a bujk që beson se mund të bëhet udhëheqës; 

Kaleb (hebraisht) – qen – besnikëria për të sakrifi kuar veten; 

Manaseh (hebraisht) – ai që është krijuar të harrohet, i destinuar për t’u zhdukur; si 

trashëgimi, si emër; 

Nahum (hebraisht) – shpirtdhembshur ose ngushëllues – keqpërdorimi i vlerës së tij 

për shkak të bindjes së verbër. 

Tiranozauri 

Themeli i dramës 

grotesku paradoksi ironia 

Themelin e dramës “Tiranozauri” e përbëjnë: 

- grotesku si këndvështrim konceptual, 

- paradoksi si bazament historik, 

- ironia si tallje e hidhur me tjetërsimin e skajshëm 

të natyrës njerëzore. 

Klasa ndahet në 3 grupe, ku secili grup punon për një çështje të caktuar. 

Gripi I. Veçoritë surrealiste dhe fantastike 

K. Trebeshina hyri në letërsinë shqipe përmes kalvarit të vuajtjeve, për shkak të 

përvojave jetësore vetjake e kolektive. Origjinaliteti i tij, edhe pse duket “makabër”, 

buron nga arsyetimet fi lozofi ke të një natyre thellësisht njerëzore, që s’ka frikë të 

paguajë çmimin e lartë për të vërtetën. I prirë të parashikonte degjenerimin e metodës


së realizimit socialist që në vitet ’50-të, ai nuk bëri kompromis për ta shkëmbyer emrin si 

artist i fjalës me pazarllëkun e shitjes së bindjeve të tij antikomuniste. Për një sërë arsyesh 

të këtij lloji Trebeshina pati të tjera perceptime dhe bëri të tjera analiza historike, ndaj 

zgjodhi surrealizmin për ta modeluar fjalën e tij me të njëjtën koefi cient që përdorte bota 

perëndimore. Për vetë formimin e tij kulturor, që i kishte kapërcyer dijet universitare, për 

t’u thelluar në njohjen që ofronte ferri dantesk shqiptar në burgjet e diktaturës komuniste, 

Trebeshina kalon lehtësisht dhe në mënyrë krejt të natyrshme në interpretimin fantastik 

të një realiteti sa shqiptar, aq edhe universal. Dramaturgu s’bëri tjetër gjë tjetër, veçse e 

nxori tiraninë shqiptare komuniste nga tirania botërore e të gjitha kohërave. Trebeshina 

një nga parimet e tij krijuese ka konceptin: “Lashtësia në Bashkëkohoren si Vazhdimësi 

dhe Përsëritje” (“Nata para apokalipsit”, K. Trebeshina”), ndaj gjetja artistike e surrealizmit 

të qarkuar nga fantastikja, i jep dramës vlerën e të qenit e natyrshme. 

Grupi II. Tema qendrore dhe konteksti historik i kohës 

Konteksti historik i kohës në dramën e Trebeshinës shfaqet si horizontalitet perceptues 

dhe si vertikalitet analitik. Rrethanat historike me të cilat ai është ballafaquar duke 

provuar shtypjen dhe dhimbjen deri në kockë, e kanë bërë aq të mprehtë shikimin e tij si 

artist, dhe ndjeshmërinë si njeri, sa të sjellë një kronikë besnike historike diktatoriale ose 

tiranike, me një fuqi të spikatur të abstraksionit. Për këtë arsye tema qendrore s’mund të 

jetë tjetër, veçse përçudnimi i natyrës njerëzore nën arbitraritetin e tiranisë. Koordinatat 

ku Trebeshina e vendosi “Tiranozaurin” janë koha dhe hapësira si aktualitet, si shkuarsi, 

si ardhmëri. Sipas kuptimit që vetë Trebeshina ka, “koha në një vepër arti është një çast 

që përmban të gjitha kohët, kurse hapësira është një copëz që përmban hapësirat gjer 

aty ku s’mund të arrihet, atëherë vetvetiu, si çdo vepër tjetër arti, kjo dramë ka historinë 

dhe gjeografi në e saj. 

