agrobiznesi 69 - KASH

4 Agrobiznesi
7 shtator - 20 shtator 2007
ALBSHKENCA
Prishtina mbledh shkencëtarët shqiptarë të bujqësisë nga e gjithë bota
Konferencë mbarëkombëtare e shkencave bujqësore
Konferenca e shken
cave te bujqesise
dhe mjedisit i zhviloi
punimet e saj ne pasditen
dt. 15.08.2007 ne nje nga
uditoret e fakultetit teknik te
niversitetit te Prishtines.
unimet shkencore te paraqiura
per referim u organizuan
e dy sesione, te cilet u drejuan
nga Prof. As. Dr. Ardian
aci dhe Prof. As. Dr. Evan
roco.
Sesioni i pare i zhvilloi
punimet nga ora 15.00-
7.00. Ne kete sesion, u
paraqiten kater ligjerata:
1. Sinaj, Sokrat: Teknikat
zotopike ne percaktimin e
isponibilitetit te elementeve
shqyes per bimet: rasti i fosorit
dhe zinkut. Swiss Federl
Institute of Technology,
witzerland (Zvicer).
2. Rroço, Evan; Maçi, Arian:
Përdorimi i metodës së
lektro Ultra Filtrimit në përaktimin
e sasive të azotit që
uhen përdorur në bimën e
isrit. Universiteti Bujqesor
Tiranes.
3. Qafoku, Niko: Ngarkea
elektrike e siperfaqes se
oloideve dhe roli i saj ne adorbimin
e specieve kimike.
acific Northwest National
aboratory, Richland, Washngton,
SHBA.
4. Tabaku, Vath; Ramadani,
Naim: Pyjet e dushqeve ne
Kosove dhe mundesite per nje
qeverisje te qendrueshme dhe
multifunksionale te tyre.
Fakulteti i Pyjeve, Universiteti
Bujqesor i Tiranes.
Cdo ligjerate zgjati 25 min.
Interesi per punimet e paraqitura
ishte i madh. Pati pyetje
dhe diskutime interesante
nga te pjesemarresit. Per
efekt kohe sesioni i pare i
vazhdoi pastaj punimet me
kumtesa.
Ne pushimin midis dy sesioneve
u paraqiten dhe u diskutuan
disa postera. si:
Zeneli, Gazmend; Gershenzon,
Jonathan; Krokene,
Paal; Christiansen, Erik; Erbilgin,
Nadir: There is more
to it than its name says: Methyl
Jasmonate is involved in
signalling pathway in induced
chemical defence in Norway
spruce (Picea abies Karst.)
(Gjermani)
Libohova Zamir: The prediction
of soil moisture distribution
for small catchment
by the distributed hydrology
soil vegetation model (DHS-
VM).
Ne sesionin e dyte te zhvilluar
nga ora 17.30- 19.30
u paraqiten 10 kumtesa nga
16 gjithesej te parashikuara.
Kumtesat e paraqitura ishin:
1. Maçi, Ardian; Qafoku,
Niko: Problematika e akuulimit
te nitrateve ne bimet
perimore dhe rreziku per konumatorin.
Universiteti
Bujqesor i Tiranes, Pacific
Northwest National Laboratory,
Richland, Washington,
SHBA.
2. Rroço, Evan; Gjeloshi,
Gjovalin: Përdorimi i një
modeli të thjeshtë matematikor
në përcaktimin e zonave
ku mund të mbillet kiwi (Aktinidia
deliciosa) në Shqipëri.
Universiteti Bujqesor i Tiranes.
3. Laçej, Fatmir; Muja,
Ibrahim; Ahmeti, Tahir, Luma,
Muzafer; Lokaj, Miftar:
Menaxhimi i insekteve demtues
skolide ne llojin hormoq
(Picea abies) ne Malet e Junikut
(Deçan) te Kosoves
(U.B.T. Fakulteti i Shkencave
Pyjore, A.P.K. Prishtine,
A.P.K. Peje).
4. Fetahu Shukri dhe Aliu
Sali: Efektet e bashkeveprimit
genotip- mjedis ne shterpesine
e hibrideve te misrit.
Fakulteti i Bujqesise, Univeristeti
i Prishtines.
5. Aliu Sali, Fetahu Shukri
dhe Salillari Adem: Vleresimi
i parametrave agronomik
dhe cilesor te kultivareve te
grurit te mbjellur ne kushtet
klimatike te Kosoves (Universiteti
i Prishtines, Universiteti
Bujqesor i Tiranes).
