İLK ÇAĞ ANADOLU DEVLETLERİNDE ORDU

Hititlerin, türlü ırktan ve dilden toplulukların yaşadığı Anadolu’da, bir kent
devletinden merkezi devlete doğru dönüşümü ve gelişimi, kuşkusuz Anadolu’nun
siyasal gelişiminde önemli sonuçların doğmasına neden olacaktır. 21
Hititler, Kızılırmak yayının iç kısmını yurt tutan ve I.Hattuşili ünvanını alan
Tabarna döneminde ele geçirdikleri Hattuşa’yı başkentleri yapan Anadolu’nun ilk
merkezi otoritesi olmuşlardır. Daha sonraki Demir Çağı Anadolu devletlerinde de
görüleceği üzere bir su kenarı uygarlığı olan Hititler, yapılanmalarında yaşadıkları
coğrafyanın derin izlerini taşımaktadırlar. “ Ege denizcinin, İç Anadolu ise atlı yayla
insanının dünyasıdır. Alışılmışın dışında bir insandır bu. Nil ovasındaki ya da
Mezopotamya’daki insana benzemez. Sert, hürriyetine fazlaca düşkün ve diğerlerinden
daha mağrur insandır o.” (Kientz: 30) “ Burada garip bir onur, bir ağırbaşlılık
gözünüze çarpar; aynı duygu bu topraklara, bu dağlara, bu yaylalara baktığınız zaman
da içinizde belirir. Burada insan davranışlarına toprak yön vermiş, onları kendisine
benzetmiştir.” 22 Bu temel üzerine M.Ö. 16. yüzyılda kurulan Hitit Devleti, I.Hattuşili
döneminde Torosları aşan sınırlara ulaşmışken, I.Murşili zamanında Babil’i alarak
Mezopotamya’yı elinde tutan bir imparatorluğa dönüşmüştü. Bir süre sarsılan
imparatorluk, I.Şuppiluliuma tarafından görkemine kavuşturulmuş ve Ön Asya’nın
kaderine hükmeder bir pozisyona yükseltilmiştir. Çalışmanın ileri sayfalarında detaylı
biçimde ele alınacak olan M.Ö. 1280 tarihli Kadeş Savaşı’yla Hitit sınırları Beyrut’un
kuzeyindeki Nehrü’l Kelb denilen akarsuya dek uzandı. Ayrıca bu gelişme, Yakın
Doğu’nun bir diğer büyük gücü Mısır ile ciddi bir bilek güreşiydi. Büyüyen
imparatorluk, kuzeyde Karadeniz, batıda Ege bölgesi ve doğu’da Bingöl dağlarına değin
güçlü bir egemenlik kurmuştu. 23 Fakat bu güçlü imparatorluk, Asurlar’ın güçlenerek
Güneydoğu rotasını tıkaması, Fırat nehrine dek egemenliklerini genişleterek İşuva bakır
madenlerini Hititlerden alması ile iktisadi bir bunalıma düşmüştür. Bunun yanı sıra,
kötü geçen hasadın yarattığı kıtlığın bir hayli yıpratıcı etkisi ve batıdan gelen “Deniz
Kavimleri”nin darbeleri ile imparatorluğun bünyesi tamamen tükenmiş bir hale
gelmişti. Tüm bu süreç sonunda, Hitit imparatorluğu, kuzeydeki ezeli düşman
Kaşkaların öldürücü darbesi ile tarih sahnesinden çekilmiş ama Güney Anadolu ve
21
Sevin, 2003: 167.
22
C.W Ceram, (2002 ) : Tanrıların Vatanı Anadolu, (çev. Esat Mermi Erendor) Remzi Kitabevi, İstanbul:
s.12
23
Ceram, 2002: 175.
15