Grupi III. Tragjizmi i temës 

Viti 1975, kur u shkrua drama “Tiranozauri”, shënon një nga pikat më të egra të realitetit 

diktatorial shqiptar. Ajo që dramaturgu shihte dhe prekte, ishte polarizimi i pushtetit të 

dhunës nga maja e piramidës së diktaturës dhe i nënshtrimit për shkak të frikës nga terrori, 

që s’mjaftohej të ndëshkonte një njeri, por dënonte një mori jetësh njerëzore. Një ngrirje 

e tillë e historisë, ku dhuna mbyt çdo liri, kërkon qoftë edhe turbull një imazh prometean, 

që kur nuk shfaqet askund, as si siluetë, dëshmon se skota njerëzore është një kufomë 

e gjallë. Mes një shkretëtire të tillë, zëri i dhimbjes, i shndërruar në ironi; dhe i pikëllimit, i 

kthyer në grotesk, ripohon mësimin e stërvjetër sa bota, se aty ku guximi është kthyer në 

agoni, shpresa e ndryshimit është groposur. Ky ballafaqim idesh e bën këtë fragment të 

hedhë dritë mbi të vërtetën e tiranisë në jetën njerëzore. 

Sjellja e personazheve dëshmon të vërtetën e hidhur që sapo u përmend. Raportet 

mes tyre i përcakton vullneti i tiranit, që quhet dhunë. Trebeshina i ka ngjizur personazhet 

si mikrorealitete që lindin nga një makrorealitet, i cili u jep atyre formën përfundimtare. 

Secili prej tyre është zhveshur nga dinjiteti i individit, siç është Kalebi dhe Nahumi, duke 

i kthyer ata në karikatura shoqërore. I vetmi që tenton të thotë të vërtetën duke mbetur 

njeri është Manasehu, që dënohet të mos i mbetet më shenjë nga pasardhja e tij. 

Kalebi 

lakeu (shërbëtori) 

Gideoni Manasehu 

tirani trofeu i tiranit 

Nahumi 

viktima 

289


290 


Interpretimi – dukuria e tiranisë përgjatë shekujve 

Tirania si dukuri historike është bashkudhëtare e jetës njerëzore. Në kontekste të 

ndryshme ajo shfaq nuanca që përputhen me veçoritë e saj si sistem, që e kthen tërë 

shoqërinë në një burg të madh, ku jeta jep shpirt çdo çast. Mendimtarë të ndryshëm i 

referohen tiranisë në mënyrë sa individuale, aq edhe historike, duke i bërë një autopsi 

që ende nuk ka mbaruar. Një nga “emblemat” e tiranisë është trajtimi i njeriut si skllav. 

Jo pa qëllim mendimtari iluminist Zhan-Zhak Ruso thotë: “Skllevërit e parë i ka bërë 

forca, poshtërsia e tyre i ka bërë ata skllevër të përjetshëm”. 

� 

Tema 

13.2. Koment 

nga drama 

“Tiranozauri” 

- Cilat janë disa nga argumentet historike që nën vështrimin e dramës “Tiranozauri” 

e mbështesin thënien? 

Një tjetër mendimtar, ekzistencialisti Zhan-Pol Sartri, pohon: “Vjen një moment, që torturuesi 

dhe i torturuari janë dakord: i pari, sepse te një viktimë ka shuar simbolikisht urrejtjen për tërë 

njerëzimin; i dyti, sepse nuk mund ta durojë fajin e tij deri në pushtetin ekstrem, se nuk mund 

ta zgjasë urrejtjen e tij që vjen duke urryer të gjithë njerëzit, bashkë me të... Kush mund ta 

fshijë këtë Meshë, ku dy liritë kanë komunikuar në shkatërrimin njerëzor?” 

