Benchmarking Uygulamalar›n›n Örgüt Performans› Üzerindeki Etkileri

68
ihtiyaçlar›n›n gerektirdi¤i minimum nakit bakiyesinin üzerindeki
likit fonlar ile ihtiyat ve spekülasyon amac›na yönelik fonlar, tüm
iflletme fonlar›n›n merkezdeki iflletme personeli taraf›ndan
yönetilebildi¤i merkezi havuza transfer edilmektedir.
Nakit ak›fllar›n› bir merkezde toplama iflleminin temelinde, farkl›
iflletmelerdeki nakit fazlalar›n›n ve aç›klar›n›n tamamen paralel bir
tarzda hareket etmemesi yatmaktad›r. Buna göre, bir nakit havuzu
oluflturulmas›n›n sonucunda, toplam nakit ak›fllar›ndaki de¤iflim,
iflbirli¤i yapan yerel ve yabanc› her bir iflletmenin bireysel bazl›
nakit ak›fllar›ndaki de¤iflimlerin toplamlar›ndan daha küçük olacakt›r.
Fonlar Azalt›lm›fl Olmaktad›r
E¤er iflbirli¤i yapan yerel ve yabanc› iflletmelerin, tek tek her biri
yeterli miktarda nakite sahipse, toplam olarak büyük miktarda
nakit rezervi tutmufl olmaktad›r. Bununla beraber, toplam nakit
ihtiyaçlar› bir nakit havuzunda toplan›rsa, söz konusu iflletmelerin
nakit ihtiyaçlar› merkezi havuzdan karfl›lanabilece¤i için, ayn›
zamanda di¤er ülkelerdeki ola¤an d›fl› yüksek masraflar da
kendili¤inden ortadan kalkacakt›r.
Dolay›s›yla bir nakit havuzunun yarat›lmas›ndaki amaç, iflbirli¤i
yapan iflletmelerin havuz yoluyla toplam pozisyonlar›n› yönetmek
ve onlar› korumaya almak olmaktad›r. Böylece, “yüzen”, di¤er bir
deyiflle ba¤l› iflletmeler aras›nda gidip-gelen fonlar azalt›lm›fl
olmaktad›r. Çünkü, transfer halinde ve kullan›lma olana¤› olmayan
bu tür fonlar›n grup aç›s›ndan, finansa edilebilecek yat›r›mlar›n
getirisine eflit bir f›rsat maliyeti bulunmaktad›r. Basit bir havuz
sisteminin iflleyifli flekil 3’te gösterilmifltir.
Nakit ak›mlar›n› merkezde toplama yöntemi böylece, iflbirli¤ine
giden her bir iflletmede ihtiyat güdüsü ile para tutulmaks›z›n, nakit
ihtiyaçlar›n› bir araya getirerek, likidite ihtiyac›n› azaltmakta ve
yat›r›mlara daha fazla kaynak ayr›lmas›na olanak sa¤lamaktad›r.
Havuz, likiditelerin plasman›n› sa¤lamas›n›n yan› s›ra, baz› ba¤l›
iflletmelerin yaratt›¤› ihtiyaç fazlas› nakit fonlar›n, nakit s›k›nt›s›
içerisinde olan di¤er iflletmelere ödünç olarak verilebilmesine de
arac›l›k etmektedir.
Seyahat ‹flletmelerinin Gelirlerinin Artmas›na
Katk›da Bulunuyor
Sonuç olarak yöntem, bu yolla seyahat iflletmelerinin gelirlerinin
artmas›na ve nakit gereksinmelerini karfl›layabilmek için finansal
kurumlardan ald›klar› kredi anapara ve faiz ödemelerinin azalmas›na
katk›da bulunmaktad›r.
Yöntem ayr›ca, merkezde uzman elemanlar çal›flt›rmaya olanak
vermesi ve döviz kuru riskinin bir yerden yönetimi gibi üstünlüklere
sahip bulunmaktad›r. Fon hareketlerindeki belirsizlikler ve
gecikmeler, iflbirli¤i yapan her iflletmede bir miktar nakit bakiyesi
bulundurma ihtiyac› do¤urur, fakat nakit ak›fllar›n›n bir merkezde
toplanmas› ile, bir araya getirilen likidite ihtiyaçlar› için yeterli
nakite sahip olman›n bilinen olas›l›¤›, e¤er nakit mevcutlar› ademi
merkezilefltirilmifl yani merkezi olmayan ise bundan daha az nakit
mevcudu ile baflar›labilir.
