öğrenme psikolojisi ders notları - KPSS EĞİTİM MERKEZİ

KENDĠLĠĞĠNDEN
GERĠ GELME
GEÇĠCĠ
KOġULLANMA
KENDĠNĠ
GERÇEKLEġTĠREN
Pygmalion etkisi
KENDĠNĠ
KEHANET
Pygmalion etkisi
-Bazı tepkilerin unutulduğu zannedilirken, sönmeden bir süre sonra uyarıcı aldığında
davranıĢ yeniden gösterilebilir. Unutulduğu sanılan bilgiler geri gelebilir.
-Sönme tepkinin tamamen bellekten silinmesi değildir. Sönmeyi takip eden bir
süreçten sonra koĢullu tepkinin yeniden ortaya çıkmasıdır.
-KoĢullu uyaran yada koĢullu uyaranı çağrıĢtıran bir uyaranın ortaya çıkması
durumunda koĢullu tepki yeniden ortaya çıkabilir. Bu tepki az ve kısa sürelidir.
ÖRNEKLER:
-Caddede kaza tehlikesi geçirdiği için o caddeden uzun süre geçemeyen, bir
daha kaza yaĢanmadığında o korkusunu üzerinden atan (sönme) bir bireyin
korkuyu yenmiĢ olmasına rağmen aynı caddeden geçiĢinde aynı korkuyu
duyabilir (kendiliğinden geri gelme).
-Okulda arkadaĢlarıyla top oynarken, ―top benim alır giderim‖ diyerek onlara
her istediğini kabul ettirebileceğini öğrenen bir çocuk, arkadaĢlarının
durmadan sıkılıp birkaç kez üst üste ―istiyorsan al topunu git‖ demeleri üzerine
bu davranıĢı bir daha tekrar etmemiĢtir. Ancak, yarıyıl tatili dönüĢünde çocuk
arkadaĢlarıyla oynarken istediklerini yaptırmak için tekrar ―top benim alır
giderim‖ demeye baĢlamıĢtır.
Çocuğun tatil dönüĢünde ―top benim, alır giderim‖ demesi
-KoĢullanma boyunca (yalnızca) koĢulsuz uyarıcı kullanılıp bu koĢulsuz
uyarıcı organizmaya eĢ zaman aralıklarıyla verilir. Artık eĢ zaman aralıkları,
koĢullu uyarıcı hale gelir.
-Sadece koĢulsuz uyaran verilir.
ÖRNEK:
-Köpeğe 2 saat aralıklarla et verilir. Bu durum belirli aralıklarla tekrarlanır. Belli
bir süre sonra köpeğin zamanı geldiğinde ağzının sulandığı görülür. Burada
aradaki zaman köpek için koĢullu uyaran haline gelmiĢtir
-Rosenthal literatüre "Pygmalion Etkisi" kavramını getiren kiĢi. Mitolojiye göre,
Pygmalion bir kadın heykeli yarattı ve ona öylesine bir sevgi gösterdi ki, Afrodit''in
müdahalesi ile heykel bir canlıya dönüĢtü ve onun sevgisine yanıt verdi. Kendini
gerçekleĢtirme kehanetine göre de neyi beklersek onun gerçekleĢme olasılığı daha
yüksektir. Teorinin gerçek hayattaki karĢılığına bakarsak, kendisine saygı duyulmadığını
düĢünen bir kiĢi, gerçekte böyle bir durum söz konusu olmasa da, bu algısı nedeniyle
çevresindeki insanların tavırlarını düĢmanca algılayacak, pek çok durumda aĢırı hassas
davranacak ve çevresine karĢı Ģüpheci yaklaĢacaktır. Bu durumda çevresi de ona
düĢmanca davranacaktır. Yani kehanet gerçekleĢir.
-Her sınıftan eĢit sayıda öğrenci iki gruba ayrılır. Rosenthal, gruplardan birine "zeki
grup" der. Öğretmenlere "zeki grubun" içinde yer alan öğrencilerin adını vererek, bu
öğrencilerin öyle olmadığı halde "ileri zekalı" olduğunu ve yüksek potansiyelleri olduğunu
söyler. Bir yılın sonunda bu çocukların diğerlerine oranla akademik açıdan çok daha fazla
geliĢtikleri görülür. Üstelik zeka puanları bile anlamlı derecede artar. Rosenthal''a göre,
öğretmenlerin yüksek performans beklentisi, öğrencilere söyledikleri Ģeyler, yüz ifadeleri,
gibi sözel ve sözel olmayan çeĢitli Ģekillerde iletilmiĢ olabilir. Bu deneyde her iki grup
arasında öğretmenlerin öğrencilerle geçirdiği süre açısından bir fark bulunmamaktadır,
ancak öğrencileri ile kurdukları iliĢkinin niteliği daha farklıdır. Bu Ģekilde gruba hissettirilen
olumlu beklentinin öğrencilerin benlik kavramları üzerinde etki etmiĢ ve motivasyonlarını,
kavrama becerilerini yükseltmiĢ olduğu düĢünülmektedir. Yani bir hastaya uzmanından
aile bireylerine kadar herkes "sen Ģizofreniksin ve de iyileĢemezsin" derse, o hasta hayat
boyu Ģizofren gibi davranmaya devam eder.
-Bir çocuğa baĢarabileceğine inandığınızı belli ederseniz baĢarılı olma ihtimali
artar. Yani kehanet gerçekleĢir.
-Yoksa ya "kötü" ya da "deli" olacağım. Einstein "Neyi gözlemleyebileceğimizi teorimiz
belirler" derken aynı Ģeyi kast ediyordu.
-Nick adında bir demiryolu isçisinin öyküsü bu. Nick güçlü, sağlıklı bir iĢçi
manevra sahasında çalıĢıyor. ArkadaĢlarıyla iliĢkisi iyi ve iĢini iyi yapan
güvenilir bir insan. Ne var ki, kötümser biri, her Ģeyin kötüsünü bekler ve
baĢına kötü Ģeyler geleceğinden korkar. SAYFA 22