TARIMSAL EKONOMİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ - Tarımsal ...

Domates ve Domates SalçasıDÜNYADA DURUM: 2002/2003TEAEDünya’da 2002 ve 2003’de taze domates üretiminde ve ihracatında artış gözlenmiştir. Dünya’da her yıl yaklaşık 25milyon ton sanayi tipi domates işlenmektedir. Bu üretim, ABD’de ağırlıklı olarak Kaliforniya’da; AB’de İtalya,Yunanistan, Portekiz, İspanya ve Fransa’da; Türkiye, Çin ve diğer ülkelerde olmak üzere üç bölgedegerçekleştirilmektedir. 2002/2003 piyasa yılında domatesin en önemli işleme şekli olan salçada ise önemli salça üreticiülkelerdeki üretim ve stoklar azalmıştır. Başlıca önemli 10 üretici ülkenin domates salçası üretiminin 2003/2004 piyasayılında %8 artarak yaklaşık 1,4 milyon tona çıkacağı tahmin edilmektedir. Bu artışın gelecek piyasa döneminde dedevam edeceği öngörülmektedir.DOMATESEkim Alanları ve Üretim Arttı.Dünya taze domates üretiminde AB ülkeleri (%14),Çin (%23,4), ABD (%11,1) ve Türkiye (%8,9)önemli ülkelerdir. AB’de ise, İtalya (%6,2), İspanya(%3,4) ve Yunanistan (%1,5) topluluğun domatesüreticisi ülkeleri konumundadır. 2003 yılında ABülkeleri ve Türkiye’de üretim artışı gerçekleşmiştir.(Ek Tablo 2).Dünya taze domates ihracatında; İspanya, Meksika,Hollanda, Fas, ABD, Ürdün ve Türkiye ilk sıralardayer almaktadır. İspanya dünya üretiminden %3,4pay almasına karşın, ihracattaki payı yaklaşık %20seviyesindedir. Meksika’nın ise, dünya tazedomates ihracatındaki payı da üretimdeki payı gibi%1,9’dır (Ek Tablo 2; Ek Tablo 3).Dünya domates ekim alanı 2001 yılında yaklaşık 4milyon hektar, 2002 yılında 4,1 milyon hektar ve2003 yılında 4,3 milyon hektar olarakgerçekleşmiştir. Aynı yıllarda ise verim ve üretimmiktarları, 2001 yılında hektara 26,6 ton ve 106milyon ton; 2002 yılında hektara 27,4 ton ve 112,9milyon ton ve 2003 yılında hektara 26,3 ton ve113,3 milyon ton olmuştur. Ancak, taze üretimdekikayıplar da dikkate alındığında 2001 yılında netüretim 97,1 milyon ton, 2002 yılında 103,3 milyonton ve 2003 yılında 103,6 milyon ton olarakgerçekleşmiştir (Tablo 1).Dünya taze domates arzı 2001 yılında 101 milyonton, 2002 yılında 107,4 milyon ton ve 2003 yılındada 107,7 milyon ton olmuş; aynı yıllarda toplam arztaze üretimde stok olmaması nedeni ile tamamenkullanılmıştır.Dünya taze domates üretiminin yaklaşık %8,5’ikayıplara gitmekte, geri kalan net üretimin yıllaragöre değişmekle birlikte yaklaşık %3,7 ile 4,4’üdış ticarete konu olmaktadır.Protein ve enerji içeriği bakımından zengin olandomates kabuğu ve çekirdeği büyükbaş hayvan(sığır) yemi olarak da değerlendirilmektedir.Tablo 1- Dünya Taze Domates Arz ve KullanımıTable 1- World FreshTomato Supply and Use2001 2002 2003 2004Tahmin2005Öngörü(Estimated) (Projected)Ekim alanı (ha) 3.993.389 4.122.264 4.310.669 4.377.871 4.496.322 Area Sown(ha)Verim (ton/ha) 26,59 27,41 26,29 26,50 26,45 Yield (ton/ha)Üretim (ton) 106.170.882 112.995.175 113.308.298 115.998.626 118.942.658 ProductionKayıp 9.077.610 9.661.087 9.687.859 9.917.883 10.169.597 LossNet Üretim(ton) 97.093.272 103.334.088 103.620.439 106.080.743 108.773.061 Net Production (ton)Ton/tonsARZSUPPLYNet Üretim 97.093.272 103.334.088 103.620.439 106.080.743 108.773.061 Net Productionİthalat 3.927.646 4.120.190 4.120.156 4.236.846 4.353.536 ImportToplam Arz 101.020.918 107.454.278 107.740.595 110.317.589 113.126.597 Total SupplyKULLANIMDISAPPEARANCEİhracat 4.193.442 4.266.458 4.505.319 4.666.775 4.828.231 ExportGıda 94.180.473 100.234.065 100.511.825 102.898.321 105.509.869 FoodYem 1.592.563 1.694.928 1.699.624 1.739.979 1.784.140 FeedDiğer 1.054.439 1.258.827 1.023.826 1.012.514 1.004.357 OthersToplam Kullanım 101.020.918 107.454.277 107.740.594 110.317.589 113.126.597 Total DisappearanceKaynak: Ek Tablo 5 / Source: Appendix Table 5Durum ve Tahmin 2004/2005 6