Roman nedir? Nasıl yazılır? - Derin Düşünce

Roman nedir? Nasıl Yazılır?
alanların işidir. Gerçekçi bir karakter ve dünya yaratmak için yazar, özelden genele, fertten tipe doğru
evrensel boyutlar kazandıran taklitçi/mimetik teknikleri kullanmalıdır. Bunu yaparken üç aşamayı
takip eder. Yazardan geçerek romana yansıyan gerçek; belli ve sınırlı bir gerçeğin kayıt edilmesi; belli
ve sınırlı gerçeğe benzeyen bir gerçeğin yaratılması ve gerçek hakkında genellemeler yapılması. Yani
gerçeği ne kadar yeterli taklit edebilirseniz ona o kadar çok yaklaşabilirsiniz. Realistlerin yapmaya
çalıştığı da bu olmuştur, hayatı idealize etmek yerine gerçekçi bir şekilde tasvir etmişlerdir. Gerçeğe
uygun karakter çizmenin zaman ve mekan kaydı olmaksızın evrenselinsan tabiatına sadık kalmakla
mümkün olacağını ifade eden Fielding’e katılan Walter Scott’un görüşüne göre gerçeğe uygun
karakter çizmenin kaynağı gerçeğin kendisidir ve karakter hem ferdi hem de evrensel insani nitelikleri
temsil etmelidir.
Kurmaca içinde temsili/sembolizmi kullandığınızda gerçeklik anlayışı tamamen değişir. Amaç gerçeği
olduğu gibi taklit etmek değil, onun bazı yönlerini ifade etmektir. Bu da tarihi, psikolojik ve sosyolojik
gerçeklerden çok metafizik ve ahlâki yönlerle ilgilidir. Bir karakteri psikolojik veya sosyolojik açıdan
işlediğinizde daha fazla gerçeğe yaklaşabiliriz. Gerçekle roman dünyası arasındaki ilişki temsili
olduğunda ise semboller muhafazakâr ve geleneksel oluşlarına göre veya geleneksel olmayıp kişisel
oluşlarına göre farklılık gösterirler. Yine de karakterlerin gerçek karakterlere, olayların gerçek olaylara
benzeyişleri çok da anlamlı değildir, bunda amaç okuyucunun dikkatini çekmektir. Bir kurmaca
karakteri gerçek bir insanı ya da tipi temsil eder, ne de metafizik bir kavram ve manayı sembolleştirir.
Kurmaca karakter sadece insan şekline ve niteliklerine bürünen, kurmaca olay yaşanmış ya da
yaşanabilir izlenimi veren ve yazarın gerçeklik süzgecinden geçtikten sonra kayıt altına alınan,
yeniden yaratılan ve hakkında genellemeler yapılan bir kavram olarak karşımıza çıkarlar.[20]
Farklı bir bakış açısı da Pospelov’dan gelir. 19.yy.da Puşkin ve Belinski ile başlayan ve 20.yy.da
Toplumsal Gerçekçilikle devam eden gerçekçilik anlayışından bahsederken şu noktaların üzerinde
özellikle durur.
Başlangıçta eleştirmenler, insan karakterinin gösteriminde tek yönlülüğün aşılması ve gerçekçiliğin
karakteri çok yönlü gösterebilme yetisini görüyorlardı. Bu çok yönlülük Puşkin’e göre, olaylar, koşullar
ve durumların içlerindeki çeşitli ve çok yönlü karakterlerin yazar tarafından açılıp geliştirilmesi ile
sağlanacaktı. 19.yy.ın ortalarında insan doğasına ilişkin maddeci kavrayışla sanatsal karakterin, nesnel
toplumsal-tarihsel koşullara ve durumlara bağlı bulunduğu fikri kabul gördü. Gerçekçi edebiyatta
karakterler ile toplumsal durum ve koşullar arasında var olan karşılıklı etkileşimin tam ve doğru olarak
açıklanabilmesi için gerekli temeli tarihsel somuttan giden ve insanın özünü toplumsal ilişkiler bütünü
olarak belirleyen ve ardından bu ilişkilerin kendilerini de bilimsel olarak açıklayan bir kuram
sağlayabildi. Bu noktada Engels’in görüşü, yaşamın yansıtılışındaki gerçekçilik ilkesinin özgül niteliği,
meydana getirilen karakterlerin temel, asal ilişkilerinin ve özelliklerinin, tipik durum ve koşulların
belirleyiciliği ve koşullayıcılığı içinde verilmesinde yatmaktadır, şeklindedir. Yani bir karakter tipik bir
durum/koşul içinde ne kadar gerçeğe uygun yansıtıldıysa o kadar gerçekliğe yaklaşılmıştır. Bu noktada
devreye bir de yazarın dünya görüşü girmektedir. Yazarın dünya görüşü, Dobrolyubov tarafından
dünyaya bakış ve kuramsal görüşler olarak ikiye ayrılmış, gerçekliğe vardıranın yazarın dünyaya bakışı
olduğunu ifade etmiştir. Yazarın dünya görüşü incelenirken, bunun zorluğu göz önünde tutulmalıdır.
Yazar kendi soyut kuramsal düşünüşünde, toplumun gelişim perspektifine ve belirli toplumsal
katmanların bu gelişimde oynayabilecekleri role ilişkin yanlış kavrayışlardan hareket etse de bu
toplumsal katmanların yaşamını, düşünsel olarak doğrudan, dolaysızca yakalamada ve
değerlendirmede yani dünyaya bakışında yazar, onların gerçeklikteki yaşamlarının, zayıf ve güçlü
yanlarının, daha doğru ve somut yansıtılışına da varabilir. Gerçekçilik ancak, kahramanların kişilikleri,
yalnızca yazarın soyut fikirlerinin bir gösteriminden ibaret kalmayıp yaşamın yasalıklarını kendilerinde
cisimleştiren figürler niteliğinde oldukları zaman vardır. Bu olsa dahi gerçekçi olmayan yansıtış da
www.derindusunce.org Fikir Platformu
71