ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...

1.GİRİŞ Feride SIĞIRCI
tetrasiklin konsantrasyonları ile genlerin indüklenebildiği saptanmıştır. Direnç
genleri özel membran proteinleri (tet proteini) sentezlenmekte ve bu proteinler
aracılığı ile katyonlar ve tetrasiklin hücre dışına atılmaktadır. Aktif pompa sistemi
kinolonlar, makrolidler, azolid ve streptograminler, kloramfenikol ve β-laktamlara
dirençte de etkili olup birçok bakteride bulunur. Örneğin S. aureus ‘un norA geni bu
mekanizmayla kinolonlara dirençli duruma gelirken, E.coli aynı mekanizmayla
norfloksasin antibiyotiğine direnç kazanmaktadır (Mayer ve ark, 1995; Nikaido,
1994).
1.3.5.3. Alternatif Bir Metabolik Yolun Kullanılması
Bazı bakteriler hedef değişimlerinden farklı olarak ilaca duyarlı hedefe
gereksinimi ortadan kaldıracak yeni bir metabolik yol geliştirirler. Sülfonamid ve
trimetroprim direncinde böyle bir olay söz konusudur. Bakteriler folat sentez etme
yerine ortamdan hazır folat alma özelliği kazanabilir.
1.4. Ekstrakromozomal Genetik Yapılar
1.4.1. Plazmidler
Kromozom dışında, bakterilerin içinde bulunan, çift iplikli çoğunlukla
sirküler DNA yapısında, bulunduğu hücreye bazı önemli özellikler kazandıran,
replikasyon bölgesi nedeniyle bakteriden bağımsız replikasyon yapabilen ve bu
özellikleri başka organizmalara aktarma yeteneğinde olan ekstrakromozomal yapılara
plazmid adı verilmektedir (Bilgehan, 2000).
Plazmidler antibiyotikler ve ağır metallere direnç genlerinin yanında değişik
virülans faktörlerini de taşıyabilirler. R-plazmidi aynı anda bir veya daha çok sayıda
antibiyotiğe karşı direnç genlerini taşımaktadır. Direnç plazmidleri diğer duyarlı
bakterilere transformasyon veya konjugasyon mekanizmaları aracılığı ile geçerek
dirençliliğin yayılmasına neden olur (Gür, 1994).
15