co⁄raf‹ b‹lg‹ s‹ - Anadolu Üniversitesi

2. Ünite - Mekânsal Düflünme27parçalar›n ak›fl› gibi ifllem görür ve verinin içsel anlam› iletim süreci ile ilgisiz halegelir. Bilgi veriden, belirli bir amaçla ilgili olarak bir derece seçme, planlama ve haz›rl›kuygulamas›yla farkl›lafl›r. Bilgi bir amaca hizmet eden ya da bir miktar yorumlamakat›lm›fl veriye verilen add›r. (Longley vd.2001, syf. 6)Veriden bilgiye geçifl yapabilece¤imiz üç mekânsal ba¤lam vard›r: yaflam boflluklar›,fiziksel boflluklar ve fikri (zihinsel) boflluklar. Her durumda, boflluk, veriyeanlam veren yorumlay›c› ba¤lam› sa¤lar.Mekânsal Düflünme ‹çin Üç Ba¤lam‹lk ba¤lam dört boyutlu mekân zaman›n ola¤an ya da fiziki co¤rafi dünyas›n›nba¤lam›d›r. Farkl› olarak mekânsal alg›lama, çevresel idrak, biliflsel haritalama vebenzeri flekilde adland›r›lan, bu ba¤lamda ise mekânsal düflünme, fiziki çevrede,kendi ve di¤er objeler aras›ndaki ve içindeki statik ve dinamik mekânsal iliflkilerleu¤raflma konusunda bir araçt›r. Sorunun alan›, Dünya’n›n yüzeyi ve yüzeyininyak›n›nda belirlenen ve milimetreler ve yüzlerce kilometre aras›nda çözünürlüktekonumlard›r.Bu bofllukta idraktir ve içinde yaflad›¤›m›z dünya hakk›nda düflünmeyi içerir.Yol bulma ve navigasyon gibi bofllukta gerçeklefltirdi¤imiz örnekler ile gösterilmifltir.Di¤er günlük aktivitelerimize de uzan›r: bas›l› talimatlar› kullanarak bir parçalarsetinden çocuk oyunca¤›n› monte etmek; tafl›ma kapasitesini azami dereceyeç›karmak için bir araban›n bagaj›n› düzenlemek ve alet edevat kullanarak bir köpekkulübesi yapmak, bir y›¤›n kereste ve tipik bir köpek kulübesinin nas›l oldu-¤unu gösteren genel bir model. Bu durumu yaflam alanlar›m›z›n co¤rafyas› fleklindeadland›rabiliriz.‹kinci ba¤lam, mekân - zaman’›n dört boyutlu dünyas› üzerinde infla edilmifltir,ancak bu durumda odak mikroskobikten, astronomik ölçeklere kadar de¤iflen görüngünündo¤as›, yap›s› ve ifllevinin bilimsel bir flekilde alg›lanmas›ndad›r. Bu,atomun yap›s›, Dünya’n›n yap›s› ve evrenin yap›s›d›r. Bu bofllukla ilgili bir idraktirve “dünya”n›n iflleme biçimi hakk›nda düflünmeyi içerir. Bu durumu fiziki alanlar›m›z›nco¤rafyas› fleklinde adland›rabiliriz.Üçüncü ba¤lam, düflüncelerimizin oda¤› olan- kendileri mekânsal ya da mekân›niçinde olmasa da mekân zaman koordinatlar› ile konumlara atanabilen ve buflekilde mekansallaflan kavram ve objelerle iliflki içindedir. Burada ana öncül objeleraras›ndaki veri iliflkisinin -örne¤in benzerlik ya da farkl›l›k, dizilifl s›ras›, ortayaç›kma zaman›- konumlara ve buna ba¤l› olarak objelerin boflluktaki düzenlemeleredönüfltürülmesidir.Sorunun alan› ve buna ba¤l› olarak bofllu¤un do¤as› belirli bir problemle tan›mlanmaktad›r.Bu, al›nacak olan kompakt vs. orta boyut arabalar›n, Avrupa dilleriaras›ndaki ailesel iliflkilerin, ya da bir gazetenin iki say›s›n›n tematik içeri¤ininsunuldu¤u gazete makalesi bofllu¤u olabilir. Bu boflluk ile olan idraktir ve soyuttakiboflluk vas›tas› ile öyle ya da onunla beraber düflünmeyi kapsar. Dilbilimselifadelerin, sorulara cevap vermek için, mekansal olarak düzenlenmifl dizilifllere dönüflmesiile örneklendirilmifltir ve buna ba¤l› olarak süreç, boflluktaki gelifltirdi¤imizkavramlar›n temsiline dayanmaktad›r.