tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü kobalt

Ağır metallerin endüstriyel atıklardan geri kazanımı konusunda geçmişte yapılan
araştırmalara bakıldığında petrol arıtma endüstrisinde, çeşitli yağ fraksiyonlarının
desülfürizasyonu için Mo, Co, V, Al gibi tehlikeli metalleri içeren katalizörlerin
geniş çapta kullanıldığı görülmektedir (Kar, 2005). Molibden içerikli katalizörler,
genellikle aktif katalizör olarak kullanılmaktadırlar ve sıklıkla düzenleyici olarak
kobalt bulunmaktadır. Ayrıca metallerin yüksek dağılımını sağlamak amacıyla γ-
Al2O3 kullanılmaktadır (Chin ve Hercules, 1982). Molibden katalizörlerinin en çok
kullanıldığı alan, petrokimyasallar ve petrol atıklarının desülfürizasyon işlemleridir.
Desülfürizasyon yönteminin uygulanmasının nedeni, petrol atıklarında bulunan
sülfürdioksidi (SO2) uzaklaştırarak elde edilecek olan ürünün rengini, kokusunu ve
stabilitesini geliştirmektir. Ayrıca molibden katalizörleri, kömürün sıvılaştırılıp
yüksek kalitede benzinlere dönüştürüldüğü ticari uygulamalarda kullanılmaktadır
(Haber, 1981).
Dünyada metaller için artan talep düşük tenörlü cevherlerden ve/veya kullanılmış
katalizör gibi ikincil kaynaklardan metallerin kazanımını gerekli kılmaktadır.
Kobalt ve molibdenin kullanılmış katalizör atıkları ve diğer atıklardan
hidrometalurjik süreçler ile kazanımı önemli bir gerekliliktir. Bunun nedenleri kısaca
şu şekilde sıralanabilmektedir:
1. Kobalt ve molibden çevreye zararlı olduğu bilinen metallerdir.
2. Piro-metalurjik süreçler boyunca kimyasal olarak SO2, CO2 ve diğer gaz
emisyonları gerçekleşmektedir.
3.Bu tür atıklar zehirlilik derecesi yüksek olan yapıya sahiptir (Marafi ve
Stainlaus, 2003). Bu atıkların içeriğinde bulunan V, Ni, Mo ve Co gibi
kimyasallar atık olarak bırakıldıkları bölgede akarsular tarafından doğal
nedenlerle kendine kendine liç şeklinde kimyasal reaksiyona girerek çevreyi
kirletmektedir (Furimsky, 1996).
4.V, Ni, Co ve Zn gibi temel metalleri içeren atıkların kazanımı bu atıkların
değerlendirilmesinde ekonomik bir seçenek olarak düşünülebilir
5.. Ayrıca atık olarak bırakılan bu maddeler içerisinde yüksek oranlarda Ni,
V, Mo, Co gibi metallerin varlığı tespit edilmiştir. Örneğin atık kül
2