Roman nedir? Nasıl yazılır? - Derin Düşünce

Roman nedir? Nasıl Yazılır?
gereçlerin ve asıl önemlisi yazarın kurmacaya ilişkin tasarımının da belirleyiciliğini göz ardı etmemek
gerekiyor.[5]
Fiktif bir dünyanın gerçeği tarihi ve yaşanan andan farklıdır. Aktaş’ın dediği gibi, “Gerçek dediğimiz
şey, değişikliğe uğrayarak edebi eserin içine girer. Bunun için de hayatın gerçeği ile sanatın gerçeği
birbirinden farklıdır. En gerçekçi olduğu iddia edilen edebi eserler dahi yaşanmış olanı değil, gerçeğe
uygun olanı dikkate sunar.”[6] Kurmaca metin tam olarak gerçeği yansıtmayacaktır ama “gerçeği
birebir de yansıtsa edebilik iddiasında olan eserler vardır, özellikle Postmodern’de.”[7] Roman
dünyasıyla gerçek dünya arasındaki bağlantı, ya taklite(representation) ya da temsile(illustration)
dayalı olarak gerçekleşir. Bazı romanlarda karakterlerin gerçek insanlara, olayların da gerçek
hayattaki olaylara benzeyişleri, herhangi bir bakımdan anlamlı değildirler; bunlar, sadece roman
dünyasındaki olaylara, okuyucunun dikkatini çekmek için vardırlar.[8] Bu da okuyucu ile roman
dünyası arasında bir bağ kurulmasına ve okuyucunun kendi gerçek dünyasına benzeyen bir dünyayı
somutlamasına yardımcı olur. Flaubert Louise Colet’e yazılmış bir mektubunda “Emin olunuz ki bir
yazarın yarattığı her şey gerçektir… Benim zavallı Bovary’m, hiç şüphesiz ki şu anda Fransa’nın her
kasabasında ıstırap çekiyor ve ağlıyor.” diyerek gerçeğe uygun roman karakterinin ve onun
dünyasının kendi gerçek dünyamızda örnekleri olduğunu ve eserinin gerçek dünyayı temsil ettiğini
ifade etmektedir. Gerçekte Bayan Bovary fiktif dünyanın bir gerçeği, gerçek dünyanın ise fiktif bir
gerçeği olarak karşımıza çıkar. Roman gerçekliği konusundaki diğer bir açı da Kundera’dan gelir.
“Roman gerçekliği değil varoluşu inceler. Varoluş ise bitmiş bir şey değildir; varoluş, insani
olabilirliklerin alanıdır, insanın olabileceği her şey, yapabileceği her şeydir.”[9] diyerek, romancının
olmuş olan üzerinden değil, olabilir olan üzerinden kendi varoluş haritasını keşfederek çizeceğini
belirtir.
Gerçeğe ilişkin görüngülerin algılanışı, duyumu, tasarımı, yeniden üretimi, yazınsal dönüşümü,
düşlemi… Çoğu şiirin alanında koşturmasına karşın, imgenin roman sanatında tuttuğu yer, bazen onu
çözümlemeden romanın yapısal özelliklerini anlamayı güçleştirecek ölçüdedir. Roman estetiği içinde
imge, gerçekliği düzenlenen görüngülerin zihinsel- düşünsel kuruluşudur. Yeniden üretilmek üzere,
görsel duyumlar sunar roman gerçekliğine. Yazınsal gerçekliğin özgür isteminin, düşlemin,
gerçeküstünün oluşturduğu yansımalar da yazınsal imgeler olarak kurmacayı oluşturur[10] diyen
Gümüş, romanda düşselliğin yazınsal gerçekliğe taşınan yaşantısal gerçekliğin başka bir tür gerçekliğe
dönüştüğünü, yeniden üretildiğini dile getirmektedir. Bunu Kundera, “Romanın gövdesine girerken,
düşünceler öz değiştirir. Romanın dışında, insan doğrulamalar, kesinlemeler alanında yer alır: Herkes
söylediğinden emindir; politikacısı, filozofu, kapıcısı. Roman alanında doğrulama yapılmaz. Burası
oyunların ve varsayımların alanıdır… Bir kez romanın bünyesine girmeyegörsün, düşüncenin özü
değişir; dogmatik bir düşünce varsayımsal olur.”[11] şeklinde açıklamaktadır.
Kurmaca bir eserde iki önemli yapı öğesi vardır. Bunlardan birincisi, yaşantıdır. “Yaşantı, gerçek
katmanın bir boyutudur ve yazarın eserini kotarmada yararlandığı ana malzemelerden biridir… Öte
yandan birçok yazar, ilk ürününde kendi hayatını, kendi yaşantılarını anlatarak yaşantı edebiyatı
örneği verir, ama yaratıcılıkta ilk basamağı atlayıp kendini kahramanın yerine koyma, düşünce
dünyasından yararlanma düzlemine geçmemek, çoğu kez yazarın olgunlaşma yeteneği olmadığını
gösterir.”[12] İkinci yapı öğesi, okuyarak kazanılan bilgi ve düşüncelerin kurmacada kullanılmasıdır.
“Eserlerini gerçek yaşantıdan çok düşünceye, okuyarak elde edilen bilgilere dayandıran yazar ve
şairlerin ürünleri için düşünce edebiyatı terimi kullanılır. Kurmaca bir eserde amaç, düşünceyle
gerçekliği edebiyatın somut tarzında birleştirebilme gücüdür.”[13]
Romanda gerçeklik anlayışının karşımıza çıkardığı bazı sorunlar vardır. Rene Wellek, Edebiyat
Tarihinde Realizm” adlı çalışmasında bu konuya değinirken bu sorunları dile getirir: “…realizm tuzağı,
www.derindusunce.org Fikir Platformu
69