Eko-Tasarım - REC Türkiye

Eko-Tasarımkullanımının %25’inden fazlasını tüketirken evlerin aydınlatılmasıyla ilgili tüketim de ikametedilen yerlerdeki toplam enerji tüketiminin %17’sine karşılık gelmekte; üstelik bu enerjinin büyükbir bölümü ışık üretiminden çok israf edilen ısınmaya harcanmaktadır. Elektronik ürünlerinkullanım dönemleri haricinde üretim ve atık aşamalarında da çevre etkileri yüksektir. Elektronikürünlerin parçaları dünyanın farklı yerlerinde üretilmekte ve satışa sunuluncaya dek fosil yakıtlarınkullanıldığı çeşitli ulaşım araçlarıyla dünyanın çevresini birkaç kez dönebilmektedirler.Ayrıca insan ve çevre için zararlı maddeler içermekte, atık olarak birçok risk içermektedir. Elektronikatıkların çevresel risklerini azaltmak üzere yürütülen geri-dönüşüm çalışmaları da sosyal veteknolojik açıdan birçok sorun içermektedir.2009 tarihli yönerge eko-tasarımı, ürünlerin tüm yaşam döngüsü boyunca göstereceği çevreselperformanslarını artırmak niyetiyle ürün tasarımına çevresel bakış açılarını eklemek olarak tanımlamaktadır.Yönergede eko-tasarım parametreleri; hammaddelerin seçimi, kullanımı, üretimi,paketlenmesi, nakliyatı, dağıtımı, montajı, bakımı ve ürünün ömrünün sona ermesini içermektedir.Ev aletlerinin yanı sıra elektrikli motorlar, hanelerde ve hizmet sektörünün ikametettiği yerlerdeki aydınlatma, ofis ekipmanları ve elektronik cihazları yönerge kapsamına girmekteve bu ürünlerin enerji tüketimini gösteren etiket taşıması gerekmektedir. İnsanların veya mallarınulaşımını sağlayan araçlar ise kapsam dışındadır.Yeni etiketlendirme sistemi tüketicilerin kullandıkları ürünün tipi, su tüketimi, çıkardığı ses,titreşim, radyasyon, seviyesi ve ürettiği ısıya bağlı olarak kullanma maliyetlerini daha iyi değerlendirmelerineyardımcı olmaktadır. (kaynak: çeviri)Örneğin çamaşır makinesi, televizyon veya bilgisayar gibi evsel elektronik ürünler 2010 senesiitibariyle bekleme konumunda kapalı konumunda harcadığından 1W, 2013 senesi itibariyleise 0,5W’dan fazla enerji tüketemez. Ancak yönergede bu ve benzer eko-tasarım koşullarınınürünün işlevselliğini veya güvenliğini azaltmaması gerekliliği, tüketicinin sağlığı veya tüketicitarafından satın alınabilirliği üzerinde olumsuz etki yaratmaması üzerine özellikle vurgu yapılmaktadır.Örneğin tıbbi bir cihaz kalitesi veya hasta güvenliğini riske atacak kadar/şekilde dahaaz enerji tüketmek üzere tasarlanamaz. (kaynak: çeviri)Eğer buzdolapları için eko tasarım koşulları direktif altında belirlendiyse bu koşullara uyumsağlamayan bir buzdolabı CE etiketi alamaz ve dolayısıyla AB ülkelerinde satılamaz. Direktifteyer alan enerji tüketimi standartlarının önemli miktarda enerji tasarrufuna neden olması beklenmektedir:2020de 9 ürün grubundaki ilk eko-tasarım ölçütlerinin AB’de 2007 senesindekielektrik tüketimi rakamlarında %12ye denk gelecek bir enerji tasarrufu sağlaması beklenmektedir.(kaynak: çeviri)Eko tasarım koşulları AB ülkelerinde önemli miktarda satış ve ticareti yapılan (200,000 birimdenfazla) ürünlerin ana çevresel parametrelerini/etkenlerini ve önemli çevresel etkisi olan veyagelişme potansiyeli olan ürünleri ele almaktadır. Eko tasarım koşulları / şartları uygun maliyetsınırları içinde kalmalı/olmalı, tüketicilerin alım gücü veya endüstrinin rekabet gücü üzerindeolumsuz etkileri olmamalı, üreticiye idari açıdan fazla yük getirmemelidir. Üreticiler ürünleringelişmiş performansı nedeniyle rekabet üstünlüğü yakalayabilir. (kaynak: çeviri)Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları - IVEko-Tasarım31