6. Muhamet ZOGAJ,
Agran HALIMI, Xhevdet
ELEZI: Aplikimi i GIS-it në
hulumtimin e tokës në Kosovë.
7. Mr. sc. Agran HALIMI;
Inxh. Muhamet ZOGAJ; Prof.
dr. Xhevdet ELEZI
Hulumtimi i metodës më
të përshtatshme për përcaktimin
e azotit mineral në
tokat e Kosovës
8. Anton Shala. Rritja dhe
zhvillimi i pemëve ecuri e një
tersie të jetës në molla
9. R. Kastrati, M.A. Kamberi,
A. Kryeziu, N. Mestani
dhe B. Pllana. Përbërja
kimike e lëndëve të para dhe
përzierjeve për pula të importuara
dhe të prodhuara në Kosovë.
Fakulteti i Bujqësisë
dhe Veterinarisë, Universiteti
i Prishtinës.
10. Bashkim Kabashi:
Tokat e territorit te Kosoves,
pjelloria e tyre , menyra e
shfrytezimit aktual dhe perspektiv.
(Universiteti i Prishtines).
Ne lidhje me ligjeratat dhe
kumtesat qe nuk u mbajten
nga autoret per arsye mosprezence,
Keshilli Drejtues
i Institutit vendosi ti heqe ato
nga programi i konferences.
Gjate zhvillimit te punimeve
ne te dy sesionet pati
diskutime te shumta nga
pjesemarresit. U shkembyen
informacione dhe eksperinca
tek njeri tjetri. Pati gjithashtu
edhe propozime per bashkepunime
konkrete ne formen
e projekteve per te
ardhmen.
Konferenca per bujqesine
dhe mjedisin i mbylli me sukses
punimet e saj brenda
dites.
Gazeta te ndryshme te Kosoves
e pasqyruan gjeresisht
kete aktivitet. Ne vazhdim po
japim shkrimet e dy prej tyre.
KOHA DITORE
Dt.16 gusht 2007
Filloi takimi i dytë i institutit
Alb-Shkenca
Alb-Shkenca me shtatë
konferenca për dy ditë
Më shumë se 200 shkencëtarë
dhe studiues shqiptarë
do të paraqesin më
shumë se 150 kumtesa në 7
konferenca shkencore të
fushave të ndryshme si: albanologji,
drejtësi, ekonomi, inxhinieri,
teknologji dhe informacion,
mjekësi dhe shkenca
natyrore
Më shumë se 200 shkencëtarë
dhe studiues shqiptarë
të fushave të ndryshme
janë mbledhur në
takimin e dytë të institutit
Alb-Shkenca. Për dy ditë në
këtë takim, mbahen konferenca
në fushat e shkencave shoqërore,
natyrore e teknike.
Instituti Alb-Shkenca është
një organizatë shkencore, e
pavarur, e cila qëllim kryesor
ka mbështetjen, zhvillimin
dhe forcimin e shkencës shqiptare,
duke bashkëpunuar
dhe duke bashkërenduar aktivitetin
e saj me institucione të
tjera që ushtrojnë veprimtarinë
e tyre në këtë fushë.
Sipas Jahja Kokajt, kryetar i
Komitetit Organizativ të Konferencës,
qëllimi i këtij instituti,
që dikur ishte një forum
virtual, tashmë po realizohet
dhe me formimin e dy selive
të Alb-Shkencës, njëra në Tiranë
dhe tjetra në Prishtinë.
150 kumtesa në tema të ndryshme
dhe fusha të ndryshme
shkencore, bashkëpunime dhe
takime shkencëtarësh e studiuesish
që veprojnë nëpër
vende të ndryshme të botës
janë rezultat e takimit të dytë
të institutit Alb-Shkenca. Ky
takim, sipas Begzad Baliut,
nënkryetar i institutit Alb-Shkenca
në Prishtinë, i krijon
Prishtinës për herë të parë
një prezencë të madhe shkencëtarësh
e studiuesish shqiptarë.
“Për herë të parë Kosova
mund të shfrytëzojë një
potencial të jashtëzakonshëm
studiuesish të cilët mbajnë
ligjërata në universitete evropiane
dhe amerikane”, ka
thënë Baliu. Ndërkaq për Bujar
Dugollin, Ministër i
Tregtisë, ky aktivitet dëshmon
se intelektualët janë ata
që mund të bëjnë lëvizje
pozitive në një shoqëri. “Ky
aktivitet i sotëm është për të
dëshmuar se mendjet intelektuale
duhet të jenë çdo herë
në qendër të vëmendjes dhe
ata duhet të jenë ata që lëvizin
drejt ngritjeve kulturore e shkencore
të popullit në
pergjithesi”, ka thënë Dugolli.