Duke u mbështetur në këto dy kundërshtime dhe mbi atë që zgjon Trebeshina me 

dramën e tij, le të shohim se si ka shtegtuar tirania nga epoka në epokë. 

Ç’mendime zgjon ky pasazh nga drama “Historia e atyre që s’janë” e Kasëm 

Trebeshinës: “Ne u shitëm në skllavëri, u masakruam dhe Mbreti i Vulgaritetit; pasi na 

zhveshi nga çdo gjë, u bë zot absolut edhe i shpirtrave tanë... Dhe kjo metamorfozë 

shoqërore e pati zhvillimin e saj të panatyrshëm me një shpejtësi të çuditshme, si një 

ëndërr e tmerrshme!...”? 

Detyrë shtëpie. Ç’projeksione medituese sjell te ju shprehja: “Tha zvarraniku: 

Ç’i duhen shpendit krahët?!...” Kasëm Trebeshina 



a. struktura – të zbulojë prirjen nga teatri epik dhe teatri i absurdit; 

b. gjuha dhe stili – të shpjegojë nëntekstin alegorik të titullit, 

- të komentojë elementin simbolik të trupores prej bronzi; 

- të shpjegojë përdorimin e groteskut në dramë; 

- të gjejë se ku arrin kulmin konfl ikti dramatik; 

c. të diskutojë për llojin e shkrimit të promemories; 

ç. të bëjë një ese historike në përputhje me temën e dramës. 

Materialet dhe mjetet mësimore: teksti Gjuha shqipe dhe letërsia 11, tituj nga 

trashëgimia letrare e Trebeshinës, citate etj. 

Konceptet kryesore: teatër epik, teatër i absurdit, nëntekst alegorik, konfl ikt dramatik, 

promemorie. 





Përforcimi Diskutim Ndërtimi i shprehjeve studimore Punë me klasën




- Ç’mendoni për vlerësimin kritik të Fadil Zhysajt lidhur me trashëgiminë dramatike 

të Trebeshinës, kur shprehet: “Duke kaluar nëpër ferrin ekzistencial, njeriu dramatik i 

Kasëm Trebeshinës përjeton rënie në nivelet më të ulëta të nënshtrimit e prostituimit fi zik 

e shpirtëror, por edhe ngritje në nivelet më sublime të heroit më guximtar, mbinjerëzor, 

kur e mund frikën nga vdekja, që ishte instrument efi kas i terrorit në kohën e diktaturës. 

Kur heroi i Trebeshinës arrin ta mundë frikën, kur humb motivin e mbijetesës dhe kur 

është i gatshëm të vetëshkatërrohet për një pozicion më të lartë moral, përjeton aktin 

sublim të katarsisit, kështu që nga antiheroi minor shndërrohet në hero tragjik...”. 

Ndërtimi i njohurive. studim teksti 

Klasa ndahet në grupe dhe secili grup përgatitet për çështjen e caktuar. 

Grupi I. Struktura e veprës 

K. Trebeshina solli një cilësi të re në dramën shqipe. Ai e lëvizi atë nga teatri epik 

në teatrin absurd. Vetë Trebeshina thotë: “Teatri nga një tempull i madh u kthye në një 

institucion, ku njeriu u kujtua jo vetëm të zbavitet, jo vetëm të mbushë kohën e lirë, por, 

në të njëjtën kohë, edhe të tallet me veten e tij... Ndërkaq njerëzimi e ka teatrin e tij...”. 

Epika si interpretim fi lozofi k i njeriut për realitetin është tepër e ngushtë për magmën 

artistike të dramaturgut. Ai vjen krejt natyrshëm nga kërkimi i vazhdueshëm në thellësitë 

e qenies e të betejës së saj me realitetin në konkluzionin e Alber Kamysë: “Absurdi lind 

nga ballafaqimi midis kushtrimit njerëzor dhe heshtjes së paarsyeshme të botës”. 

