HEHeHeİlB - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi - Makina ...

Çelik malzemeler;
makina
mühendisliği
yönünden
Türkiye'deki durum
Doç. Dr. Mehmet YÜKSEL
KÜ Makina Mühendisliği Bölümü
TRABZON
Çelikler, bütün mühendislerin en çok kullandığı
malzemeler arasındadır. Türkiye'deki çelik tüketimi,
kişi başına 70kg/yıl ile az gelişmiş ülkeler seviyesindedir.
Yurdumuzda bilinçli bir çelik piyasası oluşmadığı gibi
bazı çelik üretim tesislerimizden de üretilen çelik
kaliteleri hakkında bilgi toplamak zor olmaktadır.
Çelikler ilgili Türk standartları üreticinin ve tüketicinin
rağbetini bulamamıştır. Buna neden olarak,
standartlarımızda rastlanan eksiklikler ve itinasızlıklar
görülmektedir. Çelik standartları revizyona muhtaç
durumdadır, üniversite ve yüksek okullarımızda
malzeme bilgisi eğitimi koordine edilmeli, tanım ve
işaret farklılıkları kaldırılmalıdır. Çelik üreticisinin,
tüketicisinin ve eğiticisinin mutabık kaldığı
standardizasyona gidilme zorunluğu ve gereksinmesi
vardır. Kamu ve özel çelik üreticilerinin birleşerek
kuracakları ve finanse edecekleri bir çelik enstitüsünün,
araştırma, yayın ve danışmanlık yönünden sonsuz
yararları olabilir.
Steel is the commonly used material by the engineers.
Turkey uıith 70 kg/year per capita belongs to the
less developed countries Aside from the lack of a
concious steel market in Turkey, it is difficult to
gather Information about the steel product quality
in some of the establishments producing steel. Turkish
Standars on steel haven't received the attention of
both the producers and the consumers . As a reason
of this inadequacies and inaccuracies in standards
are forwarded. Standards on steel are needing revisions.
The education of materialsscience must be coordinated
in universities and in higher schools and discrepencies
in definitions and lettering must be eliminated. There
is a must and need of standardisation in ıvhich steel
producer, consumer and educator ali agree. A steel
institute uıhich is fovnded and financed by public
and private sector steel producers in union may offer
endless benefits in research, publications and
consultancy services.
MÜHENDİS VE MAKİNA DERGİSİ CİLT :27 SAYI: 318 TEMMUZ 1986
GİRİŞ
Makina Mühendisinin kullandığı malzemelerin % 90'
dan fazlasını metal malzemeler teşkil eder. Eğer taş ve
beton hariç tutulursa, bu kural, bütün mühendislik dalları
için geçerlidir.
Metal malzemeleri, "demir" ve "demir olmayan metaller"
diye ikiye ayıracak olursak, bunların yıllık üretim
miktarlarının birbirlerine göre oranlarının 15:1 olduğu
görürüz.
1982 yılında dünya çelik üretimi 643.6 milyon ton olmuştur
1>2.1983 yılında ise bu rakam ancak 66,8 milyon
tona çıkabilmiştir. Bugün tüm demir-çelik tüketimi dünyada
700 milyon ton/yıl ise, ki muhakkak daha düşük
olacaktır, demir olmayan metaller ancak 50 milyon ton/
yıl kadardır 3.
1984 yılı için Türkiye'deki çelik üretimi 4.3 milyon ton
olarak verilmektedir. Kamuya ait üç entegre demir-çelik
tesisinde (Erdemir, Karabük ve İsdemir) 1984 yılında
üretilen çelik miktarı toplam 2.9 milyon olarak verilmektedir^.
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 1984
faaliyet raporunda kendi üretimleri 1.544.00 ton sıvı çelik
olarak veriliyor.
8-10 Aralık 1981 tarihlerinde yapılan Demir-Çelik
Semineri'ne bir tebliğde, o yıl Türkiye genelinde üretilen
sıvı çeliğin % 23.4'ünün özel kesim metalürji tesislerinde
üretildiği belirtilmektedir^.
Yurdumuzda üretilen çeliklerin % 95'ten fazlasını genel
yapı çelikleri ve inşaat çelikleri oluşturmaktadır. Bunlar
genel tabiriyle- vasıfsız çeliklerdir. Yani alaşımsız oldukları
gibi, içindeki fosfor, kükürt gibi katışkı maddeleri nispeten
geniş toleranslar içindedir. Alaşımsız kalite ve soy çeliklerle,
alaşımlı çeliklerin küçük bir kısmı çok az tesis tarafından
üretiliyor. Pek çok alaşımlı çelik, paslanmaz çelikler
gibi, takım çeliklerinin bir kısmı gibi, Türkiye'de hemen
hemen hiç üretilemiyor ve ihtiyaç dış alımla karşılanmak
zorunda kalınıyor.
Kişi başına düşen yıllık çelik tüketimi, gelişmiş bir ülkeye
oranla çok aşağılarda olan ülkemizde (ki bu miktar Türkiye'de
60-70 kg ve gelişmiş ülkelerde 400 kg'ın üzerindedir),
alaşımsız çelikler dahi ihtiyaca yetecek kadar üretilmemekte
ve ithal edilmek zorunda kalınmaktadır.
TÜRKİYE'DEKİ ÇELİK PİYASASI
Yurtiçi üretiminin tüketiminden az olması nedeniyle
arz-talep dengesi, tüketicinin aleyhine bozuktur. Bu denge,
yakında beklenen inşaat sektörünün canlanmasıyla, daha da
bozulacaktır. Durum, genel yapı ve inşaat çeliklerinde
böyle olduğu gibi, sanayileşmenin hızlanmış olmasından
dolayı alaşımsız kalite ve soy çeliklerle alaşımlı çeliklerde
de aynıdır.
Makina mühendisliğinde genel yapı çeliklerinin, yani
kütle çelikleri (kitle çelikleri) yanında vasıflı çeliklerin
önemi son derece büyüktür. Kütle çeliklerinin dışında kalan
diğer bütün çeliklere vasıflı çelik tabiri kullanılmaktadır.
Vasıflı çeliklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin daha
üstün olması, pek çok makina ve aksamının sadece bunlar
yardımıyla yapılabilirliğini getirmiştir. Bilhassa ihracatın
daha da artmasını ve ağırlığın özellikle sanayi ürünlerine
kaymasını istediğimiz bu dönemde yurdumuzda sağlıklı
bir vasıflı çelik piyasasının oluşması son derece önemlidir.
11