türkmenıstanyň kanuny - The International Center for Not-for-Profit Law

114Türkmenistanda, şeýle hem onuň çäklerinden daşarda amala aşyrýan we şundagirdejileri we (ýa-da) çykdajylary, şeýle hem onuň hemişelik wekilhananyňüstünden amala aşyrylýan işden alynýan peýdany kesgitlemäge mümkinçilikberýän, aýry-aýry bölekleriniň aýratyn hasaba alynmagyny alyp barmaýanhalatynda, peýdanyň möçberi salgyt töleýjiniň, onuň salgyt töleýji hökmündehasaba duran ýerindäki salgyt gullugy bilen ylalaşan hasaplamalarynyň esasyndakesgitlenip bilner.180-nji madda. Türkmenistandaky çeşmelerden girdeji alýan,Türkmenistanyň rezidenti bolup durmaýan edaragörnüşli taraplara salgyt salmagyň aýratynlyklary1. Türkmenistanyň çäklerinde hemişelik wekilhananyň döredilmegine weTürkmenistandaky çeşmelerden başga girdejileriň alynmagyna getirmeýän işiamala aşyrmakdan Türkmenistandaky töleg çeşmesinden girdeji alnanda, girdejisalgydy salgyt ýumuşçysy tarapyndan salgyt töleýjiniň jemi girdejisindenaýyrmalary geçirmezden tutulyp alynýar, muňa goşulan baha üçin salgyt girmeýär.Şunda girdeji salgydynyň möçberi şunuň ýaly edara görnüşli tarapa tölenmägedegişli serişdelerden, her gezekki töleglerde, şol sanda şunuň ýaly töleglerTürkmenistanyň daşynda geçirilýän hem bolsa, tutulyp alynýar. Islendik görnüşdetalaplaryň bes edilmegi töleg diýlip ykrar edilýär.Şu girdejiler babatynda salgyt ýumuşçylary diýlip, şunuň ýaly girdejileritölemek borçlary ýüze çykýan edara görnüşli taraplar ykrar edilýär:Türkmenistanyň rezidenti bolup durýan edara görnüşli taraplar;işini Türkmenistanyň çäklerindäki hemişelik wekilhananyň, şahamçanyň ýadawekilhananyň üstünden amala aşyrýan, Türkmenistanyň rezidentleri bolupdurmaýan edara görnüşli taraplar;hususy telekeçiler.Salgyt ýumuşçysy tarapyndan salgydy tutup almak mümkin bolmasa, şeýlehem girdeji hususy telekeçi bolup durmaýan şahsy tarap tarapyndan tölenýänbolsa, salgyt töleýji degişli salgyt gullugynda salgyt hasabyna durmaga we girdejisalgydyny tölemek boýunça borçlaryny özbaşdak ýerine ýetirmäge borçludyr. BuTürkmenistanyň çäklerinde ýerleşýän gozgalmaýan emlägiň ýerlenmegine, şeýlehem geleşigiň taraplary Türkmenistanyň rezidentleri bolup durmaýan we satynalmagyň Türkmenistanyň çäklerinde ýerleşýän hemişelik wekilhananyň,şahamçanyň ýa-da wekilhananyň üstünden amala aşyrylan halatynda paýnamalarawe beýleki gymmatly kagyzlara hem degişlidirTürkmenistanyň “Uglewodorod serişdeleri hakynda” kanunyna laýyklykdapotratçy we kömekçi potratçy bolup durýan taraplar salgyt ýumuşçylaryhökmündäki borçlaryny şu Bitewi kanunda bellenen tertipde ýerine ýetirýärler.2. Türkmenistandaky çeşmelerden alynýan, peýda (girdeji) salgydynysalmaga degişli çeşmeler şu aşakdakylar bolup durýarlar:a) düşewüntler we Türkmenistanyň rezidenti bolup duran edara görnüşlitaraplara paýçy bolup gatnaşmakdan alnan beýleki serişdeler;b) Türkmenistanyň rezidenti bolup duran edara görnüşli taraplar we hususy