Arabuluculuk Eğitim Katılımcı Kitabı 21 Kasım 2021

30
Arabuluculuk faaliyeti, tek arabulucu tarafından veya eş arabulucular tarafından
yürütülebilir. Eş arabuluculuk, iki veya daha fazla arabulucunun dâhil olması ile yapılan
arabuluculuktur. Eş arabuluculuk genellikle üç şekilde yapılabilir:
a) Ön koltuk / arka koltuk arabuluculuğu: Tecrübeli arabulucu süreçte liderlik eder;
daha az tecrübeli veya tecrübesiz arabulucu ise süreci izler ve kendisini rahat
hissettiği durumda sürece katılır.
b) İş bölümü yapılan eş arabuluculuk: Bu tip arabuluculuk değişik şekillerde
yapılabilir. Arabulucular konulara göre iş bölümü yapabilir veya her bir arabulucu
tek bir taraf ile ilgilenebilir.
c) Sıra ile yapılan arabuluculuk: Bu tip eş arabuluculukta arabulucular süreci sıra ile
yönetirler. Sıralama arabuluculuk aşamalarına göre yapılabilir. Yani her arabulucu
bir aşamayı yönetebilir veya bir arabulucu süreci yönetirken diğeri gözlem yapıp not
alır; gerekli gördüğü yerde veya uygun durumda sürece dâhil olabilir.
Arabuluculukta kullanılacak yöntem, arabulucuya, taraflara ve uyuşmazlık konusuna
göre farklılık gösterebilmekle birlikte; genelde beş aşamalı bir yöntem tercih edilir.
Öncelikle taraflar ve arabulucu sürece hazırlanır. Daha sonra süreç başlar.
Süreç boyunca arabulucu, taraflarla birlikte ve / veya teker teker görüşmeler yapar. Bu
görüşmelerde tarafların karşılıklı duygularının ve hukuki durumlarının anlaşılması
hedeflenir.
Arabulucu, her bir tarafla baş başa yaptığı görüşmelerde (caucus) uyuşmazlığı ve
uyuşmazlığın temellerini anlar; yani, inceleme yapar, taraflar arasında anlaşma aralığının
olup olmadığını tespit eder. Bu tespit sonrasında müzakere aşamasına geçilir. Son
aşama ise uyuşmazlığın çözümü mümkün olmuşsa gündeme gelen anlaşma veya
tarafların anlaşamaması ihtimalini de kapsayan sonuç aşamasıdır. Arabuluculuk
sürecinde taraflar arasında anlaşma imkânının olup olmadığının tespitine ve mümkün
olursa tarafların anlaşmaya ulaşmasına çalışılır.
Arabulucu, süreçte taraflara yardımcı olan kişidir. Ancak tarafların anlaşması
zorunluluğu yoktur; sürecin başarılı olması tarafların anlaşması ile ölçülmez. Zira sürecin
başarısı belirlenirken ”taraflar süreçten ve arabulucunun katılımından memnun mu,
zaman ve masraf konusunda azalma ve elde edilebilecek çözümlerde artış oldu mu,
taraflar arası iletişim ve ilişki gelişti mi, çözüme ulaşıldı mı, varılan anlaşma ne kadar
sürdü” gibi sorulara verilecek yanıtlar birer kriter olabilir ve tarafların anlaşmaya
varması, bu kriterler içerisinde sadece bir tanesidir.
Dolayısıyla esas olan, sürecin doğru bir şekilde işletilmesidir. Zaten bu durumda süreç,
genellikle anlaşma ile sonuçlanmaktadır. Deneyime ve profesyonelliğe dayanan bir
arabuluculuk surecinde, tarafların en azından bir dereceye kadar tatmin olması beklenir.
Ancak süreç olumsuz olarak da sonuçlanabilir. Bu durumda arabulucu, taraf ilişkisinin
korunması veya daha fazla bozulmamasına yönelik olarak çaba göstermelidir.
Taraflar, arabuluculuk sürecini daha sonra tekrar deneyebilir veya taraflar diğer
uyuşmazlık çözüm yöntemlerine başvurabilir. Bu konuda ayrıntılı bilgi ileride 10.
Modül’de verilecektir