Në ditën e parë të kësaj
konference dyditore, temë
bosht ka qenë “Kahet e zhvillimit
të shkencës shqiptare”,
në të cilën studiues nga Kosova,
Shqipëria e Maqedonia
vunë në pah rrugën nëpër të
cilën ka kaluar shkenca shqiptare,
reformat e domosdoshme
për përmirësimin e
gjendjes së saj në të ardhmen.
BOTA SOT
Dt.16 gusht 2007
Prishtinë, 15 gusht
Instituti Alb-Shkenca
mbledh në Prishtinë shkencëtarët
shqiptarë nga e
gjithë bota
Shkencëtarët shqiptarë
nga të gjitha trojet etnike shqiptare
janë mbledhur të
mërkurën në Prishtinë në një
takim për të përcaktuar kahet
e zhvillimit të shkencës shqiptare
dhe për ta nxjerrë atë
nga letargjia dhe mungesa e
vlerave. Për dy ditë rresht shkencëtarët
sikur kanë lënë në
hije Seminarin Ndërkombëtar
për Gjuhën, Letërsinë dhe
Kulturën Shqiptare.
Në fakt ky është takimi i
dytë i Institutit Alb-Shkenca,
por ky është më masivi që nga
themelimi i tij më 2004, nga
një grup intelektualësh që veprojnë
kryesisht në vendet
perëndimore.
Në hapjen e takimit në Hotelin
Grand kanë marrë pjesë
mbi 100 intelektualë nga e
gjithë bota, ku pas ligjëratës
kryesore të prof.dr.Jahja
Kokaj, është hapur edhe debati
për të shfaqur vështirësitë
me të cilat po ballafaqohet
shkenca shqiptare.
Kokaj foli në konktest të
reformave në universitet në
frymën e Bolonjës, sipas të
cilit procesi duhet të jetë
gjithpërfshirës dhe shumë shtresor.
Ai kërkoi respektimin
e kodit etik të shkencës, duke
kundërshtuar plagjiaturat dhe
vjedhjet në shkencë, jo vetëm
në Kosovë, por në kontekst
global, në luftimin e së cilës
dukuri duhet të përfshihemi
edhe ne. “Ne mos jemi vetëm
shpenzues të shkencës, por
edhe gjenerues të saj”, tha
Kokaj, i cili është drejtor i
Qendrës laserike amerikane
në Kuvajt. Ai tha se duhet të
mendohet në gjenerimin e
vlerave shkencore dhe jo
vetëm në shfrytëzimin e tyre,
pra që të arrihet të krijohen
vepra shkencore dhe se për
këtë tha se Kosova dhe shqiptarët
kanë mjaft talent.
Por, tha ai të gjitha kërkesat
dhe idetë e shtruara nga ai i
bën nën supozimin e zgjidhjes
së statusit. Duke folur për
numrin e madh të institucioneve
private të arsimit të lartë,
tha se ato janë të
mirëseardhura për konkurrencën
që krijojnë, por ato
duhet ti nënshtrohen akreditimit
rigoroz. Prof.Dr.Rasim
Bejtullahu vlerësoi se kriza
në të cilën ndodhet vendi dhe
politika, është pasojë e mungesës
së zhvillimit të shkencës.
“Aty ku është niveli i
shkencës sot, është edhe i
politikës, dhe nga kjo i gjithë
realiteti në të cilin jemi”, tha
Bejtullahu. Ai tha se nuk mund
të pretendojë askush, pavarësisht
disa pretendimeve të
disa diskutuesve, se ka shkencë
të mirëfilltë në Kosovë
apo Maqedoni, po edhe në Tiranë,
aty ku nuk ka laboratorë.
Bejtullahu tha se e vetmja revistë
shkencore e ASHAK-ut
është e paregjistruar dhe në
asnje rast paraqitësit e punimeve
për votim të ligjëruesve
në FSHMN nuk kanë përfituar
që të kenë ngritje në thirrjet
shkencore. Dhe në këtë
kontekst e kritikoi mënyrën e
përparimeve në thirrje akademike
të ligjëruesve të UPsë.
“Të lexosh referatet se si
zgjidhen profesorët e UP-së
është e tmerrshme”, tha Bejtullahu.
