9 Temmuz 1937; Makyevelizmin, kemalizme dönüştürülen

Bu çift 1921’den itibaren Doğu Dêrsim’de yaşadıklarına göre kendileri de
gelişmeleri görüyorlardı. 1921 ve sonrası Dêrsim üzerine düzenlenen seferlerde
oluşturulan her yönlü tahribatı gözlemliyorlardı. Merkezini Angora’ya taşıyan
ittihatçıların, yeni adlandırmayla kemalistlerin Dêrsim’deki sosyal, siyasal yapıyı
çözme, işbirlikçi bulma, istihbarat bağlarını güçlendirme, karakollar, köprüler,
yollar yapma, aşiret liderlerini Dêrsim’e özgü ulusal direnişden uzaklaştırma,
pasifleştirme çalışmalarından rahatsız oldukları, tahribatı en aza indirmeye
çalıştıklarını tahmin etmek zor değil.
Batı Dêrsim-Koçgirili bu çift T.C. siyasal sistemine, sömürgeciliğine karşı direniş
de olan Doğu Dêrsim bölgesini nasıl terk edebilirlerdi ? Yaşamları özgürlük
mücadelesi içinde geçmiş olan bu insanların bölgeyi terk etmeleri, halkı yalnız
bırakmaları hiç de kolay değildi. Gidişle kendileri sağ kalabilirlerdi. Kendi
gidişlerinden sonra gerçekleştirilecek soykırımın haberlerini duydukça devamlılık
arz eden bir huzursuz yaşamayacaklar mıydı ? Onlar kendi canlarını, dersim
insanının canından üstün görmezler.
Söylenilene göre bu çift ; Dêrsim'den ayrılmaları durumunda durumun yanlış
anlaşılabilinecegini, kaçmakla suçlanabileceklerini, ittihatçı-kemalistlerin bu gidişi
propaganda malzemesi olarak kullanabileceklerini düşünürler. Seyd Rıza'yla
düşünce alış verişinde, durum değerlenlendirmesinde bulunurlar. Seyd Rıza
rahat olmalarını, Alişêr Efendi'nin bütün işlemlerde kendisinin imzasını
kullanabileceğini belirtir. Dêrsim'den ayrılma güzergahını belirtir. Mêras, Dewa
Pile, Kerte Askerigy Palanas'tan Pırde Muti'ye kadar gece yolculuk yapmaları
gerekir.
Bu çiftin öldürülmesinde rol alan kişiler kimlerdi?
Brüksel’de görüştügüm küçük güneyli (Suriye’nin sömürgesi olan Kürdistan
parçası) İzzedin Zaxurani, Baytar Nuri Dêrsimi’nin kendisine; “Seyit Rıza bize
“Reyber haindir. Onu ortadan kaldırın”dedi. Biz Seyd Rıza’ya olan
saygımızdan dolayı isteğini yerine getirmedik. Rehber o ailedendi.
Kendisini öldüremezdik.” dediğini belirtti.
Reyberê Qopo; Seyd Rıza'nın kardeşinin oğludur.Alı Haydar Vezıroğlu nun
dedesıdır. T.C. yetkilileri kendisini ajanlaştırmışlardır. Bir yandan istihbarat
toplar, diğer yandan ulaşabildiği kişileri etkileyerek istihbaratçı, işbirlikçi
yapmaya çalışır.
Zeynel Top ; Ali Ağa’nın oğludur. Seyd Rıza'nın koruması altında büyür. Aileye
bağlıdır. T.C.'ye bağlı askeri güç Sin ile Hozat arasındaki alandadır. Bu güce 17'ci
karargah tümeni adı verilir. General Kamil komutanlığı yapmaktadır. Dêrsim'liler,
T.C. askeri güçlerine yönelik olarak saldırılar düzenlerler. Zeynel de bu
saldırılarda yer alır. Reyberê Qopo, Zeynel’in direnişçi gurupta yer aldığını
öğrenir. Kendisini korkutarak, çeşitli vaatlerde bulunarak T.C. lehine çalışmaya
ikna etmeye çalışır. Zeynel'e “ Durumun ordu mensuplarınca biliniyor. Bir şeyler
yapmazsan seni af etmezler. Devlete bağlı güçler Alişêr'in peşindeler. Onun
ortadan kalkmasıyla Dêrsim'in durumu da düzelecek. ” der.
Reyber’in amacı, Zeynel'in vasıtasıyla bu çiftin yaşamına son vermektir.
Böylelikle Abbasan aşireti yöneticileriyle Seyd Rıza arasında gerilim
29