Ndjeshmëria njerëzore dhe intensiteti i mendimit e bëjnë veprën e Trebeshinës të 

ketë si strukturë ndërthurjen e tre komponentëve: irracionales, nostalgjisë dhe absurdit, 

duke e pasuruar trashëgiminë modeste të dramës shqipe. 

Irracionalja 

Nostalgjia 

vepra 

Absurdi 

Grupi II. Alegoria e titullit 

Si çdo vepër e mirëfi lltë artistike, edhe drama e Trebeshinës me anë të titullit ngacmon 

lexuesin për të nisur një “dialog”. Jo rastësisht rrënja e konceptit (fjala kyç) është tiran, 

për të ndezur kërshërinë fi llimisht, dhe për të vijuar më tej me plotësimin e tablosë, në 

qendrën e së cilës është tirania si dukuri mbihistorike dhe trashëgimia me pasardhësit 

e saj, tiranozaurët. Alegoria shënon mprehtësinë artistike të Trebeshinës dhe pohon 

se në diktaturë, arma më e mirë e krijuesit mbetet pikërisht ajo që “fsheh” atë që nuk 

fshihet dot, që zbardh atë që e nxin. 

Simbolika e trupores prej bronzi 

Tirani ose diktatori ka një qëllim madhor: si të vazhdojë sundimin edhe pas vdekjes 

fi zike? Një monument gipsi nuk e ruan dot imazhin e tij pasi është kallur në dhé, 

291


292 

� 

kështu që e vetmja shpresë mbetet bronzi, që ai të përjetësohet. Beteja më e madhe 

në vetëdijen e një tirani, pasi e ka skllavëruar një popull të tërë, është si ta bëjë të 

përjetshëm e të pavdekshëm emrin dhe jetën e tij kalimtare. Kjo fi lozofi tiranike i ka 

dhënë dorë Trebeshinës ta sjellë në art, duke nënkuptuar ashtu turbull, se asnjë lloj 

përmendoreje bronzi nuk ia jep dot pavdekësinë tiranit. (Kujto 20 shkurtin 1991.) 

Grotesku 

Përdorimi i tij gjendet brenda materialit jetësor që Trebeshina ka zgjedhur për ta 

shndërruar të vërtetën reale në të vërtetë artistike. Ai sjell bashkë, në të njëjtën hapësirë, 

të gjitha kundërshtitë njerëzore, si karaktere, si personalitete, si dukuri, si rrugëtime 

dhe si vendmbërritje. Mjafton të përmendësh domethënien e çdo emri të përdorur, që 

pavarësisht veçantive jetësore biblike, janë përdorur si konvencione të një mesazhi 

gjithëkohor, teksa janë nxjerrë prej një konteksti historik të ngushtë, në hapësirat e 

pafundme të fjalës. Trebeshina pa dashje ose me dashje i kthehet mitit të Nometetës 

(shpikësi i emrave në mitologjinë greke), për të ndriçuar pyetjen e ngritur nëse emrat 

e vënë janë konvencionalë apo janë të motivuar prej natyrës së gjërave. Mesa shihet, 

mendësia krijuese e Trebeshinës anon nga arsyetimi i dytë, gjë që e ka përdorur për ta 

bërë më të mprehtë groteskun. 

- Konfl ikti dramatik në dramë arrin kulmin kur vetë tirani, Gideoni, jep urdhrin absurd, 

që i biri, Manasehu, të ekzekutohet, për të mos mbetur asnjë gjurmë prej tij. Ekstremizmi 

i këtij lloji nuk është artifi cial, përkundrazi, ai është një ndjenjë e brendshme që shtyn 

drejt hakmarrjes paradoksale pa u shqetësuar për lidhjet e gjakut. Diçka e tillë haset si 

në tiraninë e lashtë, ashtu dhe në kohërat moderne. 