Mentor Quku, kërkoi që të
fillohet me programe nga
ministritë shqiptare të arsimit,
që sikurse në vendet tjera,
që të përgatitet truri shkencor
që në shkolla të mesme,
kërkesë kjo e shtruar nga disa
diskutues. Ai gjithashtu
kërkoi që zhvillimi i shkencës
të mbështetet nga nisma private,
dhe kërkoi që të përjashtohet
administrimi shtetëror
i shkencës. Niko Qafoku, tha
se nuk bëhet sot dallimi
ndërmjet shkencës teorike
dhe asaj të aplikuar. Ramadan
Jashari një shkencëtar nga
Kosova që vepron në Bruksel,
përkujtoi kolegët e tij, duke
iu kundërvënë se nuk është
paraja financimi që të bën shkencëtar.
Jashari përkujtoi
shkencëtarë më të hershëm
që pa burime të jashtme financiare
kanë bërë zbulime,
dhe që për këtë kanë qenë të
shtyrë nga kodi moral. Studiuesja
e re në Paris të Francës,
Edlira Xhema, kritikoi ashpër
politikat shtetërore të Tiranës
ndaj shkencës, duke përkujtuar
mënyrat se si menaxhohen
fondet nga një grup i vetëm,
që po ashtu bën përzgjedhjen
e kuadrove dhe po ashtu licencon
universitetet private dhe
në të njëjtën kohë marrin pagesa
pse ligjërojnë tek ato.
Ndërsa, pasditen e sotme,
sikurse edhe nesër, do të
mbahen nga dy sesione shkencore,
në konferenca të ndara
në fakultetet teknike te UP-
se. Në konferencen e shkencave
të natyrës në sesionin e
parë të moderuar nga Arben
Merkoçi, Isa Elezaj dhe Bajram
Berisha, prof.dr.Jahja
Kokaj, ka paraqitur
kumtesën, “Roli i laserit dhe
dritës koherente në shkencat
dhe teknologjitë moderne”,
ku është bashkautor me Mustafa
Marafin dhe David
Casasent, me të cilët bashkëpunon
në Universitetin
amerikan në Kuvajt dhe në
Universitetin Carnegie-Mellon
në SHBA. Më pas Bajram
Berisha paraqiti kumtesën
“Disa nga arritjet në zhvillimin
e shkencave të biologjisë
gjatë 40 vjetëve të
fundit”, bashkautorë me Dietes
Schams dhe Heinrich
H.D.Meyer, nga Universiteti
i Munihit në Gjermani.
Ndersa, kumtesën e tretë e ka
mbajtur Arben Merkoçi,
“Nanoteknologjia dhe
nanoshkenca: mundësi të reja
për aplikim në biosensorë”,
bashkautorë me Sergio
Marin, Maria T. Castaneda,
Briza Perez, Alfredo de ka
Escosura dhe Salvador Alegret
nga Universiteti Autonom
i Barcelonës në Spanjë.
Ndërsa, në sesionin e dytë,
të moderuar nga
prof.dr.Rasim Bejtullahu nga
UP-ja, Luan Qafmolla nga Tirana
dhe Jahja Kokaj nga
SHBA-të – Kuvajti, kanë
paraqitur kumtesat, N.Civici,
Jovan Zoto, Iris Bakiri, Ramazan
Bukli, Artan Zajmi-Tiranë,
etj. Paralelisht me këto
sesione të shkencave të
natyrës janë mbajtur edhe
katër konferenca të tjera, si
ai i shkencave të mjekësisë,
ku kanë ligjëruar po ashtu
figura shkencore të shquara
që veprojnë jashtë vendit, si
Ramadan Jashari në Bruksel,
Naim Shabani në Gjermani,
Edlira Xhemo në Francë etj.
Po ashtu autoritete shkencore
shqiptare kanë ligjëruar edhe
në konferencën e shkencave të
drejtësisë, në atë të shkencave
të bujqësisë, të teknologjisë
dhe shkencave inxhinierike, të
albanologjisë dhe në atë të shkencave
ekonomike.
Këshillin organizues të
takimit të dytë e përbëjnë
prof.dr.Jahja Kokaj, kryetar,
dr.Naim Shabani dhe dr.Niko
Qafoku, nënkryetare,
dr.Begzad Baliu, Lluka
Qafoku, Dr.Nebi Caka,
Dr.Bajram Berisha, Eshref
Januzaj, Dr.Robert Magari,
Dr.Petraq Papajorgji, Gentian
Zyberi, Dr.Ardian Harri, Albert
Nikolla, Dr.Fatos Ylli,
Lindita Komani, Roland Leli
dhe Neim Rustemi.
Shumica e shkencetareve
dhe interektualeve te Alb-Shkences
jane te vendosur ne
Qendren e Studenteve, ne
konvikte.