Arabuluculuk Eğitim Katılımcı Kitabı 21 Kasım 2021

32
Ortaklığın Giderilmesi Uyuşmazlıkları: El birliği ile sahip olunan mallardaki ortaklığın
giderilmesi, tarafların çok sayıda olması veya iletişim eksikliği nedeniyle genellikle
anlaşma sağlanamadığından, sıklıkla karşılaşılan ve dava yoluna başvurulan
uyuşmazlıklardır. Bu davalarda, dava sonunda ortaklığa konu mallar icra yoluyla açık
artırmada satılarak bedeli ortaklar arasında paylaştırılır. Dava ve satış masrafları, satış
bedelinin önemli bir tutarının harcanmasına neden olur. Özellikle miras ortaklığında, aile
bireylerinin aile yadigârı olarak gördüğü malların satılması, maddi kayıplar yanında
manevi kayıplara da neden olabilir. Arabuluculuk yöntemi, bu uyuşmazlıkların tarafların
isteklerine uygun bir şekilde çözümünde katkı sağlar.
Aile Uyuşmazlıkları: Nişanın bozulması sonucunda hediyelerin iadesi ve maddi tazminat
istemleri, evliliğin devamı boyunca malların yönetimi, evliliğin devamı boyunca mallar
üzerinde tasarruf, evliliğin sona ermesi hâlinde mal paylaşımı, evliliğin sona ermesi
hâlinde tazminat ve nafaka, aile hukukuna ait arabuluculuğa elverişli alanlar arasında
yer alır. Aile uyuşmazlıkları, birbirine bağlı ve süreklilik arz eden ilişkiler içinde bulunacak
kişilerin taraf olduğu uyuşmazlıklardır. Bu tip uyuşmazlıklar, üzüntü verici ve sıkıntıları
artırıcı şartlarda ortaya çıkar. Bu uyuşmazlıklar sonucunda ayrılık ve boşanma,
çocukların velayeti konuları gibi ailenin bütün üyelerini etkiler (Avrupa Konseyi Bakanlar
Komitesi Aile Arabuluculuğu Hakkındaki R (98) 1 Sayılı Tavsiye Kararı madde 5).
Boşanmanın kendisi ve velayet arabuluculuğa elverişli değildir. Elbette taraflar velayet
konusunda hemfikir oldukları hususları hâkime iletebilirler. Bu durumda hâkim boşanma
kararı ile birlikte çocuğun çıkarlarını da düşünüp velayet konusunda bir karar verecektir.
Eğer çatışma çocuğu etkileyen bir boyuttaysa çocuğun yüksek yararına öncelik verilir 3 .
Hukuk uyuşmazlıklarının her biri açısından arabuluculuk, değişik özellikler gösterebilse
de arabuluculuğa ilişkin değerler ve hedefler ortaktır. Bununla birlikte, özellikle hukuki
arabuluculuk, ticari arabuluculuk ve aile arabuluculuğu düşünüldüğünde, arabulucunun
rolü ve yöntemin işlevi bakımından ciddi farkların bulunduğu gözlenir. Özellikle “aile
arabuluculuğu” eğitim ve kuralları itibariyle ayrıca incelenmeye muhtaçtır 4 . Aile
uyuşmazlıklarının doğası ve içeriği farklıdır. Ticari ve hukuki arabuluculuklarda
uyuşmazlık konusu ve taraflar özellikle borçlar hukuku ve ticaret hukuku hükümlerine
göre şekillenirken, aile arabuluculuğu aile hukuku alanında doğan uyuşmazlıklarda ve
bu kapsamda yer alan kişiler arasında gerçekleşir.
Arabulucu, taraflardan birinin süreci veya sürecin sonunda varılan anlaşmanın
sonuçlarını anlamadığı düşüncesinde ise öncelikle sürecin ve anlaşmanın sonuçlarının
anlaşılması için tarafsızlığını zedelemeden açıklamalar yapabilir. Ayrıca gerekli görürse, o
tarafa hukuki yardım almasını tavsiye edebilir.
3 Avrupa Konseyi’nin 1639 sayılı Aile Arabuluculuğu ve Cinsiyetler Arasında Eşitlik konusundaki
Tavsiye Kararı (madde 6).
4 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Aile Arabuluculuğu Hakkındaki R (98) 1 Sayılı Tavsiye Kararı.