Ocak-Haziran 2010 - İlahiyat Fakültesi - Harran Üniversitesi

HRÜĠFD Yıl: 15 Sayı: 23| Ocak-Haziran 2010 71
ebedî kalacakları Cehennem’den başka bir yere iletecek değildir.” 1
Yüce Allah, bu şımarık, yalanlayıcı, kendini beğenmiş kimselerin Cennet’e
giremeyeceklerine ise, şöyle bir tasvirle dikkat çekmektedir.
Mal ve evlat çokluğunun, ahlâk anlayışından yoksun, sorumsuz insanları
şımartacağı bu nedenle, sergileyecekleri davranış biçimleri; yanlış, çirkin
hatta zulüm bile olsa tüm bunları, topluma dayatacaklarına, bu psikoloji ile
toplumsal huzuru ortadan kaldıracaklarına Kur’ân-ı Kerim’de dikkat çekilerek
onlardan önemle kaçınılması uyarısı yapılmaktadır.
Kur’ân-ı Kerime göre küfür aslında büyük bir yalan olduğundan, “küfür”
ile “tekzib” kavramları birbiriyle ilişkili bir biçimde zikredilmişlerdir. Bu nedenle,
Kurâ’an-ı Kerim’de bazen كافر “kâfir” ile “Mükezzib” kelimeleri
birbirinin yerine kullanılmıştır. 2
بَلِ‏ الَّذِي ‏َن
كَفَرُوا ‏ِف تَكْذِي ‏ٍب.‏
الْمُكَذَّ‏ ب
قَدْ‏ خَلَ‏ ‏ْت مِن قَبْلِكُ‏ ‏ْم سُنَ‏ ‏ٌن
فَسِ‏ ‏ًنُواْ‏ ‏ِف
‏ِض فَانْظُرُواْ‏ كَيْ‏ ‏َف كَا ‏َن عَاقِبَةُ‏ الْمُكَذَّبِ‏ ‏ٌَن
اْلَرْ‏
“Doğrusu inkâr edenler hep yalanlaya gelmişlerdir.” 3 “Sizden önce neler
gelip geçmiştir. Yeryüzünde gezip dolaşın da yalancıların sonunun ne olduğuna
bir bakın.” 4
5.Tekebbür ve İstikbar
“Tekebbür” ve “istikbar” kelimeleri, كَب “kbr” kökünden gelmektedir. Bu
kök, كََبِ‏ يَكْبَرُ‏ şeklinde, sülâsî 4. Baptan getirildiği zaman, َmastarı, الكِبَرُ‏ “el-
كَبُر
Kiber” şeklinde gelir. Bu durumda; ihtiyarlamak, yaşlanmak anlamını ifade
يَكْبُر kök, eder. Ancak aynı
ُ َ
şeklinde sülâsî 5. Baptan getirildiği zaman, mastarı
الكِبْرُ‏ “el-kibr”veya الكَِبِْياءُ‏ “el-Kibriya’”şeklinde gelir ki, her iki mastar, bü-
كَبير anlamında, yüklük anlamını ifade ederler. Bu kalıbın ism-i faili, “büyük”
“kebîr” şeklinde gelir. 5 Büyüklük Allah Teâlâ’ya mahsus olduğundan, “elkibriya”
الكَِبِْياء sıfatı da O’na ait bir sıfattır. Ebu Said ve Ebu Hüreyre’den yapılan
bir rivayette, Resulullah şöyle buyurmuşlardır; “Allah Azze ve Celle buyuruyorlar
ki, izzet benim elbisem, Kibriya da benim abamdır. Kim onlardan bir
şeyle bana ortak olmaya kalkışırsa, onu azaplandırırım.” 6
1 Nisa, 4/167, 168
2 Kur’ân-ı Kerim’de,“Küfür” ile “tekzib” eş anlamlı olarak 1 yerde geçerken, Mükezzib”
kavramı, 20 yerde “Kâfir” kavramı yerine kullanılmıştır.
3 Bürûc, 85/19
4 Al-i İmran, 3/137
5 Bkz. el-Cevherî, es-Sihah, c.II (et-tab‘atü’r-Rabi a. Beyrut: Darü’l-İlm li’l-Melâyîn. 1987),
s.801 “kbr” md.si
6 İbnü’l-Esîr, Cami‘ul-Usûl, c. XX, (et-Tab‘atü’l-Ûlâ. Beyrut: Darü’l-Kütübi’il-ilmiyye, 1972) s.
613 en-Nevevî, Riyadu’s-Salihîn, c. 1, s. 371