สารมหาวิทยาลัยมหิดลย้อนหลังเดือนเมษายน 2555 - Mahidol University

มุมกฎหมายอวยชัย อิสระวิริยะสกุล นิติกร กองกฎหมาย สำนักงานอธิการบดี> ท่านเคยสงสัยหรือไม่ว่า รถยนต์ที่จอดอยู่ใต้ต้นไม้ริมถนนหากกิ่งไม้หล่นลงทับรถ หรือต้นไม้ทั้งต้นนั้นล้มลงมาทับจนรถยนต์ที่จอดอยู่ได้รับความเสียหาย ไม่ว่าจะเล็กน้อยหรือจำนวนมาก เจ้าของรถยนต์คันดังกล่าวสามารถเรียกค่าเสียหายจากใครได้บ้างจะว่าไปแล้วใช่ว่าเรื่องทำนองนี้จะไม่เคยเกิดขึ้น บทความนี้จึงขอนำเรื่องหนึ่งที่เกิดขึ้นที่หน่วยราชการแห่งหนึ่งมาเล่าสู่กันฟัง อย่างน้อยที่สุดก็พอเป็นอุทาหรณ์ได้สำหรับเจ้าของรถยนต์ที่พอจะมีประเด็นโต้แย้งกับหน่วยราชการนั้นๆ ได้ ไม่ใช่จะยอมเสียอย่างเดียว : เรื่องมีว่าเมื่อประมาณปลายเดือนเมษายนปีที่แล้วนายแดง (ขอใช้นามสมมุติ) ขับรถยนต์ส่วนตัวไปติดต่อราชการที่หน่วยงานราชการแห่งหนึ่งแต่ไม่มีที่จอดรถ นายแดงจึงขับรถยนต์ไปจอดอยู ่ริมทางเท้าใต้ต้นไม้หน้าสำนักงานของหน่วยงานนั้นแล้วขึ้นไปติดต่อราชการ ใช้เวลาเพียงประมาณครึ่งชั่วโมง นายแดงสังเกตเห็นคนที่มาติดต่อราชการแตกตื่นวิ่งไปดูอะไรบ้างอย่างที่หน้าสำนักงาน โดยที่ไม่ได้คาดคิดมาก่อนว่าจะมีเรื่องร้ายเกิดขึ้นกับตัวเอง นายแดงจึงวิ่งตามไปด้วย ภาพที่ปรากฏต่อหน้า นายแดงเห็นแล้วแทบเป็นลม ต้นไม้ต้นที่นำรถยนต์ไปจอดเพื่ออาศัยร่มเงาทั้งต้นล้มลงมาทับรถยนต์ทั้งคันเต็มๆ ได้รับความเสียอย่างมาก ในช่วงเวลานั้น นายแดงทำอะไรได้ไม่มากไปกว่าเข้าไปพบหัวหน้าหน่วยงานเพื่อแจ้งกรณีที่รถยนต์ของตนถูกต้นไม้ที่หน่วยงานดูแลล้มทับ แต่คำตอบที่ได้รับฟังจากหัวหน้าหน่วยงานกับจะทำให้ นายแดงเป็นลมครั้งที่สอง ต้นไม้ต้นดังกล่าวหน่วยงานดูแลอย่างดี บำรุงรักษาอยู่สม่ำเสมอ การที่ต้นไม้ล้มทับรถยนต์ไม่ได้เกิดจากความบกพร่องของหน่วยงาน เป็นเหตุสุดวิสัยและเป็นความบกพร่องของนายแดงเองที่ไม่ดูให้ดีว่าต้นไม้มีความแข็งแรงหรือไม่ ก่อนที่จะจอดรถยนต์ใต้ต้นไม้ หน่วยงานจึงไม่ต้องรับผิดใช้ค่าเสียหายเมื่อรถยนต์ถูกต้นไม้ล้มทับได้รับความเสียหายจากคำตอบของหัวหน้าหน่วยงานทำให้นายแดงทราบได้ทันทีว่างานนี้ต้องเหนื่อยแน่ๆ จึงหยิบมือถือมาถ่ายภาพรถยนต์ที่ถูกต้นไม้ล้มทับไว้และในขณะเดียวกันก็แจ้งบริษัทประกันภัยมาตรวจสอบและเก็บหลักฐานด้วย ทั้งที่นายแดงเองก็ยังไม่แน่ใจว่าบริษัทที่รับประกันภัยจะชดใช้ความเสียหายให้หรือไม่ เนื่องจากยังไม่ชัดเจนเรื่องรายละเอียดที่ระบุตามกรมธรรม์ว่ารวมถึงความเสียหายที่เกิดจากภัยพิบัติหรือไม่ แต่ประเด็นที่น่าคิดคือการที่ต้นไม้ล้มทับรถยนต์เป็นเหตุสุดวิสัยหรือไม่เรื่องนี้นายแดงได้ใช้ความพยายามตรวจสอบข้อเท็จจริงจนได้ความว่า ในช่วงเกิดเหตุประมาณปลายเดือนเมษายนของทุกปีมักเกิดพายุฤดูร้อน มีลมพัดและมีฝนตกหนักทุกพื้นที่และก่อนวันเกิดเหตุบริเวณหน่วยงานดังกล่าวมีฝนตกหนักติดต่อกันสองวัน ประกอบข้อเท็จประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๔๓๔ บัญญัติว่า ถ้าความเสียหายเกิดขึ้นเพราะเหตุที่โรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้างอย่างอื่น ก่อสร้างไว้ชำรุดบกพร่องก็ดี หรือบำรุงรักษาไม่เพียงพอก็ดี ผู้ครองโรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้างนั้นๆ จำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน....วรรคสอง ...บทบัญญัติที่กล่าวมาในวรรคก่อนนี้ให้ใช้บังคับได้ตลอดถึงความบกพร่องในการปลูกหรือค้ำจุนต้นไม้หรือกอไผ่ด้วย...ถ่ายภาพรถยนต์ที่ถูกต้นไม้ล้มทับไว้และในขณะเดียวกันก็แจ้งบริษัทประกันภัยมาตรวจสอบและเก็บหลักฐานด้วย...จริงว่าต้นไม้ต้นดังกล่าวเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่หน่วยงานขุดล้อมมาปลูกได้เพียงไม่ถึงปี ต้นไม้ไม่มีรากแก้วเพื่อหยั่งยึดติดกับดินและง่ายต่อการโค่นล้มจำเป็นที่จะต้องมีไม้ค้ำยัน แต่ในวันเกิดเหตุมีพยานหลักฐานยืนยันชัดเจนว่าไม่มีการค้ำยันต้นไม้ การที่มีฝนตกหนักติดต่อกันหลายวัน หน่วยงานน่าจะคาดได้ว่าอาจมีโอกาสที่ต้นไม้จะโค่นล้มลงได้ กรณีจึงเป็นภัยพิบัติที่สามารถป้องกันได้หากได้ใช้ความระมัดระวังตามสมควรและไม่ใช่เหตุสุดวิสัยหรือเกิดจากภัยธรรมชาติตามที่หัวหน้าหน่วยงานกล่าวอ้าง หน่วยงานซึ่งเป็นเจ้าของต้นไม้จึงต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียหายให้แก่นายแดงซึ่งเรื่องทำนองนี้ศาลเคยมีคำพิพากษาไว้เป็นบรรทัดฐานแล้วหลายกรณีกรณีนี้จึงพอเป็นบรรทัดฐานในการปฏิบัติงานของหน่วยงานราชการได้เป็นอย่างดีว่านอกจากจะให้บริการอย่างเต็มใจและมีคุณภาพแล้ว ยังจะต้องเอาใจใส่และรับผิดชอบตามที่กฎหมายกำหนดให้ปฏิบัติหน้าที่เพื่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของผู้มาติดต่อราชการ และเมื่อมีความบกพร่องในหน้าที่จนเป็นเหตุให้ผู ้หนึ่งผู ้ใดได้รับความเสียหาย หน่วยงานราชการจะต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียแก่ผู ้ได้รับความเสียหายต่อไปด้วย24 MU Newsletter 2012, Vol. 4