makaleyi okumak için lütfen tıklayınız. - Jeoloji Mühendisleri Odası

Rapor’un daha bir titizlikle okunması gereği ortaya çıkıyor. Yazar da zaten çok
sabredememiş. Hemen işin başında, daha verileri ve tespitlerine geçmeden “Proje Sahası’nın
büyük bir bölümü Kuru Marjinal Tarım Arazisi (KTA) olup, …” deyivermiş.
Proje sahasının üç boyutlu görünümü diye sergilediği şekil çok çok eksik, sahanın küçücük
bir bölümünü temsil ediyor ve yanıltıcı. Rapor bundan sonra toprak ile ilgili genel bilgileri,
ardından da Sinop İli’nin bütününün toprak varlığını uzun uzun anlatıp Proje sahasına geliyor.
Birden seviniyorsunuz(!), ne ÇED’de ve ne de Ekleri’nde başka yerde sözü geçmeyen yamaç
eğimlerine kısa da olsa bir yer ayrılmış: “Proje sahası eğim dağılımı şu şekildedir: Düz–düze yakın % 3;
hafif %2; orta % 7; dik %13,5; çok dik % 72,6; sarp ve çok sarp % 1,7.” Evet, proje alanının %88’i dik,
çok dik ya da sarp yamaç eğimlerine sahip. Bu her açıdan önemli.
Ardından Sinop İli’nde şiddetli erozyon olduğunu, toprakların büyük çoğunlukla sığ-çok sığ
olduğunu, yarıdan çoğunun alkali ve nötr olduğunu, kirecin az olduğunu öğreniyoruz. Ve,
yazar söylemese de, bu koşullarda tesisin çevresindeki alanlardaki toprak varlığının asit
yağmurlarına ne kadar duyarlı olması gerektiği anlaşılıyor.
Sinop’u değil de, Proje alanını merak ediyorsanız bunu ancak 30. sayfadan sonra
bulabiliyorsunuz. Proje alanı toprak açısından değerli, %97’si III. sınıf, yani “iyi bir toprak
işlemesi ile orman ağaçları, yem bitkileri, kültür bitkileri ve çayır bitkilerinin yetiştirilmesine uygun”. Tesis
büyük ölçüde kahverengi orman toprağı üzerinde olduğu anlaşılıyor, o toprak yok edilerek
kurulacak bu tesis.
Raporda Sinop İli’nin morfolojisini, dağlarını, ovalarını, göllerini, jeolojisini, stratigrafisini,
metamorfik kayalarını, tektonik ve paleocoğrafyasını, yer altı zenginliklerini, iklim ve
hidrolojisini, (bu arada “Yüksek rüzgâr hızları rüzgâr erozyonuna bağlı kaçak toz oluşumuna yol açabilir.”
şeklinde uyarılıyor olmamızı kaçırmamız gerek), Depremsellik ve Doğal Afet Durumunu(!),
vb’ni okuya okuya 51. sayfaya varıp Proje’ye geri dönüldüğünü görüyoruz. Dokay’ın zaten
bir çok kere yinelediği bilgilerle 55. sayfaya da varılınca “Sonuç ve Öneriler”e geliniyor.
Ama burada yazar işine tahliye kanalının toplayacağı yüzeysel akışı hesaplayarak başlıyor.
Ortalama eğimi %52 olan proje alanı için 25 yılda bir karşılaşılacak en yüksek yağış
durumunda 42,31 mm/saat akış bulmuş. Tamam da, bu saha +25 kotunda tesviye edilecek.
Betonla kaplanacak. Nerede kaldı %52 eğim? Nerede kaldı o toprak?
Önemli değil, yazar taşkın ve erozyona karşı bir de teras planlaması yapmış. Arada bir de
ibretlik başlığı var : “Bir Toprak Koruma Projesinde Terasların İşlevleri”.
Toprak mı kalacak Proje alanında? Sıyrılmayacak mı?
Sonra sayfalar boyunca formüller, abaklar, çizimler, anlatımlar. Terasların plandaki biçimi,
yatay aralıklarının belirlenmesi, ana tahliye kanalı kesit aralıklarının belirlenmesi, kanal
kesitleri, kanallarda su derinliği, …
Hay Allah. Bu kadar emek, bu kadar yorgunluk. Proje alanında toprak mı kalacak?
Yazar, bir bölümü de “Erozyon ve Sedimentasyon Kontrolu”na ayırmış! Yine tanımlar,
formüller, vb.
İzleyen bölüm yine toprak varmış gibi, “Erozyon İle Yıllık Toprak Kaybının Hesabı”.
Arada, jeoloji ve geoteknik mühendislerinin yerine geçilip şev stabilitesi hesapları da
yapılmış. Ve ancak sayfa 87’de bazıları anlamlı olan, bazı önlemler anlatılmaya geçilebilmiş.
“Proje sahası etki alanı içerisinde kalan akarsu niteliği taşıyan Kabalı Çayının faaliyet sahası içerisinde kalan her
iki kısmında ( 3500m x 2 = 7000 m’lik mesafe boyunca) faaliyet sırasında ve sonrasında bu akar dereye atılacak
her türlü atığı engellemek ve oluşacak toz kirliliğinin önüne geçmek amacı ile koruma bandı olarak
* Proje alanında kar birikimi sorununu azaltan
* Söz konusu alanı bir peyzaj formu ile gizleyen
* Proje alanındaki çalışma koşulları iyileştiren
* Rüzgarın faaliyet alanına verebileceği zararlar azaltan
*Komşu arazilerden gelebilecek kar, toprak toz ve diğer zararlı unsurlar filtre edilecek,
* aynı şekilde işletmeden çevre arazilere ve su kaynaklarına kirletici unsurların yayılmasını engelleyen
rüzgar perdesi oluşturulacaktır. Bu koruma perdesinin çesitli ağaçlardan yapılması planlanmaktadır.”
“yakın çevrede yerleşim alanının bulunması sebebi ile arazi çalışmaları sırasında hayvanların, çocukların kazı