Dosya Konusu: Kamuda Mimarlık - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

44
45
DEVLET'E
NEDEN MÝMARLIK YAPILAMAZ
Mimarlýðýn bir sanat olup olmadýðý tartýþmasýný bir yana
býrakarak, diðer sanat dallarýndan ayrýldýðý en önemli iki noktayý
ortaya koymak istiyorum.
1. Sipariþ olmadan uygulanamayan bir meslektir. Daha açýk
anlatýmýyla, evde oturup resim yapar gibi evde bina tasarlayýp
satamazsýnýz.
Gibi faktörlerin puanlamasý sonucunda yapýlmaktadýr.
Bu nedenle Batý ülkelerindeki sistemlerde bürolarýn,
þirketlerin, iþ almak için yaptýðý þey kaliteli personel, bilgisayar
ve bilgisayar programý almaya ve kullanmaya yönelerek daha
nitelikli projeler yapmaya çalýþmaktýr. Bu yüzden mimarlýk
bürolarý hayatta kalabilmek için geliþmek zorundadýrlar.
TÜRKÝYE'DE KAMU KURUMLARINA MÝMARLIK MESLEÐÝNÝ
UYGULAMAK ÝMKANSIZDIR. ÇÜNKÜ UYGULAMAYI
SÜRDÜRDÜÐÜNÜZ SÜRECE MÝMARLIÐINIZ GERÝYE GÝTMEYE
BAÞLAYACAK VE SONUNDA YOK OLACAKTIR.
Murat Artu
Gökdelen
2. Yaptýðýnýz tasarým baþkalarý tarafýndan ayaða kaldýrýlýr ve
Türkiye'de bu oluþuma katýlýmýnýz son derece sýnýrlýdýr
Þimdi bir numaralý maddeye geri dönüp, mimarlýk faaliyetinde
bulunmak için bir mimarýn devletten nasýl “iþ” almasý
gerektiðine bakarsak sorunun tek cevabi vardýr:
“En düþük fiyatý önermek”
Baþka hiçbir parametre yoktur. En ucuz olanýn sadece bu
parametre ile iþ aldýðý bir ortam hiçbir batý ülkesinde yoktur.
Çünkü hizmet sektörü alanýnda aldýðýnýz bir mal deðil, bir
servistir ve bu servis gözle görülmez, elle tutulmaz. Her
satýcýnýn sattýðý farklý bir servistir ve satýn alma kontratý yapýp
satýn aldýðýnýzda elinizdeki yalnýzca bir kontrattan baþka birþey
yoktur. Bu nedenlerle 2003 model A tipi 2000 cc bir Tofaþ
arabaya farklý bayilerin verdiði fiyat ayný arabaya (“mal”a)
verilirken, hizmet sektöründe ise farklý nitelikte hizmetlere
verilmiþtir.
ABD'de devlet birimlerinin sadece fiyat teklifine göre hizmet
ihalesi yapmasý kanunen suçtur. Az bir mantýk, bunun sebebini
anlamamýz için yeterli olacaktýr. Yalnýz ucuzu seçmekle
oluþacak rejimi düþünelim;
Ýþ almak için ucuz olmak zorunda iseniz yapmanýz gereken tek
þey ucuza maletmektir. En ucuz mimarlar, en ucuz mühendisler,
en ucuz ekipman bulmak ve devam etmek için bunlarý sürekli
bulmak durumundasýnýz. Hatta doktora giderken en ucuz
doktoru, ilacý, avukatý vb... arayacaksýnýz. Büronuzda sürekli
bir personel bile olamayacak, iþ aldýðýnýz zaman mimar
alacaksýnýz, bitince çýkartacaksýnýz, sigorta tartýþmalarý
yapacaksýnýz. Hiç uçaða binmeyecek, dýþ hatlar terminalini
görmemiþ olacak ama havaalaný tasarýmý yapacaksýnýz. Tatile
gidemeyecek ama 5 yýldýzlý otel tasarýmýný biliyor olacaksýnýz.
