tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü kobalt

Zhang (1989), etkili bir ayırma için ve kullanılmış HDS katalizöründen liç edilmiş
sulu sülfürik asit çözeltisindeki Mo, V, Al, Co, Ni gibi nadir elementlerin kazanımı
için PC 88 A kullanarak yeni bir çözücü ekstraksiyon metodunu ispat etmiştir.
İki farklı çeşit öğütülmemiş ve düşük sıcaklıkta kalsine edilmiş (Co/Al2O3 ve Mo-
Ni/Al2O3-SiO2) HDS katalizörü numunesinden Ni, Mo ve Co metallerinin seçimli
olarak kazanımı amacıyla iki aşamalı bir alkali-asit süreci ortaya atılmıştır (Angelidis
vd., 1995). Araştırma süresince reaksiyon zamanı, liç reaktifleri konsantrasyonu ve
reaksiyon sıcaklığı gibi sürecin kinetiğini belirlemeye yönelik çeşitli parametreler
araştırılmıştır. Sonuç olarak sodyum hidroksit ve sülfürik asit gibi düşük maliyetli ve
kolay elde edilebilen reaktiflerin kullanımı ile ayrı çözeltilerde %97 Mo ve %90-93
Ni ya da Co kazanımları elde edilmiştir.
Villarreal vd., (1999) kullanılmış PEMEX petrol katalizöründen katalizörün
öncelikle CS2 ya da organik çözücüler ile ön-zenginleştirmeye tabii tutulması
ardından sulu NH3 ve NaOH çözeltilerinin kullanıldığı liç süreci ile sodyum vanadat
ve molibdat yapısında vanadyum ve molibden kazanımını içeren iki aşamalı bir süreç
geliştirmişlerdir. NH3 ve NaOH çözeltilerinin farklı konsantrasyonları ve süreç
koşulları araştırılmıştır. Reaktiflerin kullanımı ile daha sonra yeniden kullanılabilen
bileşikler şeklinde %88’den %99’a varan vanadyum ve molibden kazanımları elde
edilmiştir. Bu metaller PEMEX için ekonomik olarak avantajı olan kabul edilmiş
farklı teknikler ile selektif olarak kazanılabilmektedir. X-Ray difraksiyonu
sonuçlarına göre katalizör: %39,62 Al2O3, %27,28 V2O5, %3,17 NiO, %1,92 MoO3,
%3,27 C, %6,55 SO3, %0,48 SiO2, % 0,08 Fe2O3, %0,07 MgO, %0,75 Na2O, %0,36
K2O, %0,13 P2O5 ve %0,01 TiO2 içermektedir. Öncelikle katalizör ethanol, benzene,
ve CS2 gibi farklı çözücüler ile yıkanmadan önce petrol içerikli malzeme katmanı ile
kaplanmaktadır. Çözücü, katalizör içerisinde akümüle olmuş önemli miktarlardaki
sülfürün kazanılmasını sağlamaktadır. Süfürlü çözücü daha sonra tekrar kullanılmak
üzere distile edilmektedir. Öğütülmüş katalizörün (her çözücüden 100 mL/10 gr
katalizör) kapalı bir tank içerisinde, oda sıcaklığında, 12 saat boyunca karıştırma ile
kimyasal reaksiyona girmesi ve ürünün oda sıcaklığında filtrasyonu ve kurutulması
sağlanmıştır. Yıkanan katalizör daha sonra elektrikli fırında farklı sıcaklıklarda
36