Lloji i shkrimit të promemories 


- Nga buronte guximi i Kasëm Trebeshinës, përderisa i drejtohej diktatorit Enver 

Hoxha me anë të një “promemorie”-je? 

- Ku shfaqet largpamësia historike dhe sensi vizionar i Trebeshinës, ndërsa fl iste për 

të vërtetën? 

- A mund të gjejmë në këtë “kujtesë” historike edhe bërthamën e kredos së tij jo 

vetëm artistike, por edhe njerëzore? 

- Ku dallohen shtresimet profetike në këtë promemorie të shkruar që në vitin 1953? 

Duke lexuar këtë shkrim të Trebeshinës dhe duke lexuar një nga idetë e Zhan-Pol 

Sartrit (1947): Në kushtet kur komunistët në shtetin e tyre të origjinës nuk përgatitën 

ardhjen në fuqi të proletariatit, por luftën, vetëm luftën, kundruan shkrimtarin si kurbanin 

e të gjitha spastrimeve politike”, thoni a ka një vazhdimësi historike gjurma e disidentit 

shqiptar në rrjedhën e Fjalës së Lirë? 

Detyrë shtëpie. Në përputhje me temën e dramës të shkruhet një ese historike me temë: 

Xhelati, skllavi i vërtetë i viktimës. 

Tirani si skllavi i tiranisë. 

Gjeometria e tiranisë.

Teste letërsie* 1 

Qarkoni alternativën e saktë. 

1. Të lexuarit aktiv është : 

a. lexim me zë të lartë 

b. lexim me ditë 

c. shprehës (eksklamativ) 

ç. lexim që e hap qenien tënde drejt një kuptimi më të thellë. 

2. Estetika fl oberiane është: 

a. e përsosura si formë 

b. fantastikja si ide 

c. e bukura si e vërtetë 


3. Bëni një ese meditative me temë: “Ema, natyrë iluzioniste apo lodër në duart e pasionit iluziv?” 

4. Drama e njeriut “të vogël”, kopistit Akakieviç shfaqet në: 

a. trupvogëlsinë e tij 

b. mungesën e ndonjë titulli fi snik 

c. përballjen me arbitraritetin shtetëror 

ç. pafuqinë e tij fi zike 

5. Ironia gogoliane i ka rrënjët: 

a. në zhvleftësimin që u bën njerëzve 

b. në njohjen e thellë 

c. në përçmimin që i bën shoqërisë 

6. Zanafi lla e shqetësimit migjenian shfaqet në: 

a. shkujdesjen njerëzore 

b. hipokrizinë shoqërore 

c. paragjykimet qytetare 

7. Migjeni e pasqyroi realitetin shqiptar, si: 

a. atmosferë mbytëse 

b. shoqëri rebele 

c. histori e jashtëzakonshme 

8. Arti migjenian përdor: 

a. ironinë 

b. satirën 

c. sarkazmin 

1 Mësuesi /ja mund të përdorë alternativat e dhëna për të ndërtuar teste për pjesën e dytë të tekstit “Tekste letrare” 

293


294 

9. Titulli i veprës së Kadaresë “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” nënkupton: 

a. shkëlqimin mitologjik 

b. fi lozofi në e groteskut 

c. strategjinë ushtarake 

10. Duke u nisur nga romani “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, bëni një ese me temën: “Historia si mit apo 

miti si histori? 

