türkçe öğretimi açısından elifba kitapları

uçuk ay zarfında mükemmel surette okumağa ve okuduklarını suhûletle yazabilmeğe muvaffakiyetin hasılittiği memnuniyet bu eseri naçizin tab’ ve neşrine badi-i cüret (cüret nedeni) olmuştur.”Yazar, Elifba-yı Osmanî yahud Medhalü’l Lisan adlı eserinde derslere başlamadan önceöğretmenlere uyarılarda bulunur. Onların her dersi rika hattıyla tahtaya yazmaları ve çocukların da tahtadayazılanları deftere geçirmeleri gerektiğini söyler. Çocukların güzel yazı yazma becerileri kazanmaları için deeserin sonuna rika hattıyla meşkler eklediğini belirtir.Daha önce “Anahtar” dizisinden dört eser çıkaran Mehmed Şemseddin, “Çocuklara Kılavuz”serisinden ilk eseri Elifba’yı (1316/1898-99) yayımlamıştır. İncelenen eserin giriş bölümünde yazar,“Muallim Efendilere İhtar” başlığı altında sekiz maddelik bir açıklama yapmaktadır. Burada eserdeki yöntemhakkında ipuçları vardır. “Fikr-i acizanem; çocuklara iptida harekesiz okutmaktır. Mesela (at) elif te üstünat, (er) elif rı üstün er, (eş) elif şın üstün eş diye okutmayıp, elif te (at), elif rı (er), elif şın (eş) diyeokutmalıdır. Kuran-ı Kerim’i tilâvet için kitabın ikinci kısmında hareke gösterilmiş olduğundan orayagelindiğinde hareke ile okutmalıdır”Yazar, diğer eserlerde olmayan bir yöntemle sözcük öğretimini gerçekleştirmiştir. Önce sesliharflerle “harf-i imlâ”yla öğretime başlar. Sözcükler, Türkçe sözcüklerle oluşturulan vezinlerlegerçekleştirilir. Örneğin, “el vezninde: et, er, ec, ez, es, eş, ek, el, em, ey; kulak vezninde: budak, burak,bucak, bulak, bunak, durak, dudak, solak, tuzak, kucak, kurak, kuşak, kulak, yumak…gibi” Eserde ayrıca herveznin karşılığı sözcüğün bir resmi (el, at, kol, keçi, …resimleri) yer almaktadır.Osmanlı tebaasına mensup azınlıklar tarafından kaleme alınan savtî yöntemle yazılmış elifbakitaplarında Türkçe sözcüklerin çokluğu göze çarpmaktadır. Ayrıca hedef kitleye görelik ilkesi ile hareketetmeleri, yazılmış eserlerin üstünlüğü olarak değerlendirilebilir. Bunlar arasında Mihnan Apikyan’ın yazmışolduğu Elifba-yı Osmanî (1323/1905) defalarca basılmış olması nedeniyle ilk sırayı almaktadır. Yazar, eserinön sözünde eserin içeriği hakkında maddeler hâlinde bilgi verir: “Çocuğun bunda baştan başa okuyacağılügatler kendisini öyle ürkütecek ve sıkacak birtakım çetin Arapça ve Farsça’dan ibaret olmayıp pek çoğuher gün, her saat söylediği, işittiği ve manasını anladığı şeylerdir.” Bunun yanı sıra Osmanlı tebaasınamensup Rumlara Osmanlıca öğretmek için yazılan Konstantinidi’nin Elifba-yı Osmanî (1292/1875)’si veİoannidi İonannis’in Mükemmel Elifba-yı Osmanî (1895)’si bu açıdan aynı özellikleri sergilemektedir.Bugün çözümleme-bireşim yönteminde, ilk kez harflerle yüz yüze gelen çocuklara harflerin adınınsöylenmemesi, harflerin seslerinin sezdirilmesi gerektiği söylenmektedir. A. İrfan’ın sade bir Türkçe ilekaleme aldığı Son Elifba-i Osmanî (1907) adlı eserinde bugünkü ilkokuma ve yazma öğretiminde izlenenilkelerin ipuçlarını görürüz:“Efendiler bakınız! Heman ufak bir hasır çöpü kadar yukarıdan aşağıya doğru dikine çizdiğim şuçizgiye (elif) derler. Elif, elif, elif, el, elma, elek, eldiven sözlerini söylediğimizde ağzımızdan çıkan ilk ses,sada elifdir. Her ses ve sadaya okumada harf denir. Şu hâlde ilk harfi elif olan bazı sözler söyleyinbakayım… evlek, erkek, esnek, ev, sözlerinin ilk harfi nedir? Bakayım biliyor musunuz?Şuna da dikkat edin: Ağzımızdan çıkan sözlere okumada (kelime) denir. Her ne söylersek(kelime)dir. El, elek, ekmek, etek, kitap, kalem, mektep. İşte hep bunlar kelimedir. Pekâla… şimdikitabınızdaki el resminin aşağısında bir resim var. Nedir o? Desti!...İşte desti söylediğimizde ağzımızdan