Örnekleri çoðaltabilirsiniz. Bu çarkýn içine giren bir mimar
okulda öðrendiði bilgilerin bile gerisine gider.
Türk kamu sektöründeki bu “sistem” batýda nasýl iþlemektedir
diye bakarsak þunu görürüz:
ABD sistemi mimar seçerken bu ücreti zaten vereceðini
düþünerek, seçeceði büronun niteliklerini deðerlendirmektedir.
Seçim ;
1. Büronun daha önce yaptýðý iþler
2. Büronun yaptýðý benzer iþler
3. Yaptýðý iþlerin cirolarý
4. Çalýþan personelin,
-Kaç yýllýk olduðu
-Dereceleri
-Özellikleri
5. Bürodaki donaným
-Bilgisayarlar
-Programlar ve versiyonlarý
-Yazýcý ve çiziciler
6. Birlikte çalýþýlan mühendisler
Böylece iki sistemin arasýndaki temel fark ortaya çýkar;
Biri iþ almak için daha iyi personel, ekipman ve servise
yönelirken, diðeri iþ almak için sabit personel barýndýrmakta
bile güçlük çekerek, ucuz olan herþeyi tercih etmek zorundadýr.
Birinde proje sektörü kalkýnmaya devam eder ve dünyaya
servis vererek, ülkesinin teknolojisini, elemanlarýný,
malzemelerini pazarlar ve çaðýn mimari kültürünü oluþturur.
Diðeri ucuza aydýnger arar.
Biri kurumdur. Diðeri kiþidir.
Birinin býrakýn kendi ülkesini, dünya üstünde 100'den fazla
bürosu olan en az 20 þirketi vardýr. Diðerinde Ankara ve
Ýstanbul'da iki bürosu olan tek proje þirketi yoktur.
Ýþte iki sistem arasýndaki bu temel farklardan ötürü Türkiye'de
kamu kurumlarýna mimarlýk mesleðini uygulamak imkansýzdýr.
Çünkü uygulamayý sürdürdüðünüz sürece mimarlýðýnýz geriye
gitmeye baþlayacak ve sonunda yok olacaktýr. Eðer Jüpiter ve
Mars'ýn açýlarý uygunsa; Bu yolda, ancak aydýnger ticaretinde
baþarý gözükmektedir.
Þimdi tekrar baþa dönüp ikinci noktaya, yani tasarýmýmýzýn
doðru uygulanmasýný saðlamaya dönersek, bu konuda somut
bir örnek vermekle yetineceðim.
Aþaðýda fotoðraflarý olan yapý Türk Patent Enstitüsü Genel
Müdürlüðü inþaatýdýr. Bu yapýnýn Dünya Bankasý
standartlarýna göre proje ihalesi yapýlmýþtýr. Ýhalede teknik
yeterlilik %85, fiyat %15 aðýrlýklý olarak deðerlendirilmiþtir. Yani
sistem yukarýda bahsettiðimiz kriterlere uygundur. Ancak
uygulama kontrollüðü proje müellifine verilmemiþtir.
Þimdi aþaðýda yapýlan uygulamaya bakalým.
Giydirme cephe renksiz, tempersiz ve reflekte olmayan cam
uygulanarak gerçekleþtirilmiþtir. Böyle bir uygulamayý
sokaktaki adam yapmazken, içinde onlarca mimar, mühendis
çalýþan, TPE+Müþavirlik Þirketi+Mütahit Firma becermiþtir.
Böylece, Türk Patent Enstitüsü dünyada bir ilke imza atmýþtýr.
Patentini almalarýný umuyorum...
Herkes yanlýþ olduðunu bildiði halde uygulamaya devam
edilen þey nedir
-......................................
Kamu'da kimsenin iyi, nitelikli bina isteði yoktur. Yapýnýn
sahibi yoktur. Depremde de o yüzden çökerler. Önemli olan
“görevini” yapmaktýr.
Segi Evi
Gar Gazinosu