60Yapının planlaması oldukça yalındır. Merdiven kovası yancepheye alınmış, merdiven kovasının iki yanına birer daireyerleştirilmiştir. (Resim 3) Her daire diğerinin simetriğidir.Bu dairelerden yalnızca biri ana yola bakmakta (Resim 4),diğeri ise yapının arka bahçesini görmektedir. Çatı katındaise tek bir daire bulunmaktadır. Bu dairenin planlamasıdiğerlerinden farklıdır, ancak yine de diğer dairelerdekihacimler gözetilerek şekillendirilmiştir. (Resim 5)Sadık Apartmanı Mamak Caddesi’ne paralel uzanan DüğünSokak’ta yer almaktadır. Bu bölge 3-4 katlı apartmanlarınbulunduğu bir konut bölgesidir. Bölgede konut üretimiCumhuriyetin ilk yıllarından itibaren başlamış, 1950’liyıllarda katlanarak artmıştır. 15 Cumhuriyetin ilk yıllarındaYenişehir semtinin kurulması ve bölgede başlayan imarfaaliyetleri sonucunda Mamak-Kayaş yönünde 1930yılında banliyö tren seferleri başlamıştır. 16 Aynı yıl hemSamanpazarı’ndan Cebeci’ye yol düzenlenmiş, hem deCebeci İstasyonu kullanıma açılmıştır. 17 1946 yılındaBelediye’nin dolmuşçuluğu bölgeye getirmesi ile birliktebölge kolay ulaşılabilir olmuştur. Bu tarihten itibarenCebeci ve Mamak yerleşimlerinde yoğun bir nüfusartışı yaşanmış, 18 nüfus profilinin belirlediği biçimde buyerleşimlerde orta ve alt gelir grubuna yönelik inşaatfaaliyetleri söz konusu olmuştur.Bu çerçevede Sadık Apartmanı orta- alt gelir gruplarınınyerleşim bölgesi olan bir semtte, imar kuralları vekullanıcının talepleri doğrultusunda şekillenmiş bir yapıdır.Ancak yine de yapının planlaması ve cephe düzenleriincelendiğinde, sınırlı olanaklar çerçevesinde tasarımilkelerinin tutarlı bir biçimde açığa çıktığı yapılardan birisiolduğu görülmektedir. Yapı <strong>Ankara</strong>’daki apartmanlaşmasürecini anlamak için veri olarak değerlendirilebileceknitelikte olup, konut tarihi açısından da önemli bir örnekoluşturmaktadır.DIPNOTLAR1. ) Bu yazı Doç. Dr. Nuray Bayraktar’ın yürütücü, Doç. Dr. Bülent Batuman,Dr. Umut Şumnu ve Tezcan Karakuş Candan’ın araştırmacı, Ece Akay, ElifSelena Ayhan, Y. Yeşim Uysal ve Didem Bahar’ın bursiyer olarak görev aldığı<strong>Ankara</strong>’da 1930-1980 Yılları Arasında Sivil Mimari Kültür Mirası: AraştırmaBelgeleme, ve Koruma Ölçütleri Geliştirme adlı TÜBİTAK projesi kapsamındayapılan araştırmalar ve elde edilen veriler sonucunda yazılmıştır.2. ) Sey, Yıldız, 1998. “Cumhuriyet Döneminde Konut”, 75 Yılda Değişen Kentve Mimarlık, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları ve Tarih Vakfı Ortak Yayını,İstanbul, s.285.3. ) A.g.e.4. ) 1946 yılında konut yapımı için kredi vermek üzere Emlak ve EytamBankası kurulmuş, Bina Yapımı Teşvik Kanunu ile boş arsaların konutsuzvatandaşa tahsisi sağlanmaya çalışılmış, ancak bu konuda önemli birilerleme kaydedilememiştir. Aynı kanun ithal malzemelerin temininde vergiindirimleri ile de konut üretimini desteklemiştir. A.g.e.5. ) Balamir, Murat, 1975. “Kat Mülkiyeti ve Kentleşmemiz”, ODTÜ MimarlıkFakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Sonbahar 1975, <strong>Ankara</strong>, ss.295-318.6. ) Balamir, Murat, 1975. “Kat Mülkiyeti ve Kentleşmemiz”, ODTÜ MimarlıkFakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Sonbahar 1975, <strong>Ankara</strong>, ss.295-318.7. ) Sey, Yıldız, 1998. “Cumhuriyet Döneminde Konut”, 75 Yılda Değişen Kentve Mimarlık, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları ve Tarih Vakfı Ortak Yayını,İstanbul, s.285.8. ) A.g.e. s. 287.9. ) Balamir, Murat, 1975. “Kat Mülkiyeti ve Kentleşmemiz”, ODTÜ MimarlıkFakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Sonbahar 1975, <strong>Ankara</strong>, ss.295-318.10. ) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, 1964. “1964 Yılında Türkiye’de İnşaatFaaliyetleri”, Arkitekt, Cilt 35, Sayı 319, İstanbul, ss.51-52.11. ) A.g.e.12. ) A.g.e.13. ) Bu dönemde disiplinlerarası ayrışma olmadığından, <strong>mimarlar</strong>ındışında, inşaat mühendisleri ve teknik elemanlar mimari projelere imzaatabilmektedir. Suat Ağralı da mimarlık formasyonu almamıştır. Ancak yine debu dönemde tasarımın ve projenin sorumluluğunun farklı teknik elemanlartarafından üstlenilmesi oldukça yaygındır. Bu sebeple Sadık Apartmanınıntasarımının kime ait olduğu net bir biçimde ortaya çıkamamaktadır. Bknz.