Di¤er bir ifade ile, iflbirli¤i yapan iflletmeler taraf›ndan nakde
duyulan talep akla uygun biçimde bir di¤erinden ba¤›ms›z oldu¤u
sürece, merkezilefltirilmifl nakit yöntemi, daha düflük bir nakit
rezerv düzeyi ile eflit derecede bir koruma sa¤layabilir.
fiekil 3. Havuz sisteminin ‹flleyifli
Ba¤l› ‹flletme A Ba¤l› ‹flletme B Ba¤l› ‹flletme C
Merkezi Havuz
• Fazla nakit fonlar›n
havalesi
• Nakit ak›fl tahminleri
• Ödünç talepleri
• Nakit pozisyonlar›n›n tahmini ve düzenlenmesi
• ‹flletme içi ve ba¤l› iflletmeler aras› k›sa vadeli borç düzenlemeleri
• ‹flletme-içi borçlanmalara iliflkin faiz düzenlemeleri
• Likidite kontrolü
‹hracat Alacaklar›n›n Tahsil Süresinin
H›zland›r›lmas›
Uluslararas› nakit yönetiminin en önemli konular›ndan biri yabanc›
ülkelerdeki s›n›r ötesi alacaklara iliflkin tahsilatlar›n h›zland›r›lmas›
konusudur. Özellikle al›c›lar›n çok çeflitli co¤rafi da¤›l›m gösterdi¤i
durumlarda ihracat ifllemlerinden do¤an alacaklar›n tahsilinde
uzun gecikmelere s›kl›kla karfl›lafl›lmaktad›r.
Çok flubeli seyahat iflletmeleri co¤rafi aç›dan çeflitlilik göstermekte
ve s›n›r ötesi ifllemlerinde s›k olmas›ndan dolay› alacaklar›n›n
tahsilinde gecikmeler yaflamaktad›rlar. Ayn› flekilde bir iflletmeler
grubunda, gerek de¤iflik ülkelerde faaliyette bulunan ba¤l› iflletmeler
aras›ndaki ve gerekse, iflletme merkezi ile ba¤l› iflletmeler aras›ndaki
ödemelere iliflkin fon transferlerinde de gecikmeler olabilmektedir.
Bu nedenle ihracattan do¤an alacaklar›n tahsil ifllemlerinin ve
iflletmeler aras›ndaki fon transferlerinin h›zland›r›lmas›, iflletmelere
önemli yararlar sa¤layacakt›r. Örne¤in; posta süresi ve klasik
banka ifllemleri aç›s›ndan düflünüldü¤ünde, ithalatç›n›n mal bedelini
ödemesi ile bunun ihracatç› iflletme taraf›ndan kullan›labilecek
duruma gelmesi aras›nda bazen sekiz - on gün gibi uzunca bir
zaman geçebilmektedir. Döviz kurlar›nda görülen ani ve fliddetli
dalgalanmalar, yüksek faiz oranlar›, ve finansal piyasalara zaman
zaman konulan kredi k›s›tlamalar›, iflletmelerin d›fl ticaret
ifllemlerinden do¤an alacaklar›n›n tahsilindeki gecikmelerin daha
riskli ve daha maliyetli bir duruma getirmektedir.
Bu nedenle iflletmeler günümüzde uluslararas› alacaklar›n tahsili
konusu ile daha yak›ndan ilgilenmeye bafllam›fllard›r. Bu ba¤lamda
d›fl ticaret ifllemlerinden olan alacaklar›n› olabildi¤ince h›zl› bir
biçimde nakde dönüfltürebilen, iflletmeler nakit fonlar›n›
artt›rabilmekte ödünç alma ihtiyac›n› azaltabilmekte, ve böylece
daha yüksek bir yat›r›m kazanc› sa¤layabilmekte veya döviz
kurlar›ndaki de¤iflimden kaynaklanan riskten korunabilmektedir.
Gerek yurt içi sat›fllardan gerekse ihracat ifllemlerinden do¤an
alacaklar›n tahsilat sürecinin h›zland›r›larak nakit fonlar› kullanabilme