bitki embriyolojisi laboratuvar kılavuzu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...

KONU 4 : M İKROSPOR ANA HÜCRELERİNDE MAYOZ BÖLÜNMENİN
İNCELENNIES (NliKROSPOROGENEZ )
Çiçekli bitkilerde mayoz hücre bölünmesi erkek ve di şi organlarda meydana gelir. Di şi
Organlarda makrospor ana hücreleri, erkek organlarda polen ana hücreleri mayoz bölünn ıe
geçirirler ( şekil 4 A-B). Mayoz bölünme bir redüksiyon bölünmedir, yani indirgenme olur.
Kromozom say ısı yar ıya iner.Böylece haploid yumurta hücreleri ile haploid polen hücreleri
meydana gelir.
Mayoz bölünme birbirini izleyen iki çekirdek bölünmesini içerir. Bunlardan birinde profaz farkl ıdır.
ve ana hücrenin kromozom say ıs ı yarıya iner. Diğeri ise, mitoz bölünme gibi cereyan eder. Mayoz
bölünme sayesinde canl ılardaki çe şitlilik meydana gelir. Buda, crosslng-over (gen değişimi) olay ı ile
gerçekle şmektedir. Kal ıtsal çe şitliliğin tek nedeni budur,
Deney 4: Mayoz bölünme çiçek açmadan önce tomurcuklarda meydana gelir. Anterler içinde çok
say ıda mayoz bölünme olur. Bu sebeple mayoz bölünme için anterler tercih edilir. Bunun için
Asphodelus albus (çiri ş otu) bitkisinin henüz aç ılmamış tomurcuklanndan anterler ç ıkarılır ve bir
gece aseto-alkolde tespit edilir, sonra % 70'lik alkolde iyice y ıkan ır. Parafin metodu ile kesitleri
alınarak incelenir ( şekil 4A-O).
PROFAZ I ( şekil 4 C-G)
a) LEPTOTEN: Kromozomlar ince iplikler halinde belli olmaya ba şlarlar. Üzerinde
kromemer tanecikleri belirir ( şekil 4-C)
b) ZİGOTEN: Homolog kromozomlar yan yana kromozom çiftleri te şkil ederler. Zigotenin
sonunda bu kromozomlar birbirine iyice yap ışır, tek bir kromozom gibi görünür. Bunlara
bivalent kromozom denir ( şekil 4-D).
e) PAKİTEN: homolog kromozomlarda kal ınlaşmalar görülür. Kromatitler aras ında parça al ış-
veri şi olur. ( Crossing-over ) Bazen bu fazda kromozomlar çekirde ğin bir tarafinda toplanarak
buket görünümü verir. Kromozomlar k ıvrılmaya devam ederler, boylar ı kısahr (şekil 4-E).
8