Roman nedir? Nasıl yazılır? - Derin Düşünce

Roman nedir? Nasıl Yazılır?
temel amacına ters düşen davranışlarda bulunurlar. Yazarın elinden kurtulur, denetim dışına çıkarlar.
Romancının yarattığı dünyanın insanları olmakla birlikte çoğunlukla o dünya ile uyum içinde
değildirler. Kendilerine tam bir özgürlük verilecek olursa, tekmeyi basıp romanı parça parça ederler,
çok sıkı denetim altında tutulacak olularsa, ölüp giderek öç alır(cansızlaşır), kitabı içten içe çürüterek
yok ederler.”[3]
Roman kahramanını yazar mı yaratır, romancı kahramanı üzerinde sonsuz yetkiye sahip midir ya da
roman kahramanı kendi kişiliğini yaratabilir mi? Uzayıp gider bu sorular. Cevaplar da değişiktir, kimi
yazarlar kahramanlarının özgür olduğunu kimileri de olmadıklarını savunur ki kahramanlar özgür
olsalar bile tıpkı gerçek bir insanı etkileyen çevre, zaman, olaylar… gibi sınırlandırmalara tabidir ve
bunlar da kahramanı sınırlayan öğelerdir. “Yapıtın bütünlüğünü bozmamak koşuluyla roman
kişilerinin özgürlüğü düşünülebilir. Ancak bu özgürlüğün sınırını geniş ölçüde romancının insana ve
yaşama bakış açısını belirler. İnsanı kavrayış, algılayış, somut ilişkiler içinde yansıtış, gücü belirler.”[4]
Mehmet tekin’in bu konudaki görüşü ise çok daha farklıdır, o “Bir hikâyeci veya romancının, anlatıyı
sürükleyecek kişiyi, anlatının niteliğine uygun olarak çizmesine, ona beşeri bir yapı kazandırarak
canlandırmasına karakterizasyon denir. Romancı, bu işlemi gerçekleştirirken, canlandırmak istediği
kişiyi, ait olduğu cinsin özelliklerini dikkate alarak çizer, ona bedensel ve ruhsal bir yapı kazandırır.
Sanıldığı gibi o, yaratmaz; karakterize eder.”[5]
Roman kişilerinin tip ve karakter olarak tanımına gelirsek Forster tip’i yalınkat kişi/flat, karakter’i ise
yuvarlak kişi/round olarak tanımladığı görülür. “Roman kişilerini yalınkat kişiler, yuvarlak kişiler diye
ikiye ayırabiliriz. Yalınkat kişilere 17.yy da Humour adı verilirdi. Bunlara kimi zaman tip, kimi zaman
karikatür de denilmektedir… Katıksız biçimiyle yalınkat roman kişisi tek bir nitelik ya da düşünceden
oluşur. Yapısına birden çok nitelik girdi mi kenarlardan kıvrılarak yuvarlaklaşmaya başlar. Gerçek
yalınkat kişilerin her biri tek bir cümleyle dile getirilebilir… Yalınkat kişilerin bir büyük yararı, romanda
ne zaman ortaya çıksalar kolayca tanımlanabilmeleridir. Bir kez okuyucuya tanıtıldılar mı, bir daha
tanıtılmaları gerekmez. Hiçbir zaman yazarın denetiminden çıkmazlar… Yalınkat roman kişilerinin
ikinci yararı, okuyucunun bunları sonradan kolayca anımsayabilmesidir. Olayların etkisiyle
değişmediklerinden, okuyucunun aklında değişmez bir biçimde yer ederler. İçinde yer aldıkları
romanlar unutulsa bile onlar yaşamaya devam ederler. Bu biçimde tanımlanan roman yöntemi
elbette gerçek yaşam öyküleri için kötü bir yöntemdir. Çünkü hiçbir insan basit değildir… Tek yanlı
yalınkat kişiler yaratmak, çok yönlü yuvarlak kişiler yaratmak kadar büyük bir başarı değildir. Yalınkat
kişiler arasında en iyileri güldürücü olanlarıdır.” [6] Charles Dickens’in David Copperfield ile Pip gibi
kahramanları flat tipe örnek olarak verilebilir.
Yuvarlak kişiler ise “her gördüğümüzde bize değişik tatlar verebiliyorlar. Konuşmalarında tastamam
kaynaşabilip, görünürde herhangi bir çaba harcamadan birbirlerinin içlerini ortaya dökebiliyorlar. Bu
kişiler hiçbir zaman önceden tasarlanmış bir rolü oynamıyorlar… Yuvarlak kişiler olay örgüsünün
dayattığı bütün zorlukları sırtlayabilecek güçtedirler. Bir roman kişisinin çok yönlü olup olmadığını
anlamak için inandırıcı bir biçimde bizi şaşırtıyor mu, şaşırtmıyor mu ona bakarız. Eğer hiç
şaşırtmıyorsa yalınkattır. Şaşırtabiliyor da inandırıcı olamıyorsa yuvarlaklık taşıyan yalınkat kişidir. Çok
yönlü kişi yaşamın (roman içinde yaşamın hesaba kitaba uymayan değişkenliğine sahiptir.” [7] Bu tek
boyutluluktan çok boyutlu yapıya geçiş ise modern romanın bireyi esas alan yapısından sonra
gerçekleşmiş, realistlerin bireye yaklaşımları ile de kişiler “hâkim bir eğilimin (tutkunun, aşkın, kinin
vs.) somut bir örneği yahut gölgesinde silik bir şahsiyet” olmaktan kurtularak “olayların içinde ve
hayata daha yakın”[8] olmuşlardır. Dostoyevski’nin bütün kahramanları, Marcel Proust’un
Guermantes Düşesi ve Saint Loup’u, Flaubert’in Madame Bovary’si round karakterlerden bazılarıdır.
www.derindusunce.org Fikir Platformu
52