Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ve 2. binlerde bu dağlar birbirlerinden tamamıyla farklı iki kültür bölgesini<br />
ayırmaktaydı: Dağlık bölge ve düzlük alanlar. Dağların güneyinde, şimdiye değin<br />
birçok kazı yerinde ele geçirilmiş olan buluntuların da doğrulamış oldukları gibi,<br />
Mezopotamya'nın ve düz alanların çok ilerlemiş bir tarım kültürü vardı. Adı geçen<br />
bölgede ele geçirilmiş olan bir kabın üzerinde, tarımı ve hayvancılığı yansıtan<br />
sembollerin bulunması çok ilginçtir. Dağlık bölgelerde ve Doğu Anadolu yüksek<br />
yaylasında üretici güçlerin gelişmesi, güneye oranla daha yavaş gitmekteydi. İşte bu<br />
gerçek, yayla topluluklarının sosyal ve siyasal yönden daha yavaş ilerlemesinin başlıca<br />
nedenini oluşturmuştur. 58 Ancak, Openheimer’in tezi doğrultusunda, bu çoban<br />
toplumlarla yerleşik köy toplumlarının harmanlanmasıyla devlet denilen gelişmiş<br />
modele zemin hazırlanmıştır. Bu koşullar altında Urartu krallığının kurulmasıyla<br />
görülen ilk kral, Arzaşkun'da oturan Aramu'dur. Ondan 12 yıl sonra tahta, başka bir<br />
sülaleden gelen I. Sarduri (840–830) çıktı. Bu zamanda devletin başkenti Van Ovası<br />
içindeki yalçın kayalığın üzerinde kurulmuş bulunan ve Asurlular'ın Turuşpa dediği<br />
Tuşpa'ya taşınmıştı. II. Sarduri (760-730) dönemlerinde Urartu Devleti'nin gücü<br />
doruğuna ulaştı. Ülkenin en geniş sınırları kuzeyde Ermenistan ve Güney Gürcistan’a,<br />
kuzeybatıda Erzincan'a, güneydoğuda Urumiye Gölü'nün güney kıyılarına, batıda Fırat<br />
ırmağı ve Toros silsilelerine, doğuda da Hazar Denizi yakınlarına değin uzanıyordu. Ele<br />
geçirilen ülkelerde askeri ve ekonomik amaçlı pek çok kent kurulmuştu. 59 Urartu<br />
krallığı’nın, egemen olduğu süreçte askeri hamlelerinde, ekonomik kaygıları rahatça<br />
okuyabiliriz. Urartu ordusunun da iktisadi alanda gösterdiği faaliyetleri şunlardır;<br />
a. Madencilik için gerekli maden kaynaklarına el koymak<br />
b. Ülkenin geçimi için gerekli tarım ürünlerine ve hayvan sürülerine el koymak.<br />
c. Ülkenin tarımsal faaliyetlerde gereksinimi olan olan insan gücünü tutsaklarla<br />
karşılamak<br />
d. Ülkenin iktisadi hayatı için yaşamsal önemi bulunan ticari yolların<br />
denetimini sağlamak.<br />
Urartu ekonomisi önem sırasına göre madencilik, hayvancılık ve tarım sütunları<br />
üzerinde yükselmekteydi. Doğal olarak Urartu krallarının gereken iktisadi materyalleri<br />
58<br />
Oktay Belli ,(1982) : “Urartular”, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, Görsel Yayınlar, cilt 2, İstanbul:<br />
s.148<br />
59<br />
Sevin, 2003: 205.<br />
31
Change language