11. Arti i Kadaresë ka si tipar themelor: 

a. vizionaren 

b. rrëfi min 

c. dialogun 

12. Këndvështrimin historik të Kadaresë e kanë krahasuar me atë të: 

a. Balzakut 

b. Gëtes 

c. Shekspirit 

13. Skeda e tekstit poetik evidenton në mënyrë të qartë: 

a. koncept prozaik 

b. përshkrim historik 

c. domethënie lirike 

14. Dante Aligeri i përket periudhës historike të: 

a. Antikitetit 

b. Mesjetës 

c. Reformacionit 

15. Cilat personazhe zgjodhi Danteja për ta shoqëruar në përtejbotë: 

a. Eskilin 

b. Prometeun 

c. Virgjilin 

ç. Beatriçen 

16. Vepra “Komedia hyjnore” ka si themel mbi të cilin vuri mesazhin e saj: 

a. krahasimin 

b. alegorinë 

c. epitetin 

17. Bëni një ese të frymëzuar nga vargu i njohur dantesk: “Atdheu i njëmendtë i njeriut është shpirti” 

18. Autori shqiptar që ka shkruar veprën eseistike “Dantja i pamëshirshëm” është: 

a. Dritëro Agolli 

b. Fatos Arapi 

c. Ismail Kadare

19. Poema “Eugjen Onjegini” është vepër e: 

a. Shilerit 

b. Pushkinit 

c. Hygoit 

20. Vepra “Eugjen Onjegini” i përket metodës krijuese të: 

a. realizmit 

b. natyralizmit 

c. romantizmit 

21. Personazhi që bie në dashuri me Eugjen Onjeginin quhet: 

a. Elena 

b. Tatjana 

c. Natasha 


22. Shkruani një ese krahasuese për lamtumirën e Haroldit të Bajronit dhe Onjeginit të Pushkinit. 

23. Poezia “Fjalët e qiririt” ka për autor: 

a. Andon Zako Çajupin 

b. Naim Frashërin 

c. Jeronim de Radën 

24. Mendimi fi lozofi k naimjan kulmon në: 

a. matenalizmin 

b. ateizmin 

c. panteizmin 

25. Bëni një ese me temë: “Mesianizmi naimjan”. 

26. Poezia “Fjalët e qiririt” gërsheton: 

a. patosin qytetar 

b. zhgënjimin njerëzor 

c. frymën meditative 

ç. entuziazmin shoqëror 

d. notat didaktike 

27. Poema “Vaji i bylbylit” është: 

a. realiste kritike 

b. romantike 

c. neoklasiciste 

ç. ekzistencialiste 

28. Poeti Ndre Mjeda përdori fi gurat simbolike: 

a. malin dhe ujëvarat 

b. zanat dhe shtojzovallet 

c. zogun dhe kafazin 

ç. detin dhe fushën 

295


296 

29. Mjetet letrare që përzgjodhi Mjeda si bazament për poemthin “Vaji i bylbylit” janë: 

a. hiperbola dhe krahasimi 

b. pyetja retorike dhe kontrasti 

c. epiteti dhe përshkallëzimin 

30. Poezia e Azem Shkrelit “Në vend të përshëndetjes” ka si refren të saj fjalën: 

a. eja 

b. shko 

c. prit 

31. Ideja që e përshkon poezinë “Në vend të përshëndetjes” është: 

a. heroike 

b. meditative 

c. ekzistencialiste 

32. Motivi i poezisë “Në vend të përshëndetjes” ka natyrë: 

a. racionale 

b. psikologjike 

c. shoqërore 

33. Simboli që ka zgjedhur A. Shkreli për ta jetësuar poezinë e tij është: 

a. qielli 

b. pylli 

c. guri 

34. Bëni një ese, mbështetur në vargun “Mos i harro sytë e përlotur në shtegballin tim...” 

35. Disa nga elementet e strukturës së dramës janë: 

a. aktet 

b. paragrafët 

c. kapitujt 

ç. didaskalitë 

36. Humanizmi i Rilindjes Evropiane përfaqëson: 

a. dilemat e kohës 

b. botëkuptimin e epokës 

c. zhvillimin qytetërues 

37. Figurat më përfaqësuese të humanizmit gjatë Rilindjes evropiane janë: 