Şumnu, Umut, 2013. “Adnan Canbek ve Boylu Apartmanı”, Bülten Nisan 2013,Sayı: 105, TMMOB <strong>Mimarlar</strong> <strong>Odası</strong> <strong>Ankara</strong> <strong>Şubesi</strong> Yayınları, <strong>Ankara</strong>, ss. 25-28.14. ) Bu dönemde <strong>Ankara</strong>’da bahçe duvarlarının da projesi hazırlanarak, buprojeye ruhsat alınmaktadır. Aydın, S., K. Emiroğlu, Ö., Türkoğlu, E. & D. Özsoy,2005. Küçük Asya’nın Binyüzü: <strong>Ankara</strong>, Dost Kitabevi, <strong>Ankara</strong>,15. ) Bu durum <strong>Ankara</strong>’da 1930-1980 Yılları Arasında Sivil Mimari KültürMirası: Araştırma Belgeleme, ve Koruma Ölçütleri Geliştirme Projesonuçlarından anlaşılmaktadır.16. ) Aydın, S., K. Emiroğlu, Ö., Türkoğlu, E. & D. Özsoy, 2005. Küçük Asya’nınBinyüzü: <strong>Ankara</strong>, Dost Kitabevi, <strong>Ankara</strong>, s. 446.17. ) A.g.e., s. 402.18. ) A.g.e., s. 551.KAYNAKÇA• ------, 1963. “1. Beş Yıllık Kalkınma Planında Konut Sektörü”, Arkitekt, Cilt32, Sayı 312, İstanbul, ss.135-139.• Aydın, S., K. Emiroğlu, Ö., Türkoğlu, E. & D. Özsoy, 2005. Küçük Asya’nınBinyüzü: <strong>Ankara</strong>, Dost Kitabevi, <strong>Ankara</strong>.• Balamir, Murat, 1975. “Kat Mülkiyeti ve Kentleşmemiz”, ODTÜ MimarlıkFakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Sonbahar 1975, <strong>Ankara</strong>, ss.295-318.• Sey, Yıldız, 1998. “Cumhuriyet Döneminde Konut”, 75 Yılda Değişen Kentve Mimarlık, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları ve Tarih Vakfı Ortak Yayını,İstanbul, ss.273-300.• Şumnu, Umut, 2013. “Adnan Canbek ve Boylu Apartmanı”, Bülten Nisan2013, Sayı: 105, TMMOB <strong>Mimarlar</strong> <strong>Odası</strong> <strong>Ankara</strong> <strong>Şubesi</strong> Yayınları, <strong>Ankara</strong>, ss.25-28.• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, 1964. “1964 Yılında Türkiye’de İnşaatFaaliyetleri”, Arkitekt, Cilt 35, Sayı 319, İstanbul, ss.51-52.ankara'da sivil mimari bellektmmob <strong>mimarlar</strong> <strong>odası</strong>ankara şubesi
Leman Cevat TomsuTürk Mimarlığında Bir Öncü 1913-1988Mimarlığa Emek Verenler Dizisi, No: 6Yazar:Neslihan Türkün Dostoğlu, Özlem Erdoğdu ErkarslanYayınevi:Yayın Yılı: Nisan 2013Sayfa Sayısı: 118<strong>Mimarlar</strong> <strong>Odası</strong> Yayınları61Mimarlığa Emek Verenler Dizisi’nin altıncı sayısı olan bukitap Leman Cevat Tomsu’nun yüzüncü yıl dönümünderaflardaki yerini alıyor.7 Haziran 1913 tarihinde doğan Tomsu, 1934 yılında GüzelSanatlar Akademisi Mimarlık <strong>Şubesi</strong>’ni bitiren iki kadınmimardan birisi olarak 1941 yılında Yüksek MühendisMektebi’ne (İTÜ) asistan olarak giriyor. Projeleri arasındaCerrahpaşa Poliklinik Binası, Samsun Merkez Bankası ProjeMüsabakası, Tozkoparan’da Bir Gazino Projesi, ŞehreminiHalkevi Projesi, Kayseri Halkevi Binası Projesi, <strong>Ankara</strong>Etlik’te Ev Projesi ve Gerede Halkevi Projesi bulunuyor.“Erkek egemen bir meslekte kadın olmak başlı başınazor bir durum iken, bu alanda ilk olmak daha büyüksorumluluk, cesaret ve özveri ister. Mimarlık mesleğininyapı ustalığına dayanan kökenleri, yaratıcı düşünceninfiziksel güçle veya başka bir deyişle, eril dünya ileözdeşleşmesinin en önemli gerekçesidir. Leman CevatTomsu’nun, 1934 yılında Münevver Belen ile birlikteGüzel Sanatlar Akademisi’nden mezun olarak mesleğegiriş öyküsü, Avrupa ve Amerika’daki diğer öncü kadın<strong>mimarlar</strong>ın öyküleri ile karşılaştırılırsa, Türkiye’deCumhuriyet ideolojisinin kadınların kamusal alanagirişlerini destekleyici politikalarının ne denliönemli bir ayrıcalık yarattığı görülebilir.kitap yorumBu kitapta Leman Tomsu yalnız ilk kadın mimarolma özelliği ile değerlendirilmemektedir.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönemlerineözgü toplumsal dinamiklerin okunması içinbireylerin, ailelerin geçmişleri eşsiz bir alandır.Leman Tomsu’nun biyografisi TanzimattanCumhuriyete, Anadolu’dan İstanbul’a uzananbir aile öyküsü ile Cumhuriyet dönemi ailetarihi çalışmaları açısından anlam taşımakta,aynı zamanda kadın tarihi açısından daCumhuriyet Türkiye’sinde kadınların kamusalyaşama girişlerinin özgün koşullarını ortayakoymaktadır”.(kitap arka kapağından)bülten 107haziran 2013kitap yorum
Change language