a. Leon Tolstoi 

b. Leonardo da Vinçi 

c. Artur Shopenhaueri 

38. Kryeheroi i tragjedisë “Hamleti” mishëron: 

a. fi lozofi në e Epikurit 

b. fi lozofi në e Rilindjes 

c. fi lozofi në e Hegelit


39. Bëni një ese duke u mbështetur në shprehjen e Hamletit: “Të rrosh a të mos rrosh...” 

40. Fantazma në tragjedinë “Hamleti” ngjan me: 

a. Erazmin e Roterdamit 

b. princin e Makiavelit 

c. orakullin e Delfi t 

41. Vepra e Molierit “I sëmuri për mend” i përket rrymës letrare të: 

a. klasicizmit 

b. romantizmit 

c. realizmit 

42. Vepra “I sëmuri për mend” është: 

a. roman 

b. tragjedi 

c. komedi 

43. Parimi mbi të cilin Molieri e ngre veprën e tij është: 

a. të mësosh përmes fi lozofi mit 

b. të mësosh përmes argëtimit 

c. të mësosh përmes zhgënjimit 

44. “I sëmuri për mend” përcjell dukurinë e: 

a. katarsisit lirik 

b. katarsisit tragjik 

c. katarsisit komik 

45. Melodrama e Fishtës “Jerina” përfaqëson poemën: 

a. komike klasiciste 

b. dramatike romantike 

c. fi lozofi ke mesjetare 

46. Qëndrimi i Fishtës që shfaqet më dukshëm në melodramën “Jerina” është: 

a. qortimi 

b. himnizimi 

c. mohimi 

47. Poetët që e admirojnë Jerinën janë: 

a. Lermontovi 

b. Homeri 

c. Bajroni 

ç. Danteja 

d. Ungereti 

dh. Petrarka 

48. Bëni një ese me temë: “Bukuri shqiptare...” 

297


298 

49. Melodrama “Jerina” evidenton frymën: 

a. dramatike 

b. lirike 

c. komike 

50. Autori i dramës “Tiranozauri” është: 

a. Kolë Jakova 

b. Kasëm Trebeshina 

c. Ruzhdi Pulaha 

51. Dukuria historike që vendos në qendër drama “Tiranozauri” është: 

a. demokracia 

b. tiraninë 

c. lirinë 

52. Drama “Tiranozauri” ka karakter: 

a. historik 

b. surrealist 

c. lirik 

53. Bëni një ese me temë “Absurdi në dramën e Trebeshinës”. 

54. Konfl ikti dramatik në veprën “Tiranozauri” arrin kulmin kur Gideoni urdhëron ekzekutimin e: 

a. Nahunit, shërbëtor 

b. Manasehut, të birit 

c. Kalebit, besnik 

Gazeta 

Fjala 2010 Udha 2010 

Reliev 2010 Ditar 2010 

Hapësirë 2010 

Rubrikat e sugjeruara: 

Credo Ndryshe Gjurmë Përtej 

Profi l Mitikë Vargjet e para Rrëfi m 

Imazh Horizont Për ty 

Dritëhijë Dritare Fjala ime bëhu Unë... 

Përsiatje Sfi nksi Refl eks 

Botë paralele Labirint Ylberiadë 

Ut picture poesis (Piktura është poezi) (Piktura si poezi) 

Yjësi Akuarel Zëra të largët


Gazeta mund të “pagëzohet’ me emra të tjerë, që nënkuptojnë vizionin e veçantë që 

ka çdo shkollë e mesme. Është e natyrshme që çdo mësues letërsie të ketë shtegun e 

tij për të ecur drejt fi nalizimit të këtij projekti; që përfshin dëshirën e shumë nxënësve 

për të shprehur vetveten me anë të vargjeve të para poetike apo eseve medituese 

rreth pikëpyetjeve që e mundojnë. Fundja, çdo individ që bashkëpunon në përgatitjen e 

gazetës së shkollës sjell një gjurmë nga ajo që Fjala ka lënë në të. 

299


300


301


302


303


304


305


306


307


308


309


310


311


312


313


314


315

zhvillimi i mësimit - Albas

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?